Το ξενοδοχείο Kymi Palace βρίσκεται στην Παραλιακή Κύμη, γραφικό παραθεριστικό οικισμό και λιμάνι με πολλές παραδοσιακές ψαροταβέρνες.

1

Η αρχοντική και φιλόξενη Κύμη είναι κωμόπολη και λιμάνι του νομού Εύβοιας, χτισμένη αμφιθεατρικά σε καταπράσινη περιοχή με θαυμάσια θέα στο Αιγαίο. Τα πετρόχτιστα σπίτια και αρχοντικά, τα πλακόστρωτα στενά και η κεντρική πλατεία με το μητροπολιτικό ναό του Αγίου Αθανασίου αποτελούν ενδιαφέροντα δείγματα της κυμιώτικης αρχιτεκτονικής. Το ξενοδοχείο Kymi Palace βρίσκεται στην Παραλιακή Κύμη, γραφικό παραθεριστικό οικισμό και λιμάνι με πολλές παραδοσιακές ψαροταβέρνες. 1η επιλογή H πρώτη πορεία είναι για το Βυζαντινό κάστρο του Α. Γεωργίου που βρίσκεται σε απόκρημνο βράχο βόρεια της Κύμης στην Εύβοια, πάνω από το χωριό Χηλή και τη Μονή Σωτήρος. Η πορεία ξεκινάει από την πηγή Γουρνίων, 1,5 χλμ από την Κύμη. Ακολουθώντας κυκλική διαδρομή μπορούμε να ανεβούμε στο κάστρο και στην επιστροφή μπορούμε να επισκεφθούμε το Μοναστήρι Της Μεταμόρφωσης Του Σωτήρος. Το μονοπάτι περνάει μέσα από πυκνή βλάστηση με πλατάνια, βελανιδιές, αριές και πολλά άλλα είδη δέντρων ενώ η θέα από το κάστρο προς τα γύρω βουνά και το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου είναι συναρπαστική. 2

Βασικά χαρακτηριστικά της πεζοπορικής διαδρομής: Πηγή Γουρνίων - Κάστρο Αγ. Γεωργίου - Μονή Σωτήρος Τύπος Διαδρομής Μήκος διαδρομής Συνολική διάρκεια πορείας Πεζοπορική - Πολιτιστική 5 χλμ. 4 ώρες Βαθμός Δυσκολίας 1+ Υψομ. Διαφ. +280μ., -270μ. Μετά το τέλος της πορείας μπορούμε να κατευθυνθούμε στην παρακείμενη παραλία Σουτσίνι για να απολαύσουμε το μπάνιο μας. 3

2η επιλογή - Ορειβατική Πηγή Χωνευτικού - Kορυφή Ορτάρι - Κάμπος Βιτάλου Η πορεία προς την κορυφή Ορτάρι (870 μ.) ξεκινάει από την πηγή Χωνευτικού, 1χλμ. από την Κύμη. Το μονοπάτι περνάει από το ρέμα του Κουματαριά, όπου μετά από 5 ώρες σε δύσκολο ανηφορικό κακοτράχαλο μονοπάτι φτάνουμε στην κορυφή. Κατά την τελευταία 1 ώρα το μονοπάτι έχει αρκετή δυσκολία. Στη διαδρομή περνάμε από μικρά φαράγγια και καταπράσινες πλαγιές με το έντονο κατακόρυφο ανάγλυφο να δεσπόζει πάνω από τη θάλασσα του Αιγαίου. Παρουσιάζει εξαιρετική βιοποικιλότητα βλάστησης σε δέντρα και αγριολούλουδα. Πρόκειται ίσως για μια από τις υψηλότερες (870 μ.) ορθοπλαγιές της Ευρώπης που βυθίζεται κάθετα στη θάλασσα. Η υπέροχη θέα της δαντελωτής ακτογραμμής της Ανατολικοκεντρικής Εύβοιας με τις ακρογιαλιές Τσίλαρο και Θαψά, των Βορείων Σποράδων, των κορυφών της Δίρφης, Όχης, Ξηροβουνίου, Σκοτεινής είναι σίγουρο οτι θα αποζημιώσουν τους ορειβάτες για την προσπάθεια τους. Η επιστροφή γίνεται από χωματόδρομο προς τον Κάμπο Βιτάλου. Βασικά χαρακτηριστικά της πεζοπορικής διαδρομής: Πηγή Χωνευτικού - Kορυφή Ορτάρι - Κάμπος Βιτάλου Τύπος Διαδρομής Μήκος διαδρομής Συνολική διάρκεια πορείας Ορειβατική 12 χλμ 7 ώρες Βαθμός Δυσκολίας 3+ Υψομ. Διαφ. +670μ., -430μ. 4

3η επιλογή: Πεζοπορική / Ιππασία Platanenhof - Φαράγγι των Μύλων Η πορεία προς τους Μύλους αρχίζει από το καφέ και κέντρο ιππασίας Platanenhof, 5 χλμ από την Κύμη. Η διαδρομή αυτή κινείται ανατολικά των Ανδρονιάνων, δίπλα σε ποτάμι προς το φαράγγι των Μύλων. Το μονοπάτι διέρχεται από 2 πέτρινα τοξωτά γεφύρια και 3 παλιούς νερόμυλους ο πιο γνωστός από τους οποίους είναι ο Μύλος του Σαντά, περνώντας από το Έντζι όπου υπάρχουν οι παλιές εγκαταστάσεις της εταιρίας εξόρυξης λιγνίτη. Επιστροφή από την ίδια διαδρομή. Βασικά χαρακτηριστικά της πεζοπορικής διαδρομής: Platanenhof - Φαράγγι των Μύλων Τύπος Διαδρομής Μήκος διαδρομής Συνολική διάρκεια πορείας Πεζοπορική 5 χλμ 3 ώρες 5

Βαθμός Δυσκολίας 1 Υψομ. Διαφ. Μικρές Εναλλακτικά, η πορεία αυτή μπορεί να γίνει με άλογα που νοικιάζονται στο Platanenhof. Πληροφορίες για Ιππασία Διαφορετικά πακέτα για ιππασία Διαδρομή Διάρκεια Platanenhof - Μύλος Σαντά 30-45 λεπτά Διαδρομή Διάρκεια Κοντινές διαδρομές στην περιοχή 20-25 λεπτά Διαδρομή Διάρκεια Μέσα στο κτήμα 7-10 λεπτά Περισσότερες λεπτομέρειες θα σας δοθούν στον χώρο του Platanenhof την συγκεκριμένη ημέρα. Οι δυνατότητες που θα υπάρχουν θα διαμορφωθούν ανάλογα με την ζήτηση και τον αριθμό των ατόμων που θα συμμετάσχουν. 6

Περπατώντας κανείς μέσα στα στενά πλακόστρωτα δρομάκια της Κύμης μπορεί να θαυμάσει τα αρχοντικά της Κύμης με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική και διακόσμηση στους τοίχους, στις κεραμοσκεπές, στα πορτοπαράθυρα και στα μπαλκόνια. Αξίζει επίσης να επισκεφθεί το διεθνώς αναγνωρισμένο λαογραφικό μουσείο με τις πλούσιες συλλογές αντικειμένων κεραμικής, ξυλογλυπτικής, μεταλλοτεχνίας, λαϊκής ζωγραφικής κλπ. Ματιές στο παρελθόν Η Κύμη είναι κωμόπολη και λιμάνι του νομού Εύβοιας, πρωτεύουσα της επαρχίας Καρυστίας και έδρα της Μητροπόλεως Καρυστίας και Σκύρου, με 3.037 κατοίκους. Βρίσκεται στη μέση της ανατολικής πλευράς της Εύβοιας και έχει ιστορία αιώνων ως ναυτική πόλη. Η ελληνική μυθολογία αναφέρει τρεις εκδοχές για την ίδρυση της Κύμης: Η Κύμη ονομάσθηκε έτσι κατά μια εκδοχή από τη μυθολογική νύμφη Κυμώ. Η ηρωίδα Αμαζόνα Κυμώ, γεννήθηκε από την ένωσή της αμαζόνας Λάμιας, που κατοικούσε μέσα σε δάσος δρυών, με τον θεό Ποσειδώνα. Αυτή υπήρξε ανταγωνίστρια της αμαζόνας Μύρινας, η οποία και κυριαρχούσε σε όλη την ανατολική Μεσόγειο. Η Κυμώ, για να εδραιώσει την ισχύ της στο Αιγαίο, λέγεται ότι ίδρυσε την ομώνυμη πόλη στην ανατολική ακτή της Εύβοιας. Κατά την δεύτερη εκδοχή,οφείλει το όνομά της στα θεαματικά και εντυπωσιακά κύματα των θαλασσών της και στη στενή σύνδεση των ναυτικών κατοίκων της με τα κύματα, τους ανέμους και τη θάλασσα. Κατά μία τρίτη εκδοχή από τη φωνολογική εξέλιξη της λέξης Κώμη > Κούμη > Κύμη. Κώμη σημαίνει κωμόπολη και υποστηρίζουν ορισμένοι ότι, αφού μέχρι σήμερα η μία και μοναδική θέση της αρχαίας Κύμης δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμη, μάλλον η περιοχή ήταν κατοικημένη κατά την αρχαιότητα «κατά Κώμες». Οι κάτοικοι της Κύμης ονομάζονται Κυμαίοι ή Κουμιώτες. Αποκαλούνται έτσι από την Κύμη ή Κούμη όπως τη λένε, ακόμα και τώρα,οι παλαιότεροι κάτοικοί της. Η Εύβοια, όπου και ανήκει η Κύμη, πήρε το όνομά της από τις λέξεις ευ + βους = καλό βόδι και στα περισσότερα νομίσματα της οι παραστάσεις είναι αγελάδες, μόσχοι. αμπέλια και αλιευτικές εικόνες. Η περιοχή της Κύμης παρουσιάζει μεγάλο παλαιοντολογικό ενδιαφέρον. Στα παλιά λιγνιτωρυχεία της Κύμης είχαν βρεθεί το 1916 απολιθωμένα σπονδυλωτά, μεταξύ των οποίων το γνωστό «Ανθρακοθηρίο» της Κύμης, που θεωρείται πρόγονος του σημερινού ιπποπόταμου, το οποίο σήμερα εκτίθεται στο Παλαιοντολογικό Μουσείο των Αθηνών. Ανήκει στην εποχή του Μειόκαινου, 15 εκατομμύρια χρόνια πριν. Η πανίδα της Κύμης αποδεικνύεται παλαιότερη από αυτήν του Πικερμίου, που έχει βρεθεί στον Αλμυροπόταμο. Ως οι παλαιότεροι κάτοικοι της Κύμης θεωρούνται οι Πελασγοί, οι οποίοι αφoμοιώθηκαν σταδιακά με τους νεήλυδες Αιολείς. Υποστηρίχθηκε ότι τα υπολείμματα τείχους στην περιοχή Κορακόπυργος της Κύμης είναι πελασγικά και ότι καταστράφηκαν αιφνίδια, ίσως από κοσμογονικές αιτίες Από την εποχή του αποικισμού στην αρχαιότητα είναι γνωστές δύο ομώνυμες πόλεις: η Κύμη της Αιολίδας και η Κύμη (Cuma) της Καμπανίας, που θεωρείται η πρώτη ελληνική αποικία στη Δύση. Γεγονός που αποδεικνύει την ακμή της δεύτερης αυτής αποικιακής πόλης είναι ότι όταν καταστράφηκε, από την έκρηξη του Βεζούβιου, ξαναχτίστηκε ως νέα Πόλη, η γνωστή Νάπολη της Ιταλίας. Χαρακτηριστικό της πολιτιστικής ακμής της είναι η ύπαρξη της αρχαίας μάντισσας Κυμαίας Σίβυλλας, που έχει απαθανατίσει ο Μιχαήλ Άγγελος στις περίφημες τοιχογραφίες του στην οροφή της Καπέλα Σιξτίνα. Από τα μέσα του 19ου αιώνα ως τις αρχές του 20ου είναι η εποχή που η Κύμη γνώρισε μέρες νεότερης ακμής στον οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό τομέα, εξαιτίας του διαμετακομιστικού εμπορίου που διεξήγαγε με εμπορικά κέντρα του Εύξεινου Πόντου και της Γαλλίας. Κυμαίοι καραβοκύρηδες μεταφέρουν τα προϊόντα της Κύμης και ιδιαίτερα το φημισμένο μαύρο κρασί της στα λιμάνια αυτά και κυρίως στη Μασσαλία, όπου το αγοράζουν οι Γάλλοι για να χρωματίζουν τα δικά τους κρασιά. Στην Κύμη 7

αρχίζει να εισρέει χρήμα, έρχονται νέες αντιλήψεις με τη διεύρυνση του νου από την επαφή με τα αναπτυγμένα ευρωπαϊκά κέντρα, και αναπτύσσεται αστική συνείδηση. Αυτό φαίνεται καθαρά στα κτήρια, στην κουμιώτικη φορεσιά με τις αναγεννησιακές επιδράσεις που φέρει, στην οικοτεχνία, στον τρόπο ζωής. Σε αυτή την ιστορική περίοδο αναφέρεται το Λαογραφικό Μουσείο Κύμης. Κυμαίοι στην καταγωγή τους ήταν ο διεθνούς φήμης γιατρός Γεώργιος Παπανικολάου, γνωστός από το ομώνυμο τεστ πρόωρης διάγνωσης του καρκίνου της μήτρας, ο χαράκτης Δημήτριος Γαλάνης μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας, ο ταγματάρχης Ιωάννης Βελισσαρίου, ελευθερωτής των Ιωαννίνων στον Α' Βαλκανικό Πόλεμο, ο λογοτέχνης Βασίλης Λούλης, ο Παύλος Νιρβάνας (καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Πέτρου Κουμιώτη), από καταγωγή του πατέρα του, και οι σύγχρονοι Ιωάννης Ξενάκης, μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας, και Νίκος Μουζέλης οικονομολόγος, και πολλοί άλλοι επιστήμονες, άνθρωποι των Γραμμάτων και καλλιτέχνες. Σήμερα η Κύμη αποτελεί Δήμο ο οποίος περιλαμβάνει τα δημοτικά διαμερίσματα Ανδρονιάνων, Μετοχίου, Βίταλου, Ποταμίας, Καλημεριάνων, Ενορίας, Πλατάνας, Πύργου, Ταξιαρχών και Μαλετιάνων. Η κωμόπολη με την αξιόλογη ναυτική παράδοση (η Ακαδημία Εμπορικού Ναυτικού της Κύμης ιδρύθηκε το 1955) φημίζεται για τα μεταξωτά της («κουκουλάρικα κάντρα»),τα αποξηραμένα σύκα της (προϊόν με προστατευόμενη ονομασία προέλευσης) και τα παραδοσιακά γλυκά της (μπακλαβά, αμυγδαλωτά, γλυκά από μούστο, όπως σουτζούκια και χαϊμαλιά). Δεδομένη θεωρείται από τους επιστήμονες, Έλληνες και ξένους, η ιστορική σχέση μεταξύ ευβοϊκής Κύμης και Κύμης στην Καμπανία της πρώτης δηλαδή ελληνικής αποικίας στην Ιταλία. Εκεί οι Ευβοείς έφτασαν το 750 περίπου π.χ. και ανάμεσα στα άλλα έφεραν μαζί τους και τους γραπτούς χαρακτήρες του ευβοϊκού αλφαβήτου τους οποίους παρέλαβαν χωρίς αλλαγές οι ντόπιοι για να δημιουργήσουν το μετέπειτα λατινικό αλφάβητο. Τα γράμματα C, F, L, P (Pι), R, S, X, (εξ) που διαφοροποιούν το λατινικό αλφάβητο από το ελληνικό, προέρχονται από το ευβοϊκό αλφάβητο της Κύμης. Οι μέχρι στιγμής ανασκαφές στα όρια του Δήμου Κύμης έχουν φέρει στην επιφάνεια λείψανα υστεροελλαδικού και γεωμετρικού οικισμού (δηλαδή της εποχής των αποικισμών) στο λόφο Βιγλατούρι κοντά στον Οξύλιθο και ελληνιστικού οικισμού στο λόφο Καστρί της Ποταμίας. Τον 6ο μ.χ. αιώνα η ευβοϊκή Κύμη αναφέρεται ως πόλη από τον γεωγράφο Στέφανο τον Βυζάντιο, ενώ κατά την περίοδο της δυτικής κυριαρχίας στην Εύβοια (1204-1470) είναι γνωστή και ως λιμάνι (Porto Chimi). Την τελευταία περίοδο της τουρκοκρατίας αναπτύσσεται οικονομικά χάρη, κυρίως, στην παραγωγή και το εμπόριο κρασιού. Κατά την επανάσταση του 1821 στην οποία παίρνει δυναμικά μέρος, υφίσταται μεγάλες καταστροφές. Μετά την απελευθέρωση, γίνεται πρωτεύουσα της επαρχίας Καρυστίας. Από την δεκαετία του 1830 μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα, η Κύμη γνωρίζει μια περίοδο οικονομικής ακμής χάρη στο εμπόριο τοπικά παραγόμενων γεωργικών προϊόντων (κρασί, λάδι, μετάξι) αλλά και κάρβουνου. Ειδικά οι εξαγωγές κρασιού κυρίως προς τη Γαλλία, ευνοούν τη συσσώρευση πλούτου στην Κύμη, πλούτου που κατά ένα μεγάλο μέρος διατίθεται στην κατασκευή πολυτελών σπιτιών. Την περίοδο αυτή δημιουργείται στην ευρύτερη περιοχή της Κύμης ένα στυλ αρχιτεκτονικής με τοπικά χαρακτηριστικά. Παράλληλα άνοδο σημειώνει και το ναυτικό της. Στο ζενίθ της ακμής του, το 1870, τα ιστιοφόρα του νηολογίου της ανέρχονται σε 140. Το πέρασμα όμως από την ιστιοφορία στην ατμοκίνηση, βρίσκει την Κύμη απροετοίμαστη, παρότι από το έτος 1900 διαθέτει ένα μεγάλο (από τα μεγαλύτερα στο Αιγαίο) και ασφαλές τεχνητό λιμάνι. Η αρχιτεκτονική φυσιογνωμία και ο πολεοδομικός ιστός του οικισμού, αποτέλεσμα της ιστορικής και οικονομικής του εξέλιξης, διαμορφώνουν έναν ιστορικό πυρήνα, μέσα στον οποίο μέχρι σήμερα είναι διακριτός ο τρόπος εξέλιξής του. Κατά την παράδοση, κτίστηκε από 9 οικογένειες που ήρθαν από την κοιλάδα του Οξύλιθου το 1700. Το χτίσιμο των σπιτιών, ο τρόπος και ο τόπος, εξαρτήθηκαν από τους ανθρώπους που μετοίκησαν εδώ, από τα νησιά του Αιγαίου Κρήτη, Ψαρά, Σίφνο 8

κ.α.,από τους Ηπειρώτες και Μακεδόνες πετροχτιστάδες που ήλθαν αναζητώντας εργασία, και από την ύπαρξη πειρατών στο Αιγαίο επί τουρκοκρατίας. Γι αυτό και η παλιά Κύμη, η οποία είχε κτισθεί στην περιοχή του σημερινού ΚΤΕΛ εσκεμμένα, είναι αθέατη από τη θάλασσα. Για τον ίδιο λόγο, επίσης έχει δόμηση πετρόχτιστη ορεινού τύπου, παρότι η ίδια είναι κυρίως θαλασσινή. Η πολεοδομική ανάπτυξη της Κύμης μέχρι το 19ο αιώνα έγινε ελεύθερα, με παραδοσιακά πρότυπα και μοναδικές δεσμεύσεις την ιδιαιτερότητα του ανάγλυφου του εδάφους αφενός και τις αναγκαίες συνδέσεις με την ενδοχώρα αφετέρου. Έτσι το βασικό δίκτυο δρόμων ακολουθούσε τις υψομετρικές καμπύλες του εδάφους. Οι κεντρικοί δρόμοι συνδέονταν μεταξύ τους καθώς και με δευτερεύοντες ανηφορικούς δρόμους. Υπήρχαν όμως και αρκετά αδιέξοδα. Με βάση αυτό το δίκτυο και επάνω σ αυτό αναπτύχθηκε και η οίκηση. ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ Περπατώντας κανείς μέσα στα στενά δρομάκια της Κύμης μπορεί να θαυμάσει την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική και τη διακόσμηση στα οικήματα, στους τοίχους, στις κεραμοσκεπές, στα πορτοπαράθυρα και στα μπαλκόνια των κτισμάτων. Τα αρχοντικά της Κύμης ήταν κατά κανόνα ανώγεια. Το ισόγειο χρησίμευε για αποθήκευση κυρίως του κρασιού και του λαδιού. Είναι κατασκευασμένα με πέτρα, την οποία έκτισαν Ηπειρώτες κυρίως, αλλά και Μακεδόνες κτίστες. Δείγμα αυτών των αρχοντικών αποτελεί το σπίτι που έζησε ο διάσημος γιατρός ερευνητής Γεώργιος Παπανικολάου. Παναγία Λιαουτσάνισσα Κύμης: Στο συνοικισμό Λιαουτσιάνισσα Κύμης, σε μια μαγευτική τοποθεσία, υψώνεται μεγαλοπρεπής ο Ναός της Παναγίας, αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου χτισμένος το 1849. Χτίστηκε το 1849 από ντόπια κιτρινοκόκκινη πέτρα σε έναν εντελώς ασυνήθιστο ρυθμό. Το τέμπλο της είναι φιλοτεχνημένο από τον Ιωάννη Χαλεπά και οκτώ άλλους Τηνιακούς γλύπτες. Στην κεραμιδένια στέγη της έχει τρεις τρούλους. Ο ιερός ναός της «Παναγίας της Λιαουτσάνισσας» από το 1965 έχει χαρακτηρισθεί διατηρητέο μνημείο. Η εικόνα της Θεοτόκου έφτασε στο άλλο άκρο του Αιγαίου Πελάγους, στην Κύμη, από την Ανατολή. Λαογραφικό Μουσείο Κύμης Το μουσείο είναι διεθνώς αναγνωρισμένο και συνεργάζεται σε μόνιμη βάση ή κατά περίπτωση με πανεπιστήμια, κέντρα ερευνών, μουσεία συναφή, βιβλιοθήκες, με το Διεθνές Συμβούλιο των Μουσείων (ICOM), Πινακοθήκες αλλά και ιδιώτες επιστήμονες για την πραγματοποίηση των ερευνητικών του στόχων. Διαθέτει στους επισκέπτες του πολύγλωσσο κατατοπιστικό οδηγό. Έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις και σε τηλεοπτικές εκπομπές στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει σημαντική εκδοτική δραστηριότητα. Το μουσείο επισκέπτονται πολλοί μαθητές, κατά τις οργανωμένες επισκέψεις των σχολείων, συμβάλλοντας σημαντικά στον πολιτιστικό τουρισμό της περιοχής. Το μουσείο διαθέτει πλούσιες συλλογές αντικειμένων κεραμικής, ξυλογλυπτικής, μεταλλοτεχνίας, λαϊκής ζωγραφικής (έργα G.D'Esposito, Σωτ. Χρυσανθόπουλου), λιθογλυπτικής καθώς και υφαντικής/κεντητικής - ενδυμασίες. Στο μουσείο επίσης υπάρχει βιβλιοθήκη με αρχεία και φωτογραφικό εργαστήριο. Στον κήπο του Μουσείου έχει κατασκευασθεί υπαίθριο κυκλικό θέατρο 250 θέσεων, στο οποίο έχουν γίνει πολλές εκδηλώσεις όπως: θεατρικές παραστάσεις, διαλέξεις, συναυλίες κλασικής μουσικής και έντεχνου ελληνικού τραγουδιού και κινηματογραφικές 9

προβολές από την Κινηματογραφική Λέσχη του Συλλόγου. Το Μουσείο έχει τεκμηριώσει τη συλλογή του, την οποία συντηρεί επιστημονικά. Η αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, στην επέκταση του μουσείου, χρησιμοποιείται για διαλέξεις, σεμινάρια, εικαστικές εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα ενηλίκων και κυρίως μαθητών, για χρήσεις απαραίτητες και συμπληρωματικές της λειτουργίας του μουσείου, σύμφωνα με τις αντιλήψεις της σύγχρονης Μουσειολογίας. Στο χωριό Πύργο της Κύμης, στο ιδιόκτητο ''Αρχοντικό Χρυσανθόπουλου'' λειτουργεί το παράρτημα του μουσείου, με τη συλλογή του λαϊκού καλλιτέχνη του 19ου αιώνα Σωτήρη Χρυσανθόπουλου. Η συλλογή περιέχει εικόνες, τοιχογραφίες, ανάγλυφα, και μια βιβλιοθήκη του αποτελούμενη από παλαίτυπες εκδόσεις. Κάστρο της Κύμης: Το ερειπωμένο σήμερα κάστρο του «Αγίου Γεωργίου» ή Κάστρο Χηλής βρίσκεται στην κορυφή βραχώδους λόφου που υψώνεται πάνω από την βόρεια ακτή, 1 χιλιόμετρο από την μονή Σωτήρος και 5 χλμ. από την Κύμη. Βυζαντινό, πιθανόν φτιαγμένο τον 11ο αιώνα σε έκταση μικρότερη από ένα στρέμμα. Από το σημείο αυτό υπήρχε οπτικός έλεγχος στο στενό ανάμεσα στην Εύβοια και την Σκύρο. Λόγω της περίοπτης θέσης του, χρησίμευε και σαν φρυκτωρία, για την μετάδοση σημάτων με φωτιές προς τη Σκύρο, τις Σποράδες, το Άγιο Όρος, αλλά και προς το Αυλωνάρι, στο εσωτερικό της Εύβοιας. Το κάστρο ανακαινίστηκε από τον ιππότη Λικάριο που ήταν ο κύριος της περιοχής για μια περίοδο 20 ετών περίπου. Ο Λικάριος (ή Ικάριος) ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα προσωπικότητα του τέλους του 13ου αιώνα. Ήταν Φράγκος ταπεινής καταγωγής γεννημένος στην Κάρυστο από πατέρα Ιταλό και μητέρα Ελληνίδα. Φιλόδοξος και ικανότατος, μετά από πολλές προσωπικές περιπέτειες, τέθηκε στην υπηρεσία του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Μιχαήλ Η Παλαιολόγου. Σημειώνοντας σημαντικές επιτυχίες για λογαριασμό του Βυζαντίου, ανταμείφθηκε παίρνοντας σαν φέουδό του την Εύβοια. Το κάστρο σήμερα είναι ερειπωμένο. Διασώζονται μέρη των τειχών -σε ύψος μέχρι 4 μέτρα - που είναι τόσο από τη Βυζαντινή περίοδο (στο κάτω μέρος) όσο και από τη Φραγκοκρατία. Διακρίνονται επίσης υπολείμματα τετράγωνων πύργων και μια δεξαμενή νερού. Πάντως, σε μεγάλο βαθμό, η οχύρωση του κάστρου είναι φυσική, λόγω του βραχώδους του εδάφους και της απόκρημνης θέσης. Στον περίβολο του κάστρου υπήρχε το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου που έδωσε το όνομά του στο κάστρο. Όταν το κάστρο ερημώθηκε, το εκκλησάκι ξανακτίστηκε από τους μοναχούς της γειτονικής Μονής Σωτήρος. ΙΑΜΑΤΙΚΗ ΠΗΓΗ ΧΩΝΕΥΤΙΚΟΥ: Η πηγή του Χωνευτικού καθιερώθηκε ως ιαματική από τα μέσα περίπου το 19 ου αιώνα από την αναμφισβήτητη θετική επίδρασή της στους νεφροπαθείς. Η αποβολή της άμμου ή των λίθων κυρίως με την έντονη διούρηση έγινε ευρύτερα γνωστή με αποτέλεσμα να στέλνονται στην Κύμη, από διαπρεπείς ουρολόγους, ασθενείς για ποσιμοθεραπεία. Με το Προεδρικό Διάταγμα 80 (ΦΕΚ 92, 11-5-1999) η πηγή «Χωνευτικό» ανακηρύχθηκε ως θεραπευτική και κατατάχθηκε στην κατηγορία των «Ιαματικών πηγών τοπικής σημασίας». ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΑ ΚΥΜΗΣ Ιερά Μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρος :Η γυναικεία σήμερα Μονή Σωτήρος βρίσκεται 4 χιλιόμετρα βόρεια της Κύμης, σε ένα απόκρημνο και ερημικό περιβάλλον, 250 μέτρα πάνω από τη θάλασσα. Σύμφωνα με την παράδοση ιδρύθηκε από μοναχούς του Αγίου Όρους τον 15ο αιώνα. Υπάρχει σφραγίδα του 1643 η οποία είναι χωρισμένη στα τέσσερα, όπως παρατηρείται στο Άγιο Όρος, ενισχύοντας την άποψη αυτή. Λέγεται ότι οι μοναχοί αυτοί διέφυγαν από τους Τούρκους και βρήκαν καταφύγιο εδώ. Η μονή είναι ένα πολύ μεγάλο κτηριακό συγκρότημα. Έχει όψη φρουρίου και περιβάλλεται από τέσσερις πτέρυγες κτηρίων. Στους τοίχους των κτηρίων της είναι εντοιχισμένα διάφορα αρχιτεκτονικά μέλη από προχριστιανικά οικοδομήματα. Στο κέντρο βρίσκεται ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, που πιστεύεται ότι είναι βυζαντινός. Εσωτερικά όλος ο ναός είναι ασβεστωμένος. Οι καταστροφές, οι επιδιορθώσεις και ο χρόνος έχουν αφανίσει το παρελθόν του. Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο. Τον ναό στολίζουν φορητές εικόνες που έχουν μεταφερθεί από διαλυμένες μονές. Ξεχωριστός είναι ο χρυσοκέντητος επιτάφιος 10

της Αποκαθήλωσης που έχει μεταφερθεί από διαλυμένο μοναστήρι, μάλλον της μονής Κλιβάνου, όπως και τα δύο άγια ποτήρια της μονής Κλιβάνου, που μεταφέρθηκαν μετά τη διάλυση και εκποίηση της περιουσίας της το 1926. Η μονή έχει αξιόλογα εκκλησιαστικά συγγράμματα του 18ου και του 19ου αιώνα, καθώς και εκκλησιαστικά κειμήλια, μεταξύ των οποίων ένας χρυσοκέντητος επιτάφιος του 1635. Μέσα στο ναό φυλάσσονται λειψανοθήκες με λείψανα Αγίων και Μαρτύρων, όπως του Αγίου Τρύφωνα, του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Χαραλάμπους, της Αγίας Παρασκευής. Ο παραλιακός οικισμός Χηλή, με 166 κατοίκους σήμερα, βρίσκεται βορειοανατολικά της Κύμης στις βορειοανατολικές ακτές του Δήμου Κύμης, απέναντι από το ομώνυμο νησί. Η προσπέλασή του γίνεται από το ανατολικό τμήμα του οδικού δικτύου του Δήμου, με ασφαλτόδρομο μέσω του οικισμού Πετισούνας. Ανεβαίνοντας τον λόφο βόρεια της Κύμης, που οι ντόπιοι ονομάζουν «Αγνάντι», στην τελευταία στροφή του δρόμου αντικρίζουμε ένα υπέροχο θέαμα. Το Αιγαίο απλώνεται στο βάθος, άλλοτε ήρεμο και γαλήνιο και άλλοτε φουρτουνιασμένο, προσφέροντας στον περιηγητή μια μοναδική και αξέχαστη εικόνα. Καθώς κατεβαίνουμε προς την θάλασσα, εκείνο που εντυπωσιάζει εκτός από τη θέα- είναι η απότομη αλλαγή του τοπίου και τα αιχμηρά βράχια που σκίζουν την θάλασσα. Εδώ σ αυτό το, άγριας ομορφιάς, τοπίο υπάρχει ένας παλιός ταρσανάς, που ακόμη χρησιμοποιείται από τους ντόπιους ψαράδες. Ο ταρσανάς είναι κατασκευασμένος, σε μια απάνεμη εσοχή, με απότομους κοφτερούς βράχους. Η περιοχή είναι ένας βραχότοπος απόκρημνος, αλλά και με απάγκια σημεία, όπου οι ψαράδες δένουν τις βάρκες τους, όταν χρειάζεται. Κατά την επανάσταση του 1821 πολλές φορές διασώθηκαν στο νησί Χηλή τα γυναικόπαιδα των Κυμαίων από τη μανία των Τούρκων. Στον ταρσανά, στο χείλος των βράχων αυτών, υπάρχει μικρό ταβερνάκι που προσφέρει από πρόχειρο φαγητό ως το καλύτερο ψάρι. Ακόμη μπορείτε να απολαύσετε τον καφέ σας ή μπορείτε να κολυμπήσετε, αν κατεβείτε τα απότομα σκαλοπάτια που οδηγούν κατευθείαν σε άπατα κρυστάλλινα νερά. Ιδανικό περιβάλλον για τους λάτρεις της υποβρύχιας κατάδυσης και της εξερεύνησης του θαλάσσιου βυθού. Απέναντι από τον οικισμό βρίσκονται τα νησιά Χηλή (Μεγάλο νησί) και Πλατειά (Μικρό νησί). Στην ανατολική πλευρά του νησιού Χηλή υπάρχει μεγάλο σπήλαιο με διάκοσμο σταλακτιτών και σταλαγμιτών. Ένας μύθος της περιοχής λέει πως ο Αχιλλέας, κατά τον Τρωικό πόλεμο, από εδώ επιβιβάστηκε σε πλοίο για την Σκύρο και έτσι οι ντόπιοι έδωσαν στο λιμανάκι το όνομα του, Αχίλι γι αυτό και πολλές φορές ο οικισμός γράφεται Χιλή. ΑΝΔΡΩΝΙΑΝΟΙ Ιστορία Οι Ανδρωνιάνοι ανήκαν στην περιοχή του Καστροβαλά. Έτσι ονομάζονταν όλα τα χωριά της περιοχής από τη γέφυρα της Σκοτεινής και βόρεια, εκτός από την Κύμη. Γνώρισαν σημαντική οικονομική ακμή κατά τα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα. Το επιβεβαιώνουν τα πολλά πετρόκτιστα με επιμελημένη τοιχοποιία σπίτια εκείνης της εποχής. Και στους Ανδρωνιάνους, αλλά και στα λοιπά χωριά του Δήμου Κύμης, χρησιμοποιήθηκε για το κτίσιμο η χαρακτηριστική πέτρα Βιτάλου. Οι Ανδρωνιάνοι ήταν η έδρα τωνσυνεργείων των πετροκτιστάδων, κυρίως Ηπειρωτών, που δούλεψαν παλαιά στην περιοχή. Οι κάτοικοι διατηρούν και σήμερα την παράδοσή τους και συνεχίζουν να παράγουν σύκα και λάδι. Ακόμη ένας από τους ελάχιστους παραδοσιακούς φούρνους, όπου συνεχίζει να καίει ξύλα για το ψήσιμο του ψωμιού, βρίσκεται εδώ. Φυσιογνωμία Ο οικισμός Ανδρωνιάνοι, «κρυμμένο» στις υπώρειες των Κοτυλαίων, μέσα σε ελιές, συκοπερίβολα (απ εδώ σημαντικό μέρος και της φημισμένης συκοπαραγωγής της Κύμης) και κερασιές, Οι Ανδρωνιάνοι βρίσκονται νοτιοδυτικά της Κύμης, στους βορειοανατολικούς πρόποδες των Κοτυλαίων. Ο οικισμός αναπτύσσεται επί του δρόμου Βιτάλων Ταξιαρχών, που συνδέεται με τον εθνικό δρόμο Χαλκίδας Κύμης και βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα του Δήμου. Είναι ο τρίτος μεγαλύτερος πληθυσμιακά οικισμός μετά την Κύμη και τον Οξύλιθο. Κατέγραψε, στην απογραφή του 2001, 484 κατοίκους ενώ το 1940 είχε 710. Στον οικισμό παράγονται τα περίφημα σύκα Κύμης και εκλεκτά κεράσια. Στον οικισμό των Δένδρων μένουν 81 κάτοικοι ενώ το 1940 ήταν 583. Μέχρι τις 19/08/1954 ο οικισμός ονομαζόταν Καρασαλιάνοι, από τους Καρασαλήδες τους απογόνους του πρώτου Τούρκου οικιστή. Έκτοτε μετονομάστηκε σε Δένδρα. Αναγνωρίσθηκε επίσημα για πρώτη φορά ως αυτοτελής οικισμός το 1879. Οι Καρασαλιάνοι ανήκαν στην περιοχή του Καστροβαλά. Η σημερινή ονομασία τους, Δένδρα, προέρχεται από τις μεγάλες βελανιδιές που περιβάλλουν τον οικισμό. Μέχρι 11

το 1959 λειτουργούσε και Δημοτικό σχολείο. Κύρια ενασχόληση των κατοίκων είναι το λάδι και το σύκο. Βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τον δρόμο Βιτάλων-Ανδρονιάνων. Ο οικισμός χωρίζεται στα δύο, από την διασταύρωση στον κεντρικό δρόμο όπου υπάρχει και η κεντρική βρύση. Το ανατολικό τμήμα του οικισμού παρουσιάζει σημαντικό αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον με πετρόκτιστα σπίτια του 19 ου αιώνα, τα οποία και στεγάζονται ακόμη με τον παραδοσιακό για την περιοχή τρόπο, δηλαδή με πλάκες. Η εκκλησία του χωριού, Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, είναι πέτρινη, κτισμένη το 1897και το κωδωνοστάσιό της χαρακτηρίζεται από την άριστη αρχιτεκτονική του. Αξιοθέατα Δυτικά του οικισμού απλώνεται το ελατόδασος του Καστροβαλά που καλύπτει τα βουνά Φτεράδα, Εφταό και Οκταό, παραφυάδες του Μαυροβουνίου, που ήταν αφιερωμένο στη θεά Αρτέμιδα. Στην περιοχή βρέθηκαν και πολλά όστρακα κλασικής και ρωμαϊκής εποχής. Στο βουνό «Εφταός» υπάρχει μεγάλη σπηλιά που φέρει το όνομα Αγία Τριάδα από το ομώνυμο εικόνισμα που υπάρχει εκεί. Η έκταση της σπηλιάς είναι 21 7 μέτρα. Το άνοιγμα της είναι 2 μέτρα περίπου. Η σπηλιά έχει κλίση προς τα κάτω και φέρει πλούσιο σταλακτιτικό διάκοσμο. Δυτικά του οικισμού ανασκάφηκε το 1940 από τον αρχαιολόγο Θρεψιάδη θαλαμοειδής μυκηναϊκός τάφος, που εδραίωσε την ύπαρξη μυκηναϊκού οικισμού. Περιείχε δύο ξίφη με χρυσή επένδυση, χάλκινη αιχμή λόγχης και ένα πριόνι. Κοντά στους Ανδρωνιάνους στη κατάφυτη περιοχή «Τρίκλινος» υπάρχει ο από χρόνια ερειπωμένος νερόμυλος γνωστός σαν «Μύλος του Σαντά». Έχει διακόψει την λειτουργία του εδώ και 45 χρόνια. Μέσα στην κατάφυτη αυτή περιοχή ξεπροβάλλουν στον επισκέπτη τα δύο παραδοσιακά τοξωτά γεφύρια που εξασφάλιζαν την επικοινωνία του μύλου με τα διπλανά χωριά. Έχουν κατασκευαστεί και τα δύο στα τέλη του 19ου αιώνα από Ηπειρώτες τεχνίτες. Στο κέντρο του χωριού, όπου είναι τα μαγαζιά και ο φούρνος, έχουμε την συνοικία των «Λενιάνων» σε υψόμετρο 300μ, των «Λουκινιάνων» στα ανατολικά και των «Κωτσάνων» στα νότια. Η εκκλησία του χωριού «Εισόδια της Θεοτόκου» είναι κτισμένη το 1875 με εξαίρετη τοιχοδομή. ΟΡΤΑΡΙ Το όρος Ορτάρι βρίσκεται σε πολύ κοντινή απόσταση στα βόρεια και δυτικά από την πόλη της Κύμης στο νησί της Εύβοιας. Οι βόρειες πλευρές του σχηματίζουν καταπληκτικό γεωφυσικό ανάγλυφο, με σχεδόν κάθετες ορθοπλαγιές, που καταλήγουν στο Αιγαίο Πέλαγος. Σε μερικά σημεία στο τελείωμα των γκρεμών, σχηματίζονται καταπληκτικές μικρές παραλίες. Η ψηλότερη κορυφή του έχει υψόμετρο 870 μέτρα και βρίσκεται ακριβώς πάνω από την θάλασσα. Τις ημέρες με διαύγεια και ορατότητα, κυρίως τον χειμώνα, οι επισκέπτες μπορούν να δουν σε απόσταση μεγαλύτερη και από 100 ναυτικά μίλια πολλά νησιά του Αιγαίου, όπως τις Σποράδες, την Λήμνο, τον Αη Στράτη, τα Ψαρά, την Χίο, την Άνδρο και την Τήνο. Ακόμα διακρίνονται οι τρεις χερσόνησοι της Χαλκιδικής με κυριότερη αυτή του Αγίου Όρους, τα βουνά Όλυμπος, Πήλιο, Παρνασσός, Γκιώνα και μερικά χαμηλότερα. Το Ορτάρι αν και στις περισσότερες κορυφές του είναι γυμνό, τα υπόλοιπά του σημεία είναι πάρα πολύ δασωμένα με κοινά, αλλά και σπάνια για την Ελλάδα είδη δένδρων και φυτών.σφενδάμια,οστρυές,σκλήθρα,φράξοι,έλατα,δρυς,αργιές,πλατάνια, αγριελιές, καστανιές, κουμαριές,αγκορτζιές,φιλίκια,πουρνάργια,κισσούργια,θάψες,τσετσέριφα και αρκετά άλλα είδη. Στο βουνό αυτό υπάρχουν πολλά αρωματικά φυτά, ρίγανη, θρούμπι, θυμάρι, μέντα, μελισσόχορτο. Πάρα πολύ σημαντικά και σπάνια είναι τα αγριολούλουδα που συναντά κάποιος επισκέπτης του Ορταριού. Παιώνιες,lilium chalcedonicum,δαχτυλίδες, ορχιδέες, όφρυς, καμπανούλες, κρίνοι και αρκετά ενδημικά είναι τα σημαντικότερα αγριολούλουδα. Πολύ σημαντική είναι και η πανίδα και η ορνιθοπανίδα του βουνού. Αλεπούδες, άγρια κατσίκια, άγρια πρόβατα, κουνάβια, νυφίτσες, σκίουροι, λαγοί, σκαντζόχοιροι και μεγάλος αριθμός ερπετών έχουν ενδιαίτημα τους το Ορτάρι. Η ορνιθοπανίδα εξαιρετική και σπάνια, με καταγεγραμμένα σχεδόν 100 διαφορετικά είδη πτηνών. Αετοί, γερακίνες, γεράκια και πολλά ακόμα αρπακτικά φωλιάζουν εδώ, ενώ παλαιότερα γύπες και όρνια, έχτιζαν τις φωλιές τους στις απόκρημνες πλαγιές του βουνού. Οι γύπες χάθηκαν επειδή δηλητηριάστηκαν, αλλά ευτυχώς, τα τελευταία πέντε χρόνια άρχισαν να επανεμφανίζονται. Η πρόσβαση στην κορυφή με την ορθοπλαγιά-γκρεμό 870 μέτρων είναι εύκολη από την νότια πλευρά του βουνού, μιας και υπάρχει χωματόδρομος που πλησιάζει στο ένα χιλιόμετρο από την κορυφή. Μετά με οπτική εκτίμηση και περπάτημα 30' βρίσκεστε στην πιθανά ψηλότερη και εξαιρετικά όμορφη ορθοπλαγιά-γκρεμό της Ευρώπης, πάνω από θαλάσσιο περιβάλλον. 12