Θεσσαλονίκη, 26.11.14 Αγαπητοί, Σας αποστέλλουμε το σχετικό υλικό τεκμηρίωσης/απόδοσης του Διεθνούς Συμποσίου, που έλαβε χώρα στις 21-22 Νοεμβρίου 2014, στην αίθουσα συνεδρίων του Πανεπιστήμιου Μακεδονίας. Με τιμή, Η Επιστημονικά Υπεύθυνη του Συμποσίου Ελένη Γ. Γαβρά Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΒΣΑΣ, ΠΑ.ΜΑΚ. 1
2
3
4
5
6
7
8
9
Με εξαιρετικά μεγάλη επιτυχία και εντυπωσιακή συμμετοχή από πλευράς εισηγητών (ελλήνων και ξένων), εξωτερικών προσκεκλημένων, φοιτητών και νέων επιστημόνων, καθώς και ενδιαφερόμενου κοινού που το παρακολούθησε, υλοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις του Πανεπιστημίου Μακεδονίας (Αίθουσα Συνεδρίων, 1 ος όροφος ΠΑ.ΜΑΚ.) στις 21-22.11.2014, το Διεθνές Συμπόσιο «Πολιτισμός και Χώρος στα Βαλκάνια (17ος 20ός αιώνας)», του οποίου τη διοργάνωση ανέλαβε το Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Το Συμπόσιο μεταξύ άλλων, παρακολούθησαν ο Γενικός Πρόξενος της Τουρκίας στη Θεσσαλονίκη, κύριος Tugrul Biltekin, καθώς και η Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Εξωτερικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Κροατίας, καθηγήτρια Vesna Cvjetković, η οποία, μάλιστα, ήταν και μια εκ των εισηγητών του Συμποσίου. Πέραν της κ. Cvjetković, και άλλες σημαντικές προσωπικότητες συμμετείχαν με εισηγήσεις τους στο εν λόγω επιστημονικό γεγονός. Αναφέρονται χαρακτηριστικά από το εξωτερικό: ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Bordeaux, Michel Bruneau, Επίτιμος Διευθυντής Ερευνών CNRS από τη Γαλλία, η Rumiana Marinova - Christidi, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο «St. Kliment Ohridski» Σόφιας Βουλγαρία, ο Pirro Thomo από την Αλβανική Ακαδημία Επιστημών - υπεύθυνος Τμ. Πολιτιστικής Κληρονομιάς Ορθόδοξης Εκκλησίας Αλβανίας, η Paula - Livia Scalcau από το Πανεπιστημιακό Κέντρο Τούρνου Σεβερίν-Πανεπιστήμιο Craiova Ρουμανία, ο Peter Soustal, Επίτιμος Διευθυντής Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών, ο Απόστολος Πορίδης, Επίκουρος Καθηγητής Αρχιτεκτονικής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων-Πανεπιστήμιο İstanbul Esenyurt και Αρχιτέκτων του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Από την Ελλάδα επισημαίνονται ιδιαιτέρως μεταξύ άλλων, οι συμμετοχές της Ευαγγελίας Γεωργιτσογιάννη, Καθηγήτριας Ιστορίας Τέχνης και Πολιτισμού, Αντιπρυτάνεως Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Προσωπικού στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών, της Άσπας Γοσποδίνη, Καθηγήτριας Πολεοδομίας και Αστικού Σχεδιασμού - Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, του Νίκου Καλογήρου, Καθηγητού Αρχιτεκτονικού και Αστικού Σχεδιασμού, Πρόεδρου του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Α.Π.Θ., του Αθανάσιου Καραθανάση, Ομότιμου Καθηγητού Ιστορίας του Ελληνισμού της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ., του Μιχαήλ Κορδώση, Καθηγητού 10
Βυζαντινής Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας - Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, του Αλέξανδρου-Φαίδωνα Λαγόπουλου, Ομότιμου Καθηγητού Πολεοδομίας Α.Π.Θ., Αντεπιστέλλοντος Μέλους της Ακαδημίας Αθηνών, της Θάλειας Μαντοπούλου- Παναγιωτοπούλου, Αναπληρώτριας Καθηγήτριας Θεωρίας Χώρου και Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής, Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών Α.Π.Θ., του Ιάκωβου Μιχαηλίδη, Αναπληρωτού Καθηγητού Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Α.Π.Θ., του Άλκη Πρέπη, Αναπληρωτού Καθηγητού Ιστορίας Αρχιτεκτονικής, Αποκατάστασης και Επανάχρησης Μνημείων και Ιστορικών Συνόλων στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, του Πάρι Σαββαΐδη, Καθηγητού Τεχνικής Γεωδαισίας στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Α.Π.Θ., πρ. Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου της «Εγνατία Οδός» Α.Ε., της Θεανούς Τερκενλή, Καθηγήτριας Σχεδιασμού, Διοίκησης και Πολιτικής του Τουρισμού στο Τμήμα Γεωγραφίας - Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Το επιστημονικό αυτό γεγονός μέσω των εργασιών και των συμπερασμάτων που προέκυψαν- επιδιώκει τη δημιουργία μιας «πλατφόρμας» επιστημονικών αναζητήσεων πάνω σε δυο θεματικούς επιστημολογικά πυλώνες: «ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ» και «ΧΩΡΟΣ». Υπό αυτή την έννοια, θα λέγαμε ότι επιδιώκει τον συγκερασμό ανάμεσα σε επιστημονικά ζητήματα που εστιάζουν στον χώρο (τον γεωγραφικό), όπως και τον πολιτισμό με την ευρύτερη έννοια του όρου, εξετάζοντάς τα είτε ως μεμονωμένες εκφάνσεις της ανθρώπινης δημιουργίας (πολιτισμός, οικιστικός χώρος), είτε ως ισόρροπη σύνθεση αυτών (πολιτισμός και χώρος). Υπό το πρίσμα αυτό αναπτύχθηκαν πέντε συγκεκριμένοι θεματικοί άξονες του Συμποσίου: 1. Θεωρητικές προσεγγίσεις 2. Πολιτισμός και οικιστικός χώρος κατά την ιστορική διάσταση 3. Ιστορικά τοπία ιστορική ανθρωπο/γεωγραφία (υλική/ σημειωτική) 4. Κοινωνική αναπαράσταση του ιστορικού χώρου μέσα από τη λογοτεχνία, τέχνη, ιδεολογία, ιστορία κ.ά. 11
5. Πολιτισμός, αστικές πολιτικές και περιφερειακή ανάπτυξη. Η επιστημονική επιτροπή του Συμποσίου, έχοντας υπόψη της τα παραπάνω, απηύθυνε πρόσκληση σε επίλεκτους συναδέλφους διαφόρων ειδικοτήτων (γεωγράφους, ιστορικούς, αρχιτέκτονες, πολεοδόμους, μηχανικούς άλλων ειδικοτήτων, ιστορικούς τέχνης, κοινωνικούς ανθρωπολόγους), ακαδημαϊκούς δασκάλους και ερευνητές από (8) διαφορετικές χώρες των Βαλκανίων, της Κεντρικής και της ΝΑ Ευρώπης και από την Ελλάδα, προκειμένου να εισηγηθούν ζητήματα περί πολιτισμού και χώρου στα Βαλκάνια (από τον 17 ο έως και τον 20ό αιώνα), αποτελέσματα των ερευνητικών προσπαθειών και εργασιών τους. Συγκεκριμένα, οι εισηγητές προέρχονταν από τις εξής χώρες: Αλβανία, Βουλγαρία, Σερβία, Κροατία, Ρουμανία, Τουρκία, Αυστρία, Γαλλία και Ελλάδα. Κοινή συνιστώσα όλων των επιστημονικών αναφορών/εισηγήσεων που περιλαμβάνονταν στο πρόγραμμα του Συμποσίου, υπήρξε η έννοια του χώρου, του γεωγραφικού, στα Βαλκάνια, κατά την περίοδο 17 ου -20ού αιώνα. Το Διεθνές αυτό Συμπόσιο, το πρώτο με τη συγκεκριμένη θεματική για το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, αποτελεί το 4 ο στη σειρά, σε συνέχεια άλλων τριών προηγούμενων συνεδρίων -ή και συμποσίων- ιστορικής γεωγραφίας που πραγματοποιήθηκαν στο παρελθόν: Α) Διεθνές Συμπόσιο Σκοπέλου (7-9/9/1987) με θέμα «Χώρος και Ιστορία. Αστικός, αρχιτεκτονικός και περιφερειακός χώρος». Β) Διεθνές Συνέδριο Θεσσαλονίκης (25-27/9/1995) με θέμα «Δρόμοι και κόμβοι της Βαλκανικής. Από την Αρχαιότητα στην ενιαία Ευρώπη». Γ) Πανελλήνιο Συμπόσιο Μυτιλήνης (14-19/9/2010) με θέμα «Ιστορική Γεωγραφία της Ελλάδος και της Ανατολικής Μεσογείου». Ο ιστός συνέχειας ανάμεσα σ αυτά τα τρία προηγούμενα επιστημονικά γεγονότα και το παρόν Διεθνές Συμπόσιο, διαμορφώθηκε από εκλεκτούς συναδέλφους -μέλη της Επιστημονικής Οργανωτικής Επιτροπής και του παρόντος Συμποσίου- που πλαισίωσαν την προσπάθεια αυτή, με προεξάρχοντες τους δυο ομότιμους καθηγητές του Τμήματος 12
Αρχιτεκτόνων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τους κκ. Βαγγέλη Δημητριάδη 1 και Αλέξανδρο Φαίδωνα Λαγόπουλο. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Συμπόσιο υποστηρίχθηκε οικονομικά εξολοκλήρου από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, ενώ ως προς την διοργάνωση και υλοποίησή του, πέραν από τις υπηρεσίες του Πανεπιστημίου 2 το έργο υποστηρίχθηκε από την «ομάδα υποστήριξης για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση». Στην ομάδα αυτή συμμετείχαν εθελοντές τελειόφοιτοι προπτυχιακοί φοιτητές ως επί το πλείστον του Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών, υποψήφιοι διδάκτορες, μεταδιδάκτορες του ιδίου τμήματος, καθώς και εξωτερικοί συνεργάτες (τα ονόματα όλων αναφέρονται στην επίσημη ιστοσελίδα του Συμποσίου: http://www.cult-balk-space2014.uom.gr/). Η διερμηνεία καθ όλη τη διάρκεια του Συμποσίου προσφέρθηκε από φοιτητές και φοιτήτριες, του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών Διερμηνείας και Μετάφρασης του ΑΠΘ υπό την επιστημονική ευθύνη και καθοδήγηση της καθηγήτριας κ. Karin Bocklund Λαγοπούλου- ως μέρος της πρακτικής τους άσκησης. Με το εν λόγω Διεθνές Συμπόσιο, όπως επισημαίνεται και από την επιστημονικά υπεύθυνη κ. Ελένη Γ. Γαβρά, Αναπλ. Καθηγήτρια τμήματος ΒΣΑΣ, δημιουργείται σήμερα στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας ένα βήμα ανταλλαγής επιστημονικών θέσεων/ απόψεων πάνω στα θέματα Χώρου και Πολιτισμού για τα Βαλκάνια, από διαφορετικές επιστημολογικές οπτικές/ προσεγγίσεις. Αυτό το βήμα, με την υποστήριξη και των άλλων επιστημονικών φορέων από τις χώρες που εκπροσωπήθηκαν στο επιστημονικό αυτό γεγονός, αλλά και ευρύτερα, μπορεί να είναι η βάση συνεργιών σε σειρά ζητημάτων ανάλογης θεματικής, κάτω από οποιαδήποτε προοπτική, για τον γεωγραφικό χώρο αναφοράς του Τμήματός μας: Βαλκάνια, Ανατολική και ΝΑ Ευρώπη. 1 Ειδικότερα τον καθηγητή Βαγγέλη Δημητριάδη, «δάσκαλο» ακαδημαϊκό αρκετών από τους συναδέλφους που πλαισίωναν την επιστημονική οργανωτική επιτροπή, τίμησαν οι «μαθητές» του στο κλείσιμο των εργασιών του Συμποσίου για τη συμβολή του στην ακαδημαϊκή διδασκαλία και την έρευνα επί σειρά ετών στο χώρο της ιστορικής γεωγραφίας. 2 με προεξάρχουσες το Τμήμα Δημοσίων και Διεθνών Σχέσεων, το Γραφείο Τύπου και την Διεύθυνση Τεχνικών Έργων 13