ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Ημερομηνία: 3 Φεβρουαρίου 2014 Ετήσιος απολογισμός ελεγκτικού μηχανισμού της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή για το 2013 Οι ελεγκτικές υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή επέβαλαν το 2013 πρόστιμα συνολικού ύψους 4.874.568, συνεχίζοντας την προσπάθεια εφαρμογής της νομοθεσίας με στόχο τόσο την προστασία του καταναλωτή όσο και την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς. Στις παρακάτω ενότητες παρουσιάζεται αναλυτικά ο ετήσιος απολογισμός του ελεγκτικού μηχανισμού της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή για το 2013. Πίνακας περιεχομένων I. Προστασία Καταναλωτή... 2 Ι. 1. Γραμμή Καταναλωτή 1520... 2 Ι. 2. Διαχείριση Καταγγελιών... 4 Ι. 3. Παραβάσεις περί προστασίας καταναλωτή... 5 II. Αγορανομικές παραβάσεις... 6 III. Ενδοομιλικές συναλλαγές... 8 1
I. Προστασία Καταναλωτή Ι. 1. Γραμμή Καταναλωτή 1520 Η τηλεφωνική Γραμμή Καταναλωτή 1520 της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή παρέχει έγκυρη πληροφόρηση και σωστή καθοδήγηση στους καταναλωτές για την προστασία των δικαιωμάτων τους και την αντιμετώπιση ενδεχόμενων παραπλανητικών και αθέμιτων εμπορικών πρακτικών εις βάρος τους. Το έτος 2013 οι κλήσεις που δέχτηκε και διαχειρίστηκε η τηλεφωνική Γραμμή Καταναλωτή 1520 της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή ανέρχονται συνολικά σε 17.142. Πίνακας 1: Κλήσεις ανά μήνα για το 2013 *Το Σεπτέμβριο 2013 η Τηλεφωνική Γραμμή 1520 υπολειτουργούσε λόγω απεργιακών κινητοποιήσεων Από τον Οκτώβριο του 2013 παρατηρείται μείωση στον αριθμό των κλήσεων στη Γραμμή 1520 καθώς σημαντικός αριθμός καταναλωτών ενημερώνεται και υποβάλλει τα ερωτήματα-καταγγελίες μέσα από τη νέα ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας καταναλωτή. Μέσω της νέας ιστοσελίδας παρέχεται στους καταναλωτές η δυνατότητα για 24ωρη υποβολή ερωτημάτων-καταγγελιών και επιπρόσθετα δίνεται η δυνατότητα για εύκολη περιήγηση και υποβολή ερωτημάτων-καταγγελιών και από έξυπνα κινητά τηλέφωνα. Περίπου το 25% των καταναλωτών που επικοινωνούν με τη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή κάνει πλέον χρήση της νέας υπηρεσίας. Όπως φαίνεται από τα παρακάτω διαγράμματα, τα περισσότερα θέματα που αντιμετωπίζουν οι καταναλωτές αφορούν την αγορά καταναλωτικών αγαθών και ειδικότερα την ποιότητα των προϊόντων και τη χρέωσή τους, ενώ σημαντικός αριθμός ερωτημάτων αφορά τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και ειδικά την υπερχρέωση και το δανεισμό των νοικοκυριών. 2
Πίνακας 2: Κλήσεις ανά κατηγορία για το 2013 Πίνακας 3: Κλήσεις ανά θεματολογία για το 2013 3
Ι. 2. Διαχείριση Καταγγελιών Συγχρόνως, η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή δέχεται και επεξεργάζεται καταγγελίες πολιτών προστατεύοντας τα δικαιώματα, τα οικονομικά συμφέροντα, την ασφάλεια και την υγεία των καταναλωτών. Το 2013 η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή διαχειρίστηκε συνολικά 13.173 καταγγελίες πολιτών. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζονται στο ακόλουθο διάγραμμα, το μεγαλύτερο ποσοστό των καταγγελιών αφορά την αγορά καταναλωτικών προϊόντων ενώ ακολουθούν οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών. Πίνακας 4: Καταγγελίες ανά θεματολογία για το 2013 4
Ι. 3. Παραβάσεις περί προστασίας καταναλωτή Παράλληλα, η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή διενεργεί καθημερινά ελέγχους τήρησης της νομοθεσίας για την προστασία των συμφερόντων των καταναλωτών (Γενικοί Όροι Συναλλαγών, συμβάσεις εκτός εμπορικού καταστήματος, εμπορία από απόσταση αγαθών και υπηρεσιών, αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, εγγυήσεις, λειτουργία Εταιρειών Ενημέρωσης κλπ). Οι έλεγχοι διενεργούνται είτε αυτεπαγγέλτως είτε κατόπιν καταγγελιών και στις περιπτώσεις όπου διαπιστώνονται παραβάσεις στην κείμενη νομοθεσία επιβάλλονται οι προβλεπόμενες από το νόμο κυρώσεις. Συνολικά το 2013 επιβλήθηκαν 82 πρόστιμα σχετικά με παραβάσεις της νομοθεσίας για την προστασία των συμφερόντων των καταναλωτών, συνολικού ύψους 1.307.500, έναντι 47 προστίμων συνολικής αξίας 1.317.500 το 2012. Το ύψος των προστίμων σχετίζεται πάντοτε με το είδος της παράβασης και την ταχύτητα συμμόρφωσης των επιχειρήσεων. Στον παρακάτω πίνακα παρατίθενται τα επιβληθέντα διοικητικά πρόστιμα βάσει του ν.2251/1994 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει περί προστασίας καταναλωτή & του ν.3758/2009 που ρυθμίζει τη λειτουργία των Εταιρειών Ενημέρωσης Οφειλετών για ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις, για τα έτη 2012 και 2013. Πίνακας 5: Επιβληθέντα διοικητικά πρόστιμα για τα έτη 2012 και 2013 2012 2013 Περιγραφή παράβασης Πλήθος Προστίμων Αξία Προστίμων Πλήθος Προστίμων Αξία Προστίμων Αθέμιτες εμπορικές πρακτικές (παραπλάνηση) 10 263.000 24 279.000 Συμβάσεις εκτός εμπορικού καταστήματος - - 7 55.500 Παραβίαση διατάξεων του ν.3758 λειτουργίας εταιρειών ενημέρωσης οφειλετών 8 390.000 2 55.000 Μη ασφαλή προϊόντα 6 73.500 8 90.000 Μη απάντηση σε ερωτήματα 9 18.000 11 45.000 Αθέτηση όρων εγγυήσεων 3 19.500 7 172.000 Καταχρηστικοί Γενικοί Όροι Ασφαλιστηρίων και Τραπεζικών Προϊόντων 1 150.000 7 473.000 Συμβάσεις από απόσταση (ηλεκτρονικές πωλήσεις) 10 403.500 16 138.000 Σύνολο 47 1.317.500 82 1.307.500 5
II. Αγορανομικές παραβάσεις Η Διεύθυνση Ελέγχων της Γενική Γραμματείας Καταναλωτή, διενεργεί καθημερινά τακτικούς και έκτακτους ελέγχους για την εφαρμογή των κανόνων ρύθμισης της αγοράς προϊόντων και της παροχής υπηρεσιών 1 και στις περιπτώσεις όπου διαπιστώνονται παραβάσεις επιβάλλονται οι προβλεπόμενες κυρώσεις (διοικητικές και ποινικές). Κατά το χρονικό διάστημα από 1/1/2013 έως 31/12/2013, τα ελεγκτικά κλιμάκια της Διεύθυνσης Ελέγχων διενήργησαν ελέγχους σε 6.041 επιχειρήσεις και επιβλήθηκαν 1.565 διοικητικά πρόστιμα συνολικού ύψους 1.265.900. Προτεραιότητα δόθηκε στα σημεία λιανικής πώλησης τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης (σούπερ μάρκετ, κρεοπωλεία, ιχθυοπωλεία, οπωροπωλεία, λαϊκές αγορές, δημοτικές αγορές) για θέματα που σχετίζονται με την παραπλάνηση του καταναλωτή, όπως διαφορετική χρέωση από την αναγραφόμενη τιμή, ελλιπή ή ψευδή ενημέρωση σχετικά με την προέλευση του πωλούμενου είδους, το καθαρό βάρος των προϊόντων, εάν το προϊόν που διατίθεται προς πώληση είναι φρέσκο ή κατεψυγμένο, ψευδείς ή παραπλανητικές προσφορές ή εκπτώσεις κλπ. Κατά τους ελέγχους εντοπίστηκε ιδιαίτερα υψηλή παραβατικότητα στις λαϊκές αγορές όπου επιβλήθηκαν 708 πρόστιμα συνολικής αξίας 300.900. Σημαντικός αριθμός παραβάσεων διαπιστώθηκε και στα σούπερ μάρκετ όπου επιβλήθηκαν 137 πρόστιμα συνολικού ύψους 164.000. Σε 1.780 ελέγχους σε εμπορικές επιχειρήσεις και καταστήματα (εμπόριο ειδών ένδυσης και υπόδησης, οικιακής χρήσης, τηλεπικοινωνίας κτλ) επιβλήθηκαν 252 πρόστιμα συνολικού ύψους 396.500. Παράλληλα, τα ελεγκτικά κλιμάκια της Διεύθυνσης Ελέγχων της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή συμμετέχουν ενεργά στην προσπάθεια πάταξης του παρεμποριού που διενεργείται από το Συντονιστικό Κέντρο Αντιμετώπισης Παρεμπορίου (ΣΥΚΑΠ) το οποίο συστάθηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου 2012, πραγματοποιώντας 324 ελέγχους σε εστίες παραεμπορίου (σταθμοί μετρό, εμπορικοί δρόμοι, παραλαϊκές), στην ευρύτερη περιοχή της Αττικής, και συνέταξαν 329 πρωτόκολλα κατάσχεσης καταστροφής. Επίσης, στο πλαίσιο της εθνικής προσπάθειας για την πάταξη της φοροδιαφυγής, τα ελεγκτικά κλιμάκια της Διεύθυνσης Ελέγχων, από τον Ιούνιο 2011, ελέγχουν στους χώρους δράσης τους και την έκδοση αποδείξεων ταμειακών μηχανών. Κατά τους εν λόγω ελέγχους συνέταξαν 89 εκθέσεις ελέγχου οι οποίες έχουν αποσταλεί στις αρμόδιες Δ.Ο.Υ για την επιβολή των προβλεπόμενων κυρώσεων. Στον παρακάτω πίνακα παρατίθενται αναλυτικά ο ετήσιος απολογισμός της Διεύθυνσης Ελέγχων. 1 Σύμφωνα με τον Αγορανομικό Κώδικα και τις Αγορανομικές διατάξεις όπως ίσχυαν μέχρι την ψήφιση του ν.4177/2013 (ΦΕΚ 173/Α/8.8.2013) «Κανόνες ρύθμισης της αγοράς προϊόντων και της παροχής υπηρεσιών» 6
ΕΙΔΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Γενική Γραμματεία Καταναλωτή Πίνακας 6: Αποτελέσματα ελέγχων και διαπιστωθείσες παραβάσεις για τα έτη 2010-2013 2013 2012 2011 2010 ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΛΙΜΑΚΙΩΝ 1.036 1.489 1.484 938 Σύνολο Ελεγχομένων Επιχειρήσεων 6.041 6.219 6.328 4.690 Λαϊκές αγορές 444 951 1.142 431 Υπαίθριο Εμπόριο-Παρεμπόριο 77 220 237 - Βαρβάκειος Δημοτικές αγορές 824 642 473 284 Χονδρέμποροι εντός & εκτός ΚΑΑ 104 11 54 45 Κρεοπωλεία-Οπωροπωλεία-Ιχθυοπωλεία 796 431 100 206 Σούπερ Μάρκετ & Πολυκαταστήματα 336 804 932 266 Καταστήματα Εστίασης-Αναψυχής 887 588 829 608 Εμπορικά Καταστήματα 1.780 1.827 2.069 2.019 Άλλοι έλεγχοι (περίπτερα, κοινόχρηστα, parking, κ.α.) 267 135 96 314 Κυλικεία σε Χώρους Ελεγχόμενης Πρόσβασης 93 211 263 161 Πρατήρια Καυσίμων 286 334 101 331 Επιχειρήσεις ξυλείας 147 53 - - Ιδιωτικά Εκπαιδευτήρια-Φροντιστήρια - 12 32 25 Σύνολο Διαπιστωθεισών Παραβάσεων 1.565 1.506 1.354 452 Πρωτόκολλα Κατάσχεσης-Καταστροφής 329 358 32 - Εκθέσεις Ελέγχου για μη έκδοση αποδείξεων 89 260 226 - Συνολική Αξία Προστίμων 1.265.900 1.195.600 1.200.890 362.400 Νόμος 3668 (σήμανση προϊόντων) 922.000 836.500 711.500 190.500 Νόμος 2323 (λαϊκές αγορές-υπαίθριο εμπόριο) 301.900 325.100 207.100 66.900 Y.A. Α3-1814 (Παρατηρητήριο Τιμών Υγρών Καυσίμων) 42.000 34.000 59.000 105.000 Ιδιωτικά εκπαιδευτήρια *Καταργήθηκε η σχετική νομοθεσία 223.290 - Όπως ίσχυαν μέχρι την ψήφιση του ν.4177/2013 (ΦΕΚ 173/Α/8.8.2013) και της κατ εξουσιοδότηση αυτού Υπουργικής Απόφασης Υ.Α Αριθμ. Α2-861/22-08-2013. Σύμφωνα με το άρθρο 24 του ν.4177/2013 οι παραβάσεις και τα επιβληθέντα πρόστιμα αναρτώνται αναλυτικά στο διαδικτυακό τόπο της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή (www.efpolis.gr) 7
III. Ενδοομιλικές συναλλαγές Ιδιαίτερης σημασίας θεωρείται και το ζήτημα των ενδοομιλικών συναλλαγών (transfer pricing), ο έλεγχος των οποίων εστιάζει στις περιπτώσεις εκείνες, που σε μέρος ή ακόμα και στο σύνολο των χρεώσεων και των πιστώσεων μεταξύ συνδεδεμένων επιχειρήσεων (μητρική με θυγατρική ή θυγατρικές μεταξύ τους), δεν τηρείται η αρχή των ίσων αποστάσεων, με απώτερο στόχο την απόκρυψη φορολογητέας ύλης από της ελληνικές φορολογικές Αρχές και τη φορολόγηση αυτής σε χώρες με ευνοϊκότερους συντελεστές. Αξίζει να επισημανθεί ότι, η Διεύθυνση Κοστολόγησης της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή, δυνάμει του ν.3728/2008 ήταν η πρώτη και η μόνη αρχή που προχώρησε στον έλεγχο φακέλων τεκμηρίωσης ενδοομιλικών συναλλαγών και επέβαλε πρόστιμα για παραβάσεις της σχετικής νομοθεσίας στις εταιρίες Philips ΕΛΛΑΣ ΑΕΒΕ και Kraft Foods ΕΛΛΑΣ ΑΕ, συνολικού ύψους 2,2 εκατ. ευρώ (930.472 και 1.277.303 αντιστοίχως). Κατόπιν της ψήφισης του νόμου 4110/2013 (ΦΕΚ 17/Α/23-1-2013) οι αρμοδιότητες ελέγχου των φακέλων τεκμηρίωσης ενδοομιλικών συναλλαγών μεταβιβάσθηκαν εξολοκλήρου στο Υπουργείο Οικονομικών. Το 2013 επιβλήθηκαν 323 πρόστιμα που αφορούν σε εκπρόθεσμη υποβολή καταστάσεων για ενδοομιλικές τιμολογήσεις, συνολικού ύψους 2.330.168. Νόμος 3728/2008 όπως τροποποιήθηκε από το ν. 4110/2013 ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΣΤΙΜΩΝ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΥΨΟΣ 323 2.330.168,32 8