ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 1 ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7-10 Οι ακόλουθες ασκήσεις αποτέλεσαν θέµατα στις πανελλαδικές εξετάσεις και αφορούν την ύλη της Μακροοικονοµίας στα ΕΠΑΛ. ΑΣΚΗΣΗ 1 ίνεται ο παρακάτω πίνακας που αφορά την φορολογία εισοδήµατος. Ετήσιο εισόδηµα (σε ευρώ) Φορολογικός συντελεστής 0-10.000 0% 10.001-30.000 10% 30.001-50.000 20% 50.001 και άνω 30% Α) Ο πολίτης Α και ο πολίτης Β δηλώνουν ετήσιο εισόδηµα 25.000 ευρώ και 60.000 ευρώ αντίστοιχα. Να υπολογιστεί ο φόρος που θα πληρώσει ο καθένας, µε βάση την παραπάνω κλίµακα φορολογίας εισοδήµατος. Β) Ο καθένας από τους παραπάνω δύο πολίτες αγοράζει ένα αυτοκίνητο αξίας 10.000 ευρώ. Πληρώνει επιπλέον φόρο δαπάνης, που υπολογίζεται µε φορολογικό συντελεστή 10%. Να υπολογίσετε το φόρο δαπάνης. Να υπολογίσετε το φόρο αυτό ως ποσοστό στο εισόδηµα των πολιτών Α και Β. Ποιο είναι το συµπέρασµά σας για την αναλογικότητα του φόρου δαπάνης ως προς το εισόδηµά τους; Α) Ο πολίτης Α θα πληρώσει φόρο : 0 10 00 + 15000 = 0 + 1500 = 1500 ευρώ Ο πολίτης Β θα πληρώσει φόρο : 0 10 20 30 00 + 20000 + 20000 + 00 = = 0 + 2000 + 4000 + 3000 = 9000 ευρώ Β) Ο φόρος δαπάνης θα είναι 00 10% = 0 ευρώ Για τον πολίτη Α που έχει εισόδηµα 25000 ευρώ θα είναι : 0 % = 4 % του εισοδήµατός του 25000
ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7 10 ΑΣΚΗΣΕΙΣ 2 Για τον πολίτη Β που έχει εισόδηµα 60000 ευρώ θα είναι : 0 % = 1,6 % του εισοδήµατός του 60000 Το συµπέρασµα είναι ότι πρόκειται για αντίστροφα προοδευτικό φόρο γιατί καθώς αυξάνεται το εισόδηµα, η αναλογία του φόρου µειώνεται. ΑΣΚΗΣΗ 2 Καταθέτει κάποιος 10.000 ευρώ για τρία (3) χρόνια µε επιτόκιο 10%. Τι ποσό θα πάρει στο τέλος του τρίτου έτους; ίνεται: (1,1)3=1,331. Κ ν = Κ 0 ( 1 + i ) ν Κ 3 = 00 ( 1 + 0,1 ) 3 = 00 ( 1,1 ) 3 = 13310 ευρώ ΑΣΚΗΣΗ 3 Μια υποθετική οικονοµία παράγει το έτος 2010 µόνο δύο αγαθά, το Α και το Β, τα οποία ακολουθούν τέσσερα στάδια παραγωγής σύµφωνα µε τον παρακάτω πίνακα. Στάδια παραγωγής Αξία πώλησης σε ευρώ Προϊόν Α Προστιθέµενη αξία σε ευρώ Αξία πώλησης σε ευρώ Προϊόν Β Προστιθέµενη αξία σε ευρώ Στάδιο 1ο 2.000 ; ; 1.000 Στάδιο 2ο 3.000 ; ; 1.000 Στάδιο 3ο 5.000 ; ; 2.000 Στάδιο 4ο 8.000 ; ; 1.000 Σύνολο 8.000 Σύνολο 5.000 Να χρησιµοποιήσετε τα δεδοµένα του πίνακα και να απαντήσετε στο τετράδιό σας στα παρακάτω ερωτήµατα, αναγράφοντας τους σχετικούς υπολογισµούς: Α) Να υπολογίσετε την προστιθέµενη αξία του προϊόντος Α και την αξία πώλησης του προϊόντος Β σε όλα τα στάδια παραγωγής. Β) Να υπολογίσετε το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) σε τρέχουσες τιµές της παραπάνω οικονοµίας. Γ) Να βρεθεί το πραγµατικό ΑΕΠ (µόνο ακέραιο αριθµό), αν ο ρυθµός πληθωρισµού το έτος 2010 είναι 5%. ) Να βρεθεί το κατά κεφαλήν πραγµατικό ΑΕΠ, αν ο πληθυσµός της υποθετικής οικονοµίας το έτος 2010 είναι 10.000 άτοµα.
ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 3 Α) προϊόν Α : ΠΑ 1 = ΑΠ 1 = 2.000 ΠΑ 2 = ΑΠ 2 ΑΠ 1 = 3.000 2.000 = 1.000 ΠΑ 3 = ΑΠ 3 ΑΠ 2 = 5.000 3.000 = 2.000 ΠΑ 4 = ΑΠ 4 ΑΠ 3 = 8.000 5.000 = 3.000 προϊόν Β : ΑΠ 1 = ΠΑ 1 = 1.000 ΑΠ 2 = ΑΠ 1 + ΠΑ 2 = 1.000 + 1.000 = 2.000 ΑΠ 3 = ΑΠ 2 + ΠΑ 3 = 2.000 + 2.000 = 4.000 ΑΠ 4 = ΑΠ 3 + ΠΑ 4 = 4.000 + 1.000 = 5.000 Προϊόν Α Προϊόν Β Στάδια παραγωγής Αξία πώλησης Προστιθέµενη αξία σε ευρώ Αξία πώλησης Προστιθέµενη αξία σε ευρώ σε ευρώ (ΑΠ) (ΠΑ) σε ευρώ (ΑΠ) (ΠΑ) Στάδιο 1ο 2.000 2.000 1.000 1.000 Στάδιο 2ο 3.000 1,000 2.000 1.000 Στάδιο 3ο 5.000 2.000 4.000 2.000 Στάδιο 4ο 8.000 3.000 5.000 1.000 Σύνολο 8.000 Σύνολο 5.000 Β) ΑΕΠ 2010 τρ.τιµ. = 8.000 + 5,000 = 13.000 Γ).Τ. 2010 = + 5 = 105 Πραγµατικό ΑΕΠ = ΑΕΠ 2010 τρ.τιµ 13.000.Τ. 2010 105 12.381 ) Κατά κεφαλήν πραγµατικό ΑΕΠ = Πραγµ. ΑΕΠ 12.381 = Πληθυσµός 10.000 = 1,24 ΑΣΚΗΣΗ 4 ίνεται ο παρακάτω πίνακας µιας υποθετικής οικονοµίας, η οποία παράγει ένα µόνο προϊόν. Έτος βάσης για τον υπολογισµό του Α.Ε.Π. είναι το 2008. Ποσότητα Έτη Τιµή (ευρώ) (κιλά) 2006 50 6 2007 60 8 2008 80 10 2009 12 Α.Ε.Π. σε τρέχουσες τιµές (σε ευρώ) είκτης τιµών (%) Α.Ε.Π. σε σταθερές τιµές (σε ευρώ) Να χρησιµοποιήσετε τα δεδοµένα του πίνακα και να απαντήσετε στο τετράδιό σας στα παρακάτω ερωτήµατα, αναγράφοντας τους σχετικούς υπολογισµούς: Α) Να υπολογίσετε το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν σε τρέχουσες τιµές για όλα τα έτη. Β) Να υπολογίσετε το είκτη Τιµών επί τοις εκατό (%) για όλα τα έτη. Γ) Να υπολογίσετε το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν σε σταθερές τιµές για όλα τα έτη, µε τη χρησιµοποίηση του είκτη Τιµών. ) Να βρεθεί η πραγµατική και στη συνέχεια η πραγµατική ποσοστιαία µεταβολή του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος µεταξύ των ετών 2008 και 2009 σε σταθερές τιµές 2008.
ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7 10 ΑΣΚΗΣΕΙΣ 4 Α) ΑΕΠ 2006 τρ.τιµ. = (ποσότητα) (τιµή) = 50 6 = 300 ευρώ ΑΕΠ 2007 τρ.τιµ. = (ποσότητα) (τιµή) = 60 8 = 480 ευρώ ΑΕΠ 2008 τρ.τιµ. = (ποσότητα) (τιµή) = 80 10 = 800 ευρώ ΑΕΠ 2009 τρ.τιµ. = (ποσότητα) (τιµή) = 12 = 1.200 ευρώ Β).Τ. 2006 = Ρ 2006 6 60.Τ. 2007 = Ρ 2007 8 80.Τ. 2008 =.Τ. 2009 = Ρ 2009 12 120 Γ) ΑΕΠ 2006 στ.τιµ. 2008 = ΑΕΠ 2007 στ.τιµ. 2008 = ΑΕΠ 2008 στ.τιµ. 2008 = ΑΕΠ 2009 στ.τιµ. 2008 = ΑΕΠ 2006 τρ.τιµ 300.Τ. 2006 60 500 ευρώ ΑΕΠ 2007 τρ.τιµ 480.Τ. 2007 80 600 ευρώ ΑΕΠ 2008 τρ.τιµ 800.Τ. 2008 800 ευρώ ΑΕΠ 2009 τρ.τιµ 1.200.Τ. 2009 120 1.000 ευρώ Έτη Ποσότητα (κιλά) Τιµή (ευρώ) Α.Ε.Π. σε τρέχουσες τιµές (σε ευρώ) είκτης τιµών (%) Α.Ε.Π. σε σταθερές τιµές (σε ευρώ) 2006 50 6 300 60 500 2007 60 8 480 80 600 2008 80 10 800 800 2009 12 1.200 120 1.000 ) Πραγµατική µεταβολή = ΑΕΠ 2009 στ.τιµ. 2008 ΑΕΠ 2008 στ.τιµ. 2008 = 1.000 800 = 200 ευρώ Η πραγµατική ποσοστιαία µεταβολή θα είναι : ΑΕΠ 2009 στ.τιµ. 2008 ΑΕΠ 2008 στ.τιµ. 2008 1.000 800 ΑΕΠ 2008 στ.τιµ. 2008 800 25%
ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 5 ΑΣΚΗΣΗ 5 Ένα άτοµο Α κάνει κατάθεση όψεως σε εµπορική τράπεζα.000 ευρώ. Από τα χρήµατα αυτά η τράπεζα δανειοδοτεί το άτοµο Β, που µε τη σειρά του ανοίγει λογαριασµό όψεως στην ίδια τράπεζα. Από την κατάθεση όψεως του Β η τράπεζα δανειοδοτεί το άτοµο Γ, το οποίο καταθέτει όλο το ποσό σε λογαριασµό ταµιευτηρίου. Από την κατάθεση του Γ η τράπεζα χορηγεί δάνειο στο άτοµο. Α) Αν το ποσοστό των ρευστών διαθεσίµων είναι 10%, ποια είναι η ποσότητα χρήµατος που δηµιούργησε η εµπορική τράπεζα; Β) Αν η Κεντρική Τράπεζα µειώσει το ποσοστό των ρευστών διαθεσίµων στο 5%, πόσο θα αυξηθεί η ποσότητα του χρήµατος; Α) άτοµο Α :.000 ευρώ 10 άτοµο Β :.000.000 = 90.000 ευρώ 10 άτοµο Γ : 90.000 90.000 = 81.000 ευρώ 10 άτοµο : 81.000 81.000 = 72.900 ευρώ Η ποσότητα χρήµατος που δηµιούργησε η εµπορική τράπεζα είναι :.000 + 90.000 + 81.000 + 72.900 = 343.900 ευρώ Β) άτοµο Α :.000 ευρώ 5 άτοµο Β :.000.000 = 95.000 ευρώ 5 άτοµο Γ : 95.000 95.000 = 90.250 ευρώ 5 άτοµο : 90.250 90.250 = 85.737,5 ευρώ Η ποσότητα χρήµατος που δηµιούργησε η εµπορική τράπεζα είναι :.000 + 95.000 + 90.250 + 85.737,5 = 370.987,5 ευρώ Η ποσότητα του χρήµατος θα αυξηθεί κατά 370.987,5 343.900 = 27.087,5 ευρώ
ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7 10 ΑΣΚΗΣΕΙΣ 6 ΑΣΚΗΣΗ 6 Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται δεδοµένα µιας υποθετικής οικονοµίας στην οποία παράγεται µόνο ένα αγαθό. Έτος βάσης είναι το 2004. 2004 2005 2006 Τιµή 200 210 224 Ποσότητα 1.200 1.500 Α.Ε.Π. σε τρέχουσες τιµές είκτης τιµών (%) Α.Ε.Π. σε σταθερές τιµές 300.000 Κατά κεφαλήν πραγµατικό Α.Ε.Π. 160 200 Πληθυσµός (αριθµός ατόµων) 1.250 1.280 Εργατικό δυναµικό (αριθµός ατόµων) 1.200 Απασχολούµενοι (αριθµός ατόµων) 900 896 Άνεργοι (αριθµός ατόµων) Ποσοστό ανεργίας (%) 12,5 12,5 Α) Να µεταφέρετε στο τετράδιό σας τον παραπάνω πίνακα και λαµβάνοντας υπόψη ότι το εργατικό δυναµικό κάθε έτους αντιστοιχεί στο 80% του πληθυσµού του έτους, να συµπληρώσετε τα κενά του, παρουσιάζοντας τους σχετικούς υπολογισµούς. Β) Να υπολογίσετε το πραγµατικό Α.Ε.Π. του έτους 2005 σε σταθερές τιµές του 2006. Γ) Να υπολογίσετε τον ρυθµό πληθωρισµού µεταξύ των ετών 2005 και 2006. 80 Α) Εργ.δυν. 2004 = Πληθ.2004 = 80 Εργ.δυν. 2005 = Πληθ.2005 = 80 1250 = 0 80 1280 = 1024 80 Εργ.δυν. 2006 = Πληθ.2006 Πληθ 2006 = 1200 = 1500 0,8 Εργ.δυν. 2004 = Απασχ. 2004 + Άνεργ. 2004 Άνεργ. 2004 = 0 900 = Εργ.δυν. 2005 = Απασχ. 2005 + Άνεργ. 2005 Άνεργ. 2005 = 1024 896 = 128 Ποσ.ανεργ. 2006 = Άνεργοι 2006 Άνεργοι 2006 12,5 = Εργ.δυν. 2006 1200 Εργ.δυν. 2006 = Απασχ. 2006 + Άνεργ. 2006 Απασχ. 2006 = 1200 150 = 1050 Ποσ.ανεργ. 2004 = Κ.κ.πρ.ΑΕΠ 2004 = Άνεργοι 2004 Εργ.δυν. 2004 0 ΑΕΠ 2004 στ.τιµ. 2004 10% Άνεργοι 2006 = 150 Πληθυσµός 2004 ΑΕΠ 2004 στ.τιµ. 2004 = = 160 1.250 = 200.000 ΑΕΠ 2004 στ.τιµ. 2004 = ΑΕΠ 2004 τρ.τιµ. = 200.000 ΑΕΠ 2004 τρ.τιµ = P 2004 Q 2004 200.000 = 200 Q 2004 Q 2004 = 1.000 ΑΕΠ 2005 τρ.τιµ = P 2005 Q 2005 = 210 1200 = 252.000 ΑΕΠ 2005 στ.τιµ. 2004 = P 2004 Q 2005 = 200 1.200 = 240.000
ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 7 Ρ 2005 210.Τ. 2005 = 105 Ρ 2004 200 ΑΕΠ 2006 τρ.τιµ = P 2006 Q 2006 = 224 1500 = 336.000 Ρ 2006 224.Τ. 2006 = 112 Ρ 2004 200 ΑΕΠ 2005 στ.τιµ. 2004 240.000 κ.κ.πρ.αεπ 2005 = = Πληθυσµός 2005 1.280 = 187,5 2004 2005 2006 Τιµή 200 210 224 Ποσότητα 1.000 1.200 1.500 Α.Ε.Π. σε τρέχουσες τιµές 200.000 252.000 336.000 είκτης τιµών (%) 105 112 Α.Ε.Π. σε σταθερές τιµές 200.000 240.000 300.000 Κατά κεφαλήν πραγµατικό Α.Ε.Π. 160 187,5 200 Πληθυσµός (αριθµός ατόµων) 1.250 1.280 1.500 Εργατικό δυναµικό (αριθµός ατόµων) 1.000 1.024 1.200 Απασχολούµενοι (αριθµός ατόµων) 900 896 1.050 Άνεργοι (αριθµός ατόµων) 128 150 Ποσοστό ανεργίας (%) 10 12,5 12,5 Β) ΑΕΠ 2005 στ.τιµ. 2006 = P 2006 Q 2005 = 224 1.200 = 268.800 Γ) Ρυθµ.πληθωρ. 2005-2006 =.Τ. 2006.Τ. 2005 112 105.Τ. 2005 105 6,7% ΑΣΚΗΣΗ 7 Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται στοιχεία µιας υποθετικής οικονοµίας για τα έτη 2006 και 2007. Στην οικονοµία αυτή, παράγεται µόνον ένα αγαθό και έτος βάσης είναι το 2006. 2006 2007 Τιµή Ποσότητα 8.640 10.000 Α.Ε.Π. σε τρέχουσες τιµές είκτης τιµών (%) Α.Ε.Π. σε σταθερές τιµές Κατά κεφαλήν πραγµατικό Α.Ε.Π. 180 200 Πληθυσµός (αριθµός ατόµων) 480 Εργατικό δυναµικό (αριθµός 360 ατόµων) Απασχολούµενοι (αριθµός ατόµων) 306 Άνεργοι (αριθµός ατόµων) 45 Ποσοστό ανεργίας (%) 12
ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ : ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7 10 ΑΣΚΗΣΕΙΣ 8 Α) Να µεταφέρετε στο τετράδιό σας τον παραπάνω πίνακα και, λαµβάνοντας υπόψη ότι ο ρυθµός πληθωρισµού από το έτος 2006 στο έτος 2007 ήταν 20%, να συµπληρώσετε τα κενά του παρουσιάζοντας τους σχετικούς υπολογισµούς. Β) Να υπολογίσετε την ποσοστιαία µεταβολή του Α.Ε.Π. σε σταθερές τιµές από το έτος 2006 στο έτος 2007. Γ) Να υπολογίσετε το πραγµατικό Α.Ε.Π. του έτους 2006 σε σταθερές τιµές του έτους 2007. Α) κ.κ.πρ.αεπ 2006 = ΑΕΠ 2006 στ.τιµ. 2006 Πληθυσµός 2006 ΑΕΠ 2006 στ.τιµ. 2006 = 86.400 ΑΕΠ 2006 στ.τιµ. 2006 = ΑΕΠ 2006 τρ.τιµ. = 86.400 ΑΕΠ 2006 τρ. τιµ = P 2006 Q 2006 86.400 = P 2006 8.640 P 2006 = 10 Εργ.δυν. 2006 = Απασχ. 2006 + Άνεργοι 2006 360 = 306 + Άνεργοι 2006 Άνεργοι 2006 = 54 Ποσ. ανεργ. 2006 = 20.Τ. 2007 = + 120 Ποσ. ανεργ. 2007 = Άνεργοι 2006 54 Εργ.δυν. 2006 360 15% Άνεργοι 2007 45 12 = Εργ.δυν. Εργ.δυν. 2007 Εργ.δυν. 2007 = 375 2007 Εργ.δυν. 2007 = Απασχ. 2007 + Άνεργοι 2007 375 = Απασχ. 2007 + 45 Απασχ. 2007 = 330.Τ. 2007 = Ρ 2007 Ρ 2007 120 = Ρ 2006 10 ΑΕΠ 2007 τρ.τιµ = P 2007 Q 2007 = 12 10.000 = 120.000 ΑΕΠ 2007 στ.τιµ. 2006 = κ.κ.πρ.αεπ 2007 = ΑΕΠ 2007 τρ.τιµ 120.000.Τ. 2007 120 Ρ 2007 = 12.000 ΑΕΠ 2007 στ.τιµ. 2006.000 Πληθυσµός Πληθυσµός 2007 = 2007 200 = 500 2006 2007 Τιµή 10 12 Ποσότητα 8.640 10.000 Α.Ε.Π. σε τρέχουσες τιµές 86.400 120.000 είκτης τιµών (%) 120 Α.Ε.Π. σε σταθερές τιµές 86.400.000 Κατά κεφαλήν πραγµατικό Α.Ε.Π. 180 200 Πληθυσµός (αριθµός ατόµων) 480 500 Εργατικό δυναµικό (αριθµός ατόµων) 360 375 Απασχολούµενοι (αριθµός ατόµων) 306 330 Άνεργοι (αριθµός ατόµων) 54 45 Ποσοστό ανεργίας (%) 15 12
ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 9 Β) ΑΕΠ 2007 στ.τιµ. 2006 ΑΕΠ 2006 στ.τιµ. 2006.000 86.400 ΑΕΠ 2006 στ.τιµ. 2006 86.400 15,7% Γ) ΑΕΠ 2006 στ.τιµ. 2007 = P 2007 Q 2006 = 12 8.640 = 103.680 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΜΑΡΙΝΟΣ οικονοµολόγος εκπαιδευτικός - www.economics.edu.gr