EMBARGO 7.00 μ.μ. Χαιρετισμός του Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων κ. Γιαννάκη Λ. Ομήρου στο πολιτικο-ακαδημαϊκό συνέδριο με τίτλο Quo Vadis Europa? που συνδιοργανώνει το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο και το Πανεπιστήμιο Κύπρου Τρίτη, 22 Μαρτίου 2016-7.00 μ.μ. Αίθουσα εκδηλώσεων της Πρυτανείας του Πανεπιστημίου Κύπρου --------------------- Είναι με ιδιαίτερη χαρά που παρευρίσκομαι στη σημερινή εκδήλωση που συνδιοργανώνεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Πανεπιστήμιο Κύπρου. Επιτρέψτε μου πρώτα να ευχαριστήσω τους διοργανωτές για την πρόσκληση να χαιρετίσω την ημερίδα. Παράλληλα, συγχαίρω θερμά τους πρωτεργάτες της πρωτοβουλίας αυτής, αφού η συζήτηση λαμβάνει χώρα σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη στιγμή για το παρόν αλλά και για το μέλλον της Ευρώπης. Κυρίες και κύριοι, Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει αλληλοδιάδοχες προκλήσεις. Η οικονομική και προσφυγική κρίση, αλλά και οι τρομοκρατικές απειλές δοκιμάζουν την αντοχή των ευρωπαϊκών κοινωνιών, τους συνεκτικούς δεσμούς τους αλλά και το ίδιο το οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ταυτόχρονα, οι κλυδωνισμοί που δέχεται η Ένωση έδωσαν πρόσφορο
2 έδαφος για εσωστρεφείς πολιτικές από τα κράτη μέλη που υπονομεύουν τις βασικές αρχές και αξίες που ενέπνευσαν και καθοδήγησαν στη δημιουργία της. Σίγουρα δεν είναι τυχαίο, που ολοένα πληθαίνουν οι φωνές που επισημαίνουν κινδύνους για τη συνοχή της Ένωσης, εξαιτίας του προσφυγικού, αφού αποτελεί σήμερα το μείζον θέμα που χρήζει άμεσης και ταχείας αντιμετώπισης και επίλυσης. Μέσα από την προσφυγική κρίση καταδείχτηκαν οι αδυναμίες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος αφού τα κράτη μέλη καταφεύγουν σε εθνικιστικές λύσεις, που αντιβαίνουν στις αξίες που διαπνέουν την Ένωση. Προκειμένου λοιπόν να αναχαιτιστούν οι προσφυγικές ροές, βλέπουμε να υψώνονται φράχτες σε κράτη μέλη, να λαμβάνονται μέτρα κατάσχεσης περιουσιακών στοιχείων των προσφύγων, να ενισχύονται οι θεσμοί επιτήρησης των συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να συζητείται ακόμα και η αναστολή της Συνθήκης Σένγκεν. Και σε όλα αυτά, η Ευρώπη παραμένει απαθής! Παραμένει απλός παρατηρητής μπροστά στην ανθρώπινη εξαθλίωση αλλά και στην καταρράκωση των θεμελιωδών αξίων, του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, του αλτρουισμού, της αλληλεγγύης που αγνοούνται και υπονομεύονται πια, από κράτη μέλη της. Ίσως ήταν δύσκολο να προβλεφθεί το μέγεθος του προσφυγικού προβλήματος! Αφού μόνο το 2015 η Ευρώπη δέχτηκε πέραν του 1.000.000 πρόσφυγες. Αλλά αυτό δεν μπορεί να αποτελεί άλλοθι, στην υποκρισία, στην έλλειψη πολιτικών και στην ατολμία.
3 Μια τέτοια στάση πλήττει πρώτα την ίδια, αφού η ανοχή στην καταστρατήγηση των αξιών και των ιδεών της αποτελεί υπονόμευση της ίδιας και των θεσμών της. Γιατί οι δημιουργικοί θεμελιωτές της Ένωσης οραματίστηκαν μια Ευρώπη ενωμένη χωρίς φραγμούς και τείχη στα σύνορα της! Μια Ένωση που το κάθε κράτος μέλος στα δύσκολα, να μην οχυρώνεται για να προστατεύσει τα εθνικά του συμφέροντα αλλά από κοινού, με τους λοιπούς εταίρους, να επιδιώκει την ευημερία όλων, στην βάση των κοινών αξίων και του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Δυστυχώς, στις αποσπασματικές και ad hoc λύσεις που προτείνονται για ρύθμιση του προσφυγικού, η Ένωση βρέθηκε να συζητά ακόμα και το άνοιγμα κεφαλαίων της Τουρκίας χωρίς η τελευταία να ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις της. Οι αποφάσεις του πρόσφατου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αποτελούν ένα δειλό βήμα προόδου. Απομένει να τις δούμε να εφαρμόζονται στην πράξη. Εξάλλου η οικονομική κρίση που έπληξε τα κράτη μέλη, κατέδειξε ότι δεν υπάρχει η επιβαλλόμενη αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών στην αντιμετώπιση προβλημάτων που ανακύπτουν στα ίδια. Το «κούρεμα» των τραπεζικών καταθέσεων στην Κύπρο αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της έλλειψης αλληλεγγύης αλλά και της άνισης μεταχείρισης κράτους μέλους. Η αντιμετώπιση αυτή δίκαια οδήγησε στην έλλειψη εμπιστοσύνης στην ίδια την Ένωση αλλά και στους θεσμούς της. Το ίδιο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επισήμανε τη διαφορετική αντιμετώπιση της οποίας έτυχαν τα κράτη μελή που αντιμετώπιζαν χρηματοπιστωτικά προβλήματα, από την
4 Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τους υπουργούς Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επισημαίνοντας την περίπτωση της Κύπρου, όπου αποφασίστηκε το παράδοξο να περιλαμβάνεται στο αρχικό σχέδιο προγράμματος, διάσωση με ίδια μέσα, που περιλάμβανε και τις εγγυημένες καταθέσεις. Λύση που απέρριψε η Βουλή των Αντιπροσώπων αφού ήταν αντίθετη στο ευρωπαϊκό κεκτημένο αλλά και στο πνεύμα του ευρωπαϊκού δικαίου. Η Ένωση φάνηκε απροετοίμαστη και ανέτοιμη να αντιμετωπίσει και την παγκόσμια οικονομική κρίση που έπληξε τα κράτη μέλη. Παρά τα αναπτυξιακά μέτρα που εξαγγέλθηκαν, οι οικονομικοί δείκτες δεν φαίνεται να ανακάμπτουν. Η Ευρώπη πλήττεται από την ανεργία και τη φτώχεια. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, περίπου τεσσεράμισι εκατομμύρια νέοι κάτω των 25 ετών είναι άνεργοι στην ΕΕ. Το 68% ζουν σε χώρες της Νομισματικής Ένωσης! Την ίδια ώρα ολοένα περισσότεροι νέοι από τις χώρες του Νότου μεταναστεύουν στο Βορρά, για να βρουν δουλειά αφού το χάσμα μεταξύ των χωρών του Βορρά και του Νότου βαθαίνει. Τα επίσημα στοιχεία αναδεικνύουν μια Ευρώπη χωρισμένη στα δυο, δημιουργώντας ουσιαστικά μια Ευρωπαϊκή Ένωση δύο ταχυτήτων: του πλούσιου Βορρά και του φτωχού Νότου. Η αδυναμία αντιμετώπισης των συνεχών προκλήσεων, τα μέτρα λιτότητας, η πολυφωνία μεταξύ των κρατών μελών αλλά και η αδυναμία χάραξης κοινών γραμμών από την Ένωση, οδηγούν ολοένα τους πολίτες να βλέπουν την Ευρωπαϊκή Ένωση με δυσπιστία και απαξίωση. Ενώ εθνικιστικές τάσεις βρίσκουν ολοένα και περισσότερο έδαφος. Το
5 δημοψήφισμα που προετοιμάζεται στη Βρετανία, στις 23 Ιουνίου, αποτελεί απτό παράδειγμα της κρίσης που υπάρχει, αφού για πρώτη φορά κράτος μέλος διεξάγει δημοψήφισμα για παραμονή ή όχι στην Ευρωπαϊκή Ένωση! Παρά τις όποιες αδυναμίες της Ένωσης, καθίσταται σήμερα σαφές, όσο ποτέ άλλοτε, ότι οι προκλήσεις που ταλανίζουν τα κράτη μέλη μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο από κοινού στη βάση των ίδιων αξιών που αποτέλεσαν τους ακρογωνιαίους λίθους για την οικοδόμησή της. Δηλαδή με περισσότερο και όχι λιγότερη Ευρώπη. Οι κρίσεις κατέδειξαν την αδυναμία της Ένωσης, όχι ως ιδέας και οράματος, αλλά την αδυναμία της να εφαρμόσει στην πράξη, με την συνεργασία των κρατών μελών της, την αρχή «εν τη ενώσει η ισχύς». Αν η κάθε χώρα βάζει στο τραπέζι το εθνικό της συμφέρον και οι όποιες αποφάσεις δεν λαμβάνονται στη βάση των αξιών της Ένωσης, αργά ή γρήγορα, η Ευρώπη θα οδηγηθεί σε αδιέξοδο, που είμαι σίγουρος ότι κανείς δεν το επιθυμεί. Η Κυπριακή Βουλή, αντιλαμβανόμενη τις ανησυχίες των πολιτών για το μέλλον της Ευρώπης αλλά και θέλοντας να συμβάλει στη διαμόρφωση των συνθηκών εκείνων για ευρωπαϊκή μεταρρύθμιση, συνυπέγραψε πρόσφατα τη διακήρυξη με τίτλο «Περισσότερη Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση: ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουμε», που αποτελεί πρωτοβουλία των Προέδρων των Κοινοβουλίων της Ιταλίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας και του Λουξεμβούργου και που βρίσκεται στη διαδικασία συνυπογραφής και από άλλους Προέδρους εθνικών κοινοβουλίων κρατών - μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
6 Η Διακήρυξη αυτή αποτελεί έκφραση βούλησης για μια νέα ώθηση στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και για περισσότερη Ευρώπη με στόχο την αντιμετώπιση των προκλήσεων τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό της Ένωσης. Την περασμένη Τρίτη εγκαινιάσαμε την έναρξη ενός δημόσιου διαλόγου με τους πολίτες, που έχει ως στόχο να εισακουστούν οι ανησυχίες τους και να διατυπωθούν οι απόψεις τους στα πλαίσια της λήψης των αποφάσεων και της διαμόρφωσης των σχετικών πολιτικών της ΕΕ. Το κείμενο της πιο πάνω διακήρυξης, καθώς επίσης και κοινό ερωτηματολόγιο που σχετίζεται με τους σκοπούς και το περιεχόμενό της, έχει ήδη αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της Βουλής των Αντιπροσώπων, ενώ καλούμε όλους να υποβάλουν τις απόψεις τους για τα θέματα του ερωτηματολογίου, αλλά και για θέματα που οι ίδιοι οι πολίτες επιθυμούν να θέσουν και άπτονται του τρόπου λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ανάγκη ευρωπαϊκής μεταρρύθμισης είναι αδήριτη ανάγκη, όπως και η αναγκαιότατα ενός νέου οράματος για την αποστολή της Ευρώπης. Θα πρέπει όλοι να πιστέψουμε στην Ευρωπαϊκή Ιδέα, για να μπορέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση να διαδραματίσει το σημαντικό ρόλο που της αξίζει. «Δεν θα υπάρξει ειρήνη για την Ευρώπη, αν τα κράτη συνεχίζουν να βασίζονται στην εθνική κυριαρχία. Οι χώρες της Ευρώπης είναι πολύ μικρές για να εγγυηθούν στους πολίτες τους την αναγκαία ευημερία και την κοινωνική πρόοδο. Τα κράτη της Ευρώπης θα πρέπει να επιλέξουν τη συνεργασία και την ομοσπονδιακή μορφή». Τα λόγια αυτά του Ζαν Μονέ,
7 το 1943 στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ηχούν σήμερα επίκαιρα όσο ποτέ άλλοτε. Κλείνοντας, θα δανειστώ και πάλι τα λόγια του Ζαν Μονέ, λέγοντας «Συνεχίστε, συνεχίστε. Δεν υπάρχει άλλο μέλλον για τους λαούς της Ευρώπης εκτός από την Ένωση».