Λύσεις θεμάτων Χημείας Γ Λυκείου Θέμα Α Α1 - γ Α - δ Α3 - γ Α4 - α Α5 α - Σ β - Λ γ - Λ δ - Λ ε - Σ Θέμα Β Β1. α. ΝΗ 3 + 3CuO N + 3Cu + 3H O β. 5CH 3 - CH - CH 3 + KMnO 4 + 3H SO 4 5CH 3 - C - CH 3 + MnSO 4 + K SO 4 + 8H O OH O B. α. Με αύξηση θερμοκρασίας η ισορροπία μετατοπίζεται προς την κατεύθυνση που απορροφάται θερμότητα, δηλαδή ευνοούνται οι ενδόθερμες. Η προς τα δεξιά αντίδραση είναι εξώθερμη. Επομένως με αύξηση της θερμοκρασίας η ισορροπία μετατοπίζεται προς αριστερά. Δηλαδή μια ποσότητα ΝΗ 3 διασπάται σε Ν και Η, επομένως η ποσότητα της ΝΗ 3 ελαττώνεται. [NH3] Επίσης για την παραπάνω ισορροπία ισχύει: c (1) 3 [N ].[H ] Aναφέραμε προηγουμένως ότι με αύξηση θερμοκρασίας η χημική ισορροπία μετατοπίζεται προς αριστερά. Επομένως η [ΝΗ 3] ελαττώνεται και οι [Ν ] και [Η ] αυξάνονται με την προϋπόθεση ότι ο όγκος του δοχείου παραμένει σταθερός. Επομένως η Kc μειώνεται. β. Αύξηση του όγκου, δηλαδή ελάττωση πίεσης, οδηγεί την ισορροπία προς την κατεύθυνση που αυξάνεται το πλήθος μορίων των αερίων. Με βάση τη στοιχειομετρία της παραπάνω χημικής εξίσωσης η ισορροπία θα μετατοπιστεί προς αριστερά. Άρα πάλι ένα μέρος της ΝΗ 3 θα διασπαστεί, επομένως η ποσότητα της ΝΗ 3 θα ελαττωθεί. Γνωρίζουμε ότι η Kc επηρεάζεται μόνο από τη μεταβολή της θερμοκρασίας. Αφού η θερμοκρασία παραμένει σταθερή η Kc θα παραμείνει σταθερή. B3. α. Γνωρίζουμε ότι όταν προσθέτουμε σταγόνες δείκτη σε ένα διάλυμα:
Το διάλυμα αποκτά το χρώμα της όξινης μορφής του ( κόκκινο ) όταν ph<pka 1 (), δηλαδή pη <4. Αποκτά το χρώμα της βασικής μορφής ( κίτρινο ) όταν ph >pka + 1, δηλαδή pη > 6 (3). Για το διάλυμα του HCl (ισχυρό οξύ) έχουμε ΗCl + H O Cl - + H 3O + Ιοντιζ. - Παρ. 0,1Μ ;0,1Μ Eπομένως [Η 3Ο + ] = 0,1 Μ ή ph = 1 Άρα όταν προστεθούν σταγόνες αυτού του δείκτη σ αυτό αποκτά κόκκινο χρώμα (από την σχέση ()). β. Όταν για το ph του διαλύματος ισχύει pka 1 ph pka + 1 ή 4 ph 6, το διάλυμα αποκτά ενδιάμεσο χρώμα. Αφού στο διάλυμα του ΗCl προσθέτουμε NaOH το ph του διαλύματος αυξάνεται. Έτσι, αρχίζει να αλλάζει χρώμα στην περιοχή ph μεταξύ 4-6 και μάλιστα όταν ph =pka =5 το διάλυμα αποκτά χαρακτηριστικό ενδιάμεσο χρώμα (πορτοκαλί). Β4. α. 11Νa; 1s s p 6 3s 1, 1 η ομάδα ( ή ΙΑ ή αλκάλια), 3 η περίοδος, τομέας s 17Cl: 1s s p 6 3s 3p 5, 17 η ομάδα ( ή VIΙΑ ή αλoγόνα), 3 η περίοδος, τομέας p 19K: 1s s p 6 3s 3p 6 4s 1, 1 η ομάδα ( ή ΙΑ ή αλκάλια), 4 η περίοδος, τομέας s β. To K έχει περισσότερες κατειλημμένες στιβάδες άρα έχει τη μεγαλύτερη ατομική ακτίνα. Το Νa και το Cl έχουν ίδιο πλήθος κατειλημμένων στιβάδων, όμως το Cl έχει μεγαλύτερο ατομικό αριθμό από το Νa, επομένως μεγαλύτερο δραστικό πυρηνικό φορτίο και άρα ο πυρήνας του Cl έλκει ισχυρότερα τα εξωτερικά ηλεκτρόνια, απ' ότι το Na. Άρα, το Cl έχει μικρότερη ατομική ακτίνα απο το Na. Άρα 17Cl < 11Na < 19K. Θέμα Γ Γ1. C νη νο ή C kh k+1cooc λη λ+1 B A C kh k+1cooc λη λ+1 + ΝaOH C kh k+1coona + C λη λ+1οh A Γ Δ Ε C λη λ+1οh. SO /170 0 C 4 C λη λ Cl C λη λcl KOH /. C λη λ- Ε Ζ C λη λ- + Η Ο 4 3 / gno3 g, 4 HgSO, HgSO C λη λο Η H Ζ είναι ή αλδεΰδη ή κετόνη. Αφού αντιδρά με Tollens είναι αλδεΰδη. Με προσθήκη νερού σε αλκίνιο προκύπτουν κετόνες, εκτός και αν το αλκίνιο είναι το CHCH οπότε προκύπτει η CH 3CH=O.
Άρα: Z CH 3CH=O A CH 3CH OH Δ CH - CH Cl Cl E CHCH Γ CH =CH Η. CH 3COONH 4 A Θ Ι Κ CH 3CH OH SOCl CH 3CH Cl H O / H NaCN CH 3CH CN CH 3CH COOH Κ B CH 3CH COOH NaOH CH 3CH COONa Άρα ο εστέρας θα είναι o CH 3CH COOCH CH 3 I Λ και CH 3CH CN H / Pd CH 3CH CH NH M CH 3CH COOH + CH 3CH CH NH CH 3CH COO - CH 3CH CH NH 3 + Γ. α. ν CH =CH-CH=CH (-CH -CH=CH-CH -) ν β. νch =CH-CN -CH -CH- CN ν Γ3. Για το CH 3CCH, Mr=40, άρα n προπινίου= 40 8 =0,mol Για το Η n= 6,7 =0,3mol,4 Tα αλκίνια αντιδρούν με Η σε δύο στάδια. Όλη η ποσότητα του CH 3CCH αντιδρά με Η : CH 3CCH + Η i Aπό την (1η) έχουμε: CH 3CH=CH (1η) 0,mol CH 3CCH αντιδρούν με 0,mol Η και παράγονται 0,mol CH 3CH=CH Άρα από την (1η) παράγονται 0,mol CH 3CH=CH και περισσεύουν 0,3-0,=0,1mol H. Έτσι ένα μέρος του CH 3CH=CH αντιδρά με το Η που περισσεύει: CH 3CH=CH + Η Από τη (η) έχουμε: i CH 3CH CH 3 (η) 0,1mol CH 3CH=CH αντιδρούν με 0,1mol Η και παράγονται 0,1mol CH 3CH CH 3 Έτσι τα τελικά προϊόντα είναι: 0,-0,1=0,1mol CH 3CH=CH και 0,1mol CH 3CH CH 3
Θέμα Δ Δ1.α. Για το διάλυμα της NH 3 (Y1) Αφού ph = 11 θα έχουμε poh = 3 ή [ΟΗ - ] = xμ =10-3 Μ. ΝΗ 3 + Η Ο ΝΗ 4 + + ΟΗ - (3η) Ιοντ.-Παρ. xm ;xm ;xm Όμως x=10-3 M K b NH 3 = x /(0,1-x) x /0,1, άρα Και α = x/0,1= 10 - β. Για το διάλυμα της CH 3NH (Y) CH 3ΝΗ + Η Ο CH 3ΝΗ 3 + + ΟΗ - Όμως K b. c 1 Αλλά α=0,0<0,1 και επομένως: K b CH 3 NH = α c = 0,0.1= 4 10-4 K b NH 3 = 10-5 γ. Mέτρο της ισχύος δύο βάσεων είναι η K b, αρκεί τα διαλύματα να βρίσκονται στην ίδια θερμοκρασία. Αφού K b NH 3 = 10-5 < ισχυρότερη βάση. K b CH 3 NH = 4 10-4, στην ίδια θερμοκρασία άρα η CH 3ΝΗ είναι Δ. Σε 00mL διαλύματος ΝΗ 3 0,1Μ (Υ1) περιέχονται 0,1mol/L.0,L=0,0mol NH 3 Σε 00mL διαλύματος HCl 0,05M περιέχονται 0,05mol/L.0,L=0,01mol HCl Aναμειγνύοντας τα διαλύματα γίνεται η αντίδραση: NH 3 + HCl NH 4Cl Αντ.-Παρ. 0,01mol 0,01mol 0,01mol Στο διάλυμα Υ3 θα υπάρχουν: 0,0-0,01=0,01mol NH 3 και 0,01mol NH 4Cl Kαι θα έχουν συγκεντρώσεις: 0,01mol/1L = 10 - M NH 3 και 0,01mol/1L=10 - M NH 4Cl Tο διάλυμα αυτό είναι ρυθμιστικό: NH 3 + H O NH 4 + + OH - NH 4Cl NH 4 + + Cl - Το οξύ του ρυθμιστικού είναι το ΝΗ 4 +, άρα C 0ξ = 10 - Μ και η βάση του ρυθμιστικού είναι η ΝΗ 3, άρα C βασ = 10 - M. Ακόμα K = 10 a NH -14 /10-5 = 10-9. 4 Οπότε ph = pka + log (C βασ/ C oξ) = 9 (διάλυμα Υ3) Δ3. n CH 3 NH = 0,01 mol και n HCl= 0,01 mol και πραγματοποιείται η αντίδραση:
CH 3NH + HCl CH 3NH 3Cl 0,01mol 0,01mol 0,01mol και άρα στο τελικό διάλυμα (Υ4) θα έχουμε 0,01mol CH 3NH 3Cl, με συγκέντρωση 0,01mol/0,5L= 1/5 M. To άλας αυτό διίσταται: CH 3NH 3Cl CH 3NH 3 + + Cl - 1/5M 1/5 Μ 1/5 Μ Επειδή το Cl - είναι συζυγής βάση του ισχυρού οξέος HCl δεν αντιδρά με το H O, ενώ το CH 3NH 3 + είναι συζυγές οξύ της ασθενούς βάσης CH 3NH. CH 3ΝΗ + 3 + Η Ο CH 3ΝΗ + H 3O + Ioν.-Παρ. ωμ ωμ ωμ a CH 3 NH 3 = [CH 3NH ][H 3O + ]/[CH 3ΝΗ 3 +] (4) Όμως a CH 3 NH 3 = K w/ K b CH 3 NH = 10-10 /4. Και [CH 3NH ]=ωμ, [Η 3Ο + ]=ωμ, [CH 3NH 3 +]=1/5 - ω 1/5Μ Oπότε από (4), 10-10 /4 = ω /(1/5) οπότε ω = 10-1 οπότε ω = 10-6, άρα [H 3O + ] = 10-6 Μ. Έτσι, ph=6. Δ4. Στα 100mL του Υ 1 περιέχονται 0,1mol/L. 0,1L = 0,01mol NH 3 Στα 100mL του διαλύματος HCOOH 0,1M περιέχονται 0,1mol/L. 0,1L = 0,01mol ΗCOOH. Aναμειγνύοντας τα δύο διαλύματα πραγματοποιείται η αντίδραση: Άρα ΗCOOH + NH 3 HCOONH 4 0,01mol HCOOH αντιδρούν με 0,01mol NH 3 και παράγονται 0,01mol HCOONH 4 Στο τελικό διάλυμα υπάρχει μόνο HCOONH 4 με συγκέντρωση Το HCOONH 4 διίσταται: ΗCOONH 4 HCOO - + NH 4 + 0,1 0,1 0,1 0,01 0, 1 0, Eπειδή το HCOO - είναι συζυγής βάση του HCOOH, αλλά και το ΝΗ 4 + είναι συζυγές οξύ της ΝΗ 3 και τα δύο ιόντα αντιδρούν με το Η Ο. ΗCOO - + H O HCOOH + OH - Ioν.-Παρ. xm xm xm NH 4 + + H O NH 3 + H 3O + Ioν.-Παρ. ψm ψm ψm
Τα παραγόμενα Η 3Ο + και ΟΗ - αντιδρούν μεταξύ τους και μετατοπίζουν αυτή την ισορροπία προς τα δεξιά: ΟΗ - + Η 3Ο + Η Ο Αν- Παρ. ωμ ωμ 14 K Για το HCOO - K b= w 10 =10 10 K -10 10 a CH COOH K Για το ΝΗ 4 + K a= w 10 5 K 10 3 b NH 3 14 10-9 Παρατηρούμε ότι K a στην ίδια θερμοκρασία. b HCOO NH 4 Αφού το HCOO - και το ΝΗ 4 + έχουν ίδια συγκέντρωση, το HCOO - θα αντιδρά λιγότερο από το ΝΗ 4 +. Δηλαδή x<ψ * Όμως [Η 3Ο + ] δ/τος=(ψ-ω), [ΟΗ - ] δ/τος=(x-ω) Επομένως x-ω<ψ-ω ή [ΟΗ - ] δ/τος<[η 3Ο + ] δ/τος Άρα το διάλυμα Y5 αναμένεται να είναι όξινο. * Κατά την εκτίμησή μας οι μαθητές θα μπορούσαν να ολοκληρώσουν και εδώ την απάντησή τους.