Με θέα στο design Για μια ακόμη χρονιά, το Μιλάνο φόρεσε τα καλά του και υποδέχτηκε χιλιάδες επισκέπτες που, με αφορμή την έκθεση Salone Internazionale del Mobile, ταξίδεψαν ως εκεί. Η ομάδα του Επιπλέον Deco, βρέθηκε και αυτή στην πόλη όπου η μόδα και το design παίρνουν σάρκα και οστά και σας παρουσιάζει τα δύο πιο ανατρεπτικά παράλληλα event, Salone Satellite και Zona Tortona. Της Γεωργίας Αλεξίου 2
του αύριο Το σχέδιο είναι δημιουργία. Ξεκινά με μια γραμμή, σε αυτή προσθέτεις άλλη μία και σιγά σιγά μια απλή ιδέα παίρνει σάρκα και οστά. Ένα όραμα που μετατρέπεται σε λογική σκέψη και εξελίσσεται προς ένα τελικό σκοπό και λειτουργία. Για τους νεαρούς designer που συμμετείχαν στη Salone Satellite και τη Zona Tortona, στα πλαίσια της φετινής Salone Internazionale del Mobile, το design είναι ακριβώς αυτό ο δικός τους προσωπικός τρόπος για να εκφράσουν τις καλλιτεχνικές ανησυχίες και σκέψεις. Όσοι επισκέφτηκαν τη φετινή διεθνή έκθεση επίπλου στο Μιλάνο, από τις 22 έως τις 27 Απριλίου, σίγουρα έχουν ένα κοινό παρανομαστή. Φυσικά, εντυπωσιάστηκαν με τα εκθέματα και τα περίτεχνα περίπτερα σε όλες τις κατηγορίες της έκθεσης. Εκείνο όμως που πραγματικά τράβηξε τα βλέμματα της προσοχής, ήταν χωρίς αμφιβολία τα δύο παράλληλα event, Salone Satellite και Zona Tortona. Στην πρώτη περίπτωση πρόκειται ουσιαστικά για έκθεση μέσα στην έκθεση, η οποία ωστόσο απολαμβάνει αυτονομίας και ιδιαιτερότητας, ενώ από την πλευρά της η Zona Tortona εκτυλίσσεται σε διαφορετικές γωνιές της πόλης αποτελώντας όμως ένα ενιαίο πολιτιστικό, θα λέγαμε, γεγονός. Αυτές τις δύο εκδηλώσεις που θα μπορούσε κανείς να τις θεωρήσει το βήμα για τους νέους και όχι μόνο σχεδιαστές προκειμένου να παρουσιάσουν τις δημιουργίες οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις ξεφεύγουν από τα στενά όρια του συμβατικού σχεδιασμού, τείνοντας περισσότερο σε ανώτερης μορφής τέχνη. Κάθε περίπτερο συνιστούσε και ένα διαφορετικό κόσμο. Μπαίνοντας, ξεχνούσες ως δια μαγείας τον προηγούμενο, νιώθοντας έντονα την ανάγκη να λάβεις όσο το δυνατό περισσότερα οπτικά στοιχεία. Δεν ήταν λίγες οι φορές όπου designer-καλλιτέχνες μιας χώρας είχαν ενώσει τις δυνάμεις τους, απαρτίζοντας μια ενιαία ομάδα που εκπροσωπεί τη χώρα στο σύνολο της. Μία τέτοια περίπτωση ήταν η ομάδα Σέρβων σχεδιαστών Young Serbian Designers αλλά και των Βέλγων Wallonie Brussels. Ένα ακόμη μοντέλο παρουσίασης ήταν εκείνο φοιτητών Βιομηχανικού Σχεδιασμού ή Αρχιτεκτονικής οι οποίοι συμμετείχαν εκπροσωπώντας το πανεπιστήμιο τους (Πανεπιστήμιο της Σμύρνης, Πανεπιστήμιο Τεχνών Osaka της Ιαπωνίας κ.α). 3
Salone Satellite Κάθε χρόνο, το event έχει μια βασική θεματική στην οποία στηρίζονται οι δημιουργίες των σχεδιαστών. Αυτή τη χρονιά, δόθηκε λοι πόν βαρύτητα στην υγεία και την ευεξία, τόσο του μυαλού και του σώματος όσο και της ψυχής. Υγεία και ευεξία σε κάθε στιγμή της καθημερινότητας, όταν κανείς κάθεται, κινείται ή απλά στέκεται. Συνολικά, στήθηκαν 167 περίπτερα που φιλοξένησαν τις δουλειές 702 νέων σχεδιαστών (οι 420 προήλθαν από 36 χώρες του εξωτερικού) και των εκπροσώπων 22 σχολών σχεδίου από 14 συνολικά χώρες. Η παρουσίαση των εκθεμάτων ήταν το λι - γότερο εντυπωσιακή και δε θα ήταν υπερβολή να πει κανείς πως το μέλλον του design βρίσκεται στο Salone Satellite. Πρωτοποριακές συλλήψεις, φαινομενικά απλά υλικά που όμως μέσα από το πολύ προχωρημένο σχέδιο αποκτούσαν ενδιαφέρον και λόγο ύπαρξης και πραγματικό κέφι και αισιοδοξία από την πλευρά των designers, όλα συνέβα- 4
Eκθέματα από διάφορα περίπτερα της έκθεσης Satellite λαν ώστε το event να αποκτήσει άλλη δυναμική. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, συμμετείχαν πολλές σχολές Σχεδιασμού, Καλών Τεχνών και Αρχιτεκτονικής, ως οργανωμένες αποστολές, γεγονός που επιβεβαιώνει αφενός ότι design και τέχνη είναι αλληλένδετα, συμπληρώνοντας το ένα το άλλο και αφετέρου ότι σε κρατικό επίπεδο αναγνωρίζεται η σπουδαιότητα της σχέσης αυτής και προωθείται ανάλογα ανά τον κόσμο. Δυστυχώς, σε όλη αυτή την προσπάθεια, δεν υπήρχε πουθενά η ελληνική παρουσία, και πώς θα ήταν δυνατόν να υπάρχει άλλωστε, αφού οι ελληνικές σπουδές που αφορούν στο βιομηχανικό σχεδιασμό είναι τουλάχιστον περιορισμένες και εσωστρεφείς και σε καμία 5
Ορισμένες από τις δημιουργίες του ελληνο-ιταλικού Studio CTRLZAK περίπτωση δεν παραπέμπουν στον καλλιτεχνικό χαρακτήρα ανάλογων σπουδών στο εξωτερικό. Για τα ελληνικά δεδομένα και επί της ουσίας, ο βιομηχανικός σχεδιασμός περιορίζεται σε τεχνικό μόνο επίπεδο χωρίς να καταφέρνει να ξεφεύγει από τα στενά όρια της Μηχανικής και του Σχεδίου. Το μόνο ελληνικό στοιχείο που υπήρχε στο Salone Satellite ήταν η ελληνο-ιταλική συμμετοχή του Studio Τέχνης και Σχεδίου CTRLZAK. Έχοντας την έδρα τους στο Μιλάνο και με πολλαπλά project σε όλο τον κόσμο, οι δύο νέοι designer/καλλιτέχνες, ο Θάνος Ζακόπουλος και η ιταλίδα Katia Meneghini, εμπνευσμένοι από το χώρο της νοσοκομειακής περίθαλψης, παρουσίασαν έναν ευφάνταστο παραλληλισμό κατά τον οποίο το χειρουργικό τραπέζι μετατράπηκε σε τραπεζαρία, τα νυστέρια σε μαχαιροπήρουνα, ο ζουρλομανδύας σε πλάτη καθίσματος κοκ. Μέσα λοιπόν από αυτή την πολυδιάστατη παρουσίαση, οι δύο σχεδιαστές έδειξαν πως οι διαφορετικές πτυχές της καθημερινότητας μπορούν να αλληλοσυνδέονται και γιατί όχι, να αλληλοσυμπληρώνονται. 6
Zona tortona Η ιστορία της Zona Tortona ξεκινά το 1983 όταν οι δημοσιογράφοι Flavio Lucchini και Gi - sella Borioli αποφασίζουν να μετατρέψουν τα παλιά εργαστήρια της via Forcella σε καλλιτεχνικά φωτογραφικά στούντιο και άλλους σχετικούς χώρους. Με το πέρασμα του χρόνου, τα μεγαλύτερα ονόματα από τον κόσμο της μόδας αρχίζουν να συγκεντρώνονται εκεί. Οι μικρές βιοτεχνίες και αποθήκες μεταμορφώνονται σε showroom. Η περιοχή αλλάζει δραματικά με αποκορύφωμα το 2000, όταν οι 2 δημοσιογράφοι αγοράζουν τις εγκαταστάσεις της General Electric και μέσα από την αναγέννηση τους δημιουργούν ένα εξαιρετικό πολιτισμικό και εκθεσιακό κέντρο για τη μόδα, την τέχνη και το design. Με τον τρόπο αυτό γεννήθηκε η γνωστή περιοχή της Zona Tortona. Το Superstudio, με τους δυο βασικούς εκθεσιακούς χώρους (Superstudio 13 και Superstudio Più) αποτελεί σημείο συνάντησης καθώς φιλοξενεί το συνονθύλευμα όλων των καλλιτεχνικών τάσεων. Αξίζει να αναφερθεί πως Εκθέματα από τη Zona Tortona 7
εκεί φιλοξενείται ακόμη και το Προσωρινό Μουσείο Νέου Design (Temporary Museum for New Design). Σήμερα, το event που ακούει στο όνομα Zona Tortona διοργανώνεται παράλληλα με τη Salone del Mobile και θεωρείται must για κάθε επισκέπτη που παραβρίσκεται στο Μιλάνο τις μέρες εκείνες. Όμως δεν είναι μόνο αυτό πλέον μπορούμε να κάνουμε λόγο για ένα αξιόλογο design event κάποιοι το χαρακτηρίζουν ως το μικρόκοσμο του design- το οποίο εκτυλίσσεται σε δεκάδες διαφορετικά σημεία μέσα στην πόλη, καλύπτοντας συ - νολικά 35.000τμ εκθεσιακού χώρου με περισσότερους από 200 εκθέτες. Αυτή τη χρονιά, η Zona Tortona ξεπέρασε κά θε προσδοκία. Η διοργάνωση ήταν αρ τι ότερη από κάθε άλλη χρονιά, καθώς δό θηκε ιδιαίτερη προσοχή στην εξυπηρέτηση τόσο των επισκεπτών όσο και των εκπροσώπων τύπου. Ένα ακόμη τρικ προώθησης συνέστησε η αναμετάδοση των όσων εκτυλίσσονταν μέσα από τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά στούντιο. Επομένως, όπως κάθε χρόνο έτσι και φέ - τος, η Zona Tortona αποτέλεσε το hot spot καθ όλη τη διάρκεια της Fashion Week (Εβδομάδα Μόδας) στο Μιλάνο. Κάθε συμμετοχή έμοιαζε να διακατέχεται από μια ξεχωριστή αυτονομία και προσωπικότητα που την έκανε μοναδική. Σε πολλές περιπτώσεις επρόκειτο για project ομαδικών συμμετοχών όπως ήταν για παράδειγμα, το περίπτερο του Via Paris, ενός μη-κερδοσκοπικού οργανισμού ο οποίος ασχολείται με την προώθηση μοντέρνων ι δεών σχεδιαστών από το χώρο του επίπλου και της διακόσμησης. Ανάλογη ήταν και η παρουσίαση των project των σπουδαστών από το Istituto Europeo di Design (IED), καθώς και από το Πανεπιστήμιο Willem de Kooning Academy. Μέσα από διαφορετικές προσεγγίσεις, παρουσιάστηκε μια σειρά από σχεδιαστικά μοντέλα, βιντεοπροβολές και συνεντεύξεις που είχαν ως στόχο την ανάδειξη νέων αντιλήψεων και δυνατοτήτων. Άλ λες φορές πάλι, ένα περίπτερο διοργάνωνε το δικό του ανεξάρτητο event ό πως για παράδειγμα, το Spa Design κατά το οποίο παρουσιάστηκαν 5 θεματικά σχέ δια Spa, 5 διαφορετικών αρχιτεκτόνων, που ενισχύουν το οικολογικά βιώσιμο design και 8
Eυφάνταστα χαρακτηρίστηκαν τα εκθέματα της Zonα Tortonα προωθούν μια νέα κουλτούρα της οικιακής ευεξίας. Τέλος, ένα α κόμη παράδειγμα ομαδικής παρουσίασης ήταν το περίπτερο που φιλοξενούσε το event Taiwan Design Viva όπου σημαντικές εταιρείες της Ταιβάν παρουσίασαν τα καλύτερα και πιο καινοτόμα σχέδια τους. H παρουσίαση των 2 εκδηλώσεων ήταν σύντομη, πάντα σε συνάρτηση με τη σπουδαιότητα των δύο αυτών παράλληλων διοργανώσεων, ωστόσο μπορεί κα νείς να αντιληφθεί ότι εκεί τίθενται οι όροι του παιχνιδιού. Εκεί οι καλλιτέχνες δεν πα ρουσιάζουν απλά τάσεις αλλά ολοκληρωμένα concept φουτουριστικού χαρακτήρα. Και είναι σχεδόν απορίας άξιο, το γεγονός ότι σε δύο τόσο, αποδεδειγμένα, σημαντικές διοργανώσεις, όπου μπορούν να πάρουν μέρος και ομαδικές συμμετοχές, η ελληνική παρουσία είναι ανύπαρκτη ή μηδαμινή. Κάποια στιγμή, θα έπρεπε ίσως να συνειδητοποιήσουμε ότι η συμμετοχή της χώρας μας, είτε μέσω σχολών είτε μέσω μεμονωμένων designer, θα ανέβαζε κατά πολύ τον πήχη ως προς τη σχεδιαστική δραστηριότητα σε εθνικό επίπεδο αλλά και θα άνοιγε τους ορίζοντες προς νέες, ανεξερεύνητες κατευθύνσεις. 9