ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΤΗΣ ΥΦΕΣΗΣ Έρευνες οικονομικής συγκυρίας: Λιανικό Εμπόριο και Καταναλωτική Εμπιστοσύνη Φωτεινή Θωμαΐδου, Ερευνητική Συνεργάτης ΙΟΒΕ 23/10/2015
Έρευνες οικονομικής συγκυρίας στις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές Εναρμονισμένο ευρωπαϊκό πρόγραμμα DG ECFIN: Μηνιαία έρευνα σε όλα τα κράτη μέλη, κοινά ερωτηματολόγια σε 4 τομείς της οικονομίας και καταναλωτές Από το 1961, από το 1981 στην Ελλάδα μέσω του ΙΟΒΕ Σκοπός ερευνών: Συχνή και συστηματική παρακολούθηση βραχυπρόθεσμων οικονομικών εξελίξεων και προοπτικών Πρόδρομοι δείκτες=>καταγράφουν τις τάσεις της οικονομίας Μηνιαία αποτύπωση του οικονομικού κλίματος σε κάθε κλάδο επιχειρήσεων: «πώς πάνε οι δουλειές» Απλές, καίριες ερωτήσεις, όχι σύνθετοι υπολογισμοί Δεν υποκαθιστούν τις επίσημες, «παραδοσιακές» στατιστικές καταγράφουν όμως μια διαφορετική οπτική: πώς αντιδρούν και αντιλαμβάνονται οι οικονομικοί φορείς το περιβάλλον
Δείκτης Οικονομικού Κλίματος Δείκτης Οικονομικού Κλίματος: σταθμισμένος μέσος των επιμέρους δεικτών των ερευνών οικονομικής συγκυρίας, ως εξής: Επιχειρήσεις (80%) : πλευρά της προσφοράς Δείκτες Επιχειρηματικών Προσδοκιών: Βιομηχανίας (40%), Κατασκευών (5%), Λιανικού Εμπορίου (5%), Υπηρεσιών (30%), Καταναλωτές (20%): πλευρά της ζήτησης Δείκτης Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης
Πρόσφατα στοιχεία: Επιδείνωση τριμήνου στο δείκτη οικονομικού κλίματος Ιουλίου Σεπτεμβρίου σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο Εξασθένηση επιχειρηματικών προσδοκιών στην Ελλάδα το τρίτο τρίμηνο 2015 σε σχέση με το προηγούμενο (79,9 από 91,6 μονάδες) σε όλους τους τομείς περισσότερο δε στο Λιανικό Εμπόριο Η καταναλωτική εμπιστοσύνη επιδεινώνεται επίσης Ο δείκτης οικονομικού κλίματος κινείται χαμηλότερα και σε σχέση με τα αντίστοιχα περσινά επίπεδα (101,5 μονάδες)
Σεπ/02 Μαρ/03 Σεπ/03 Μαρ/04 Σεπ/04 Μαρ/05 Σεπ/05 Μαρ/06 Σεπ/06 Μαρ/07 Σεπ/07 Μαρ/08 Σεπ/08 Μαρ/09 Σεπ/09 Μαρ/10 Σεπ/10 Μαρ/11 Σεπ/11 Μαρ/12 Σεπ/12 Μαρ/13 Σεπ/13 Μαρ/14 Σεπ/14 Μαρ/15 Σεπ/15 Επιδείνωση τριμήνου στο δείκτη οικονομικού κλίματος Ιουλίου Σεπτεμβρίου σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο 120 110 100 90 80 70 60 50 EΕ Ευρωζώνη Ελλάδα Μέσος Όρος Ελλάδας (2001-2014)
Δείκτης Επιχειρηματικών προσδοκιών στο Λιανικό Εμπόριο ΔΕΠ Λιανικού Εμπορίου Πωλήσεις (τρέχουσες εκτιμήσεις) + Πωλήσεις (βραχυπρόθεσμες προβλέψεις) + Αποθέματα (τρέχουσες εκτιμήσεις) -
Δείκτης Επιχειρηματικών προσδοκιών στο Λιανικό Εμπόριο Ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στο Λιανικό Εμπόριο: μειώνεται το τελευταίο τρίμηνο σχέση με το προηγούμενο 65,8 από 90,4 μονάδες Ο δείκτης είναι περιορισμένος και σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο πέρυσι 93,5 μονάδες Η πρώτη μεγάλη πτώση του δείκτη στο Λιανικό Εμπόριο ξεκινάει τα μέσα του 2008 Η δεύτερη μεγάλη πτώση το Φθινόπωρο του 2009 φθάνοντας σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα την τριετία 2010-2012 Η ανάκαμψη ξεκινάει δειλά τους πρώτους μήνες του 2013 Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2014, όταν και ξεκίνησε εκ νέου πτώση Με μικρές αλλαγές τάσης έκτοτε
Σεπ/02 Μαρ/03 Σεπ/03 Μαρ/04 Σεπ/04 Μαρ/05 Σεπ/05 Μαρ/06 Σεπ/06 Μαρ/07 Σεπ/07 Μαρ/08 Σεπ/08 Μαρ/09 Σεπ/09 Μαρ/10 Σεπ/10 Μαρ/11 Σεπ/11 Μαρ/12 Σεπ/12 Μαρ/13 Σεπ/13 Μαρ/14 Σεπ/14 Μαρ/15 Σεπ/15 Δείκτης Επιχειρηματικών προσδοκιών στο Λιανικό Εμπόριο 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 Σύνολο Λιανικού Εμπορίου Μέσος Όρος (2001-2014)
Εξεταζόμενοι υποκλάδοι Λιανικού Εμπορίου 0.00 20.00 40.00 60.00 80.00 100.00 120.00 140.00 Ιαν/04 Οκτ/04 Ιουλ/05 Απρ/06 Ιαν/07 Οκτ/07 Ιουλ/08 Απρ/09 Ιαν/10 Οκτ/10 Ιουλ/11 Απρ/12 Ιαν/13 Οκτ/13 Ιουλ/14 Απρ/15 Τρόφιμα-Ποτά-Καπνός 0.00 20.00 40.00 60.00 80.00 100.00 120.00 140.00 160.00 Ιαν/04 Νοε/04 Σεπ/05 Ιουλ/06 Μαϊ/07 Μαρ/08 Ιαν/09 Νοε/09 Σεπ/10 Ιουλ/11 Μαϊ/12 Μαρ/13 Ιαν/14 Νοε/14 Σεπ/15 Υφάσματα-Ενδυση-Υπόδηση 0.00 20.00 40.00 60.00 80.00 100.00 120.00 140.00 160.00 Ιαν/04 Οκτ/04 Ιουλ/05 Απρ/06 Ιαν/07 Οκτ/07 Ιουλ/08 Απρ/09 Ιαν/10 Οκτ/10 Ιουλ/11 Απρ/12 Ιαν/13 Οκτ/13 Ιουλ/14 Απρ/15 Είδη οικιακού εξοπλισμού 0.00 20.00 40.00 60.00 80.00 100.00 120.00 140.00 160.00 Ιαν/04 Νοε/04 Σεπ/05 Ιουλ/06 Μαϊ/07 Μαρ/08 Ιαν/09 Νοε/09 Σεπ/10 Ιουλ/11 Μαϊ/12 Μαρ/13 Ιαν/14 Νοε/14 Σεπ/15 Οχήματα & Ανταλλακτικά 0.00 20.00 40.00 60.00 80.00 100.00 120.00 140.00 160.00 Ιαν/04 Οκτ/04 Ιουλ/05 Απρ/06 Ιαν/07 Οκτ/07 Ιουλ/08 Απρ/09 Ιαν/10 Οκτ/10 Ιουλ/11 Απρ/12 Ιαν/13 Οκτ/13 Ιουλ/14 Απρ/15 Πολυκαταστήματα 0.00 20.00 40.00 60.00 80.00 100.00 120.00 140.00 160.00 180.00 Ιαν/04 Νοε/04 Σεπ/05 Ιουλ/06 Μαϊ/07 Μαρ/08 Ιαν/09 Νοε/09 Σεπ/10 Ιουλ/11 Μαϊ/12 Μαρ/13 Ιαν/14 Νοε/14 Σεπ/15 Λοιπό Λιανικό Εμπόριο
Εξεταζόμενοι υποκλάδοι Λιανικού Εμπορίου Τρόφιμα-Ποτά- Καπνός % Υφάσματα- Ενδυση- Υπόδηση % Είδη οικιακού εξοπλισμού % Οχήματα & Ανταλλακτικά % Πολυκαταστήματα % Λοιπό Λιανικό Εμπόριο % ΔΕΠ-Λιανικό % 2004 105.0 122.2 107.3 103.7 101.8 109.5 104.8 2005 95.6-9% 100.3-18% 102.1-5% 93.7-10% 99.7-2% 111.6 2% 96.8-8% 2006 115.3 21% 114.5 14% 125.9 23% 105.5 13% 109.5 10% 108.2-3% 110.8 14% 2007 121.0 5% 138.4 21% 130.6 4% 115.5 9% 121.0 11% 136.5 26% 120.8 9% 2008 112.6-7% 117.0-15% 105.1-20% 90.0-22% 114.5-5% 114.1-16% 102.5-15% 2009 87.9-22% 90.6-23% 67.8-36% 76.4-15% 106.4-7% 77.5-32% 80.4-22% 2010 76.3-13% 68.4-24% 55.2-19% 42.9-44% 87.1-18% 56.6-27% 59.2-26% 2011 80.6 6% 54.3-21% 47.9-13% 60.7 42% 53.8-38% 47.8-16% 58.9-1% 2012 69.8-13% 57.6 6% 61.8 29% 60.7 0% 48.1-11% 43.1-10% 57.1-3% 2013 68.5-2% 77.3 34% 63.8 3% 81.9 35% 55.7 16% 64.2 49% 70.2 23% 2014 87.6 28% 100.9 31% 79.1 24% 114.4 40% 66.7 20% 76.1 19% 89.1 27% 2015 83.6-5% 77.1-24% 65.2-18% 95.2-17% 77.9 17% 65.0-15% 80.6-10% ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ 2004-2015 92.0-20% 93.2-37% 84.3-39% 86.7-8% 86.8-23% 84.2-41% 85.9-23%
Δείκτης Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης Δείκτης Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης Προβλέψεις νοικοκυριών για την μεσοπρόθεσμη οικονομική τους κατάσταση + Προβλέψεις νοικοκυριών για την μεσοπρόθεσμη κατάσταση της χώρας + Προβλέψεις νοικοκυριών για την μεσοπρόθεσμη πρόθεση για αποταμίευση + Προβλέψεις νοικοκυριών για την μεσοπρόθεσμη εξέλιξη της ανεργίας -
Δείκτης Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης Ο Δείκτης Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης στην Ελλάδα: Το τρίμηνο Ιουλίου Σεπτεμβρίου «χάνει» 17 μονάδες (στις -60,6) Χαμηλότερα και έναντι της αντίστοιχης περυσινής του επίδοσης (-52,7) Ανακάμπτει αισθητά τον Ιανουάριο του 2015 (αποτέλεσμα εκλογικού κύκλου) Επιδεινώνεται σταθερά από τον Μάρτιο και μετά Σε επίπεδο ευρωπαϊκών χωρών: οι Έλληνες καταναλωτές μακράν πρώτοι στην ευρωπαϊκή κλίμακα απαισιοδοξίας τα τελευταία σχεδόν 6 χρόνια Σε σταθερά σημαντική απόκλιση από τα τέλη του 2009 και μετά Από τον Οκτώβριο του 2013 σταδιακή αλλά αναιμική πορεία βελτίωσης Οι μέσοι ευρωπαϊκοί δείκτες: Επιδεινώνονται το τρίμηνο Ιουλίου Σεπτεμβρίου σε Ευρωζώνη και ΕΕ Βρίσκονται όμως υψηλότερα σε σχέση με τα περυσινά τους επίπεδα
Σεπ/02 Μαρ/03 Σεπ/03 Μαρ/04 Σεπ/04 Μαρ/05 Σεπ/05 Μαρ/06 Σεπ/06 Μαρ/07 Σεπ/07 Μαρ/08 Σεπ/08 Μαρ/09 Σεπ/09 Μαρ/10 Σεπ/10 Μαρ/11 Σεπ/11 Μαρ/12 Σεπ/12 Μαρ/13 Σεπ/13 Μαρ/14 Σεπ/14 Μαρ/15 Σεπ/15 Δείκτης Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης 0.0-10.0-20.0-30.0-40.0-50.0-60.0-70.0-80.0-90.0 E.E Ευρωζώνη Ελλάδα Μέσος Όρος Ελλάδας (2001-2014)
Σεπτέμβριος 2015: οι ελληνικοί δείκτες της έρευνας καταναλωτών σε πολύ δυσμενέστερα επίπεδα σε σύγκριση με τους ευρωπαϊκούς Προβλέψεις για την οικονομική κατάσταση της χώρας -0.9 Προβλέψεις για την αποταμίευση -6.1-52.4-4.7 Προβλέψεις για την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού -81.5-73.1-57.8 ΕΕ-28 Ευρωζώνη Ελλάδα Προβλέψεις για κύριες μελλοντικές αγορές -18.3-63.1 16.7 65.0 Προβλέψεις για την ανεργία -3.3 Εκτιμήσεις για κύριες τρέχουσες αγορές
Ιαν/04 Ιουν/04 Νοε/04 Απρ/05 Σεπ/05 Φεβ/06 Ιουλ/06 Δεκ/06 Μαϊ/07 Οκτ/07 Μαρ/08 Αυγ/08 Ιαν/09 Ιουν/09 Νοε/09 Απρ/10 Σεπ/10 Φεβ/11 Ιουλ/11 Δεκ/11 Μαϊ/12 Οκτ/12 Μαρ/13 Αυγ/13 Ιαν/14 Ιουν/14 Νοε/14 Απρ/15 Σεπ/15 Εκτιμήσεις τρεχουσών πωλήσεων στο Λιανικό Εμπόριο και καταναλωτική εμπιστοσύνη: συμπόρευση των δύο δεικτών 80 0 60-10 40-20 20 0-20 -40-60 -30-40 -50-60 -70 Λιανικό εμπόριο: Εκτιμήσεις για τρέχουσες πωλήσεις Δείκτης Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης -80-80 -100-90
Συμπεράσματα Οι προσδοκίες επηρεάζουν, αλλά και επηρεάζονται από τα οικονομικά δρώμενα και τις εξελίξεις Η πρόσφατη εκ νέου αρνητική εξέλιξη των δεικτών ήταν ως ένα βαθμό αναμενόμενο αποτέλεσμα από: Την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων στο τραπεζικό σύστημα, Την έντονη πολιτική αβεβαιότητα μετά το δημοψήφισμα του Ιουλίου Την παράταση της προσαρμογής για 3 έτη Την ήδη εύθραυστη, βεβαρυμμένη και υπό ανάκαμψη οικονομική δραστηριότητα Οι εξελίξεις αυτές αντανακλώνται και επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό το Λιανικό Εμπόριο, αλλά και την εμπιστοσύνη των καταναλωτών η τελευταία είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη «λιανική ζήτηση» Αναστροφή της αρνητικής πορείας των προσδοκιών Δραστικές κινήσεις σταθεροποίησης και συναίνεσης σε όλα τα επίπεδα της οικονομίας και της πολιτικής Άρση αβεβαιότητας