Παρουσίαση αποτελεσμάτων Δείκτη Εμπιστοσύνης Συμβούλων Μάνατζμεντ για το α τρίμηνο 2014 Με την υποστήριξη των εταιρειών μελών του ΣΕΣΜΑ Απρίλιος 2014
1 η τριμηνιαία έρευνα στις επιχειρήσεις-μέλη του Συνδέσμου Εταιρειών Συμβούλων Μάνατζμεντ Ελλάδος (ΣΕΣΜΑ) Α. Εισαγωγή Ο Σύνδεσμος Εταιρειών Συμβούλων Μάνατζμεντ Ελλάδος (ΣΕΣΜΑ) ιδρύθηκε το 1991 και αποτελεί τον επαγγελματικό συλλογικό φορέα των οργανωμένων εταιρειών συμβούλων επιχειρήσεων στην Ελλάδα, με 53 εταιρείες μέλη, στις οποίες απασχολούνται περισσότερα από 2.500 εξειδικευμένα στελέχη, Έλληνες επιστήμονες, και πραγματοποιούν περισσότερο από 250 εκ. ετήσιο κύκλο εργασιών, έχοντας επενδύσει άνω των 70 εκ. ελληνικής προέλευσης κεφάλαια. O ΣΕΣΜΑ είναι από το 1992 μέλος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Συνδέσμων Συμβούλων Μάνατζμεντ (FEACO), συμμετέχοντας στην πενταμελή Εκτελεστική της Επιτροπή. Κύριος στόχος του ΣΕΣΜΑ είναι η ανάπτυξη και διεύρυνση της αγοράς συμβουλευτικών υπηρεσιών, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, και η ενίσχυση και παγίωση της αξιοπιστίας και της προστιθέμενης αξίας των συμβουλευτικών υπηρεσιών και της επιχειρηματικής υποστήριξης, τόσο στον δημόσιο, όσο και τον ιδιωτικό τομέα. Ο ΣΕΣΜΑ θεωρεί ότι η παρακολούθηση και αξιολόγηση όχι μόνο της οικονομικής συγκυρίας, αλλά και των μεσοπρόθεσμων τάσεων της οικονομίας είναι πολύ σημαντικές για τη χάραξη στρατηγικής από τις επιχειρήσεις και από το δημόσιο. Οι εκτιμήσεις και προσδοκίες των επιχειρήσεων για την πορεία της οικονομίας αντικατοπτρίζουν την τρέχουσα οικονομική πραγματικότητα και επηρεάζουν την επενδυτική ροπή. Η καταγραφή των απόψεων και προσδοκιών των ιθυνόντων των επιχειρήσεων είναι πολύ χρήσιμη για την ανάλυση της οικονομικής συγκυρίας βραχυχρονίως καθώς και για τη χάραξη οικονομικής πολιτικής. Οι προσδοκίες των επιχειρήσεων καταγράφονται μέσω ειδικών δειγματοληπτικών ερευνών, από τα δεδομένα των οποίων δημιουργούνται δείκτες εμπιστοσύνης και επιχειρηματικού κλίματος. Οι εν λόγω δείκτες βασίζονται σε απαντήσεις διευθυντών επιχειρήσεων, κ.ά., οι οποίοι παρακολουθούν τη δική τους επιχείρηση και κλάδο, αλλά δεν έχουν γενικότερη εποπτεία διαφορετικών κλάδων και της οικονομίας εν συνόλω. Ο ΣΕΣΜΑ κατασκεύασε ένα νέο δείκτη, το Δείκτη Εμπιστοσύνης Συμβούλων Μάνατζμεντ (Greek Management Consultants Confidence Index - GMCCI), ο οποίος αποτυπώνει τις προσδοκίες των διευθυνόντων και στελεχών των επιχειρήσεων Συμβούλων Μάνατζμεντ για την πορεία της οικονομίας. Τα δεδομένα για την κατάρτιση του GMCCI προέρχονται από τριμηνιαίες έρευνες και διαφέρει από τους άλλους συναφείς δείκτες σε δύο βασικά σημεία. Πρώτον, οι καταγραφόμενες προσδοκίες αφορούν τους συμβούλους μάνατζμεντ, οι οποίοι παρέχουν υπηρεσίες σε πολλούς διαφορετικούς κλάδους, συμπεριλαμβανομένου του δημόσιου τομέα, και έχουν επομένως εποπτεία μεγάλου τμήματος της οικονομίας. Συνεπώς, οι εκτιμήσεις και προσδοκίες τους απορρέουν και αντικατοπτρίζουν το ευρύτερο οπτικό τους πεδίο και αναφέρονται σε μεγαλύτερο τμήμα του οικονομικού γίγνεσθαι. Οι απαντήσεις αφορούν άμεσα πολλούς κλάδους αλλά και ολόκληρη την οικονομία. Προσφέρουν λοιπόν μία διαυγέστερη και μεγαλύτερου βάθους πεδίου εικόνα της οικονομίας. Δεύτερον, στην κατάρτιση του GMCCI λαμβάνονται υπόψη και οι απόψεις και προσδοκίες των συμβούλων για τους συντελεστές της παραγωγής, δηλαδή το ανθρώπινο δυναμικό, τις συνθήκες χρηματοδότησης, την επιχειρηματικότητα, τις δημόσιες υποδομές και το θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο εντός του οποίου λειτουργούν οι ελληνικές επιχειρήσεις. Με τον τρόπο αυτό σκιαγραφούνται και οι παράγοντες που προσδιορίζουν την οικονομική μεγέθυνση μακροχρονίως. 2
Επιπλέον, οι τριμηνιαίες έρευνες καταγράφουν τα κυριότερα προσκόμματα στην επιχειρηματική δράση. Το τμήμα αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο γιατί απηχεί την εμπειρία συμβούλων που παρέχουν υποστήριξη σε ένα ευρύ φάσμα κλάδων και συνεπώς είναι σε θέση να γνωρίζουν τους ανασταλτικούς παράγοντες. Τέλος, ο κλάδος των συμβούλων μάνατζμεντ είναι ίσως ο πληρέστερα ενημερωμένος και περισσότερο έμπειρος για τα προγράμματα και τις διαδικασίες του ΕΣΠΑ. Οι γνώμες των επιχειρήσεων του κλάδου έχουν μεγάλη σημασία για το σχεδιασμό και την υλοποίηση των δράσεων του ΕΣΠΑ. Η έρευνα θα παρουσιάζει κάθε χρόνο τις απόψεις των συμβούλων μάνατζμεντ, των κατ εξοχήν ειδικών, για τη λειτουργία, τις προτεραιότητες και την αποτελεσματικότητα του ΕΣΠΑ. Επιστημονικός υπεύθυνος είναι ο κ. Κωνσταντίνος Αϊβαλής και υπεύθυνος της έρευνας ο κ. Βασίλειος Ρεγκούζας, Γενικός Γραμματέας του ΔΣ του ΣΕΣΜΑ. Επίσης, η εταιρεία Cube υποστηρίζει τεχνικά την υλοποίηση της έρευνας. Β. Η μεθοδολογία της έρευνας Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η έρευνα έχει τέσσερα σκέλη: Πρώτον, την καταγραφή των προβλέψεων των συμβούλων για την οικονομική κατάσταση στο επόμενο δωδεκάμηνο. Δεύτερον, την αποτύπωση των προσδοκιών τους όσον αφορά τους παραγωγικούς συντελεστές στο ίδιο χρονικό διάστημα. Τρίτον, την καταγραφή των κυριότερων εμποδίων στην επιχειρηματική ανάπτυξη. Τέλος, την παρουσία των απόψεων των συμβούλων για την κατανομή των πόρων και την αποτελεσματικότητα του ΕΣΠΑ, καθώς και για τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις κατά τη διαδικασία ενίσχυσής τους. Οι έρευνες διεξάγονται ανά τρίμηνο και τα αποτελέσματά τους θα δημοσιοποιούνται κάθε Απρίλιο, Ιούλιο, Οκτώβριο και Ιανουάριο. Τον πληθυσμό αποτελούν οι εκπρόσωποι των 53 εταιρειών-μελών του ΣΕΣΜΑ, επτά επίτιμα μέλη και πρώην πρόεδροι του ΣΕΣΜΑ. Οι εταιρείες-μέλη με προσωπικό περισσότερο από 50 άτομα εκπροσωπούνται στην έρευνα από δύο άτομα. Έτσι το σύνολο του πληθυσμού αποτελείται από 71 άτομα. Η πρώτη έρευνα διεξήχθη στα τέλη Μαρτίου 2014 και συνεπώς αντικατοπτρίζει τις προσδοκίες που είχαν διαμορφωθεί κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους. Υπήρξαν 50 απαντήσεις. Επομένως, το ποσοστό ανταπόκρισης ήταν 71,4%. Η μεθοδολογία κατάρτισης του δείκτη GMCCI είναι η συνήθως ακολουθούμενη. Υπολογίζεται η διαφορά «θετικών» και «αρνητικών» απαντήσεων για κάθε παράμετρο και ο δείκτης προκύπτει ως ο μέσος όρος τους. Περίοδος βάσης είναι το πρώτο τρίμηνο του 2014. Η μέθοδος αυτή θα ακολουθηθεί και για τα δύο σκέλη του δείκτη, δηλαδή τις προσδοκίες για την οικονομική συγκυρία και τις απόψεις για τους συντελεστές της παραγωγής. Για να προσδιορισθεί η σημασία κάθε παράγοντα που δρα ανασχετικά στην επιχειρηματική ανάπτυξη, υπολογίστηκε ένα σκορ. Ο υπολογισμός του για κάθε παράγοντα έγινε ως εξής: Ο κάθε βαθμός της κλίμακας Likert 1-5 πολλαπλασιάστηκε με τον αριθμό των απαντήσεων κάθε βαθμίδας. Το γινόμενο αυτό διαιρέθηκε εν συνεχεία με τον αριθμό των απαντημένων ερωτηματολογίων. Το σκορ αυτό κυμαίνεται μεταξύ 0 και 5. Όσο μεγαλύτερο το σκορ, τόσο μεγαλύτερη η σημασία κάθε παράγοντα. 3
Γ. Τα αποτελέσματα της έρευνας Γ.1. Οι προβλέψεις για την οικονομική κατάσταση το επόμενο δωδεκάμηνο Στο τμήμα αυτό παρουσιάζονται οι προβλέψεις των εκπροσώπων των συμβουλευτικών επιχειρήσεων για την οικονομική συγκυρία ένα χρόνο από σήμερα. Οι προβλέψεις αυτές επιμερίζονται στις μεταβολές των εξής κρίσιμων μεγεθών: ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης, ποσοστό ανεργίας, πληθωρισμός, επενδύσεις παγίου κεφαλαίου και εξαγωγές. Η γενική εικόνα που προκύπτει είναι ότι επικρατεί αισιοδοξία. Συγκεκριμένα, το 62,0% των απαντησάντων προβλέπει βελτίωση της οικονομικής κατάστασης. Η βελτίωση αυτή δε, θα προέλθει από την προσδοκώμενη ανάκαμψη της οικονομίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ποσοστό εκείνων που προβλέπουν βελτίωση των οικονομικών συνθηκών είναι σχεδόν ίσο με εκείνο αυτών που προβλέπουν αύξηση του ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης, δηλαδή ανάκαμψη ή τουλάχιστον ηπιότερη ύφεση. Υπάρχει, ωστόσο και ένα μεγάλο μερίδιο συμβούλων, 34,0%, που θεωρεί ότι η ύφεση θα συνεχιστεί. Οι προσδοκίες αυτές είναι συμβατές με τις οικονομικές εξελίξεις, τους άλλους δείκτες οικονομικού κλίματος και τις προβλέψεις διεθνών οργανισμών και ερευνητικών κέντρων για την ελληνική οικονομία. Οι προβλέψεις για την εν γένει οικονομική κατάσταση Χειρότερη 2,0% Οι προβλέψεις για το ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης Χαμηλότερος 2,0% Ίδια 36,0% Καλύτερη 62,0% Ίδιος 34,0% Υψηλότερος 64,0% Από την άλλη πλευρά, οι προβλέψεις για την ανεργία δεν είναι ευοίωνες. Μεγάλη πλειονότητα των επιχειρήσεων θεωρεί ότι δεν θα υπάρξει κάμψη της ανεργίας το επόμενο δωδεκάμηνο. Φαίνεται ότι οι επιχειρήσεις αναγνωρίζουν ότι η προσδοκώμενη βελτίωση της οικονομικής συγκυρίας δεν θα έχει άμεσες επιδράσεις στην απασχόληση. Ενθαρρυντικό είναι ωστόσο το γεγονός ότι περισσότερο από το ένα τέταρτο των επιχειρήσεων προβλέπει κάμψη της ανεργίας και μόνο ένα μικρό μερίδιο εκτιμά ότι θα υπάρξει περαιτέρω αύξησή της. Οι προβλέψεις για την ανεργία Υψηλότερη 8,0% Χαμηλότερη 30,0% Ίδια 62,0% 4
Επίσης, προκύπτει ότι η αισιοδοξία όσον αφορά τη μεγέθυνση της οικονομίας συνδυάζεται με αντίστοιχη για τις επενδύσεις και τις εξαγωγές. Και για τα δύο αυτά μεγέθη που είναι κρίσιμα για την ανάταξη της οικονομίας οι προβλέψεις είναι ευοίωνες. Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι οι προβλέψεις, ειδικά για τις επενδύσεις που γίνονται στις αρχές ενός έτους, συχνά αποδεικνύονται υπερβολικά αισιόδοξες. Οι προβλέψεις για τις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου Χαμηλότερες 2,0% Οι προβλέψεις για τις εξαγωγές Χαμηλότερες 2,0% Ίδιες 32,0% Ίδιες 36,7% Υψηλότερες 66,0% Υψηλότερες 61,2% Τέλος, σχεδόν τα τρία τέταρτα των επιχειρήσεων προβλέπουν ότι η μεταβολή του γενικού επιπέδου των τιμών θα παραμείνει στα ίδια επίπεδα στο επόμενο δωδεκάμηνο, δηλαδή ο ελαφρός αποπληθωρισμός θα συνεχιστεί. Οι προβλέψεις για τον πληθωρισμό Χαμηλότερος 10,0% Υψηλότερος 18,0% Ίδιος 72,0% 5
Γ.2. Οι προβλέψεις για τους παραγωγικούς συντελεστές το επόμενο δωδεκάμηνο Στο δεύτερο τμήμα της έκθεσης αναλύονται οι προβλέψεις για τις εξελίξεις που αφορούν τους παραγωγικούς συντελεστές. Η βελτίωση της παραγωγικότητας αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στην έξοδο από την ύφεση, στην επιχειρούμενη αλλαγή του προσανατολισμού της ελληνικής οικονομίας και στην μακρόπνοο ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Η αισιοδοξία που καταγράφηκε προηγουμένως, όσον αφορά τις οικονομικές εξελίξεις, δεν συνεχίζεται όμως στο μέτωπο αυτό. Το ποσοστό των συμβούλων που αναμένουν βελτίωση υπερβαίνει κατά λίγο το 50,0%, μόνο για την αποτελεσματικότητα της εργασίας και την επιχειρηματικότητα. Οι απόψεις αυτές για το ανθρώπινο δυναμικό πιθανώς αντικατοπτρίζουν τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, που μέχρι σήμερα τουλάχιστον βρέθηκαν στο προσκήνιο της οικονομικής πολιτικής και πέτυχαν τους στόχους που είχαν τεθεί. Ενθαρρυντικό είναι επίσης το γεγονός ότι η πλειονότητα των συμβούλων προβλέπει βελτίωση της επιχειρηματικότητας, βασικού παράγοντα στην προσπάθεια ανάκαμψης και αναδιάρθρωσης της οικονομίας. Υπάρχει όμως και ένα σημαντικό μερίδιο, τέσσερις στους δέκα, που δεν προβλέπει βελτίωση. Οι προσδοκίες για τους άλλους παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγική διαδικασία, τις συνθήκες χρηματοδότησης, τις δημόσιες υποδομές και το θεσμικό πλαίσιο, δεν διαπνέονται από αισιοδοξία. Η πλειονότητα των συμβουλευτικών επιχειρήσεων θεωρεί ότι δεν θα υπάρξει αισθητή βελτίωση. Βεβαίως, υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό, 40,0%, το οποίο θεωρεί ότι η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων θα γίνει ευχερέστερη. Οι προβλέψεις αυτές πιθανότατα σχετίζονται με την πρόοδο που έχει συντελεσθεί στην αναχρηματοδότηση του τραπεζικού συστήματος και προφανώς, οι σύμβουλοι αναμένουν τα οφέλη να διαφανούν το επόμενο δωδεκάμηνο. Οι προβλέψεις για την αποτελεσματικότητα του ανθρώπινου δυναμικού Χειρότερη 6,1% Οι προβλέψεις για την επιχειρηματικότητα Χειρότερη 4,0% Ίδια 42,9% Καλύτερη 51,0% Ίδια 40,0% Καλύτερη 56,0% 6
Οι προβλέψεις για τις συνθήκες χρηματοδότησης των επιχειρήσεων Χειρότερες 6,0% Καλύτερες 40,0% Ίδιες 54,0% Οι προβλέψεις για τις δημόσιες υποδομές Οι προβλέψεις για το θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο Χειρότερο 2,0% Χειρότερη 14,6% Καλύτερη 20,8% Καλύτερο 38,0% Ίδιο 60,0% Ίδια 64,6% 7
Γ.3. Οι ανασχετικοί παράγοντες στην επιχειρηματική δράση Από την έρευνα προέκυψαν ενδιαφέροντα συμπεράσματα ως προς τους κυριότερους παράγοντες που δημιουργούν εμπόδια στην επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα. Οι απαντήσεις δεν προκαλούν έκπληξη. Δείχνουν ότι είναι κυρίως οι ανεπάρκειες του κρατικού μηχανισμού που δρουν ανασχετικά στην επιχειρηματική ανάπτυξη. Ειδικότερα, οι επιχειρήσεις αποδίδουν τη μεγαλύτερη σημασία στις συχνές αλλαγές του φορολογικού συστήματος. Ο παράγων αυτός είχε σκορ 4,58 με μέγιστο το 5,00. Ακολούθησαν η αναποτελεσματική λειτουργία της δημόσιας διοίκησης και έλλειψη συνέχειας στη λειτουργία της κρατικής μηχανής. Άλλοι παράγοντες με βαθμολογία υψηλότερη του τέσσερα είναι η στενότητα κεφαλαίων, δανειακών και μη, και η υψηλή φορολογία. Οι ανασχετικοί παράγοντες στην επιχειρηματική δράση Η έλλειψη σταθερότητας του φορολογικού συστήματος Η λειτουργία της δημόσιας διοίκησης 4,58 4,38 Η έλλειψη συνέχειας της λειτουργίας του κράτους Η πρόσβαση στη χρηματοδότηση (μέσω δανείων και προσέλκυσης κεφαλαίων) Η υψηλή φορολογία Η παραγωγικότητα του δημόσιου τομέα στην παροχή βασικών δημόσιων και οιονεί δημόσιων Η διαφθορά 4,16 4,16 4,02 3,90 3,88 Οι αδειοδοτήσεις και η εγκατάσταση επιχειρήσεων 3,84 Το σύστημα απονομής δικαιοσύνης Τα εμπόδια εισόδου σε πολλούς κλάδους και επαγγέλματα Οι κρατικές παρεμβάσεις στην αγορά εργασίας Οι κρατικές παρεμβάσεις στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών Οι κρατικές παρεμβάσεις στις αγορές κεφαλαίων 3,66 3,18 3,10 3,00 2,76 Η έλλειψη κατάλληλα εκπαιδευμένου προσωπικού 2,04 Η γεωπολιτική θέση της Ελλάδας 1,80 8
Γ.4. Η πορεία του ΕΣΠΑ Κατ αρχήν, οι σύμβουλοι είναι αρκετά επικριτικοί όσον αφορά την κατανομή των πόρων του ΕΣΠΑ. Γενικά πιστεύουν ότι η τρέχουσα κατανομή δεν προάγει σε σημαντικό βαθμό την ανάπτυξη και αναδιάταξη της ελληνικής οικονομίας. Συγκεκριμένα, μεγάλη πλειονότητα των συμβούλων, 78,0%, πιστεύει πως η τρέχουσα κατανομή μεταξύ των διαφόρων Επιχειρησιακών Προγραμμάτων μόνο σε μέτριο βαθμό προάγει την ανάπτυξη. Αντίστοιχες ήταν και οι απόψεις για τη συμβολή του ΕΣΠΑ όσον αφορά την επίλυση των διαρθρωτικών προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας, αλλά και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων. Η κατανομή των πόρων του ΕΣΠΑ μεταξύ των ΕΠ προάγει την ανάπτυξη Καθόλου 0,0% Σημαντικά 22,0% Η κατανομή των πόρων του ΕΣΠΑ μεταξύ των ΕΠ βοηθά στην επίλυση των διαρθρωτικών προβλημάτων της οικονομίας Καθόλου 18,0% Σημαντικά 8,0% Μέτρια 78,0% Μέτρια 74,0% Η κατανομή των πόρων του ΕΣΠΑ μεταξύ των ΕΠ προωθεί την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων Καθόλου 8,0% Σημαντικά 18,0% Μέτρια 74,0% Ωστόσο, η πλειονότητα των συμβούλων συμφωνεί πολύ ή έστω μέτρια με την άποψη ότι το ΕΣΠΑ και η ΣΕΣ 2014 2020 μπορούν να προσφέρουν πολλά στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής επιχείρησης. Συνεπώς, φαίνεται ότι οι σύμβουλοι προκρίνουν αλλαγές στη δομή του ΕΣΠΑ και στην αναδιαμόρφωση των χρηματοδοτικών εργαλείων, ώστε να συγχρονίζονται με τις άμεσες ανάγκες επενδύσεων και επιχειρηματικής ανάπτυξης, προκειμένου να ενισχυθεί ουσιαστικά η προσπάθεια εξόδου από την ύφεση και η αναδιάρθρωση της οικονομίας. 9
Γενικά, το ΕΣΠΑ είναι σημαντικό «εργαλείο» βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων Καθόλου 6,1% Πολύ 38,8% Μέτρια 55,1% Επομένως, οι προτάσεις των συμβουλευτικών επιχειρήσεων για τις παρεμβάσεις που θα πρέπει να ενισχυθούν, αποκτούν ιδιαίτερη σημασία. Από την ανάλυση των απαντήσεων προκύπτει ότι οι διατιθέμενοι πόροι του ΕΣΠΑ θα πρέπει να συμβάλουν στη βελτίωση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας, της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας. Προκρίνονται επίσης οι υποδομές και ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης. Όλοι αυτοί συνιστούν παράγοντες ύψιστης σημασίας για την αναδιάρθρωση και την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Από την άλλη πλευρά, δεν θεωρούνται αποτελεσματικές οι μη εναρμονισμένες δράσεις, σύμφωνα με τις ανάγκες βιώσιμης ανάπτυξης και μείωσης της ανεργίας, όπως π.χ. των προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, και προτείνεται η αναδιαμόρφωσή τους, με στόχο την άμεση δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Διερευνήθηκαν επίσης οι διαπιστώσεις των συμβούλων για τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις - πελάτες τους όταν επιδιώκουν την ενίσχυσή τους μέσω του ΕΣΠΑ. Τα σοβαρότερα προβλήματα σχετίζονται με τη στενότητα χρηματοδότησης. Πρώτη σε ένταση είναι η δυσκολία χρηματοδότησης από το τραπεζικό σύστημα. Ακολουθούν οι καθυστερήσεις των εκταμιεύσεων και η αδυναμία κάλυψης της ίδιας συμμετοχής. Τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις που ζητούν ενισχύσεις μέσω του ΕΣΠΑ Ένταση προβλημάτων (%) Πρόβλημα Υψηλή Μέτρια Χαμηλή Πολυπλοκότητα διαδικασιών 44,9 53,1 2,0 Αδιαφάνεια διαφθορά 27,1 60,4 12,5 Αδυναμία κάλυψης ίδιας συμμετοχής 67,3 30,6 2,0 Δυσκολία δανεισμού και έκδοσης εγγυητικών επιστολών 87,8 12,2 0,0 Καθυστερήσεις εκταμιεύσεων 75,5 24,5 0,0 Δράσεις που δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες των επιχειρήσεων 34,7 57,1 8,2 Η έρευνα κατέδειξε επίσης και τα ζητήματα που δημιουργούνται από τις διαδικασίες ενίσχυσης των επιχειρήσεων. Η πλειονότητα των συμβούλων θεωρεί ότι οι μεγαλύτερες δυσκολίες δημιουργούνται κατά το στάδιο της εκταμίευσης λόγω των παρατηρουμένων καθυστερήσεων. Δεύτερο σε σημασία πρόβλημα είναι η τήρηση των υποχρεώσεων υλοποίησης των ενισχυόμενων δράσεων. Τα προβλήματα των διαδικασιών ενίσχυσης των επιχειρήσεων μέσω του ΕΣΠΑ Ένταση προβλημάτων (%) Στάδιο Υψηλή Μέτρια Χαμηλή Προετοιμασία αίτησης 18,4 44,9 36,7 Αξιολόγηση αίτησης έγκριση 28,6 67,3 4,1 Τήρηση υποχρεώσεων υλοποίησης 35,4 60,4 4,2 Εκταμίευση 57,1 42,9 0,0 10
Με την υποστήριξη των εταιρειών μελών του ΣΕΣΜΑ 11