ΑΙΟΛΟΥ ΙΛΙΟΥ ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ ΤΣΑΜΑΝΤΙΩΤΩΝ ΑΘΗΝΑΣ «Ο ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ» ΦΥΛΛΟ ΕΤΟΣ 1ο 6ο ΦΥΛΛΟ - ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 5ο ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 - ΕΤΟΣ 2010 2ο - ΓΡΑΦΕΙΑ: ΓΕΡΑΝΙΟΥ 44 ΑΘΗΝΑ Τ.Κ. Τ.Κ. 10431- ΤΗΛ. ΤΗΛ.: 6974-161095 6974161095 Όταν θυμάμαι το χωριό μου, είναι σαν να θυμάμαι τον ίδιον μου τον εαυτό Π Ρ ΟΑφιέρωμα Σ Κ Λ Η Σ Η ΓΙΑ ΤΗΝ Λαογραφικό ΕΤΗΣΙΑ ΧΟΡΟΣΥΝΕΣΤΙΑΣΗ ΣΤΙΣ 27 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2011 ΤΣΑΜΑΝΤΑΣ (ΚΩΜΗ) Το Διοικητικό Συμβούλιο της Αδελφότητας Τσαμαντιωτών ο «Άγιος Δημήτριος» καλεί όλους τους Τσαμαντιώτες Μουσείο Τσαμαντά σε Έκτακτη Γενική Συνέλευση την Κυριακή Eκπέμπει SOS! Θα βοηθήσουμε; 20 Μαρτίου 2011 και ώρα 10:30 π.μ. στα Λόγω της οικονομικής κρίσης και της δύσκολης Γραφεία της Ομοσπονδίας Μουργκάνας «Γεια σημερινής σου μπροστάρη οικονομικής κατάστασης το που Λαογραφικό πλήττει Μουσείο Γερανίου του. Του 44, 5ος όροφος με θέμα συζήτησης: «Συζήτηση Τζάφειον Γραφείο» Τσαμαντά όλους μας και ειδικότερα τα χαμηλότερα εισοδήματα, όλη τη λεβεντιά το Δ.Σ. σου του Συλλόγου μας «Άγιος Δη- μετά την υπ αριθ. 6001/2010 τελεσίδικη οποίου το αφιέρωμα κάναμε. μ τα μήτριος», κάλλη σου ακούγοντας παλιακάκαι λαμβάνοντας υπ όψη Απόφαση του Εφετείου Αθηνών σύμφωνα πάρα πολλές γνώμες χωριανών και φίλων Ήταν αποφάσισε να μην γίνει φέτος ο καθιερωμένος νταίος Λαογράφος ετή- και Συγγραφέας το έτος 1983 όταν ο Τσαμα- χι όλη την αρχοντιά σου. με την οποία ο Σύλλογός μας χρεώθηκε να πληρώσει το συνολικό ποσό των Δίκια σιος επήρες χορός σε την κοσμικό πρωτιά κέντρο αλλά στην Κώστας αίθουσα Ζούλας συνέλαβε 23.120 την καταπληκτική ιδέα να συγκεντρώσει από τη δωρεά τελι- του αείμνηστου χωριανού για μια υπόθεση που άρχισε πριν εις εκδηλώσεων την Θεσσαλονίκη. της Ομοσπονδίας Μουργκάνας, Απέθαντέ Γερανίου μου 44, Τσαμαντά 5ος όροφος, την Κυριακή κά όλα 27 τα Φεβρουαρίου σου ανήκει.» 2011 και ώρα 12:00 το της μεσημέρι καθημερινής ζωής την του υπ χωριού αριθ. 9608 αγωγή της Μαρίας Σπ. παραδοσιακά μας αντικείμενα Σπύρου Τζάφη, στις 11/9/2006 με η δόξα ελεύθερη είσοδο. Κώστας Ζούλας μας να μαζέψει όλο το Θα δεχτούμε με μεγάλη χαρά οτιδήποτε μπορείτε να φέρετε από πίτες μέχρι ό,τι Βενετσιάνου βιός του χωριού κατά του Συλλόγου μας, άλλο μας και παραδοσιακό ή με σύγχρονες συνταγές. την ίδρυση του Λ. Μουσείου. Θα χαρούμε πολύ να ανταποκριθείτε να υλοποιήσει για ζημιά τελικά- στο υπόγειο κατάστημά της. ΙΣΤΟΡΙΚΟ To χωριό μας, με τα γνωστά Εμείς θα προσφέρουμε κρασί, τσίπουρο (Νίκου στο κάλεσμά μας και να διατυπώσετε Κουτούλη) γάργαρα και και ποτά. κρύα νερά Με αφάνταστους είναι αλήθεια κόπους, θυσίες, κακουχίες, με το Ελάτε του, την με την πρωτόγονη καλή σας φυσική ευκαιρία ομορφιά να του, συναντηθούμε, χτισμένο στους να κουβεντιάσουμε τι, από μαχαλά σε μαχαλά, από κατώι διάθεση. τσουβάλι Είναι στην μια πλάτη, γύριζε από σπί- πρόποδες και να χαρούμε του ορεινού τρώγοντας όγκου και της διασκεδάζοντας. σε κατώι μαζί με την Μέλπω Εξάρχου Μουργκαίνας, Σίγουρα θα διακλαδισμένο περάσουμε καλά, σε βιώνοντας και απολαμβάνοντας, ένα μεσημεριανό (εγώ Τσαμαντιώτικο γλέντι, με παραδοσιακούς χορούς, φαγητά, ήμουν τότε στο εξωτερικό) και μουσική. Δηλώσεις συμμετοχής στα μέλη του Δ.Σ. του Συλλόγου τουλάχιστον τέσσερις μέρες νωρίτερα για την αρτιότερη οργάνωση της εκδήλωσης. Με εκτίμηση Το Δ.Σ. ΕΚΤΑΚΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΣΤΙΣ 20/3/2011 Θερμές ευχές για το 2011 Το Δ.Σ. της Αδελφότητας Τσαμαντιωτών Αθήνας «Ο Άγιος Δημήτριος» εύχεται στους απανταχού Τσαμαντιώτες Το ξωκλήσι του Αγ. Δημητρίου στη Μάλια καλοπροαίρετα, τις σκέψεις, τις ιδέες και τις προτάσεις σας για το συγκεκριμένο θέμα που αφορά όλους μας. Περιμένουμε να συμμετέχουν ακόμη στη Γενική Συνέλευση συγχωριανοί μας γνώστες του αντικειμένου, οι οποίοι εκφράζοντες τις εξειδικευμένες απόψεις τους θα δώσουν τη δυνατότητα σωστής ενημέρωσης και εποικοδομητικού διαλόγου μεταξύ των συμμετεχόντων. Η όσον το δυνατόν μεγαλύτερη και πολυποίκιλη συμμετοχή σας θα οδηγήσει στην αντιπροσωπευτικότερη συλλογική έκφραση και σύνθεση απόψεών μας και ως εκ τούτου θα βοηθήσει στην αποτελεσματικότερη λήψη αποφάσεως για το σοβαρό αυτό ζήτημα που προέκυψε. Η Πρόεδρος και το Διοικ. Συμβούλιο της Αδελφότητας Τσαμαντιωτών εύχονται στους απανταχού συγχωριανούς και φίλους του Τσαμαντά Ημερήσια εκδρομή του Συλλόγου και φίλους Χρόνια Πολλά Κυριακή 22 Μαΐου με υγεία και ευτυχισμένο το 2011. Τρίκαλα Κορινθίας-Άγιος Βλάσσης Χαιρετίζουν την έκδοση της εφημερίδας μας Για το Δ.Σ. Η Πρόεδρος Ευτυχία Εξάρχου Καλό Πάσχα Καλή Ανάσταση Το Δ.Σ. της Αδελφότητας μας οργανώνει και προσκαλεί τους χωριανούς και φίλους στην μονοήμερη εκδρομή μας στα ορεινά Τρίκαλα της Κορινθίας, στην Ζήρεια. Λάβαμε και δημοσιεύουμε τους παρακάτω χαιρετισμούς για την έκδοση της εφημερίδας μας Του κ. Σπύρου Μαλάμη, Τσαμαντιώτη Δικηγόρου Αθηνών Σημεία αναχώρησης: Ο Λαογράφος Κώστας Ζούλας την στιγμή της βράβευσής του από την Ακαδημία Αθηνών Της Βάνας Ντάικου - Ευστρατίου, Δικηγόρου Ιωαννίνων 1. Hondos Center, Ομόνοια ώρα 8 το πρωί μεγάλη έκταση με δύο ποτάμια Τους να ευχαριστούμε θερμά για τα καλά και ενθαρρυντικά 2. Κωτσόβολος, και συγκινητικά Περιστέριτους λόγια. τον αείμνηστο Γιώρη Μικρούλη, να το Προς διασχίζουν την Στέρα και τον 3. Σούπερ Μάρκετ Α.Β. Βασιλόπουλος Χαϊδάρι πείσει τις γυναίκες παρελθόντος, να του δώσουν, του παρόντος τα και του μέλλοντος ίσως θα ήταν σκόπιμο το Δ.Σ. της Αδελφότητας 4. Κόρινθος Πλατανάκη, Την Συντακτική κάτω Επιτροπή από τα σκιερά της εφημερίδας των απανταχού Τσαμαντιωτών, είναι ό,τι έλειπε να βάλει μια συμβολική ετήσια συνδρομή. γελέκια, τα σεγκούνια, τις πλουμιστές και Τσαμαντάς αιωνόβια πλατάνια, με όλες Ενταύθα για την διατήρηση και συνέχιση της Τσαμαντιώτικης Φυσικά ξεχωριστή υποχρέωση των Τσαμαντιωτών γραμμές όπου προβλέπει. κάλτσες, τα ρουτιά, που πολιτισμικής τα διατηρούσαν φύλλου στις κασέλες τόσο από αξιόλογης την δεκαετία και τόσο απαραίτητης. 8.00 Αναχώρηση τρόπο αυτή την καλοστημένη εφημεριδούλα όχι κληρονομιάς, Το πρόγραμμα τόσο μεστής, σε γενικές αυτές Με τις την φυσικές ανάγνωση του και ομορφιές γης είναι να στηρίξουν με κάθε του τέταρτου της έχει εφημερίδας επιπλέον λόγους Τσαμαντάς να καμαρώνει και για δύο τα ακόμη θερμά σπουδαία μου συγχαρητήρια για αισθάνομαι του ευτυχής, 40 καθ ότι η αλλαγή στον τρόπο 10.00 περίπου: Μπράβο Άφιξη σας. στο μόνο όμορφο να σταθεί, Ξυλόκαστρο αλλά να για γίνει καφέ. ακόμη καλύτερη αποστέλλοντας ένδυσης τα είχε αντικαταστήσει. Χολαργός 14-10-2010 12.00 περίπου: Με αγάπη Άφιξη στα και πλουσιότερη. Τρίκαλα Κάτω, μεσαία και Άνω. Επίσκεψη την και πρωτοβουλία, αξιόλογα πολιτιστικά την τόλμη μνημεία: και την επιτυχημένη Σπύρος Α. Μαλάμης Μ αυτές τις σκέψεις στέλνω 50 για την παρουσία σας στον Ηπειρωτικό εκδοτικό χώρο. Όπως και η ηλεκτροδότηση στην Αγίου Βλασσίου. Φαγητό στα Τρίκαλα. την Ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου, ***** εφημερίδα στη μνήμη της Τσαμαντιώτισας μάνας Στη σημερινή εποχή οικονομικής αναταραχής δεκαετία του 60, η βιομηχανοποίηση και και της η τεχνολογική ανάπτυξη, η καφέ. 16.30 Αναχώρηση με ενδιάμεση στάση στο γραφικό Λουτράκι για Η έκδοση της εφημεριδούλας του χωριού μας μου Κατερίνας Ντάικου, το γένος Σπύρου και και βυζαντινού αβεβαιότητας, ρυθμού πολιτισμικής μετά τρούλου, πενίας ήταν μια πολύ ευχάριστη έκπληξη για μένα. Ιδιαίτερα εσωτερική στους και χαλεπούς εξωτε- Τιμή συμμετοχής: 15 - Για μαθητές δωρεάν Μαρίνας Τσουρή, που φέτος πέρασαν έντεκα επικρατούσης την καλύτερα λαθεμένης διατηρημένη άποψης, σε ό- ότι η μετανάστευση σωτηρία καιρούς που ζούμε. χρόνια από τον θάνατό της. μας λον τον βρίσκεται Νομό Θεσπρωτίας στον κλειστό για ατομικό την μας ρική, χώρο, έφεραν μεγάλη Μπράβο ανατροπή σε όσους στον το σκέφτηκαν αλλά προπαντός μας και σε σιγά-σιγά όσους υλοποιούν την Γιάννενα 10 Δεκέμβρη 2010 είναι οποία άξιος θα αναφερθούμε ο κόπος σ όσους εκτενέστερα σε επόμενο και αναμμένους φύλλο, και 2ο δαυλούς για - οδηγούς. τολμούν να φυλάνε τρόπο της ζωής Για την πληροφορίες-συμμετοχή: ιδέα. Ευτυχία Εξάρχου 210 2231575 Βάνα Ντάικου - Θερμοπύλες Ωστόσο επειδή γνωρίζω 6974161095, ότι μια τέτοια Πόπη προσπάθεια χρειάζεται πολλή δουλειά και χρήματα, Από πατέρα Δήμου - Κέντρου 210 5761961 Από μάνα - 6979154959 Τσαμαντιώτισα Η σύνδεση μέσα από την εφημερίδα σας, του Συνέχεια στη σελίδα 3 Λιζντινό
2 ΤΣΑΜΑΝΤΑΣ Ιανουάριος-Φεβρουάριος-Μάρτιος 2011 Γεννήσεις Το ζεύγος Λεωνίδα Σιάκου και Βούλας Νικολάου Ρέγκα στο Ασπροκκλήσι απέκτησαν τον πρώτο οικογενειακό βλαστό, μια χαριτωμένη κορούλα και χάρισαν στους ευτυχείς παππού και γιαγιά Σπύρο και Σοφία το δεύτερο εγγονάκι τους. Να ζήσει και να ευτυχήσει. Όπου περνά κι όθεν διαβεί κρίνα σπαρμένοι οι δρόμοι στο διάβα της να ανθίζουνε και τα λιθάρια ακόμη. Από την μεγάλη γιαγιά Ελένη Λαγού-Γκόγκα Βάπτιση Η Αγγελική Λιάγκου-Φινές και ο σύζυγος της Γιώργος Φινές, βάπτισαν το δεύτερο αγοράκι τους στις 13 Μαρτίου 2010 στον Ιερό Ναό του Αγίου Φανουρίου Δραπετσώνας και του έ- δωσαν το όνομα Ιωάννης, προς τιμήν του από μητέρα, παππού, συγχωριανού μας Γιάννη Λιάγκου. Στους γονείς, στον παππού και στην γιαγιά Ελένη Λιάγκου ευχόμαστε τα καλύτερα για το νεοφώτιστο καθώς και στον παππού και γιαγιά από τον πατέρα. Αρραβώνες Τσαμαντιωτών στην Αμερική Η Δημητρούλα Στολάκη, μοναχοπαίδι του συγχωριανού μας Βασίλη Γιάννη Στολάκη και ο εκλεκτός της καρδιάς της ελληνοαμερικάνος Γιώργος Μπούλος έδωσαν αμοιβαία υπόσχεση γάμου στις 15 Ιανουαρίου 2011 με τις ευλογίες Ελληνορθοδόξου ιερέως. Στην συνέχεια επακολούθησε δεξίωση με ποικιλία εκλεκτών εδεσμάτων στο κοσμικό κέντρο San Marino στην οποία την πρώτη θέση η γιαγιά της Δημητρούλας, η Δήμητρα Γιάννη Στολάκη ακόμη παρευρέθηκαν τα αδέλφια του πατέρα της, η θεία η Ναυσικά και οι θείοι Δημήτρης και Αλκίνοος, τα εξαδέλφια της οι Φλωραίοι, Τσαμαντιώτες και πλήθος προσκεκλημένων, γύρω στα 170 άτομα. Μετά το φαγητό οι χοροί άναψαν με την παρουσία ηπειρωτικού παραδοσιακού συγκροτήματος και στην συνέχεια με μπουζούκι, λαϊκά και ζεϊμπέκικα, επιμέλεια του πατέρα της Βασίλης Στολάκης, γνωστού γλεντζέ και χορευτή, το κέφι ανεξάντλητο και το γλέντι τρικούβερτο. Οι αρραβωνιασμένοι έχουν σπουδάσει μάρκετινγκ στην Αμερική όπου και εργάζονται. Ο γάμος έχει προγραμματιστεί να τελεστεί τις 12 Νοεμβρίου 2011. Στις 14 Φεβρουαρίου 2011 ο Δημήτρης Στολάκης, Αρχιτέκτων, γιος του Γιάννη και Δήμητρας Στολάκη αρραβωνιάστηκε με την ΕλληνοΑμερικανίδα Παναγιώτα Γιαννακούρη, με καταγωγή από Τρίπολη. Στους αρραβωνιασμένους τα θερμά μας συγχαρητήρια και τους ευχόμαστε καλά στέφανα. «ΤΣΑΜΑΝΤΑΣ» Τριμηνιαία έκδοση της Αδελφότητας Τσαμαντιωτών «Ο Άγιος Δημήτριος» Ιδιοκτήτης: Αδελφότης Τσαμαντιωτών «Ο Άγιος Δημήτριος» Εκδότρια - Διευθύντρια: Υπεύθυνη κατά το Νόμο: Ευτυχία Λ. Εξάρχου Περεσιάδου 10 - Τ.Κ.11141 Αθήνα Τηλ.: 210 2231575 & 6974161095 e-mail:stsamantas@yahoo.gr www.tsamantas.com Συντάσσεται από Επιτροπή ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Πρόεδρος: Ευτυχία Εξάρχου Τηλ.: 210 2231575-6974161095 Αντιπρόεδρος: Δημήτρης Βούκαλης Τηλ.: 210 76466368 Γεν. Γραμματέας: Σπυράντα Αναμούρογλου Τηλ.: 6974393439 Ταμίας: Αλεξάνδρα Μπίτζα Τηλ.: 210 8052470-6944668892 Ταμίας Β Πάντος Μιχάλης Τηλ.: 210 6466047-6909835332 Μέλη: Πηνελόπη Δήμου - Κέντρου Τηλ.: 210 5761961-6979154959 Δημήτρης Ματούσης Τηλ.: 210 9521653-69760665914 Επιστολές - κείμενα ν αποστέλλονται στη Διευθύντρια της εφημερίδας Ηλεκτρονική σελιδοποίηση Χαλκιόπουλος Αναστασίος Κλεισθένους 7, Αθήνα τηλ. 210-5244800 e-mail: klonodesign@gmail.com Μνήμη Μιχάλη Δ. Κέντρου 1922-2008 Συμπληρώθηκαν 3 χρόνια από την ημέρα στις 7 Απριλίου 2008 που ο αξέχαστος χωριανός μας Μιχάλης Κέντρος έφυγε για την χώρα των Αγγέλων, μακρυά από την αγαπημένη του οικογένεια, αφήνοντας απαρηγόρητη και συντετριμμένη των επί 53 χρόνια λατρεμένη του σύζυγο Λόπη. Ο Μιχάλης από μικρός μπήκε στον στίβο της ζωής. Ήτανε γεμάτος ζωή και πολύ εργατικός. Ξεκίνησε από σερβιτόρος. Αργότερα όμως άνοιξε το δικό του ε- στιατόριο κι έκανε τα πάντα για να έχει η οικογένειά του μια άνετη και ευτυχισμένη ζωή. Ακόμη ήταν ενεργό μέλος της Αδελφότητας συμμετείχε στα Διοικητικά Συμβούλια της και η προσφορά του με αγάπη κι ένθερμο ζήλο σ αυτήν ήτανε σημαντική. Η μνήμη του θα είναι πάντα ζωντανή και αιώνια. Η αγαπημένη του σύζυγος Λόπη εκφράζοντας και τα αισθήματα των δύο παιδιών τους Καίτης και Δημήτρη και των πέντε (5) εγγονών τους, έ- γραψε παρακάτω μοιρολόι: Ένα Μοιρολόι Για τον Μιχάλη μου Έφυγες Μιχάλη μου, έφυγες καρδιά μου και δεν πιστεύω μάτια μου πως είσαι μακριά μου! Ήσουν καλός, πολύ καλός χωρίς κανένα ψεγάδι μα κάποια μοίρα σου κακιά σ έστειλε στον Άδη! Έφυγες Μιχάλη μου έφυγες και πάει κι εμένα η καρδούλα μου λυπητερά χτυπάει! Ήσουν η δόξα μου και το στήριγμα μου και τώρα τι να κάνω εγώ χωρίς εσέ κοντά μου; Κλαίω Μιχάλη μου εγώ κλαίνε και τα παιδιά μας κλαίνε και τα εγγόνια μας που έφυγες μακριά μας! θα σε θυμάμαι πάντοτε θα σ έχω στην καρδιά μου κι ας είσαι μάτια μου γλυκά τόσο μακριά μου! Ήσουν καλός, πολύ καλός είχες περίσσιες χάρες είχες αισθήματα καλά ψυχή πολύ ωραία γι αυτό και ζήσαμε καλά γλυκιά μου εσύ παρέα Ποτέ μου δεν θα σ αρνηθώ πάντα θα σ αγαπάω και συνεχώς μέσ τη ζωή εσένα θα ζητάω. Εσύ ποτέ δεν πέθανες πεθαίνει όποιος ξεχνιέται κι οι χάρες σου είναι πολλές καμία δεν λησμονιέται. Στου Παραδείσου τις δροσιές θ αναπαυθεί η ψυχή σου από τις πράξεις τις καλές που έκανες στη ζωή σου. Πενήντα τρία χρόνια πέρασαν σαν να τανε μια μέρα και τώρα Μιχαλάκη μου είσαι σαν τον αέρα. Αγάπη μου, Μιχάλη μου σύντροφε ιδανικέ μου που τώρα συλλογίζομαι δεν θα σε δω ποτέ μου. Περάσαμε πολύ καλά με τα παιδιά μας και τ εγγόνια μας ήμασταν ευτυχισμένοι. Μα τώρα εγώ Μιχάλη μου είμαι δυστυχισμένη. Κλαίω και οδύρομαι μα που να βγάλω άκρη τα μάτια μου στεγνώσανε απ το πολύ το δάκρυ. Με πόνο και με δάκρια γράφω τα παραπάνω κι ελπίζω η ψυχούλα σου ν αναπαυθεί εκεί πάνω.
Ιανουάριος-Φεβρουάριος-Μάρτιος 2011 Συνέχεια από τη σελίδα 1 αυτοκατάργηση εκ των πραγμάτων, των μέχρι τότε εν χρήσει αντικειμένων αφού τώρα χρειαζόμασταν ηλεκτρικές λάμπες αντί πετρελαίου, τραπέζια αντί σουφράδων, ηλεκτρικά σίδερα αντί με τα κάρβουνα (τι μπελάς κι αυτός) κλπ. Και τότε εμφανίστηκε ο εμπνευστής Κώτσια Ζούλας. Και οι Τσαμαντιώτες που είναι σε θέση να εκτιμούν, τον περιέβαλαν με αγάπη και εμπιστοσύνη, άνοιξαν διάπλατα τις πόρτες τους και όλοι έδιναν απ τα παλιά τους και το Μουσείο γέμιζε με όλα τα ιερά και όσια με εργαλεία αγροτικά, υφαντουργικής και λαϊκής τέχνης, επαγγελματιών με αντικείμενα οικοσκευής μελισσοκομίας, με τις υπέροχες ξυλόγλυπτες κασέλες και άλλα πολλά με αρωγό και την κοινότητα που του παρεχώρησε όσες αίθουσες χρειάζονταν για την τοποθέτησή τους, που η αγαπημένη μας Μαίρη η σύζυγος του εταξινόμησε με υπομονή και τόσο καλλιτεχνικά. ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ Έτσι τον Σεπτέμβριο του 1983 με τα ε- πίσημα εγκαίνια, ιδρύθηκε το Λαογραφικό Μουσείο Τσαμαντά, το πρώτο στον Νομό Θεσπρωτίας με την επωνυμία Σύλλογος Λ.Μ. Τσαμαντάς Ηπείρου που στεγάζεται στο παλιό λιθόκτιστο Σχολείο του χωριού, δίπλα στο ποτάμι κάτω από τα αιωνόβια πλατάνια, με την πλούσια συλλογή του να περιλαμβάνει πάνω από 3.000 σπάνια εκθέματα. Το Λαογραφικό Μουσείο είναι αναγνωρισμένο από την ίδρυση του κιόλας από το Υπουργειο Πολιτισμού, Διεύθυνση του Λαϊκού Πολιτισμού κι έχει δικό του φορέα τον Σύλλογο του που εγκρίθηκε από το Πρωτοδικείο Θεσπρωτίας με την υπ αριθ. 151/1984 απόφαση υπό την επωνυμία Σύλλογος Λαογραφίας Τσαμαντά Ηπείρου. Για την προσφορά του δε αυτή βραβεύθηκε το 1989 από την Ακαδημία Αθηνών δια την φύλαξίν και διατήρηση της εθνικής των Ελλήνων κληρονομιάς με την ίδρυση δύο μουσείων, ένα στον Τσαμαντά Ηπείρου και το άλλο στο Περδίκι της Ικαρίας, το χωριό της γυναίκας του Μαίρης. ΠΡΟΒΟΛΗ-ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Η χρυσή εποχή λειτουργίας του Μ. ήταν την πρώτη δεκαετία, επί Προεδρίας και Γεν. Γραμματείας του ιδρυτή και συγχρόνως θητείας της αείμνηστης Μελίνας Μερκούρη στο Υπουργείο Πολιτισμού. Τότε λειτουργούσε όλο τον χρόνο είχε σταθερό ωράριο λειτουργίας και ως εκ τούτου ήταν δυνατή η συνεργασία με εκπαιδευτικές αρχές, ξενοδοχειακές μονάδες, τοπικούς φορείς και με την συμπαράσταση της πολιτείας είχε μεγάλη προβολή από τον ιδρυτή και τα Διοικ. Συμβούλια του Συλλόγου στο ραδιόφωνο, στον τύπο, στην τηλεόραση, με αποτέλεσμα μεγάλη επισκεψιμότητα από μαθητές, εκδρομές ΚΑΠΗ, ιδιώτες ακόμη και ΤΣΑΜΑΝΤΑΣ Λαογραφικό Μουσείο Τσαμαντά Eκπέμπει SOS! Θα βοηθήσουμε; ξένους. Ακόμη πολλοί ερευνητές της παράδοσης μας το επισκέπτονται και κάνουν τις μελέτες τους πάνω στα πλούσια και σπάνια εκθέματα του. Το Λ. Μουσείο εκπροσωπώντας την Νομαρχία Θεσπρωτίας και με την οικονομική της ενίσχυση, συμμετείχε στις διεθνείς Λαογραφικές εκθέσεις στο Ζάππειο Μέγαρο στην Αθήνα το 1984 και 1986 και στην έκθεση του Υπουργείου Βιομηχανίας και Ανάπτυξης Μέτρα και Σταθμά του 1986 στη Θεσσαλονίκη. Το 1994 το Λ.Μ. με εντολή του τότε Νομάρχη κ. Ηλία Λιακόπουλου, εκπροσώπησε την Νομαρχία Θεσπρωτίας και ολόκληρη την Ήπειρο -αφού κανένας της Νομός δεν είχε συμμετοχή- στην διεθνή έκθεση Agrotica, στην Θεσσαλονίκη σε δικό του περίπτερο, με την οργάνωση και επιμέλεια του ι- δρυτή Κώστα Ζούλα και της ισάξιας συζύγου και Ξυλόγλυπτη φιγούρα ταβανιού, δωρεά της οικογένειας Λεωνίδα Έξαρχου. Ο λόγος της πρωτιάς του Μουσείου στην Agrotica πολύτιμης συνεργάτιδός του Μαίρης, με πλούσιο παραδοσιακό υλικό όπου και επρώτευσε μεταξύ δεκαπέντε αδελφών Λαογραφικών Μουσείων της χωράς μας. Eντυπώσεις από την Agrotica στην Θεσσαλονίκη Να και ορισμένες εντυπώσεις γνωστών και αγνώστων επισκεπτών από τους χιλιάδες από όλα τα μέρη της Ελλάδας που επισκέφθηκαν το περίπτερο μας στην έκθεση και θαύμασαν την περικαλλή λαϊκή μας παράδοση. «Πιστεύω ότι η προσπάθεια που μόνο συγκίνηση φέρνει είναι άξια να τιμηθεί. Το μεράκι κι η αγάπη αυτών των ανθρώπων μόνο με αυτούς που φυλάνε Θερμοπύλες μπορεί να συγκριθεί. Συγχαρητήρια». Μακρίδης Χρήστος, πρόεδρος ΠΕΛ-ΤΕΟ. «Η έκθεση σας κάλυψε όλες τις άλλες στην παράδοση. Μας θύμισε τα πολύ παλιά χρόνια. Συγχαίρω όσους συνέβαλαν στη διοργάνωση». Αλέξανδρος Τράικος, πρόεδρος κοινότητας Κέλλης Ν. Φλωρίνης. «Το 5) Δημοτικό Σχολείο Θεσ/νίκης με εκπροσώπους την Ε τάξη σας ευχαριστεί γιατί μεταφέρατε την παραδοσιακή σας κληρονομιά τόσο κοντά μας και είδαμε ότι παντού η Ελληνική ψυχή είναι ίδια. Οι δασκάλες και οι μαθητές». «Κώστα Ζούλα σ ευχαριστώ για τη συγκίνηση και τη χαρά που μ έκανες να νιώσω. Εφερες στην καρδιά της 3 Μακεδονίας μας την ψυχή και τον πολιτισμό του χωριού μας. Μπράβο». 2/2/94. Σταυρούλα Γκογκορώση -Κοριτσίδου. «Μπράβο στους μερακλήδες, συνεχιστές της Παράδοσης». Κωνσταντίνος Τριαρίδης, υπουργός Μακεδονίας -Θράκης. «Ένα μεγάλο εύγε στους εμπνευστές και διοργανωτές αυτής της έκθεσης. Η σύνδεση του χθες με το σήμερα είναι το μεγαλείο που μας κάνει να «αισθανόμαστε υπερήφανοι. 2/4/94: Χ. Γεωργανόπουλος, νομάρχης ΠΕΛΛΑΣ. «Οι ρίζες ζωής, οι φλέβες και μνήμες, οι αγωνίες ύ- παρξης σμίλεψαν ετούτο το έργο». Νίκος Κωνσταντόπουλος, πρόεδρος του Συνασπισμού. «Συγχαρητήρια, Παιδιά κρατάτε, ίσως έτσι κάποτε γυρίσει πίσω ο άνθρωπος, ψάχνοντας τη χαμένη του ψυχή». Χρ. Νικολαϊδης, εκδότης» Θεσσαλονίκη. «Εγκάρδια συγχαρητήρια. Είστε άψογοι». Στέλιος Παπαθεμελής, υπουργός Δημόσιας Τάξης. «Η έκθεση σας είναι φανταστική και πράγματι σας αξίζουν συγχαρητήρια». Κανδυλάρου Τάνια, ΤΕΠ Ν. Μουδανιών Χαλκιδικής, 4/2/94. «Παράδοση υπάρχει, αλλά στα σημερινά χωριά ποιος είναι άξιος να την εκτιμήσει; Μονάχα μια καλή ύπαρξη σαν τη δική σου κ. Ζούλα. Με αγάπη για το πάθος σου». Μουρατίδης Αντώνιος, Σερραϊς, νομαρχία Σερρών. «Αξίζουν συγχαρητήρια για την όμορφη παρουσίαση του νομού Θεσπρωτίας. Επίσης εντύπωση από τον εκπρόσωπο σας τον κ. Κ. Ζούλα, για την ευγένεια και την εγκαρδιότητα υποδοχής». Ανδρέας Καλαϊντζής. Τ. Σπιάρχος Λήμνος. «Σας ευχαριστούμε που μας δείξατε τον τρόπο ζωής των παππούδων μας. Συγχαρητή-ρια που προσπαθείτε να διατηρήσετε το Έθνος μας Ελληνικό. Έστω και χιλιόμετρα μακριά θα σας θυμόμαστε πάντα. Οι μαθήτριες του Λυκείου Προσοτσάνης Δράμας, Αικατερίνη, Ευαγγελία, Μαρία. «Αυτά που είδαμε και θαυμάσαμε είναι η ιστορία που δεν είναι μόνο κόπος, αγώνας και δουλειά μα είναι κυρίως μεράκι που τόσο πολύ λείπει. Οι νεότερες γενιές σας χρωστούν πολλά που μαθαίνουν και οι παλιότεροι που θυμούνται. Συνεχίστε, αξίζει». Κώστας Διαμαντής, βουλευτής. «Ο Ελληνισμός σας χρωστάει ένα μεγάλο ευχαριστώ για την σπουδαία σας προσφορά. Με εκτίμηση στο έργο σας, μια Ελληνίδα». Σταυρούλα Παγούρα. «Πολλές Μακεδόνικες ευχές και συγχαρητήρια για την προσπάθεια σας». Θάλεια Γκουζγκούρη, Κορινός Πιερίας. «Εύγε στους Ελληνες που κρατούν και συνεχίζουν την παράδοση μας στις δύσκολες εποχές. Εύχομαι κάθε επιτυχία και συνέχεια στο έργο σας». Χ. Φραγκάκης, καθηγητής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Στο επόμενο φύλλο θα αναφερθούμε: Στην απαραίτητη συντήρηση του κτιρίου και της συλλογής που κινδυνεύουν. Και στο θέμα της ασταθούς και προβληματικής λειτουργίας του. Η Πρόεδρος του Λαογραφικού Μουσείου Ευτυχία Εξάρχου
4 ΤΣΑΜΑΝΤΑΣ Ιανουάριος-Φεβρουάριος-Μάρτιος 2011 Eκείνοι που έφυγαν Γιώργος Ευαγγέλου (Γιώρη Μήτσης) 75 ετών Μη τονε κλαις τον αετό όπου πετά όταν βρέχει μα κλαίγε το μικρό πουλί όπου φτερά δεν έχει. Πως να το πω δεν σ αγαπώ που μ άφηκες σημάδι σαν τα σβησμένα κάρβουνα ειν η καρδιά μου μαύρη. Ευτυχία Λαγου Ευαγγέλου Υστερα από ταλαιπωρία ενός περίπου έτους α- πεβίωσε ο γειτονάς μας στον Πέρα Μαχαλά Γιώργος Ευαγγέλου στις 5 Δεκεμβρίου 2010 στην Αθήνα, όπου διέμενε με την οικογένειά του τους χειμερινούς μήνες. Το Σεπτέμβριο του 2009 αρρώστησε ξαφνικά στο χωριό και έφυγαν επειγόντως για την Αθήνα. Από τότε δεν ξαναπήγε στο χωριό αφού τον Δεκέμβριο του 2010 υπέκυψε. Ο «μορφωμένος», όπως τον έλεγαν, δεν θα ψάλλει πια στην Εκκλησία, ούτε θα ποτίζει τον κήπο με το λάστιχο, στο πατρικό του σπίτι, που είχε ανακαινίσει εκ βάθρων, ούτε θα πίνει τον καφέ του κάτω από την κρεββατίνα ακούγοντας ηπειρώτικα, από τον Μάρτιο μέχρι τον Νοέμβριο, μπροστά στον κήπο με τα πολύχρωμα λουλούδια και όλων των ειδών τα μποστανικά, τους βασιλικούς, τον μαϊντανό, τον δυόσμο. Κάθε καλοκαίρι μας χάριζε μια γλάστρα με βασιλικό για την βεράντα μας και ήτανε πάντα πρόθυμος, στην διάθεσή μας, όταν χρειαζόμασταν μυρωδικά για γεμιστά και πίτες, αγγούρια, αστάκια κλπ. Έφυγε νωρίς, θα λείψει στην γειτονιά μας. Τα θερμά μας συλλυπητήρια στην αγαπημένη του σύζυγο Ευτυχία και στις οικογένειες των παιδιών του Δημήτρη και Σπύρου καθώς στην αδελφή του την Αγαθή. Ας είναι ελαφρύ το χώμα τηςν Αθήνας που σε σκεπάζει και αιωνία η μνήμη σου. Η Χρυσάνθη Τσόκα, χήρα του Γρηγόρη Κέντρου απεβίωσε τον Φεβρουάριο του 2011 στα Γιάννενα. Η κηδεία της έγινε στον Τσαμαντά. Ο συγχωριανός μας Στόλης Πανταζής, ο γνωστός φούρναρης στην Ηγουμενίτσα, απεβίωσε όπου και εκηδεύθη. Η μητέρα του Λευτέρη Μπάντιου, Αναστασία Δημητίου-Μπάντιου απεβίωσε τον Φεβρουάριο του 2011 στον Αμπελώνα όπου και εκηδεύθη. Η σύζυγος του Βασίλη Μηλιώνη Βικτώρια απεβίωσε στο Worcester Αμερικής όπου και εκηδεύθη. Εκφράζουμε τα συλλυπητήρια στις οικογένειες των συγχωριανών μας εκλιπόντων. Προσφορές στην Εφημερίδα και τον Σύλλογο Έξαρχος Μιχάλης εις μνήμην των γονέων του Λεωνίδα και Ευθυμίας... 150 Λένη Βασιλική... 100 Λαγός Νικόλαος του Θ... 100 Κυράτση-Νικολάιδη Μαρίνα... 100 Κέντρου Νιάνιου Αικατερίνη εις μνήμη του πατέρα της Μιχάλη Κέντρου... 100 Δήμου Κέντρου Πηνελόπη... 50 Βασίλης-Άννα Μαλάμη εις μνήμην του πατέρα τους... 50 Μπιτζούνης Ιωάννης... 50 Αλεξίου Γεωργ. Δημοκρ... 50 Σταυρούλη Μαρία... 10 Διορθώσεις Στο προηγούμενο φύλλο Νο 5 στην στήλη Προσφορές στον Σύλλογο μας και εφημερίδα, στη σελίδα 7, έχει γραφτεί από λάθος αντιγραφή αντί του σωστού Τσούγκρης, Τζάγκρης και αντί του σωστού Μπιτζούνι, Μπιτζάνι. Ρέα Κακλή-Σταθούλη 73 ετών Υστερα από μια ταλαιπωρία με την υγεία της, διαρκείας 10 περίπου ετών, απεβίωσε στις 6 Ιανουαρίου 2011 στον Πειραιά, όπου διέμενε η Ρία Κακλή-Σταθούλη, χήρα του αειμνήστου χωριανού μας Σπύρου Σταθούλη. Η Ρέα γεννήθηκε στην Κερασιά Πηλίου στην συνέχεια εργάστηκε ως κομμώτρια στον Πειραιά και το 1963 παντρεύτηκε με τον ευγενέστατο και καλοκάγαθο Σπύρο Σταθούλη γιο, του αγαπημένου μας ζευγαριού Λαμπρινής και Φιλίππη Σταθούλη, που από το σπίτι τους στον Πειραιά όταν ζούσαν είχαν περάσει σχεδόν όλοι οι Τσαμαντιώτες. Είναι γνωστό ότι η Ρέα και ο Σπύρος ήτανε πολύ ερωτευμένοι και ζήσανε μαζί αγαπημένοι μέχρι το τέλος. Η Ρέα αγάπησε το χωριό μας και οι Τσαμαντιώτες την αγάπησαν, συμμετείχε τόσο αυτή όσο και ο Σπύρος στα Διοικητικά Συμβούλια της Αδελφότητας Τσαμαντιωτών Αθήνας και υπήρξε γενναιόδωρη και στην Αδελφότητα και την Κοινότητα του χωριού μας. Για την προσφορά και αγάπη της στο χωριό μας αναφερόμαστε και στο φύλλο Ν. 3 της εφημερίδας μας. Η κηδεία της έγινε σύμφωνα με την επαναλαμβανόμενη επιθυμία της στον Τσαμαντά, εκεί όπου αναπαύεται από τον Ιανουάριο του 2000 και ο αγαπημένος της Σπύρος. Τα θερμά μας συλλυπητήρια στον αδελφό της Φίλιππα Κακλή και την σύζυγό του Δέσποινα στις δύο της ανιψιές Ολυμπία (το όνομα της μάνας της Ρέας), και Ελπίδα καθώς και στις οικογένειες από το σόι του άντρα της Σπυριδούλας και Βήτως Σταθούλης Γιάννη, Προκόπη, Νίκου και Ντίνας Λιάγου. Ας είναι ελαφρύ το χώμα του Τσαμαντά που σε σκεπάζει και αιωνία η μνήμη σου. Συλλυπητήριο Εκφράζω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια για τον θάνατο του Βασίλη Γκόγκα στην συζυγό του και αγαπητή μου γειτόνισσα Ελένη Λαγά-Γκόγκα καθώς και στα παιδιά και τα εγγόνια του. Ας είναι αιωνία η μνήμη του. Θεόδωρος ΤζάφΗς Κόρινθος
Ιανουάριος-Φεβρουάριος-Μάρτιος 2011 ΤΣΑΜΑΝΤΑΣ Πάσχα! Η λαμπρότερη γιορτή της Χριστιανοσύνης! Μια από τις μεγαλύτερες θρησκευτικές γιορτές των Ορθοδόξων Χριστιανών, η οποία γίνεται σε ανάμνηση του θανάτου και της Ανάστασης του Χριστού. Το Πάσχα είναι μια κινητή γιορτή. Ο εορτασμός γίνεται την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο της εαρινής ισημερίας. Το Πάσχα είναι η πιο ιερή μέρα των ελληνικών εορτών, αλλά και η πιο χαρούμενη, μια γιορτή της άνοιξης και της αναγέννησης (κατά την κυριολεκτική αλλά και την μεταφορική της έννοια). Οι Έλληνες γιορτάζουν το Πάσχα στην εξοχή, συνήθως στις ιδιαίτερες πατρίδες τους. Και πήγε και τα διάταξε τρεις μέρες και τρεις νύχτες. - Βάλτε τα δυο στα χέρια του και τ άλλα δυο στα πόδια, το πέμπτο, το φαρμακερό, βάλ τε το στην καρδούλα, να στάξει αίμα και νερό, να πίκραθ η μανούλα. Κι η Παναγιά, σαν τ άκουσε, λιποθυμιά την πιάνει: Φέρτε μαχαίρια, να σφαγώ, γκρεμούς, να πέσω κάτω, φέρτε ποτάμια σιγαλά, στη δίπλη τους να πέσω. Χριστός αντιλοήθηκε απ το Σταυρό απάνω: Μητέρα μου, μη σφάζεσαι, σφάζοντ οι μάνες όλες, Μητέρα, μη γκρεμίζεσαι, γκρεμίζοντ οι μάνες όλες. Μητέρα μου μην πνίγεσαι, πνίγονται οι μάνες όλες. Βάλε κρασάκι στο γυαλί, καθάριο παξιμάδι να γεύουν οι παρηγοριές, παρηγοριές του Κόσμου. 5 ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ ΣΤΟΥ ΤΣΑΜΑΝΤΑ «Αλλά σημασίαν μεγαλυτέραν διά τους μικρούς Τσαμαντιώτας έχει η εορτή της Αναστάσεως του Λαζάρου, την έλευσιν της οποίας μετά πόθου και αγωνίας περιμένουσιν από ημερών, ετοιμάζοντες τα μικρά των καλάθια, προς εναπόθεσιν και περισυλλογήν των ωών. Την ημέραν ταύτην του Σαββάτου του Λαζάρου από πρωίας, περιτρέχοντες οι παίδες τας οικίας της κώμης, ψάλλουσι διάφορα άσματα, κρούοντες άμα ρυθμικώς κωδωνίσκον έκαστος και λαμβάνοντες ως δώρα ωά, ή κερμάτια νομισμάτων, ή τρωγάλια, τα οποία, μετά την λήξη της προσοδοφόρου αυτής περιοδείας, διανέμονται κατ ίσας μερίδας. Στο τέλος κάθε τραγουδιού του Λαζάρου ως επωδό, τραγουδούσαν τους παρακάτω στίχους - ευχή: Όσ άστρ από τον ουρανό και φύλλ από τα δέντρα, τόσα καλά να δώσει ο Θεός εδώ που τραγουδούμε, και τη Λαμπρή, την Πασχαλιά, καλόκαρδοι να βγούμε. Οι Λαζάρηδες, σε σπίτι από το οποίο δεν έπαιρναν φιλοδώρημα, τραγουδούσαν το παρακάτω τραγούδι, το οποίο απευθυνόταν στη νοικοκυρά του σπιτιού: Μωρή τσουκνίδα μαλλιαρή κι οσφάκα ξεριζιάρα, για δε μου δίνεις ένα αβγό, μωρή παλιοτσερλιάρα; Από το βιβλίο του χωριανού μας Πέτρου Β. Μάτση Τσαμαντιώτικα Δημοτικά Τραγούδια Εκδόσεις Αδελφότης Τσαμαντιωτών Ο Άγιος Δημήτριος Τα ψαλλόμενα άσματα είναι ποικίλου περιεχομένου, αναφερόμενα τα μεν εις την εκ νεκρών Ανάστασιν του Λαζάρου, τα δε εις τα Πάθη του Χριστού, και άλλα εις γεγονότα σχετικά με τους εν τη οικία, εις την αύλειον θύραν της οποίας, ιστάμενοι οι παίδες, ψάλλουσι ταύτα». (Απόσπασμα από το βιβλίο του Νικ. Μήτσου) Βάψιμο κόκκινων αυγών στον Τσαμαντά Η Μεγάλη Πέμπτη ήταν ημέρα προετοιμασιών. Αυτή την ημέρα γινόταν η βαφή των κόκκινων αυγών, με το χρώμα της χαράς. Πρώτο βαφόταν το αυγό που θα βάζαμε στο εικονοστάσι. Έπρεπε να είναι εκείνης της ημέρας. Το κρατούσαμε εκεί για ένα χρόνο μέχρι την επόμενη Μεγάλη Πέμπτη, πιστεύοντας ότι προστατεύει το σπίτι. Το παλιό, το οποίο ποτέ δεν μύριζε, έπρεπε να το σπάσουμε και να το ρίξουμε στη φωτιά. Την βαφή την κρατούσαμε 40 μέρες. Βάφαμε πολλές φορές μόλις τελείωναν τα κόκκινα αυγά. Και το Χριστός Ανέστη το λέγαμε 40 ημέρες Τραγούδι του Λαζάρου Κάτω στα Ιεροσόλυμα και στου Χρίστου τον Τάφο εκεί δέντρος δεν ήτανε και δέντρος φανερώθη. Ο δέντρος ήταν ο Χριστός κι η ρίζα η Παναγία και κείν τα λιανοκλώναρα ήταν οι Απόστολοι και κείν τα φύλλα πόπεφταν ήταν οι μαρτυργιές του, που μαρτυρούσαν κι έλεγαν για του Χριστού, τα Πάθη. «Χριστέ μου, όταν σε σταύρωναν οι άνομοι, οι Οβραίοι, οι άνομοι και τα σκυλιά, οι τρισκαταραμένοι. Του παν να φκιάκει τέσσερα, του παν να φκιάκει τρία, κι αυτός, ο τρισκατάρατος, πανει και φκιάκει πέντε. - Συ, Φαραών, που τα φκιακες, έλα, να τα διατάξεις ΤΣΑΜΑΝΤΙΩΤΙΚΕΣ ΣΥΝΤΑΓΕΣ Μετά την Ανάσταση και το πρώτο Χριστός Ανέστη οι πιστοί στο χωριό μας μετά το φιλί της αγάπης και το τσούγκρισμα των κόκκινων αυγών, φέρνουν στα σπίτια τους με τις άσπρες λαμπάδες το Άγιο Φως και ανάβουν μ αυτό το καντήλι. Ακολουθεί το πασχαλινό τραπέζι, που είναι η μαγειρίτσα, κουλούρια και τσουγκρίζονται κόκκινα αυγά. Μαγειρίτσα Υλικά: Μια συκωταριά αρνίσια ή κατσικίσια 1 κιλό σπανάκι 1 κιλό χόρτα ανάμεικτα Από 1 ματσάκι: κρεμμύδια φρέσκα, σκόρδα φρέσκα, καυκαλύθρες, παπαρούνες, μαϊντανό, άνηθο, μυρώνια. Μικρό ματσάκι δυόσμο. 1 κρεμμύδι ξερό, Αλάτι-λάδι. Εκτέλεση Πλένουμε την σκωταριά και τα έντερα αφού τα γυρίσουμε κατόπιν τα βράζουμε και τα δύο για 5. Χύνουμε το πρώτο νερό. Στην συνέχεια τα βράζουμε για 20-30 υπολογίζοντας το ζουμί που θα μείνει να είναι ένα ποτήρι του νερού. Μαραίνουμε το ξερό κρεμμύδι, ρίχνουμε μέσα την κομμένη μισοβρασμένη συκωταριά και τα κομμένα έντερα, ανακατεύουμε 2-3 φορές και ρίχνουμε τα κομμένα και τριμμένα χόρτα και το 1 ποτήρι του νερού από το ζουμί της συκωταριάς, όσο να βράσουν. Τα μυρωδικά τα ρίχνουμε 5-10 λεπτά πριν το τέλος. Στο κάθε σπιτικό το μεσημέρι της Κυριακής της Ανάστασης, το τραπέζι ήταν γεμάτο με κουλούρια, κόκκινα αυγά, σαλάτες, πίτες και το κυρίως φαγητό ήταν πάντα ψητό αρνί ή κατσίκι, στον φούρνο με μυρωδικά ή πατάτες. Αρνί στον φούρνο 1 μπροστινό πόδι αρνιού ή κατσικιού 1,5 κιλό σπανάκι Όλα τα χόρτα της σκωταριάς, 1 ματσάκι μαϊντανό Εκτέλεση Ψήνουμε το πόδι μόνο του στον φούρνο, μόνο με το αλάτι και πιπέρι, για τον μισό χρόνο. Χειροτρίβουμε τα χόρτα με αλάτι και τα βάζουμε γύρω-γύρω από το κρέας. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι τσαγιού νερό. Τα ανακατεύουμε συχνά, για να μην στεγνώσουν τα χόρτα. Τα αφήνουμε στον φούρνο μέχρι να ψηθεί. Καλή σας όρεξη. Χριστός Ανέστη και Χρόνια πολλά! Οι συνταγές είναι από την συγχωριανή μας Χ.Ο.
6 ΤΣΑΜΑΝΤΑΣ Ιανουάριος-Φεβρουάριος-Μάρτιος 2011 H χοροσυνεστίαση της Αδελφότητας Τσαμαντιωτών Στις 27 Φεβρουαρίου η- μέρα Κυριακή μεσημέρι πραγματοποιήθηκε η ετήσια χοροσυνεστίαση της Αδελφότητας Τσαμαντιωτών με την συμμετοχή πολλών συγχωριανών και φίλων, σε μια α- τμόσφαιρα ζεστή και ευχάριστη περιλαμβάνοντας πλούσια και ε- κλεκτά τσαμαντιώτικα εδέσματα καθώς και ποτά όπως τσίπουρο (Ν. Κοντούλη) κρασιά, αναψυκτικά, όλα δωρεάν και υπό το βλέμμα των ανηρτημένων επί των τοίχων ευεργετών του χωριού μας. Αφού η Πρόεδρος Ευτυχία Εξάρχου καλωσόρισε και τους ευχήθηκε καλή διασκέδαση, ακολούθησε το φαγοπότι και στην συνέχεια η λαχειοφόρος αγορά. Δωρητές των κληρωθέντων δώρων: Αδελφοί Τσάφη (Κόρινθος), τηλεόραση 28 ιντσών Κέντρο Λεξικολογίας (Κηφισιά), δύο λεξικά Μπαμπινιώτη Forthnet, 2 δωρεάν εξάμηνες προσφορές internet. + ασύρματο τηλέφωνο. Πόπη Μπότσολου-Κομπόλη, τσάντα και παπούτσια. Χρυσάνθη Παπαευθυμίου (αισθητικός Αντιπρ. Ντάλτον), 3 κρέμες προσώπου Αλίκη Ρούμπη, 1 ζακέτα και 1 μπλούζα Πέτρος Μάτση, 4 βιβλία Ηλίας Μπαλής, 1 ζευγάρι πέδιλα Μελπομένη Εξάρχου, 1 κορνίζα Κώστας Σούλης, 1 βιβλίο Ειρήνη Κενανίδη, 1 μπρελόκ Pianeta (κατάστημα Γαλατσίου), 1 μπλούζα Ο τυχερός της τηλεόρασης ήτανε ο Λάκης Ράφτης. Στην συνέχεια επειδή η ΔΕΗ έκανε το θαύμα της με την διακοπή ρεύματος σε όλη την περιοχή, δεν μπορέσαμε να απολαύσουμε τους ηπειρωτικούς παραδοσιακούς χορούς. Τελειώνοντας ευχαριστούμε όλους τους συμμετέχοντες στην γιορτή και ευχόμαστε καλή αντάμωση στην επόμενη εκδήλωση. Από αριστερά: Σ. Κοτσώνης, ζεύγος Σκαρλάτου, Λ. Κοτσώνης, Θ. Έξαρχος Η Πρόεδρος Ευτ. Εξάρχου, η Άννα Β. Μαλάμη και φίλες της Η Μ. Εξάρχου με φίλες του Τσαμαντά Χρηματικές προσφορές κατατίθενται στο λογαριασμό στην Αγροτική Τράπεζα Ο Κώστας και Σπύρος Τσουρής μετά των συζύγων τους Παλιές φωτογραφίες Από εσωτερικό: 01701035461-24 Από εξωτερικό: ΙΒΑΝ GR2604306240000170103546124 ΒΙC: ABGRGRAA Παρακαλούμε να μην βάζετε χρήματα μέσα στα γράμματά σας γιατί είναι επισφαλή. Ασφαλής τρόπος είναι η κατάθεση στην Αγροτική Τράπεζα Χορός ανήμερα της Ανάστασης στην αυλή του Σχολείου (1937)
Ιανουάριος-Φεβρουάριος-Μάρτιος 2011 Αφίχθη στις 27 Φεβρουαρίου από την Γερμανία η αριστούχος και με υποτροφία από την Γερμανική Βουλή φοιτήτρια πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελμβέργης Λεωνή Εξάρχου, κόρη του αδελφού μου Μιχάλη για να παρακολουθήσει τετράωρο καθημερινό πρόγραμμα ελληνικής γλώσσας διάρκειας ενός μηνός, εκμεταλλευόμενη τις διακοπές της από το Πανεπιστήμιο κι ακόμα, μαθήτρια ούσα είχε εντυπωσιασθεί από την ιστορία του Παππά Πέσχου με την γνωστή σε όλους μας καντήλα του Άη Γιώργη και είχε συντάξει σχετική Τσαμαντιώτικα λαϊκή φιλοσοφία Έχει καρδιά παληκαριού και την γνώμη γέροντα (για ανδρείους και συνετούς). Σαν ο ποντικός στον πάλιουρα (για όσους βρίσκονται σε δυσχερή θέση). Το κερί του λείπει (για καχεκτικούς) Θα το μολογάω και της πλάκας (επιτύμβιας) (για γεγονότα παράξενα) Αντί να γεννήσει απόρριξε (αντί κέρδους προκύπτει ζημιά). ΤΣΑΜΑΝΤΑΣ Άφιξη της Τσαμαντιώτισσας φοιτήτριας Λεωνής στην Ελλάδα H εφημερίδα μας αναφέρεται σε λαογραφικά θέματα του χωριού μας και της ευρύτερης περιοχής, προβολή και επίλυση προβλημάτων. Όταν όμως υ- πάρχουν γεγονότα όπως η Εθν. Παλιγγενεσία του 1821 η εφημερίδα μας αισθάνεται την υποχρέωση να αναφερθεί σ αυτά και την σημασία τους. Μόλις ο λαός μας, μετά την πτώση της Πόλης, συνειδητοποίησε το μέγεθος της συμφοράς, είδε τον δρόμο της σκλαβιάς του μακρύ και μαρτυρικό, αλλά δεν απελπίστηκε. Όλοι οι Έλληνες ενωμένοι: οπλαρχηγοί, αρματωλοί και κλέφτες, κλήρος, απλοί άνθρωποι, γυναίκες μαζί όλοι απετόλμησαν το παράλογο αναμέτρημα με τον γίγαντα Οθωμανό τύρρανο και νίκησαν. Ο φιλοτομαρισμός και η ιδιοτέλεια είχαν παραχωρήσει τότε την θέση τους στην αυταπάρνηση, αγωνιστικότητα, ηρωισμό, στην πίστη στα παλαιά τρόπαια της φυλής και στους θρύλους στο σύνθημα: Ελευθερία η θάνατος. H φοιτήτρια Λεωνή Εξάρχου στην Αθήνα εργασία, την οποία διάβασε ενώπιον των συμμαθητών της στο Γερμανικό Σχολείο, αποσπώντας και βραβείο γι αυτό. Τις καθημερινές η Λεωνή δεν ξέφευγε από το πρόγραμμά της για το οποίο ήρθε (η Γερμανική πειθαρχία). Τις αργίες όμως και τα Σαββατοκύριακα τα πέρασε διασκεδάζοντας με συγγενείς και φίλους, εγνώρισε τα αξιοθέατα της Αθήνας (Ακρόπολη, αρχαιολογικοί χώροι κλπ) και την καθημερινή ζωή των κατοίκων, έκανε τις βόλτες και τα ψώνια της στα κεντρικά καταστήματα, ταξίδεψε δε μέχρι τα Καλάβρυτα στο χιονοδρομικό κέντρο μαζί με την οικογένεια του συνονόματου και εξαδέλφου της Λεωνίδα, γιο του Θεοδώρου Εξάρχου. Η Λεωνή αν και γνωρίζει την ζωή στην Ελλάδα κυρίως από τα νησιά μας τα οποία επισκέπτεται για διακοπές μαζί με τους γονείς της και την αδελφή της Τζούλια, αυτή την φορά όμως την γνώρισε από άλλη οπτική γωνία συνδυάζοντας το τερπνόν μετά του ωφελίμου. Στα τέλη δε του μηνός Μαρτίου ανεχώρησε για Γερμανία με την επιθυμία να ξαναγυρίσει. Η Θεία Ευτυχία Εξάρχου Το πνεύμα της 25ης Μαρτίου 1821 Κι αυτή η νοοτροπία τους οδήγησε στον θρίαμβο της Επανάστασης. Πέρασαν 190 χρόνια από τότε. Όμως το 1821 μας διδάσκει ότι έναν Λαό με υψηλό αγωνιστικό και ελεύθερο φρόνημα, με ιδανικά και αξίες, με ηρωικούς α- γώνες, καμία δύναμη δεν μπορεί να τον αναχαιτίσει. Ο Καβάφης μας το λέει συμβολικά μεν, σαφέστατα δε:...τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας, τον Άγριο Ποσειδώνα, δεν θα συναντήσεις αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου, αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου. Το μήνυμα του 1821 είναι επίκαιρο, ιδιαίτερα στις μέρες μας, που ο ελληνικός λαός δοκιμάζεται με πολλούς τρόπους και από πολλές κατευθύνσεις. Κανένας δυσμενής εξωτερικός παράγων, ακόμη κι όταν συνεργάζεται με ντόπια φερέφωνα δεν μπορεί να καρποφορήσει, αν δεν βρει το κατάλληλο έδαφος, όπως δεν το βρήκε το 1821. Ο θρίαμβος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 είναι ο φωτεινός φάρος και παρακαταθήκη για αγωνιστικό και εμψυχωμένο φρόνημα σε όλους μας. Η Πρόεδρος Ευτυχία Εξάρχου 7
8 ΤΣΑΜΑΝΤΑΣ Ιανουάριος-Φεβρουάριος-Μάρτιος 2011 Το πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου στη Καμίτσιανη Στιγμιότυπο απ τον αγιασμό της εορτής του Αγίου Γεωργίου Στις 25 Απριλίου, την δεύτερη ημέρα του Πάσχα θα γιορτάσουν οι χωριανοί μας και οι κάτοικοι των γύρω περιοχών την ημέρα του Αγίου Γεωργίου. Η Θεία Λειτουργία και το κήρυγμα θα πραγματοποιηθεί από τον Ηγούμενο Γηρομερίου, βοηθούμενο από μια μικρή ομάδα κληρικών που τον συνοδεύουν στο έργο του. Εν συνέχεια θα μεταφερθεί το λάβαρο του Αγίου Γεωργίου έξω στην θέση του Παλαιού Δημ. Σχολείου όπου θα τελεστεί Αγιασμός και Αρτοκλασία και μετά θα προσφέρθούν στους προσκυνητές, παραδοσιακά εδέσματα όπως: άρτος, τυρί, τσίπουρο, ούζο, λουκούμια. Μετά θα ακολουθήσει παραδοσιακό πανηγύρι με την συνοδεία η- πειρωτικού συγκροτήματος και κλαρίνο του Αντωνίου με γνήσια τσαμαντιώτικη σούβλα και εδέσματα στην πανέμορφη τοποθεσία του Άη Γιώρη, στην Καμίτσιανη. Η εκκλησιαστική Επιτροπή Αγίου Γεωργίου Επιτροπή κληροδοτήματος Εκλογή Διοικητικού Συμβουλίου Στις 23 Μαρτίου 2010 ημέρα Τετάρτη συνήλθε στο Κοινοτικό Γραφείο Τσαμαντά η Επιτροπή Κληροδοτήματος Σ. Μπέλλου. Κατόπιν γραπτής προσκλήσεως των μελών της από τον Πρόεδρο της Κοινότητας Δημ. Ευστρατίου με θέμα συζήτησης συγκρότηση Διοικητικού Συμβουλίου. Παρόντες: Δημ. Ευστρατίου, Ηγούμενος Μεθόδιος Βαγγ. Σταυρούλης, Βασίλης Μπέμπης, Λευτ. Μπάντιος, Νίκος Ντάτσης. Απόντες: Παππάς Αλ. Αναστασίου, Βαγγέλης Κέντρος, Μιχάλης Νούσης, Σπύρος Στολάκης, Σταύρος Ιάτρου. Ύστερα από σχετική συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων συγκροτήθηκε το Δ.Σ. έχει ως εξής: Πρόεδρος: Δημήτρης Ευστρατίου Αντιπρόεδρος: Νικόλαος Ντάτσης Γ. Γραμματέας: Βασίλης Μπέμπης Ταμίας: Λευτέρης Μπάντιος Ελεγκτ. Επιτροπή: Ηγούμενος Μεθόδιος Βαγγέλης Σταυρούλης Ευχόμαστε καλή επιτυχία Αναμνήσεις της Ερασμίας Kένου-Ρούμπη από τον Άι Γιώργη Θα σας γράψω κάτι για τον Αγιώρη. Πολύ παλιά ήτανε ωραίο μοναστήρι. Στην Μονή του πάρα πολύς κόσμος ερχότανε από τα γύρω χωριά με τα ζώα δεμένα στα δέντρα και ο χορός δίπλες. Με το στόμα. Το έλεγαν οι άντρες και μετά οι γυναίκες. Εγώ θυμάμαι τα κελιά, τους καλόγερους, τα δωμάτια. Όλα μετά τον πόλεμο ήταν χάλια, δεν είχαν ούτε λάδι για τα καντήλια και μια γυναίκα από την Καμίτσανη έλιωνε βούτυρο και άναβε τα καντήλια. Είχα να πάω στη μνήμη του από την Κατοχή κι εφέτος πήγα, ήταν πολύ ωραία αν και ήμουν άρρωστη και δεν βλέπω και τόσο καλά, γιατί με πείραξε το ζάχαρο στα μάτια. Στη θέση στην Καμίτσανη είναι το Μοναστήρι ο Άγιος Γεώργιος με το χρυσό καντήλι. Με ευλάβεια ερχόμαστε για να σε προσκυνάμε με τα ωραία τα ψητά και τα χλωρά τυριά σου με τον παχύ τον ίσκιο σου τα κρύα τα νερά σου. Οι πιο πολλοί εφύγανε πολύ μακρυά στα ξένα και εσύ Αγ Γιώρη έμεινες στα μέρη τα Παρθένα. Το Πάσχα Έρχεται το Πάσχα, έρχεται η Λαμπρή και θα φάμε όλοι σουβλιστό αρνί. Έρχεται το Πάσχα, έρχεται η Λαμπρή και γιορτάζουν όλοι όλοι οι Χριστιανοί. Θα χουμε βαμμένα κόκκινα αυγά, θα χουμε κουλούρια κι όλα τα καλά και χορούς τραγούδια και πολλή χαρά. Θα πάμε στην Ανάσταση ντυμένοι στα καλά με αγάπη θα μιλήσουμε τσουγκρίζονται αυγά. Άη Γιώργης Να τους φιλάς Αγ Γιώρη μου όπου και να πάνε εσύ είσαι ο προστάτης τους εσένα προσκυνάνε. Εφέτος κι εγώ Άη Γιώρη μου ήρθα μετά από τόσα χρόνια κι άκουσα όλα τα πουλιά της Άνοιξης τ αηδόνια Δώσε υγεία και χαρά σε όλον τον κοσμάκη να πίνουνε γλύκο κρασί και όχι πικρό φαρμάκι. Στο σπίτι θα γυρίσουμε με χαρά πολλή πολύ θα φάμε μαγειρίτσα παραδοσιακή. Πασχαλιά, πασχαλιά γιορτή χαριτωμένη που αναστήθηκε ο Χριστός και γέλασε η Παναγία μας η γλυκιά, η πολυπικραμένη. Πηνελόπη Δήμου -Κέντρου