Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας Εξελίξεις στον τομέα των ΑΠΕ στην Ελλάδα Γ. Βουγιουκλάκης Υπ. Τμήματος Ανάπτυξης Αγοράς ΚΑΠΕ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ
Εξελίξεις στον τομέα της Ενέργειας Η Ε.Ε. δίνει το έναυσμα για μια νέα Βιομηχανική Επανάσταση Κατευθύνσεις Μείωση της χρήσης ενεργειακών πόρων (Εξοικονόμηση ξ η Ενέργειας) Αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας (βελτίωση του βαθμού απόδοσης της ενεργειακής μετατροπής) «Απανθρακοποίηση» της παραγωγής ενέργειας (προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας)
Εξελίξεις στον τομέα της Ενέργειας Επίκεντρο της νέας Ευρωπαϊκής Ενεργειακής πολιτικής είναι ο κύριος στρατηγικός ενεργειακός στόχος ότι η Ε.Ε. θα πρέπει να μειώσει τις εκπομπές των αερίων θερμοκηπίου κατά 20% μέχρι το 2020, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Για την επίτευξη του κεντρικού στρατηγικού στόχου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει παράλληλα, την επίτευξη τριών σχετιζόμενων στόχων, με ορίζοντα το 2020: βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης για να επιτευχθεί εξοικονόμηση ενέργειας κατά 20% αύξηση του ποσοστού διείσδυσης των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα στο επίπεδο του 20% και αύξηση του ποσοστού των βιοκαυσίμων στις μεταφορές στο 10%
Εθνικός στόχος για συμμετοχή ΑΠΕ Σύμφωνα με την Οδηγία 77/2001 θα πρέπει η συμμετοχή των ΑΠΕ στη συνολικά καταναλισκόμενη ηλεκτρική ενέργεια στην Ε.Ε. Ε το 2010 να είναι της τάξης του 12%. Για την Ελλάδα το ποσοστό αυτό ορίστηκε σε 20,1% Για το 2020 ο στόχος συμμετοχής των ΑΠΕ στη συνολική κατανάλωση ενέργειας για την Ελλάδα εξειδικεύεται σε 18% (σύμφωνα με την Οδηγία 28/2009/ΕΚ), συνεπώς η συμμετοχή των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή (ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας) ) εκτιμάται ότι πρέπει να κυμανθεί σε ποσοστό 30-35%. Επιπλεόν αυτή τη στιγμή, βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία αναθεώρησης του εθνικού στόχου με πρωτοβουλία του αρμοδίου Υπουργείου και ο οποίος πλεόν τίθεται στο 20%.
Παράμετροι Ενεργειακού συστήματος Επισκόπηση Ελληνικού Ενεργειακού Συστήματος Ο λιγνίτης είναι η κύρια εγχώρια πηγή ενέργειας και χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Τα 4/5 (85,7%) της συνολικής εγχώριας κατανάλωσης καλύπτονται από ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο και λιγνίτης). Το φυσικό αέριο εισήχθη για πρώτη φορά το 1995 και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, εξαιρουμένων των μεγάλων υδροηλεκτρικών, άρχισαν να αποτελούν μη αμελητέα πηγή για την παραγωγή ενέργειας προς το τέλος της δεκαετίας του 90. Η ενεργειακή εξάρτηση της χώρας είναι πολύ μεγαλύτερη από το κοινοτικό μέσο όρο και αγγίζει το 72% το 2006, εξαιτίας κυρίως των εισαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Παράμετροι Ενεργειακού συστήματος Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα αυξήθηκε με γρήγορους ρυθμούς από το 1990. Η κύρια αύξηση προέρχεται από τον οικιακό και τον τριτογενή τομέα. Ο τριτογενής τομέας ήταν το 2006 ο μεγαλύτερος καταναλωτής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα με 17,7 TWh ετήσια κατανάλωση (216% αύξηση σε σχέση με το 1990). Η βιομηχανία ήταν ο μεγαλύτερος καταναλωτής το 1990 με κατανάλωση 12,1 TWh, το 2006 έπεσε στην 3η θέση με κατανάλωση 14,1 TWh και ποσοστό αύξησης 14% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Ο οικιακός τομέας έχει πλέον μεγαλύτερη κατανάλωση από τον βιομηχανικό τομέα. Κατανάλωσε 17,6 TWh το 2006 σε σύγκριση με 9,1 TWh το 1990 παρουσιάζοντας 93% συνολική αύξηση. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Ελληνικού ηλεκτρικού συστήματος, είναι η μορφή του φορτίου αιχμής του διασυνδεδεμένου συστήματος, το οποίο παρουσιάζεται στο μέσο της ημέρας των καλοκαιρινών ημερών τον Ιούλιο μήνα. Η μεταφορά της αιχμής από το χειμώνα στους καλοκαιρινούς μήνες που παρουσιάσθηκε για πρώτη φορά το 1992, οφείλεται κυρίως στην αυξημένη χρήση των κλιματιστικών.
Ενεργειακό ισοζύγιο Ηλεκτροπαραγωγή ανά καύσιμο
Ενεργειακό ισοζύγιο Τελική κατανάλωση ενέργειας ανά τομέα
Ενεργειακό ισοζύγιο 35,000 30,000 ktoe 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000 0 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Συνολική Εγχώρια Κατανάλωση Υ/Η Αιολικά Βιομάζα Γεωθερμία Ηλιακά Φυσικό Αέριο Στερεά καύσιμα Πετρέλαιο και προϊόντα
Εθνικός στόχος για συμμετοχή ΑΠΕ Εκτιμήσεις για την επίτευξη του στόχου για το 2010 (4η Εθνική Έκθεση για τις ΑΠΕ, ΥΠ.ΑΝ, Οκτώβριος 2007) Τεχνολογία Ισχύς 2007 (MW) Ισχύς Στόχος 2010 (MW) Συμβολή στην ηλεκτροπαραγωγή 2010 Αιολικά Μικρά Υδροηλ/κά Βιομάζα ΦΒ Γεωθερμία Μεγάλα Υδροηλ/κά Σύνολο 853 3648 10.7% 95 364 15% 1.5% 38 103 1.1% 1 200 0.3% 0 12 0.1% 3016 3325 6.4% 4003 7652 20.1%
Σενάριο εξέλιξης ενεργειακού ισοζυγίου Ενδεικτικό σενάριο με αναφορά στα Μέτρα Επίτευξης Στόχων Νέας Ευρωπαϊκής Πολιτικής στον Τομέα Παραγωγής Ενέργειας Διασυνδεδεμένο Σύστημα ΗΕ 2020 Νησιωτικό Σύστημα ΗΕ 2020 Τεχνολογία GW Τεχνολογία GW Λιγνιτικοί ΑΗΣ 4,0 Πετρελαικοί 1,3 Συνδυασμένοι Κύκλοι ΦΑ 5,4 Φυσικού Αερίου 0,8 Αεριοστρόβιλοι ΦΑ 0,75 Μεγάλοι ΥΗΣ 37 3,7 13,85 Αιολικά Πάρκα 5,5 Μικρά Υδροηλεκτρικά 0,2 Φωτοβολταϊκά 0,6 Βιοαέριο 0,2 Βιομάζα 0,2 Γεωθερμία Υψηλής Ενθαλπίας 0,1 6,8 2,1 Αιολικά Πάρκα 0,8 Άλλες ΑΠΕ 0,2 1,0 Σύνολο 3,1 Πηγή ΥΠΑΝ: έκδοση «το ελληνικό Σύνολο 20,65 ενεργειακό σύστημα» Φεβ. 2009 Εξοικονόμηση για την επίτευξη του στόχου σόο (GWh) 2010 2016 Οικιακός Τομέας 1679 5533 Τριτογενής Τομέας 1562 5751 Βιομηχανία (εκτός ETS) 127 680 Μεταφορές 1787 6731 Σύνολο 5.155 18.696 Στόχοι Εξοικονόμησης Ενέργειας ανά Τομέα σύμφωνα με το Σχέδιο Δράσης για την Ενεργειακή Απόδοση
Σενάριο εξέλιξης ενεργειακού ισοζυγίου ΣΕΝΑΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ 45 Mtoe 40 35 30 25 20 15 10 5 0 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 Ετος Πρωτογενής παραγωγή ενέργειας Καθαρές εισαγωγές ενέργειας Συνολική Εγχώρια Κατανάλωση Ενέργειας Τελική Κατανάλωση ενέργειας Ενδεικτικό σενάριο με αναφορά στα Μέτρα Επίτευξης Στόχων Νέας Ευρωπαϊκής Πολιτικής στον Τομέα Παραγωγής γής Ενέργειας ΣΕΝΑΡΙΟ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ 40 35 30 25 Mtoe 20 Πρωτογενής παραγωγή ενέργειας Πηγή ΥΠΑΝ: έκδοση «το ελληνικό ενεργειακό σύστημα» Φεβ. 2009 15 10 Καθαρές εισαγωγές ενέργειας Συνολική Εγχώρια Κατανάλωση Ενέργειας 5 0 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 Ετος Τελική Κατανάλωση ενέργειας
Εθνικός στόχος για συμμετοχή ΑΠΕ ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΒΗΜΑΤΑ: Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις ΑΠΕ, σύμφωνα με την 28/2009/ΕΚ, μέχρι το καλοκαίρι του 2010 όπου και θα πρέπει να παρουσιάζεται συγκεκριμένος οδικός χάρτης για τη διείσδυση ανά τεχνολογία ΑΠΕ και του ενεργειακού ισοζυγίου μέχρι το 2020 για την επίτευξη του στόχου. Ενώ με αρχή το τέλος του 2011 και μετά κάθε 2 χρόνια θα ελέγχεται η πρόοδος του Σχεδίου Δράσης για την επίτευξη του στόχου
Εθνικός στόχος για ΕΞΕ / ΣΔΕΑ Οδηγία 2006/32/ΕΚ για την Ενεργειακή Απόδοση κατά την τελική χρήση και τις Ενεργειακές Υπηρεσίες Θέτει ως ενδεικτικό στόχο εξοικονόμησης ενέργειας στα κράτη-μέλη 9% μέσα στα επόμενα εννέα χρόνια και επίσης Υποχρεώνει τα κράτη-μέλη να εκπονήσουν Σχέδια Δράσης Ενεργειακής Απόδοσης (ΣΔΕΑ) Η οδηγία προβλέπει τη θέσπιση μέτρων προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης της αγοράς ενεργειακών υπηρεσιών μέσω ΕΕΥ (ESCOs), τον υποδειγματικό ρόλο που πρέπει να διαδραματίσει ο δημόσιος τομέας (πράσινες προμήθειες), τις υποχρεώσεις των παρόχων ενέργειας (ενεργειακοί έλεγχοι, διακριτά τιμολόγια, έξυπνοι μετρητές), καθώς και μια σειρά θεσμικών μέτρων που πρέπει να αναπτυχθούν ώστε να επιτευχθεί η προβλεπόμενη εξοικονόμηση Στο ελληνικό ΣΔΕΑ προβλέπονται μια σειρά τα οποία κατηγοριοποιούνται σε έξι ομάδες (οριζόντια, διατομεακά, οικιακός τομέας, τριτογενής τομέας, δημόσιος τομέας, βιομηχανία και μεταφορές) ) όπου διαμορφώνεται ένα ολοκληρωμένο λ εθνικό πρόγραμμα βελτίωσης βλί της ενεργειακής απόδοσης, η εφαρμογή του οποίου θα οδηγήσει στην επίτευξη του ενεργειακού στόχου εξοικονομώντας μεγάλες ποσότητες ορυκτών καυσίμων και ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ παράλληλα ενισχύεται η περαιτέρω ρ διείσδυση του φυσικού αερίου και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό μίγμα Επιπρόσθετα, το εθνικό ΣΔΕΑ περιλαμβάνει ειδικό μέτρο που καθιερώνει τη συνεχή βελτίωση της διαδικασίας συλλογής, ανάλυσης των δεδομένων και των προβλέψεων. Προβλέπονται στοχευόμενες εκστρατείες εκπαίδευσης και ενημέρωσης, σε τοπικό και εθνικό επίπεδο με στόχο την ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των τελικών καταναλωτών, ώστε να μεγιστοποιηθούν τα αποτελέσματα των μέτρων και δράσεων για εξοικονόμηση ενέργειας.
Επιχειρηματικές Δραστηριότητες στον τομέα της ενέργειας
Επιχειρηματικές Δραστηριότητες στον τομέα της ενέργειας
Επιχειρηματικές Δραστηριότητες στον τομέα της ενέργειας Βασική Έρευνα Εφηρμοσμένη Έρευνα & ΤΑ Επίδειξη - Πιλοτικές εφαρμογές Εμπορικά Προϊόντα Αγορά - Υπηρεσίες Αιολικά Βιομάζα Γεωθερμία Κυματική Ενέργεια ΜΥΗΕ Τεχν. Υδρογόνου Φ/Β & Διασπ. Παραγωγή Θερμικά Ηλιακά Δραστηριότητες του ΚΑΠΕ στους κλάδους ΑΠΕ / ΕΞΕ Κτιριακός τομέας / Τεχνολογίες ΕΞΕ σύμφωνα και με τις ανάγκες και προοπτικές του τομέα της ενέργειας Μεταφορές
Επιχειρηματικές Δραστηριότητες στον τομέα της ενέργειας Στους τομείς της αγοράς με το μεγαλύτερο δυναμικό για ανάπτυξη, σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Lead Markets Initiative), i i συμπεριλαμβάνονται οι κλάδοι των: Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και των αειφόρων κατασκευών Στόχος είναι η παραγωγή καινοτόμων προϊόντων ή υπηρεσιών, που συνεισφέρουν: Στη μείωση του κόστους, εισάγοντας και το εξωτερικό κόστος ως παράμετρο υπολογισμού και χρησιμοποιώντας μεθόδους υπολογισμού όπως η ανάλυση κύκλου ζωής και το συνολικό κόστος ιδιοκτησίας Στην προστασία του περιβάλλοντος Στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας / απόδοσης των ΑΠΕ Στη βέλτιστη ενσωμάτωση των ΑΠΕ στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας Στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και εφαρμογών Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΕΞΕ) στα κτίρια, τη βιομηχανία και τις μεταφορές
Εξέλιξη αγοράς ΑΠΕ στην Ελλάδα
Ενεργειακό ισοζύγιο
Γεωγραφική κατανομή έργων ΑΠΕ ΑΙΟΛΙΚΑ ΜΙΚΡΑ ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ
Αιολικό Δυναμικό
Η αγορά των Αιολικών στην Ελλάδα 4 εταιρίες κατέχουν περίπου το 60% της ισχύς των αιολικών πάρκων που βρίσκονται σε λειτουργία (10 εταιρίες το 80%) Έλλειψη υποδομών δικτύων. Οι δυνατότητες απορρόφησης σε τοπικό επίπεδο εξαντλούνται με τα εν λειτουργία έργα σε περιοχές με διαπιστωμένα υψηλό αιολικό δυναμικό (Εύβοια, Θράκη). Στα ΜΔΝ λειτουργούν περίπου 230MW(2008). Για την Εύβοια-Άνδρο- Τήνο και τη Θράκη εξελίσσονται έργα επέκτασης και ενίσχυσης και έχουν ήδη εκδοθεί άδειες παραγωγής για επιπλέον MW. Η προγραμματισμένη διασύνδεση των Βόρειων Κυκλάδων αναμένεται να αυξήσει την ικανότητα απορρόφησης αιολικών. Αντίστοιχη εικόνα υπάρχει και για την Πελ/σο, όπου η τρέχουσα δυνατότητα απορρόφησης είναι πολύ μικρότερη από το δυναμικό Το σύνολο των αιτήσεων για αιολικά ξεπερνάει τα 30GW και ήδη πάνω από 6GW αιτήσεων έχουν πάρει άδεια παραγωγής Χρονοβόρα αδειοδοτική διαδικασία: πολυνομία και έλλειψη ενιαίου πλαισίου με αντικειμενικούς κανόνες που ισχύουν για όλους, έλλειψη βασικών υποδομών στο ελληνικό κράτος (π.χ δασολόγιο, κτηματολόγιο, ειδικά χωροταξικά σχέδια, προσβάσιμη από όλους πληροφορία για χρήσεις γης), ανεπαρκής στελέχωση και ενημέρωση η αρκετών από τις εμπλεκόμενες μ υπηρεσίες Αντιδράσεις τοπικής κοινωνίας, Προσφυγές στο ΣτΕ, Ανωριμότητα επενδυτικών σχεδίων, ολιγωρία, αντεγκλήσεις ενδιαφερομένων κ.α
Η αγορά των Φ/Β στην Ελλάδα Πηγή: ΔΕΣΜΗΕ
Η αγορά των Φ/Β στην Ελλάδα Αντίστοιχα προβλήματα στην αδειοδοτική διαδικασία, με μεγαλύτερο την καθυστέρηση αξιολόγησης των αιτήσεων παραγωγής (& αδειών εξαίρεσης) Αιτήσεις συνολικού αριθμού περίπου 9000 και με συνολική ισχύ περίπου 3,7GW Νέο πρόγραμμα για επιδότηση kwh από Φ/Β στις στέγες από το καλοκαίρι του 2009, αναμένεται να αναπτύξει την αγορά προς άλλη κατεύθυνση, με πιο «αειφορικά» χαρακτηριστικά Ελληνικές εταιρείες παραγωγής Φ/Β ENERGY SOLUTIONS (c-si, 10MWp/έτος) SOLAR CELLS HELLAS ΑΕ. (mc-si, 60 MWp/έτος) STIBETHERM (pc-si, 15MWp/έτος) PIRITION SA, SILSIO SA (σε φάση ανάπτυξης, Πάτρα) HELIOSPHERA (σε φάση ανάπτυξης, Τρίπολη, 60 MWp/ έτος) ) EXEL SOLAR (σε φάση ανάπτυξης, Κιλκίς, 70MWp/έτος) 250 επιχειρήσεις έχουν καταχωρηθεί στον ενεργειακό χ ρή ς χ χ ρη ργ κατάλογο του ΚΑΠΕ, με τομέα δραστηριοποιήσης τα Φ/Β
Εξέλιξη αδειοδότησης έργων ΑΠΕ
Η αγορά των ΑΠΕ & ΕΞΕ στην Ελλάδα Παράμετροι / προοπτικές περαιτέρω εξέλιξης αγοράς ΑΠΕ & ΕΞΕ αναθεώρηση Ευρωπαϊκών πολιτικών (RES directive, ESAP, recast EPBD, DSM, SET-plan) και ενσωμάτωση σχετικών οδηγιών στο εθνικό δίκαιο νέα οικονομικά κίνητρα (λευκά πιστοποιητικά, φορολογικοί συντελεστές) τεχνολογική πρόοδος ανάπτυξη νέων συστημάτων (ΒΙPV) υβριδικά συστήματα ΑΠΕ, ειδικά για τα μη-διασυνδεδεμένα νησία (έμφαση και σε αποθήκευση / αντλητικά υδροηλεκτρικά) (Ικαρία, Άγιος Ευστράτιος) ) περαιτέρω ανάπτυξη της εγχώριας αγοράς & βιομηχανίας θερμικών ηλιακών συστημάτων για combi συστήματα (θέρμανση η χώρου/νερου) και combi+ ( & ψύξη) ανάπτυξη ηλιοθερμικών σταθμών παραγωγής ενέργειας ενσωμάτωση ενεργειακών κριτηρίων για έργα/ συμπράξεις Δημοσίου-Ιδιωτικού τομέα και δημόσιες προμήθειες
Η αγορά των ΑΠΕ & ΕΞΕ στην Ελλάδα Νέα προϊόντα με βέλτιστες αποδόσεις και χαμηλότερο κόστος αγοράς τόσο στο χώρο των εφαρμογών ΑΠΕ όσο και ΕΞΕ Ολοκληρωμένες υπηρεσίες (προϊόντα ή εφαρμογές της λογικής με το κλειδί στο χέρι ) Ανάπτυξη εφαρμογών για διαχείριση, παρακολούθηση ενεργειακών έργων Δραστηριοποίηση η η επιχειρήσεων στον τομέα της παροχής ενεργειακών υπηρεσιών μέσω ΕΕΥ (ESCO) με τη χρήση συμβάσεων ενεργειακής αποδοτικότητας (EPC) Προώθηση θεμάτων ενεργειακής διαχείρισης και περιβαλλοντικών επιπτώσεων στο πλαίσιο προγραμμάτων ΕΚΕ των επιχειρήσεων
ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΓΙΑ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ & ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Το ΚΑΠΕ, μέσω και του τμήματος Ανάπτυξης Αγοράς, στοχεύει στην επιτυχή διασύνδεση της έρευνας και τεχνογνωσίας του Κέντρου με το χώρο της αγοράς και των επιχειρήσεων, καθώς και στην αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων, των προϊόντων και των υπηρεσιών του για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της ανταγωνιστικότητας σε βασικούς κλάδους της Ελληνικής Οικονομίας.