ΕΛΛHNIKH KAPΔIOΛOΓIKH ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ HELLENIC JOURNAL OF CARDIOLOGY ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011 Τόμος 5 2 Τεύχος 3 Σ υ ν ο π τ ι κ ά Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α ΑΡΘΡΟ ΣΥΝΤΑΞΗΣ 137 Αρχέγονα Πολυδύναμα και Προγονικά Κύτταρα στην Αρτηριακή Υπέρταση: Άλλη μια Πρόκληση για το Μέλλον; Μ.Ε. Μαρκέτου, Π.Ε. Βάρδας ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ 141 Προγνωστική Αξία των Επιπέδων του ProBNP σε Ασθενείς με Οξύ Στεφανιαίο Σύνδρομο I. Βογιατζής, Ι. Ντάπτσεβιτς, Α. Σιδηρόπουλος, Γ. Λαφαζάνης, Χ. Μεντελής, Σ. Πήττας, Χ. Γιαννακούλας, Α. Γκοντόπουλος, Ι. Γκίκα, I. Βογιατζής 146 Τεχνικές και Αποτελέσματα της Χειρουργικής Αντιμετώπισης του Συνδρόμου Ασκεπούς Στεφανιαίου Κόλπου Ν.Ι. Χακίμ, Π.Μ. Ζωγράφος, Δ.Π. Αβραμίδης, Γ.Β. Κυρβασίλης, Ι.Κ. Παπαγιάννης, Γ.Η. Σαρρής ΑΡΘΡΟ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗΣ 151 Μέθοδοι και Ενδείξεις Κατάλυσης Κοιλιακής Ταχυκαρδίας Κ.Π. Λέτσας, Χ. Χαραλάμπους, R. Weber, Σ. Τσικρικάς, Μ. Εφραιμίδης, T. Arentz, Α. Σιδέρης 163 Σύγχρονοι Προβληματισμοί και Δυσκολίες Σχετικά με την Πρόληψη των Καρδιαγγειακών Νοσημάτων Λ.Σ. Ραλλίδης, Μ.I. Αναστασίου-Νανά ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ 168 Προ-Αρρυθμιογόνες Δράσεις της Ενδοστεφανιαίας Χορήγησης Αδενοσίνης A. Mahmood, A.C. Papayannis, E.S. Brilakis ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ 170 Γιγαντιαίο Ανεύρυσμα Δεξιάς Στεφανιαίας Αρτηρίας σε Ενήλικα Άντρα με Εικόνα Non-ST Εμφράγματος του Μυοκαρδίου Α. Χαλαπάς, H. Lausberg, T. Gehrig, I. Friedrich, K.E. Hauptmann 178 Ενδοκαρδίτιδα από Bartonella Quintana ως Αιτία Σοβαρής Ανεπάρκειας Αορτικής Βαλβίδας και Καρδιακής Ανεπάρκειας Σ. Δημόπουλος, Ε. Ελευθεράκης-Παπαϊακώβου, Χ. Χαρίτος, Τ. Σακελλαρίδης, Δ. Σιναπίδης, Ε. Κωστής, Σ. Τουμανίδης, Ε. Ευσταθίου 182 Ευμεγέθης Μάζα με Ελεύθερη Κίνηση Εντός του Αριστερού Κόλπου σε Ασθενή με Κολπική Μαρμαρυγή Α.Θ. Κακκάβας, Μ.Κ. Φωστέρης, Π.Ν. Στουγιάννος, Α.Κ. Πασχάλης, Α.Ν. Δαμέλου, Α.Γ. Τρίκας ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΚΕ 187 Πνευμονική Υπέρταση Γ. Παρχαρίδης ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ 189 Ελληνική Καρδιολογική Επιθεώρηση 10 Χρόνια Διαδρομής Π.Ε. Βάρδας
Διμηνιαια Εκδοση τησ Ελληνικησ Καρδιολογικησ Εταιρειασ Ι Δ Ι Ο Κ Τ Η Σ Ι Α - Ε Κ Δ Ο Σ Η ISSN 1011-79-70 Ελληνικη Καρδιολογικη Εταιρεια Πρόεδρος: Γ. Παρχαρίδης Ποταμιάνου 6, 115 28 Tηλ.: 210 72 58 007, Fax: 210 72 26 139 www.hcs.gr e-mail: ophcs@hcs.gr ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΕΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Π.E. Βαρδασ, MD, PhD, Ελλάς Χ.Ι. Στεφαναδησ, MD, Ελλάς ΒΟΗΘΟΙ ΔΙΕΥΘΥΝΤΩΝ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Κ. Αγγελη, MD, Ελλάς Σ. Αδαμοπουλοσ, MD, Ελλάς E. Βαβουρανακησ, MD, Ελλάς Χ. Βλαχοπουλοσ, MD, Ελλάς Ε. Δεληαργυρησ, MD, Ελλάς H. Μαυρακησ, MD, Ελλάς Δ. Τουσουλησ, MD, Ελλάς Κ. Τσιουφησ, MD, Ελλάς ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Μ. Γκατζουλησ, MD Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο Ε. Κρανια, PhD Συνσιννάτι, Η.Π.Α. Α.Σ. Μανωλησ, MD, Ελλάς Δ. Μιχαηλιδησ, MD Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο Χ. Μπουντουλασ, MD, Ελλάς Π. Νιχογιαννοπουλοσ, MD Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο Γ. Σαρρησ, MD, Ελλάς ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ Δ. Παναγιωτακοσ, MSc, Ελλάς Γ. Χλουβερακησ, MSc, Ελλάς ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ Δ. Τσεκουρα, MD, Ελλάς J.P. Bassand Besançon, France A. Battler Petah-Tikva, Israel D. Benditt Minneapolis, USA G. Breithardt Munster, Germany M. Brignole Lavagna, Italy D. Brutsaert Antwerp, Belgium P. Camici S.A. Chen Taipei, Taiwan A. Colombo Milan, Italy J. Coromilas New York, USA F. Cosio Madrid, Spain H. Crijns Maastricht, Netherlands J.C. Daubert Rennes, France H. Drexler Hannover, Germany H. Ector Leuven, Belgium Ç. Erol Ankara, Turkey J. Farré Madrid, Spain R. Ferrari Ferrara, Italy ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ K. Fox S. Furman New York, USA H. Gavras Boston, USA B. Grubb Toledo, USA R. Hall J. Jalife Syracuse, USA L. Kappenberger Lausanne, Switzerland R. Kenny Newcastle-upon-Tyne, UK P. Kokkinos Washington DC, USA M. Komajda Paris, France J. Kostis New Brunswick, USA K.-H. Kuck Hamburg, Germany C.P. Lau Hong Kong, China C. Linde Stockholm, Sweden B. Lüderitz Bonn, Germany T. Lüscher Zurich, Switzerland W. MacKenna A. Oto Ankara, Turkey C. Pappone Milan, Italy F. Pinto Lisbon, Portugal P.A. Poole-Wilson S. Priori Pavia, Italy E. Prystowsky Indianapolis, USA M. Rosen New York, USA L. Rydén Stockholm, Sweden S. Saksena New Jersey, USA P. Schwartz Pavia, Italy U. Sechtem Stuttgart, Germany P.A. Serruys Rotterdam, Netherlands K. Sipido Leuven, Belgium R. Sutton M. Tendera Katowice, Poland A. Vahanian Paris, France F. Van de Werf Leuven, Belgium H. Wellens Maastricht, Netherlands V. Zannis Boston, USA
ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Σ. Αγορογιάννης Δ. Αθανασιάδης Γ. Αθανασόπουλος Δ. Αλεξόπουλος Πάτρα Κ. Αναγνωστόπουλος Λ. Ανθόπουλος A. Αντωνίου Ι. Βασιλειάδης Β. Βασιλικός Σ. Βιτάκης Ε. Βορίδης Β. Βούδρης Α. Βραχάτης Γ. Βυσσούλης I. Γιαλάφος Ι. Γουδέβενος Π. Δανιάς Π. Δηλαβέρης M. Ελισάφ Ν. Ζακόπουλος Α. Ζαχαρούλης Κ. Ηλιάδης Ε. Ηλιοδρομίτης Β. Θανόπουλος Γ. Θεοδωράκης Ι. Καλλικάζαρος Γ. Καρατασάκης Χ. Καρβούνης Κ. Καρύδης Δ. Κατρίτσης Α. Κατσίβας Α. Κίτσιου Δ. Κόκκινος Α. Κοντόπουλος Γ. Κοχιαδάκης Δ. Κρεμαστινός Ζ. Κυριακίδης Θ. Κωλέττης Σ. Κωνσταντινίδης Ι. Λεκάκης Γ. Λουρίδας Α.Γ. Μανώλης Α.Ι. Μανώλης Α. Μιχαηλίδης Λ. Μιχάλης Σ. Μουλόπουλος Ι. Νανάς Ι. Οικονομίδης Χ. Ολύμπιος Γ. Παλατιανός Κ. Παπαδόπουλος Κ. Παπανικολάου Ε. Παπαστεριάδης Ι. Παρασκευαΐδης Φ. Παρθενάκης Γ. Παρχαρίδης Στρ. Παττακός Γ. Παυλίδης Α. Πιπιλής Χ. Πίτσαβος Α. Πίτσης Ν. Πρωτονοτάριος Νάξος Βλ.Ν. Πυργάκης Κόρινθος Σ. Ρόκας Γ. Σακαντάμης Ε. Σημαντηράκης Δ. Σιδερής Δ. Σιώνης Ε. Σκαλίδης Π. Σκουφάς Ε. Σμπαρούνη Σ. Σταματελόπουλος Κ. Τεντολούρης Δ. Τζιακάς Π. Τούτουζας Α. Τρίκας Φ. Τρυποσκιάδης Λάρισα Γ. Φιλιππάτος Σ. Φούσσας Ε. Χατζηνικολάου Δ. Χατσέρας
Διοικητικο Συμβουλιο Πρόεδρος Γ. Παρχαριδησ Ταμίας Γ. Κοχιαδακησ Αντιπρόεδρος Ι. Καλλικαζαροσ τ. Πρόεδρος Βλ. Ν. Πυργακησ Γραμματέας Κ. Τσιουφησ Σύμβουλοι Ι. Βλασεροσ Ι. ΚαναΚησ Ι. Ματσακασ Γ. Μπομποτησ Εκπρόσωπος Ειδικευομένων Γ. Γιαννοπουλοσ
ΕΛΛHNIKH KAPΔIOΛOΓIKH ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ HELLENIC JOURNAL OF CARDIOLOGY ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011 Τόμος 5 2 Τεύχος 3 Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α ΑΡΘΡΟ ΣΥΝΤΑΞΗΣ 137 Αρχέγονα Πολυδύναμα και Προγονικά Κύτταρα στην Αρτηριακή Υπέρταση: Άλλη μια Πρόκληση για το Μέλλον; Μ.Ε. Μαρκέτου, Π.Ε. Βάρδας ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ 141 Προγνωστική Αξία των Επιπέδων του ProBNP σε Ασθενείς με Οξύ Στεφανιαίο Σύνδρομο I. Βογιατζής, Ι. Ντάπτσεβιτς, Α. Σιδηρόπουλος, Γ. Λαφαζάνης, Χ. Μεντελής, Σ. Πήττας, Χ. Γιαννακούλας, Α. Γκοντόπουλος, Ι. Γκίκα, I. Βογιατζής Μελετήθηκε σε 390 ασθενείς που νοσηλεύθηκαν με Οξύ Στεφανιαίο Σύνδρομο στη στεφανιαία μονάδα της Καρδιολογικής Κλινικής, η σχέση των επιπέδων του pro-bnp και της Τροπονίνης Τ (μέγιστες τιμές) με την πρόγνωση στους έξη μήνες παρακολούθησης. Τα επίπεδα του (ProBNP) αποτελούν σημαντικό προγνωστικό παράγοντα καρδιαγγειακών συμβαμάτων σε ασθενείς με οξύ στεφανιαίο σύνδρομο, χωρίς να υπάρχει ανάλογη σχέση με την Τροπονίνη Τ. 146 Τεχνικές και Αποτελέσματα της Χειρουργικής Αντιμετώπισης του Συνδρόμου Ασκεπούς Στεφανιαίου Κόλπου Ν.Ι. Χακίμ, Π.Μ. Ζωγράφος, Δ.Π. Αβραμίδης, Γ.Β. Κυρβασίλης, Ι.Κ. Παπαγιάννης, Γ.Η. Σαρρής Παρουσιάζουμε την εμπειρία μας με τη χειρουργική διόρθωση του συνδρόμου του ασκεπούς στεφανιαίου κόλπου, που διενεργείται κυρίως με δύο τεχνικές: την ενδοκαρδιακή και την εξωκαρδιακή. Η διόρθωση του οποίου πραγματοποιείται ασφαλώς και με άριστα μετεγχειρητικά αποτελέσματα. ΑΡΘΡΟ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗΣ 151 Μέθοδοι και Ενδείξεις Κατάλυσης Κοιλιακής Ταχυκαρδίας Κ.Π. Λέτσας, Χ. Χαραλάμπους, R. Weber, Σ. Τσικρικάς, Μ. Εφραιμίδης, T. Arentz, Α. Σιδέρης Οι κοιλιακές ταχυκαρδίες διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες με βάση την παρουσία ή την απουσία δομικής καρδιακής νόσου. Οι ιδιοπαθείς κοιλιακές ταχυκαρδίες παρατηρούνται σε ασθενείς χωρίς δομική καρδιοπάθεια και σπάνια προκαλούν αιφνίδιο καρδιακό θάνατο. Αντίθετα, οι κοιλιακές ταχυκαρδίες σε έδαφος δομικής καρδιοπάθειας συνδέονται με αυξημένη θνητότητα και υψηλή επίπτωση αιφνίδιου καρδιακού θανάτου. Η αναγνώριση και η αντιμετώπιση των διαφόρων μορφών κοιλιακής ταχυκαρδίας έχει επομένως μεγάλη σημασία. Στην παρούσα ανασκόπηση περιγράφονται οι βασικοί ηλεκτροφυσιολογικοί μηχανισμοί, οι μέθοδοι χαρτογράφησης καθώς και οι ενδείξεις κατάλυσης των διαφόρων μορφών κοιλιακής ταχυκαρδίας.
163 Σύγχρονοι Προβληματισμοί και Δυσκολίες Σχετικά με την Πρόληψη των Καρδιαγγειακών Νοσημάτων Λ.Σ. Ραλλίδης, Μ.I. Αναστασίου-Νανά Αχίλλειο πτέρνα της πρόληψης των καρδιαγγειακών νοσημάτων αποτελούν ο υπολειπόμενος καρδιαγγειακός κίνδυνος, η αδυναμία των υπαρχόντων μοντέλων να προβλέψουν με ακρίβεια τον καρδιαγγειακό κίνδυνο στο γενικό πληθυσμό και η αδυναμία εφαρμογής των κατευθυντήριων οδηγιών. Ο υπολειπόμενος καρδιαγγειακός κίνδυνος οφείλεται κύρια στην αθηρογόνο δυσλιπιδαιμία (συνδυασμός αυξημένων τριγλυκεριδίων και μειωμένης HDL χοληστερόλης) για την οποία δεν υπάρχει αποτελεσματική φαρμακευτική αντιμετώπιση και στην αδυναμία αλλαγής του τρόπου ζωής, όπως η καθιέρωση συστηματικής άσκησης, η απώλεια βάρους και η διακοπή καπνίσματος. Για να βελτιωθεί η προβλεπτική ικανότητα των υπαρχόντων μοντέλων (Framingham risk score, SCORE κλπ) μελετώνται νέοι βιοδείκτες, όπως η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη, η λιποπρωτεϊνική φωσφολιπάση Α 2, το score ασβεστίου των στεφανιαίων αρτηριών κ.λπ. Τέλος, για να είναι αποτελεσματικές οι παρεμβάσεις για την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων θα πρέπει να συνδυάζουν τη στοχευμένη αντιμετώπιση όλων των παραγόντων κινδύνου και να δοθεί έμφαση στην αλλαγή του τρόπου ζωής που αποτελεί και τη δυσκολότερη πτυχή της πρόληψης. ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ 114 Προ-Αρρυθμιογόνες Δράσεις της Ενδοστεφανιαίας Χορήγησης Αδενοσίνης A. Mahmood, A.C. Papayannis, E.S. Brilakis ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ 170 Γιγαντιαίο Ανεύρυσμα Δεξιάς Στεφανιαίας Αρτηρίας σε Ενήλικα Άντρα με Εικόνα Non-ST Εμφράγματος του Μυοκαρδίου Α. Χαλαπάς, H. Lausberg, T. Gehrig, I. Friedrich, K.E. Hauptmann Ο συνδυασμός ενός γιγαντιαίου ανευρύσματος με πολλαπλά ανευρύσματα στα στεφανιαία αγγεία είναι ιδιαίτερα σπάνιος σε ενήλικες ασθενείς με αθηροσκλήρυνση. Παρουσιάζουμε μια ενδιαφέρουσα περίπτωση ενός άντρα με πολλαπλά αθηροσκληρυντικής αιτιολογίας ανευρύσματα του αριστερού στεφανιαία δικτύου και ενός γιγαντιαίου ανευρύσματος στη δεξιά στεφανιαία αρτηρία. Στόχος του παρόντος είναι η περιγραφή και ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας σχετικά με την ενδιαφέρουσα αυτή ανωμαλία ταυτόχρονα με την παράθεση μιας ενδιαφέρουσας στατιστικής ανάλυσης των αθηροσκληρυντικής αιτιολογίας γιγαντιαίων ανευρυσμάτων που είναι δημοσιευμένα στο pubmed. 178 Ενδοκαρδίτιδα από Bartonella Quintana ως Αιτία Σοβαρής Ανεπάρκειας Αορτικής Βαλβίδας και Καρδιακής Ανεπάρκειας Σ. Δημόπουλος, Ε. Ελευθεράκης-Παπαϊακώβου, Χ. Χαρίτος, Τ. Σακελλαρίδης, Δ. Σιναπίδης, Ε. Κωστής, Σ. Τουμανίδης, Ε. Ευσταθίου Περιγράφεται η περίπτωση ενός 26-χρονου άνδρα ο οποίος ανέπτυξε σοβαρή ανεπάρκεια αορτικής βαλβίδας και σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια λόγω ενδοκαρδίτιδας με αρνητικές καλλιέργειες αίματος. Η διάγνωση της ενδοκαρδίτιδας από Bartonella Quintana θεωρήθηκε πιθανή λόγω της κλινικής εικόνας και των αποτελεσμάτων από την εξέταση με ανοσοφθορισμό στο αίμα. Επιβεβαιώθηκε με ανάλυση PCR (αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης) στον ιστό της βαλβίδας που αφαιρέθηκε, μετά από επέμβαση αντικατάστασης αορτικής βαλβίδας. Με την αναφορά αυτή αναδεικνύουμε την ενδοκαρδίτιδα από Bartonella Quintana σαν μια σημαντική αιτία ενδοκαρδίτιδας με αρνητικές καλλιέργειες, η οποία απαιτεί ιδιαίτερο κλινικό, διαγνωστικό και θεραπευτικό χειρισμό. 182 Ευμεγέθης Μάζα με Ελεύθερη Κίνηση Εντός του Αριστερού Κόλπου σε Ασθενή με Κολπική Μαρμαρυγή Α.Θ. Κακκάβας, Μ.Κ. Φωστέρης, Π.Ν. Στουγιάννος, Α.Κ. Πασχάλης, Α.Ν. Δαμέλου, Α.Γ. Τρίκας Περιγράφεται η περίπτωση ασθενούς 80 ετών, με ιστορικό κολπικής μαρμαρυγής, που διεκομίσθη στο Νοσοκομείο λόγω σοβαρής έκπτωσης του επιπέδου συνείδησης και εμπυρέτου. Ανευρέθη μια ενδοκαρδιακή μάζα, εξαιρετικά ευμεγέθης, με ελεύθερη κίνηση εντός του αριστερού κόλπου, η οποία προκαλούσε παροδική απόφραξη του στομίου της μιτροειδούς βαλβίδας. Στο παρόν άρθρο γίνεται ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σε σχέση με τη φύση, τη διαγνωστική προσέγγιση και τη θεραπεία παρόμοιων, σφαιρικού σχήματος ενδοκαρδιακών μαζών. ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΚΕ 187 Πνευμονική Υπέρταση Γ. Παρχαρίδης ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ 189 Ελληνική Καρδιολογική Επιθεώρηση 10 Χρόνια Διαδρομής Π.Ε. Βάρδας