ΤΕΥΧΟΣ 49 Β' ΜΑΡΤΙΟΥ 2014 ΤΙΜΗ 2,5 4949 Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ / Η ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ ΟΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Από τον Κώστα Βαξεβάνη Συμβολαιακή Γεωργία και Κτηνοτροφία Το νέο τραπεζικό ελ Ντοράντο Δυτική Ελλάδα Διεθνής δρόμος εγκλήματος η Πελοπόννησος, ελλείψει ραντάρ Προσφυγικά Όταν η Ιστορία υπολογίζεται σε 52.000 τ.μ. άρτια και οικοδομήσιμα ΕΡΒΕ Φαλτσιανί Ο άνθρωποσ που εδωσε τη λίστα ΛαΓΚαΡντ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ «Εχετε "λειψή" τη λίστα»
Χημικά Συρίας Χωματερή τοξικών αποβ Μυστικοπάθεια, σκόπιμα ελλιπής ενημέρωση και κυβερνητικές δεσμεύσεις χωρίς βαρύτητα είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της πιο επικίνδυνης αποστολής που αφορά την καταστροφή των χημικών όπλων της Συρίας, νότια της Κρήτης. Πρόκειται για μια αποστολή η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη, αλλά κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά σε ποιο στάδιο βρίσκεται. Γιατί όμως η Ελλάδα βρέθηκε μπροστά σε μια πιθανή ανυπολόγιστη περιβαλλοντική καταστροφή; Γιατί είπε ακόμα μια φορά ένα υποτακτικό ναι, αντί για ένα βροντερό όχι, όπως έκαναν άλλες χώρες; Γιατί ο αμερικανικός στρατός δεν πραγματοποιεί την υδρόλυση των τοξικών ουσιών σε μια πιο ανοιχτή θάλασσα ή στη χώρα κατασκευής των οπλών ή ακόμα καλύτερα σε αμερικανικό έδαφος; Ερωτήματα που βασανίζουν τους πολίτες της Κρήτης, που βλέπουν τον θαλάσσιο πλούτο της περιοχής τους να κινδυνεύει, τα οποία εδώ και πολλούς μήνες δεν έχουν φτάσει στα δημοσιογραφικά γραφεία των μεγάλων καναλιών, διότι πιθανώς οι δεσμεύσεις του υπουργού Εξωτερικών Βαγγέλη Βενιζέλου έχουν καλύψει τις δημοσιογραφικές τους ανησυχίες. Της Αντιγόνης Μιχοπούλου Την ώρα που η Ευρωπαϊκή Ένωση μας κουνάει επιτακτικά το δάχτυλο για την έλλειψη οικολογικής συνείδησης και τα πρόστιμα πέφτουν βροχή, είτε για τις χωματερές είτε για τις μολυσμένες θάλασσες, η ίδια βάζει τη σφραγίδα της σε ένα πιλοτικό σχέδιο εξουδετέρωσης του χημικού οπλοστασίου της Συρίας εν πλω. Την ίδια στιγμή δημοσίευμα της γερμανικής εφημερίδας Süddeutsche Zeitung, η οποία φιλοξενεί άρθρο με τίτλο «Τοξικό Μυστικό», αναφέρει ότι γερμανικές επιχειρήσεις προμήθευαν το συριακό καθεστώς με εξαρτήματα, υλικά και ουσίες, τα οποία προορίζονταν για τα οπλικά εργοστάσια. Αυτό αποδεικνύεται, όπως αναφέρει η εφημερίδα, από εμπιστευτική έκθεση του Οργανισμού για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (OPCW). Ταυτόχρονα η Ελλάδα, σαν πιστός στρατιώτης, δεν τολμά ούτε να διαπραγματευτεί ώστε η υδρόλυση των θανατηφόρων ουσιών να γίνει με όλα τα μέτρα ασφαλείας που προϋποθέτει μια τόσο επικίνδυνη αποστολή, σε αντίθεση με την Αλβανία, η οποία αρνήθηκε να πραγματοποιηθεί στα εδάφη της. Παρόλο μάλιστα που δέχεται συχνά με αμοιβή την καταστροφή χημικών και τοξικών ουσιών, στη συγκεκριμένη περίπτωση πληροφορίες αναφέρουν ότι της προσφέρθηκαν 9 εκατ. ευρώ, ωστόσο 42 HOTDOC. 27 Μαρτίου 2014
λήτων με την άδειά μας η απάντηση παρέμεινε αρνητική. Η Ουάσινγκτον είχε προβεί στο συγκεκριμένο αίτημα προς τα Τίρανα τη στιγμή που άλλες δυτικές χώρες, όπως η Γαλλία, το Βέλγιο και η Νορβηγία, έχουν απορρίψει το ενδεχόμενο να επιτρέψουν την καταστροφή των χημικών όπλων της Συρίας στα εδάφη τους. Με αυτά τα δεδομένα, τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι δεκάδες και αυτά έχουν πολλαπλασιαστεί, διότι οι ασάφειες στις απαντήσεις των κυβερνώντων αλλά και οι καθυστερημένες απαντήσεις του Οργανισμού για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (OPCW) το λιγότερο που δημιουργούν είναι ανασφάλεια στους κατοίκους της Κρήτης και όλης της Ελλάδας. Η διαδρομή Όλα ξεκίνησαν όταν ένα αφιέρωμα του BBC στα τέλη του 2013 για την καταστροφή των χημικών όπλων της Συρίας, παρουσίασε ότι δύο φορτηγά πλοία, συνοδευόμενα από ρωσικά και κινεζικά πολεμικά πλοία, θα μεταφέρουν τα τοξικά απόβλητα από τη Συρία σε λιμάνι της Ιταλίας, όπου θα μεταφορτωθούν σε σκάφος του πολεμικού ναυτικού των ΗΠΑ (το MV CAPE RAY) σε ειδική δεξαμενή από τιτάνιο και θα καταστραφούν με τη μέθοδο της υδρόλυσης στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Μάλτας- Λιβύης-Κρήτης. Μέχρι τότε δεν γνώριζε κανείς τίποτα. Και όπως όλα δείχνουν, δεν υπήρχε η παραμικρή διάθεση από την πλευρά της ελληνική κυβέρνησης να μαθευτεί τίποτα. Ωστόσο όλα είχαν ξεκινήσει πολύ νωρίτερα. Τον Σεπτέμβριο του 2013 το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ υιοθέτησε ομόφωνα το υπ αρ. 2118 ψήφισμα του Εκτελεστικού Συμβουλίου του Οργανισμού για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (OPCW), με το οποίο προβλέπεται η απομάκρυνση και η καταστροφή των χημικών όπλων της Συρίας μέχρι τα μέσα του έτους 2014. Μόλις το θέμα βλέπει το φως τις δημοσιότητας, η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωκοινοβουλίου απαντά σε επιστολή διαμαρτυρίας γεωλόγου της Κρήτης, μέσω του έλληνα εκτελεστικού διευθυντή της Επιτροπής Υποθέσεων Ασφάλειας για τα Όπλα Μαζικής Καταστροφής. Στην απάντησή του, ο εκτελεστικός διευθυντής παραδέχεται για πρώτη φορά εγγράφως την εμπλοκή της ΕΕ στην απόφαση για εκτέλεση του έργου στη Μεσόγειο και ουσιαστικά παραδέχεται ότι το θέμα ήταν γνωστό από τον Οκτώβριο του 2013. Επίσης αναφέρει ότι «η μέθοδος της υδρόλυσης για τις πρόδρομες χημικές ουσίες προτεραιότητας 1 επιλέχθηκε με βάση τη μακρόχρονη εμπειρία επιτυχημένης εφαρμογής της στο πλαίσιο καταστροφής των χημικών όπλων των ΗΠΑ και άλλων κρατών». Ωστόσο η μέθοδος, όπως αναφέρει, «που εφαρμόστηκε επιτυχώς στο παρελθόν από τις ΗΠΑ δεν αφορά την υδρόλυση εν πλω, η οποία θα επιχειρηθεί για πρώτη φορά». Την ίδια ώρα επιστήμονες από πολλές ευρωπαϊκές χώρες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, αναφέροντας ότι το αμερικανικό πλοίο που θα κάνει την υδρόλυση στη Μεσόγειο, MV Cape Ray, είναι 36 ετών, όταν πλοία αυτού του τύπου αποσύρονται στα 30 χρόνια. Στο μεταξύ, μια κινητοποίηση τόσο βουλευτών της περιοχής όσο και ευρωβουλευτών δημιούργησε αφόρητες πιέσεις στην κυβέρνηση, με αποτέλεσμα σε ανακοίνωσή του ο υπουργός Εξωτερικών να αναφέρει ότι «δεσμευόμαστε ότι τα τοξικά απόβλητα δεν θα πέσουν στη θάλασσα». Νωρίτερα 50 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ είχαν καταθέσει ερώτηση, στην οποία ανέφεραν μεταξύ άλλων ότι «δεν υπάρχει αναλυτική και αξιόπιστη πληροφόρηση εκ μέρους του Οργανισμού για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (ΟPCW) που να επιτρέπει την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων». Στην ίδια ερώτηση αναφέρουν ότι «η ενδεχόμενη αστάθεια του πλοίου στον θαλάσσιο χώρο, κατά την εισαγωγή των χημικών όπλων και των πρόδρομων χημικών ενώσεων στους αντιδραστήρες, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την ακούσια απόρριψη σε αυτόν» και συμπληρώνουν HOTDOC. 27 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014 43
Χημικά Συρίας «το επεξεργασμένο υλικό περιέχει ουσίες οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν τη διάβρωση στην έξοδο του αντιδραστήρα, διαρροές μονώσεων και έμφραξη αγωγών. Δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι οι εγκαταστάσεις που θα χρησιμοποιηθούν πληρούν τα αναγκαία κριτήρια, ούτε επαρκής επιστημονική πληροφόρηση για ασφαλή αντίστοιχη χρήση τους στο παρελθόν». Να σημειωθεί ότι η ασφάλεια της μεθόδου εξαρτάται άμεσα από τις καιρικές συνθήκες, με τις σχετικές προδιαγραφές να επιτρέπουν ως μέγιστο ύψος κυμάτων τα 2,5 μέτρα. Σε περίπτωση αντίξοων θαλάσσιων συνθηκών, η ασφάλεια κατά τη διαδικασία καταστροφής και η αντιμετώπιση απρόβλεπτων περιστατικών παραμένουν ζητούμενα. Αυτό όμως που προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη ανησυχία είναι ότι, σύμφωνα με τον επιστημονικό κόσμο, δεν υπάρχει μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Με λίγα λόγια, σε περίπτωση ατυχήματος, το οποίο δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να αποκλειστεί, καθώς είναι η πρώτη φορά που γίνεται υδρόλυση εν πλω, δεν υπάρχει κανένα απολύτως σχέδιο αντιμετώπισης της καταστροφής που θα προκαλέσει μια ενδεχόμενη διαρροή όχι μόνο στο περιβάλλον, αλλά και στους κατοίκους των παράκτιων περιοχών. Όπως άλλωστε αναφέρει στο Hot Doc ο λέκτορας στο τμήμα Βιολογικών και Χημικών Επιστημών του πανεπιστημίου Queen Mary στο Λονδίνο, Αριστείδης Μουστάκας, ο οποίος έχει κάνει εκτενή έρευνα για το θέμα, «ακόμα και ο διευθυντής του τομέα χημικού και βιολογικού πολέμου του στρατού των ΗΠΑ Ρέιμοντ Ζιλίνσκας δεν μπορεί να εκτιμήσει αν υπάρχει περιβαλλοντικός κίνδυνος, καθώς δεν υπάρχει προηγούμενο», ενώ εξηγεί ότι η υδρόλυση έχει επιτυχία αν δεν υπάρχουν προσμίξεις στα χημικά, κάτι για το οποίο δεν γνωρίζει. Την ίδια ώρα το περιοδικό American Thinker ρωτά την κυβέρνηση των ΗΠΑ γιατί αναλαμβάνουν να κάνουν κάτι που στην ίδια τους τη χώρα θα ήταν παράνομο. Να σημειωθεί ότι, όπως αναφέρει σε δήλωση του ο Νίκος Χρυσόγελος, Μια ανακοίνωση του WWF, η οποία εμφανίζεται από τον Βαγγέλη Βενιζέλο ως μία από τις τρεις οικολογικές οργανώσεις που έχουν ενημερωθεί, διαψεύδει τον υπουργό επικεφαλής του κόμματος «Πράσινοι Αλληλεγγύη, Δημιουργία, Οικολογία», «τα άρθρα 30-31 της Διεθνούς Συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας UNCLOS προβλέπουν ελέγχους και ευθύνη του κράτους του οποίου τη σημαία φέρει το σκάφος σε περίπτωση ατυχήματος. Στην εν λόγω περίπτωση η σημαία του σκάφους όπου θα γίνει η επεξεργασία είναι των ΗΠΑ, οι οποίες όμως δεν έχουν υπογράψει την UNCLOS, γεγονός που δημιουργεί εύλογες ανησυχίες για τον τρόπο που θα αντιμετωπίσουν πιθανό ατύχημα». Από την άλλη πλευρά, ο ευρωβουλευτής Γιώργος Χατζημαρκάκης υποστηρίζει ότι: «Εκείνοι που πούλησαν τα χημικά πρέπει να αναλάβουν να τα καταστρέψουν στο έδαφός τους». Μυστήρια η στάση Βενιζέλου Το περίεργο είναι ότι, ενώ επί της ουσίας δεν απαντάει κανείς με σαφήνεια και η ενημέρωση γίνεται με το σταγονόμετρο, ένα δημοσίευμα κυκλοφορεί σε όλα τα ενημερωτικά site, το οποίο αναφέρει ότι τρεις μεγάλες οικολογικές οργανώσεις, σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών, έχουν ενημερωθεί από τον Οργανισμό για την Απαγόρευση Χημικών Όπλων και εμφανίζονται καθησυχαστικές, δηλώνοντας ότι «η διαδικασία της εξουδετέρωσης δεν περιλαμβάνει απόρριψη στη θάλασσα». Μια ανακοίνωσή του WWF, η οποία εμφανίζεται από τον Βαγγέλη Βενιζέλο ως μία από τις τρεις οικολογικές οργανώσεις που έχουν ενημερωθεί, διαψεύδει τον υπουργό, καθώς μεταξύ άλλων αναφέρει: «Το WWF Ελλάς καλεί την ελληνική κυβέρνηση να απαιτήσει απόλυτη διαφάνεια και δημόσια λογοδοσία, με βάση σαφείς κανόνες περιβαλλοντικής ασφάλειας, για τη διαδικασία καταστροφής των χημικών όπλων της Συρίας. Καλεί επίσης τον υπουργό Εξωτερικών να 44 HOTDOC. 27 Μαρτίου 2014
ζητήσει επαρκείς εξηγήσεις για την επιλογή διεθνούς θαλάσσιου χώρου που δεν εμπίπτει σε σαφές θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής προστασίας, για τη διενέργεια αυτής της διαδικασίας, καθώς από καμία εκ των ανακοινώσεων του OPCW δεν προκύπτει επαρκής εξήγηση για το ότι η θάλασσα αποτελεί μοναδική επιλογή». Στην ίδια ανακοίνωση ο Βαγγέλης Βενιζέλος αναφέρει ότι έχει συναντηθεί με τον γερμανό ομόλογό του και συζήτησαν το θέμα ώστε τα τοξικά απόβλητα μετά την υδρόλυση να μεταφερθούν στη Γερμανία και να ολοκληρωθεί η διαδικασία. Ωστόσο μέχρι στιγμής δεν έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον καμία εταιρία, όχι μόνο στη Γερμανία αλλά σε καμία χώρα. Αυτό προκαλεί τεράστια αντίφαση στα λεγόμενα του κ. Βενιζέλου, καθώς, όπως εξηγεί στο Hot Doc ο Αριστείδης Μουστάκας, «το τελικό διάλυμα μετά την υδρόλυση θα έχει 5 έως 14 φορές μεγαλύτερο όγκο από τον αρχικό, δηλαδή οι 700 τόννοι τοξικών αποβλήτων θα γίνουν 9.800 τόννοι, που θα βρίσκονται εν πλω χωρίς να έχει οριστεί ο τελικός προορισμός τους». Αν υποθέσουμε λοιπόν ότι το χρονοδιάγραμμα αναφέρει ότι η υδρόλυση θα διαρκέσει τρεις μήνες γεγονός που Η τεχνολογία επιτρέπει την ασφαλή αποδόμηση των χημικών, ωστόσο αυτό κοστίζει. Οπότε η δωρεάν λύση της Μεσογείου έχει βολέψει και την κατασκευάστρια εταιρία έχει σχολιαστεί από τον Economist με ειρωνικό ύφος, αφού πρόκειται για ένα υπεραισιόδοξο σχέδιο, το αμέσως επόμενο και τελικό στάδιο καταστροφής δεν έχει ακόμα προσδιοριστεί, παρόλο που εντέχνως διαρρέεται ότι η χώρα που θα αναλάβει αυτή τη διαδικασία είναι η Γερμανία. Το πείραμα της Μεσογείου Η υδρόλυση είναι μια μέθοδος κατά την οποία τα τοξικά όπλα θα γίνουν λιγότερο συμπυκνωμένα, σε βαθμό ώστε να μην μπορούν να χρησιμοποιηθούν πλέον ως όπλα. Η μέθοδος βασίζεται στη χρήση ζεστού νερού με πίεση, σε συνδυασμό με χρήση διαλυτικών χημικών ουσιών όπως το χλώριο. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν γνωστοποιηθεί για την αποστολή, δύο μηχανήματα υδρόλυσης τοποθετήθηκαν πάνω σε ένα πλοίο του αμερικανικού ναυτικού, όπου θα υδρολύσουν 700 τόννους από βαριά χημικά όπλα. Ενώ οι δεσμεύσεις δίνουν και παίρνουν, το ίδιο το Πολεμικό Ναυτικό αναφέρει ότι δεν έχει προηγούμενη εμπειρία από υδρόλυση όταν μηχανήματα και χημικά είναι σε άλλο επίπεδο (κατάστρωμα -γκαράζ) και άρα βρίσκονται σε άλλη πίεση. Να υπενθυμίσουμε ότι το πλοίο έχει μόνο ένα στρώμα στεγανών, ενώ παράλληλα είναι και υπερήλικο. Το αίτημα τόσο των πολιτών της Κρήτης όσο και επιστημόνων είναι να υπάρχει στο πλοίο κατά τη διαδικασία της υδρόλυσης και ελληνικό κλιμάκιο, ωστόσο το σχόλιο του Ευάγγελου Πισσία, επικεφαλής του ευρωψηφοδελτίου των Οικολόγων Πράσινων και καθηγητή πανεπιστημίου, βάζει τα πράγματα στη θέση τους: «Έχουμε μπει σε μια διαπραγμάτευση ενώ θα μπορούσαμε απλώς να αρνηθούμε εξαρχής την υδρόλυση στην κλειστή θάλασσα της Μεσογείου». Το ερώτημα είναι γιατί επιλέχτηκε αυτός ο τρόπος καταστροφής των χημικών όπλων, όταν ακόμα και αυτοί που θα την πραγματοποιήσουν δεν γνωρίζουν αν θα πετύχει; Η απάντηση είναι μία. Η τεχνολογία επιτρέπει την ασφαλή αποδόμηση των χημικών, ωστόσο αυτό κοστίζει. Οπότε η δωρεάν λύση της Μεσογείου έχει βολέψει και την κατασκευάστρια εταιρία, στις συμβατικές υποχρεώσεις της οποίας είναι και η καταστροφή των χημικών όπλων. Μπορεί η περιβαλλοντική καταστροφή να μην είναι δεδομένη και όλη η διαδικασία να ολοκληρωθεί με επιτυχία, η ουσία όμως είναι ότι για ακόμα μία φορά η προτεραιότητα της κυβέρνησης είναι η ικανοποίηση των εταίρων της και όχι των πολιτών της, τους οποίους χωρίς δεύτερη σκέψη θέτει σε ανυπολόγιστο κίνδυνο. HOTDOC. 27 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014 45