Η Λιγνιτική Ηλεκτροπαραγωγή στο νέο Ενεργειακό Περιβάλλον

Η Λιγνιτική Ηλεκτροπαραγωγή στο νέο Ενεργειακό Περιβάλλον Δ. Μετικάνης Διευθυντής Διεύθυνσης Σχεδιασμού & Απόδοσης Παραγωγής 25.06.2010

Κύρια Σημεία 1. Το νέο Ενεργειακό Περιβάλλον 2. Το Επενδυτικό Πρόγραμμα της Παραγωγής στο Δ.Σ. 3. Η Λιγνιτική Ηλεκτροπαραγωγή στη Δ. Μακεδονία 4. Συμπεράσματα 1

Η πρόκληση Το μέλλον της ηλεκτροπαραγωγής, σε παγκόσμιο και τοπικό επίπεδο, συνδέεται άρρηκτα με την επιδίωξη της ισόρροπης επίτευξης τριών στόχων: Ασφάλεια εφοδιασμού, Περιβάλλον και Κλιματική αλλαγή, Οικονομική αποδοτικότητα. Εφεδρεία συστήματος Παραγωγικό Δυναμικό Διαθεσιμότητα καυσίμων Διασφάλιση απόδοσης κεφαλαίου Αποδεκτή από την αγορά τιμή προϊόντος Οικονομική ανάπτυξη της χώρας Οικονομική αποδοτικότητα Ασφάλεια Εφοδιασμού Περιβάλλον & Κλιματική αλλαγή Αυστηρότερες περιβαλλοντικές απαιτήσεις Δραστική μείωση εκπομπών CO 2 Διείσδυση ΑΠΕ Εξοικονόμηση ενέργειας 2

Το νέο ενεργειακό περιβάλλον / Δυνάμεις αλλαγής Στο διαμορφούμενο νέο ενεργειακό περιβάλλον οι κύριοι μοχλοί της αλλαγής είναι: Οι δράσεις στα πλαίσια της προσπάθειας αντιμετώπισης του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής. Η αυστηρότερη περιβαλλοντική νομοθεσία. Η παγκόσμια, αλλά και Εθνική, οικονομική κρίση και οι επιπτώσεις της στην εξέλιξη της αγοράς. Κλιματική Αλλαγή Δραστική μείωση εκπομπών CO 2 Ταχύτερη διείσδυση των ΑΠΕ Δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας Περιβαλλοντικές επιπτώσεις Αυστηρότερη Ευρωπαϊκή και Εθνική νομοθεσία για τις εκπομπές ρύπων Οικονομικό περιβάλλον Εξέλιξη της ζήτησης Δυνατότητα χρηματοδότησης της κατασκευής νέων Μονάδων Διασφάλιση εσόδων 3

Η παράμετρος της κλιματικής αλλαγής Ο ευρωπαϊκός στόχος για το 20 20 20 είναι η δέσμευση της κάθε ευρωπαϊκής χώρας, σύμφωνα με την οποία, μέχρι το 2020 πρέπει να επιτευχθεί μείωση των εκπομπών των ρύπων κατά 20%, παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ σε ποσοστό 20% του συνόλου της παραγόμενης ενέργειας και εξοικονόμηση ενέργειας κατά 20%. Αυτή η συνολική προσπάθεια διαμορφώνει σε σημαντικό βαθμό τους κρίσιμους παράγοντες που επηρεάζουν καθοριστικά το νέο ενεργειακό περιβάλλον: Διείσδυση ΑΠΕ Επαναπροσδιορισμός της σύνθεσης και της λειτουργίας της αγοράς Δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας Μείωση της αγοράς στην ηλεκτροπαραγωγή Αύξηση δαπάνης δικαιωμάτων CO Δραστική μείωση 2 Ανάπτυξη τεχνολογιών δέσμευσηςco εκπομπών CO 2 2 Ανάπτυξη τεχνολογιών καύσης 4

Το νέο ενεργειακό περιβάλλον / Επιπτώσεις αλλαγής Το νέο ενεργειακό περιβάλλον αναπόφευκτα δημιουργεί ένα νέο πλαίσιο αβεβαιοτήτων και κινδύνων, η διαχείριση των οποίων, οδηγεί στην ανάγκη αναθεώρησης και προσαρμογής μιας σειράς σημαντικών παραμέτρων διαμόρφωσης της λειτουργίας της αγοράς: Ασφάλεια εφοδιασμού. Παραγωγικό δυναμικό & Τεχνολογικές εξελίξεις. Λειτουργία της αγοράς και Οικονομική αποδοτικότητα. Ασφάλεια εφοδιασμού Διασφάλιση εφεδρείας του συστήματος Ένταξη του κατάλληλου παραγωγικού δυναμικού Διαθεσιμότητα καυσίμων Παραγωγικό δυναμικό & Τεχνολογικές εξελίξεις Τεχνολογίες καύσης Βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές αντιρρύπανσης Τεχνολογίες δέσμευσης CO 2 Τύπος νέων Μονάδων Λειτουργία της αγοράς και Οικονομική αποδοτικότητα Τιμολόγηση των αυξημένων επικουρικών υπηρεσιών Διαμόρφωση κόστους προϊόντων Αποδοτικότητα επενδύσεων Οικονομική ανάπτυξη της χώρας 5

Διαθεσιμότητα καυσίμων Μετά την απόφαση της πολιτείας για την εξαίρεση του λιθάνθρακα από το ενεργειακό μίγμα της χώρας οι επιλογές καυσίμων για τη θερμική παραγωγή περιλαμβάνουν τα εξής καύσιμα: Εγχώριος λιγνίτης Φυσικό αέριο Υγρά καύσιμα* (μαζούτ και diesel) * Επιλογή που αφορά πρακτικά τα μη διασυνδεδεμένα νησιά και επί της ουσίας επιβάλλεται από τις ιδιαιτερότητες της παραγωγής στο συγκεκριμένο τμήμα της χώρας, αλλά και τη διαθεσιμότητα άλλων καυσίμων σε αυτά. Τα χαρακτηριστικά της σύνθεσης του μίγματος καυσίμων είναι αυτά που καθορίζουν τις επιλογές και διασφαλίζουν την ασφάλεια εφοδιασμού. Η επιλογή του καυσίμου συναρτάται πλέον με σειρά παραμέτρων οι οποίες αφορούν τη διαθεσιμότητα και την ασφάλεια τροφοδοσίας, το κόστος προμήθειας και τις τεχνολογικές επιλογές καύσης, αλλά και τις προκαλούμενες περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τη συμβολή, από την καύση του καυσίμου, στην κλιματική αλλαγή. 6

Τεχνολογικές εξελίξεις Τεχνολογικές Εξελίξεις Οικονομική αποδοτικότητα Ασφάλεια εφοδιασμού Περιβάλλον & Κλιματική αλλαγή Οι τεχνολογικές εξελίξεις, σε όλους τους τομείς που αφορούν την ηλεκτροπαραγωγή, θα είναι ο καταλύτης της συνολικής προσπάθειας για την επίτευξη του τριπλού στόχου της βιώσιμης ηλεκτροπαραγωγής. Οι εξελίξεις αυτές αφορούν: Τις τεχνολογίες καύσης, με τη συνεχή επιδίωξη της αύξησης του βαθμού απόδοσης. Τον αντιρρυπαντικό εξοπλισμό και την εφαρμογή των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών. Τις τεχνολογίες δέσμευσης του CO 2 (αξιόπιστες τεχνικά και οικονομικά βιώσιμες). 7

Μετασχηματισμός της αγοράς 49 64 Δομικός μετασχηματισμός της αγοράς Διαμορφώνεται μια νέα αγορά με διαφορετικά χαρακτηριστικά (τόσο σε σχέση με τη σύνθεση του μίγματος παραγωγής, όσο και κύρια με τον τρόπο λειτουργίας): Η παραγωγή από ΑΠΕ αυξάνεται σημαντικά (απόλυτα και ποσοστιαία). Σημαντική η απώλεια μεριδίου αγοράς για τη συμβατική ηλεκτροπαραγωγή. Η διακύμανση της παραγωγής των ΑΠΕ - σε ημερήσια και εποχιακή βάση - θα απαιτήσει για την εξισορρόπηση του συστήματος νέες υπηρεσίες και προϊόντα από την αγορά (περισσότερες και σημαντικότερες επικουρικές υπηρεσίες ). 8

Κύρια Σημεία 1. Το νέο Ενεργειακό Περιβάλλον 2. Το Επενδυτικό Πρόγραμμα της Παραγωγής στο Δ.Σ. 3. Η Λιγνιτική Ηλεκτροπαραγωγή στη Δ. Μακεδονία 4. Συμπεράσματα 9

Στρατηγική Παραγωγής Η Στρατηγική Παραγωγής εδράζεται σε τρεις πυλώνες: Ασφάλεια Εφοδιασμού Αποδοτικότητα και Ανταγωνιστικότητα Μονάδων Βελτίωση Περιβαλλοντικής Συμπεριφοράς 1 Κατασκευή νέων θερμικών Μονάδων που ενσωματώνουν σύγχρονες τεχνολογίες και ανταποκρίνονται στις νέες απαιτήσεις της αγοράς και υλοποιείται με: Απόσυρση παλαιών και μη 2 αποδοτικών θερμικών Μονάδων Παραγωγής 3 Θεσμοθέτηση μηχανισμού Διαχείρισης Επιτάχυνση Διεθνών ολοκλήρωσης Τιμών Καυσίμων Υδροηλεκτρικών Έργων Ανάπτυξη αναστρέψιμων αντλητικών ΥΗΕ 4 Περιβαλλοντική αναβάθμιση υφιστάμενων Μονάδων και δράσεις προσαρμογής στις Εθνικές υποχρεώσεις για την κλιματική αλλαγή 10

Το Επενδυτικό Πρόγραμμα στο Δ.Σ. / Νέες θερμικές Μονάδες Λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις στην αγορά το Επενδυτικό Πρόγραμμα Παραγωγής, σε ότι αφορά τις θερμικές Μονάδες στο Δ.Σ., υλοποιείται σε δύο βήματα: Σχεδιασμός κατασκευής Μονάδων που έχουν ήδη αποφασισθεί και περιλαμβάνονται στο υφιστάμενο Στρατηγικό και Επιχειρησιακό Σχέδιο. Ανάπτυξη στη βάση του υπό επικαιροποίηση Στρατηγικού σχεδίου που θα λαμβάνει υπόψη τις παραμέτρους του νέου ενεργειακού περιβάλλοντος. Το πρώτο βήμα του επενδυτικού προγράμματος αφορά την κατασκευή τεσσάρων θερμικών Μονάδων στο Δ.Σ. (δύο Μ.Σ.Κ. με καύσιμο φυσικό αέριο δύο λιγνιτικές Μονάδες): Θερμικές Μονάδες Μονάδα Καύσιμο Εγκατεστημένη ισχύς (ΜW) Φάση Αλιβέρι V Φυσικό Αέριο 427 Υπό κατασκευή Μεγαλόπολη V Φυσικό Αέριο 845 Υπό κατασκευή Πτολεμαΐδα V Λιγνίτης 550-660 Έχει διακηρυχθεί Μελίτη ΙΙ Λιγνίτης 450 ΣΥΝΟΛΟ ΝΕΑΣ ΘΕΡΜΙΚΗΣ ΙΣΧΥΟΣ 2.327 Προετοιμασία διακήρυξης 11

Απόσυρση Μονάδων (έως το 2016) Μονάδες Καύσιμο Εγκατεστημένη Ισχύς (ΜW) Παρατηρήσεις Στα πλαίσια της στρατηγικής Παραγωγής σχεδιάζεται η σταδιακή απόσυρση παλαιών και ρυπογόνων Μονάδων. Μεγαλόπολη Ι, ΙΙ Λιγνίτης 250 Εντός του 2010 Πτολεμαΐδα Ι Λιγνίτης 70 Εντός του 2010 Πτολεμαΐδα ΙΙ, ΙΙΙ, IV Λιγνίτης 550 ΛΙΠΤΟΛ Λιγνίτης 43 Λαύριο Ι, ΙΙ, ΙΙΙ Μαζούτ, Φυσικό Αέριο 450, 177 Σταδιακά έως το 2016 Αλιβέρι ΙΙΙ, IV Μαζούτ 300 Αγ. Γεώργιος 8, 9 Φυσικό Αέριο 360 Σύνολο 2.200 12

Διαφοροποίηση του χαρτοφυλακίου θερμικών Μονάδων στο Δ.Σ. Νέα Ισχύς και Σχεδιασμός Απόσυρσης α βήματος Νέα Ισχύς: 2.327 MW ΜΣΚ (Φυσικό Αέριο): 1.272 MW Λιγνιτικές Μονάδες: 1.055 MW Απόσυρση: 2.200 MW Παλιές και μη αποδοτικές Μονάδες Φ.Α.: 537 MW Μονάδες Μαζούτ: 750 MW Λιγνιτικές Μονάδες: 913 MW Πιο αποδοτικές και ανταγωνιστικές Μονάδες. Το νέο Χαρτοφυλάκιο με την προσθήκη Μονάδων νέας τεχνολογίας θα οδηγήσει σε: Μείωση ειδικών εκπομπών CO 2. Μείωση ειδικών εκπομπών σωματιδίων, SO 2 και NO x. 13

Το δεύτερο βήμα του Επενδυτικού Προγράμματος στο Δ.Σ. Ένας αριθμός κρίσιμων Μονάδων Βάσης είναι πιθανό να χρειαστεί να αποσυρθεί λόγω: Νέων αυστηρότερων Περιβαλλοντικών απαιτήσεων (η τελική έκδοση της Νέας Οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις βιομηχανικές εκπομπές αναμένεται την αμέσως προσεχή περίοδο). Απαξίωσης (τεχνικής και οικονομικής) των Μονάδων. Αναμένοντας την οριστικοποίηση των περιβαλλοντικών απαιτήσεων που θα τεθούν με τη Νέα Οδηγία της Ε.Ε., επανεξετάζεται η Στρατηγική Παραγωγής, για το δεύτερο βήμα του επενδυτικού προγράμματος, δηλ.: Αναβάθμιση ορισμένων Μονάδων, με σημαντικό υπολειπόμενο χρόνο ζωής, βελτιώνοντας ή προσθέτοντας αντιρρυπαντικό εξοπλισμό για την επίτευξη πλήρους συμμόρφωσης με τις νέες Περιβαλλοντικές απαιτήσεις (περιλαμβάνει οπωσδήποτε τις Μονάδες Αγ. Δημητρίος V και Μελίτη Ι) ή/και Κατασκευή Μονάδων με την καλύτερη δυνατή διαθέσιμη τεχνολογία για την αντικατάσταση Μονάδων Βάσης που πρόκειται να αποσυρθούν. 14

Κύρια Σημεία 1. Το νέο Ενεργειακό Περιβάλλον 2. Το Επενδυτικό Πρόγραμμα της Παραγωγής στο Δ.Σ. 3. Η Λιγνιτική Ηλεκτροπαραγωγή στη Δ. Μακεδονία 4. Συμπεράσματα 15

Ηλικιακό Προφίλ των Λιγνιτικών Μονάδων της Δ. Μακεδονίας ΑΗΣ Μονάδα Ισχύς (MW) Αγ. Δημητρίου Ηλικία (έτη) 1 300 26 2 300 26 3 310 25 4 310 24 5 375 13 Καρδιάς 1 300 35 2 300 35 3 306 30 4 306 29 Πτολεμαΐδας 1 70 51 2 125 48 3 125 45 4 300 37 ΛΚΔΜ 1,2 43 45, 51 Αμυνταίου 1 300 23 2 300 23 Μελίτης 1 300 7 Η μέση ηλικία των Μονάδων της περιοχής διαμορφώνεται σε 27 έτη. Ποσοστό άνω του 80% της εγκατεστημένης ισχύος των Μονάδων έχει ηλικία μεγαλύτερη των 22 ετών. Μονάδες συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 1.263 MW έχουν ηλικία πέραν των 31 ετών. 16

Διαμόρφωση του χαρτοφυλακίου Μονάδων στη Δ. Μακεδονία (1) Για την περίοδο έως το έτος 2016 περίπου, ο σχεδιασμός αναφορικά με τη λειτουργική απένταξη παλαιών Μονάδων και την κατασκευή νέων λιγνιτικών Μονάδων στην περιοχή της Δ. Μακεδονίας, έχει δρομολογηθεί και οδηγεί στην παρακάτω εικόνα: Απένταξη: ΑΗΣ ΛΚΔΜ ΑΗΣ Πτολεμαΐδας Σύνολο Περιόδου 43 MW 620 MW 683 MW Η λειτουργική απένταξη των 6 Μονάδων στους ΑΗΣ ΛΚΔΜ και Πτολεμαΐδας θα είναι σταδιακή - αρχής γενομένης από τη Μονάδα Ι του ΑΗΣ Πτολεμαΐδας - και αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το 2015. Ένταξη: Πτολεμαΐδα V Σύνολο Περιόδου 550-660 MW 550-660 MW Η Μονάδα Πτολεμαΐδα V έχει ήδη διακηρυχθεί και θα ενταχθεί λειτουργικά, υποκαθιστώντας πρακτικά την απεντασσόμενη ισχύ, αλλά λειτουργώντας με υψηλότερο βαθμό απόδοσης και βέλτιστη περιβαλλοντική συμπεριφορά. 17

Διαμόρφωση του χαρτοφυλακίου Μονάδων στη Δ. Μακεδονία (2) Με βάση και τις αναμενόμενες εξελίξεις στο θέμα της Οδηγίας για τις Βιομηχανικές Εκπομπές που αφορούν την περίοδο μετά το έτος 2015 η Επιχείρηση στα πλαίσια της αναθεώρησης του Στρατηγικού της Σχεδίου εξετάζει όλα τα πιθανά σενάρια και αξιολογεί τις εναλλακτικές επιλογές για τη διαμόρφωση του χαρτοφυλακίου των λιγνιτικών Μονάδων στην περιοχή της Δ. Μακεδονίας. Με βάση τα υφιστάμενα στοιχεία διαμορφώνεται η εξής αρχική εικόνα για τα τέλη τους έτους 2020: Υφιστάμενες Μονάδες: ΑΗΣ Καρδιάς (I IV) 1.212 MW (1) ΑΗΣ Αμυνταίου (Ι&ΙΙ) 600 MW (2) ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου (I IV) 1.220 MW (3) Νέες Μονάδες: Μελίτη ΙΙ Αμύνταιο ΙΙΙ 450 MW (4) 450 MW (2) Αγ. Δημητρίου VΙ 600 MW (3) 1. Οι Μονάδες του ΑΗΣ Καρδιάς, σύμφωνα με τις αναμενόμενες εξελίξεις της Οδηγίας και λαμβάνοντας υπόψη ότι συμπληρώνουν τον ωφέλιμο χρόνο ζωής τους, απεντάσσονται περί το τέλος της δεκαετίας. 2. Η λειτουργία των Μονάδων του ΑΗΣ Αμυνταίου πέραν του 2020 συσχετίζεται με τη δυνατότητα περιβαλλοντικής αναβάθμισής τους, ενώ εξετάζεται συνδυαστικά και με την κατασκευή νέας λιγνιτικής Μονάδας ως εναλλακτικής επιλογής (Αμύνταιο ΙΙΙ). 3. Για τις Μονάδες I IV του ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου (για τις οποίες υφίσταται ιδιαίτερη πρόβλεψη στη σχετική Οδηγία) εξετάζεται η δυνατότητα περιβαλλοντικής αναβάθμισής τους και ως εναλλακτική επιλογή η κατασκευή νέας λιγνιτικής Μονάδας (Αγ. Δημήτριος VI). 4. Η Μελίτη ΙΙ βρίσκεται στο στάδιο προετοιμασίας της διακήρυξης. 18

Κρίσιμα σημεία για την υλοποίηση του Σχεδιασμού Για την υλοποίηση του σχετικού σχεδιασμού αναφορικά με τη διαμόρφωση του χαρτοφυλακίου των λιγνιτικών Μονάδων στην περιοχή της Δ. Μακεδονίας, μετά το 2016, είναι αναγκαίο να επισημανθούν τα εξής κρίσιμα σημεία, τα οποία αναμένεται να οριστικοποιηθούν την αμέσως προσεχή περίοδο: Η οριστικοποίηση των ρυθμίσεων της Οδηγίας για τις Βιομηχανικές Εκπομπές είναι κρίσιμη παράμετρος που θα επηρεάσει καθοριστικά τις εξελίξεις αναφορικά με τις δυνατές επιλογές του σχεδιασμού. Η ολοκλήρωση της μελέτης για τις δυνατότητες περιβαλλοντικής αναβάθμισης των Μονάδων του ΑΗΣ Αμυνταίου και Αγ. Δημητρίου (I IV), η οποία και θα χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση των εναλλακτικών επιλογών. Η επικαιροποίηση των διαθέσιμων λιγνιτικών κοιτασμάτων στην περιοχή, τόσο ποσοτικά, όσο και ποιοτικά, με την έννοια της εκτίμησης όλων των κρίσιμων σχεδιαστικών παραμέτρων ποιότητας (θερμογόνος δύναμη, τέφρα, στοιχειομετρία καυσίμου κλπ.). 19

Κύρια Σημεία 1. Το νέο Ενεργειακό Περιβάλλον 2. Το Επενδυτικό Πρόγραμμα της Παραγωγής στο Δ.Σ. 3. Η Λιγνιτική Ηλεκτροπαραγωγή στη Δ. Μακεδονία 4. Συμπεράσματα 20

Συμπερασματικά Η λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή θα εξακολουθήσει να είναι παρούσα και στο νέο ενεργειακό τοπίο. Η παρουσία αυτή έχει καθοριστική συμβολή στην επίτευξη των στόχων μιας αειφόρου και βιώσιμης ανάπτυξης ενώ: Επαναπροσδιορίζεται σε σχέση με το παρελθόν, αναφορικά με το μερίδιο στην αγορά, αλλά και την ισχύ και την απόδοση των λιγνιτικών Μονάδων που θα λειτουργούν. Η περιβαλλοντική συνιστώσα και αυτή της κλιματικής αλλαγής αποκτούν πλέον πρωτεύοντα ρόλο και καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό και τις τεχνολογικές εξελίξεις. Πέραν της αβεβαιότητας που αφορά τη μεταβολή των τιμών των καυσίμων (και του CO 2 ) θα πρέπει να προσμετρώνται στην εκτίμηση του επιχειρηματικού κινδύνου και οι αβεβαιότητες που σχετίζονται με τις εξελίξεις στην ενεργειακή αγορά και συνδέονται με το διαμορφούμενο νέο ενεργειακό περιβάλλον. 21

Ευχαριστώ για την προσοχή σας. 22