ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Κεφάλαιο 1 ο Φως Ο μαθητής που έχει μελετήσει το κεφάλαιο του φωτός πρέπει: Να γνωρίζει πως εξελίχθηκε ιστορικά η έννοια του φωτός και ποια είναι η σημερινή άποψη. Να διατυπώνει τα βασικά σημεία της ηλεκτρομαγνητικής θεωρίας του Maxwell. Να διατυπώνει τα βασικά σημεία της θεωρίας των κβάντα του Planck. Να περιγράφει τα φαινόμενα της ανάκλασης και της διάθλασης. Να διατυπώνει τον ορισμό του δείκτη διάθλασης και να γνωρίζει γιατί παίρνει τιμές μεγαλύτερες της μονάδας. Να εξηγεί γιατί η συχνότητα παραμένει σταθερή όταν μια φωτεινή ακτινοβολία αλλάζει μέσο διάδοσης. Να υπολογίζει τη μεταβολή του μήκους κύματος φωτεινής ακτινοβολίας όταν εισέρχεται σε μέσο με δείκτη διάθλασης n. Nα αποδεικνύει ότι το μήκος κύματος φωτός σε οπτικά πυκνότερο μέσο έχει μικρότερη τιμή από το μήκος κύματος της ίδιας ακτινοβολίας σε οπτικά αραιότερα. Να γνωρίζει αν μεταβάλλονται ή όχι και πώς τα χαρακτηριστικά μιας φωτεινής ακτινοβολίας (c,λ,f) αν διαδίδεται σε ένα μέσο ή όταν αλλάζει μέσο διάδοσης. Να γνωρίζει τι είναι ο διασκεδασμός και από τι εξαρτάται. Να περιγράφει την έννοια της γωνίας εκτροπής και να κατασκευάζει κατάλληλο σχήμα. Να αναφέρει τα χρώματα του φάσματος του λευκού φωτός κατά σειρά μείωσης του μήκους κύματος. Να μπορεί να εξηγεί σχέσεις (μεγαλύτερο-μικρότεροο) για τα φ,n,f,c και λ δύο χρωμάτων όταν διαδίδονται στο ίδιο μέσο ή όταν αλλάζουν μέσο διάδοσης. Να γνωρίζει τις ιδιότητες των υπέρυθρων και των υπεριωδών ακτινοβολιών.
Κεφάλαιο 2 ο Ατομικά φαινόμενα Ο μαθητής που έχει μελετήσει το κεφάλαιο για τα ατομικά φαινόμενα πρέπει: Να περιγράφει το πρότυπο του Thomson και να γνωρίζει τα πειραματικά δεδομένα στα οποία βασίστηκε. Πείραμα Rutherford. Να γνωρίζει ποιες ήταν οι θεωρητικές προβλέψεις που προέκυπταν από το πρότυπο Thomson, να περιγράφει την πειραματική διάταξη, να αναφέρει και να σχολιάζει τα αποτελέσματα. Να περιγράφει το πρότυπο του Rutherford. Να διατυπώνει το συλλογισμό που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το άτομο μπορεί να εκπέμψει μόνο συνεχές φάσμα και το συλλογισμό που καταλήγει στην καταστροφή του ατόμου. Πρότυπο Bohr. Να γνωρίζει εάν ο Bohr κατέρριψε ή εάν συμπλήρωσε το πρότυπο του Rutherford και να διατυπώνει τις τέσσερις συνθήκες. Να γνωρίζει γιατί η στροφορμή είναι κβαντισμένο μέγεθος και από ποιες σχέσεις μπορεί να υπολογιστεί η στροφορμή της n-ιοστής επιτρεπόμενης τροχιάς. Να μπορεί να αποδεικνύει τους τύπους της ταχύτητας, της κινητικής και της ολικής ενέργειας του περιστρεφόμενου ηλεκτρονίου στο άτομο του υδρογόνου. Να εξηγεί τη φυσική σημασία του αρνητικού προσήμου της ολικής ενέργειας του παραπάνω ηλεκτρονίου. Να γνωρίζει τι λέμε ενεργειακές στάθμες,ενεργειακές καταστάσεις, θεμελιώδεις και διεγερμένες. Αποδιέγερση ηλεκτρονίου στο άτομο του υδρογόνου. Να ξέρει σε ποια περιοχή του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος ανήκει ένα φωτόνιο που καταλήγει στην Ε1,στην Ε2 και σε Εn > E3. Να περιγράφει τη διέγερση, την αποδιέγερση και τον ιονισμό του ηλεκτρονίου στο άτομο του υδρογόνου. Να υπολογίζει την ενέργεια που μπορεί να απορροφήσει και τις ενέργειες των φωτονίων που μπορεί να εκπέμψει ένα άτομο εάν είναι γνωστές οι ενέργειες των ενεργειακών σταθμών του (ή το αντίστοιχο διάγραμμα).
Να υπολογίζει το μέρος της ενέργειας που απορροφά ένα άτομο όταν βομβαρδίζεται με βλήματα και να μπορεί να υπολογίζει την ενέργεια που απορροφά από τα δεδομένα της αποδιέγερσης. Να γνωρίζει υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί ένα άτομο να απορροφήσει ένα φωτόνιο. Να μελετά ενεργειακά την διέγερση ενός ατόμου είτε με κρούση είτε με απορρόφηση ακτινοβολίας. Να περιγράφει τη συσκευή και την διαδικασία παραγωγής ακτίνων Χ. Να εξηγεί που οφείλεται το γραμμικό και που το συνεχές φάσμα των ακτίνων Χ. Να υπολογίζει την f max και το λ min των ακτίνων Χ. Να γνωρίζει από ποιους παράγοντες εξαρτάται η απορρόφηση των ακτίνων Χ. Να περιγράφει περιληπτικά τις εφαρμογές καθώς και τις βιολογικές βλάβες των ακτίνων Χ.
Κεφάλαιο 3 ο Πυρηνικά φαινόμενα Ο μαθητής που έχει μελετήσει το κεφάλαιο για τα πυρηνικά φαινόμενα πρέπει: Να γνωρίζει το μέγεθος των ακτίνων του ατόμου και του πυρήνα. Να γνωρίζει τη δομή ενός πυρήνα. Να περιγράφει τη μορφή ενός πυρήνα. Να είναι εξοικειωμένος με τις έννοιες ατομικός αριθμός, ισότοποι πυρήνες, ατομική μονάδα μάζας. Να γνωρίζει την ισοδυναμία μάζας και ενέργειας(θεωρία της σχετικότητας). Να διατυπώνει τους ορισμούς του ελλείμματος μάζας και της ενέργειας σύνδεσης. Να γνωρίζει εάν η μάζα των νουκλεονίων είναι σταθερή σε όλους τους πυρήνες. Να ξέρει ποια είναι η σχέση ανάμεσα στην ενέργεια σύνδεσης, στο μαζικό αριθμό και στη σταθερότητα ενός πυρήνα. Να χαράζει και να σχολιάζει το διάγραμμα ενέργειας σύνδεσης ανά νουκλεόνιο και μαζικού αριθμού ενός πυρήνα. Να γνωρίζει πότε έχουμε σχάση και πότε σύντηξη. Να μπορεί να υπολογίζει την ενέργεια που απαιτείται για τη διάλυση ενός πυρήνα και την ενέργεια που εκλύεται κατά το σχηματισμό ενός άλλου. Να ξέρει για ποιο λόγο οι μεγάλοι πυρήνες έχουν πιο πολλά νετρόνια από πρωτόνια. Να περιγράφει τα φαινόμενα της μεταστοιχείωσης και της ραδιενέργειας. Να περιγράφει τις διασπάσεις α, β -, β + και γ. Να γνωρίζει ποια είναι η διεισδυτική ικανότητα των σωματιδίων α, β και γ καθώς και πως γίνεται ο διαχωρισμός τους. Να γνωρίζει τι ονομάζεται ενεργητικότητα ενός ραδιενεργού δείγματος και ποια η μονάδα της στο SI. Να διατυπώνει την έννοια του χρόνου υποδιπλασιασμού ή ημιζωής ενός ραδιενεργού δείγματος και να αποδεικνύει την αντίστοιχη σχέση. Να χαράζει την καμπύλη διάσπασης για ένα δείγμα ραδιενεργού στοιχείου και να ξέρει τη μαθηματική μορφή της. Να περιγράφει την έννοια της πυρηνικής αντίδρασης και να ξέρει ποιοι νόμοι διατήρησης ισχύουν σε κάθε μια.
Να γνωρίζει πότε μια πυρηνική αντίδραση ονομάζεται εξώθερμη, πότε ενδόθερμη και τι ισχύει για τις μάζες και τις ενέργειες των αντιδρώντων και των προϊόντων σε κάθε περίπτωση. Να περιγράφει ποιοτικά το μηχανισμό μιας πυρηνικής σχάσης και να ξέρει που οφείλεται η ενέργεια που απελευθερώνεται. Να μπορεί να ξέρει την αλυσιδωτή αντίδραση(αρχή λειτουργίας της ατομικής βόμβας). Να εξηγεί τη διαδικασία της πυρηνικής σύντηξης και να ξέρει τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για να γίνει. Γιατί ονομάζεται και θερμοπυρηνική αντίδραση; Να μπορεί να περιγράφει τον κύκλο πρωτονίου πρωτονίου και τις αντίστοιχες αντιδράσεις. Να γνωρίζει τι είναι το πλάσμα. Να γνωρίζει περιληπτικά το πρόβλημα των πυρηνικών αποβλήτων, τις βλάβες της πυρηνικής ακτινοβολίας καθώς και τις χρήσεις της. Να διαβάσει καλά τα θέματα, να προσέξει τις πράξεις που είναι αρκετές ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΟΡΟΣΗΜΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΑΓΚΑΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ