ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ 2.2: «ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΤΩΝ ΚΛΕΙΣΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΕ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ».

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ KAI ΠΡΟΝΟΙΑΣ Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ 2.2: «ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΤΩΝ ΚΛΕΙΣΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΕ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ». Μάρτιος 2014 Εμπορική αγορά: κέντρο ς ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ: «Ενίσχυση της επιστημονικής και επιχειρησιακής ικανότητας και της τεκμηρίωσης της ΕΣΕΕ» κωδικός ΟΠΣ: 296250 1

Εισαγωγή: η προβληματική της έρευνας Η μελέτη των χωρο-κοινωνικών επιπτώσεων οι οποίες σχετίζονται με τη λειτουργία και εγκατάσταση των επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου, η ΓΕΩΒΑΣΗ, κατατάσσεται πολύ υψηλά στις προτεραιότητες του ερευνητικού έργου του ΙΝΕΜΥ/ΕΣΕΕ. Και τούτο γιατί οι αλλαγές που συντελούνται στη οικονομία τα τελευταία χρόνια επηρεάζουν σημαντικά τη χωροταξία των επιχειρήσεων. Επίσης οι μεταγκαταστάσεις των επιχειρήσεων, η δημιουργία νέων εμπορικών ζωνών, τα νέα εμπορικά πάρκα επικαθορίζουν με τη σειρά τους το παραδοσιακό εμπόριο και πολλές φορές υπονομεύουν και επηρεάζουν αρνητικά τα καταναλωτικά πρότυπα. Στο πλαίσιο αυτό, παράλληλα με την ολοκλήρωση της Γεωβάσης της Αττικής υλοποιείται και η χαρτογράφηση και αποτύπωση της εμπορικής επιχειρηματικής δραστηριότητας της ς. Ωστόσο, η έναρξη του έργου στη πραγματοποιήθηκε με ένα ιδιαίτερα πρωτοποριακό και καινοτόμο τρόπο: την επιτόπια απογραφή όλων των επιχειρήσεων του κέντρου της πόλης. Η συνολική απογραφή και χαρτογράφηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας του κέντρου της ς πραγματοποιείται για τέταρτη φόρα και προσφέρει καινούργιες δυνατότητες στην απεικόνιση, ανάλυση και ερμηνεία της δομής της εμπορικής αγοράς και των διαρθρωτικών αλλαγών που συντελούνται τα τελευταία χρόνια. Επίσης μπορεί να συμβάλλει και να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για τη χάραξη πολιτικής στον τομέα του εμπορίου και γενικότερα στην ανάπτυξη της χώρας. Η καταγραφή των λουκέτων ακολουθεί την μέθοδο της απογραφής του εμπορικού κέντρου, αντικαθιστώντας την παλαιότερη τεχνική δειγματοληψίας που είχε βασιστεί σε επιλογή συγκεκριμένων εμπορικών οδών. Ωστόσο, για λόγους συγκρισιμότητας συνεχίστηκε, όπως και στις προηγούμενες έρευνες, η καταγραφή των βασικών εμπορικών δρόμων του κέντρου της ς σε όλο το μήκος τους (Ίωνος Δραγούμη, Κασσάνδρου, Βενιζέλου, Ερμού, Προξένου Κορομηλά, Εγνατία, Τσιμισκή, Βασιλίσσης Όλγας, Αγίας Σοφίας, Μητροπόλεως) και επιπλέον εξετάστηκε η συγκεκριμένη εμπορική περιοχή στο σύνολο της, η οποία απεικονίζεται στο παρακάτω χάρτη. 2

Χάρτης 1: Οριοθέτηση περιοχής απογραφής Α. Η απογραφή του εμπορικού κέντρου Εισαγωγικές παρατηρήσεις Είναι γνωστό ότι η κατανάλωση σήμερα δεν εστιάζεται μόνο στο εμπόρευμα αυτό καθαυτό αλλά έχει επεκταθεί και στην κατανάλωση τόπων αλλά και συμβολισμών σχετικών ή άσχετων με το προς πώληση προϊόν. Είναι εξαιρετικά σημαντικό για την κατανόηση της γεωγραφίας της κατανάλωσης και κατ' επέκταση του εμπορίου, η αναλυτική διάκριση ανάμεσα στην πώληση, την ανταλλαγή και την κατανάλωση. Η αγορά αγαθών/εμπορευμάτων 3

ενδέχεται να περιλαμβάνει και την κατανάλωση των τόπων εμπορίου αυτών καθαυτών. Οι τόποι αυτοί αποτελούν ταυτόχρονα το φυσικό πεδίο της ανταλλαγής εμπορευμάτων αλλά και συμβολικές/μεταφορικές περιοχές. Αναδεικνύεται λοιπόν έτσι μία νέα γεωγραφική διάσταση του εμπορίου που μπορεί να παράξει ερμηνευτικά σχήματα ως προς τη χωροθέτηση συγκεκριμένων κλάδων εμπορίου και ιδιαίτερα φιρμών με υψηλή συμβολική αξία καθώς δεν έχει σημασία μόνο το τι αγοράζει κάποιος αλλά και από που το αγοράζει. Τέλος, η συμβολική αυτή διάσταση του γεωγραφικού χώρου μπορεί να συμβάλει και στην ερμηνεία φαινομένων όπως αυτών που παρατηρούνται στο κέντρο της ς και η κλασική οικονομική γεωγραφία αδυνατεί να ερμηνεύσει. Για παράδειγμα, πώς η κλασική οικονομική γεωγραφία θα μπορούσε να ερμηνεύσει τη διατήρηση της εμπορικής δραστηριότητας της Μητροπόλεως, Τσιμισκή και την συρρίκνωση της σε άλλες περιοχές με παρόμοια γεωγραφικά χαρακτηριστικά ως προς την προσβασιμότητα κλπ (Κασσάνδρου, Βενιζέλου). Στο πλαίσιο αυτό, όταν γίνεται λόγος για το «εμπορικό κέντρο» ενός γεωγραφικά καθορισμένου χώρου, δεν αναφερόμαστε μόνο σε έναν τόπο πώλησης και αγοράς εμπορικών προϊόντων, αλλά σε έναν πολύλειτουργικό και ετερογενές πεδίο δραστηριοτήτων. Επιχειρώντας τη διατύπωση ενός λειτουργικού ορισμού του «εμπορικού κέντρου», αυτό θα μπορούσε να περιγραφεί ως μια σαφώς ορισμένη περιοχή η οποία χαρακτηρίζεται από τα εξής: Εύκολη πρόσβαση με μέσα μαζικής μεταφοράς Πολύ έντονη συγκέντρωση επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου Έντονη συγκέντρωση επιχειρήσεων εστίασης Σημαντική συγκέντρωση άλλων επιχειρήσεων υποστηρικτικών του εμπορικού κέντρου Είναι σαφές ότι η αναλογία των διαφορετικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε ένα παραδοσιακό εμπορικό κέντρο ποικίλει, διαμορφώνοντας την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του εκάστοτε εμπορικού 4

κέντρου. Σε κάθε περίπτωση όμως, ο κοινός τόπος είναι η αριθμητική υπεροχή των εμπορικών επιχειρήσεων. Στο χάρτη 2 φαίνεται η συγκέντρωση του συνόλου της επιχειρηματικής δραστηριότητας στο κέντρο της πόλης όπως αυτή προκύπτει από τη χαρτογράφηση της πυκνότητας της επαγγελματικής στέγης. Όπως είναι αναμενόμενο στις περιοχές με τον πιο σκούρο χρωματισμό έχουμε και μεγαλύτερες χωρικές συγκεντρώσεις. Για τη χαρτογράφηση τόσο των συγκεκριμένων πυκνοτήτων όσο και των υπόλοιπων που θα ακολουθήσουν επιλέχθηκε ο αλγόριθμος γραμμικής παρεμβολής του Silverman o οποίος αναδεικνύει πυκνότητες σημείων στο γεωγραφικό χώρο μεταξύ πλήθους σημείων στο χώρο και ο οποίος τις περισσότερες φορές αναφέρεται ως Kernel Density. Χάρτης 2: Χωρικές συγκεντρώσεις επαγγελματικής στέγης 5

Όπως αποτυπώνεται στο χάρτη, οι πολύ έντονες συγκεντρώσεις επαγγελματικής στέγης παρουσιάζονται σε οικοδομικά τετράγωνα μεταξύ κεντρικών οδικών αρτηριών. Πέρα όμως από τη γενική χωροθέτηση της επαγγελματικής στέγης μπορούμε να διακρίνουμε επιμέρους εμπορικές πιάτσες. Για τις ανάγκες της παρούσας έρευνας επιλέχθηκε (βάσει του πλήθους που φαίνεται να εμφανίζουν) να απεικονιστούν οι συγκεντρώσεις των παρακάτω επιμέρους κλάδων: 47.71 Λιανικό εμπόριο ενδυμάτων σε εξειδικευμένα καταστήματα 47.72 Λιανικό εμπόριο υποδημάτων και δερμάτινων ειδών σε εξειδικευμένα καταστήματα 47.77 Λιανικό εμπόριο ρολογιών και κοσμημάτων σε εξειδικευμένα καταστήματα 47.21-47.29 Όλοι οι κλάδοι του λιανικού εμπορίου τροφίμων 10.11-33.20 Όλοι οι κλάδοι που αφορούν τη μεταποίηση 56.10-56.30 Όλοι οι κλάδοι που αφορούν την εστίαση 6

Χάρτης 3: Χωρικές συγκεντρώσεις λιανικού εμπορίου: Ένδυση-Υπόδηση Συγκεντρώσεις επιχειρήσεων ένδυσης-υπόδησης ΜΑΡΤΙΟΣ 2013 Συγκεντρώσεις επιχειρήσεων ένδυσης-υπόδησης ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 Στο χάρτη παρατηρείται έντονη συγκέντρωση επιχειρήσεων ένδυσηςυπόδησης σε όλο το πεδίο καταγραφών. Οι δυο παραπάνω χάρτες αποτυπώνουν την εικόνα των συγκεντρώσεων επιχειρήσεων ένδυσης σε διάστημα ενός έτους (Μάρτιος 2013-Μάρτιος 2014), όπου δεν φαίνεται να παρατηρούνται ιδιαίτερα έντονες διαφοροποιήσεις μεταξύ των δυο καταγραφών. Αναλυτικότερα, φαίνεται ότι η συγκέντρωση των επιχειρήσεων ένδυσης-υπόδησης είναι πολύ αυξημένη στις κεντρικές εμπορικές αρτηρίες Τσιμισκή, Εγνατία και Μητροπόλεως, ενώ και γύρω από αυτές διαμορφώνεται μια ευρύτερη πιάτσα καταστημάτων του κλάδου. Ιδιαίτερα η Εγνατίας και η Τσιμισκή αποτελούν δρόμους που όχι μόνο συγκεντρώνουν μαζί σχεδόν το 30% όλων των επιχειρήσεων ένδυσης-υπόδησης του κέντρου της πόλης, αλλά και η φυσιογνωμία τους διαμορφώνεται από την κυρίαρχη παρουσία των επιχειρήσεων του κλάδου 1. Πολλά καταστήματα ένδυσης-υπόδησης διαπιστώνονται στο αριστερό τμήμα της περιοχής απογραφής επί της Εγνατίας, και σε κάθετους και παράλληλους 1 Το 45,9% των επιχειρήσεων που καταγράφηκαν στην οδό Τσιμισκή υπάγονται στον κλάδο λιανικού εμπορίου Ένδυσης-Υπόδησης, αντίστοιχα, στον ίδιο κλάδο εμπίπτει το 40,2% των καταστημάτων που εδρεύουν στην Εγνατία. 7

που εκτείνονται από την κάτω μεριά του δρόμου μέχρι και την οδό Ερμού. (βλ. Ελευθερίου Βενιζέλου, Βαλαωρίτου, Διονυσίου Σολωμού, Ερμού). Στο δεξιό τμήμα του εμπορικού κέντρου επίσης διαμορφώνεται μια διακριτή πιάτσα με άξονες τις οδούς Τσιμισκή-Μητροπόλεως Προξένου Κορομηλά. Στην αναφερόμενη περιοχή δρόμος με υψηλή συγκέντρωση επιχειρήσεων ένδυσης- υπόδησης, εκτός των κεντρικών, είναι και η οδός Αγίας Σοφίας. Στον παρακάτω πίνακα παραθέτονται οι βασικότεροι δρόμοι με βάση την συγκέντρωση επιχειρήσεων ένδυσης υπόδησης. Εκτός από το πλήθος των καταστημάτων του κλάδου για κάθε δρόμο, αναφέρεται και το ποσοστό συμμετοχής του δρόμου 2 στον συνολικό πλήθος επιχειρήσεων του κλάδου στο κέντρο της ς. ΚΛΑΔΟΣ: ΕΝΔΥΣΗΣ -ΥΠΟΔΗΣΗΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΠΛΗΘΟΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΔΡΟΜΟΥ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ Εγνατία 126 14,5% Τσιμισκή 109 12,6% Μητροπόλεως 60 6,9% Αγίας Σοφίας 48 5,5% Διονυσίου Σολωμού 45 5,2% Ερμού 43 5,0% Βασιλίσσης Όλγας 42 4,8% Ελευθερίου Βενιζέλου 40 4,6% Προξένου Κορομηλά 40 4,6% Βαλαωρίτου 27 3,1% Δημητρίου Γούναρη 24 2,8% Μητροπολίτου Ιωσήφ 18 2,1% Σπανδώνη 17 2,0% Χάρτης 4: Χωρικές συγκεντρώσεις λιανικού εμπορίου: Κοσμηματοπωλεία και άλλα εξειδικευμένα καταστήματα 2 Έχουν συμπεριληφθεί οι δρόμοι που συμμετέχουν στον κλάδο με ποσοστό >2%. 8

Συγκεντρώσεις λιανικού εμπορίου: Κοσμηματοπωλεία και άλλα εξειδικευμένα καταστήματα ΜΑΡΤΙΟΣ 2013 Συγκεντρώσεις λιανικού εμπορίου: Κοσμηματοπωλεία και άλλα εξειδικευμένα καταστήματα ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 Ο παραπάνω χάρτης αποτυπώνει τις χωρικές συγκεντρώσεις επιχειρήσεων του κλάδου «Κοσμηματοπωλεία και άλλα εξειδικευμένα καταστήματα», σε διάστημα ενός έτους (Μάρτιος 2013 και Μάρτιος 2014). Οι επιχειρήσεις του κλάδου φαίνεται ότι δραστηριοποιούνται σε όλη την έκταση του πεδίου, παρουσιάζοντας κατά τόπους πολύ σημαντικές συγκεντρώσεις, οι οποίες δεν φαίνεται να διαφοροποιούνται ιδιαίτερα ανάμεσα στις δυο καταγραφές σε διάστημα ενός έτους. Όπως και οι επιχειρήσεις ένδυσης-υπόδησης, και τα κοσμηματοπωλεία συγκεντρώνονται με μεγαλύτερη συχνότητα στους κεντρικούς εμπορικούς δρόμους Εγνατία και Τσιμισκή (παραπάνω από το 20% του κλάδου των κοσμηματοπωλείων). Στο κάθετο τμήμα που παρεμβάλλεται μεταξύ των κεντρικών παραλλήλων σημαντική πυκνότητα επιχειρήσεων του κλάδου διαπιστώνουμε επί της Δημητρίου Γούναρη, στην Ελευθερίου Βενιζέλου, και επί της οδού Αριστοτέλους. ΚΛΑΔΟΣ: : Κοσμηματοπωλεία και άλλα εξειδικευμένα καταστήματα 9

ΕΜΠΟΡΙΚΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΠΛΗΘΟΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΔΡΟΜΟΥ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ Εγνατία 58 12,7% Τσιμισκή 43 9,4% Μητροπόλεως 28 6,1% Βασιλίσσης Όλγας Λεωφόρος 27 5,9% Ελευθερίου Βενιζέλου 27 5,9% Δημητρίου Γούναρη 21 4,6% Αριστοτέλους 20 4,4% Ίωνος Δραγούμη 20 4,4% Ερμού 16 3,5% Βασιλέως Ηρακλείου 15 3,3% Παλαιών Πατρών Γερμανού 14 3,1% Παύλου Μελά 13 2,8% Αλεξάνδρου Σβώλου 11 2,4% Αγίας Σοφίας 10 2,2% Καρόλου Ντηλ 10 2,2% Χάρτης 5: Χωρικές συγκεντρώσεις όλων των κλάδων που αφορούν τη μεταποίηση Χωρικές συγκεντρώσεις όλων των κλάδων που αφορούν τη μεταποίηση ΜΑΡΤΙΟΣ 2013 Χωρικές συγκεντρώσεις όλων των κλάδων που αφορούν τη μεταποίηση ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 10

Ο τομέας της μεταποίησης αριθμεί ένα πολύ μικρό σύνολο επιχειρήσεων εντός του οριζόμενου πεδίου της απογραφής, ενός γεωγραφικού χώρου με κυρίως εμπορικό χαρακτήρα. Εντούτοις, αξίζει να περιγραφεί η χωρική κατανομή των επιχειρήσεων μεταποίησης λόγω της ιδιαίτερης σημασίας και φυσιογνωμίας του τομέα. Σχετικά σημαντικές συγκεντρώσεις επιχειρήσεων μεταποίησης διαπιστώνουμε στο πάνω όριο του πεδίου δηλαδή στην Κασσάνδρου, στο ύψος της οδού Αγ.Νικολάου. Ωστόσο η γενική εικόνα του χάρτη επιβεβαιώνει τη μεγάλη γεωγραφική διασπορά των λιγοστών επιχειρήσεων του τομέα και η εικόνα των συγκεντρώσεων του κλάδου φαίνεται να αποδυναμώνεται αισθητά σε διάστημα ενός έτους (Μάρτιος 2013), κάτι που επιβεβαιώνεται και από τα αριθμητικά δεδομένα και την τωρινή μείωση του απόλυτου αριθμού των επιχειρήσεων του κλάδου. Χάρτης 6: Χωρικές συγκεντρώσεις όλων των κλάδων που αφορούν την εστίαση Χωρικές συγκεντρώσεις όλων των κλάδων που αφορούν την εστίαση ΜΑΡΤΙΟΣ 2013 Χωρικές συγκεντρώσεις όλων των κλάδων που αφορούν την εστίαση ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 Ο παραπάνω χάρτης απεικονίζει τις συγκεντρώσεις των επιχειρήσεων του κλάδου της εστίασης σε διάστημα ενός έτους. Είναι αρκετά εμφανές από την εικόνα του χάρτη ότι παρουσιάζονται πάρα πολύ έντονες συγκεντρώσεις επιχειρήσεων εστίασης σε όλη την έκταση του εμπορικού κέντρου, που λόγω της μεγάλης γειτνίασης τους σχηματίζουν σε αρκετές υποπεριοχές του πεδίου το φαινόμενο της «πιάτσας». Εμφανής στο χάρτη είναι η πιάτσα που διαμορφώνουν οι επιχειρήσεις εστίασης επί και γύρω από την πλατεία Ναβαρίνου, αλλά και καθόλη την έκταση της παραλιακής λεωφόρου Νίκης και 11

των παραδρόμων της. Μικροί κάθετοι δρόμοι στη Νίκης που εμφανίζουν μεγάλη πυκνότητα επιχειρήσεων εστίασης είναι οι Αιγύπτου, Κατούνη, Βογιατζίκου, Ικτίνου, και η Καλαποθάκη αριστερά από την πλατεία Αριστοτέλους. Σε διάστημα ενός έτους φαίνεται ότι η εικόνα των συγκεντρώσεων επιχειρήσεων εστίασης αν και αποδυναμώνονται αισθητά, συνεχίζουν να διαμορφώνουν «πιάτσες» ψυχαγωγίας στο εμπορικό κέντρο της πόλης, κάτι που επιβεβαιώνεται από τα αριθμητικά δεδομένα των επιχειρήσεων σε αναλογία του κλάδου στον εμπορικό δρόμο αναφοράς. Σε ορισμένες οδούς, σημειώνεται υψηλή αναλογία του κλάδου στο σύνολο των επιχειρήσεων του εμπορικού δρόμου και κάτι τέτοιο μας οδηγεί στο ασφαλές συμπέρασμα ότι πρόκειται για δρόμο που εδράζει σε μεγάλο τμήμα του, επιχειρήσεις του κλάδου. Κάτι τέτοιο φαίνεται να παρατηρείται στις οδούς Κατούνη και Συγγρού, όπου πολύ παραπάνω από το ήμισυ (62,5% και 53,1% αντίστοιχα) των επιχειρήσεων του δρόμου είναι επιχειρήσεις εστίασης. Στον παρακάτω πίνακα παραθέτονται οι βασικότεροι δρόμοι με βάση την συγκέντρωση επιχειρήσεων εστίασης. Εκτός από το πλήθος των καταστημάτων του κλάδου για κάθε δρόμο, αναφέρεται και το ποσοστό συμμετοχής του δρόμου 3 στον συνολικό πλήθος επιχειρήσεων του κλάδου στο κέντρο της ς. ΚΛΑΔΟΣ: ΕΣΤΙΑΣΗ ΕΜΠΟΡΙΚΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΠΛΗΘΟΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΔΡΟΜΟΥ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ Βασιλίσσης Όλγας 63 9,60% Εγνατία 35 5,30% Νίκης Λεωφόρος 34 5,20% Δημητρίου Γούναρη 20 3,00% Κασσάνδρου 20 3,00% Κατούνη 20 3,00% Παύλου Μελά 19 2,90% Βαλαωρίτου 17 2,60% Παλαιών Πατρών Γερμανού 17 2,60% Προξένου Κορομηλά 17 2,60% Συγγρού 17 2,60% 3 Έχουν συμπεριληφθεί οι δρόμοι που συμμετέχουν στον κλάδο με ποσοστό >2%. 12

Τσιμισκή 16 2,40% Βασιλέως Ηρακλείου 14 2,10% Ελευθερίου Βενιζέλου 14 2,10% Ερμού 14 2,10% Αιγύπτου 13 2,00% Αριστοτέλους 13 2,00% Πλατεία Ναυαρίνου 13 2,00% Χάρτης 7: Χωρικές συγκεντρώσεις όλων των κλάδων που αφορούν την κατηγορία των τροφίμων Χωρικές συγκεντρώσεις όλων των κλάδων που αφορούν την κατηγορία των τροφίμων ΜΑΡΤΙΟΣ 2013 Χωρικές συγκεντρώσεις όλων των κλάδων που αφορούν την κατηγορία των τροφίμων ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 Ομοίως με την περίπτωση της εστίασης, έντονες συγκεντρώσεις φαίνεται να παρουσιάζουν οι επιχειρήσεις του κλάδου της εμπορίας τροφίμων, σε όλη την έκταση του εμπορικού κέντρου. Κατά τόπους, δημιουργούνται ιδιαίτερα έντονες συγκεντρώσεις επιχειρήσεων του συγκεκριμένου κλάδου, με αποτέλεσμα ο χάρτης των εμπορικών επιχειρήσεων τροφίμων να αποτυπώνει ανάγλυφα την περίπτωση της εμπορικής «πιάτσας». Σε σύγκριση με την καταγραφή ένα χρόνο πριν (Μάρτιος 2013) φαίνεται ότι οι πιάτσες των τροφίμων είναι ελαφρώς αποδυναμωμένες. Η μεγαλύτερη «πιάτσα» που παρατηρείται στο χάρτη παρεμβάλλεται μεταξύ των κεντρικών οδών Εγνατίας και Βασιλέως Ηρακλείου, σε μια περιοχή που εκτείνεται περίπου από την Ίωνος Δραγούμη μέχρι την Καρόλου Ντήλ. 13

Βασικό σημείο συγκέντρωσης των επιχειρήσεων εμπορίας τροφίμων εντός αυτής της περιοχής είναι η στοά Μοδιάνο (κλειστή σκεπαστή αγορά) που περιβάλλεται από τις οδούς Αριστοτέλους, Ερμού, Κομνηνών και Βασιλέως Ηρακλείου, και στεγάζει στο μεγαλύτερο τμήμα της καταστήματα τροφίμων, κάτι που επιβεβαιώνεται και από τα αριθμητικά δεδομένα καθώς το 75% των επιχειρήσεων της ανήκουν στο κλάδο τροφίμων. Περιμετρικά της στοάς υπάρχουν επίσης δρόμοι που εμφανίζουν υψηλές συγκεντρώσεις επιχειρήσεων τροφίμων όπως η Βλάλη (όπου το 34,6% των επιχειρήσεων είναι επιχειρήσεις τροφίμων) και η Ασκητού, που βρίσκεται πάνω από την στοά ( όπου 40% των επιχειρήσεων της ανήκουν στο κλάδο τροφίμων), παρόλο που αποτελούν μικρούς δρόμους εμφανίζουν ως βασικό χαρακτηριστικό την έντονη παρουσία της εμπορίας τροφίμων. Σε μεγάλους δρόμους με σημαντικό αριθμό επιχειρήσεων του κλάδου (Βασιλίσσης Όλγας, Εγνατία, Κασσάνδρου, Μητροπόλεως), όπως φαίνεται και τον παρακάτω πίνακα, διαπιστώνεται ότι τα καταστήματα εμπορίας τροφίμων παρότι εμφανίζουν μεγάλη διασπορά κατά μήκος των κεντρικών οδών, έχουν την τάση να δημιουργούν κατά τόπους μικρές «γειτονίες» εμπορίας τροφίμων. ΚΛΑΔΟΣ: ΤΡΟΦΙΜΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΠΛΗΘΟΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΔΡΟΜΟΥ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ Βασιλίσσης Όλγας 43 13,8% Κασσάνδρου 22 7,1% Βλάλη 18 5,8% Εγνατία 18 5,8% Ασκητού 16 5,1% Ελευθερίου Βενιζέλου 15 4,8% Μενεξέ 15 4,8% Στοά Μοδιάνο 15 4,8% Αγίας Σοφίας 13 4,2% Μητροπόλεως 13 4,2% Βασιλέως Ηρακλείου 10 3,2% Ερμού 8 2,6% Παύλου Μελά 7 2,2% Τσιμισκή 7 2,2% 14

Β. Η καταγραφή των λουκέτων Στο πλαίσιο της απογραφής του εμπορικού κέντρου, καταμετρήθηκαν συνολικά όλες οι κλειστές επιχειρήσεις στον οριζόμενο ερευνητικά χώρο, η ανάλυση των στοιχείων θα πραγματοποιηθεί με δύο τρόπους. A. Παρουσίαση των συγκεντρωτικών δεδομένων της συνολικής απογραφής των κλειστών επιχειρήσεων στο εμπορικό κέντρο και σύγκριση με την προηγούμενη καταγραφή ένα χρόνο πριν (Μάρτιος 2013). Β. Παρουσίαση και διαχρονική σύγκριση των αποτελεσμάτων της καταγραφής των λουκέτων στους βασικούς εμπορικούς δρόμους που είχαν επιλεχθεί δειγματοληπτικά στις προηγούμενες καταγραφές. Γενικές Διαπιστώσεις Στο πλαίσιο της απογραφής του εμπορικού κέντρου, καταμετρήθηκαν συνολικά όλες οι κλειστές επιχειρήσεις στον οριζόμενο ερευνητικό χώρο. Στον χάρτη που ακολουθεί, οι κόκκινες κουκίδες αναπαριστούν το πλήθος των κλειστών καταστημάτων που διαπιστώθηκαν στο πεδίο. 15

Χάρτης 8: Κλειστά καταστήματα (ΜΑΡΤΙΟΣ 2014) Στην περίπτωση της ς, το γενικό συμπέρασμα των καταγραφών είναι σχετικά καθησυχαστικό καθώς η εικόνα των κενών επαγγελματικών στεγών φαίνεται να είναι λίγο καλύτερη στην τωρινή καταγραφή, καθώς η αναλογία των κλειστών είναι κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες μικρότερη από την προηγούμενη καταγραφή (Σεπτέμβριος 2013). Η συνολική απογραφή του εμπορικού κέντρου είχε ως αποτέλεσμα τη διαπίστωση 1.339 κλειστών επιχειρήσεων σε σύνολο 5.130 επιχειρήσεων /επαγγελματικών στεγών, ποσοστό δηλαδή 26,10%. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΛΕΙΣΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΛΕΙΣΤΕΣ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012 5.197 1.399 27,00% 16

ΜΑΡΤΙΟΣ 2013 4.724 1.038 21,90% ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013 5.133 1.478 28,79% ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 5.130 1.339 26,10% Περισσότερο ενδεικτικός ως προς τη χωρική κατανομή των «λουκέτων» είναι ο ακόλουθος χάρτης που αποτυπώνει την σχετική πυκνότητα των συγκεντρώσεων των κλειστών καταστημάτων με αντίστοιχης έντασης χρωματική απόχρωση. 17

Χάρτης 9: Χωρικές συγκεντρώσεις κλειστών καταστημάτων (ΜΑΡΤΙΟΣ 2014) Στον παραπάνω χάρτη φαίνεται ότι οι κενές επαγγελματικές στέγες όπως επιβεβαιώνεται από την αναλογία τους και τον απόλυτο αριθμό τους, παρουσιάζουν πολύ έντονες συγκεντρώσεις σε όλη την έκταση του απογραφικού πεδίου. Ωστόσο, παρατηρείται ότι η πυκνότητα των «λουκέτων» είναι αισθητά αυξημένη στο τμήμα του εμπορικού κέντρου που βρίσκεται στα αριστερά της «Αριστοτέλους» και εκτείνεται μέχρι το όριο του πεδίου απογραφής (Δωδεκανήσου, Σαλαμίνος). 18

Δρόμοι με υψηλό ποσοστό κλειστών επιχειρήσεων Μεταξύ των εμπορικών δρόμων μέσα στο πεδίο των καταγραφών υπάρχουν ορισμένοι στους οποίους διαπιστώνονται ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά συγκέντρωσης κλειστών επιχειρήσεων. Είναι ενδιαφέρον ότι πρόκειται για εμπορικούς δρόμους με διαφορετικά χαρακτηριστικά εμπορικής επιχειρηματικότητας (ύψος ενοικίων, τύπος εμπορίου κα.) που όμως αποτελούν παραδοσιακούς εμπορικούς δρόμους της ς. Στη συνέχεια, θα παρουσιαστούν οι σημαντικότεροι από την άποψη της εμπορικότητας τους δρόμοι με τις υψηλότερες αναλογίες κλειστών επαγγελματικών στεγών 4. Πιο συγκεκριμένα, ρεκόρ «λουκέτων» σημειώνει η Στοά Μοδιανό που στεγάζει κυρίως καταστήματα εμπορίας τροφίμων, με το ποσοστό των κλειστών που καταγράφηκαν να φθάνει σχεδόν το 80%. Ακολουθεί η οδός Δραγούμη (στο αριστερό τμήμα του εμπορικού κέντρου) που χαρακτηρίζεται από μεγάλο αριθμό καταστημάτων ένδυσης-υπόδησης (43,4%). Η οδός Κασσάνδρου επίσης, συγκεντρώνει ανάλογο ποσοστό «λουκέτων» (47,8%) με σχεδόν το ήμισυ των επαγγελματικών στεγών να είναι κενές, γεγονός που αποτυπώνεται χαρακτηριστικά και στον χάρτη 8 με τις συγκεντρώσεις των κλειστών καταστημάτων. Ακολουθεί σε ποσοστό η οδός Αγ.Σοφίας (38,83%) δρόμος με υψηλή συχνότητα καταστημάτων ένδυσης-υπόδησης, και όπως μπορούμε να διαπιστώσουμε στον χάρτη 8 έντονη συγκέντρωση λουκέτων καταγράφεται στην συμβολή της Αγ. Σοφίας με την Κασσάνδρου. Μικρότερα ποσοστά αλλά πάνω από το γενικό ποσοστό των κλειστών επαγγελματικών στεγών συγκεντρώνουν η οδός Βαλαωρίτου (37,86%), Στοά Μοδιάνο 79,17% Δραγούμη 53,19% 4 Έχουν επιλεχθεί οι δρόμοι με τα υψηλότερα ποσοστά λουκέτων και πλήθος επαγγελματικών στεγών >70. 19

Κασσάνδρου 47,77% Αγίας Σοφίας 38,83% Βαλαωρίτου 37,86% Αναλυτικά αποτελέσματα καταγραφής για τους κεντρικούς εμπορικούς δρόμους της ς Στον παρακάτω πίνακα αναφέρονται διαχρονικά τα αποτελέσματα των καταγραφών για κεντρικούς εμπορικούς δρόμους, όπου πραγματοποιείται καταγραφή από τον Αύγουστο του 2010. Από τα αναλυτικά αποτελέσματα φαίνεται ότι στους παραδοσιακά εμπορικούς δρόμους της ς τα λουκέτα σημειώνουν σαφώς μικρότερη αναλογία από ότι στο σύνολο του εμπορικού κέντρου. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΛΕΙΣΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2010 ΜΑΡΤΙΟΣ 2011 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2011 ΜΑΡΤΙΟΣ 2012 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012 ΜΑΡΤΙΟΣ 2013 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013 ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 ΔΡΟΜΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΚΛΕΙΣΤΕΣ ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΙΩΝΟΣ ΔΡΑΓΟΥΜΗ 11,40% 16,50% 20,50% 36,20% 27,50% 18,80% 24,62% 153 51 33,3% ΚΑΣΣΑΝΔΡΟΥ 31,00% 30,00% 55,20% 42,40% 38,40% 43,05% 314 150 47,77% ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 16,80% 19,20% 33,50% 25,10% 19,00% 21,38% 187 42 22,46% ΕΡΜΟΥ 12,00% 12,00% 17,80% 26,30% 20,40% 11,10% 20,57% 153 24 15,69% ΠΡΟΞΕΝΟΥ ΚΟΡΟΜΗΛΑ 4,40% 14,50% 11,50% 18,30% 19,00% 12,90% 15,84% 97 11 11,34% ΕΓΝΑΤΙΑ 14,50% 16,90% 18,90% 20,50% 19,50% 19,40% 18,11% 383 64 16,71% ΤΣΙΜΙΣΚΗ 8,00% 11,00% 11,60% 13,70% 20,40% 11,20% 11,60% 289 23 7,96% ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΟΛΓΑΣ 18,50% 19,70% 19,60% 18,80% 17,60% 24,84% 471 88 18,68% ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ 2,00% 7,80% 27,8 41,00% 34,20% 25,30% 39,09% 206 80 38,83% ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ 8,30% 8,70% 11,90% 18,10% 17,20% 15,20% 16,59% 196 21 10,71% ΣΥΝΟΛΟ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΔΡΟΜΩΝ 10,10% 17,00% 19,10% 27,30% 24,00% 19,30% 23,93% 2.449 554 22,62% Βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από την ανάλυση των ποσοστών των λουκέτων στους κεντρικούς δρόμους είναι ότι στους παραδοσιακά εμπορικούς δρόμους Προξένου Κορομηλά και Τσιμισκή οι οποίοι θεωρούνται «ακριβές αγορές» εμφανίζονται τα χαμηλότερα ποσοστά 20

κλεισιμάτων στο εμπορικό κέντρο της ς, δηλαδή της τάξεως του 11,34% και 7,96% αντίστοιχα. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η οδός Ερμού που ανήκει και εκείνη στην προαναφερθείσα κατηγορία εμπορικών δρόμων, στην τωρινή καταγραφή σημειώνει ένα αξιοσημείωτο ποσοστό κλειστών επιχειρήσεων (15,7%). Αντιθέτως, ο κεντρικός εμπορικός δρόμος του κέντρου της ς, η οδός Τσιμισκή φαίνεται ότι είναι η μόνη η οποία σε κάθε καταγραφή διατηρεί τα εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά «λουκέτων» που συγκεντρώνει διαχρονικά από την πρώτη καταγραφή (Αύγουστος 2010). Η εικόνα των παραδρομών (όλοι οι δρόμοι εκτός των κεντρικών εμπορικών δρόμων) του εμπορικού κέντρου της ς είναι ακόμη πιο απογοητευτική καθώς συγκεντρώνουν 2.681 επιχειρήσεις εκ των οποίων οι 785 είναι «κλειστές». Η αναλογία των κλειστών στους μη κεντρικούς δρόμους της ς αγγίζει το 29,3%, εμφανώς υψηλότερο ποσοστό από το αντίστοιχο των κεντρικών εμπορικών δρόμων. Έτσι, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα, ότι οι κεντρικοί δρόμοι παρουσιάζουν εμφανώς μια καλύτερη εικόνα με πολύ ηπιότερη αναλογία «κλειστών» επιχειρήσεων. 30,00% Χρονοσειρά αναλογίας κλειστών επιχειρήσεων σε κεντρικούς εμπορικούς δρόμους από την πρώτη καταγραφή (Αύγουστος 2010) 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% 21

Σε βάθος χρόνου φαίνεται από το παραπάνω διάγραμμα, καθώς και από τους απόλυτους αριθμούς, ότι τα «λουκέτα» στους πιο κεντρικούς εμπορικούς δρόμους της ς έχουν διαβαθμίσεις διαχρονικά. Η πιο έντονη μεταβολή τους σημειώθηκε μεταξύ Αυγούστου 2011 και Μαρτίου 2012, όπου τα «λουκέτα» αυξήθηκαν ραγδαία. Στις επόμενες δυο καταγραφές (Σεπτέμβριο 2012 & Μάρτιο 2013) τα «λουκέτα» μειώνονται σταδιακά με αποτέλεσμα να κυμαίνονται στα επίπεδα του Αυγούστου 2011. Στην τελευταία καταγραφή (Μάρτιος 2014) διατηρείται το ποσοστό του Σεπτεμβρίου 2013 των κλειστών στους κεντρικούς εμπορικούς δρόμους, το οποίο είχε σημειώσει επάνοδο στο επίπεδο του Σεπτεμβρίου 2012. 22

Μεθοδολογία απογραφής εμπορικού κέντρου Στο πλαίσιο της έρευνας έχει αναπτυχθεί ένα εργαλείο/λογισμικό για την άμεση καταγραφή και αποθήκευση των σημείων που θα κληθούν οι απογραφείς να καταγράψουν. Βασική ιδέα ήταν να υλοποιήσουμε ένα λογισμικό που να ελαχιστοποιεί το χρόνο καταγραφής στο πεδίο αλλά και επεξεργασίας στο «γραφείο» εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα το μέγιστο δυνατό βαθμό τυποποίησης και ομοιογένειας των δεδομένων ενώ παράλληλα να εκμεταλλεύεται πλήρως τις δυνατότητες που διαθέτει ένα μέσο κινητό τηλέφωνο τύπου Smart Phone (GPS). Με τη διαδικασία αυτή διασφαλίζουμε περαιτέρω την απρόσκοπτη διαχρονική επεξεργασία των δεδομένων. Έπειτα από μία συνοπτική έρευνα αγοράς σχετικά με τις δυνατότητες που παρέχουν τα επιμέρους λειτουργικά συστήματα των Smart Phones (Android, Symbian, ios, Windows Mobile) καταλήξαμε στην επιλογή κινητού τηλεφώνου με λογισμικό Android καθώς είναι τα περισσότερο διαδεδομένα αλλά και τα μόνα που επέτρεπαν το να δουλέψει εφαρμογή που δημιουργείται από τρίτο «μη διαπιστευμένο» πρόσωπο. Ακολούθησε η μελέτη των διαθέσιμων βιβλιοθηκών για την δημιουργία εφαρμογών για κινητά τηλεφώνα Android. Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν αφορούσαν το σύνολο της επιχειρηματικής δραστηριότητας που εντοπίζεται στην περιοχή και ακολουθούν την κωδικοποίηση ΣΤΑΚΟΔ 2008 και είναι σε τετραψήφια ανάλυση αφού σε αυτό το επίπεδο μπορούμε να διακρίνουμε ορισμένες βασικές κατηγορίες από άλλες. 23

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (ΣΤΑΚΟΔ2008) ΣΤΟ ΑΠΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΤΑΚ ΟΔ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΛΑΔΟΥ Σύνολο Επιχειρή σεων Ποσο στό επί του συνό λου 47.71 Λιανικό εμπόριο ενδυμάτων σε εξειδικευμένα καταστήματα 723 14,09% 56.30 Δραστηριότητες παροχής ποτών 522 10,18% 47.78 Άλλο λιανικό εμπόριο καινούργιων ειδών σε εξειδικευμένα καταστήματα 333 6,49% 47.72 Λιανικό εμπόριο υποδημάτων και δερμάτινων ειδών σε εξει-δικευμένα καταστήματα 191 3,72% 56.10 Δραστηριότητες υπηρεσιών εστιατορίων και κινητών μονά-δων εστίασης 175 3,41% 47.77 Λιανικό εμπόριο ρολογιών και κοσμημάτων σε εξειδικευμένα καταστήματα 142 2,77% Λιανικό εμπόριο ψωμιού, αρτοσκευασμάτων και λοιπών ει-δών αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής σε 47.24 εξειδικευμένα κατα-στήματα 139 2,71% 47.73 Λιανικό εμπόριο φαρμακευτικών ειδών (φαρμακεία) 113 2,20% 47.51 Λιανικό εμπόριο κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων σε εξει-δικευμένα καταστήματα 99 1,93% 96.02 Δραστηριότητες κομμωτηρίων, κουρείων και κέντρων αισθη-τικής 98 1,91% 47.11 Λιανικό εμπόριο σε μη εξειδικευμένα καταστήματα που πω-λούν κυρίως τρόφιμα, ποτά ή καπνό 92 1,79% 47.59 Λιανικό εμπόριο επίπλων, φωτιστικών και άλλων ειδών οικι-ακής χρήσης σε εξειδικευμένα καταστήματα 85 1,66% 47.75 Λιανικό εμπόριο καλλυντικών και ειδών καλλωπισμού σε ε-ξειδικευμένα καταστήματα 79 1,54% 47.52 Λιανικό εμπόριο σιδηρικών, χρωμάτων και τζαμιών σε εξειδι-κευμένα καταστήματα 73 1,42% 47.89 Λιανικό εμπόριο άλλων ειδών σε υπαίθριους πάγκους και αγορές 65 1,27% 47.29 Λιανικό εμπόριο άλλων τροφίμων σε εξειδικευμένα καταστή-ματα 63 1,23% 47.54 Λιανικό εμπόριο ηλεκτρικών οικιακών συσκευών σε εξειδι-κευμένα καταστήματα 59 1,15% 47.64 Λιανικό εμπόριο αθλητικού εξοπλισμού σε εξειδικευμένα κα-ταστήματα 59 1,15% 47.76 Λιανικό εμπόριο λουλουδιών, φυτών, σπόρων, λιπασμάτων, ζώων συντροφιάς και σχετικών ζωοτροφών σε εξειδικευμένα καταστήματα 53 1,03% 47.82 Λιανικό εμπόριο κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, ενδυμά-των και υποδημάτων, σε υπαίθριους πάγκους και αγορές 44 0,86% 92.00 Τυχερά παιχνίδια και στοιχήματα 42 0,82% 47.22 Λιανικό εμπόριο κρέατος και προϊόντων κρέατος σε εξειδι-κευμένα καταστήματα 41 0,80% 47.61 Λιανικό εμπόριο βιβλίων σε εξειδικευμένα καταστήματα 36 0,70% 47.62 Λιανικό εμπόριο εφημερίδων και γραφικής ύλης σε εξειδικευ-μένα καταστήματα 34 0,66% 47.23 Λιανικό εμπόριο ψαριών, καρκινοειδών και μαλακίων σε εξει-δικευμένα καταστήματα 33 0,64% 79.11 Δραστηριότητες ταξιδιωτικών πρακτορείων 33 0,64% Λιανικό εμπόριο ηλεκτρονικών υπολογιστών, περιφερειακών μονάδων υπολογιστών και λογισμικού σε 47.41 εξειδικευμένα κα-ταστήματα 27 0,53% 74.20 Φωτογραφικές δραστηριότητες 27 0,53% 47.21 Λιανικό εμπόριο φρούτων και λαχανικών σε εξειδικευμένα καταστήματα 26 0,51% Αναπαραγωγή φωτοτυπιών, προετοιμασία εγγράφων και άλλες ειδικευμένες δραστηριότητες γραμματειακής 82.19 υποστήρι-ξης 25 0,49% 47.74 Λιανικό εμπόριο ιατρικών και ορθοπεδικών ειδών σε εξειδι-κευμένα καταστήματα 20 0,39% 61.20 Ασύρματες τηλεπικοινωνιακές δραστηριότητες 20 0,39% 24

47.65 Λιανικό εμπόριο παιχνιδιών κάθε είδους σε εξειδικευμένα κα-ταστήματα 19 0,37% Εμπορικοί αντιπρόσωποι που μεσολαβούν στην πώληση καυσίμων, μεταλλευμάτων, μετάλλων και 46.12 βιομηχανικών χημι-κών προϊόντων 18 0,35% 47.26 Λιανικό εμπόριο προϊόντων καπνού σε εξειδικευμένα κατα-στήματα 18 0,35% 47.53 Λιανικό εμπόριο χαλιών, κιλιμιών και επενδύσεων δαπέδου και τοίχου σε εξειδικευμένα καταστήματα 18 0,35% 68.31 Μεσιτικά γραφεία ακινήτων 17 0,33% 95.29 Επισκευή άλλων ειδών προσωπικής και οικιακής χρήσης 16 0,31% 47.81 Λιανικό εμπόριο τροφίμων, ποτών και καπνού, σε υπαίθρι-ους πάγκους και αγορές 14 0,27% 58.11 Έκδοση βιβλίων 14 0,27% 85.53 Δραστηριότητες σχολών οδηγών 14 0,27% 18.12 Άλλες εκτυπωτικές δραστηριότητες 13 0,25% 41.20 Κατασκευαστικές εργασίες κτιρίων για κατοικίες και μη 13 0,25% 43.21 Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις 13 0,25% 43.22 Υδραυλικές και κλιματιστικές εγκαταστάσεις θέρμανσης και ψύξης 12 0,23% 95.23 Επιδιόρθωση υποδημάτων και δερμάτινων ειδών 12 0,23% 96.01 Πλύσιμο και (στεγνό) καθάρισμα κλωστοϋφαντουργικών και γούνινων προϊόντων 12 0,23% 96.09 Άλλες δραστηριότητες παροχής προσωπικών υπηρεσιών π.δ.κ.α. 12 0,23% 47.79 Λιανικό εμπόριο μεταχειρισμένων ειδών σε καταστήματα 10 0,19% Άλλες δραστηριότητες χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, με εξαίρεση τις ασφάλειες και τα συνταξιοδοτικά ταμεία 64.99 π.δ.κ.α. 10 0,19% 96.03 Δραστηριότητες γραφείων κηδειών και συναφείς δραστηριό-τητες 10 0,19% 45.11 Πώληση αυτοκινήτων και ελαφρών μηχανοκίνητων οχημά-των 9 0,18% 47.25 Λιανικό εμπόριο ποτών σε εξειδικευμένα καταστήματα 9 0,18% 47.42 Λιανικό εμπόριο τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού σε εξειδι-κευμένα καταστήματα 9 0,18% 47.63 Λιανικό εμπόριο εγγραφών μουσικής και εικόνας σε εξειδι-κευμένα καταστήματα 9 0,18% 45.32 Λιανικό εμπόριο μερών και εξαρτημάτων μηχανοκίνητων ο-χημάτων σε εξειδικευμένα καταστήματα 8 0,16% 85.59 Άλλη εκπαίδευση π.δ.κ.α. 8 0,16% 45.40 Πώληση, συντήρηση και επισκευή μοτοσικλετών και των με-ρών και εξαρτημάτων τους 7 0,14% 53.20 Άλλες ταχυδρομικές και ταχυμεταφορικές δραστηριότητες 7 0,14% 85.41 Μεταδευτεροβάθμια μη τριτοβάθμια εκπαίδευση 7 0,14% 93.29 Άλλες δραστηριότητες διασκέδασης και ψυχαγωγίας 7 0,14% 32.99 Άλλες μεταποιητικές δραστηριότητες π.δ.κ.α. 6 0,12% 45.20 Συντήρηση και επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων 6 0,12% 61.10 Ενσύρματες τηλεπικοινωνιακές δραστηριότητες 6 0,12% 69.20 Δραστηριότητες λογιστικής, τήρησης βιβλίων και λογιστικού ελέγχου παροχή φορολογικών συμβουλών 6 0,12% 85.52 Πολιτιστική εκπαίδευση 6 0,12% 95.12 Επισκευή εξοπλισμού επικοινωνίας 6 0,12% 96.04 Δραστηριότητες σχετικές με τη φυσική ευεξία 6 0,12% 65.11 Ασφάλειες ζωής 5 0,10% 46.65 Χονδρικό εμπόριο επίπλων γραφείου 4 0,08% 47.30 Λιανικό εμπόριο καυσίμων κίνησης σε εξειδικευμένα κατα-στήματα 4 0,08% 47.43 Λιανικό εμπόριο εξοπλισμού ήχου και εικόνας σε εξειδικευμέ-να καταστήματα 4 0,08% 73.11 Διαφημιστικά γραφεία 4 0,08% 75.00 Κτηνιατρικές δραστηριότητες 4 0,08% 25

77.11 Ενοικίαση και εκμίσθωση αυτοκινήτων και ελαφρών μηχανο-κίνητων οχημάτων 4 0,08% 94.92 Δραστηριότητες πολιτικών οργανώσεων 4 0,08% 94.99 Δραστηριότητες άλλων οργανώσεων π.δ.κ.α. 4 0,08% 95.21 Επισκευή ηλεκτρονικών ειδών ευρείας κατανάλωσης 4 0,08% 43.99 Άλλες εξειδικευμένες κατασκευαστικές δραστηριότητες π.δ.κ.α. 3 0,06% 49.41 Οδικές μεταφορές εμπορευμάτων 3 0,06% 52.10 Αποθήκευση 3 0,06% 64.20 Δραστηριότητες εταιρειών χαρτοφυλακίου (holding) 3 0,06% 94.91 Δραστηριότητες θρησκευτικών οργανώσεων 3 0,06% 35.13 Διανομή ηλεκτρικού ρεύματος 2 0,04% 56.29 Άλλες υπηρεσίες εστίασης 2 0,04% 69.10 Νομικές δραστηριότητες 2 0,04% 74.30 Δραστηριότητες μετάφρασης και διερμηνείας 2 0,04% 77.22 Ενοικίαση βιντεοκασετών και δίσκων 2 0,04% 82.99 Άλλες δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών προς τις επιχει-ρήσεις π.δ.κ.α. 2 0,04% 86.22 Δραστηριότητες άσκησης ειδικών ιατρικών επαγγελμάτων 2 0,04% 95.11 Επισκευή ηλεκτρονικών υπολογιστών και περιφερειακού ε-ξοπλισμού 2 0,04% 95.24 Επισκευή επίπλων και ειδών οικιακής επίπλωσης 2 0,04% 10.73 Παραγωγή μακαρονιών, λαζανιών, κουσκούς και παρόμοιων αλευρωδών προϊόντων 1 0,02% 36.00 Συλλογή, επεξεργασία και παροχή νερού 1 0,02% 43.29 Άλλες κατασκευαστικές εγκαταστάσεις 1 0,02% 47.19 Άλλο λιανικό εμπόριο σε μη εξειδικευμένα καταστήματα 1 0,02% 47.91 Λιανικό εμπόριο από επιχειρήσεις πωλήσεων με αλληλο-γραφία ή μέσω διαδίκτυου 1 0,02% 49.39 Άλλες χερσαίες μεταφορές επιβατών π.δ.κ.α. 1 0,02% 52.21 Δραστηριότητες συναφείς με τις χερσαίες μεταφορές 1 0,02% 52.24 Διακίνηση φορτίων 1 0,02% 56.21 Δραστηριότητες υπηρεσιών τροφοδοσίας για εκδηλώσεις 1 0,02% 58.13 Έκδοση εφημερίδων 1 0,02% 70.21 Δραστηριότητες δημοσίων σχέσεων και επικοινωνίας 1 0,02% 70.22 Δραστηριότητες παροχής επιχειρηματικών συμβουλών και άλλων συμβουλών διαχείρισης 1 0,02% 71.12 Δραστηριότητες μηχανικών και συναφείς δραστηριότητες παροχής τεχνικών συμβουλών 1 0,02% 74.90 Άλλες επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστη-ριότητες π.δ.κ.α. 1 0,02% 78.10 Δραστηριότητες γραφείων εύρεσης εργασίας 1 0,02% 79.90 Άλλες δραστηριότητες υπηρεσιών κρατήσεων και συναφείς δραστηριότητες 1 0,02% 81.29 Άλλες δραστηριότητες καθαρισμού 1 0,02% Ρύθμιση των δραστηριοτήτων για την παροχή περίθαλψης υγείας, εκπαίδευσης, πολιτιστικών και άλλων 84.12 κοινωνικών υπηρεσιών, εκτός από την κοινωνική ασφάλιση 1 0,02% 84.30 Δραστηριότητες υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης 1 0,02% 85.60 Εκπαιδευτικές υποστηρικτικές δραστηριότητες 1 0,02% 86.23 Δραστηριότητες άσκησης οδοντιατρικών επαγγελμάτων 1 0,02% 88.99 Άλλες δραστηριότητες κοινωνικής μέριμνας χωρίς παροχή καταλύματος π.δ.κ.α. 1 0,02% 90.02 Υποστηρικτικές δραστηριότητες για τις τέχνες του θεάματος 1 0,02% 90.03 Καλλιτεχνική δημιουργία 1 0,02% 94.12 Δραστηριότητες επαγγελματικών οργανώσεων 1 0,02% 26

95.22 Επισκευή συσκευών οικιακής χρήσης και εξοπλισμού σπι-τιού και κήπου 1 0,02% 95.25 Επισκευή ρολογιών και κοσμημάτων 1 0,02% 27