ΕΑΣΕ/ICAP CEO Index Τέλος 3 ου τριμήνου Τριμηνιαίος Οικονομικού Κλίματος Η έρευνα για την κατάρτιση του δείκτη πραγματοποιείται από την Εταιρεία Ανώτατων Στελεχών Επιχειρήσεων (ΕΑΣΕ), φορέα που εκφράζει και εκπροσωπεί το ανώτατο επαγγελματικό μάνατζμεντ στην Ελλάδα, με μέλη ανώτατα στελέχη των σημαντικότερων εταιρειών της χώρας, σε συνεργασία με την ICAP Group, τον μεγαλύτερο όμιλο παροχής υπηρεσιών προς επιχειρήσεις. Η έρευνα διεξάγεται κάθε στα κορυφαία διευθυντικά στελέχη των μεγαλύτερων ελληνικών επιχειρήσεων με σκοπό την καταγραφή των εκτιμήσεών τους για την τρέχουσα οικονομική κατάσταση και τις προβλέψεις τους για το εγγύς μέλλον. Μεθοδολογία Η έρευνα διεξάγεται στους CEOs (Διευθύνοντες Συμβούλους, Προέδρους, Γενικούς Διευθυντές) των 2000 μεγαλύτερων ελληνικών επιχειρήσεων. Στον πληθυσμό αυτό προστίθενται τα μέλη της ΕΑΣΕ, έτσι ο πληθυσμός ανέρχεται σε 2.340. H συμπλήρωση και καταχώρηση του ερωτηματολογίου γίνεται ηλεκτρονικά μέσω ειδικού λογισμικού και ιστοσελίδας (www.icapb2b.gr). Οι 10 βασικές ερωτήσεις αφορούν την τρέχουσα κατάσταση της οικονομίας και τις μελλοντικές προσδοκίες, ενώ στους CEOs απευθύνονται επιπλέον ερωτήσεις που αφορούν σημαντικά θέματα γενικότερου οικονομικού ενδιαφέροντος κατά την περίοδο διεξαγωγής της έρευνας. Από το σύνολο των απαντήσεων στις 10 βασικές ερωτήσεις κατασκευάζεται ο γενικός δείκτης (ΕΑΣΕ/ICAP-CEO General Index). Από τις απαντήσεις που αφορούν μόνο στην τρέχουσα οικονομική κατάσταση κατασκευάζεται ο δείκτης τρέχουσας οικονομικής κατάστασης (ΕΑΣΕ/ICAP-CEO Current status Index), ενώ από τις απαντήσεις που σχετίζονται με τις μελλοντικές εκτιμήσεις κατασκευάζεται ο δείκτης προσδοκιών (ΕΑΣΕ/ICAP-CEO Expectation Index). Η μετατροπή των απαντήσεων σε δείκτη και στη συνέχεια σε χρονολογική σειρά πραγματοποιήθηκε με τη χρήση της μεθόδου netbalances (διαφορές θετικών-αρνητικών απαντήσεων) 1. Όλοι οι δείκτες είναι τριμηνιαίοι με βάση το 4 0 του 2008 που πραγματοποιήθηκε η πρώτη έρευνα. Η παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας περιλαμβάνει επιπλέον την ποσοστιαία κατανομή των απαντήσεων ανά ερώτηση, ενώ γίνεται ανάλυση των απαντήσεων ανάλογα με το μέγεθος των επιχειρήσεων οι οποίες διακρίθηκαν σε τρία στρώματα με κριτήριο την απασχόληση (Μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις με απασχόληση που δεν υπερβαίνει τα άτομα, μεγάλες επιχειρήσεις με 101-300 εργαζόμενους και πολύ μεγάλες επιχειρήσεις με 301 απασχολούμενους και άνω) και ανάλογα με τον τομέα δραστηριοποίησης όπου οι επιχειρήσεις διακρίθηκαν σε τρία στρώματα (αγροτικά προϊόνταβιομηχανία-ενέργεια-κατασκευές, εμπόριο, υπηρεσίες). Το δείγμα ενημερώνεται σε κάθε έρευνα κατά ένα μικρό ποσοστό, ώστε να παρακολουθεί τις εξελίξεις των οικονομικών μεγεθών των επιχειρήσεων καθώς και τις μετακινήσεις των ανώτατων στελεχών. 1 OECD, Business Tendency Surveys-A handbook, 2003 ΕΑΣΕ/ICAP CEO Index -1- Τέλος 3 ου τριμήνου
ΕΑΣΕ/ICAP CEO Index Τέλος 3 ου τριμήνου Οι τρέχουσες διεθνείς οικονομικές εξελίξεις και η κατάσταση στην Ελλάδα Σύμφωνα με τις πρόσφατες εκτιμήσεις της Eurostat το ΑΕΠ των 17 χωρών της ευρωζώνης και των 27 χωρών μελών της Ε.Ε. το 2 ο του σημείωσε άνοδο κατά 0,2% έναντι του προηγούμενου τριμήνου 2. Σε σύγκριση με το 2 ο του, ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ παρουσίασε αύξηση κατά 1,6% για την ευρωζώνη και 1,7% για την Ε.Ε.(27). Στις ΗΠΑ ο ρυθμός ανάπτυξης το δεύτερο του (έναντι του προηγούμενου τριμήνου) διαμορφώθηκε σε 0,2% ενώ στην Ιαπωνία καταγράφηκε μείωση 0,3%. Η υψηλότερη ανάπτυξη καταγράφηκε στη Λετονία (+2,2%) και ακολούθησαν η Πολωνία (+1,1%), η Αυστρία, η Σουηδία και η Δανία με +1,0%. Μηδενική ανάπτυξη καταγράφηκε στη Γαλλία, την Ουγγαρία και την Πορτογαλία 3. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του IMF, το για τις χώρες της ευρωζώνης ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ θα διαμορφωθεί σε 1,6% και το 2012 σε 1,1%. Στις ΗΠΑ, η ανάπτυξη για το προβλέπεται σε 1,5% και το 2012 σε 1,8%. Για την Ελλάδα,ο ρυθμός μεταβολής το θα διαμορφωθεί σε (-5,0%) ενώ το 2012 σε (-2,0%) 4. Ο δείκτης επιχειρηματικού κλίματος (BCI) 5 για την ευρωζώνη σημείωσε νέα πτώση από 0,95 τον Ιούνιο του σε -0,06 τον Σεπτέμβριο. Η μείωση του δείκτη αντανακλά τις απαισιόδοξες εκτιμήσεις σχετικά με τις παραγγελίες και τις εξαγωγές. Ο δείκτης οικονομικού κλίματος τον Σεπτέμβριο του Ο γενικός δείκτης οικονομικού κλίματος (ΕΑΣΕ/ICAP-CEO General Index) το τρίτο του διαμορφώθηκε στις 81 μονάδες σημειώνοντας νέα πτώση έναντι του προηγούμενου τριμήνου. Ο δείκτης επηρεάστηκε αρνητικά από τη συνεχιζόμενη αβεβαιότητα σχετικά με την επιλογή βιώσιμου σχεδίου επίλυσης της ελληνικής κρίσης χρέους, καθώς και τις δυσοίωνες προβλέψεις για την πορεία της Ελληνικής οικονομίας, το ΑΕΠ της οποίας αναμένεται να σημειώσει μέχρι το τέλος του 6 σωρευτικές από το 2008 απώλειες λόγω της ύφεσης -12%. ΕΑΣΕ/ICAP-CEO General Index 89 86 97 89 81 2 Eurostat, newsrelease euroindicators, 6 September 3 Σύμφωνα με την ΕΛ.ΣΤΑΤ. (Τριμηνιαίοι Εθνικοί Λογαριασμοί, 8/9/) τα στοιχεία για την Ελλάδα είναι μη εποχικά διορθωμένα και ως εκ τούτου δεν είναι συγκρίσιμα. 4 IMF, World Economic Outlook, September 5 European Commission, Business Climate Indicator for the Euro Area, September 6 ΕΛ.ΣΤΑΤ, Αναθεωρημένα στοιχεία του ΑΕΠ, Οκτώβριος ΕΑΣΕ/ICAP CEO Index -2- Τέλος 3 ου τριμήνου
ΕΑΣΕ/ICAP CEO Index Τέλος 3 ου τριμήνου Η ανάλυση των αποτελεσμάτων ανά τάξη μεγέθους επιχείρησης δείχνει ότι ο δείκτης επιχειρηματικού κλίματος σημείωσε μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις έναντι των μεγάλων και πολύ μεγάλων επιχειρήσεων. 60 40 20 0 ΕΑΣΕ/ICAP-CEO Confidence Index ανά μέγεθος επιχείρησης με κριτήριο την απασχόληση Μικρές και μεσαίες Μεγάλες Πολύ μεγάλες 85 84 97 85 75 88 94 91 82 99 99 93 Ο δείκτης τρέχουσας οικονομικής κατάστασης (ΕΑΣΕ-CEO Current Status Index) παρουσίασε μικρή μείωση έναντι του προηγούμενου τριμήνου στις 71 μονάδες, αλλά αρκετά υψηλότερη ήταν η πτώση του δείκτη προσδοκιών στις 91 μονάδες. ΕΑΣΕ/ICAP-CEO Current status Index ΕΑΣΕ/ICAP-CEO Expectation Index 72 71 76 73 71 107 102 117 106 91 60 ΕΑΣΕ/ICAP CEO Index -3- Τέλος 3 ου τριμήνου
ΕΑΣΕ/ICAP CEO Index Τέλος 3 ου τριμήνου Τα αναλυτικά αποτελέσματα της έρευνας Ιουνίου Ο δείκτης τρέχουσας οικονομικής κατάστασης σημείωσε νέα πτώση στις 93 μονάδες. Μόνο το 2% των CEOs πιστεύουν ότι οι τρέχουσες συνθήκες είναι καλύτερες σε σχέση με ένα έτος πριν. Το ποσοστό των CEOs που θεωρούν ότι η οικονομική κατάσταση της χώρας είναι δυσμενέστερη αυξήθηκε σε 98% έναντι 93% το προηγούμενο. Η τρέχουσα οικονομική κατάσταση της χώρας συγκρινόμενη με 1 έτος πριν 2% 105 95 107 101 108 93 98% 85 Ανάλογες είναι οι προσδοκίες των CEOs για την οικονομική κατάσταση της χώρας ένα έτος μετά, που αποτυπώνεται στη σημαντική μείωση του δείκτη στις 103 μονάδες. Το ποσοστό των CEOs που θεωρούν ότι η οικονομική κατάσταση της χώρας θα επιδεινωθεί στο επόμενο έτος αυξήθηκε σε 71% έναντι 51% το προηγούμενο. Η εκτίμηση για την οικονομική κατάσταση της χώρας 1 έτος μετά 5% 7% 17% 140 130 136 123 139 127 103 71% ΕΑΣΕ/ICAP CEO Index -4- Τέλος 3 ου τριμήνου
ΕΑΣΕ/ICAP CEO Index Τέλος 3 ου τριμήνου Ο δείκτης της τρέχουσας οικονομικής κατάστασης του κλάδου στον οποίο δραστηριοποιούνται οι επιχειρήσεις σημείωσε άνοδο και επανήλθε στα επίπεδα του πρώτου τριμήνου του. Υψηλότερη ήταν η μεταβολή του δείκτη στη βιομηχανία έναντι των εμπορικών επιχειρήσεων, ενώ στις υπηρεσίες παρουσίασε οριακή άνοδο. Η τρέχουσα οικονομική κατάσταση του κλάδου δραστηριοποίησης σε σχέση με 1 έτος πριν 6% 13% 95 85 91 86 93 87 93 81% Επιδείνωση καταγράφηκε στις προσδοκίες των CEOs για την πορεία του κλάδου τους ένα έτος μετά, με νέα πτώση του δείκτη στις μονάδες. Περισσότερο απαισιόδοξοι για τον κλάδο τους εμφανίζονται οι CEOs των βιομηχανιών και υπηρεσιών έναντι των εμπορικών επιχειρήσεων. Η εκτίμηση για την οικονομική κατάσταση του κλάδου δραστηριοποίησης 1 έτος μετά 56% 6% 6% 32% 140 130 122 106 136 114 ΕΑΣΕ/ICAP CEO Index -5- Τέλος 3 ου τριμήνου
ΕΑΣΕ/ICAP CEO Index Τέλος 3 ου τριμήνου Μετά από τρία συνεχόμενα τρίμηνα αισιόδοξου κλίματος για την τρέχουσα πορεία των επιχειρήσεων που διοικούν, στο τρίτο του οι CEOs δεν αξιολογούν θετικά την οικονομική κατάσταση, γεγονός που αποτυπώνεται στην πτώση του δείκτη στις 52 μονάδες, έναντι 54 του προηγούμενου τριμήνου. Σημειώνεται, ωστόσο, ότι αντίθετα με τους λοιπούς τομείς, ο δείκτης των εμπορικών επιχειρήσεων παρουσίασε άνοδο. Η τρέχουσα οικονομική κατάσταση της εταιρείας συγκρινόμενη με 1 έτος πριν 52% 21% 27% 55 50 45 40 46 49 50 54 52 Επιδείνωση σημείωσαν οι προσδοκίες των CEOs για την οικονομική κατάσταση της εταιρείας τους το επόμενο έτος. Ο δείκτης σημείωσε νέα πτώση στις 92 μονάδες έναντι 103 του προηγούμενου τριμήνου. Ωστόσο, ο δείκτης των πολύ μεγάλων επιχειρήσεων παρουσίασε οριακή άνοδο κατά μία μονάδα δείχνοντας ότι οι CEOs πιστεύουν ότι η οικονομική κατάσταση των εταιρειών που διοικούν δεν θα επιδεινωθεί το επόμενο έτος. Η εκτίμηση για την οικονομική κατάσταση της εταιρείας 1 έτος μετά 6% 116 27% 26% 97 103 92 41% ΕΑΣΕ/ICAP CEO Index -6- Τέλος 3 ου τριμήνου
ΕΑΣΕ/ICAP CEO Index Τέλος 3 ου τριμήνου Ο δείκτης τρεχουσών επενδύσεων παγίου κεφαλαίου έναντι του προηγούμενου έτους, παρέμεινε στο ίδιο επίπεδο με το προηγούμενο, στις 72 μονάδες. Εμφανίζονται ωστόσο τομεακές διαφοροποιήσεις, με τη βιομηχανία να παρουσιάζει μείωση του δείκτη, έναντι οριακής αύξησης στο εμπόριο και στασιμότητας στις υπηρεσίες. Σημαντικότερες είναι οι διαφοροποιήσεις ανάλογα με το μέγεθος, όπου ο δείκτης εμφανίζει μείωση στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, οριακή άνοδο στις μεγάλες και αρκετά υψηλότερη αύξηση στις πολύ μεγάλες. Η τρέχουσα δαπάνη για επενδύσεις παγίου κεφαλαίου της εταιρείας σε σχέση με 1 έτος πριν 3% 17% Υψηλότερη 67 69 77 72 72 60 53% 27% Χαμηλότερη 50 40 Αρνητικές είναι οι προσδοκίες για την εξέλιξη των επενδύσεων το επόμενο έτος διαμορφώνοντας τον δείκτη στις 81 μονάδες. Οι βιομηχανίες διαφοροποιούνται με μικρή άνοδο του δείκτη έναντι των υπολοίπων τομέων όπου καταγράφηκε αξιόλογη πτώση. Η εκτίμηση για την δαπάνη επενδύσεων παγίου κεφαλαίου της εταιρείας 1 έτος μετά 45% 9% 12% Υψηλότερη 34% Χαμηλότερη 92 95 98 94 81 ΕΑΣΕ/ICAP CEO Index -7- Τέλος 3 ου τριμήνου
ΕΑΣΕ/ICAP CEO Index Τέλος 3 ου τριμήνου Ο δείκτης τρέχουσας απασχόλησης παρουσίασε μείωση και διαμορφώθηκε στις 47 μονάδες έναντι 53 το προηγούμενο. Σημαντική είναι η μείωση του δείκτη για τις βιομηχανίες, μικρότερη η πτώση στο εμπόριο, ενώ στις υπηρεσίες παρέμεινε σταθερός. Ο αριθμός εργαζομένων της εταιρείας συγκρινόμενος με 1 έτος πριν 13% Μεγαλύτερος 55 54 53 50% Ίδιος Μικρότερος 50 49 48 47 37% 45 Ο δείκτης προσδοκιών απασχόλησης συνέχισε την καθοδική του πορεία από τις μονάδες στις 79. Οι υπηρεσίες διαφοροποιούνται σε σχέση με τους λοιπούς κλάδους με οριακή άνοδο του δείκτη κατά μία μονάδα, έναντι αξιόλογης μείωσης στη βιομηχανία και το εμπόριο. Σημαντική είναι η διαφοροποίηση των πολύ μεγάλων επιχειρήσεων ο δείκτης των οποίων σημείωσε άνοδο, έναντι μείωσης στις μικρές μεσαίες και μεγάλες. Ο αριθμός εργαζομένων της εταιρείας 1 έτος μετά 8% 9% Μεγαλύτερος 86 89 97 Ίδιος 79 42% 41% Μικρότερος 60 ΕΑΣΕ/ICAP CEO Index -8- Τέλος 3 ου τριμήνου
ΕΑΣΕ/ICAP CEO Index Τέλος 3 ου τριμήνου Εκτός των βασικών ερωτήσεων που υποβάλλονται κάθε στους CEOs, ζητήθηκε επιπλέον η γνώμη τους σχετικά με την κατάργηση ή όχι της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας και επιπλέον για τις τρέχουσες εξελίξεις στην Ελλάδα. Σχετικά με την κατάργηση της ΕΓΣΣΕ και την άρση του κατώτερου ορίου μισθών στον ιδιωτικό τομέα, το 50% των CEOs θεωρεί ότι δεν πρέπει να καταργηθεί, το αντίθετο πιστεύει το 45%, ενώ 5% δεν εξέφρασαν γνώμη. Αξιόλογη είναι η διαφοροποίηση στις απαντήσεις ανάλογα με τον κλάδο δραστηριοποίησης. Το ποσοστό των CEOs που πιστεύουν ότι η ΕΓΣΣΕ πρέπει να καταργηθεί διαμορφώνεται σε 60% για τη βιομηχανία, 44% για το εμπόριο και 38% για τις υπηρεσίες. Πρέπει να καταργηθεί η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΕΓΣΣΕ) και να αρθεί το κατώτερο όριο μισθών για τον ιδιωτικό τομέα; Η γνώμη για τις τρέχουσες εξελίξεις στην Ελλάδα 50% 5% 45% Ναι Όχι 17% 50% 33% Θα ξεπεραστεί η κρίση χωρίς πτώχευση της χώρας Η χώρα θα αναγκαστεί να πτωχεύσει Το 50% των CEOs πιστεύει ότι η χώρα θα αναγκαστεί να πτωχεύσει, ενώ το 33% ότι η κρίση θα ξεπεραστεί χωρίς πτώχευση. Αξιοσημείωτο είναι το ποσοστό των CEOs που δεν εξέφρασε γνώμη και ανήλθε σε 17%. ΕΑΣΕ/ICAP CEO Index -9- Τέλος 3 ου τριμήνου