Παρουσίαση αποτελεσμάτων Δείκτη Εμπιστοσύνης Συμβούλων Μάνατζμεντ - GMCCI για το δ τρίμηνο Με την υποστήριξη των εταιρειών μελών του ΣΕΣΜΑ

Παρουσίαση αποτελεσμάτων Δείκτη Εμπιστοσύνης Συμβούλων Μάνατζμεντ - GMCCI για το δ τρίμηνο Με την υποστήριξη των εταιρειών μελών του ΣΕΣΜΑ Ιανουάριος 2015

4 η τριμηνιαία έρευνα στις επιχειρήσεις-μέλη του Συνδέσμου Εταιρειών Συμβούλων Μάνατζμεντ Ελλάδος (ΣΕΣΜΑ) Α. Εισαγωγή Ο Σύνδεσμος Εταιρειών Συμβούλων Μάνατζμεντ Ελλάδος (ΣΕΣΜΑ) ιδρύθηκε το 1991 και αποτελεί τον επαγγελματικό συλλογικό φορέα των οργανωμένων εταιρειών συμβούλων επιχειρήσεων στην Ελλάδα, με 56 εταιρείες μέλη, στις οποίες απασχολούνται περισσότερα από 2.500 εξειδικευμένα στελέχη, Έλληνες επιστήμονες, και πραγματοποιούν περισσότερο από 250 εκ. ετήσιο κύκλο εργασιών, έχοντας επενδύσει άνω των 70 εκ. ελληνικής προέλευσης κεφάλαια. Κύριος στόχος του ΣΕΣΜΑ είναι η ανάπτυξη και διεύρυνση της αγοράς συμβουλευτικών υπηρεσιών, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, και η ενίσχυση και παγίωση της αξιοπιστίας και της προστιθέμενης αξίας των συμβουλευτικών υπηρεσιών και της επιχειρηματικής υποστήριξης, τόσο στο δημόσιο, όσο και τον ιδιωτικό τομέα. Ο ΣΕΣΜΑ θεωρεί ότι η παρακολούθηση και αξιολόγηση όχι μόνο της οικονομικής συγκυρίας, αλλά και των μεσοπρόθεσμων τάσεων της οικονομίας είναι πολύ σημαντικές για τη χάραξη στρατηγικής από τις επιχειρήσεις και από το δημόσιο. Οι εκτιμήσεις και προσδοκίες των επιχειρήσεων για την πορεία της οικονομίας αντικατοπτρίζουν την τρέχουσα οικονομική πραγματικότητα και επηρεάζουν την επενδυτική ροπή. Η καταγραφή συνεπώς των απόψεων και προσδοκιών των ιθυνόντων των επιχειρήσεων είναι πολύ χρήσιμη για την ανάλυση της οικονομικής συγκυρίας βραχυχρονίως καθώς και για τη χάραξη οικονομικής πολιτικής. Οι προσδοκίες των επιχειρήσεων καταγράφονται μέσω ειδικών δειγματοληπτικών ερευνών, από τα δεδομένα των οποίων δημιουργούνται δείκτες εμπιστοσύνης και επιχειρηματικού κλίματος. Οι εν λόγω δείκτες βασίζονται σε απαντήσεις διευθυντών επιχειρήσεων, κ.ά., οι οποίοι παρακολουθούν τη δική τους επιχείρηση και κλάδο, αλλά έχουν γενικότερη εποπτεία διαφορετικών κλάδων και της οικονομίας εν συνόλω. Ο ΣΕΣΜΑ δημιούργησε ένα νέο δείκτη, το Δείκτη Εμπιστοσύνης Συμβούλων Μάνατζμεντ (Greek Management Consultants Confidence Index - GMCCI), ο οποίος έχει δύο συνιστώσες. Η πρώτη, GMCCI Οικονομική Συγκυρία, αποτυπώνει τις προσδοκίες των διευθυνόντων και στελεχών των επιχειρήσεων Συμβούλων Μάνατζμεντ για την πορεία των βασικών οικονομικών μεγεθών κατά το επόμενο δωδεκάμηνο. Η δεύτερη, GMCCI Παραγωγικοί Συντελεστές, καταγράφει τις εκτιμήσεις τους για τις μεταβολές στη διαθεσιμότητα και στην ποιότητα των βασικών παραγωγικών συντελεστών, ήτοι το ανθρώπινο δυναμικό, τις συνθήκες χρηματοδότησης, τις δημόσιες υποδομές, την επιχειρηματικότητα και το θεσμικό πλαίσιο. Η βελτίωση της παραγωγικότητας αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στην έξοδο από την ύφεση, στην επιχειρούμενη αλλαγή του προσανατολισμού και στην μακρόπνοο ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Έτσι η συνιστώσα αυτή του GMCII έχει ιδιαίτερη βαρύτητα. Και οι δύο υποδείκτες καταρτίζονται από δεδομένα που προέρχονται από τριμηνιαίες έρευνες στα μέλη και στελέχη των επιχειρήσεων μελών του ΣΕΣΜΑ και προκύπτουν από τη διαφορά μεταξύ «θετικών» και «αρνητικών» απαντήσεων. Οι έρευνες καταγράφουν επίσης τα κυριότερα προσκόμματα στην επιχειρηματική δράση. Το τμήμα αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο γιατί απηχεί την εμπειρία συμβούλων που παρέχουν υποστήριξη σε ένα ευρύ φάσμα κλάδων και συνεπώς είναι σε θέση να γνωρίζουν τους όποιους ανασταλτικούς παράγοντες. Επιπλέον, στο τέλος κάθε έτους παρουσιάζονται οι απόψεις των συμβούλων μάνατζμεντ, των κατ εξοχήν ειδικών, για τη λειτουργία, τις προτεραιότητες και την αποτελεσματικότητα του ΕΣΠΑ. Ο κλάδος GMCCI δ τρίμηνο 2

των συμβούλων μάνατζμεντ είναι ίσως ο πληρέστερα ενημερωμένος και περισσότερο έμπειρος για τα προγράμματα και τις διαδικασίες του ΕΣΠΑ. Οι γνώμες των επιχειρήσεων του κλάδου έχουν μεγάλη σημασία για το σχεδιασμό και την υλοποίηση των δράσεων του προγράμματος. Επιστημονικός υπεύθυνος είναι ο κ. Κωνσταντίνος Αϊβαλής και υπεύθυνος της έρευνας ο κ. Βασίλειος Ρεγκούζας, γενικός γραμματέας του ΔΣ του ΣΕΣΜΑ. Β. Η μεθοδολογία της έρευνας Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η έρευνα έχει τρία σκέλη: Πρώτον, την καταγραφή των προβλέψεων των συμβούλων για την οικονομική κατάσταση στο επόμενο δωδεκάμηνο. Δεύτερον, την αποτύπωση των προσδοκιών τους όσον αφορά τους παραγωγικούς συντελεστές στο ίδιο χρονικό διάστημα. Τέλος, την καταγραφή των κυριότερων εμποδίων στην επιχειρηματική ανάπτυξη. Οι έρευνες διεξάγονται ανά τρίμηνο και τα αποτελέσματά τους δημοσιοποιούνται κάθε Απρίλιο, Ιούλιο, Οκτώβριο και Ιανουάριο. Τον πληθυσμό αποτελούν οι εκπρόσωποι των 56 εταιρειών-μελών του ΣΕΣΜΑ, επτά επίτιμα μέλη και πρώην πρόεδροι του ΣΕΣΜΑ. Οι εταιρείες-μέλη με προσωπικό περισσότερο από 50 άτομα εκπροσωπούνται στην έρευνα από δύο άτομα. Έτσι το σύνολο του πληθυσμού αποτελείται από 70 άτομα. Η πρώτη έρευνα διεξήχθη στα τέλη Μαρτίου. H ανά χείρας τέταρτη διεξήχθη στα τέλη Δεκέμβριου αρχές Ιανουαρίου και κατέγραψε τις προσδοκίες που είχαν διαμορφωθεί κατά το τέταρτο τρίμηνο του. Υπήρξαν 49 απαντήσεις και το ποσοστό ανταπόκρισης ήταν 7%. Η μεθοδολογία κατάρτισης του δείκτη GMCCI έχει ως εξής: Υπολογίζονται τα ποσοστά «θετικών» και «αρνητικών» απαντήσεων για κάθε παράμετρο και υπολογίζεται η διαφορά τους (Δ = (Θ Α) x 100), η οποία λαμβάνει τιμές στο διάστημα -100 έως +100. Ο δε δείκτης προκύπτει ως ο αριθμητικός μέσος όρος των πέντε παραμέτρων, οι οποίες εξετάζονται για κάθε συνιστώσα. Βελτίωση των προσδοκιών θα εμφανιστεί ως αύξηση της διαφοράς και αντιστρόφως. Τέλος, για να προσδιορισθεί η σημασία κάθε παράγοντα που δρα ανασχετικά στην επιχειρηματική ανάπτυξη, υπολογίστηκε ένα σκορ. Ο υπολογισμός του για κάθε παράγοντα έγινε ως εξής: Ο κάθε βαθμός της κλίμακας Likert 1-5 πολλαπλασιάστηκε με τον αριθμό των απαντήσεων κάθε βαθμίδας. Το γινόμενο αυτό διαιρέθηκε εν συνεχεία με τον αριθμό των απαντημένων ερωτηματολογίων. Το σκορ αυτό κυμαίνεται μεταξύ 0 και 5. Όσο υψηλότερο το σκορ, τόσο μεγαλύτερη η σημασία κάθε παράγοντα. Γ. Τα αποτελέσματα της έρευνας Γ.1. Οι προβλέψεις για την οικονομική κατάσταση το επόμενο δωδεκάμηνο. (GMCCI Οικονομική Συγκυρία) Παρουσιάζονται εν συνεχεία οι προβλέψεις των συμβούλων για τις εξελίξεις στα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη για το επόμενο δωδεκάμηνο. Οι προβλέψεις αυτές προφανώς σχετίζονται με την τρέχουσα οικονομική συγκυρία. Αντικατοπτρίζουν όμως και τις απόψεις για τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία, καθώς και τις προσδοκίες των επιχειρήσεων για την μεσοπρόθεσμη πορεία των οικονομικών μεγεθών. Έτσι η επιδείνωση των προσδοκιών, παρά τα κάποια θετικά μηνύματα που εκπέμπονται σήμερα, σχετίζεται και με το γεγονός ότι τα μεγάλα προβλήματα εξακολουθούν να υπάρχουν. Ειδικότερα παρουσιάζονται οι μεταβολές των εξής κρίσιμων μεγεθών: ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης, ποσοστό ανεργίας, ιδιωτικές επενδύσεις παγίου κεφαλαίου, εξαγωγές και, τέλος, ρυθμός μεταβολής των τιμών. Η γενική εικόνα που προκύπτει είναι ότι η επιδείνωση των προσδοκιών που κατεγράφη το τρίτο τρίμηνο συνεχίστηκε και μάλιστα πολύ απότομα. Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος του ισοζυγίου «θετικών» «αρνητικών» απαντήσεων για τα πέντε μεγέθη του GMCCI Οικονομική Συγκυρία περιορίστηκε σε μόλις GMCCI δ τρίμηνο 3

-6,3 62,0 48,0 77,1 3,8 από 36,9 το προηγούμενο τρίμηνο, όπως φαίνεται στο επόμενο διάγραμμα. Η απότομη αυτή κάμψη του δείκτη οφείλεται σε μειώσεις όλων ανεξαιρέτως των συνιστωσών του. Μεγαλύτερη απαισιοδοξία επικράτησε πάντως για τη μεγέθυνση της οικονομίας και για τις ιδιωτικές επενδύσεις, λόγω της αυξημένης αβεβαιότητας για την οικονομική πολιτική. Και στα δύο αυτά μεγέθη οι «αρνητικές» απαντήσεις ξεπέρασαν τις «θετικές». GMCCI Οικονομική Συγκυρία (μέσος όρος διαφοράς «θετικών» - «αρνητικών» απαντήσεων) 6 5 43,0 48,7 4 36,9 3 2 1 3,8 Οι προβλέψεις για το ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης 10 22,9% 29,2% 47,9% Υψηλότερος Ίδιος Χαμηλότερος 8 6 4 2-2 -4-6 -8-54,3 τελευταίου τριμήνου Παρά τις ενθαρρυντικές εξελίξεις στο ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο κατεγράφη αναιμικός μεν, αλλά θετικός ρυθμός μεγέθυνσης οι προσδοκίες των συμβούλων για την ανάπτυξη μετά από ένα χρόνο είναι πολύ απαισιόδοξες. Συγκεκριμένα, περισσότερες επιχειρήσεις πιστεύουν ότι ο ρυθμός μεγέθυνσης θα επιβραδυνθεί από όσες εκτιμούν ότι θα υπάρξει επιτάχυνση. GMCCI δ τρίμηνο 4

-18,4 64,0 67,3 52,0 22,0 17,0 26,5 54,2 Ωστόσο, η πλειονότητα εξακολουθεί να προβλέπει ότι η αργή ανάκαμψη της οικονομίας θα συνεχιστεί. Στην επιδείνωση αυτή συνέβαλε αφενός η απότομη μείωση του μεριδίου εκείνων που θεωρούν ότι η μεγέθυνση της οικονομίας θα επιταχυνθεί από 5% το τρίτο τρίμηνο σε 22,9% τώρα και αφετέρου η εκτίναξη του ποσοστού όσων προβλέπουν βραδύτερη άνοδο του ΑΕΠ, από μόλις 2,0% σε 29,2%. Οι προβλέψεις για την ανεργία 6 17,0% 5 34,0% 4 3 2 1 48,9% Υψηλότερη Ίδια Χαμηλότερη -1-2 -9,5 Όπως είναι φυσικό, περισσότερη απαισιοδοξία καταγράφεται και για την ανεργία, παρά την ελαφρά κάμψη της κατά τη διάρκεια του έτους. Συγκεκριμένα, μειώθηκε το ποσοστό όσων εκτιμούν ότι θα υπάρξει περαιτέρω αποκλιμάκωση της, ενώ αυξήθηκε, απότομα μάλιστα, το μερίδιο αυτών που προβλέπουν υψηλότερη ανεργία σε ένα χρόνο. Έτσι, το ισοζύγιο «θετικών» «αρνητικών» απαντήσεων μειώθηκε από 26,5 σε 17,0. Οι απόψεις αυτές είναι συμβατές με αυτές περί του ρυθμού μεγέθυνσης, καθώς η δημιουργία θέσεων εργασίας εξαρτάται από τις μεταβολές της οικονομικής δραστηριότητας. Υπογραμμίζεται ωστόσο ότι περισσότερες επιχειρήσεις προβλέπουν μείωση της ανεργίας από όσες αύξηση. Οι προβλέψεις για τις ιδιωτικές επενδύσεις παγίου κεφαλαίου 20,4% 38,8% 40,8% Υψηλότερες Ίδιες Χαμηλότερες 8 6 4 2-2 -4-6 -8-70,4 GMCCI δ τρίμηνο 5

8,0 8,3 14,3 12,0 18,4 30,6 46,0 59,2 Το ισοζύγιο αισιοδοξίας για τις ιδιωτικές επενδύσεις έγινε για πρώτη φορά αρνητικό το τελευταίο τρίμηνο του. Η αρνητική αυτή εξέλιξη συνδέεται ασφαλώς με τις προσδοκίες για το ΑΕΠ που αναλύθηκαν προηγουμένως. Υπάρχει ωστόσο ένα μεγάλο ποσοστό επιχειρήσεων 40,8% που εκτιμά ότι η επενδυτική δραστηριότητα δεν θα μειωθεί περισσότερο. Το γεγονός αυτό είναι κάπως ενθαρρυντικό δεδομένου ότι οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου μειώνονται συνεχώς τα τελευταία χρόνια. Οι προβλέψεις για τις εξαγωγές 7 12,2% 6 5 4 30,6% 3 2 1-1 57,1% -2-3 -4 Υψηλότερες Ίδιες Χαμηλότερες -27,6 Επιδείνωση των προσδοκιών σημειώθηκε και όσον αφορά τις εξαγωγές, μέγεθος κρίσιμο για την αναδιάταξη της ελληνικής οικονομίας. Το προηγούμενο τρίμηνο η διαφορά «θετικών» «αρνητικών» απαντήσεων ήταν 46,0. Η τελευταία έρευνα κατέγραψε διαφορά μόλις 18,4, η οποία οφείλεται στη μείωση του ποσοστού όσων περιμένουν αύξηση εξαγωγών σε ένα χρόνο από σήμερα και σε αύξηση των ποσοστών στασιμότητας και μείωσης. 12,5% 66,7% 20,8% Υψηλότερος Ίδιος Χαμηλότερος Οι προβλέψεις για τον πληθωρισμό 16,0 14,0 12,0 1 8,0 6,0 4,0 2,0-2,0-4,0-6,0-3,7 Οι περισσότερες επιχειρήσεις, 66,7%, προβλέπουν ότι ο αποπληθωρισμός που ξεκίνησε το 2013 θα συνεχιστεί, εκτίμηση που είναι συμβατή με αυτές περί ΑΕΠ, κλπ. Ταυτοχρόνως, η διαφορά μεταξύ «θετικών» «αρνητικών» απαντήσεων περιορίστηκε 12,0 σε 8,3. GMCCI δ τρίμηνο 6

30,6 28,6 44,9 4 Γ.2. Οι προβλέψεις για τους παραγωγικούς συντελεστές το επόμενο δωδεκάμηνο. (GMCCI Παραγωγικοί Συντελεστές) Στο τμήμα αυτό της έκθεσης παρουσιάζονται οι προβλέψεις των συμβούλων για τις εξελίξεις στο μέτωπο των παραγωγικών συντελεστών, δηλαδή των παραγόντων που εν τέλει προσδιορίζουν το μακροχρόνιο ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης. Και εδώ υπήρξε επιδείνωση των προσδοκιών. Ο δείκτης GMCCI Παραγωγικοί Συντελεστές, δηλαδή ο μέσος όρος της διαφοράς «θετικών» «αρνητικών» απαντήσεων σημείωσε απότομη κάμψη από 29,7 το προηγούμενο τρίμηνο σε μόλις 1,6 τώρα. Επισημαίνεται ότι όλοι οι υποδείκτες χειροτέρευσαν. GMCCI Παραγωγικοί Συντελεστές (μέσος όρος διαφοράς «θετικών» - «αρνητικών» απαντήσεων) 4 35,0 3 34,6 33,1 29,7 25,0 2 15,0 1 5,0 1,6 2,0% Οι προβλέψεις για την αποτελεσματικότητα του ανθρώπινου δυναμικού 5 4 30,6% 3 2 1 67,3% Καλύτερη Ίδια Χειρότερη -1-2 -11,4 τελευταίου τριμήνου GMCCI δ τρίμηνο 7

-10,2 34,0 40,8 4-2,0-6,1 6,3 8,0 Καταρχάς, οι προβλέψεις για την αποτελεσματικότητα του ανθρωπίνου δυναμικού χειροτέρευσαν μεν, αλλά η διαφορά μεταξύ βελτίωσης επιδείνωσης παρέμεινε μεγάλη, 28,6. Είναι δε η μεγαλύτερη μεταξύ όλων των παραγωγικών συντελεστών. Οι προβλέψεις για τις δημόσιες υποδομές 1 26,5% 20,4% 5,0-5,0-1 53,1% Καλύτερη Ίδια Χειρότερη -15,0-2 -14,1 Στον τομέα αυτό σημειώθηκε σημαντική άνοδος της απαισιοδοξίας. Το σχετικό ισοζύγιο έγινε αρνητικό, καθώς το ποσοστό εκείνων που προβλέπουν χειροτέρευση των υποδομών ξεπέρασε το αντίστοιχο αυτών που προσδοκούν βελτίωση. Η πλειονότητα των συμβούλων ωστόσο εξακολουθεί να θεωρεί ότι η κατάσταση των υποδομών δεν θα μεταβληθεί ουσιαστικά εντός του επομένου έτους. Οι προβλέψεις για τις συνθήκες χρηματοδότησης των επιχειρήσεων 6 4 26,5% 2 36,7% -2-4 36,7% Καλύτερες Ίδιες Χειρότερες -6-50,2 Η μεγαλύτερη στροφή στις προσδοκίες για τους παραγωγικούς συντελεστές σημειώθηκε σε αυτές για τις συνθήκες χρηματοδότησης. Το μερίδιο αυτών που προβλέπουν βελτίωση συρρικνώθηκε από 44,0% το τρίτο τρίμηνο σε 26,5% τώρα. Από την άλλη πλευρά, η ομάδα των απαισιόδοξων διογκώθηκε από 4,0% σε 36,7%. Έτσι το ισοζύγιο αισιοδοξίας έγινε αρνητικό, -10,2. GMCCI δ τρίμηνο 8

36,0 38,8 3-4,1 30,6 52,0 57,1 Οι προβλέψεις για την επιχειρηματικότητα 8 28,6% 24,5% 6 4 2 46,9% -2-4 -34,7 Καλύτερη Ίδια Χειρότερη τελευταίου τριμήνου Αντίστοιχη είναι και η εικόνα που προκύπτει για τις προσδοκίες για την ελληνική επιχειρηματικότητα. Και στο μέτωπο αυτό το μερίδιο των απαισιόδοξων διευρύνθηκε απότομα και η διαφορά «θετικών» «αρνητικών» απαντήσεων έλαβε αρνητική τιμή, -4,1. 18,4% Οι προβλέψεις για το θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο 63,3% 18,4% Καλύτερο Ίδιο Χειρότερο Χειροτέρευσαν επίσης οι προβλέψεις για το θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία των επιχειρήσεων. Το ισοζύγιο «θετικών» «αρνητικών» απαντήσεων περιορίστηκε στο, καθώς τα ποσοστά αισιοδοξίας και απαισιοδοξίας ήταν ίσα. Από την άλλη πλευρά, όμως, η πλειονότητα των συμβούλων δεν προσδοκά αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο. 5 4 3 2 1-1 -2-3 -4-3 GMCCI δ τρίμηνο 9

Γ.3. Οι ανασχετικοί παράγοντες στην επιχειρηματική δράση Κατά το τελευταίο τρίμηνο του σημειώθηκαν μεταβολές στις απόψεις των επιχειρήσεων για τα κυριότερα προσκόμματα στην επιχειρηματική δράση. Οι κυριότεροι ανασχετικοί παράγοντες θεωρήθηκαν οι αλλαγές στις ακολουθούμενες πολιτικές. Η αύξηση της σημασίας που αποδίδουν στους παράγοντες αυτούς οι επιχειρήσεις προφανώς συνδέεται με τις πολιτικές εξελίξεις. Ως το μεγαλύτερο πρόσκομμα θεωρήθηκε η «έλλειψη συνέχειας στη λειτουργία του κράτους». Το σκορ του παράγοντα αυτού ήταν 4,4 με μέγιστο το 5,0 και έτσι πέρασε στην πρώτη θέση από την τέταρτη που βρισκόταν στις δύο προηγούμενες έρευνες. Ακολούθησε η έλλειψη σταθερότητας της φορολογικής πολιτικής, η οποία στις τρεις προηγούμενες έρευνες ήταν πρώτη. Την τρίτη θέση και τέταρτη θέση κατέλαβαν η αναποτελεσματική λειτουργία της δημόσιας διοίκησης και η δυσκολία πρόσβασης σε χρηματοδότηση. Τέλος, η υψηλή φορολογία κατέλαβε μόλις την πέμπτη θέση. Φαίνεται συνεπώς ότι οι επιχειρήσεις ανησυχούν περισσότερο για τις ενδεχόμενες αλλαγές πολιτικών, ιδιαίτερα δε των φορολογικών, παρά για το ύψος των φόρων. Οι ανασχετικοί παράγοντες στην επιχειρηματική δράση Η γεωπολιτική θέση της Ελλάδας 1,64 Η έλλειψη κατάλληλα εκπαιδ. προσωπικού 2,20 Οι κρατικές παρεμβάσεις στην αγ. εργασίας Οι κρατικές παρεμβάσεις στις αγ. κεφαλαίων Οι κρατικές παρεμβάσεις στις αγορές Τα εμπόδια εισόδου σε κλάδους & επαγγέλματα Η διαφθορά Οι αδειοδοτήσεις & η εγκατάσταση επιχειρήσεων Το σύστημα απονομής δικαιοσύνης Η παραγωγικότητα του δημόσιου τομέα στην παροχή βασικών δημόσιων και οιονεί Η υψηλή φορολογία Η πρόσβαση στη χρηματοδότηση Η λειτουργία της δημόσιας διοίκησης Η έλλειψη σταθερότητας του φορολ. συστήματος Η έλλειψη συνέχειας της λειτουργίας του κράτους 2,93 2,94 2,98 3,02 3,61 3,63 3,77 3,77 3,86 4,04 4,21 4,35 4,38 Λίγο ανασταλτικός 0 2 4 6 Πολύ ανασταλτικός GMCCI δ τρίμηνο 10

Γ.4. Η πορεία του ΕΣΠΑ Για δεύτερη φορά καταγράφονται οι απόψεις των συμβούλων, των κατ εξοχήν ειδικών, για την πορεία της υλοποίησης του ΕΣΠΑ και τα αποτελέσματά του στην ελληνική οικονομία. Οι απόψεις τους είχαν επίσης καταγραφεί από την έρευνα του πρώτου τριμήνου του. Γενικά, οι σύμβουλοι παραμένουν επικριτικοί ως προς την συμβολή του ΕΣΠΑ στην ελληνική οικονομία. Η πλειονότητά τους θεωρεί ότι η κατανομή των πόρων μεταξύ των επιχειρησιακών προγραμμάτων συμβάλλει μόνο μέτρια στη μεγέθυνση και αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας. Ωστόσο, το σχετικό ποσοστό μειώθηκε από 78,0% σε 65,3% εντός του. Αντίστοιχες ήταν και οι απόψεις για τη συμβολή του ΕΣΠΑ στη βελτίωση των διαρθρωτικών προβλημάτων που έχει η ελληνική οικονομία, αλλά και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων. Και στους τομείς αυτούς όμως, ιδιαίτερα δε στο δεύτερο, σημειώθηκαν αλλαγές στη γνώμη των επιχειρήσεων. Παρότι η πλειονότητα εξακολουθεί να θεωρεί ότι η συμβολή του ΕΣΠΑ είναι μετρίως αποτελεσματική, τα ποσοστά εκείνων που θεωρούν το ΕΣΠΑ σημαντικό μέσο ανάπτυξης και βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας αυξήθηκαν σημαντικά κατά το διάστημα μεταξύ των δύο ερευνών. Η κατανομή των πόρων του ΕΣΠΑ μεταξύ των Ε.Π. προάγει την ανάπτυξη της οικονομίας Καθόλου 2,0% Σημαντικά 32,7% Η κατανομή των πόρων του ΕΣΠΑ μεταξύ των Ε.Π. βοηθά στην επίλυση των διαρθρωτικών προβλημάτων της οικονομίας Καθόλου 8,3% Σημαντικά 20,8% Μέτρια 65,3% Μέτρια 70,8% Η κατανομή των πόρων του ΕΣΠΑ μεταξύ των Ε.Π προωθεί την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων Καθόλου 14,6% Σημαντικά 29,2% Μέτρια 56,3% GMCCI δ τρίμηνο 11

Η έρευνα κατέγραψε επίσης προτάσεις των συμβουλευτικών επιχειρήσεων για τις παρεμβάσεις που θα πρέπει να ενισχυθούν. Από την ανάλυση των απαντήσεων προκύπτει ότι οι διατιθέμενοι πόροι του ΕΣΠΑ θα πρέπει να συμβάλουν στη βελτίωση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας, της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας. Όλοι αυτοί συνιστούν παράγοντες μεγάλης σημασίας για την αναδιάρθρωση, την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου και την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Από την άλλη πλευρά, δεν θεωρούνται αποτελεσματικές οι μη στοχευμένες δράσεις και προτείνεται ο περιορισμός της χρηματοδότησης, όπως π.χ. των προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης και ενίσχυσης του δημόσιου τομέα. Καταγράφηκαν ακόμα οι διαπιστώσεις των συμβούλων για τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις - πελάτες τους, όταν επιδιώκουν την ενίσχυσή τους μέσω του ΕΣΠΑ. Όπως είχε φανεί και από την προηγούμενη έρευνα, τα σοβαρότερα προβλήματα σχετίζονται με τη χρηματοδότηση. Πρώτη σε ένταση είναι η καθυστέρηση των εκταμιεύσεων και ακολουθεί η δυσκολία χρηματοδότησης από τις τράπεζες και η έκδοση εγγυητικών επιστολών. Ακολουθεί η αδυναμία κάλυψης της ίδιας συμμετοχής. Πρέπει να υπογραμμισθεί η σημαντική μείωση της σημασίας που αποδίδεται στην αδιαφάνεια και τη διαφθορά. Ενώ στην έρευνα του Μαρτίου περισσότεροι από το ένα τέταρτο των απαντησάντων τις θεωρούσαν πολύ σημαντικό πρόβλημα, στην τελευταία έρευνα το ποσοστό αυτό έχει περιοριστεί στο 16,3%. Αντιστοίχως, έχει αυξηθεί το ποσοστό εκείνων που τις θεωρούν χαμηλής έντασης πρόβλημα. Τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις που ζητούν ενισχύσεις μέσω του ΕΣΠΑ Πρόβλημα Ένταση προβλημάτων (%) Υψηλή Μέτρια Χαμηλή Πολυπλοκότητα διαδικασιών 49,0 49,0 2,0 Αδιαφάνεια διαφθορά 16,3 57,1 26,5 Αδυναμία κάλυψης ίδιας συμμετοχής 68,8 27,1 4,2 Δυσκολία δανεισμού και έκδοσης εγγυητικών επιστολών 79,6 18,4 2,0 Καθυστερήσεις εκταμιεύσεων 81,6 16,3 2,0 Δράσεις που δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες των επιχειρήσεων 32,7 59,2 8,2 Από την έρευνα καταδεικνύονται επίσης και τα ζητήματα που δημιουργούνται από τις διαδικασίες ενίσχυσης των επιχειρήσεων. Η πλειονότητα των συμβούλων θεωρεί ότι οι μεγαλύτερες δυσκολίες δημιουργούνται κατά το στάδιο της εκταμίευσης λόγω των παρατηρουμένων καθυστερήσεων. Το σχετικό ποσοστό μάλιστα αυξήθηκε σημαντικά μεταξύ Μαρτίου και Δεκεμβρίου. Δεύτερη σε σημασία παραμένει η τήρηση των υποχρεώσεων υλοποίησης των ενισχυόμενων μονάδων. Τα προβλήματα των διαδικασιών ενίσχυσης των επιχειρήσεων μέσω του ΕΣΠΑ Ένταση προβλημάτων (%) Στάδιο Υψηλή Μέτρια Χαμηλή Προετοιμασία αίτησης 12,8 51,1 36,2 Αξιολόγηση αίτησης έγκριση 29,2 64,6 6,3 Τήρηση υποχρεώσεων υλοποίησης 41,7 56,3 2,1 Εκταμίευση 70,8 22,9 6,3 GMCCI δ τρίμηνο 12

Με την υποστήριξη των εταιρειών μελών του ΣΕΣΜΑ GMCCI δ τρίμηνο 13