ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Τομέας Μεταδευτεροβάθμιας και Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΣΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΕΤΑ) Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 1

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΣΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΕΤΑ) ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Τομέας Μεταδευτεροβάθμιας και Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης Εμπιστευτική Έκθεση προς σχολιασμό Συντονισμός & επιστημονική επίβλεψη: Δρ Εύη Σαχίνη Παρακολούθηση & αξιολόγηση στοιχείων / Συντάκτης έκθεσης: Δρ Νένα Μάλλιου Ομάδα έργου: Ανάπτυξη στατιστικών διαδικασιών: Τώνια Ιερομνήμων Συλλογή & επεξεργασία στοιχείων: Ανδριάνα Δημακοπούλου, Μαρία Κλειδέρη, Μαρία Κωνσταντίνου, Ειρήνη Τόιτου Ανάπτυξη πληροφοριακών συστημάτων : Δρ Δημήτρης Καραϊσκος Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 2

Πίνακας περιεχομένων 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 4 2. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΠΛΑΙΣΙΟ: ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΜΕΤΑΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ... 7 3. ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΤΑ... 9 4. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΕΤΑ... 35 5. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΤΑ... 54 Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 3

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Μεθοδολογία-πηγές δεδομένων Η παραγωγή των στατιστικών στοιχείων για τις δαπάνες και το προσωπικό σε δραστηριότητες ΕΤΑ (R&D statistics) στον τομέα της μεταδευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (HES-Higher Education Sector), βασίστηκε στη συλλογή πρωτογενών δεδομένων από τους φορείς που ανήκουν στον τομέα. Αναλυτικά οι φορείς του τομέα παρουσιάζονται στο Παράρτημα Ι. Η έρευνα είναι απογραφική. Τα μεθοδολογικά βήματα τα οποία ακολουθήθηκαν για τη διεξαγωγή της έρευνας βρίσκονται αναλυτικά στο αρχείο με τίτλο «Μεθοδολογική Έκθεση», στο οποίο πραγματοποιείται επίσης αναφορά για όλους τους τομείς έρευνας. Αναλυτικότερα, τα στοιχεία συλλέχθηκαν μέσω ερωτηματολογίου, ειδικά διαμορφωμένου για τον τομέα HES. Ο κάθε φορέας συλλέγει, επεξεργάζεται και αποτυπώνει τις δαπάνες και το προσωπικό που δραστηριοποιείται σε ΕΤΑ στο ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο με χρήση ειδικών, μοναδικών για κάθε φορέα, κωδικών που του διανεμήθηκαν. Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στην ορθή συμπλήρωση των στοιχείων κατά τη διεξαγωγή της έρευνας με την παροχή συμπληρωματικών οδηγιών, γενικών και εξειδικευμένων για κάθε φορέα, και τη συνεχή επικοινωνία και παρακολούθηση της πορείας συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκαν εκτενείς έλεγχοι της ορθότητας αλλά και της συνάφειας των στοιχείων που συλλέχθηκαν με άλλες επίσημες στατιστικές. Ειδικότερα για τον τομέα HES, εκτός των μαθηματικών και λογικών ελέγχων, χρησιμοποιήθηκαν συμπληρωματικά δεδομένα από τις κάτωθι πηγές: I. Στοιχεία που προέκυψαν από την έρευνα που πραγματοποιήθηκε για την κρατική χρηματοδότηση για ΕΤΑ (ΚΧΕΤΑ/GBOARD) II. Επίσημα διοικητικά δεδομένα (αριθμός προσωπικού, κατηγορίες μελών ΔΕΠ κ.α.) III. Συμπληρωματικά δεδομένα από το Υπουργείο Παιδείας για τα κονδύλια του Κρατικού Προϋπολογισμού που διατίθενται στα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ (μισθοδοσία, λειτουργικά έξοδα) IV. Στοιχεία δαπανών που παρείχε η Ειδική Υπηρεσία ΟΠΣ (Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα) για τα έργα που υλοποιούνται στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ από τους φορείς του τομέα V. Δεδομένα για την κοινοτική χρηματοδότηση στο πλαίσιο του 7 ου Προγράμματος Πλαισίου (FP7) και άλλα Ευρωπαϊκά Έργα (βάσεις της ΕΕ ecorda, άλλες βάσεις ΕΕ) VI. Στοιχεία για την τριτοβάθμια εκπαίδευση - αριθμός διδακτορικών φοιτητών από τη βάση δεδομένων της ΕΛΣΤΑΤ VII. Στοιχεία για τον αριθμό των Ελλήνων διδακτόρων που διαθέτει το ΕΚΤ από το Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών VIII. Επεξεργασμένα στοιχεία που διαθέτει το ΕΚΤ από τις βάσεις δεδομένων επιστημονικών δημοσιεύσεων Web of Science και Scopus και τις αντίστοιχες δημοσιευμένες μελέτες (www.ekt.gr/metrics/report02 & www.ekt.gr/metrics/report03 ) Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 4

IX. Στοιχεία από ειδικές μελέτες και εκθέσεις που αφορούν τον τομέα με κυριότερες: o Αναθεώρηση συντελεστών έρευνας Ιδρυμάτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τομέας Στατιστικής & Επιχειρησιακής Έρευνας, Ιούνιος 2006 (με ανάθεση από ΓΓΕΤ) o Αναθεώρηση συντελεστών έρευνας Ανωτάτων Τεχνολογικών Ιδρυμάτων, Agilis, Οκτώβριος 2008 (με ανάθεση από ΓΓΕΤ) o Μελέτη της ερευνητικής δραστηριότητας των Νοσοκομείων το έτος 2004, Logotech, Αύγουστος 2006, (με ανάθεση από ΓΓΕΤ) o Μελέτη του ΟΟΣΑ με τίτλο: Reviewing higher education expenditures on R&D (Νοέμβριος 2010) Οι παραπάνω πηγές χρησιμοποιήθηκαν επίσης για τη συμπλήρωση δεδομένων για τις περιπτώσεις των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ τα οποία δεν υπέβαλαν ή υπέβαλαν ελλιπή στοιχεία. Τα κυριότερα από τα στοιχεία αυτά αναφέρονται στο Παράρτημα ΙΙ. 1.2 Χρονολόγιο ενεργειών Η εκκίνηση των διαδικασιών συλλογής στοιχείων για τον τομέα HES πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο του 2012 όπου και ζητήθηκε με επιστολή προς τους Πρυτάνεις / Προέδρους του συνόλου των Πανεπιστημιακών και Τεχνολογικών Ιδρυμάτων, των Διευθυντών των Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων κ.λπ., η ανάθεση σε συγκεκριμένο άτομο της αρμοδιότητας για τη συγκέντρωση και υποβολή των στοιχείων ΕΤΑ του φορέα. Δόθηκαν τα στοιχεία επικοινωνίας των αρμόδιων (ονοματεπώνυμο, e-mail, τηλέφωνο, θέση κ.λπ.) Στις 06/12/2012 πραγματοποιήθηκε η αποστολή της πρόσκλησης (μέσω e-mail) για τη συμπλήρωση του ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου στους 115 φορείς που περιλαμβάνονται στον τομέα της μεταδευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Παράλληλα, στις 18/12/2012 στάλθηκαν 40 επιστολές προς τους Πρυτάνεις και Προέδρους των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ με σκοπό την ενημέρωσή τους για την έναρξη διεξαγωγής της έρευνας ΕΤΑ στον τομέα HES από το ΕΚΤ. Στις 22/01/2013 εστάλη η 1 η μαζική υπενθύμιση (μέσω e-mail) σε όλους τους φορείς για την υποβολή των στοιχείων. Στις 08/03/2013 στάλθηκαν επιστολές προς τους Πρυτάνεις των 24 Πανεπιστημίων και τους Προέδρους των 16 ΤΕΙ με σκοπό την ενημέρωσή τους για την πρόοδο και τα προβλήματα συλλογής στοιχείων της έρευνας ΕΤΑ στον τομέα τους. Ταυτόχρονα εστάλησαν μεθοδολογικές οδηγίες προς τους υπευθύνους συμπλήρωσης των αντίστοιχων φορέων, ώστε να ακολουθηθεί κοινή πορεία στη συλλογή και επεξεργασία των στοιχείων από όλα τα ΑΕΙ. Στις 20/03/2013 στάλθηκαν επιστολές προς τους Διευθυντές των ΕΠΙ και των Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων (48 φορείς) με σκοπό την ενημέρωσή τους για την πρόοδο και τα προβλήματα συλλογής στοιχείων της έρευνας ΕΤΑ στον τομέα τους. Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 5

Λόγω της περιορισμένης απόκρισης από τα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία και τις δυσκολίες που δηλώνονταν από τους υπευθύνους για τη συμπλήρωση των ερωτηματολογίων, πραγματοποιήθηκε στις 16/04/2013 επίσκεψη στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αττικό και στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο. Στην συνάντηση με τους υπευθύνους αναλύθηκαν τα προβλήματα συμπλήρωσης σε σχέση με τη δομή και λειτουργία των πανεπιστημιακών νοσοκομείων ενώ καταγράφηκαν προτάσεις βελτίωσης. Στις 23/04/2013 στάλθηκαν επιστολές προς τους Πρυτάνεις και Προέδρους των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ που δεν είχαν υποβάλει στοιχεία ΕΤΑ, με στοιχεία αναφοράς για την πρόοδο της έρευνας και σκοπό την παρότρυνσή τους να προωθηθούν και να επιταχυνθούν οι διαδικασίες υποβολής των στοιχείων. Επιπλέον, για την περαιτέρω υποστήριξη της συλλογής στοιχείων, στις 29/04/2013 το ΕΚΤ απέστειλε επιστολή προς τον Προεδρεύοντα της 57 ης Συνόδου Προέδρων και Γραμματέων Επιτροπών Ερευνών, καθηγητή Ευάγγελο Πρόντζα με συνοπτική παρουσίαση της έρευνας ΕΤΑ. Στις 20/05/2013 πραγματοποιήθηκε συνάντηση εργασίας της Επιτροπής που ορίστηκε για το θέμα της συλλογής στοιχείων ΕΤΑ από την 57 η Σύνοδο Προέδρων και Γραμματέων Επιτροπών Ερευνών, με τη συμμετοχή του Προεδρεύοντα καθ Ε. Πρόντζα, και του ΕΚΤ ώστε να συζητηθούν ζητήματα της έρευνας και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ιδρύματα, κυρίως λόγω της έλλειψης κατάλληλων πληροφοριακών συστημάτων, κατά τη συγκέντρωση των στοιχείων και τη σύνθεση των πληροφοριών που απαιτούνται. Ακολούθησε επιστολή του Προέδρου της 57 ης Συνόδου Προέδρων και Γραμματέων Επιτροπών Ερευνών» καθηγητή Ευάγγελου Πρόντζα προς τα Πανεπιστήμια τα οποία δεν είχαν αποστείλει στοιχεία. Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 6

2. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΠΛΑΙΣΙΟ: ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΜΕΤΑΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Στον τομέα μεταδευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης συμπεριλαμβάνονται συνολικά 115 φορείς, οι οποίοι αποτελούν και τις στατιστικές μονάδες (statistical units) από όπου συλλέχθηκαν τα στοιχεία. Οι φορείς αυτοί μπορεί να «ομαδοποιηθούν», με βάση κοινά χαρακτηριστικά τους για λόγους παρακολούθησης και ελέγχου των στοιχείων, σε 7 κατηγορίες οργανισμών ως ακολούθως: 24 Πανεπιστήμια 16 Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (Τ.Ε.Ι.) 16 Ερευνητικά Πανεπιστημιακά Ινστιτούτα (Ε.Π.Ι.) Φορείς Mεταδευτεροβάθμιας & Tριτοβάθμιας Eκπαίδευσης 10 Κέντρα Τεχνολογικής Έρευνας (Κ.Τ.Ε.) 24 Ιδιωτικά Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.) 9 Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία 16 Σχολές / Ακαδημίες Στο παράρτημα Ι παρουσιάζονται όλοι οι φορείς ανά κατηγορία. Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει τα ποσοστά απόκρισης ανά κατηγορία του τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Υποκατηγορίες τομέα HES Σύνολο φορέων Απόκριση Ποσοστό Απόκρισης Πανεπιστήμια 24 19 79% ΤΕΙ 16 13 81% ΕΠΙ 16 16 100% Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 7

Υποκατηγορίες τομέα HES Σύνολο φορέων Απόκριση Ποσοστό Απόκρισης ΙΕΚ Ιδιωτικά 24 13 54% Σχολές - Ακαδημίες 16 14 88% ΚΤΕ 10 8 80% Παν. Νοσοκομεία 9 1 11% Σύνολο 115 84 73% Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 8

3. ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΤΑ Οι δαπάνες για Έρευνα και Τεχνολογική Ανάπτυξη που καταγράφονται στα στατιστικά στοιχεία αφορούν τις εσωτερικές δαπάνες (intramural expenditure). Ως εσωτερικές δαπάνες θεωρούνται όλες οι δαπάνες για ΕΤΑ που γίνονται εντός των φορέων, όποια κι αν είναι η πηγή χρηματοδότησης. Αναλυτικότερα, αφορούν σε δραστηριότητες ΕΤΑ που πραγματοποιούνται ως μέρος των πάγιων δραστηριοτήτων των φορέων, στο πλαίσιο υλοποίησης ερευνητικών έργων, ή μετά από ανάθεση από τρίτο αλλά υλοποιούνται στις εγκαταστάσεις των φορέων. Περιλαμβάνουν τόσο τις τρέχουσες δαπάνες όσο και τις δαπάνες κεφαλαίου. Επίσης συμπεριλαμβάνουν τις δαπάνες που γίνονται εκτός των φορέων, οι οποίες όμως υποστηρίζουν την εσωτερική ΕΤΑ (για παράδειγμα προμήθεια υλικών για ΕΤΑ). Αντίθετα, οι δραστηριότητες ΕΤΑ που γίνονται με αναθέσεις σε εξωτερικούς συνεργάτες ή άλλους φορείς και πραγματοποιούνται εκτός του φορέα (extramural expenditure) δεν καταγράφονται. 3.1 Σύνολο δαπανών Σύμφωνα με τα στοιχεία που συλλέχθηκαν, το συνολικό ποσό δαπανών ΕΤΑ στον τομέα HES (HERD) για το 2011 ήταν 559,53 εκατ., ή 0,27% επί του ΑΕΠ. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται, για το 2011, το σύνολο των δαπανών ΕΤΑ του τομέα HES και το ποσοστό του επί του ΑΕΠ της χώρας καθώς και τα διαθέσιμα ιστορικά στοιχεία μετά το 2000. ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΤΑ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ HES (HERD) Ετος Σύνολο (σε εκατ. ) % ΑΕΠ 2000 : : 2001 382,50 0,26 2002 : : 2003 456,77 0,26 2004 492,00 0,27 2005 547,72 0,28 2006 584,50* 0,28* 2007 660,50* 0,30* 2008 : : 2009 : : 2010 : : 2011 559,53 0,27 * εκτιμήσεις στοιχείων Στα διαγράμματα που ακολουθούν παρουσιάζεται η εξέλιξη των δαπανών HERD, σε απόλυτες τιμές (εκατ. ) και ως ποσοστό επί του ΑΕΠ, για την Ελλάδα, την Αυστρία, την Πορτογαλία και τη Βουλγαρία και οι μέσοι όροι της ΕΕ 27 (τα στοιχεία αντλήθηκαν από τις σχετικές βάσεις δεδομένων της Eurostat). Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 9

Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 10

3.2 Πηγές χρηματοδότησης Σημαντικό χαρακτηριστικό των δραστηριοτήτων Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΤΑ) είναι ότι, σε μεγάλο βαθμό, η υλοποίησή τους συνδέεται με χρηματοδότηση δηλαδή με τη μεταφορά κονδυλίων μεταξύ μονάδων, οργανισμών ή τομέων της οικονομίας. Η καταγραφή των ροών χρηματοδότησης για ΕΤΑ έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και μπορεί να γίνει με δυο τρόπους: 1. Με την καταγραφή των ποσών που κάθε μονάδα, οργανισμός ή τομέας της οικονομίας έχει εισπράξει από άλλη μονάδα, οργανισμό ή τομέα για τη διεξαγωγή ΕΤΑ (καταγραφή βασισμένη στις μονάδες που διεξάγουν ΕΤΑ). 2. Με την καταγραφή των εξωτερικών δαπανών, δηλαδή των ποσών που μια μονάδα, οργανισμός ή τομέας της οικονομίας αναφέρει πως έχει πληρώσει σε μια άλλη μονάδα, οργανισμό ή τομέα της οικονομίας για τη διεξαγωγή ΕΤΑ (καταγραφή βασισμένη στις πηγές χρηματοδότησης). Για τη μέτρηση των ροών χρηματοδότησης στην παρούσα έρευνα ακολουθείται η πρώτη μέθοδος. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το εγχειρίδιο Frascati, ως πηγές χρηματοδότησης διακρίνονται οι τέσσερις τομείς HES, GOV, BES και PNP, οι οποίοι αποτελούν και τους τομείς εκτέλεσης ΕΤΑ, και το εξωτερικό. Η κατηγοριοποίηση αυτή δημιουργεί ένα πλαίσιο αναφοράς (framework) για την απεικόνιση της συνεισφοράς των διαφόρων τομέων τόσο στη χρηματοδότηση (R&D funding entities) όσο και την εκτέλεση της έρευνας (R&D performing entities) (Frascati Manual 2002,Παρ. 3.3.1, σελ.53). Κράτος (GOV) Εκπαιδευτικά ιδρύματα (HES) Επιχειρήσεις (BES) Ιδρύματα (PNP) Εξωτερικό (Abroad) Τακτικός Προϋπολογισμός Δημόσιες Επενδύσεις ΕΣΠΑ Ίδια κεφάλαια Άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα Ιδιωτικές επιχειρήσεις Δημόσιες Επιχειρήσεις Ιδιωτικά και μη κερδοσκοπικά ιδρύματα Ευρωπαϊκή Ένωση Επιχειρήσεις εξωτερικού Διεθνείς οργανισμοί Άλλοι φορείς Για την καταγραφή των πηγών χρηματοδότησης των δαπανών στον τομέα HES χρησιμοποιήθηκε στο ερωτηματολόγιο ο ακόλουθος πίνακας: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 11

Πηγή Χρηματοδότησης Ποσό (σε Ευρώ) 1. Κρατικός τομέας (1.1 + 1.2 + 1.3 + 1.4) i Υπουργεία, Γενικές Γραμματείες, Αποκεντρωμένες ΔημόσιεςΥπηρεσίες 1.1 Τακτικός Προϋπολογισμός 1.2 Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων πλην ΕΣΠΑ 1.3 ΕΣΠΑ Εθνική συμμετοχή 1.4 ΕΣΠΑ Κοινοτική συμμετοχή 2. Τομέας Τριτοβάθμιας και Μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (2.1 + 2.2) 2.1 Ίδια έσοδα i Περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τις προσόδους που προέρχονται από την αξιοποίηση της περιουσίας του ιδρύματος, τις δωρεές, κληρονομίες, κληροδοσίες, ενοίκια, καθώς και έσοδα από παροχή υπηρεσιών πλην ερευνητικών (πιστοποιήσεις προϊόντων, πώληση βιβλίων, διεξαγωγή σεμιναρίων κ.α.) 2.2 Άλλα ελληνικά Ιδρύματα Τριτοβάθμιας και Μεταδευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης 3. Τομέας Επιχειρήσεων (3.1 + 3.2) 3.1 Ιδιωτικές ελληνικές επιχειρήσεις 3.2 Επιχειρήσεις ευρύτερου δημόσιου τομέα (π.χ. ΔΕΚΟ) 4. Τομέας Ιδιωτικών μη-κερδοσκοπικών ιδρυμάτων 5. Εξωτερικό (5.1 + 5.2 + 5.3 + 5.4) 5.1 Ευρωπαϊκή Ένωση (π.χ. Πρόγραμμα Πλαίσιο ΕΕ) i Περιλαμβάνει μόνο την κοινοτική συμμετοχή. Η εθνική συμμετοχή σε ευρωπαϊκά έργα πρέπει να περιληφθεί στο κατάλληλο πεδίο, ανάλογα με το ποιος είναι ο φορέας που την καταβάλλει. 5.2 Επιχειρήσεις εξωτερικού 5.3 Διεθνείς Οργανισμοί (ΟΟΣΑ, Ηνωμένα Έθνη, κτλ) 5.4 Άλλοι φορείς του εξωτερικού (ιδρύματα, οργανισμοί, κτλ) Σύνολο (1 + 2 + 3 + 4 + 5) Ο πίνακας και τα διαγράμματα που ακολουθούν παρουσιάζουν τις δαπάνες ΕΤΑ και την κατανομή τους με βάση την πηγή χρηματοδότησης για τον τομέα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Για όλα τα έτη, το μεγαλύτερο ποσοστό (άνω του 60%) της συνολικής χρηματοδότησης των δαπανών ΕΤΑ προκύπτει από τον κρατικό τομέα (GOV). Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η χρηματοδότηση από το εξωτερικό (Abroad), στην τρίτη θέση η χρηματοδότηση από τον κλάδο των επιχειρήσεων (BES) και στη συνέχεια ακολουθεί η χρηματοδότηση από άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα (HES) και τέλος από μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς (PNP). Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 12

Στα διαγράμματα παρουσιάζονται επίσης οι πηγές χρηματοδότησης των δαπανών ΕΤΑ για την Αυστρία, το Βέλγιο, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, και τη Βουλγαρία καθώς και τα στοιχεία για το σύνολο των χωρών της ΕΕ-27 (τα στοιχεία αντλήθηκαν από τις σχετικές βάσεις δεδομένων της Eurostat). Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 13

ΠΗΓΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ (Type of Source) ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΤΑ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ HES (σε εκατ. ) Τριτοβάθμια Ιδιωτικά μηκερδοσκ. Σύνολο Κρατικός εκπαίδευση Εξωτερικού τομέας (ίδια έσοδα) Επιχειρήσεις ιδρύματα Ετος ΣΥΝΟΛΟ GOV HES BES PNP Abroad ΕΕ (κοινοτική χρηματοδότηση FP ή άλλα ευρ. προγρ.) Εξωτερικό Επιχειρήσεις εξωτερικού Διεθνείς οργανισμοί Άλλοι φορείς εξωτερικού 2000 : : : : : : : : : : 2001 382,50 262,20 13,50 26,20 2,60 78,00 71,40 : : 6,60 2002 : : : : : : : : : : 2003 456,77 297,25 24,56 34,35 4,03 96,58 93,44 0,85 1,90 0,39 2004 492,00 : : : : : : : : : 2005 547,72 359,36 18,67 48,79 4,39 116,51 110,80 1,90 0,20 3,61 2006 584,50 : : : : : : : : : 2007 660,50 : : : : : : : : : 2008 : : : : : : : : : : 2009 : : : : : : : : : : 2010 : : : : : : : : : : 2011 559,53 389,20 30,93 50,12 4,05 85,23 77,35 2,64 2,31 2,92 Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 14

1.800,00 1.600,00 1.400,00 1.200,00 1.000,00 800,00 600,00 400,00 200,00 0,00 ΒΕΛΓΙΟ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Δαπάνες (εκ. Ευρώ) κατά πηγή χρηματοδότησης 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 1.800,00 1.600,00 1.400,00 1.200,00 1.000,00 800,00 600,00 400,00 200,00 0,00 GOV HES BES PNP Abroad TOTAL ΒΕΛΓΙΟ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Δαπάνες (%) κατά πηγή χρηματοδότησης 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 GOV HES BES PNP Abroad Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 17

30,00 ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Δαπάνες (εκ. Ευρώ) κατά πηγή χρηματοδότησης 30,00 25,00 25,00 20,00 20,00 15,00 15,00 10,00 10,00 5,00 5,00 0,00 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 GOV HES BES PNP Abroad TOTAL 0,00 ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Δαπάνες (%) κατά πηγή χρηματοδότησης 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 GOV HES BES PNP Abroad Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 18

900,00 800,00 700,00 600,00 500,00 400,00 300,00 200,00 100,00 0,00 ΙΡΛΑΝΔΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Δαπάνες (εκ. Ευρώ) κατά πηγή χρηματοδότησης 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 900,00 800,00 700,00 600,00 500,00 400,00 300,00 200,00 100,00 0,00 GOV HES BES PNP Abroad TOTAL ΙΡΛΑΝΔΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Δαπάνες (%) κατά πηγή χρηματοδότησης 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 GOV HES BES PNP Abroad Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 19

1.200,00 ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Δαπάνες (εκ. Ευρώ) κατά πηγή χρηματοδότησης 1.200,00 1.000,00 1.000,00 800,00 800,00 600,00 600,00 400,00 400,00 200,00 200,00 0,00 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 0,00 GOV HES BES PNP Abroad TOTAL ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Δαπάνες (%) κατά πηγή χρηματοδότησης 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 GOV HES BES PNP Abroad Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 20

3.3 Τύποι (είδος) δαπανών Οι δαπάνες ΕΤΑ έχουν κατανεμηθεί βάσει του Frascati Manual 2002 (παρ.45, σελ.165) στους δύο παρακάτω τύπους: (Α) τρέχουσες δαπάνες (οι οποίες περιλαμβάνουν τις αμοιβές του προσωπικού και άλλα είδη λειτουργικού κόστους) και (Β) δαπάνες κεφαλαίου (οι οποίες περιλαμβάνουν τις δαπάνες για την αγορά εξοπλισμού ή οργάνων, αγορά γης και κτιρίων) Τρέχουσες δαπάνες ΕΤΑ Αμοιβές προσωπικού (προσωπικό φορέα/εξωτ.συνεργάτες/διδ.φοιτητές) Τρέχουσες δαπάνες Δαπάνες κεφαλαίου ΕΤΑ Αγορές οργάνων και εξοπλισμού Αγορές για γη/κτίρια Ο πίνακας που συλλέγει τη σχετική πληροφορία διαμορφώθηκε στο ερωτηματολόγιο του τομέα HES ως ακολούθως: 1. Τρέχουσες δαπάνες σε ΕΤΑ (1.1 + 1.2 + 1.3 + 1.4) 1.1 Κόστος προσωπικού του φορέα που απασχολείται σε ΕΤΑ i Περιλαμβάνονται μεικτές αμοιβές, εργοδοτικές εισφορές, εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, έκτακτες αμοιβές, επιδόματα, κ.λπ. για προσωπικό ΕΤΑ. Προσοχή: για το προσωπικό που αφιερώνει μόνο μέρος του χρόνου του σε δραστηριότητες ΕΤΑ, πρέπει να συμπεριλάβετε το μέρος του κόστους που αντιστοιχεί σε αυτές τις δραστηριότητες και το οποίο θα πρέπει να αντιστοιχεί στα ΙΠΑ που δηλώσατε στο πεδίο 1.1 του πίνακα Β.1. 1.2 Κόστος εξωτερικών συνεργατών που εκτελούν δραστηριότητες ΕΤΑ στις εγκαταστάσεις του φορέα (on-site) i Ομοίως με 1.1, μόνο που εδώ το κόστος πρέπει να αντιστοιχεί στα ΙΠΑ που δηλώσατε στο πεδίο 1.2 του πίνακα Β.1. 1.3 Κόστος διδακτορικών φοιτητών i Ομοίως με 1.1, μόνο που εδώ το κόστος πρέπει να αντιστοιχεί στα ΙΠΑ που δηλώσατε στο πεδίο 1.3 του πίνακα Β.1. Ποσό (σε Ευρώ) Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 22

1.4. Λοιπές τρέχουσες δαπάνες Περιλαμβάνονται όλες οι άλλες τρέχουσες δαπάνες πλην του προσωπικού (όπως έξοδα λειτουργίας -ενοίκια, δαπάνες ΔΕΗ, τηλεφωνικά έξοδα, κ.λπ-, αναλώσιμα, βιβλία, περιοδικά, συνδρομές σε βιβλιοθήκες, υλικά εργαστηρίων, και γενικά ό,τι δεν συμπεριλαμβάνεται στις προηγούμενες κατηγορίες) κατά το μέρος που χρησιμοποιούνται για την υλοποίηση δραστηριοτήτων ΕΤΑ εντός του φορέα. Προσοχή: ΔΕΝ πρέπει να συμπεριληφθούν δαπάνες προς τρίτους για υλοποίηση δραστηριοτήτων ΕΤΑ εκτός των εγκαταστάσεων του φορέα Μικρής αξίας δαπάνες για όργανα και εξοπλισμό πρέπει να καταγραφούν εδώ και όχι στις δαπάνες κεφαλαίου. 2. Δαπάνες κεφαλαίου για ΕΤΑ (2.1 + 2.2) i Οι δαπάνες κεφαλαίου αναφέρονται στο κόστος αγοράς και όχι στο κόστος απόσβεσης. Αν οι εγκαταστάσεις ή ο εξοπλισμός χρησιμοποιείται και για άλλες δραστηριότητες, τότε πρέπει να περιληφθεί μόνο το μέρος που αφορά δραστηριότητες ΕΤΑ 2.1 Γη και κτίρια i Περιλαμβάνεται το κόστος αγοράς γης, κ.λπ. καθώς και αγορές, κατασκευές ή επιδιορθώσεις ακινήτων. Παρακαλούμε καταγράψτε το κόστος αγοράς που πραγματοποιήθηκε το 2011 κατά το ίδιο διάστημα για αγορά/κατασκευή. 2.2 Όργανα και εξοπλισμός i Περιλαμβάνεται το κόστος αγοράς για εξοπλισμό, εργαλεία και λογισμικό. Προσοχή: εξοπλισμός ή εργαλεία μικρής αξίας καταγράφονται στις Άλλες τρέχουσες δαπάνες Σύνολο (1+2) Σημείωση: Οι διδακτορικοί φοιτητές αποτελούν σημαντικό μέρος του ερευνητικού δυναμικού των Πανεπιστημίων. Σύμφωνα με τις ισχύουσες μεθοδολογικές οδηγίες (Frascati manual 2002, παρ. 363, σελ. 109) ο υπολογισμός των αμοιβών προσωπικού για την κατηγορία αυτή περιλαμβάνει αποκλειστικά τις πραγματικές αμοιβές (που προκύπτουν από τη συμμετοχή τους σε ερευνητικά έργα ή υποτροφίες κ.λπ.) και δεν έχουν πραγματοποιηθεί εκτιμήσεις. Ο πίνακας και τα διαγράμματα που ακολουθούν παρουσιάζουν τις δαπάνες ΕΤΑ και την κατανομή τους με βάση τον τύπο (είδος) τους για τον τομέα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 23

ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΤΑ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ HES (σε εκατ. ) Ετος ΣΥΝΟΛΟ ΤΥΠΟΣ ΔΑΠΑΝΩΝ (Type of cost) Τρέχουσες Δαπάνες Δαπάνες Κεφαλαίου Σύνολο Τρεχουσών Δαπανών Κόστος Προσωπικ ού Λοιπές Τρέχουσες Δαπάνες Σύνολο Δαπανών Κεφαλαίου Γη και κτίρια Όργανα και εξοπλισμός 2000 : : : : : : : 2001 382,50 338,70 241,50 97,20 43,80 : : 2002 : : : : : : : 2003 456,77 427,36 300,23 127,13 29,41 : : 2004 492,00 : : : : : : 2005 547,72 494,02 345,90 148,12 53,70 : : 2006 584,50 : : : : : : 2007 660,50 : : : : : : 2008 : : : : : : : 2009 : : : : : : : 2010 : : : : : : : 2011 559,53 543,84 404,16 139,68 15,68 2,81 12,88 Όπως φαίνεται, το μεγαλύτερο ποσοστό των συνολικών δαπανών το 2011 αφορά δαπάνες για αμοιβές προσωπικού το οποίο αντιστοιχεί σε 404,16 εκ. έναντι ποσού 139,68 εκ. για την κάλυψη λοιπών τρεχουσών δαπανών (λοιπά έξοδα λειτουργίας) και ποσού 15,68 εκ.. που δαπανήθηκε για δαπάνες κεφαλαίου. Στα διαγράμματα που ακολουθούν φαίνεται η εικόνα της κατανομής των δαπανών ΕΤΑ για την Ελλάδα, την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Βουλγαρία, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και καθώς και τα στοιχεία για το σύνολο των χωρών της ΕΕ-27 (στοιχεία Eurostat). Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 24

2.500,00 ΑΥΣΤΡΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Δαπάνες (εκ. Ευρώ) κατά είδος δαπάνης 2.000,00 1.500,00 1.000,00 500,00 0,00 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Κόστος Προσωπικού Γη και κτίρια Λοιπές Τρέχουσες Όργανα και εξοπλισμός 100% ΑΥΣΤΡΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Δαπάνες (%) κατά είδος δαπάνης 80% 60% 40% 20% 0% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Κόστος Προσωπικού Γη και κτίρια Λοιπές Τρέχουσες Όργανα και εξοπλισμός Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 26

ΒΕΛΓΙΟ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Δαπάνες (εκ. Ευρώ) κατά είδος δαπάνης 1.800,00 1.600,00 1.400,00 1.200,00 1.000,00 800,00 600,00 400,00 200,00 0,00 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Κόστος Προσωπικού Δαπάνες Κεφαλαίου Λοιπές Τρέχουσες 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΒΕΛΓΙΟ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Δαπάνες (%) κατά είδος δαπάνης 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Κόστος Προσωπικού Λοιπές Τρέχουσες Δαπάνες Κεφαλαίου Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 27

30,00 ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Δαπάνες (εκ. Ευρώ) κατά είδος δαπάνης 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Κόστος Προσωπικού Γη και κτίρια Λοιπές Τρέχουσες Όργανα και εξοπλισμός 100% ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Δαπάνες (%) κατά είδος δαπάνης 80% 60% 40% 20% 0% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Κόστος Προσωπικού Γη και κτίρια Λοιπές Τρέχουσες Όργανα και εξοπλισμός Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 28

ΙΡΛΑΝΔΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Δαπάνες (εκ. Ευρώ) κατά είδος δαπάνης 900,00 800,00 700,00 600,00 500,00 400,00 300,00 200,00 100,00 0,00 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Κόστος Προσωπικού Δαπάνες Κεφαλαίου Λοιπές Τρέχουσες ΙΡΛΑΝΔΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Δαπάνες (εκ. Ευρώ) κατά είδος δαπάνης 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Κόστος Προσωπικού Λοιπές Τρέχουσες Δαπάνες Κεφαλαίου Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 29

1.200,00 ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Δαπάνες (εκ. Ευρώ) κατά είδος δαπάνης 1.000,00 800,00 600,00 400,00 200,00 0,00 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Κόστος Προσωπικού Γη και κτίρια Λοιπές Τρέχουσες Όργανα και εξοπλισμός 100% ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Δαπάνες (%) κατά είδος δαπάνης 80% 60% 40% 20% 0% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Κόστος Προσωπικού Γη και κτίρια Λοιπές Τρέχουσες Όργανα και εξοπλισμός Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 30

3.4 Δαπάνες ΕΤΑ ανά τύπο έρευνας Με τον όρο ΕΤΑ καλύπτονται τρεις δραστηριότητες: η βασική έρευνα, η εφαρμοσμένη έρευνα και η πειραματική ανάπτυξη. Οι δαπάνες ΕΤΑ κατηγοριοποιούνται στους τρείς αυτούς τύπους έρευνας: Βασική έρευνα Πειραματική ή θεωρητική εργασία που γίνεται με κύριο σκοπό την απόκτηση νέων γνώσεων σχετικά με τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά φαινομένων και παρατηρήσιμων γεγονότων, χωρίς να αποβλέπει σε συγκεκριμένη εφαρμογή ή χρήση. Εφαρμοσμένη έρευνα Πρωτότυπη έρευνα που γίνεται με σκοπό την απόκτηση νέων γνώσεων. Ωστόσο, έχει κυρίως έναν συγκεκριμένο πρακτικό σκοπό ή στόχο. Πειραματική ανάπτυξη Συστηματική εργασία, η οποία αντλεί από τις γνώσεις που έχουν αποκτηθεί από την έρευνα και την πρακτική εμπειρία και στοχεύει στην παραγωγή νέων υλικών, προϊόντων και συσκευών, στην εγκατάσταση νέων διαδικασιών, συστημάτων και υπηρεσιών ή στην ουσιαστική βελτίωση αυτών που ήδη παράγονται ή είναι εγκατεστημένα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που συλλέχθηκαν και παρουσιάζονται στα διαγράμματα που ακολουθούν, σημαντικό ποσοστό των δαπανών ΕΤΑ του τομέα HES όπως αναμένεται εξάλλου- αφιερώνεται σε δραστηριότητες βασικής έρευνας, και ακολουθούν η εφαρμοσμένη έρευνα και, με σημαντικά μικρότερο ποσοστό η πειραματική ανάπτυξη. Στο ίδιο διάγραμμα παρουσιάζεται η εικόνα για την Αυστρία και την Πορτογαλία. Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 32

3.5 Δαπάνες ΕΤΑ ανά επιστημονικό πεδίο Η κατηγοριοποίηση των δαπανών ETA ανά επιστημονικό πεδίο πραγματοποιείται βάσει της ταξινόμησης Frascati (Revised Fields of Science, 2007) σε έξι κύρια επιστημονικά πεδία: 1. Φυσικές Επιστήμες Περιλαμβάνονται: Μαθηματικά, Επιστήμες Ηλεκτρονικών Υπολογιστών & Πληροφορικής, Φυσική, Χημεία, Γεωεπιστήμες & Επιστήμες Περιβάλλοντος, Βιολογικές Επιστήμες, Άλλες Φυσικές Επιστήμες. 2. Επιστήμες μηχανικού και Τεχνολογία Περιλαμβάνονται: Επιστήμες Πολιτικού Μηχανικού, Ηλεκτρολόγου Μηχανικού, Ηλεκτρονικού Μηχανικού & Μηχανικού ΗΥ, Μηχανολόγου Μηχανικού, Χημικού Μηχανικού, Μηχανική Υλικών, Βιοϊατρική Μηχανική, Μηχανική Περιβάλλοντος, Βιομηχανική Βιοτεχνολογία, Νανοτεχνολογία, Άλλες Επιστήμες Μηχανικού & Τεχνολογίας. 3. Ιατρική και Επιστήμες Υγείας Περιλαμβάνονται: Βασική Ιατρική, Κλινική Ιατρική, Επιστήμες Υγείας, Ιατρική Βιοτεχνολογία, Άλλες Ιατρικές Επιστήμες. 4. Γεωργικές Επιστήμες Περιλαμβάνονται: Γεωπονία, Δασολογία, και Αλιεία, Επιστήμη Ζωικής Παραγωγής, Κτηνιατρική, Γεωργική Bιοτεχνολογία, Άλλες Γεωργικές Επιστήμες. 5. Κοινωνικές Επιστήμες Περιλαμβάνονται: Ψυχολογία, Οικονομικά και Διοίκηση Επιχειρήσεων, Εκπαίδευση, Κοινωνιολογία, Νομική Επιστήμη Δίκαιο, Πολιτικές Επιστήμες, Κοινωνική & Οικονομική Γεωγραφία, ΜΜΕ και Επικοινωνίες, Άλλες Κοινωνικές Επιστήμες. Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 33

6. Ανθρωπιστικές επιστήμες Περιλαμβάνονται: Ιστορία & Αρχαιολογία, Γλώσσες & Λογοτεχνία,Φιλοσοφία, Ηθική, Θρησκεία, Τέχνες, Άλλες Ανθρωπιστικές Επιστήμες. Η κατανομή των δαπανών πραγματοποιείται με βάση το αντικείμενο των δραστηριοτήτων ΕΤΑ και όχι το επίπεδο σπουδών του προσωπικού που απασχολείται σε αυτές. Στο επόμενο διάγραμμα παρουσιάζεται η κατανομή των δαπανών ΕΤΑ του τομέα HES στην Ελλάδα στα έξι κύρια επιστημονικά πεδία για το 2011 (δεν υπάρχουν διαθέσιμα αντίστοιχα ιστορικά στοιχεία). Στο ίδιο διάγραμμα παρουσιάζεται η εικόνα για την Αυστρία και την Πορτογαλία. Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 34

4. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΕΤΑ 4.1 Συνολικά στοιχεία Η καταγραφή του προσωπικού που απασχολείται σε δραστηριότητες Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΤΑ) πραγματοποιείται στη βάση τόσο του αριθμού των ατόμων όσο και του πραγματικού χρόνου απασχόλησης σε δραστηριότητες ΕΤΑ (ισοδύναμο πλήρους απασχόλησης). Ο αριθμός ατόμων (Headcount - HC) χρησιμοποιείται ως δείκτης για τη μέτρηση του απασχολούμενου προσωπικού σε δραστηριότητες ΕΤΑ και αποδίδει τον συνολικό αριθμό των ατόμων που απασχολούνται, πλήρως ή μερικώς, σε αυτές τις δραστηριότητες. Ο δείκτης επιτρέπει τη διασύνδεση με άλλα διαθέσιμα δεδομένα (π.χ. αριθμός ατόμων στην εκπαίδευση, την απασχόληση, κ.λπ.). Τα δεδομένα σε αριθμό ατόμων είναι χρήσιμα για τη μέτρηση αποθεμάτων και ροών. Επιτρέπουν, για παράδειγμα, την ανάλυση σε σχέση με τα δεδομένα που αφορούν τις εισροές ανθρώπινου δυναμικού από το εκπαιδευτικό σύστημα και την κυκλοφορία του εντός του συστήματος ΕΤΑ, όπως επίσης και με άλλα είδη στατιστικών που έχουν το άτομο ως στατιστική μονάδα (όπως δημογραφικά στατιστικά και στατιστικές απασχόλησης). Με τη σύγκριση των δεδομένων για διάφορες χρονικές στιγμές γίνεται δυνατός ο υπολογισμός καθαρών μεταβολών του αποθέματος ανθρώπινων πόρων ή μέσων όρων και ρυθμών μεταβολής (για παράδειγμα ετήσιων ή τριμηνιαίων). Στην παρούσα έρευνα καταγράφηκε ο συνολικός αριθμός ατόμων που απασχολήθηκαν σε ΕΤΑ στη διάρκεια του ημερολογιακού έτους. Το ισοδύναμο πλήρους απασχόλησης (full time equivalent), που συνήθως συμβολίζεται ως ΙΠΑ (FTE), χρησιμοποιείται για την καταγραφή του συνολικού πραγματικού χρόνου που αφιερώνεται σε δραστηριότητες ΕΤΑ. Αποτελεί δείκτη για τη με συγκρίσιμο τρόπο μέτρηση του απασχολούμενου προσωπικού σε ΕΤΑ δεδομένου ότι υπολογίζεται με βάση τον πραγματικό χρόνο που κάθε άτομο αφιερώνει σε δραστηριότητες ΕΤΑ. Το ισοδύναμο πλήρους απασχόλησης υπολογίζεται συγκρίνοντας τον πραγματικό χρόνο απασχόλησης ενός εργαζόμενου σε δραστηριότητες ΕΤΑ με το χρόνο πλήρους απασχόλησης. Ως εκ τούτου, ένας εργαζόμενος πλήρους απασχόλησης λογίζεται σαν ένα ΙΠΑ, ενώ ένας μερικής απασχόλησης λογίζεται ως ποσοστό ενός ΙΠΑ σε αναλογία με τις ώρες εργασίας του. Για παράδειγμα, αν πλήρης απασχόληση θεωρούνται οι 40 ώρες την εβδομάδα, ένας εργαζόμενος μερικής απασχόλησης που εργάζεται για 20 ώρες την εβδομάδα μετράται σαν 0,5 ΙΠΑ. Το εργατικό δυναμικό μιας επιχείρησης, ενός οικονομικού κλάδου, μίας χώρας, κλπ, μπορεί να αθροιστεί και να εκφραστεί ως αριθμός ισοδυνάμων πλήρους απασχόλησης. Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 35

Για τις ανάγκες της παραγωγής στατιστικών στοιχείων ΕΤΑ μονάδα μέτρησης του ΙΠΑ είναι το ανθρωποέτος, που εκφράζει την πλήρη απασχόληση ενός ατόμου για ένα έτος. Έτσι, 1 ανθρωποέτος (πλήρης απασχόληση ενός ατόμου σε δραστηριότητες ΕΤΑ για ένα έτος) αντιστοιχεί σε 1 ΙΠΑ. Επομένως, ένας π.χ. ερευνητής με πλήρη απασχόληση σε όλη τη διάρκεια του έτους που αφιερώνει 30% του χρόνου του σε δραστηριότητες ΕΤΑ και το υπόλοιπο σε άλλες δραστηριότητες (π.χ. διδασκαλία) ισοδυναμεί με 0.3 ΙΠΑ. Αντίστοιχα, εξωτερικός συνεργάτης με πλήρη απασχόληση σε ερευνητικό πρόγραμμα για διάστημα 6 μηνών εντός του έτους αναφοράς ισοδυναμεί με 0.5 ΙΠΑ. Για τη συγκεκριμένη έρευνα στην Ελλάδα οι εκπαιδευτικοί φορείς χρησιμοποίησαν για τον υπολογισμό του ΙΠΑ time sheets ή συγκεκριμένους συντελεστές ή την περιγραφή εργασίας στις συμβάσεις των εξωτερικών συνεργατών κ.λπ. προκειμένου να απομονώσουν τις ανθρωποώρες για ερευνητική δραστηριότητα από τις ανθρωποώρες που αξιοποιήθηκαν για άλλου είδους δραστηριότητες, όπως παρακάτω (με έντονη γραμματοσειρά είναι αυτές οι δραστηριότητες οι οποίες έχουν καταχωρηθεί ως ερευνητικές και έχουν διαχωριστεί από τις υπόλοιπες δραστηριότητες): -Ώρες διδασκαλίας σε προπτυχιακούς φοιτητές.(%) -Χρόνος για την προετοιμασία μεταπτυχιακών μαθημάτων.(%) -Χρόνος για τη διεξαγωγή μεταπτυχιακής έρευνας.(%) -Χρόνος για την προσωπική ερευνητική δραστηριότητα (π.χ. διδακτορική διατριβή).(%) -Χρόνος για διοικητικά καθήκοντα.(%) -Χρόνος για τις εξετάσεις (επιτηρήσεις και διορθώσεις γραπτών).(%) -Χρόνος για την επίβλεψη εργασιών και συμβουλευτική υποστήριξη.(%) -Χρόνος για εξωτερικές εργασίες.(%) (Unesco, Institute for Statistics, Measuring R&D Personnel, 28-30 September 2009 presentation in Cairo, Egypt) Σύμφωνα με τα στοιχεία που συλλέχθηκαν από τους φορείς του τομέα HES στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται για το 2011 ο αριθμός ατόμων και τα ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης για το προσωπικό ΕΤΑ. Στον πίνακα παρουσιάζονται επίσης τα διαθέσιμα ιστορικά στοιχεία προηγούμενων ετών. Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 36

Ετος HES Προσωπικό ΕΤΑ - Αριθμός ατόμων HES Προσωπικό ΕΤΑ - ΙΠΑ 2000 : : 2001 33.507 14.241 2002 : : 2003 35.088 14.947 2004 : : 2005 40.486 17.401 2006 : 18.952* 2007 : 19.172* 2008 : : 2009 : : 2010 : : *εκτιμήσεις 2011 46.348 20.640 Στα διαγράμματα που ακολουθούν φαίνεται η χρονική εξέλιξη του συνολικού αριθμού ατόμων και τα ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης για το προσωπικό ΕΤΑ στον τομέα HES στην Ελλάδα, την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Βουλγαρία, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία (στοιχεία Eurostat). Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 37

4.2 Κατηγορίες προσωπικού ΕΤΑ Ως προσωπικό απασχολούμενο σε δραστηριότητες ΕΤΑ δεν θεωρούνται μόνο οι ερευνητές, αλλά όλα τα πρόσωπα που συμβάλλουν άμεσα στην πραγματοποίησή τους (π.χ. τεχνικοί, εργάτες, παρασκευαστές, προγραμματιστές, διοικητικοί κ.λπ.), χωρίς τη συμμετοχή των οποίων το ερευνητικό έργο δεν θα μπορούσε να ολοκληρωθεί. Σύμφωνα με τις μεθοδολογικές οδηγίες της Eurostat και του ΟΟΣΑ (Frascati Manual 2002) το προσωπικό ΕΤΑ έχει κατανεμηθεί σε τρεις κατηγορίες με βάση το είδος της εργασίας που προσφέρει στην έρευνα: Ερευνητές: Επιστήμονες που πραγματοποιούν δραστηριότητες ΕΤΑ με στόχο τη σύλληψη και τη δημιουργία νέων γνώσεων, προϊόντων, διαδικασιών, μεθόδων και συστημάτων. Στους ερευνητές εντάσσονται και όσοι προετοιμάζουν διδακτορική διατριβή. Tεχνικό προσωπικό: Προσωπικό που συμμετέχει σε δραστηριότητες ΕΤΑ εκτελώντας επιστημονικά και τεχνικά καθήκοντα, συνήθως υπό την καθοδήγηση των ερευνητών π.χ. προγραμματιστές, παρασκευαστές, προσωπικό που συλλέγει βιβλιογραφικό υλικό, υλοποιεί στατιστικές έρευνες και συνεντεύξεις, κ.λπ. Άλλο προσωπικό υποστήριξης: Προσωπικό που συμμετέχει σε δραστηριότητες ΕΤΑ εκτελώντας διάφορες εργασίες που συνδέονται άμεσα με δραστηριότητες ΕΤΑ και είναι απαραίτητες για την ολοκλήρωσή τους, π.χ. εργάτες, γραμματείς ή άλλοι διοικητικοί υπάλληλοι. Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 38

Προϋπόθεση είναι να εργάζονται οι απασχολούμενοι σε ΕΤΑ στις εγκαταστάσεις του φορέα. Ετσι το προσωπικό ΕΤΑ μπορεί να συμπεριλαμβάνει: 1. Απασχολούμενους σε ΕΤΑ οι οποίοι αμείβονται για αυτές τις δραστηριότητες από τον ίδιο το φορέα (π.χ. μόνιμο προσωπικό μέλη ΔΕΠ, τεχνικοί, διοικητικό προσωπικό, διδακτορικοί φοιτητές, εξωτερικοί συνεργάτες). 2. Απασχολούμενοι σε ΕΤΑ οι οποίοι δεν αμείβονται για αυτές τις δραστηριότητες (κυρίως διδακτορικοί φοιτητές) 3. Απασχολούμενοι σε ΕΤΑ οι οποίοι αμείβονται για αυτές τις δραστηριότητες από άλλο φορέα (επισκέπτες καθηγητές, ερευνητές κ.λπ.) Σημείωση: Επισημαίνεται ότι οι διδακτορικοί φοιτητές έχουν συμπεριληφθεί στο προσωπικό ΕΤΑ. Σύμφωνα με το εγχειρίδιο Frascati «Οι διδακτορικοί φοιτητές οι οποίοι ασχολούνται με δραστηριότητες ΕΤΑ θα πρέπει να προσμετρηθούν ως ερευνητές. Κατέχουν πτυχία σε μεταπτυχιακό επίπεδο και διεξάγουν έρευνα καθώς εργάζονται για την απόκτηση του διδακτορικού τους» (Frascati Manual 2002, παρ.305, σελ.93). Η κατανομή του προσωπικού ΕΤΑ στον τομέα HES σε κατηγορίες παρουσιάζεται στον επόμενο πίνακα, αριθμό ατόμων και ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης (ΙΠΑ). Το μεγαλύτερο ποσοστό (71%) του προσωπικού που ασχολείται με ΕΤΑ είναι ερευνητές. Ετος Αριθμός Ατόμων Άλλο Ερευνητές Τεχνικοί Προσωπικό HES Προσωπικό ΕΤΑ Ερευνητές ΙΠΑ Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό 2000 : : : : : : 2001 18.998 7.766 6.743 8.544 2.944 2.753 2002 : : : : : : 2003 20.507 7.574 7.007 9.072 3.008 2.867 2004 : : : : : : 2005 23.984 9.391 7.111 11.356 3.342 2.703 2006 : : : 12.110 : : 2007 : : : 12.382 : : 2008 : : : : : : 2009 : : : : : : 2010 : : : : : : 2011 32.842 6.335 7.171 16.068 2.509 2.063 Στα παρακάτω διαγράμματα φαίνεται η χρονική εξέλιξη της κατανομής του προσωπικού ΕΤΑ στις κατηγορίες «Ερευνητές», «Τεχνικό προσωπικό» και «Άλλο προσωπικό υποστήριξης» για την Ελλάδα, την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Βουλγαρία, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, καθώς και του συνόλου των χωρών της ΕΕ-27 (στοιχεία Eurostat). Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 39

45.000,00 40.000,00 35.000,00 30.000,00 25.000,00 20.000,00 15.000,00 10.000,00 5.000,00 0,00 ΑΥΣΤΡΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Προσωπικό (Αριθμός ατόμων) κατά είδος απασχόλησης (επάγγελμα) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΑΥΣΤΡΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Προσωπικό (%) κατά είδος απασχόλησης (επάγγελμα) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 41

45.000,00 40.000,00 35.000,00 30.000,00 25.000,00 20.000,00 15.000,00 10.000,00 5.000,00 0,00 ΒΕΛΓΙΟ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Προσωπικό (Αριθμός ατόμων) κατά είδος απασχόλησης (επάγγελμα) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΒΕΛΓΙΟ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Προσωπικό (%) κατά είδος απασχόλησης (επάγγελμα) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 42

9.000,00 8.000,00 7.000,00 6.000,00 5.000,00 4.000,00 3.000,00 2.000,00 1.000,00 0,00 ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Προσωπικό (Αριθμός ατόμων) κατά είδος απασχόλησης (επάγγελμα) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Προσωπικό (%) κατά είδος απασχόλησης (επάγγελμα) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 43

18.000,00 16.000,00 14.000,00 12.000,00 10.000,00 8.000,00 6.000,00 4.000,00 2.000,00 0,00 ΙΡΛΑΝΔΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Προσωπικό (Αριθμός ατόμων) κατά είδος απασχόλησης (επάγγελμα) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΙΡΛΑΝΔΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Προσωπικό (%) κατά είδος απασχόλησης (επάγγελμα) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 44

70.000,00 60.000,00 50.000,00 40.000,00 30.000,00 20.000,00 10.000,00 ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Προσωπικό (Αριθμός ατόμων) κατά είδος απασχόλησης (επάγγελμα) 0,00 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ Τομέας Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης R&D Προσωπικό (%) κατά είδος απασχόλησης (επάγγελμα) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 45

5. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΤΑ Σύμφωνα με τα στοιχεία της κατανομής των δαπανών ΕΤΑ του τομέα HES, η εικόνα της γεωγραφικής κατανομής των δραστηριοτήτων ΕΤΑ στις τέσσερις γεωγραφικές ενότητες (NUTS 1) και τις 13 ελληνικές περιφέρειες (NUTS 3) παρουσιάζεται στα επόμενα διαγράμματα Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 54

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Πίνακας φορέων στον Τομέα μεταδευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ 1 Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 3 Πανεπιστήμιο Κρήτης 4 Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 5 Πολυτεχνείο Κρήτης 6 Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών 7 Πανεπιστήμιο Πειραιώς 8 Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών & Πολιτικών Επιστημών 9 Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδας 10 Ιόνιο Πανεπιστήμιο 11 Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών 12 Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδας 13 Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο 14 Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας 15 Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών 16 Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης 17 Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο 18 Πανεπιστήμιο Αιγαίου 19 Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 20 Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 21 Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Οικονομικών & Κοινωνικών Επιστημών 22 Πανεπιστήμιο Πατρών 23 Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου 24 Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο T.E.I. 1 ΤΕΙ Αθήνας 2 ΤΕΙ Κρήτης 3 ΤΕΙ Ηπείρου 4 ΤΕΙ Λάρισας 5 ΤΕΙ Καλαμάτας 6 ΑΣΠΑΙΤΕ Αμαρουσίου 7 ΤΕΙ Λαμίας 8 ΤΕΙ Χαλκίδας 9 ΤΕΙ Καβάλας 10 ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 55

11 ΤΕΙ Ιονίων Νήσων 12 ΤΕΙ Θεσσαλονίκης 13 ΤΕΙ Μεσολογγίου 14 ΤΕΙ Πάτρας 15 ΤΕΙ Πειραιά 16 ΤΕΙ Σερρών 1 Ε.Π.Ι. Βιώσιμης Ανάπτυξης και Ανθρώπινου Δυναμικού του Παντείου Πανεπιστημίου 2 Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου 3 Δικονομικών Μελετών του Πανεπιστημίου Αθηνών 4 5 Επιταχυντικών Συστημάτων & Εφαρμογών του Πανεπιστημίου Αθηνών Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Νευροχειρουργικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων 6 Εφηρμοσμένης Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών 7 8 Μελέτης και Αντιμετώπισης Γενετικών Κακοηθών Νοσημάτων της Παιδικής Ηλικίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας 9 Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου Πανεπιστημίου 10 Στατιστικής, Τεκμηρίωσης, Ανάλυσης και Έρευνας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών 11 Συνταγματικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Αθηνών 12 Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών 13 Τηλεπικοινωνιακών Συστημάτων του Πολυτεχνείου Κρήτης 14 Φυσικής Πλάσματος του Πανεπιστημίου Κρήτης 15 Φυσικής του Στερεού Φλοιού της Γης του Πανεπιστημίου Αθηνών 16 Ψυχικής Υγιεινής του Πανεπιστημίου Αθηνών 1 ΙΕΚ ΙΔΙΩΤΙΚΑ AEGEAN OMIROS Κολλέγιο Ανώνυμη Εκπαιδευτική Εταιρία «Aegean Omiros College» 2 KOΛΛΕΓΙΟ CITY 3 Αμερικάνικο Κολλέγιο Ελλάδος Deree 4 5 Ανεξάρτητες Σπουδές Επιστημών και Τεχνολογίας Εταιρία Περιορισμένης Ευθύνης «I.S.T Studies» Ανώνυμη Εταιρία «Ευρωπαϊκό Κολλέγιο Τουριστικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης The European College for Tourism Studies» 6 Ανώνυμη Εταιρία Εκπαίδευσης και Κατάρτισης «ΑΚΤΟ» 7 Εργαστήριο Έρευνας και Επιμόρφωσης στις Τεχνολογίες της Πληροφορίας «Τεχνολογίες Πληροφορικής Αθηνών» 8 Κέντρο Μεταλυκειακής Εκπαίδευσης "Mediterranean College" 9 Κέντρο Μεταλυκειακής Εκπαίδευσης «D.E.I. College» 10 Κέντρο Μεταλυκειακής Εκπαίδευσης «New York College AE» 11 Κολλέγιο «City Unity» Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 56

12 Κολλέγιο «ΑΚΜΙ Metropolitan ΑΕ» 13 Κολλέγιο Διοίκησης Επιχειρήσεων ALBA 14 ICBS Επιχειρησιακό Κολέγιο Αθήνας ΕΠΕ 15 Κέντρο Μεταλυκειακής Εκπαίδευσης «ΑΝΑΤΟΛΙΑ» 16 Κέντρο Μεταλυκειακής Εκπαίδευσης ΒΑΚΑΛΟ 17 Κέντρο Μεταλυκειακής Εκπαίδευσης Ελληνοβρετανικό 18 Κέντρο Μεταλυκειακής Εκπαίδευσης «AAS College» 19 Κέντρο Μεταλυκειακής Εκπαίδευσης «MBS College» 20 Κολλέγιο «UINDY Athens» 21 Κολλέγιο Athens GSM Ανώνυμη Εταιρία Εκπαίδευσης και Επαγγελματικής Κατάρτισης 22 Κολλέγιο Ανθρωπιστικών Επιστημών 23 Οικονομικό Κολλέγιο Αθηνών «B.C.A College ΑΕ» 24 Όμιλος Μεταλυκειακής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής «Κολλέγιο Περρωτής» ΣΧΟΛΕΣ / ΑΚΑΔΗΜΙΕΣ 1 Ακαδημία Εμπορικού Ναυτικού Ασπροπύργου 2 Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθηνών 3 Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Ιωαννίνων 4 Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Κρήτης 5 Ανώτατη Σχολή Τουριστικών Επαγγελμάτων Ρόδου 6 Σιβιτανίδειος Σχολή Τεχνών και Επαγγελμάτων 7 Στρατιωτική Σχολή Αξιωματικών Σωμάτων 8 Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων 9 Σχολή Ικάρων 10 Σχολή Ιπταμένων Ραδιοναυτίλων 11 Σχολή Μόνιμων Υπαξιωματικών του Στρατού Ξηράς 12 Σχολή Ναυτικών Δοκίμων 13 Σχολή Τεχνικών Υπαξιωματικών Αεροπορίας 14 Σχολή Τεχνικών Υπαξιωματικών Διοικητικών 15 Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης 16 Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας Κ.Τ.Ε. 1 Δυτικής Μακεδονίας 2 Θεσσαλίας 3 Καβάλας 4 Πάτρας 5 Πειραιά & Νήσων 6 Πελοποννήσου 7 Σερρών 8 Στερεάς Ελλάδας 9 Ηπείρου & Ιονίων Νήσων 10 Κρήτης Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 57

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ 1 Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων 2 Αιγινήτειο Νοσοκομείο 3 Αρεταίειο Νοσοκομείο 4 Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο ΑΤΤΙΚΟΝ 5 Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης 6 Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Λάρισας 7 Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Πατρών 8 Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου 9 Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΑΧΕΠΑ Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 58

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙI Κυριότερα στοιχεία από συμπληρωματικές πηγές: Χρηματοδότηση Πανεπιστημίων & ΤΕΙ από τον Τακτικό Προϋπολογισμό για το 2011 (στοιχεία GBAORD & Υπουργείου Παιδείας) Πανεπιστήμια ΤΕΙ Αμοιβές προσωπικού 602.531.378,11 62.202.960,3* Εξοδα λειτουργίας 144.300.000,00 99.028.499,8 Σύνολο 746.831.378.11 161.231.460,1 *περιλαμβάνονται μόνο οι αμοιβές μελών ΔΕΠ Χρηματοδότηση φορέων HES από ΕΕ (καθαρισμός στοιχείων βάσης ecorda & εκτιμήσεις για την χρονική κατανομή του π/υ) Πανεπιστήμια 37.803.474 ΤΕΙ 1.142.831 ΕΠΙ 492.882 Αλλοι φορείς 2.379.281 Σύνολο 41.818.468 Χρηματοδότηση ερευνητικών έργων Πανεπιστημίων & ΤΕΙ από ΕΣΠΑ (στοιχεία που παρείχε στο ΕΚΤ το ΟΠΣ ανά φορέα για το 2011) Πανεπιστήμια 11.576.095 ΤΕΙ ΕΠΙ 693.357 Αλλοι φορείς Σύνολο 12.269.452 Συνολικό Κόστος Λειτουργίας Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων για το 2011 (μελέτη : Investigating public sector hospital costs in Greece: an update Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης, Δεκέμβριος 2012) Κόστος λειτουργίας (αμοιβές προσωπικού και λοιπά έξοδα λειτουργίας) Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων 57.248.214,72 Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο ΑΤΤΙΚΟΝ 84.255.813,33 Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης 55.211.659,91 Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Λάρισας 61.691.116,21 Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Πατρών 82.761.884,62 Πανεπιστημιακό Γ.Ν. Ηρακλείου 80.407.325,19 Πανεπιστημιακό Γ.Ν. Θεσσαλονίκης ΑΧΕΠΑ 42.319.503,55 Σύνολο 463.895.517,53 Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 59

Προσωπικό (μόνιμο) σε Πανεπιστήμια & ΤΕΙ (διοικητικές πηγές Υπουργείου Παιδείας) Πανεπιστήμια Μέλη ΔΕΠ 9.311 ΤΕΙ 2.191 Τεχνικό Προσωπικό 1.937 n.a. Διοικητικό Προσωπικό 7.592 2.914 Σύνολο 18.840 5.105 Αριθμός και μερίδιο (%) επιστημονικών δημοσιεύσεων για τα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ για την πενταετία 2006-2010 (Ελληνικές επιστημονικές δημοσιεύσεις 1996-2010 Βιβλιομετρική ανάλυση ελληνικών επιστημονικών δημοσιεύσεων σε διεθνή περιοδικά πηγή Scopus, ΕΚΤ, 2013) Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 60

Αριθμός διδακτορικών φοιτητών 2011(στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ): 23.853 Αριθμός διδακτορικών διατριβών ανά έτος (στοιχεία ΕΚΤ με βάση τις απαντήσεις του 75% των Γραμματειών των Πανεπιστημίων): Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 61

Στοιχεία ΑΕΠ ανά κάτοικο για τις χώρες με τις οποίες συγκρίνεται η Ελλάδα στην παρούσα αναφορά (στοιχεία Eurostat) Με πράσινο σημειώνονται οι χώρες σύγκρισης. GEO/TIME 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 European Union (28 countries) : : : : : : : Liechtenstein 84.300 90.700 95.100 97.400 90.400 106.800 : Montenegro : : : : : : : Luxembourg 65.000 71.700 78.000 76.400 72.300 78.600 82.100 Norway 52.900 58.100 61.100 65.300 56.500 65.000 71.200 Switzerland 41.300 42.700 43.200 46.400 47.100 53.400 60.500 Denmark 38.300 40.200 41.700 42.800 40.500 42.600 43.200 Sweden 33.000 35.000 36.900 36.100 31.500 37.300 41.000 Netherlands 31.500 33.100 34.900 36.200 34.700 35.400 36.100 Austria 29.800 31.300 33.000 33.900 33.000 34.100 35.700 Finland 30.000 31.500 34.000 34.900 32.299 33.300 35.200 Ireland 39.200 41.600 42.900 39.800 35.500 34.300 34.700 United States 34.300 35.700 33.900 31.900 32.600 35.300 34.700 Belgium 29.000 30.200 31.600 32.400 31.600 32.700 33.700 Japan 28.800 27.200 24.900 25.700 28.300 32.400 33.200 Germany (until 1990 former territory of the FRG) 27.000 28.100 29.500 30.100 29.000 30.500 31.700 Iceland 44.300 43.800 48.000 32.200 27.200 29.800 31.700 France 27.300 28.400 29.600 30.100 29.300 29.900 30.700 European Union (15 countries) 26.800 28.000 29.300 29.000 27.400 28.400 29.100 Euro area (12 countries) 25.600 26.800 28.000 28.500 27.400 28.100 28.800 Euro area (EA11-2000, EA12-2006, EA13-2007, EA15-2008, EA16-2010, EA17) 25.600 26.800 28.000 28.400 27.100 27.800 28.400 Euro area (17 countries) 25.200 26.300 27.600 28.100 27.000 27.700 28.400 United Kingdom 31.000 32.700 34.200 29.900 25.700 27.800 28.200 Italy 24.500 25.300 26.200 26.300 25.200 25.700 26.000 European Union (27 countries) 22.500 23.700 25.000 25.000 23.500 24.500 25.100 Spain 21.000 22.400 23.500 23.900 22.800 22.800 23.100 Cyprus 18.400 19.500 20.700 21.800 20.900 21.000 21.100 Greece 17.400 18.700 19.900 20.800 20.500 19.600 18.500 Slovenia 14.400 15.500 17.100 18.400 17.400 17.400 17.600 Portugal 14.600 15.200 16.000 16.200 15.900 16.300 16.100 Malta 12.200 12.800 13.700 14.500 14.400 15.300 15.900 Czech Republic 10.200 11.500 12.800 14.800 13.600 14.300 14.800 Slovakia 7.100 8.300 10.200 11.900 11.600 12.100 12.800 Estonia 8.300 10.000 12.000 12.100 10.300 10.700 11.900 Croatia 8.100 8.900 9.800 10.700 10.100 10.100 10.400 Lithuania 6.300 7.400 8.900 10.100 8.400 8.900 10.200 Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 18.07.2013 62