ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΥΤΕΡΑ 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2001 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΜΑ 1ο Α. Στις ερωτήσεις 1-3, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα του το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Το τρυπανόσωµα προκαλεί: α. δυσεντερία β. ελονοσία γ. ασθένεια του ύπνου δ. χολέρα. 2. Η εξασθένηση της στοιβάδας του όζοντος προκαλείται από: α. διοξείδιο του άνθρακα β. διοξείδιο του αζώτου γ. χλωροφθοράνθρακες δ. διοξείδιο του θείου. 3. Παθητική ανοσία επιτυγχάνεται µε χορήγηση: α. ορού αντισωµάτων β. εµβολίου γ. αντιβιοτικού δ. ιντερφερόνης. Β. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις 1 και 2. 1. Ποιος είναι ο ρόλος των παραγωγών, των καταναλωτών και των αποικοδοµητών σ ένα οικοσύστηµα; 2. Τι είναι τα ενδοσπόρια; Κάτω από ποιες περιβαλλοντικές συνθήκες σχηµατίζονται τα ενδοσπόρια; Μονάδες 2
Μονάδες 2 Ποιος είναι ο ρόλος των ενδοσπορίων; Μονάδες 3 ΘΕΜΑ 2ο 1. Να περιγράψετε τον πολλαπλασιασµό των ιών που το γενετικό τους υλικό είναι: α. DNA β. RNA. 2. Να ορίσετε το φαινόµενο της οικολογικής διαδοχής. Μονάδες 3 Να περιγράψετε ένα παράδειγµα οικολογικής διαδοχής. Μονάδες 5 3. Πώς παρεµβαίνει ο άνθρωπος στο βιογεωχηµικό κύκλο του άνθρακα; Μονάδες 5 ΘΕΜΑ 3ο ΘΕΜΑ 4ο 1. Πώς εξηγείται το φαινόµενο κατά το οποίο άνθρωποι οι οποίοι εκτέθηκαν στον ιό του AIDS δεν µολύνθηκαν; 2. Να εξηγήσετε το ρόλο των µακροφάγων κυττάρων στην άµυνα του ανθρώπινου οργανισµού. Μονάδες 9 3. Να εξηγήσετε τις δυσάρεστες συνέπειες για τον ανθρώπινο οργανισµό από την ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού του συστήµατος που δεν οφείλεται σε παθογόνους µικροοργανισµούς. Μονάδες 12 Σε µία λίµνη που περιβάλλεται από χωράφια τα οποία καλλιεργούνται συστηµατικά µε χρήση λιπασµάτων, διοχετεύονται πολλά από τα νερά της βροχής που δέχεται η περιοχή αυτή. Να θεωρήσετε ότι στη λίµνη υπάρχουν υδρόβιοι φωτοσυνθετικοί οργανισµοί, ζωοπλαγκτόν και ψάρια που αποτελούν τροφική αλυσίδα. Στο παρακάτω διάγραµµα φαίνεται η µεταβολή στον πληθυσµό των οργανισµών αυτών µετά το τέλος της περιόδου των βροχοπτώσεων.
t 1 : τέλος περιόδου βροχοπτώσεων. (α): υδρόβιοι φωτοσυνθετικοί οργανισµοί. (β): ζωοπλαγκτό. (γ): ψάρια. 1. Να ερµηνεύσετε τη µορφή των καµπυλών του παραπάνω διαγράµµατος. ΘΕΜΑ 1o Α. 1 γ 2 γ 3 α Μονάδες 12 2. Να περιγράψετε το φαινόµενο το οποίο προκαλεί τις µεταβολές στις καµπύλες του παραπάνω διαγράµµατος. 3. Να εξηγήσετε πώς µεταβάλλεται ο πληθυσµός των αποικοδοµητών σ αυτή τη λίµνη. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Μονάδες 7 Mονάδες 6 Β. 1. Σελ. Σχολικού βιβλίου 75-76. Από την αρχή της παραγράφου. Μεταφορά ενέργειας µέσα από οικοσύστηµα έως... στους νεκρούς οργανισµούς. Επιπλέον οι µαθητές µπορούν να προσθέσουν: α) Οι παραγωγοί δεσµεύουν CO 2 και απελευθερώνουν Ο 2, µε τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης. β) Ολοι οι οργανισµοί µε την κυτταρική αναπνοή απελευθερώνουν CO 2 στην ατµόσφαιρα. γ) Οι αποικοδοµητές απελευθερώνουν µοριακό άζωτο (Ν 2 ) στην ατµόσφαιρα µε τη διαδικασία της απονιτροποίησης. Β. 2. Σχολικό βιβλίο σελίδες 18-19:<<Ορισµένα είδη βακτηρίων... τον κύκλο ζωής του είδους του>>. ΘΕΜΑ 2o 1. Σχολικό βιβλίο σελίδες 15-16: <<Πολλαπλασιασµός των ιών>>.
2. Σχολικό βιβλίο σελίδες 86-87: <<Τα οικοσυστήµατα δεν είναι στατικά>>. 3. Σχολικό βιβλίο σελίδες 84: <<Παρέµβαση του ανθρώπου>>. ΘΕΜΑ 3o 1. Σχολικό βιβλίο σελίδα 51 δεξιά στήλη: <<Το 1996 βρέθηκε ότι το 1% των ατόµων... να µην µπορεί να εισέλθει σ αυτά>>. 2. Σχολικό βιβλίο σελίδα 30: <<Φαγοκυττάρωση>>. Σελίδες 31-32: <<Φλεγµονή>>. Σελίδα 35: 1 ο στάδιο ανοσολογικής αντίδρασης. Τα µακροφάγα κύτταρα ανήκουν σε µία ειδική κατηγορία κυττάρων των φαγοκυττάρων. Συµµετέχουν και στους µηχανισµούς ειδικής και µη ειδικής άµυνας του ανθρώπινου οργανισµού. Με την ικανότητά τους να µετακινούνται και να διαπερνούν τα τοιχώµατα των αιµοφόρων αγγείων µπορούν να φτάσουν στην περιοχή όπου έχει εµφανιστεί η µόλυνση. Εκεί παγιδεύουν τους µικροοργανισµούς στο εσωτερικό τους και τους καταστρέφουν µε τη βοήθεια των ενζύµων που περιέχονται στα λυσοσώµατά τους. Τα µακροφάγα συµµετέχουν επίσης και στους µηχανισµούς ειδικής άµυνας ενεργοποιώντας τα βοηθητικά Τ λεµφοκύτταρα (Τ 4 ). Τα µακροφάγα κύτταρα αφού εγκλωβιστούν και καταστρέψουν τους µικροοργανισµούς εκθέτουν στην επιφάνειά τους τµήµα της επιφάνειας του εισβολέα (αντιγόνου) συνδεδεµένο µε µία πρωτεΐνη χαρακτηριστική των λευκών αιµοσφαιρίων του κάθε ατόµου, η οποία ονοµάζεται αντιγόνο ιστοσυµβατότητας. 3. Σχολικό βιβλίο σελίδες 40-41. <<Μεταµοσχεύσεις. Απόρριψη µοσχευµάτων>>. <<Αυτοανοσία - Αλλεργία>>. Οι αρνητικές συνέπειες από την ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήµατος είναι: Απόρριψη µοσχευµάτων Αυτοάνοσα νοσήµατα Αλλεργία ΘΕΜΑ 4o Στη συγκεκριµένη λίµνη µετά το τέλος των βροχοπτώσεων το φαινόµενο που περιγράφεται είναι ο ευτροφισµός. 1. α) Τα λιπάσµατα που καταλήγουν στη λίµνη περιέχουν αζωτούχες και φωσφορούχες ενώσεις, οι οποίες αποτελούν θρεπτικές ουσίες για τους υδρόβιους φωτοσυνθετικούς οργανισµούς, ο πληθυσµός των οποίων αυξάνεται υπέρµετρα. β) Η αύξηση των παραγωγών οδηγεί σε αύξηση των καταναλωτών α τάξης δηλαδή του ζωοπλαγκτού. γ) Αρχικά ο αριθµός των ψαριών εµφανίζεται σταθερός. Στη συνέχεια αυξάνει λόγω αύξησης της διαθέσιµης τροφής (ζωοπλαγκτόν). Κατόπιν µειώνεται σηµαντικά ο αριθµός των ψαριών λόγω µείωσης του διαλυµένου στο νερό οξυγόνου. Τα ψάρια πεθαίνουν από ασφυξία ή εγκαταλείπουν το οικοσύστηµα. 2. Σχολικό βιβλίο σελίδες 110-112. Ευτροφισµός <<Τα αστικά απόβλητα... έως µεγάλο αριθµό παραγωγών>>. 3. Αρχικά ο πληθυσµός των αποικοδοµητών παραµένει σχεδόν σταθερός. Στη συνέχεια η αύξηση των παραγωγών οδηγεί σε αύξηση των αποικοδοµητών, οι οποίοι αποικοδοµούν τους αυτότροφους οργανισµούς που πεθαίνουν. Επιµέλεια:
ΕΡΛΟΥ Κ. ΤΣΑΚΙΡΗΣ Π.