ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΙΚΤΥΩΣΗΣ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΙΚΤΥΩΣΗΣ Πράξη 2.2.2.α µε τίτλο "Προπτυχιακά Προγράµµατα Σπουδών στο Τ.Ε.Ι. Καβάλας", συγχρηµατοδοτούµενη κατά 75% από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο (Ε.Κ.Τ.) Σεµινάριο Σελ.1

ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΕΝΕΡΓΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΙΚΤΥΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΙΚΤΥΩΣΗΣ Στα αρχικά χρόνια των υπολογιστών υπήρχαν µόνο κεντρικοί υπολογιστές µε ελάχιστες δυνατότητες επικοινωνίας και διασύνδεσης µεταξύ τους. Κάτι τέτοιο τις περισσότερες φορές δεν υποστηριζόταν από τις εταιρίες κατασκευής για να 'δένουν' τους πελάτες τους µε τα δικά τους προϊόντα και να µην έχουν δυνατότητα άλλης επιλογής. Σιγά-σιγά οι ανάγκες µεγάλων πελατών όπως ο αµερικάνικος στρατός και άλλες άρχισαν να υιοθετούν σιγά-σιγά πρότυπα δικτύωσης. Η φανερή αδυναµία του µοντέλου µηχανογράφησης: ένας ισχυρός υπολογιστής στο κέντρο ('δεινόσαυρος') και 'χαζά' τερµατικά που απεικόνιζαν χαρακτήρες έδινε αρκετά ικανοποιητική λύση µε την τεχνολογία της τότε εποχής. Η κύρια αδυναµία του µοντέλου αυτού ήταν οτι αν 'έπεφτε' ο κεντρικός υπολογιστής τότε κατέρεαν τα πάντα (κεντρικό σηµείο κατάρευσης). Η βασική αυτή αδυναµία (µερικά αντιµετωπιζόταν µε το λεγόµενο BACKUP ΚΕΝΤΡΟ) ήταν µη αποδεκτή για τον αµερικάνικο στρατό από τη διάρκεια του ψυχρού πολέµου και µετά. Η λογική σκέψη ήταν ότι µια, δύο ή και είκοσι βόµβες µπορούσαν να καταστρέψουν ισάριθµα µηχανογραφικά κέντρα ή και απλούστερα και µόνο ΟΛΕΣ τις επικοινωνίες τους (καθιστώντας τα τυφλά και άχρηστα). Έτσι γεννήθηκε η απαίτηση για δίκτυο που λειτουργεί ανεξάρτητα από ποιά και πόσα σηµεία είναι ενεργά και πολύ περισσότερο αν έχουν κοπεί κάποιες επικοινωνίες. Λίγοι ξέρουν ότι έτσι γεννήθηκε το arpanet (αρχικά συµµετείχαν µόνο ο αµερικάνικος στρατός και τα πανεπιστήµια που το ανέπτυσαν) και σήµερα γνωστό σαν Internet. Το µοντέλο ανάπτυξης του Internet είναι 'ανοιχτό' δηλαδή κάποιος προτείνει ένα πρωτόκολλο για να δώσει µια λύση σε ένα θέµα ή µια βελτίωση σε ένα ήδη υπάρχον. Αυτό υιοθετήθηκε στη πράξη από τους διάφορους κατασκευαστές σιγά-σιγά και ανάλογα υλοποιήθηκε και σταδιακά βελτιώθηκε. Πολλές φορές έχει ήδη πραγµατοποιηθεί και έχει γίνει αποδεκτό και µετά τυποποιήθηκε (γνωστά σαν RFC). Η εντελώς αντίθετη νοοτροπία έχει εφαρµοστεί από το OSI. Εκεί πρώτα συνεδριάζουν και καθορίζουν ένα πρότυπο και πάντοτε υλοποιείται µετά. Εδώ θα πρέπει να κάνουµε µια αναφορά στα πασίγνωστα 7 OSI επίπεδα (layers). Οι διάφορες αρχικές υλοποιήσεις δικτύων στα πρώτα χρόνια και στην παντελή αδυναµία οποιασδήποτε διασύνδεσης µεταξύ διαφορετικών δικτύων µεταξύ τους οδήγησε στον σχεδιασµό αυτό. Ας τα δούµε περιληπτικά. APPLICATION PRESENTATION SESSION TRANSPORT NETWORK ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΣΥΝΟ ΟΥ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΙΚΤΥΟΥ Σελ.2

DATA LINK PHYSICAL ΣΥΝ ΕΣΗΣ ΦΥΣΙΚΟ Ας δούµε ένα-ένα τα διαφορετικά επίπεδα : PHYSICAL (ΦΥΣΙΚΟ ΕΠΙΠΕ Ο) Σε αυτό τα δεδοµένα στέλνονται σαν bit. Αντικείµενό του είναι τα ηλεκτρικά σήµατα, λειτουργικά και µηχανικά χαρακτηριστικά της διασύνδεσης µεταξύ δύο δικτυακών συσκευών. Για παράδειγµα τέτοια πρωτόκολλα που αναφέρονται στο φυσικό επίπεδο είναι: EIA = RS232, RS449, RS485, RS530 ITU = V.24/V.28, V.25, X.21, V.35, G.703 IEEE = 802.X, IEEE-488 Με πιο απλά λόγια το φυσικό επίπεδο ασχολείται για παράδειγµα σε µια Ethernet σύνδεση µε τί τύπος καλώδιο (συνεστραµµένο, οµοαξονικό, ασύρµατο ή οπτική ίνα) είναι, τί connectors ('πρίζες') βάζουµε και πώς, και γενικά πώς περνάνε τα bit πάνω από αυτό το µέσο. Μπορούµε να πούµε ότι συνδέοντας δύο δικτυακές συσκευές βάζουµε bit από τη µια µεριά (και παίρνουµε φυσικά) και βγαίνουν bit από την άλλη. DATA LINK ( ΙΑΣΥΝ ΕΣΗΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ) Έχουµε τώρα µια σειρά από bit από το προηγούµενο επίπεδο. Τα bit αυτά δεν είναι όµως απαλλαγµένα από λάθη. Εδώ έρχεται το επίπεδο αυτό να παραδίδει οµάδες από bit, τα λεγόµενα πλαίσια δεδοµένων (frames) απαλλαγµένα από λάθη στο επόµενό του επίπεδο. Αν δούµε δύο δικτυακές συσκευές, τότε η µία στέλνει στην άλλη οµάδες από bit (frames) και ή απέναντι µεριά τα λαµβάνει απαλλαγµένα από λάθη. Αυτά φυσικά περνάνε µέσα από το χαµηλότερο επίπεδο του `physical` και από τις δύο συσκευές για να φτάσουν απέναντι. Ας δούµε µερικά = PPP, HDLC, FRAME RELAY, FDDI, LAP-B Το γνωστό µας Ethernet είναι µια συλλογή από πρωτόκολλα που αναφέρονται στο PHYSICAL και στο DATA LINK. NETWORK ( ΙΚΤΥΟΥ) Από το προηγούµενο επίπεδο έχουµε παραλάβει µια ωραία σειρά από bit απαλλαγµένη από λάθη και θα έλεγε κανείς «τί να το κάνουµε και άλλο επίπεδο αφού έχουµε στη διάθεσή µας ότι θα θέλαµε». Μέχρι τώρα έχουµε δύο συσκευές (ή και περισσότερες αλλά ΑΜΕΣΑ συνδεδεµενες) που στέλνει ή µια στην άλλη και µόνο. Πως θα φτάσουν τα δεδοµένα αν έχουµε µια οµάδα Η/Υ στην Αθήνα, άλλη στη Θεσσαλονίκη, στη Πάτρα και γενικά σε 500 σχολεία σε όλη την Ελλάδα. Όταν θα θέλει να επικοινωνήσει ένα Η/Υ µε ένα άλλο, πώς θα βρίσκει τη διαδροµή; Ακριβώς εδώ έρχεται το NETWORK, που είναι από τα σηµαντικότερα επίπεδα, για να δώσει λύση στο πρόβληµα της δροµολόγησης (routing - routers) των πακέτων Σελ.3

(packets). Καθήκον του επιπέδου είναι να εξασφαλίζει τη µετάβαση από ένα δίκτυο στο άλλο µέχρι να φτάσει στον τελικό προορισµό του. Σαν παράδειγµα εδώ ας αναφέρουµε µόνο το IP που σήµερα χρησιµοποιείται αποκλειστικά στο Internet αλλά και έχει πλέον επικρατήσει και σε όλα τα τοπικά δίκτυα, άσχετα αν είναι στο Internet ή όχι. Ας δούµε µέχρι εδώ τι έχουµε καταφέρει. Μπορούµε µε µια δικτυακή συσκευή να στείλουµε σε µια άλλη (δεν εξετάζουµε το πως τώρα - το θεωρούµε δεδοµένο) ένα πακέτο που µέσα του περιέχει τα δεδοµένα που θέλουµε να στείλουµε. Έτσι µπορούµε όσο πολύπλοκα µακρυά είναι ο άλλος να του στέλνουµε πακέτα, και το αντίστροφο. Έχετε σκεφτεί στο Internet πόσοι δικτυακοί σταθµοί είναι ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ συνδεδεµένοι και ότι έχετε τη δυνατότητα ΤΗΝ Ι ΙΑ ΣΤΙΓΜΗ να επικοινωνείτε ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ µε ΟΛΟΥΣ!!! TRANSPORT (ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ) Έχοντας εξασφαλίσει επικοινωνία από τον ένα κόµβο στον άλλο προκύπτει το επόµενο πρόβληµα: θέλω να επικοινωνώ µε ένα ή δύο χρήστες, γιατί όχι και πολύ παραπάνω µε τον απέναντι, αλλά και γιατί µόνο µε αυτόν και µε κάποιον άλλο και κάποιος άλλος µε µένα, κλπ κλπ. Πώς θα βγαίνει άκρη ποιός µου έστειλε τί και σε ποιόν πρέπει να στείλω τί και γιατί. Και µετά αν έχει χαθεί κάτι να το ξαναστείλω, αν 'χάθηκε' στο δρόµο κλπ κλπ. Βλέπουµε λοιπόν ότι έχουµε την ανάγκη για αξιόπιστη µεταφορά σε διαφορετικούς παραλήπτες και το ανάποδο, µε δυνατότητα πολλών συνδέσεων ταυτόχρονα. Το αποτέλεσµα είναι να έχουµε δεδοµένα από την πηγή τους στον τελικό προορισµό τους, αλλά και µε τρόπο ώστε να ξεχωρίζουµε για ποιά χρήση είναι και από που ξεκίνησαν και που φτάνουν. Ετσι η κάθε εφαρµογή µπορεί να έχει τα δικά της δεδοµένα χωρίς να µπερδεύεται µε τις άλλες. SESSION (ΣΥΝΟ ΟΥ), PRESENTATION (ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ) Για τα δύο αυτά επίπεδα δεν θα αναφερθούµε, γιατί στο Internet TCP/IP είναι ενσωµατωµένα σαν λειτουργίες στο επόµενο. APPLICATION (ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ) Καλά, αφού έχουµε τα δεδοµένα διαθέσιµα, τί µπορούµε να κάνουµε. Όλοι ξέρουν σήµερα ότι µπορούν να στείλουν και να πάρουν Email, να `σερφάρουν`, να πάρουν και να στείλουν αρχεία (FTP) και αναρίθµητες δικτυακές ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ. Όλα τα προηγούµενα είναι για να µπορούν οι διάφορες εφαρµογές να επικοινωνούν µεταξύ τους για να µας προσφέρουν τις υπηρεσίες που σχεδιάστηκαν. Σελ.4

ΟΜΗΜΕΝΗ ΚΑΛΩ ΙΩΣΗ Ας επανέλθουµε για λίγο στο φυσικό επίπεδο. Οι διαφορετικές απαιτήσεις διαφόρων συστηµάτων διασύνδεσης απαιτούν συχνά από τις εταιρίες και γενικότερα τους χρήστες των δικτύων να επενδύουν τεράστια πολλές φορές ποσά για καλωδίωση ασθενών ρευµάτων. Τη λύση για ενιαία αντιµετώπιση τους έρχεται να δώσει η δοµηµένη καλωδίωση. Με σωστό σχεδιασµό λύνει συνολικά το πρόβληµα της καλωδίωσης όχι µόνο των υπολογιστών (όχι µόνο Ethernet αλλά και Token Ring κλπ) αλλά και των τηλεφώνων, συστηµάτων ασφαλείας, συστηµάτων πρόσβασης, σειριακών συνδέσεων (RS232) και δεκάδων πιθανών απαιτήσεων. Στη πράξη µε τη δοµηµένη καλωδίωση θα πρέπει να κάνουµε από την αρχή µια σωστή µελέτη η οποία θα µας προστατεύσει την επένδυσή µας στο µέλλον. Συµφέρει πάρα πολύ να µπει σε ένα κτήριο ΠΡΙΝ µπουν οι χρήστες µέσα, να καλυφθεί σωστά µε καλωδίωση προβλέποντας σχετικά στον αρχιτεκτονικό σχεδιασµό. Η πιο συχνά χρησιµοποιούµενη είναι η EIA/TIA 568A (ή και 568Β) που προτείνει τη χρήση καλωδίου συνεστραµµένων αγωγών ή και οπτικών ινών. Σε ένα σύστηµα δοµηµένης καλωδίωσης ξεχωρίζουµε τις θέσεις εργασίας, την οριζόντια καλωδίωση, κατακόρυφη καλωδίωση, τους κατανεµητές και το σύστηµα διαχείρησης. Οι θέσεις εργασίας συνήθως έχουν µια επίτοιχη πρίζα RJ11 για τηλέφωνο ή RJ45 για δεδοµένα. Η συνηθισµένη πρακτική και πρόταση είναι για κάθε θέση εργασίας να υπάρχουν δύο πρίζες, µια για τηλέφωνο και µια για δεδοµένα. Σε µεγάλους χώρους µε ψευδοπάτωµα συνήθως µπαίνουν επιδαπέδιες πρίζες ('χελώνες'), που συνήθως έχουν και ρεύµα δικτύου και UPS (από κεντρικό) για τους υπολογιστές. Η οριζόντια καλωδίωση περιλαµβάνει τις πρίζες, το καλώδιο και τη σύνδεση του µέχρι τον κατανεµητή ορόφου. Το καλώδιο είναι συνήθως FTP ή STP (θωρακισµένο) και πρέπει να έχει µέγιστο µήκος µέχρι 90 µέτρα. Στη τοποθέτησή του δεν πρέπει να περνάει κοντά από καλώδια ισχύρων ρευµάτων και γενικότερα σε πηγές ηλεκτροµαγνητικού θορύβου (κινητήρες, λάµπες φθορισµού, µετασχηµατιστές ισχύος). Στη κατακόρυφη καλωδίωση µπορούν να χρησιµοποιηθούν καλώδια (κύρια για τηλέφωνα), αλλά όλο και περισσότερο χρησιµοποιούνται οπτικές ίνες. Όλοι οι κατακόρυφοι κατανεµητές καταλήγουν στον ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΚΑΤΑΝΕΜΗΤΗ. Βρίσκεται συνήθως σε ένα ειδικό δωµάτιο που εκεί βρίσκονται επίσης το τηλεφωνικό κέντρο, οι διάφοροι servers, ο κεντρικός εξοπλισµός δικτύου (κεντρικό switch, router κλπ), συστήµατα συναγερµού, ήχου κλπ. Αν και ο τρόπος σύνδεσης κάθε συσκευής είναι συνήθως διαφορετικός, το σηµαντικό είναι να τερµατίζονται όλα σε οριολωρίδες (patch panels). Όµοια όλες οι κάθετες γραµµές τερµατίζονται σε οριολωρίδες. Για να δούµε ένα παράδειγµα µε τηλέφωνα που είναι καλύτερο σαν παράδειγµα από σύνδεση υπολογιστή που δεν µας ενδιαφέρει σε πια πρίζα του switch θα το βάλουµε συνήθως. Θέλουµε να συνδέσουµε το εσωτερικό τηλέφωνο 235 στον ΤΑ Ε κύριο. Βλέπουµε ότι η πρίζα δίπλα του έχει τον κωδικό Β21. Πάµε στο RACK ('σιδερένια ντουλάπα' ) στο αντίστοιχο όροφο. Εκει βρίσκουµε την κατάληξη του Β21 που έχει σηµειωθεί µε το ίδιο νούµερο. Συνδέουµε ένα καλώδιο στην κατάληξη Β21 και την άλλη άκρη σε ένα ελεύθερο άκρο της κατακόρυφης καλωδίωσης, έστω Χ34. Πάµε µετά στο κεντρικό κατανεµητή και Σελ.5

ενώνουµε το άλλο άκρο που αναφέρεται πάλι σαν Χ34 µε την απόληξη του κέντρου που συνήθως για λόγους ευκολίας έχει το ίδιο νούµερο µε το εσωτερικό µας νούµερο, στην περίπτωσή µας 235. Έτσι τοποθετώντας µια συσκευή τηλεφώνου έχει τηλεφωνική γραµµή. Στην περίπτωση δικτύου µια και έχουµε τον περιορισµό του µέγιστου µήκους των 100 µέτρων, συνήθως τοποθετούµε ένα switch ή hub στον κατανεµητή ορόφου και µετά ΜΟΝΟ µε ένα καλώδιο ή οπτική ίνα από κάθε κατανεµητή ορόφου καταλήγουν όλα στο κεντρικό switch. Σηµαντικό ρόλο στην συντήρηση ενός συστήµατος δοµηµένης καλωδίωσης είναι η πλήρης και συνεχής καταγραφή όλων των συνδέσεων. Αν αυτό δεν τηρείται µε σχολαστικότητα τότε θα χαθούν τα βασικά πλεονεκτήµατα και τελικά θα χάνεται πολύτιµος χρόνος και θα είναι χρονοβόρα η συντήρηση του. Σελ.6

ETHERNET Έχουµε τόσα ακούσει για το Ethernet, ας δούµε µερικά πράγµατα που θα µας είναι χρήσιµα και πρακτικά γνωρίζοντας το λίγο από κοντά. Σήµερα το Ethernet (10Mbps & 100Mbps) είναι το πρωτόκολλο που χρησιµοποιείται σχεδόν αποκλειστικά από τις πιο απαιτητικές επιχειρήσεις έως τα σπίτια. Σαν µέσο µετάδοσης χρειάζεται δύο ζεύγη συνεστραµµένων καλωδίων. Τα καλώδια που κυκλοφορούν έχουν συνήθως 4 τέτοια ζεύγη. Ίσως έχετε ακούσει για FTP, UTP, STP κλπ. Τα καλώδια αυτά είναι κατασκευασµένα ώστε να ικανοποιούν κάποιες προδιαγραφές, γνωστές σαν CAT5, CAT6 κλπ. Αν γδάρουµε κάποιο µικρό τέτοιο καλώδιο θα δούµε οτι το στρίψιµο των ζευγαριών ακολουθεί µια οµοιόµορφη πυκνότητα στριψίµατος. Το STP ή FTP έχει και µεταλλική θωράκιση γύρω από τα καλώδια. Ας δούµε στη επόµενη φωτογραφία πως είναι περίπου ένα τέτοιο καλώδιο. Το κάθε ζευγάρι αποτελείται από ένα καλώδιο µε χρώµα µπλέ, πορτοκαλί, πράσινο ή καφέ µαζί µε το αντίστοιχο ίδιο χρώµα στο άλλο καλώδιο που είναι περισσότερο άσπρο και µια µικρή γραµµή χρώµατος. Όπως είπαµε στη δοµηµένη καλωδίωση υπάρχουν οι προδιαγραφές ΕΙΑ-568Α & ΕΙΑ568Β ή ΤΙΑ-568Α & ΤΙΑ-568Β. Αυτές ορίζουν πως πρέπει να µπούν τα καλώδια στο βύσµα του δικτύου που έχει 8 ακροδέκτες. Με λίγη εξάσκηση και την χρήση της κατάλληλης ειδικής πένσας µπορούµε εύκολα να κατασκευάσουµε καλώδια. Ας δούµε την επόµενη φωτογραφία. Σελ.7

Τα χρώµατα για την κάθε µια προδιαγραφή είναι : No EIA/TIA 568B EIA/TIA 568A Περιγραφή 1 ΑΣΠΡΟ/ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ ΑΣΠΡΟ/ΠΡΑΣΙΝΟ Εκποµπή(Tx) Data + 2 ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ ΠΡΑΣΙΝΟ Εκποµπή(Tx) Data - 3 ΑΣΠΡΟ/ΠΡΑΣΙΝΟ ΑΣΠΡΟ/ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ Λήψη (Rx) + 4 ΜΠΛΕ ΜΠΛΕ ΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΤΟ 5 ΑΣΠΡΟ/ΜΠΛΕ ΑΣΠΡΟ/ΜΠΛΕ ΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΤΟ 6 ΠΡΑΣΙΝΟ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ Λήψη (Rx) - 7 ΑΣΠΡΟ/ΚΑΦΕ ΑΣΠΡΟ/ΚΑΦΕ ΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΤΟ 8 ΚΑΦΕ ΚΑΦΕ ΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΤΟ Το αποτέλεσµα είναι : Σελ.8

Ενώ η αντίστοιχη πρίζα θα είναι : Υπάρχουν δύο ειδών συσκευές στο Ethernet. Αυτές που συµπεριφέρονται σαν υπολογιστές και αυτές σαν συσκευές δικτύου. Σε µια τυπική σύνδεση ένας υπολογιστής συνδέεται τελικά σε ένα SWITCH ή HUB. Στην τυπική αυτή περίπτωση υπάρχει µια κατευθείαν 'ίσια' σύνδεση παρ όλες τις πρίζες και τα καλώδια που υπάρχουν στο µεταξύ. Έτσι για να συνδέσουµε έναν υπολογιστή ( από τη αντίστοιχη κάρτα δικτύου) µε την πρίζα δικτύου (ή και για τα εσωτερικά 'patch-αρίσµατα' στο RACK) χρησιµοποιούµε το λεγόµενο 'patch cord'. εν είναι τίποτε άλλο παρά ένα καλώδιο (ΠΡΟΣΟΧΗ καλό θα είναι να είναι από πολύκλωνο σύρµα και ΟΧΙ µονόκλωνο, όπως είναι τα καλώδια που χρησιµοποιούµε στην εγκατάσταση) µε δύο ακροδέκτες RJ-45, τερµατισµένο ΜΕ ΤΟΝ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΥΟ ΤΡΟΠΟΥΣ ΚΑΙ ΣΤΑ ΥΟ ΑΚΡΑ (ΠΡΟΣΟΧΗ ΤΟΝ Ι ΙΟ ΤΡΟΠΟ ΚΑΙ ΣΤΑ ΥΟ ΑΚΡΑ ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΕΝΑΝ ΑΠΟ ΑΥΤΟΥΣ!!!). Συνήθως έχει µήκος από 3 έως 5 µέτρα ενώ για τα RACK είναι βολικά των 1,2 το πολύ µέτρων. Στο εµπόριο βρίσκουµε συνήθως εύκολα και µε χαµηλή τιµή έτοιµα τέτοια καλώδια µε συνηθισµένα µήκη 1,2,3,5,10,20,25 m. Τα πολύ µακριά είναι συνήθως χρήσιµα όταν έχουµε για κάποιο όχι συνηθισµένο λόγο κάποιο υπολογιστή µακριά από πρίζα, ή κυρίως αν δεν έχουµε πρίζες και έχουµε περάσει τα καλώδια 'χύµα' από το SWITCH ή HUB στους Η/Υ. Αν θέλουµε να συνδέσουµε δύο υπολογιστές µεταξύ τους (και µόνο αυτούς) ή συνήθως δύο HUB ή SWITCH µεταξύ τους, συνήθως χρησιµοποιούµε το λεγόµενο cross καλώδιο. Φυσικά υπάρχει και αυτό στο εµπόριο και µπορείτε να το ζητήσετε σαν CROSS CABLE ή CROSS PATCH CORD. Αν θέλετε να το κατασκευάσετε, µια εύκολη οδηγία είναι: φτιάξτε ένα patch cord που από την µια µεριά είναι 568Α και από την άλλη 568Β. Σελ.9

ΙΑ ΙΚΤΥΩΣΗ IP Οι περισσότεροι έχουµε ακούσει για τις IP διευθύνσεις. Για να δούµε που στηρίζεται η επικοινωνία του Internet. Οι υπολογιστές που βρίσκονται σε ένα δίκτυο έχουν ο καθένας από µια IP διεύθυνση που πρέπει να είναι µοναδική σε όλο το δίκτυο. Η µορφή µιας ΙΡ διεύθυνσης είναι xxx.yyy.zzz.vvv όπου xxx,yyy,zzz,vvv είναι γενικά αριθµοί από 0 έως 255 για παράδειγµα '194.35.123.5'. Σε δυαδική µορφή είναι ένας αριθµός 32 bits (4 * 8 bits). Υπάρχουν ορισµένοι περιορισµοί για το ποιες διευθύνσεις µπορούµε να χρησιµοποιήσουµε που και γιατί. Ας δούµε πρώτα ποιες είναι οι διευθύνσεις που υπάρχουν στο Internet. '1.0.0.0-126.255.255.255' '128.0.0.0-223.255.255.255' ΠΡΟΣΟΧΗ εξαιρούνται τα ακόλουθα διαστήµατα που έχουν ειδικό σκοπό και χρησιµοποιούνται ΜΟΝΟ για εσωτερικά δίκτυα και ΕΝ είναι προσβάσιµα από το Internet. '10.0.0.0-10.255.255.255' '172.16.0.0-172.31.255.255' 192.168.0.0-192.168.255.255' Έχουµε όµως πολλά δίκτυα. Και εδώ έρχεται το ερώτηµα πως ξεχωρίζουµε αν µια ΙΡ διεύθυνση ανήκει σε ένα κοντινό µας Η/Υ ή σε ένα µακρινό. Αυτό το σκοπό παίζει το netmask. Εδώ υπάρχει µια τεράστια φιλολογία µε λόγους που δεν µας ενδιαφέρουν σχετικά µε Class A,B,C, δίκτυα subneting, superneting κλπ. ΞΕΧΑΣΤΕ ΤΑ όλα αυτά και θεωρήστε το netmask σαν ένα αριθµό από το 1 ως το 32 και τίποτε άλλο προς το παρόν. Εστω οτι είναι 24 και ο Η/Υ έχει την ΙΡ διεύθυνση 195.134.75.34.. Τότε τα 24 πρώτα bit είναι η κοινή διεύθυνση όλων των Η/Υ που έχουµε και τα υπόλοιπα µέχρι το 32 δηλαδή 8 είναι που ο κάθε Η/Υ έχει διαφορετικό. Για να φέρω ένα παράδειγµα που είστε εξοικειωµένοι έστω µια Email address 'xyzxyz@school.gr' το school.gr είναι το κοινό και το xyzxyz είναι το ξεχωριστό µέσα. Έτσι αφού τα 24 bit χωρίζουν την 195.134.75.34 στο 195.134.75.??? και στο???.???.???.34. Σελ.10

Έτσι όλοι οι Η/Υ που έχουµε στην περίπτωση στο δίκτυο για παράδειγµα έχουν ΙΡ διευθύνσεις 195.134.75.0 έως 195.134.75.255. Το 34 σε σύγκριση µε το Email παράδειγµα παίζει το ρόλο του xyzxyz ενω το 195.134.75. το ρόλο του school.gr. Η τεράστια διαφορά είναι ότι στις Email διευθύνσεις µπορούµε να έχουµε όσο µήκος θέλουµε σε όποιο από τα δύο, ενώ στις IP διευθύνσεις το ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΜΗΚΟΣ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΑ ΣΤΑΘΕΡΟ και είναι 32 bit και το netmask παίζει το ρόλο του @ ορίζοντας τη διαχωριστική γραµµή. Για να γράψουµε µαζί µια ΙΡ διεύθυνση και το αντίστοιχο netmask γράφετε στο παράδειγµά µας 195.134.75.34/24. Στο παράδειγµα µας οι διαθέσιµες διευθύνσεις που θα µπορούσαν να έχουν όλοι οι Η/Υ µοιάζει να είναι από 195.134.75.0 έως 195.134.75.255. Μόνο που η πρώτη και η τελευταία έχουν ειδική σηµασία και οι Η/Υ που µπορούµε να έχουµε είναι από 195.134.75.1 έως 195.134.75.254. Η πρώτη ΠΑΝΤΑ ΜΑΖΙ µε το netmask έχει την έννοια 'ΟΛΟΙ ΟΙ Η/Υ ΤΟΥ ΤΟΠΙΚΟΥ ΙΚΤΥΟΥ' ενώ αν στείλουµε στην τελευταία θα το λάβουν όλοι οι ανοιχτοί Η/Υ στο τοπικό µας δίκτυο (broadcast). Ας δούµε τώρα ένα πίνακα µε το πως µεταφράζετε τα netmask από /1 έως και /32. Πρακτικό νόηµα έχει να δούµε από /16 έως /30. /x ΕΚΑ ΙΚΗ ΜΕ ΥΑ ΙΚΗ Νο Η/Υ ΤΕΛΕΙΕΣ 16 255.255.0.0 1111 1111 1111 1111 0000 0000 0000 0000 65534 17 255.255.128.0 1111 1111 1111 1111 1000 0000 0000 0000 32766 18 255.255.192.0 1111 1111 1111 1111 1100 0000 0000 0000 16382 19 255.255.224.0 1111 1111 1111 1111 1110 0000 0000 0000 8190 20 255.255.240.0 1111 1111 1111 1111 1111 0000 0000 0000 4094 21 255.255.248.0 1111 1111 1111 1111 1111 1000 0000 0000 2046 22 255.255.252.0 1111 1111 1111 1111 1111 1100 0000 0000 1022 23 255.255.254.0 1111 1111 1111 1111 1111 1110 0000 0000 510 24 255.255.255.0 1111 1111 1111 1111 1111 1111 0000 0000 254 25 255.255.255.128 1111 1111 1111 1111 1111 1111 1000 0000 126 26 255.255.255.192 1111 1111 1111 1111 1111 1111 1100 0000 62 27 255.255.255.224 1111 1111 1111 1111 1111 1111 1110 0000 30 28 255.255.255.240 1111 1111 1111 1111 1111 1111 1111 0000 14 29 255.255.255.248 1111 1111 1111 1111 1111 1111 1111 1000 6 30 255.255.255.252 1111 1111 1111 1111 1111 1111 1111 1100 2 Το Η/Υ Νο είναι ο αριθµός των διαθέσιµων δικτυακών συσκευών σε δίκτυο µε το αντίστοιχο netmask. Σελ.11

HUBS, BRIDGES, ROUTERS Στη διάρκεια της επαφής µας µε τον κόσµο της πληροφορικής ερχόµαστε συνέχεια σε επαφή µε διάφορες ορολογίες δικτυακών συσκευών που τις περισσότερες φορές δεν καταλαβαίνουµε πλήρως ή το χειρότερο µισο-ξέρουµε. Έτσι µιλάµε για HUB, REPEATER, BRIDGE, SWITCH, ROUTER, PROXY, FIREWALL και όχι µόνο. Αυτό που έχω δεί στην πράξη µέσα στα χρόνια είναι ότι στα δίκτυα µπορείς να κάνεις πολλές 'hackιες' και να ακολουθείς 'ανορθόδοξους' δρόµους αλλά έτσι αν κάτι πάει στραβά τότε σου είναι αδύνατο να καταλάβεις τί φταίει!!! Και τα δίκτυα έχουν τελικά κάτι πολύ απλό, όταν κάτι δεν πάει καλά, τότε συνήθως δεν παίζει ΚΑΘΟΛΟΥ. Έτσι για να µπορέσουµε να αντιµετωπίζουµε και κυριότερα να αντιλάµβανοµαστε τι πραγµατικά συµβαίνει πρέπει να έχουµε ξεκάθαρες (όπως σε οτιδήποτε άλλωστε) κάποιες βασικές ένοιες. Οδηγός µας θα είναι όσα είπαµε σε προηγούµενη ενότητα για τα τρία χαµηλότερα επίπεδα του OSI : PHYSICAL, DATA LINK & NETWORK. Ας αρχίσουµε σιγά-σιγά έχοντας το πιό απλό παράδειγµα που θα µπορούσαµε να σκεφτούµε, τρείς υπολογιστές συνδεδεµένους µεταξύ τους. Θεωρούµε ότι συνδέονται σε ένα 'µαύρο κουτί' που θα εξετάσουµε τη λειτουργία του, που επιτρέπει στον ένα Η/Υ να 'µιλάει' µε τον άλλο. Κάθε κάρτα Ethernet στέλνει ηλεκτρικά σήµατα και λαµβάνει αντίστοιχα (βλέπε εκποµπή και λήψη στα 1,2,3,6 του καλωδίου). Τα σήµατα αυτά ένα HUB τα παίρνει και ότι σήµα στείλει ένας Η/Υ το στέλνει το ίδιο ακριβώς σήµα ΧΩΡΙΣ να το εξετάσει αλλά και χωρίς καµία καθυστέρηση σε ΟΛΟΥΣ τους άλλους Η/Υ. Η παλιά ονοµασία ενός HUB ήταν REPEATER. Η διαδικασία που µόλις περιγράψαµε επιτρέπει στο HUB να είναι πολύ απλό αλλά δεν αξιοποιεί στο µέγιστο την ταχύτητα που θεωρητικά έχουµε. Ας δούµε γιατί. Έστω γενικεύοντας στο προηγούµενο παράδειγµα ότι έχουµε 8 Η/Υ πάνω σε ένα HUB. Τότε πρώτα από όλα έχουµε ότι µόνο ένας όπως είπαµε µπορεί να χρησιµοποιεί το HUB κάθε δεδοµένη στιγµή. Έτσι αν χρειαζόταν ο 1 να επικοινωνεί µε τον 2, ενώ ταυτόχρονα ο 7 µε τον 8 δεν θα µπορούν να επικοινωνούν ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ!. Σελ.12

Χωρίς να µπούµε σε βάθος στο πρωτόκολλο του Ethernet µε απλά λόγια µπορούµε να πούµε ότι πριν εκπέµψει κάποιος κοιτάζει να δεί αν µιλάει κάποιος και όταν βρει το κανάλι ελεύθερο τότε στέλνει τα δεδοµένα του. Επειδή µπορεί και κάποιος άλλος να αρχίσει να στέλνει ΕΚΕΙΝΗ ΑΚΡΙΒΩΣ τη στιγµή τότε έχουµε το λεγόµενο collision (σύγκρουση). Σε ένα HUB συνήθως υπάρχει ένδειξη για το πόσα collision έχουµε. Οταν συµβεί σύγκρουση τοτε οι δυο κάρτες περιµένουν τυχαίο χρόνο και µετά ξαναπροσπαθούν. Στην πράξη αλλά και θεωρητικά δεν µπορούµε να βάλουµε υπερβολικό αριθµό από Η/Υ (ανάλογα και από τη χρήση του δικτύου που κάνουν) σε ένα HUB γιατί τα collision γίνονται τόσα πολλά που το δίκτυο γίνετε τροµερά αργό. Για να δούµε πως δουλεύει ένα SWITCH. Αν θυµηθούµε στο DATA LINK επίπεδο στέλνουµε bit από και προς το PHYSICAL τα οποία γίνονται frames. Στη περίπτωση του Ethernet σε ένα HUB τα frames που εκπέµπει ένας Η/Υ πηγαίνουν σε ΟΛΟΥΣ τους Η/Υ. Σίγουρα όµως δεν ενδιαφέρουν τους πάντες αλλά κάποιους συγκεκριµένους. Για να µην σπαταλάµε υπολογιστική ισχύ τσάµπα µε το να ασχολείται µε ΚΑΘΕ frame που της έρχεται, η κάθε δικτυακή συσκευή Ethernet έχει µια δική της ΜΟΝΑ ΙΚΗ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ διεύθυνση που λέγεται MAC ADDRESS. Αυτή ένας προσεκτικός µπορεί να τη δεί στις περισσότερες κάρτες δικτύου σαν 00-40-3D-A8-3F-BC. Κάθε frame έχει µια MAC address του αποστολέα και µια του υποψήφιου παραλήπτη και φυσικά τα υπόλοιπα δεδοµένα. Έχουµε λοιπόν σε ένα 'µαύρο κουτί' 8 Η/Υ συνδεδεµένους. Ας τους λέµε ΗΥ1, ΗΥ2, ΗΥ8 συνδεδεµένους σε 8 αντίστοιχες πόρτες του SWITCH, ας τις ονοµάσουµε SW1, SW2, SW8. Έστω ο ΗΥ1 στέλνει ένα frame στο SWITCH που έχει προορισµό το ΗΥ2. Τότε το SWITCH αφού δεν ξέρει που να την στείλει την στέλνει σε ΟΛΕΣ τις πόρτες. Αλλά έµαθε κάτι!!! Ότι από την πόρτα του SW1 µου ήρθε frame µε αποστολέα το MAC1. Άρα στο προηγούµενο δίλληµα που να το στείλει, έχει πλέον την απάντηση. Ετσι συνήθως µετά θα ακολουθήσει ένα πακέτο από τον ΗΥ2 στον ΗΥ1. Τότε θα σταλεί πλέον µόνο στο SW1 αφού ξέρει που να το στείλει. Και φυσικά θα µάθει που είναι το ΗΥ2 µε την MAC2 στο SW2. Έτσι σιγά-σιγά θα γεµίσει µε ΟΛΑ τα ζευγάρια MAC address <> SWITCH DATA PORT από όλα τα Η/Υ. Όταν λοιπόν έρχεται ένα frame ξέρει που να το στείλει. Έτσι µπορεί να µαζεύει και να στέλνει frames ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ η µια πόρτα από την άλλη. Έτσι δεν έχουµε collision και µπορούν π.χ. ο ΗΥ1 µε τον ΗΥ2 να µιλάνε χωρίς να ενοχλούνε (περιµένει η µια επικοινωνία την άλλη να τελειώσει) τους ΗΥ5 µε τον ΗΥ6 που έχουν ανεξάρτητη συνοµιλία µεταξύ τους. Σελ.13

Με ένα SWITCH φαίνεται ότι λύσαµε τα προβλήµατά µας, αλλά δεν έχουµε τελειώσει ακόµα. Υπάρχουν κάποια frames που λέγονται broadcast και αυτά απευθύνονται σε ΟΛΟΥΣ τους υπολογιστές. Όταν συνδεθούν πολλές δεκάδες Η/Υ πάνω σε ένα ή σε µια αλυσίδα SWITCH τότε τα broadcast frames γίνονται υπερβολικά πολλά κατεβάζοντας την απόδοση του δικτύου µας. Τα broadcast frames είναι πολύ χρήσιµα όταν για κάποιο λόγο θέλουµε να επικοινωνήσουµε µε όλους τους Η/Υ που µπορούν να ακούν. Είναι φυσικά πιό αποδοτικό να στείλουµε ένα frame παρά όσα είναι οι Η/Υ χωρίς να µπορούµε παράλληλα να λύσουµε το πρόβληµα όταν δεν ξέρουµε ποιά είναι. Έτσι φτιάχνουµε χωριστά δίκτυα που µάλιστα µπορούν να διαφέρουν και τοπικά µεταξύ τους. Έτσι ένα broadcast frame λαµβάνεται µόνο µέσα στο κάθε τοπικό δίκτυο. Καλά, και πώς επικοινωνούν αυτά µεταξύ τους ; Εκεί έρχεται ο ROUTER να παίξει το ρόλο του. Το κάθε τοπικό δίκτυο έχει δικές του IP διευθύνσεις που ανήκουν σε διαφορετικά δίκτυα. O router έχει τη δική του διεύθυνση µέσα στο δίκτυο µας. Για να επικοινωνήσουν οι Η/Υ στο ίδιο ΙΡ δίκτυο δεν χρειάζονται την διεύθυνση του router. Αλλά για να 'βγούν έξω' πρέπει να ξέρουν από πια 'πορτα - πύλη' θα περάσουν. Αυτό ακριβώς κάνει ο router. ΡΟΜΟΛΟΓΕΙ τα ΙΡ πακέτα από router σε router µέχρι να φτάσουν στο τελικό δίκτυο, όπου ο τελευταίος router το στέλνει στο τελικό προορισµό. Ένας router έχει πάντα πολλά δίκτυα συνδεδεµένα και κάνει τον 'τροχονόµο' στα πακέτα προς το επόµενο κατάλληλο δίκτυο. Ένας Η/Υ ή server το µόνο που χρειάζεται να ξέρει είναι τον router που θα του δροµολογήσει τα πακέτα του. Αυτό το ρόλο παίζει η εντολή 'Default Gateway' που τη βρίσκουµε στον ορισµό της κάρτας δικτύου. Όπως είδαµε για να επικοινωνήσει ένας Η/Υ µε έναν άλλο, χρησιµοποιούµε ΙΡ διευθύνσεις και όχι τα γνωστά µας οικεία ονόµατα 'www.schools.gr'. Πώς καταλαβαίνει σε ποιά ΙΡ πρέπει να το στείλει; Γι αυτό το λόγο υπάρχουν οι DNS servers, αξιόπιστα µηχανήµατα που µας επιστρέφουν την ΙΡ διεύθυνση όταν τους δώσουµε ένα ζητούµενο όνοµα. Είναι αυτονόητο ότι όταν δηλώνουµε έναν DNS server, δεν θα µπορούσαµε να τους ορίσουµε µε όνοµα αλλά µόνο µε τη γνωστή µορφή. Ας δούµε όταν έχουµε να διαχειριστούµε ένα µεγάλο αριθµό από Η/Υ που µπορεί να ανήκουν και σε διαφορετικά δίκτυα αλλά έχουν παρόµοια κατά τα άλλα χαρακτηριστικά. Θα βόλευε να µη πρέπει να τα ορίζουµε ένα-ένα, αλλά αυτόµατα από κάποιο κεντρικό σύστηµα να ζητάνε τις παραµέτρους για να ενταχτούν οµαλά στο δίκτυο. Τη δουλειά αυτή την κάνει ο DHCP server. Εδώ βλέπουµε µια εφαρµογή του broadcast µε την ευκαιρία. Έτσι συνήθως ο server ή ο router µας δίνει IP address, netmask, default gateway, DNS servers και γενικά ότι άλλο θα ήταν χρήσιµο. Αν κλείσουµε τον Η/Υ και τον πάµε σε ένα άλλο δίκτυο, θα παίξει πάλι µια χαρά!!! Σελ.14

LAN & WAN Παρότι τα δίκτυα πάντα έχουν την ίδια δοµή όπως την είδαµε στα 7 επίπεδα του OSI, για λόγους δικής µας κατανόησης τα διαχωρίζουµε σε LAN και WAN, αν και µερικές φορές αναφέρονται και τα MAN. Το βασικό κριτήριο που τα διαχωρίζει είναι η απόσταση από Η/Υ σε Η/Υ. Ας σκεφτούµε ένα σχολείο που έχει σε µια αίθουσα 25 Η/Υ, και άλλους 5 σε διάφορα γραφεία, συνδεδεµένους όλους µαζί. Αυτοί αποτελούν ένα ΤΟΠΙΚΟ ΙΚΤΥΟ (Local Area Network = LAN). Στη περίπτωση που αναφερθούµε σε ολόκληρο το σχολικό δίκτυο ή σε ολόκληρο το δίκτυο µιας τράπεζας, τότε αυτό το αποκαλούµε δίκτυο ευρείας περιοχής (Wide Area Network = WAN). Εδώ δεν έχει σχέση πόσους Η/Υ έχει, απλά και µόνο αν και πόσο 'απλώνεται'. Φυσικά ένα WAN µπορεί να έχει πολλά LAN, εξαρτάται σε τι αναφερόµαστε. Εκτός από τα LAN και WAN σπανιότερα αναφερόµαστε και στα MAN (Metropolitan Area Network) = Μητροπολιτικά ίκτυα. Έτσι συνήθως καλούµε τα δίκτυα που καλύπτουν για παράδειγµα µια πόλη ή την περιοχή ενός πανεπιστηµίου. Η πιο κύρια διαφορά που υπάρχει ανάµεσα σε ένα WAN, MAN, LAN είναι συνήθως η σταδιακή µείωση των ταχυτήτων όσο αυξάνει η απόσταση. Αυτό φυσικά είναι αποτέλεσµα της αύξησης του κόστους για την ίδια ταχύτητα. Ενώ είναι πολύ συνήθεις πλέον ταχύτητες 100 MBps σε LAN, σε µια σύνδεση WAN Αθήνα Θεσσαλονίκη, µια γραµµή 2 MBps έχει ένα µετρήσιµο κόστος λειτουργίας. Σελ.15

ΤCP, UDP & PORTS Έχουµε δεί στη περιγραφή των 7 επιπέδων του OSI για το TRANSPORT (επίπεδο ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ). Στο TCP/IP έχουµε δύο πρωτόκολλα για το transport, το TCP ( υπάρχει και στον τίτλο TCP/IP) και το UDP. Το UDP είναι πολύ απλό. Όταν στείλουµε από ένα server µια σειρά δεδοµένων σε µια εφαρµογή, τότε αυτή φτάνει ΧΩΡΙΣ καµία εγγύηση στον αποστολέα ότι έφτασε. Σαν λειτουργία θα µπορούσαµε να την παροµοιάσουµε µε το γνωστό µας ταχυδροµείο που στέλνουµε ένα γράµµα αλλά δεν µας δίνει ειδοποίηση το ταχυδροµείο οτι έφτασε. Το TCP αντίθετα επιβεβαιώνει στον αποστολέα κάθε αποστολή. Αν για κάποιο λόγο δεν φτάσει η αποστολή µας ή και καµιά φορά η επιβεβαίωση (για τον αποστολέα είναι το ίδιο), τότε ΞΑΝΑΣΤΕΛΝΕΙ τη χαµένη πληροφορία. Είναι πολύ πέρα από το σκοπό των σηµειώσεων αυτών να αναλύσουµε περισσότερο τον µηχανισµό αυτό. Για τον αναγνώστη που επιθυµεί να εµβαθύνει, εκτός από την πολύ πλούσια βιβλιογραφία που υπάρχει, µπορεί να ανατρέξει στους ορισµούς των πρωτοκόλλων στο αντίστοιχο RFC. Εκείνο που µπορούµε να πούµε είναι ότι το UDP δεν είναι ένα 'άχρηστο' πρωτόκολλο, αλλά ανάλογα µε την εφαρµογή είναι καλύτερο το ένα ή το άλλο. Για να δώσουµε ένα παράδειγµα, το TCP δεν είναι καλή επιλογή για µεταφορά φωνής γιατί µέχρι να έρθει η διόρθωση θα είναι άχρηστη γιατί θα έχει ήδη φτάσει η επόµενη λέξη. Κάθε server 'ακούει' σε µια λεγόµενη 'πόρτα' - 'port', στην περίπτωση του WWW συνήθως στην πόρτα 80. Όταν καλεί κάποιος, τότε και αυτός έχει µια εξερχόµενη πόρτα διαφορετική για κάθε εξερχόµενη εφαρµογή που είναι παντα µεγαλύτερη από 1024. Πόρτες υπάρχουν και στο UTP και στο TCP. Το τελικό αποτέλεσµα είναι ότι για κάθε σύνδεση από έναν Η/Υ σε ένα server, υπάρχει µια µοναδική τετράδα από τις δύο IP address, την εισερχόµενη και την εξερχόµενη πόρτα που καθορίζει µοναδικά την σύνδεση αυτή. Σελ.16

SERVERS (FILE, APPLICATION, PROXY, TERMINAL) Ακούµε συνέχεια για SERVERS και πολλές φορές υπάρχει µια σύγχυση για το τι πραγµατικά κάνει κάθε ένας. Ας δούµε µερικούς από αυτούς. Για να δούµε τι κάνει ένας FILE SERVER. Η δουλειά του είναι να κρατάει κεντρικά τα αρχεία, ώστε να είναι προσβάσιµα από τους χρήστες ανάλογα µε τα δικαιώµατα που έχουν. Τα αρχεία τα βλέπουν µέσα από το λειτουργικό τους σύστηµα σαν να ήταν τοπικά τους αρχεία. Κάτι τέτοιο διευκολύνει για να µπορούµε να έχουµε πολύπλοκες σχέσεις το τι βλέπει ποιός, ευκολία διαχειρισµού και BACKUP (δηµιουργία αντιγράφων). Το κόστος σε σχέση µε την αξιοπιστία που κερδίζουµε είναι σηµαντικό σε κεντρική διαχείριση αρχείων. Ένας APPLICATION SERVER παρέχει διάφορες υπηρεσίες δικτύου σε clients (πελάτες) του δικτύου. Για παράδειγµα, µπορεί να δίνει web σελίδες, αρχεία, πρόσβαση σε κονσόλα (telnet), Email, την ΙΡ διεύθυνση αν του δώσουµε το όνοµα που ψάχνουµε (DNS) κλπ. Ένας PROXY SERVER µπαίνει µε κατάλληλο τρόπο και ελέγχει ΟΛΑ τα ΙΡ πακέτα που περνάνε συνήθως προς το Internet. Έτσι µπορούµε να εφαρµόσουµε συγκεκριµένους κανόνες για το ποιός βλέπει τί και σε σχέση µε τη διεύθυνση δηλ. Προς τα µέσα ή προς τα έξω. Ένας TERMINAL SERVER επιτρέπει να µπορούµε να τρέχουµε σε ένα κεντρικό server την εφαρµογή και εµείς να 'τηλεχειριζόµαστε' την οθόνη, το πληκτρολόγιο και το ποντίκι που θα έβγαζε, µέσα από τον Η/Υ µας. Αυτό για ένα παλιό χρήστη mainframe θα τους θυµίσει τα τερµατικά. Εδώ οι σχέσεις δεν είναι πάντα διαφορετικές, αλλά εξαρτώνται από την οπτική γωνία που θέλουµε να δούµε το θέµα. Έτσι ένας terminal server είναι και application server, αλλά εξαρτάται από ποια µεριά µας ενδιαφέρει να το δούµε. Σελ.17

ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΙΚΤΥΟΥ Σε έναν FILE SERVER σηµαντικό ρόλο παίζουν τα δικαιώµατα που παραχωρούµε σε σχέση µε την πρόσβαση στα αρχεία που µπορεί να έχει. Χωρίς να εξαντλήσουµε το θέµα, γενικά υπάρχει η δυνατότητα να δώσουµε δυνατότητα µόνο ανάγνωσης των αρχείων. Αυτο είναι απαραίτητο να γίνετε σε φακέλους ή αρχεία που ΕΝ πρέπει να µεταβλήθει το περιεχοµενό τους. Αν αντίθετα πρέπει να έχει πλήρη πρόσβαση τότε του επιτρέπουµε να έχει και δικαίωµα εγραφής. Γενικότερα χρειάζεται πολύ προσοχή στο τι επιτρέπουµε στον κάθε έναν να βλέπει. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ Ένα από τα πιο περίπλοκα θέµατα που έχει κάποιος από το χώρο της Πληροφορικής να αντιµετωπίσει είναι το θέµα της αντιµετώπισης προβληµάτων. Ειδικότερα, σε θέµατα δικτύων λόγω της φύσης τους (πάρα πολλά επίπεδα) δηµιουργούν µια τεράστια πολυπλοκότητα ακόµα και σε εγκαταστάσεις που δείχνουν φαινοµενικά απλές. Αν κανείς δεν διαθέτει και υλοποιεί σωστά την µεθοδολογία αντιµετώπισης προβληµάτων, συνδυασµένη µε ουσιαστική γνώση ΟΛΩΝ των επιπέδων, αν δεν λύσει το δικτυακό πρόβληµα από τύχη (ελάχιστες φορές), τότε θα φτάσει σύντοµα σε αδιέξοδο επίλυσης µετά από σπασµωδικές ενέργειες µε µηδενικό αποτέλεσµα. Η µεθοδολογία ήταν πάντοτε µια: η αποµόνωση του τί δουλεύει, τι δεν δουλεύει και γιατί δεν είµαστε σίγουροι. Αυτο απαιτεί ΣΩΣΤΗ και ΠΛΗΡΗ γνώση, αλλιώς θα βγάζουµε λάθος συµπεράσµατα στις προηγούµενες αποφάσεις. Αυτό είναι γνωστό σαν το 'σκουλήκι µέσα στο σαλάµι' που ενώ ξέρουµε αν έχει ή όχι σκουλήκι το σαλάµι κόβουµε κοµάτια το σαλάµι και µικραίνοντας σιγα σιγά το σκουλικιασµένο σαλάµι βρίσκουµε που ΑΚΡΙΒΩΣ είναι το 'σκουλήκι'. Εργαλεία µας είναι ΠΡΩΤΑ από όλα η παρατηριτικότητα. Αρχικά θυµόµαστε µήπως έχει συµβεί κάποιο γεγονός που θα επηρέαζε κάτι. Σε συνδιασµό µε αυξηµένη προσοχή και παρατηρητικότητα, (χωρίς να προκαλέσουµε κάτι παραπάνω) κάνουµε έναν ΟΠΤΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ. Ας πούµε ότι ένας Η/Υ δεν βλέπει το SERVER,Internet κλπ. Κοιτάµε µήπως το φις (RJ45) έχει βγεί από τη θέση του ή έχει µισoβγεί. Μήπως έχει κοπεί το καλώδιο, µήπως το patch cord έχει πατηθεί από καρέκλα ή θρανίο. Βλέπουµε αν ανάβει το LED στο HUB/SWITCH που αντιστοιχεί στο Η/Υ που µας ενδιαφέρει. Σελ.18

Πολύ χρήσιµες είναι οι εντολές ipconfig, ping, tracert, netstat για τη διάγνωση προβληµάτων στο δίκτυο. Ας δούµε την εντολή ipconfig. Με αυτή µπορούµε να δούµε τις κύριες ρυθµίσεις ΙΡ στο δίκτυό µας. Ας δούµε πρώτα τη βοήθεια και µετά ένα παράδειγµα από το server. C:\> ipconfig /? Windows 2000 IP Configuration USAGE: ipconfig [/? /all /release [adapter] /renew [adapter] /flushdns /registerdns /showclassid adapter /setclassid adapter [classidtoset] ] adapter Full name or pattern with '*' and '?' to 'match', * matches any character,? matches one character. Options /? Display this help message. /all Display full configuration information. /release Release the IP address for the specified adapter. /renew Renew the IP address for the specified adapter. /flushdns Purges the DNS Resolver cache. /registerdns Refreshes all DHCP leases and re-registers DNS names /displaydns Display the contents of the DNS Resolver Cache. /showclassid Displays all the dhcp class IDs allowed for adapter. /setclassid Modifies the dhcp class id. The default is to display only the IP address, subnet mask and default gateway for each adapter bound to TCP/IP. For Release and Renew, if no adapter name is specified, then the IP address leases for all adapters bound to TCP/IP will be released or renewed. For SetClassID, if no class id is specified, then the classid is removed. Examples: > ipconfig... Show information. > ipconfig /all... Show detailed information > ipconfig /renew... renew all adapaters > ipconfig /renew EL*... renew adapters named EL... > ipconfig /release *ELINK?21*... release all matching adapters, eg. ELINK-21, myelelinki21adapter. Σελ.19

Ενώ, αν δούµε το αποτέλεσµα της ipconfig /all είναι: Windows 2000 IP Configuration Host Name............ : srv500se Primary DNS Suffix....... : school500.edu Node Type............ : Broadcast IP Routing Enabled........ : No WINS Proxy Enabled........ : No DNS Suffix Search List...... : school500.edu Ethernet adapter Local Area Connection: Connection-specific DNS Suffix. : school500.edu Description........... : Realtek RTL8139/810x Family Fast Ethernet NIC Physical Address......... : 00-10-DC-CC-46-22 DHCP Enabled........... : No IP Address............ : 10.242.1.11 Subnet Mask........... : 255.255.255.0 Default Gateway......... : 10.242.1.1 DNS Servers........... : 10.242.1.11 Για να διαπιστώσουµε αν έχουµε σύνδεση ΙΡ µεταξύ δύο Η/Υ, συνήθως αρκεί να κάνουµε ping από τον ένα Η/Υ στον άλλο. Ας δούµε πρώτα την αναλυτική βοήθεια και µετά ένα παράδειγµα από τον server σε ένα Η/Υ δίπλα του. C:\> ping Usage: ping [-t] [-a] [-n count] [-l size] [-f] [-i TTL] [-v TOS] [-r count] [-s count] [[-j host-list] [-k host-list]] [-w timeout] destination-list Options: -t Ping the specified host until stopped. To see statistics and continue - type Control-Break; To stop - type Control-C. -a Resolve addresses to hostnames. -n count Number of echo requests to send. -l size Send buffer size. -f Set Don't Fragment flag in packet. -i TTL Time To Live. -v TOS Type Of Service. -r count Record route for count hops. -s count Timestamp for count hops. -j host-list Loose source route along host-list. -k host-list Strict source route along host-list. -w timeout Timeout in milliseconds to wait for each reply. Σελ.20

C:\> ping 10.242.1.100 Pinging 10.242.1.100 with 32 bytes of data: Reply from 10.242.1.100: bytes=32 time<10ms TTL=128 Reply from 10.242.1.100: bytes=32 time<10ms TTL=128 Reply from 10.242.1.100: bytes=32 time<10ms TTL=128 Reply from 10.242.1.100: bytes=32 time<10ms TTL=128 Ping statistics for 10.242.1.100: Packets: Sent = 4, Received = 4, Lost = 0 (0% loss), Approximate round trip times in milli-seconds: Minimum = 0ms, Maximum = 0ms, Average = 0ms Ενώ το παρακάτω είναι ένα παράδειγµα ανεπιτυχούς λειτουργίας της εντολής ping C:\>ping 10.242.1.112 Pinging 10.242.1.112 with 32 bytes of data: Request timed out. Request timed out. Request timed out. Request timed out. Ping statistics for 10.242.1.112: Packets: Sent = 4, Received = 0, Lost = 4 (100% loss), Approximate round trip times in milli-seconds: Minimum = 0ms, Maximum = 0ms, Average = 0ms Με την εντολή tracert (traceroute) µπορούµε να δούµε συνήθως τη διαδροµή από routers που περνάει µέχρι το προορισµό. Ας δούµε πρώτα τη σύνταξη της traert και µετά ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα. Usage: tracert [-d] [-h maximum_hops] [-j host-list] [-w timeout] target_name Options: -d Do not resolve addresses to hostnames. -h maximum_hops Maximum number of hops to search for target. -j host-list Loose source route along host-list. -w timeout Wait timeout milliseconds for each reply. Σελ.21

C:\> tracert ftp.ucsd.edu Tracing route to ftp.ucsd.edu [128.54.16.7] over a maximum of 30 hops: 1 2 ms 3 ms 2 ms 192.168.10.210 2 10 ms 6 ms 10 ms 192.168.215.2 3 7 ms 7 ms 8 ms 195.134.89.129 4 6 ms 6 ms 7 ms 10.10.9.9 5 21 ms 6 ms 8 ms backbonerouter.uoa.ilissos.athensman.grnet.gr [195.251.24.78] 6 12 ms 16 ms 19 ms koletti-ilissos-pos.athensman.grnet.gr [195.251.24.226] 7 7 ms 8 ms 7 ms grnet.gr1.gr.geant.net [62.40.103.57] 8 55 ms 64 ms 50 ms gr.de2.de.geant.net [62.40.96.82] 9 157 ms 157 ms 156 ms abilene-gw.de2.de.geant.net [62.40.103.254] 10 177 ms 166 ms 161 ms atlang-washng.abilene.ucaid.edu [198.32.8.65] 11 188 ms 184 ms 182 ms hstnng-atlang.abilene.ucaid.edu [198.32.8.33] 12 212 ms 211 ms 214 ms losang-hstnng.abilene.ucaid.edu [198.32.8.21] 13 217 ms 216 ms 211 ms hpr-lax-gsr1--abilene-la-10ge.cenic.net [137.164.25.2] 14 215 ms 214 ms 215 ms sdg-hpr1--lax-hpr1-10ge.-l3.cenic.net [137.164.25.5] 15 215 ms 217 ms 215 ms hpr-ucsd-ucsd2--sdg-hpr-ge.cenic.net [137.164.27.62] 16 215 ms 219 ms 215 ms nodeb-6509-ucsd-gw-t320.ucsd.edu [132.239.255.37] 17 226 ms 215 ms 217 ms muir-gw-nodeb-6509.ucsd.edu [132.239.255.163] 18 214 ms 214 ms 220 ms ftp.ucsd.edu [128.54.16.7] Trace complete. Σελ.22