Σηµειώσεις Πτωχευτικού ικαίου Βιβλίο: «Πτωχευτικό ίκαιο» Ευάγγελος Περάκης Κεφάλαιο Α Γενικά Ζητήµατα Το πτωχευτικό δίκαιο ενεργοποιείται όταν ο οφειλέτης βρίσκεται σε τόσο κρίσιµη οικονοµική κατάσταση, ώστε να µην είναι πια σε θέση να εξοφλήσει τα χρέη του. Η ουσία του Πτ συνίσταται καταρχήν στην µετατροπή ενός διµερούς προβλήµατος χρέους (οφειλέτης-καθένας από τους δανειστές) σε συλλογικό (οφειλέτηςόλοι οι δανειστές) και σε µεγάλο βαθµό κοινωνικό. Σε γενικές γραµµές το πτωχευτικό δίκαιο λειτουργεί ως εξής: Όταν η οικονοµική κατάσταση του οφειλέτη καταστεί κρίσιµη και η πληρωµή των χρεών του προβληµατική, υπάρχει η δυνατότητα να κηρυχθεί µε δικαστική απόφαση η πτώχευσή του. Με την κήρυξη αυτής, οι διώξεις εναντίον του οφειλέτη παγώνουν και ο ίδιος υφίσταται ορισµένους περιορισµούς: Κυρίως δεν µπορεί πλέον να διαχειριστεί ή να διαθέσει την περιουσία του, ούτε να προβεί σε καταβολές χρεών. Οι εξουσίες αυτές µεταβαίνουν σε κάποιο ειδικό όργανο, το σύνδικο. Βασικές αρχές της πτωχευτικής διαδικασίας είναι η αρχή της καθολικότητας και η αρχή της ισότιµης µεταχείρισης των πιστωτών. Η αρχή της καθολικότητας σηµαίνει αφενός ότι από πλευράς µεν ενεργητικού το αντικείµενο της διαδικασίας είναι όλη η περιουσία του οφειλέτη ενώ από πλευράς παθητικού, ότι στη διαδικασία συµµετέχουν καταρχήν όλοι οι πιστωτές αποτελώντας «κοινωνία ζηµίας». Η αρχή της ισότιµης µεταχείρισης των πιστωτών σηµαίνει ότι οι πιστωτές συµµετέχουν µε ίσους όρους στη διαδικασία. Οι συνήθεις λύσεις είναι η ρευστοποίηση του ενεργητικού της περιουσίας του οφειλέτη και η διανοµή του προϊόντος της στους πιστωτές, η διευθέτηση των χρεών του οφειλέτη µε µορφή συµβιβασµού ή σχεδίου αναδιοργάνωσης και ο προληπτικός συµβιβασµός.
Τα δικαιώµατα των πιστωτών και οι υποχρεώσεις του οφειλέτη δεν δηµιουργούνται και δεν καθορίζονται από τους πτωχευτικούς κανόνες, αλλά λαµβάνονται υπόψη στην πτώχευση ως δεδοµένα. Βέβαια τα χρέη του οφειλέτη από τη στιγµή που κηρυχθεί η πτώχευση και αναγγελθούν στην πτωχευτική διαδικασία µπορεί για τους σκοπούς της πτώχευσης να υποστούν ορισµένες αλλοιώσεις, π.χ. να γίνουν ληξιπρόθεσµα ή να σταµατήσει η τοκοφορία τους. Ο νέος ΠτΚ εφαρµόζεται από 16/9/2007 (ΠτΚ 180), το παλιό όµως δίκαιο εξακολουθεί να διέπει τις «εκκρεµείς διαδικασίες». Κατά το άρθρο 1, «η πτώχευση αποσκοπεί στη συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών του οφειλέτη µε τη ρευστοποίηση της περιουσίας του ή µε άλλο τρόπο που προβλέπεται από το σχέδιο αναδιοργάνωσης και ιδίως µε τη διατήρηση της επιχείρησής του». ιακρίνουµε την πρόκριση της ρευστοποίησης της περιουσίας ως µέσο ικανοποίησης των πιστωτών, αλλά χωρίς αυτό να αποκλείει άλλες µεθόδους που θα συµφωνηθούν µεταξύ οφειλέτη και πιστωτών. Η επιλογή όµως της εξυγίανσης έναντι της ρευστοποίησης, ανήκει στη διακριτική ευχέρεια των πιστωτών, εφόσον αυτή θα οδηγήσει σε αποτελεσµατικότερη ικανοποίηση των συµφερόντων τους. Επίσης, το γεγονός ότι δίδονται τέτοια δικαιώµατα στους πιστωτές, οδηγεί στο συµπέρασµα ότι πρωτεύων στόχος της πτώχευσης είναι η βέλτιστη ικανοποίηση των πιστωτών πριν την ικανοποίηση άλλων συµφερόντων και η ισότιµη µεταχείρισή τους από τον νόµο. Βέβαια δικαιώµατα του οφειλέτη (ΠτΚ 71, 170 4) και των εργαζοµένων (ΠτΚ 34, 70 2, 103 3, 111) προστατεύονται. Επίσης, η πτώχευση ως διαδικασία υπηρετεί το δηµόσιο συµφέρον. Το άρθρο 5 1, ο εισαγγελέας πρωτοδικών µπορεί να υποβάλει αίτηση πτώχευσης, εφόσον τούτο δικαιολογείται από λόγους δηµοσίου συµφέροντος ενώ το άρθρο 124 ΠτΚ προβλέπει ότι το δικαστήριο απορρίπτει το σχέδιο αναδιοργάνωσης, αν τούτο επιβάλλεται από λόγους δηµοσίου συµφέροντος.
Ο ΠτΚ εισάγει αναγκαστικό δίκαιο. Συνεπώς η δηµιουργία πτωχευτικού εθίµου δεν είναι δυνατή. Κεφάλαιο Β Προπτωχευτικά µέτρα-η «διαδικασία συνδιαλλαγής» και «η διαδικασία εξυγίανσης» Με σκοπό την αποτροπή της πτώχευσης, ο οφειλέτης µπορεί να προβεί σε διαπραγµατεύσεις µε τους πιστωτές του για τη ρύθµιση των χρεών του και την ανόρθωση της επιχείρησής του. Καµιά φορά η ρύθµιση των χρεών επιβάλλεται και νοµοθετικά (άρθρα 99-106ια ΠτΚ). Ο οφειλέτης δηλαδή, ενεργώντας προληπτικά, έρχεται σε κατά το δυνατόν γενικότερη- συµφωνία µε τους πιστωτές του πριν πτωχεύσει, επιτυγχάνοντας περίοδο χάριτος, µειώσεις των οφειλόµενων ποσών, µετατροπή των χρεών σε κεφάλαια, χρηµατοδοτική στήριξη. Τέτοιες όµως συµφωνίες διέπονται από τη σχετικότητα των ενοχών (ΑΚ 361) και δεσµεύουν µόνο τον οφειλέτη και τους πιστωτές που θέλησαν να συµβληθούν. Άρα αν η πλειονότητα των πιστωτών δεν συµφωνήσει η εξυγιαντική προσπάθεια θα αποτύχει. Η νέα (ν. 4013/2011) προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης (άρθρα 99-106ια ΠτΚ) Η υπαγωγή σ αυτή τη διαδικασία είναι δυνατή από 15/9/2011. Η διαδικασία είναι προαιρετική και συναινετική. Κάθε πρόσωπο που έχει πτωχευτική ικανότητα και βρίσκεται σε κατάσταση µόνιµης αδυναµίας εκπλήρωσης των οφειλών του (χωρίς να αποκλείεται η παύση πληρωµών) µπορεί να ζητήσει την υπαγωγή του στη διαδικασία. Σκοπός της τελευταίας είναι η σύναψη και η επικύρωση «συµφωνίας εξυγίανσης» που έχει τα προσόντα να βοηθήσει τον οφειλέτη να ορθοποδήσει (ΠτΚ 99 3) και που, µετά την επικύρωσή της ισχύει έναντι όλων των πιστωτών. Στη διαδικασία εξυγίανσης δεν εφαρµόζονται οι λοιπές διατάξεις του ΠτΚ, παρά µόνο στο µέτρο που γίνεται παραποµπή σ αυτές (ΠτΚ 99 1).
Είναι µια διαδικασία που πέρα από την ικανοποίηση των πιστωτών, αποσκοπεί και στην αναδιάρθρωση και διατήρηση της επιχείρησης (άρθρο 99 ΠτΚ). Ειδικότερα, µε βάση τα παραπάνω, κύριος στόχος της διαδικασίας αυτής φαίνεται να είναι η διάσωση της επιχείρησης, ενώ η ικανοποίηση των πιστωτών αποτελεί το όριο µέσα στο οποίο κινείται αυτή για να επιτύχει τους σκοπούς της. Το ότι δεν παραβλάπτεται η συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών πρέπει να διαπιστώνεται από το δικαστήριο τόσο κατά το άνοιγµα της διαδικασίας (άρθρο 101 1) όσο και κατά την επικύρωση της συµφωνίας εξυγίανσης (ΠτΚ 106ζ 2 στοιχείο β). Για να ελεγχθεί αν παραβλάπτεται η ικανοποίηση των δανειστών ελέγχεται το κέρδος που αυτοί θα είχαν από τη ρευστοποίηση του ενεργητικού της επιχείρησης µε αυτό που πιθανολογείται ότι θα έχουν κατόπιν του πέρατος της διαδικασίας εξυγίανσης. Αν το δεύτερο ποσό είναι µικρότερο από το πρώτο, δεχόµαστε ότι οι πιστωτές βλάπτονται. Τρόποι επίτευξης συµφωνίας Α) Ενδοδιαδικαστική συµφωνία οφειλέτη και συνέλευσης πιστωτών µε την παρεµβολή µεσολαβητή (ΠτΚ 99 5, 105 επ.). Η δυνατότητα αυτή επιτρέπει τη δηµοσιότητα της διαδικασίας καθώς και την όσο το δυνατόν µεγαλύτερη συµφωνία των πιστωτών για το εγχείρηµα. Β) Συµφωνία µε τους πιστωτές χωρίς αυτοί να αποφασίζουν σε συνέλευση και χωρίς την ύπαρξη µεσολαβητή (ΠτΚ 99 5). Είναι µέθοδος µε µεγαλύτερη εµπιστευτικότητα και µάλλον δύσκολο να επιτύχει αν οι πιστωτές είναι αρκετοί, καθώς τότε θα πρέπει να συµφωνεί η πλειοψηφία, χωρίς µάλιστα να αλληλοεπηρεάζονται αφού δεν λειτουργούν ως συνέλευση. Γ) ιαπραγµάτευση µε τους πιστωτές πριν από το άνοιγµα της διαδικασίας και υποβολή της συµφωνίας προς επικύρωση µαζί µε την αίτηση για το άνοιγµα της διαδικασίας (ΠτΚ 99 4, 106β). Αυτή είναι κατά κύριο λόγο η πιο πρόσφορη δυνατότητα για να επιτυγχάνεται η µυστικότητα και η ταχύτητα στην δικαστική απόφαση.
Ο µεσολαβητής διορίζεται υποχρεωτικά, σε περίπτωση που ο οφειλέτης προσπαθεί να συµβληθεί µε το σύνολο των πιστωτών ως συνέλευση. Προϋποθέσεις Τη διαδικασία εξυγίανσης µπορεί να ζητήσει ο οφειλέτης και µόνο, αν συντρέχουν στο πρόσωπό του, οι προϋποθέσεις του άρθρου 99 1 ΠτΚ (Πτκ 100 1). Άρα κάθε φυσικό και νοµικό πρόσωπο µε πτωχευτική ικανότητα, που έχει το κέντρο των κύριων συµφερόντων του στην Ελλάδα, µπορεί να ζητήσει να υπαχθεί στη διαδικασία εξυγίανσης. Αν ο οφειλέτης είναι νοµικό πρόσωπο, εφαρµόζεται το άρθρο 96 2, και κατά συνέπεια η αίτηση υποβάλλεται από το όργανο της διοίκησης και στη σχετική δίκη καλούνται όλα τα µέλη της τελευταίας. Ειδικότερα, οι προϋποθέσεις ανοίγµατος της διαδικασίας είναι οι ακόλουθες: Α) Ο οφειλέτης πρέπει να βρίσκεται σε «παρούσα ή επαπειλούµενη αδυναµία εκπλήρωσης των ληξιπρόθεσµων χρηµατικών υποχρεώσεών του κατά τρόπο γενικό» (ΠτΚ 99 1). Ο νόµος απαιτεί αδυναµία εκπλήρωσης, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 3 1 ΠτΚ, µε τη διαφορά οµοίως ότι δεν αξιώνεται η αδυναµία να είναι και µόνιµη (οπότε θα υπάρχει πραγµατική παύση πληρωµών). Σε αντίθεση µε την πτώχευση όπου απαιτείται γενική και µόνιµη αδυναµία εκπλήρωσης των υποχρεώσεών από τον οφειλέτη, για τη διαδικασία εξυγίανσης απαιτείται παρούσα η µελλοντικά σίγουρη αδυναµία. Β) Υποστηρίζεται ότι προϋπόθεση ανοίγµατος της διαδικασίας είναι η ύπαρξη επιχείρησης. Γ) Η αίτηση έναρξης διαδικασίας εξυγίανσης είναι απαράδεκτη αν δεν έχει παρέλθει πενταετία από την επικύρωση προηγούµενης συµφωνίας εξυγίανσης, εκτός αν υπήρξε συµφωνία που επικυρώθηκε κατά το άρθρο 106β Περιεχόµενο αίτησης Ορίζεται στο άρθρο 100 2.
Σύµφωνα µε αυτό, ο αιτών οφειλέτης πρέπει να περιγράφει α) την επιχείρησή του µε αναφορά στο µέγεθος της, το προσωπικό που απασχολεί και τις συνθήκες στον τοµέα που δραστηριοποιείται, β) την οικονοµική του κατάσταση µε παράθεση των πιο πρόσφατων οικονοµικών στοιχείων (ιδιαίτερα οφειλές προς το ηµόσιο και τα ασφαλιστικά ταµεία), γ) τα αίτια της οικονοµικής αδυναµίας, δ) τα προτεινόµενα µέτρα για την αντιµετώπιση της οικονοµικής αδυναµίας, ε) τυχόν διαπραγµατεύσεις του οφειλέτη µε τους πιστωτές. Μαζί µε όλα αυτά, σύµφωνα µε το άρθρο 100 3 ΠτΚ, απαιτείται να περιλαµβάνεται και µια έκθεση εµπειρογνώµονα, ο οποίος επιλέγεται από τον οφειλέτη. Αυτός πρέπει να είναι είτε πιστωτικό ίδρυµα στην Ελλάδα, είτε νόµιµος ελεγκτής είτε ελεγκτικό γραφείο. Με τον νέο νόµο για τη διαδικασία εξυγίανσης, δίδεται η δυνατότητα σε οφειλέτες που έχουν οδηγηθεί σε παύση πληρωµών, να υποβάλλουν εντός µηνός αίτηση για διαδικασία εξυγίανσης (άρθρο 99 6), µε την προϋπόθεση να περιλάβει σωρευτικά στο ίδιο δικόγραφο και αίτηση για την κήρυξη πτώχευσης κατά άρθρο 5 2. Αν δεν το πράξει η αίτηση για υποβολή στη διαδικασία εξυγίανσης δεν είναι άκυρη, αλλά αφενός δίδεται η δυνατότητα να ζητήσουν την κήρυξη πτώχευσης οι πιστωτές του οφειλέτη ή ο εισαγγελέας (άρθρο 99 6 εδ. β), αφετέρου τίθεται σε εφαρµογή το άρθρο 98 ΠτΚ (αστική ευθύνη οφειλέτη νοµικού προσώπου). Αν όµως το δικαστήριο δεχθεί την διαδικασία εξυγίανσης τεκµαίρεται ότι απέρριψε την αίτηση για κήρυξη σε πτώχευση. Αρµόδιο δικαστήριο για την εκδίκαση της διαδικασίας εξυγίανσης είναι το πολυµελές πρωτοδικείο του κέντρου των κυρίων συµφερόντων του οφειλέτη, που δικάζει µε τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας εκτός αν ορίζεται κάτι διαφορετικό. Οι αποφάσεις που πρέπει να εκδίδονται εντός διµήνου, υπόκεινται σε ένδικα µέσα, αν επίσης δεν ορίζεται διαφορετικά (ΠτΚ 99 10). Άνοιγµα της διαδικασίας
Η απόφαση του δικαστηρίου εκδίδεται εφόσον ο δικαστής πειστεί από την αίτηση του οφειλέτη και την έκθεση του εµπειρογνώµονα ότι η διαδικασία θα είναι ωφέλιµη για την ικανοποίηση των πιστωτών και την επιβίωση της επιχείρησης (αρχή της σκοπιµότητας) (ΠτΚ 101 1). Η απόφαση κηρύσσει την έναρξη της διαδικασίας, προσδιορίζει τη διάρκειά της που δεν µπορεί να υπερβαίνει τους 2 µήνες αρχικά (ο πρόεδρος του πτωχευτικού δικαστηρίου µπορεί να δώσει παράταση άλλο ένα µήνα-πτκ 101 1), διορίζει µεσολαβητή (χωρίς να προσδιορίζει το έργο του, καθώς αυτό προβλέπεται στο νόµο) και ειδικό εντολοδόχο (ΠτΚ 102). Τέλος ορίζει ότι η συµφωνία θα επικυρωθεί από τη συνέλευση των πιστωτών. Η απόφαση δηµοσιεύεται στο ΓΕΜΗ και στο ελτίο δικαστικών δηµοσιεύσεων του ενιαίου ταµείου ανεξάρτητα απασχολούµενων. Αν η απόφαση επιτρέπει το άνοιγµα της διαδικασίας είναι ανέκκλητη (ΠτΚ 99 10). Αν όχι τότε µπορεί µόνο να ασκηθεί εναντίον της αποκλειστικά έφεση και όχι άλλα ένδικα µέσα (ΠτΚ 101 3). Προληπτικά µέτρα Σύµφωνα µε το άρθρο 103, τα προληπτικά µέτρα λαµβάνονται µετά από αίτηση οποιουδήποτε έχει έννοµο συµφέρον είτε µε την απόφαση που ανοίγει τη διαδικασία εξυγίανσης, είτε ανεξάρτητα από αυτήν, µε απόφαση του προέδρου του δικαστηρίου. Τα προληπτικά µέτρα διατάσσονται µε τη διαδικασία των ασφαλιστικών µέτρων και διαρκούν «από την κατάθεση της αίτησης για το άνοιγµα της διαδικασίας εξυγίανσης και µέχρι τη λήξη της». Ο νόµος απαιτεί το δικαστήριο να λάβει υπόψη του την έκθεση του πραγµατογνώµονα, που σύµφωνα µε το άρθρο 100 3, πρέπει να περιέχει τη γνώµη του, ως προς την ανάγκη λήψης τους. Ο νόµος προβλέπει δυνατότητα προληπτικών µέτρων και στην περίπτωση του άρθρου 106β. Τα µέτρα αυτά θα καλύπτουν το χρονικό διάστηµα από την κατάθεση της συµφωνίας για επικύρωση µέχρι τη λήψη απόφασης του πτωχευτικού δικαστηρίου για την επικύρωση ή µη της συµφωνίας εξυγίανσης. Θα πρόκειται για µέτρα αναγκαία κατά τις δηµιουργούµενες περιστάσεις. Συνήθως πρόκειται για την αναστολή των ατοµικών µέτρων
αναγκαστικής εκτέλεσης κατά της περιουσίας του οφειλέτη, ολικά ή εν µέρει, αφού τα άνοιγµα της διαδικασίας δεν επάγεται το ίδιο αναστολή των ατοµικών διώξεων. Κατά το άρθρο 103 1 «η αναστολή καταλαµβάνει τις υποχρεώσεις του οφειλέτη που είχαν δηµιουργηθεί πριν από την υποβολή της αίτησης για το άνοιγµα της διαδικασίας εξυγίανσης, το δικαστήριο όµως και ειδικότερα ο πρόεδρος µπορεί να την επεκτείνει και σε νεότερες αξιώσεις. Κατά τη διάρκεια της αναστολής, αναστέλλεται και η παραγραφή κατά το άρθρο 255 του ΑΚ». Η αναστολή δεν περιέχει απαγόρευση πληρωµών. Μάλιστα, η αναστολή δύναται να επεκταθεί µε βάση το άρθρο 103 2 και στους εγγυητές και τους συνοφειλέτες, εφόσον συντρέχει σπουδαίος λόγος. Άλλο προληπτικό µέτρο είναι η απαγόρευση διάθεσης των περιουσιακών στοιχείων από τον οφειλέτη. Τα υπόλοιπα µέτρα προβλέπονται στο άρθρο 10 (ΠτΚ 103 3). Επίσης, η παράγραφος 3 του άρθρου 103 µεριµνά και για την προστασία θέσεων εργασίας µέχρι την απόφαση για το άνοιγµα της διαδικασίας εξυγίανσης. Ειδικότερα τα προληπτικά µέτρα του άρθρου 10 ΠτΚ Πρόκειται για µέτρα που προστατεύουν την περιουσία του οφειλέτη ώστε από αυτήν να ικανοποιηθούν οι πιστωτές του, κατόπιν της κήρυξης πτώχευσης. Μπορούν να κηρυχθούν αν έχει κατατεθεί αίτηση πτώχευσης, κατόπιν αίτησης οποιουδήποτε έχει έννοµο συµφέρον. εν νοούνται πτωχευτικά µέτρα µετά την κήρυξη της πτώχευσης. Ειδικά όµως ο σύνδικος της πτώχευσης µπορεί να ζητεί από το πτωχευτικό δικαστήριο τη λήψη κάθε αναγκαίου µέτρου προς εξασφάλιση της πτωχευτικής περιουσίας (ΠτΚ 66 1), ενώ θα οφείλει να προβεί και σε σφράγιση της τελευταίας (ΠτΚ άρθρο 11). Αρµόδιος να διατάξει τα προληπτικά µέτρα είναι ο πρόεδρος του πτωχευτικού δικαστηρίου (πολυµελές πρωτοδικείο του τόπου κύριων συµφερόντων του οφειλέτη). Τα προληπτικά µέτρα δεν έχουν τη φύση των ασφαλιστικών µέτρων, διότι δεν υπάρχει δικαίωµα που θα πρέπει να προστατευθεί µέχρι την οριστική διάγνωση.
Τα µέτρα που µπορούν να διαταχθούν συνίστανται σε οτιδήποτε που κατά την κρίση του δικαστηρίου είναι αναγκαίο για να αποτραπεί κάθε επιζήµια για τους πιστωτές µεταβολή της περιουσίας ή µείωση της αξίας της, µέχρι να δηµοσιευθεί η απόφαση επί της αίτησης για κήρυξη της πτώχευσης όπως πχ η απαγόρευση διάθεσης περιουσιακού στοιχείου από τον οφειλέτη ή προς αυτόν, την αναστολή των ατοµικών διώξεων των πιστωτών, διορισµός προσωρινού συνδίκου πτώχευσης καθώς και το διορισµό µεσεγγυούχου (ΚΠολ 725 επ.). υνατή είναι επίσης η σφράγιση της περιουσίας, κλείσιµο χώρων της επιχείρησης, η απαγόρευση διακοπής παροχής υπηρεσιών κοινής ωφέλειας όπως το ρεύµα. Τα προληπτικά µέτρα υπόκεινται σε δηµοσίευση σύµφωνα µε το άρθρο 8 ΠτΚ. Τα διαταχθέντα προληπτικά µέτρα παύουν αυτοδικαίως µε την έκδοση της απόφασης του δικαστηρίου επί της αίτησης για κήρυξη της πτώχευσης (ΠτΚ 10 2). Παύουν συνεπώς είτε κηρυχθεί είτε όχι πτώχευση. Αν κηρυχθεί, τα προληπτικά µέτρα θα απορροφηθούν από την πτωχευτική διαδικασία. Αν δεν κηρυχθεί η πτώχευση, γίνεται δεκτό ότι το κύρος των πράξεων στα πλαίσια των προληπτικών µέτρων (πράξεις προσωρινού συνδίκου) δεν θίγονται. Επίσης, τυχόν αµοιβές για τα πρόσωπα της πτώχευσης βαρύνουν τον οφειλέτη, εκτός αν ο αιτών την πτώχευση είναι άλλος (πχ τρίτος πιστωτής) και υπαίτια την οδήγησε σε απόρριψη. Καλό θα ήταν το δικαστήριο στην απόφασή του να αναφέρει το χρόνο διάρκειας των µέτρων και τον τρόπο αναθεώρησής τους. Η υιοθέτηση του σχεδίου συµφωνίας εξυγίανσης σε συνέλευση των πιστωτών Εάν ο οφειλέτης επιθυµεί η συµφωνία εξυγίανσης να αποφασισθεί από συνέλευση των πιστωτών του, πρέπει να το δηλώσει στην αίτηση που καταθέτει, οπότε το δικαστήριο θα οφείλει (παραβολή στο άρθρο 105 1) να διατάξει τη σύγκληση της συνέλευσης. Επίσης, στην παραπάνω περίπτωση, ο οφειλέτης οφείλει να ζητήσει το διορισµό µεσολαβητή (ΠτΚ 102 3). Συµφωνία µε συνέλευση των πιστωτών αλλά χωρίς µεσολαβητή δεν είναι
δυνατή. Ο µεσολαβητής διορίζεται για να συµβάλλει στην επιτυχία της διαδικασίας (ΠτΚ 102 1). Πέρα από την παραπάνω περίπτωση που ο διορισµός του είναι υποχρεωτικός, για τις άλλες περιπτώσεις ανοίγµατος της διαδικασίας, ο διορισµός του είναι δυνητικός. Μεσολαβητής µπορεί να διοριστεί φυσικό (100 3, 63 1 ΠτΚ) ή νοµικό πρόσωπο. Πέρα από την επίτευξη συµφωνίας χωρίς ελαττώµατα (106ζ 2), ο µεσολαβητής υποχρεούται να παρακολουθεί το εφικτό της διαδικασίας. Σε περίπτωση που διαπιστώσει πως αυτή δεν είναι πλέον εφικτή, πρέπει να ενηµερώσει τον πρόεδρο του πτωχευτικού δικαστηρίου, ώστε να κινηθεί η διαδικασία ανάκλησης της διαδικασίας εξυγίανσης και του µεσολαβητή (ΠτΚ 102 5). Επίσης είναι δυνατός και ο διορισµός ειδικού εντολοδόχου που θα είναι αρµόδιος για τη διεκπεραίωση διαχειριστικών πράξεων, την προστασία της περιουσίας του οφειλέτη και την επίβλεψη της εκτέλεσης της συµφωνίας (καθήκοντα που αν δεν διοριστεί ειδικός εντολοδόχος τα έχει ο οφειλέτης). Ως ειδικός εντολοδόχος µπορεί να διοριστεί δικηγόρος µε πενταετή θητεία (άρθρο 63 1) ή πρόσωπο κατά το άρθρο 100 3. Άρα είναι πιθανόν να συρρέουν στο ίδιο πρόσωπο οι ιδιότητες του εµπειρογνώµονα, του µεσολαβητή και του ειδικού εντολοδόχου. Τέλος υπάρχει και ένας ακόµα εµπειρογνώµονας των άρθρων 105 5 και 106στ 2, ο οποίος είναι πρόσωπο της επιλογής του οφειλέτη και θα κληθεί να γνωµατεύσει για το αν η συµφωνία εξυγίανσης που θα τεθεί υπόψη των πιστωτών και στη συνέχεια του δικαστηρίου, πληροί τις προϋποθέσεις επικύρωσης του άρθρου 106ζ 1-3. Αντικείµενο της διαβούλευσης και ψηφοφορίας στη συνέλευση είναι το σχέδιο συµφωνίας εξυγίανσης, το οποίο πρέπει να είναι έτοιµο πριν από αυτή (Πτκ 105 5). Αυτό µπορεί να καταρτισθεί είτε µε µονοµερείς προτάσεις του οφειλέτη είτε µε συµφωνία µεταξύ αυτού και των πιστωτών, σε χρονικό διάστηµα πριν τη
συνέλευση. Κατά το άρθρο 104 1 ΠτΚ η συµφωνία εξυγίανσης πρέπει να συναφθεί (αλλά και η αίτηση επικύρωσης της να υποβληθεί) «εντός της προθεσµίας του άρθρου 101 1), δηλαδή εντός 2 µηνών που µπορούν να παραταθούν για άλλο ένα µήνα. Αν η προθεσµία παρέλθει άπρακτη, «η διαδικασία θεωρείται αυτοδικαίως λήξασα», το λειτούργηµα δε του µεσολαβητή και τυχόν διορισθέντος ειδικού εντολοδόχου «θεωρείται περαιωµένο». Ο οφειλέτης οφείλει να παρέχει κατά τη διάρκεια των διαπραγµατεύσεων µε τους πιστωτές, ο οφειλέτης έχει υποχρέωση να παρέχει πληροφορίες τόσο σ αυτούς όσο και το µεσολαβητή αν υπάρχει καθώς και τον εµπειρογνώµονα του άρθρου 105 5 και 106στ 2 (ΠτΚ 104 2). Σε αντίθετη περίπτωση πρέπει να εξηγεί αιτιολογηµένα την πρακτική του (ΠτΚ 104 2). Περιεχόµενο της συµφωνίας µπορεί να είναι οποιοσδήποτε όρος ανάκαµψης και εξυγίανση της επιχείρησης κατά άρθρο ΠτΚ 106 ε 1, όπως τη µεταβολή των όρων των υποχρεώσεων του οφειλέτη, ή την κεφαλαιοποίηση υποχρεώσεων του οφειλέτη κλπ χωρίς να υπάρχει περιορισµός καθορισµού του περιεχοµένου της. Σηµαντική διάταξη είναι εκείνη του άρθρου 106 ε 7, η συµφωνία εξυγίανσης οφείλει να συνοδεύεται από επιχειρηµατικό σχέδιο µε χρονική διάρκεια ίση µε αυτή της συµφωνίας, το οποίο εγκρίνεται από οφειλέτη και τους πιστωτές κατά άρθρο 106 α ή 106β, κατά περίπτωση. Ο µεσολαβητής έχει καθήκον να µεριµνήσει για τη σύγκληση της συνέλευσης των πιστωτών, η οποία θα λάβει απόφαση για την αποδοχή του σχεδίου της συµφωνίας. Στη συνέλευση µετέχουν οι πιστωτές, ο οφειλέτης, ο µεσολαβητής, ο εµπειρογνώµονας που υπέβαλλε την έκθεση για τη συµφωνία (ΠτΚ 106στ 2), ενδεχοµένως δε και τρίτοι. Πιστωτές που µετέχουν στη συνέλευση (και των οποίων οι απαιτήσεις λαµβάνονται υπόψη για το σχηµατισµό της πλειοψηφίας) είναι όλοι εκείνοι που είχαν απαιτήσεις κατά του οφειλέτη «κατά την ηµέρα ανοίγµατος της διαδικασίας» όταν δηλαδή δηµοσιεύτηκε η δικαστική απόφαση που δέχεται την αίτηση του οφειλέτη (ΠτΚ 105 2).
Η νοµική φύση της συµφωνίας είναι σύνθετη. Αφενός αποτελεί αναγκαστικό συµβιβασµό στην περίπτωση που επικυρωθεί, είναι όµως φανερό ότι η φύση της συµφωνίας θα επηρεάζεται από το ειδικότερο περιεχόµενό της. Αν δεν συνάγεται και κάτι άλλο έχει ανανεωτικό χαρακτήρα. Στη συνέλευση προεδρεύει ο διαµεσολαβητής, αυτή δεν µπορεί να αναβληθεί παρά µόνο για 10 µέρες. Γίνεται συζήτηση και µπορεί να προταθούν τροποποιήσεις στο σχέδιο συµφωνίας. Για να υιοθετηθούν οι τελευταίες, πρέπει να συµφωνεί και ο οφειλέτης και να µην θίγονται απαιτήσεις που δεν έθιγε το αρχικό σχέδιο (ΠτΚ 106 2). Το άρθρο 106 4 εισάγει κανόνα απαρτίας της συνέλευσης για έγκυρη λήψη απόφασης. Θα πρέπει να παρίστανται ή να αντιπροσωπεύονται πιστωτές που εκπροσωπούν το 50% του συνόλου των απαιτήσεων των πιστωτών. Για την επικύρωση του σχεδίου εξυγίανσης απαιτείται κατά το άρθρο 106 4 συµφωνία του 60% των πιστωτών που παρευρίσκονται, στους οποίους θα πρέπει υποχρεωτικώς να περιλαµβάνεται και το 40% των εµπράγµατων απαιτήσεων του οφειλέτη. Αφού η συµφωνία υιοθετηθεί από τη συνέλευση, είναι έτοιµη πλέον για υπογραφή από πλευράς οφειλέτη και πιστωτών. Συνάπτεται µε ιδιωτικό έγγραφο, εκτός αν απαιτηθεί συµβολαιογραφικό έγγραφο. Και τότε όµως το συµβολαιογραφικό έγγραφο µπορεί να αναπληρωθεί µε δηλώσεις των µερών ενώπιον του δικαστηρίου (ΠτΚ 106 ε 6). Υπογράφουν ο οφειλέτης, ή ο εκπρόσωπος του οφειλέτη νοµικού προσώπου, και οι πιστωτές που εξουσιοδοτήθηκαν, ή αυτοί που το υπερψήφισαν (άρθρο 106 5 ΠτΚ). Τη συµφωνία ενδεχοµένως υπογράφουν και τρίτοι που συµπράττουν (ΠτΚ 106γ 3), πχ µέτοχοι που εγγυώνται τα χρέη της εταιρίας. Το δηµόσιο, τα ν.π.δ.δ., οι δηµόσιες επιχειρήσεις και οι φορείς κοινωνικής πρόνοιας και ασφάλισης µετέχουν στη συνέλευση και τη συµφωνία µε τους ίδιους όρους υπό τους οποίους θα συναινούσε ένα ιδιώτης επενδυτής.
Η σύµπραξη των τρίτων µη δανειστών στη συµφωνία δεν σηµαίνει ότι µε αυτήν απαραίτητα υλοποιείται το µέτρο που συµφωνήθηκε. Ορισµένα µέτρα που απαιτούν τη σύµπραξη τρίτων προσώπων µπορούν να ληφθούν µε την ίδια τη συµφωνία (ή µε τη συνοδευτική έγγραφη δήλωση) όπως είναι πχ η παραίτηση του.σ. Ωστόσο υπάρχουν µέτρα που δεν µπορούν να υλοποιηθούν µε την ίδια τη συµφωνία αλλά απαιτείται χωριστή διαδικασία, όπως η ψήφιση από τη ΓΣ εταιρίας της αύξησης κεφαλαίου. Σε περίπτωση µη σύµπραξης λοιπόν εταίρων προς αυτή την κίνηση, ο νόµος θεωρώντας την απόφασή τους καταχρηστική δίδει τη δυνατότητα στο δικαστήριο που δικάζει µε τη διαδικασία των ασφαλιστικών µέτρων να διορίσει ειδικό εκπρόσωπο που θα ασκήσει το δικαίωµα παράστασης και ψήφου των καταχρηστικώς αρνούµενων εταίρων. Τελευταία φάση πριν την επικύρωση της συµφωνίας είναι η υποβολή της σχετικής προς τούτο αίτησης. Η αίτηση υποβάλλεται από τον οφειλέτη ή οποιονδήποτε πιστωτή ή και τον µεσολαβητή (ΠτΚ 106στ 1). Προθεσµία προβλέπεται εµµέσως από το Πτκ 104 1 και είναι ένα δίµηνο από την έκδοση της απόφασης ανοίγµατος της διαδικασίας. Η συµφωνία µετά από διαπραγµάτευση µε τους πιστωτές χωρίς συνέλευση Η διαδικασία για την επίτευξη συµφωνίας χωρίς συνέλευση διέπεται καταρχήν από τους κανόνες της διαδικασίας µε συνέλευση. Υπάρχουν όµως και διαφορές. Ειδικότερα: Α) δεν απαιτείται να ζητήσει ο οφειλέτης τη διαδικασία αυτή. Αυτό συµβαίνει µόνο για τη διαδικασία µε συνέλευση (ΠτΚ 105 1). Β) ο διορισµός του µεσολαβητή δεν είναι αναγκαίος, αλλά δυνητικός, κατά την κρίση του δικαστηρίου, εφόσον ζητηθεί από τους πιστωτές ή τον οφειλέτη και η συµβολή του προβλέπεται επωφελής Γ) ο ειδικός εντολοδόχος διορίζεται µόνο κατόπιν αίτησης του οφειλέτη ή οποιουδήποτε πιστωτή
Οι διαπραγµατεύσεις γίνονται µεταξύ πιστωτών και µεσολαβητή (όταν έχει διοριστεί τέτοιος). ιαφορετικά γίνεται µεταξύ πιστωτών και οφειλέτη, ο οποίος αποκτά πλέον ορισµένες εξουσίες του µεσολαβητή. Η προ-συµφωνία του άρθρου 106β ΠτΚ Είναι η τρίτη εκδοχή ανοίγµατος της διαδικασίας εξυγίανσης και συνίσταται στην άµεση επικύρωση της συµφωνίας, που υποβάλλεται ως «προ-συµφωνία» στο δικαστήριο. Κατά το νόµο (ΠτΚ 106β 1) η υποβολή στη διαδικασία της συµφωνίας γίνεται και πριν από την έναρξη της διαδικασίας εξυγίανσης αν έχει υπογραφεί από τους πιστωτές κατά το άρθρο 106 α. Συνεπώς µιλάµε για µια συµφωνία που έχει προηγηθεί της δικασίµου µεταξύ οφειλέτη και πιστωτών, άρα το δικαστήριο απλά επικυρώνει αυτά που συµφωνήθηκαν. Προφανώς, ο διορισµός µεσολαβητή δεν είναι απαραίτητος κατά άρθρο 100 3 ΠτΚ, απαιτείται όµως έκθεση εµπειρογνώµονα για το επικυρώσιµο της συµφωνίας κατ άρθρο 106στ 2. Η συµφωνία πρέπει να είναι υπογεγραµµένη από τους πιστωτές κατά το άρθρο 106 α 1, δηλαδή από πιστωτές που εκπροσωπούν το 60% του συνόλου των απαιτήσεων στο οποίο περιλαµβάνεται το 40% των τυχόν εµπραγµάτως ή µε ειδικό προνόµιο ή µε προσηµείωση υποθήκης ασφαλισµένων απαιτήσεων. Ο οφειλέτης µπορεί να ζητήσει και προληπτικά µέτρα (εφόσον συναινεί προς αυτό ο εµπειρογνώµονας του άρθρου 106στ) κατά το άρθρο 103 για το χρονικό διάστηµα µέχρι η προ-συµφωνία του µε τους πιστωτές του επικυρωθεί από το δικαστήριο. Επίσης, είναι δυνατός ο διορισµός ειδικού εντολοδόχου του άρθρου 102 5. Κατά τα λοιπά για την υποβολή της αίτησης επικύρωσης, την έκθεση του εµπειρογνώµονα, τα συνοδευτικά έγγραφα (µεταξύ των οποίων και το εµπορικό σχέδιο του άρθρου 106 ε 7), τον προσδιορισµό της δικασίµου, την κλήτευση του οφειλέτη και την παράσταση στη συζήτηση εφαρµόζεται το άρθρο 106στ. Η επικύρωση της συµφωνίας από το πτωχευτικό δικαστήριο
Όπως ορίζει ο νόµος (ΠτΚ 106 ε 5) η ισχύς της συµφωνίας εξυγίανσης (ανεξάρτητα αν έγινε µε ύπαρξη συνέλευσης πιστωτών ή όχι ή εκτός διαδικασίας) τελεί υπό την προϋπόθεση της επικύρωσής της από το πτωχευτικό δικαστήριο (πολυµελές πρωτοδικείο του τόπου κυρίων συµφερόντων οφειλέτη). Αυτή η επικύρωση δεν είναι απαραίτητη, αν η συµφωνία έχει περιληφθεί τον τύπο ενοχικής σύµβασης δεσµευτικής για τα µέρη. Είναι θέµα ερµηνείας κατά τις ΑΚ 173 και ΑΚ 200 αν ισχύει η συµφωνία των µερών ανεξαρτήτως επικύρωσης. Κατά το νόµο (ΠτΚ 106ζ 1 και 2) το δικαστήριο επικυρώνει τη συµφωνία αν συντρέχουν ορισµένες θετικές προϋποθέσεις και ελλείπουν ορισµένες αρνητικές προϋποθέσεις. Η παράγραφος 1 περιλαµβάνει τις θετικές προϋποθέσεις: ύπαρξη έγγραφης συµφωνίας υπογεγραµµένης από τον οφειλέτη και τους πιστωτές ή τους νόµιµους εξουσιοδοτηµένους προς αυτό ή από την πλειοψηφία των πιστωτών και τον οφειλέτη. Η παράγραφος 2 περιλαµβάνει τις αρνητικές προϋποθέσεις: µη δυνατότητα επιβίωσης της επιχείρησης, πιθανολόγηση βλάβης των πιστωτών κατά το άρθρο 99 2, συµφωνία ως προϊόν δόλου ή άλλης αθέµιτης πράξης, µη ισότιµη µεταχείριση των πιστωτών από τη συµφωνία και συναίνεση του θιγόµενου πιστωτή, µη άρση της παύσης πληρωµών από την διαδικασία εξυγίανσης (ΠτΚ 106ζ 3). Κατά το άρθρο 106ζ 4 σε περίπτωση ύπαρξης αρνητικών προϋποθέσεων, το δικαστήριο µπορεί να τάξει προθεσµία για την άρση αυτής, ή για την παροχή διευκρινίσεων ή την προσκόµιση εγγράφων ή τροποποίηση της συµφωνίας. Αν παράλληλα µε την αίτηση για υποβολή στη διαδικασία εξυγίανσης έχει υποβληθεί και αίτηση για την κήρυξη πτώχευσης (σε περίπτωση µόνιµης και γενικής αδυναµίας αποπληρωµής των χρεών) τότε αν το δικαστήριο κρίνει την αίτηση για υποβολή στη διαδικασία εξυγίανσης άκυρη, θα πρέπει να κηρύξει την πτώχευση του οφειλέτη.
Η απόφαση του δικαστηρίου που επικυρώνει ή απορρίπτει τη συµφωνία υπόκειται σε δηµοσιότητα στο ΓΕΜΗ. Εντός 30 ηµερών από τη δηµοσίευση κάθε πρόσωπο που έχει έννοµο συµφέρον και δεν κλητεύτηκε ούτε παρέστη στη συζήτηση για την αίτηση επικύρωσης µπορεί να ασκήσει τριτανακοπή κατά της επικυρωτικής απόφασης (ΠτΚ 106ζ 5). Σε αυτή την περίπτωση, η επικύρωση της συµφωνίας ακυρώνεται µόνο αν ο ασκών την τριτανακοπή δεν ικανοποιείται µε επανυπολογισµό των ποσών της συµφωνίας. Αποτελέσµατα επικύρωσης Κύριο αποτέλεσµα της επικύρωσης της συµφωνίας εξυγίανσης είναι η επέκταση της δέσµευσης της συµφωνίας στο σύνολο των πιστωτών, ακόµα και αν δεν συµβλήθηκαν (είτε επειδή ήταν άγνωστοι την χρονική στιγµή της συµφωνίας είτε επειδή δεν εµφανίστηκαν ή οι απαιτήσεις τους αναγνωρίστηκαν µετά την επικύρωση) ή δεν συµφώνησαν µε αυτή (ΠτΚ 106 η 1). Οι µόνοι πιστωτές που δεν δεσµεύονται είναι εκείνοι των οποίων οι απαιτήσεις γεννήθηκαν µετά το άνοιγµα της διαδικασίας εξυγίανσης. Επίσης, αν µαζί µε την αίτηση υποβολής στη διαδικασία εξυγίανσης σωρευτεί και αίτηση για την κήρυξη πτώχευσης, τεκµαίρεται ότι η δεύτερη απορρίπτεται (ΠτΚ 99 6 τελ. Εδ). Αναστέλλεται επίσης η ποινική δίωξη για την έκδοση ακάλυπτων επιταγών ή καθυστερηµένων οφειλών στο δηµόσιο, εφόσον ο οφειλέτης εκπληρώσει εµπρόθεσµα και πλήρως τις υποχρεώσεις του (ΠτΚ 106 η 3). Η επικυρωτική απόφαση αποτελεί εκτελεστό τίτλο. Τέλος δεν θίγονται οι προσωπικές και εµπράγµατες ασφάλειες που έχουν δοθεί (ΠτΚ 106 η 2). Εξαίρεση προβλέπεται σε περίπτωση που ο νόµος ή η συµφωνία ορίζει κάτι διαφορετικό (ΠτΚ 106 η 2). Η µεταβίβαση της επιχείρησης του οφειλέτη Το άρθρο 106θ περιέχει ειδικές διατάξεις για την περίπτωση που η συµφωνία εξυγίανσης προβλέπει την ολική ή µερική µεταβίβαση της επιχείρησης του οφειλέτη. Γενικά, αν για να σωθεί η επιχείρηση, αυτή πρέπει να αποσχιστεί από τον οφειλέτη, τότε
αυτό προκρίνεται. Το άρθρο 106θ 1 ΠτΚ προβλέπει την έκταση της µεταβίβασης: το ενεργητικό µεταβιβάζεται ολόκληρο (µαζί µε τις διοικητικές άδειες) εκτός αν αποφασισθεί η µεταβίβαση µέρους µόνο τούτου. Αντίθετα το παθητικό δεν µεταβιβάζεται κατά παρέκκλιση της ΑΚ 479, εκτός αν κάτι τέτοιο προβλέπεται στη συµφωνία, οπότε πρόκειται για αναδοχή χρέους. Αποκτών µπορεί να είναι οποιοσδήποτε τρίτος. Καθήκοντα και αµοιβές των οργάνων της διαδικασίας (ΠτΚ 106ι) Σχετικά µε τον ειδικό εντολοδόχο, τον εµπειρογνώµονα και τον µεσολαβητή έχουν να παρατηρηθούν τα εξής. Η ανεξαρτησία των παραπάνω προσώπων νοείται καταρχήν υπό την έννοια της ΠτΚ 63 2 (έλλειψη ορισµένων συγγενικών σχέσεων), παραπέρα όµως δεν επιτρέπεται η παράλληλη ιδιότητα του πιστωτή, του ελεγκτή κατά την τελευταία πενταετία και του δηµοσίου υπαλλήλου που υπηρετεί σε οικονοµικές υπηρεσίες καθώς και ο σύνδεσµος του οφειλέτη ή πιστωτή κατά την έννοια του άρθρου 42 ε 5 του νόµου περί ανωνύµων εταιριών 2190/1920. Ο εµπειρογνώµονας, ο µεσολαβητής και ο ειδικός εντολοδόχος υποχρεούνται να εκτελούν τα καθήκοντά τους µε ευσυνειδησία, αντικειµενικότητα και αµεροληψία (ΠτΚ 106ι 2). Ειδικά προβλέπεται και η υποχρέωση εχεµύθειας (ΠτΚ 106ι 6). Τα παραπάνω πρόσωπα ευθύνονται έναντι του οφειλέτη και τους πιστωτές για κάθε θετική ζηµία. Ο εµπειρογνώµονας ευθύνεται για δόλο και βαριά αµέλεια, ενώ ο µεσολαβητής και ο ειδικός εντολοδόχος για κάθε πταίσµα (ΠτΚ 106ι 2). Εννοείται ότι κάθε ζηµιούµενος θα επιδιώξει την αποκατάσταση της ζηµίας του ατοµικά. Συλλογική ζηµία δεν προβλέπεται, αφού άλλωστε δεν υπάρχει σύνδικος. Για την αµοιβή προνοούν οι 3-5 του άρθρου 106ι ΠτΚ. Λήξη της διαδικασίας (ΠτΚ 99 6) Στο άρθρο 99 6 προβλέπονται οι όροι µε τους οποίους λήγει η διαδικασία εξυγίανσης. Ειδικότερα:
Α) Η τελεσίδικη απόρριψη της αίτησης για την υποβολή στη διαδικασία εξυγίανσης καθώς και η επικύρωση αυτής. Β) Η πάροδος της προθεσµίας του άρθρου 101 1. Πρόκειται για τη δίµηνη (ή κατά παράταση 3µηνη) προθεσµία σύναψης της συµφωνίας και κατάθεσης της αίτησης για επικύρωση (ΠτΚ 104 1). Γ) Η ανάκληση της απόφασης που άνοιξε τη διαδικασία σύµφωνα µε το άρθρο 102 5. Πρόκειται για τις περιπτώσεις όπου ο µεσολαβητής διαπιστώνει ότι η επίτευξη συµφωνίας είναι ανέφικτη ή ο οφειλέτης παύει να θέλει τη συµφωνία, οπότε ο µεσολαβητής υποβάλλει στο δικαστήριο αίτηση για ανάκληση της απόφασης για εξυγίανση. Ο νόµος δεν προβλέπει λύση της συµφωνίας που έχει επικυρωθεί, όπως προβλέπεται στο άρθρο 105. Συνεπώς, η συµφωνία εξυγίανσης δεν µπορεί να ανατραπεί σε περίπτωση µη εκπλήρωσης. Ρητά όµως προβλέπεται (άρθρο 106 ε 3) ότι τα ίδια τα µέρη µπορούν να θέσουν τη µη τήρηση της συµφωνίας ως διαλυτική αίρεση λη να την αναγάγουν σε λόγο καταγγελίας. Ισχύουν όµως και τα δικαιώµατα που δίδονται από το ενοχικό δίκαιο για την µη εκπλήρωση των υποχρεώσεων από σύµβαση σε κάθε συµβληθέντα. Η προπτωχευτική διαδικασία ειδικής εκκαθάρισης (άρθρο 106ιβ ΠτΚ) Αν δεν µπορεί να επιτευχθεί η κλασσική διαδικασία εξυγίανσης των άρθρων 99-106ι του ΠτΚ, για τη διάσωση της επιχείρησης, προκρίνεται η γρήγορη πώληση του ενεργητικού σε ενδιαφερόµενους επενδυτές προς όφελος τόσο της εθνικής οικονοµίας όσο και της κοινωνίας µε τη διατήρηση θέσεων εργασίας.