ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Τομέας Επιχειρήσεων ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΣΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΕΤΑ) Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 1

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΣΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΕΤΑ) ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Τομέας Επιχειρήσεων ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΗ Έκθεση προς σχολιασμό (Περιλαμβάνει δεδομένα από τις απαντήσεις που έχουν ληφθεί μέχρι και 31.07.2013) Συντονισμός & επιστημονική επίβλεψη: Δρ Εύη Σαχίνη Παρακολούθηση & αξιολόγηση στοιχείων / Συντάκτης έκθεσης: Δρ Νένα Μάλλιου Ομάδα έργου: Ανάπτυξη στατιστικών διαδικασιών: Τώνια Ιερομνήμων Συλλογή & επεξεργασία στοιχείων: Ανδριάνα Δημακοπούλου, Μαρία Κλειδέρη, Μαρία Κωνσταντίνου, Ειρήνη Τόιτου Ανάπτυξη πληροφοριακών συστημάτων : Δρ Δημήτρης Καραΐσκος Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 2

Πίνακας περιεχομένων 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 4 2. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΠΛΑΙΣΙΟ: ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ... 6 3. ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΤΑ... 18 4. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΕΤΑ... 40 Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 3

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Μεθοδολογία-πηγές δεδομένων Η παραγωγή των στατιστικών στοιχείων για τις δαπάνες και το προσωπικό σε δραστηριότητες ΕΤΑ (R&D statistics) στον τομέα των επιχειρήσεων (BES), βασίστηκε στη συλλογή πρωτογενών δεδομένων από τους φορείς που ανήκουν στον τομέα. Η έρευνα είναι απογραφική σε επιχειρήσεις με πιθανή δραστηριοποίηση σε ΕΤΑ. Τα μεθοδολογικά βήματα τα οποία ακολουθήθηκαν για τη διεξαγωγή της έρευνας βρίσκονται αναλυτικά στο αρχείο με τίτλο «Μεθοδολογική Έκθεση», στο οποίο πραγματοποιείται επίσης αναφορά για όλους τους τομείς έρευνας. Αναλυτικότερα, τα στοιχεία συλλέχθηκαν μέσω ερωτηματολογίου, ειδικά διαμορφωμένου για τον τομέα BES. H επιχείρηση συλλέγει, επεξεργάζεται και αποτυπώνει τις δαπάνες και το προσωπικό που δραστηριοποιείται σε ΕΤΑ στο ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο με χρήση ειδικών, μοναδικών για κάθε φορέα, κωδικών που του διανεμήθηκαν. Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στην ορθή συμπλήρωση των στοιχείων κατά τη διεξαγωγή της έρευνας με την παροχή συμπληρωματικών οδηγιών, γενικών και εξειδικευμένων για κάθε φορέα, και τη συνεχή επικοινωνία και παρακολούθηση της πορείας συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκαν εκτενείς έλεγχοι της ορθότητας αλλά και της συνάφειας των στοιχείων που συλλέχθηκαν με άλλες επίσημες στατιστικές. Ειδικότερα για τον τομέα BES, εκτός των μαθηματικών και λογικών ελέγχων, χρησιμοποιήθηκαν συμπληρωματικά δεδομένα από τις κάτωθι πηγές: I. Δεδομένα για την κοινοτική χρηματοδότηση στο πλαίσιο του 7 ου Προγράμματος Πλαισίου (FP7) και άλλων Ευρωπαϊκών Έργων (βάσεις της ΕΕ ecorda, άλλες βάσεις ΕΕ) II. Πηγές από οικονομικές βάσεις για τα χρηματοικονομικά στοιχεία των εταιρειών (δημοσιευμένα στοιχεία ισολογισμών). Τα δημοσιευμένα οικονομικά στοιχεία χρησιμοποιήθηκαν επίσης για τη συμπλήρωση δεδομένων για τις περιπτώσεις των επιχειρήσεων που δεν υπέβαλαν ή υπέβαλαν ελλιπή στοιχεία. 1.2 Χρονολόγιο ενεργειών Για την αποτελεσματικότερη διαχείριση της παρακολούθησης της έρευνας η αποστολή ερωτηματολογίων προς τις επιχειρήσεις πραγματοποιήθηκε σε 4 στάδια. Στις 10.04.2013 πραγματοποιήθηκε η πρώτη αποστολή ερωτηματολογίων στην πρώτη ομάδα των επιχειρήσεων (GROUP 1) με προθεσμία υποβολής 24.04. Η δεύτερη αποστολή για τη δεύτερη ομάδα των επιχειρήσεων (GROUP 2) πραγματοποιήθηκε στις 12.04 με προθεσμία υποβολής 24.04. Τέλος, πραγματοποιήθηκαν άλλες 2 μαζικές αποστολές στις 15.04 (GROUP 3) και στις Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 4

16.04 (GROUP 4) για τις δύο τελευταίες ομάδες επιχειρήσεων με προθεσμία υποβολής των στοιχείων 30.4. Στη συνέχεια, το χρονικό διάστημα 16-24.04 με στόχο να αυξηθεί ο βαθμός απόκρισης των επιχειρήσεων πραγματοποιήθηκαν ενέργειες δημοσιοποίησης στο δικτυακό τόπο του ΕΠΣΕΤ και στο περιοδικό του ΕΚΤ με αναφορά στην έρευνα ΕΤΑ και στο στόχο της. Επιπλέον, στις 20.04 εστάλησαν επιστολές στα παρακάτω Επιμελητήρια. Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχάνων (ΣΕΒ) Σύνδεσμος Βιομηχάνων Βορείου Ελλάδος (ΣΒΒΕ) Σύνδεσμος Βιομηχάνων Θεσσαλίας και Κεντρικής Ελλάδος (ΣΒΘΚΕ) Επιμελητήριο Αρκαδίας Επιμελητήριο Καβάλας Επιμελητήριο Ηρακλείου Επιμελητήριο Ιωαννίνων Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Αθήνας (ΒΕΑ) Στις 09.05 έγινε αποστολή του πρώτου μαζικού reminder σε όλες τις επιχειρήσεις με νέα προθεσμία για την υποβολή των στοιχείων και παράταση μέχρι τις 24.05. Με στόχο την πιο ακριβή καταγραφή του εθνικού δείκτη ΕΤΑ, επικαιροποιήθηκε η βάση με τη λίστα των επιχειρήσεων με νέα εταιρείες οι οποίες δεν είχαν αρχικά συμπεριληφθεί στην πρώτη αποστολή του ερωτηματολογίου. Συγκεκριμένα, πραγματοποιήθηκε στις 13.05 αποστολή των ερωτηματολογίων σε νέες επιχειρήσεις στον τραπεζικό και φαρμακευτικό κλάδο και σε επιχειρήσεις με δράση στην έρευνα και την πειραματική ανάπτυξη. Ακόμη εστάλησαν προσκλήσεις στις 16.05 σε 10 επιπρόσθετες μεγάλου μεγέθους εταιρείες με ερευνητική δράση. Το δεύτερο μαζικό reminder εστάλη στις 30.05 με νέα καταληκτική ημερομηνία υποβολής 07.06. Τέλος, στις 09.07 εστάλη αποστολή ενημερωτικού υλικού προς το δίκτυο CORALLIA για την υπενθύμιση των μελών του δικτύου να συμμετέχουν στην έρευνα και τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου μέχρι τις 19.07. Το αναλυτικό χρονολόγιο των ενεργειών για τον τομέα των επιχειρήσεων βρίσκεται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι, της παρούσας έκθεσης. Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 5

2. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΠΛΑΙΣΙΟ: ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Για να γίνει εφικτή η απογραφή των επιχειρήσεων με (πιθανή) δραστηριοποίηση σε ΕΤΑ το ΕΚΤ συγκέντρωσε σε ενιαία βάση δεδομένων τα στοιχεία όλων των επιχειρήσεων για τις οποίες υπάρχει καταγεγραμμένη πληροφορία ότι έχουν (ή ενδεχομένως είχαν) δραστηριότητες ΕΤΑ είτε ως μέρος των πάγιων δραστηριοτήτων τους είτε από τη συμμετοχή τους σε ερευνητικά προγράμματα, εθνικά ή κοινοτικά. Ως πηγές χρησιμοποιήθηκαν πληροφορίες και βάσεις δεδομένων που έχει στη διάθεσή του ή στις οποίες έχει πρόσβαση το ΕΚΤ, όπως στοιχεία συμμετοχής ελληνικών φορέων σε ευρωπαϊκά έργα (δραστηριότητα ΕΚΤ ως Εθνικό Σημείο Επαφής σε προγράμματα του 7 ου ΠΠ, βάση δεδομένων ΕΕ ecorda, κοινοτική υπηρεσία πληροφόρησης CORDIS), κατάλογοι με επιχειρήσεις που έχουν συμμετάσχει σε ελληνικά ερευνητικά έργα που παρείχε στο ΕΚΤ η ΓΓΕΤ, βιβλιογραφικές βάσεις δεδομένων επιστημονικών δημοσιεύσεων, στοιχεία από το δίκτυο Enterprise Europe Network-Hellas (το μεγαλύτερο δίκτυο επιχειρηματικότητας και καινοτομίας στην Ευρώπη), επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο δίκτυο CORALLIA (Ελληνική Πρωτοβουλία Τεχνολογικών Συνεργατικών Σχηματισμών), κ.α. Με τη συνεργασία της ΕΛΣΤΑΤ ο κατάλογος εμπλουτίσθηκε με επιχειρήσεις οι οποίες στην ετήσια Έρευνα Επιχειρήσεων Βιομηχανίας (ΕΕΒ) δηλώνουν ότι δαπανούν χρήματα και απασχολούν προσωπικό για ΕΤΑ. Τέλος, αξιοποιήθηκε δημοσιευμένη πληροφορία (STABANK, ICAP, δικτυακοί τόποι με επιχειρηματικά νέα κ.α.) σχετικά με επιχειρήσεις οι οποίες επενδύουν σε έρευνα ή διακρίνονται για τις επιδόσεις τους στην καινοτομία κ.λπ. Αναλυτικότερα, μετά τον καθαρισμό των διπλοεγγραφών, ή ανενεργών επιχειρήσεων, η βάση δεδομένων περιλαμβάνει 1.690 επιχειρήσεις οι οποίες: συμμετείχαν σε ευρωπαϊκά έργα έρευνας του 6 ου και 7 ου ΠΠ της ΕΕ (βάση δεδομένων e corda) συμμετείχαν σε ελληνικά έργα έρευνας χρηματοδοτούμενα από το ΕΣΠΑ και το Γ ΚΠΣ (βάση δεδομένων ΓΓΕΤ) έχουν δηλώσει στον ισολογισμό τους δαπάνες επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας έχουν λάβει υπηρεσίες από το ΕΚΤ ως Εθνικό Σημείο Επαφής στα Προγράμματα Πλαίσιο της ΕE υποστηρίζονται από το δίκτυο Enterprise Europe Network-Hellas, το μεγαλύτερο δίκτυο επιχειρηματικότητας και καινοτομίας στην Ευρώπη που συντονίζει το ΕΚΤ, είναι μέλη δικτύων καινοτομίας, όπως π.χ. CORALLIA κ.α. Έχουν δηλώσει ότι υλοποιούν δραστηριότητες ΕΤΑ στην Ετήσια Έρευνα Βιομηχανίας της ΕΛΣΤΑΤ Δήλωσαν ενδιαφέρον για συμμετοχή στην έρευνα σε συνέχεια της δημοσιοποίησης των δράσεων του ΕΚΤ για την υλοποίηση της έρευνας Οι παραπάνω επιχειρήσεις αποτελούν τις στατιστικές μονάδες (statistical units) από όπου συλλέχθηκαν τα στοιχεία. Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 6

2.1 Χαρακτηριστικά πληθυσμού πλαισίου Στη συνέχεια παρουσιάζεται η κατανομή των επιχειρήσεων του πληθυσμού πλαισίου ανά τάξη μεγέθους με βάση τον αριθμό των εργαζομένων, τη γεωγραφική περιοχή και τον κλάδο οικονομικής δραστηριότητας (NACE). ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΛΗΘΥΣMΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΑΝΑ ΤΑΞΗ ΜΕΓΕΘΟΥΣ Αριθμός εργαζομένων Αριθμός επιχειρήσεων Ποσοστό επί του συνόλου (%) 0 εργαζόμενοι (π.χ. μέτοχοι) 42 2,5% 1-9 εργαζόμενοι 463 27,3% 10-49 εργαζόμενοι 582 34,4% 50-249 εργαζόμενοι 344 20,3% 250-499 εργαζόμενοι 140 8,3% >=500 38 2,2% (Μη ταξινομημένες επιχειρήσεις) 85 5,0% Σύνολο 1.694 100,0% Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 7

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ (NUTS I) Περιφέρεια Αριθμός επιχειρήσεων Ποσοστό επί του συνόλου (%) ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ 47 2,8% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ 961 56,7% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ 8 0,5% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 89 5,3% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 26 1,5% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ 22 1,3% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 85 5,0% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ 8 0,5% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 286 16,9% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ 71 4,2% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ 10 0,6% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 33 1,9% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 48 2,8% Σύνολο 1.694 100,0% Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 8

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΑΝΑ ΚΛΑΔΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ (NACE) ΚΛΑΔΟΣ NACE Αριθμός επιχειρήσεων Ποσοστό επί του συνόλου (%) A. ΓΕΩΡΓΙΑ, ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΛΙΕΙΑ 35 2,1% B. ΟΡΥΧΕΙΑ ΚΑΙ ΛΑΤΟΜΕΙΑ 9 0,5% C. ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ 653 38,5% D. ΠΑΡΟΧΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ, ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ, ΑΤΜΟΥ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ E. ΠΑΡΟΧΗ ΝΕΡΟΥ, ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΛΥΜΑΤΩΝ, ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗΣ 11 0,6% 16 0,9% F. ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ 40 2,4% G. ΧΟΝΔΡΙΚΟ ΚΑΙ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ, ΕΠΙΣΚΕΥΗ ΜΗΧΑΝΟΚΙΝΗΤΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΜΟΤΟΣΙΚΛΕΤΩΝ 249 14,7% H. ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ 25 1,5% I. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΑΡΟΧΗΣ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΣΤΙΑΣΗΣ 4 0,2% J. ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ 254 15,0% K. ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ M. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ, ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ N. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ O. ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑ, ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ 25 1,5% 256 15,1% 13 0,8% 6 0,4% P. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 16 0,9% Q. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ 44 2,6% R. ΤΕΧΝΕΣ, ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ ΚΑΙ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ 2 0,1% S. ΑΛΛΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 18 1,1% (Μη ταξινομημένες επιχειρήσεις) 18 1,1% Σύνολο 1.694 100,0% Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 9

Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 10

2.2 Απόκριση Στους παρακάτω πίνακες απεικονίζεται η απόκριση των επιχειρήσεων στην έρευνα, ανά μέγεθος επιχείρησης, περιφέρεια και κλάδο. ΑΠΟΚΡΙΣΗ ΑΝΑ ΜΕΓΕΘΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Αριθμός εργαζομένων Αριθμός επιχειρήσεων ΝΑΙ ΕΤΑ ΟΧΙ ΕΤΑ Συνολική Απόκριση Ποσοστό Απόκρισης 0 εργαζόμενοι (π.χ. μέτοχοι) 1-9 εργαζόμενοι 10-49 εργαζόμενοι 50-249 εργαζόμενοι 250-499 εργαζόμενοι 42 0 3 3 7,1% 463 70 72 142 30,7% 582 73 69 142 24,4% 344 75 56 131 38,1% 140 42 30 72 51,4% >=500 38 29 4 33 86,8% (Μη ταξινομημένες επιχειρήσεις) 85 4 3 7 8,2% Σύνολο 1.694 293 237 530 31,3% Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 11

ΑΠΟΚΡΙΣΗ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ (NUTS 2) ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ Αριθμός επιχειρήσεων ΝΑΙ ΕΤΑ ΟΧΙ ΕΤΑ Συνολική Απόκριση Ποσοστό Απόκρισης ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ 47 7 11 18 38,3% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ 961 192 133 325 33,8% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 8 1 1 2 25,0% 89 17 11 28 31,5% 26 2 3 5 19,2% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ 22 4 1 5 22,7% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 85 5 12 17 20,0% 8 1 1 2 25,0% 286 47 44 91 31,8% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ 71 8 8 16 22,5% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 10 2 0 2 20,0% 33 3 3 6 18,2% 48 4 9 13 27,1% Σύνολο 1.694 293 237 530 31,3% Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 12

ΑΠΟΚΡΙΣΗ ΑΝΑ ΚΛΑΔΟ (NACE) ΚΛΑΔΟΣ NACE Αριθμός επιχειρήσεων ΝΑΙ ΕΤΑ ΟΧΙ ΕΤΑ Συνολική Απόκριση Ποσοστό Απόκρισης A. ΓΕΩΡΓΙΑ, ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΛΙΕΙΑ 35 7 3 10 28,6% B. ΟΡΥΧΕΙΑ ΚΑΙ ΛΑΤΟΜΕΙΑ 9 3 4 7 77,8% C. ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ 653 127 91 218 33,4% D. ΠΑΡΟΧΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ, ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ, ΑΤΜΟΥ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ E. ΠΑΡΟΧΗ ΝΕΡΟΥ, ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΛΥΜΑΤΩΝ, ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗΣ 11 3 5 8 72,7% 16 6 2 8 50,0% F. ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ 40 4 16 20 50,0% G. ΧΟΝΔΡΙΚΟ ΚΑΙ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ, ΕΠΙΣΚΕΥΗ ΜΗΧΑΝΟΚΙΝΗΤΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΜΟΤΟΣΙΚΛΕΤΩΝ 249 23 36 59 23,7% H. ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ 25 4 9 13 52,0% I. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΑΡΟΧΗΣ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΣΤΙΑΣΗΣ 4 1 0 1 25,0% J. ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ 254 48 18 66 26,0% K. ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ M. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ, ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ N. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ O. ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑ, ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ 25 6 4 10 40,0% 256 53 33 86 33,6% 13 2 1 3 23,1% 6 1 2 3 50,0% P. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 16 1 3 4 25,0% Q. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ R. ΤΕΧΝΕΣ, ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ ΚΑΙ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ S. ΑΛΛΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 44 1 7 8 18,2% 2 0 0 0 0,0% 18 2 2 4 22,2% (Μη ταξινομημένες επιχειρήσεις) 18 1 1 2 11,1% Σύνολο 1.694 293 237 530 31,3% Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 14

Στο Παράρτημα ΙΙ παρατίθεται αναλυτικός πίνακας ανά κωδικό οικονομικής δραστηριότητας με την απόκριση των επιχειρήσεων. Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 15

3. ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΤΑ Οι δαπάνες για Έρευνα και Τεχνολογική Ανάπτυξη που καταγράφονται στα στατιστικά στοιχεία αφορούν τις εσωτερικές δαπάνες (intramural expenditure). Ως εσωτερικές δαπάνες θεωρούνται όλες οι δαπάνες για ΕΤΑ που γίνονται εντός των φορέων, όποια κι αν είναι η πηγή χρηματοδότησης. Αναλυτικότερα, αφορούν σε δραστηριότητες ΕΤΑ που πραγματοποιούνται ως μέρος των πάγιων δραστηριοτήτων των φορέων, στο πλαίσιο υλοποίησης ερευνητικών έργων, ή μετά από ανάθεση από τρίτο αλλά υλοποιούνται στις εγκαταστάσεις των φορέων. Περιλαμβάνουν τόσο τις τρέχουσες δαπάνες όσο και τις δαπάνες κεφαλαίου. Επίσης συμπεριλαμβάνουν τις δαπάνες που γίνονται εκτός των φορέων, οι οποίες όμως υποστηρίζουν την εσωτερική ΕΤΑ (για παράδειγμα προμήθεια υλικών για ΕΤΑ). Αντίθετα, οι δραστηριότητες ΕΤΑ που γίνονται με αναθέσεις σε εξωτερικούς συνεργάτες ή άλλους φορείς και πραγματοποιούνται εκτός του φορέα (extramural expenditure) δεν καταγράφονται. 3.1 Σύνολο δαπανών Σύμφωνα με τα στοιχεία που συλλέχθηκαν (μέχρι και 26.07.2013), το συνολικό ποσό δαπανών ΕΤΑ στον τομέα BES είναι 301,01 εκατ., ή 0,14% επί του ΑΕΠ. Το ποσό αυτό συμπληρώθηκε με στοιχεία επιχειρήσεων (276 επιχειρήσεις) από τις πηγές που αναφέρονται στην Ενότητα 1.1 με τη μέθοδο του imputation 1. Με τη συμπλήρωση των στοιχείων, οι δαπάνες ΕΤΑ στον τομέα BES για το 2011 ανέρχονται στα 384,93 εκατ., ή 0,18% επί του ΑΕΠ. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται για το 2011 το σύνολο των δαπανών ΕΤΑ του τομέα BES και το ποσοστό του επί του ΑΕΠ της χώρας, καθώς και τα διαθέσιμα ιστορικά στοιχεία μετά το 2000. ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΤΑ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ BES Ετος Σύνολο (σε εκατ. ) % ΑΕΠ 2000 202,05 0,15 2001 278,10 0,19 2002 287,10 0,18 2003 313,49 0,18 2004 317,37 0,17 2005 357,36 0,19 2006 367,30 0,18 2007 383,53 0,17 1 Σε σχετική βιβλιογραφία ο όρος imputation αποδίδεται στα ελληνικά ως τεκμαρτή εκτίμηση: υπολογισμός εύλογων (αλλά τεχνητών) υποκατάστατων τιμών για ελλείπουσες τιμές. Ωστόσο επειδή η ελληνική μετάφραση δεν χρησιμοποιείται ευρέως, γίνεται χρήση του όρου imputation. Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 18

ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΤΑ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ BES Ετος Σύνολο (σε εκατ. ) % ΑΕΠ 2008 : : 2009 : : 2010 : : 2011 384,93 0,18 Στα διαγράμματα που ακολουθούν παρουσιάζεται η εξέλιξη των δαπανών BES, σε απόλυτες τιμές (εκατ. ) και ως ποσοστό επί του ΑΕΠ, για την Ελλάδα, την Αυστρία, την Πορτογαλία και τη Βουλγαρία και οι μέσοι όροι της ΕΕ 27 (τα στοιχεία αντλήθηκαν από την αντίστοιχη βάση δεδομένων της Eurostat). Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 19

3.2 Πηγές χρηματοδότησης Σημαντικό χαρακτηριστικό των δραστηριοτήτων Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΤΑ) είναι ότι, σε μεγάλο βαθμό, η υλοποίησή τους συνδέεται με χρηματοδότηση δηλαδή με τη μεταφορά κονδυλίων μεταξύ μονάδων, οργανισμών ή τομέων της οικονομίας. Η καταγραφή των ροών χρηματοδότησης για ΕΤΑ έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και μπορεί να γίνει με δυο τρόπους: 1. Με την καταγραφή των ποσών που κάθε μονάδα, οργανισμός ή τομέας της οικονομίας έχει εισπράξει από άλλη μονάδα, οργανισμό ή τομέα για τη διεξαγωγή ΕΤΑ (καταγραφή βασισμένη στις μονάδες που διεξάγουν ΕΤΑ). 2. Με την καταγραφή των εξωτερικών δαπανών, δηλαδή των ποσών που μια μονάδα, οργανισμός ή τομέας της οικονομίας αναφέρει πως έχει πληρώσει σε μια άλλη μονάδα, οργανισμό ή τομέα της οικονομίας για τη διεξαγωγή ΕΤΑ (καταγραφή βασισμένη στις πηγές χρηματοδότησης). Για τη μέτρηση των ροών χρηματοδότησης στην παρούσα έρευνα ακολουθείται η πρώτη μέθοδος. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το εγχειρίδιο Frascati, ως πηγές χρηματοδότησης διακρίνονται οι τέσσερις τομείς HES, GOV, BES και PNP, οι οποίοι αποτελούν και τους τομείς εκτέλεσης ΕΤΑ, και το εξωτερικό. Η κατηγοριοποίηση αυτή δημιουργεί ένα πλαίσιο αναφοράς (framework) για την απεικόνιση της συνεισφοράς των διαφόρων τομέων τόσο στη χρηματοδότηση (R&D funding entities) όσο και την εκτέλεση της έρευνας (R&D performing entities) (Frascati Manual 2002,Παρ. 3.3.1, σελ.53). Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 20

Για την καταγραφή των πηγών χρηματοδότησης των δαπανών στον τομέα BES χρησιμοποιήθηκε στο ερωτηματολόγιο ο ακόλουθος πίνακας. Πηγή Χρηματοδότησης των εσωτερικών δαπανών ΕΤΑ έτους 2011 1. Κρατικός τομέας (1.1 + 1.2) Ποσό (σε Ευρώ) i Υπουργεία, Αποκεντρωμένες Δημόσιες Υπηρεσίες (Αποκεντρωμένες διοικήσεις, Περιφέρειες, Δήμοι) καθώς και φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα (ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ, Ανεξάρτητες αρχές) 1.1 Έργα και Προγράμματα που χρηματοδοτούνται από το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς ΕΣΠΑ 2007-2013 1.2 Χρηματοδότηση από άλλο κρατικό φορέα (Υπουργεία, Περιφέρειες, κτλ) πλην ΕΣΠΑ 2. Τομέας Τριτοβάθμιας και Μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης i Πανεπιστήμια, τεχνολογικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, ιδρύματα μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (π.χ. ΙΕΚ) 3. Επιχειρήσεις (3.1 + 3.2 + 3.3) 3.1 Αυτοχρηματοδότηση i Περιλαμβάνει και την ίδια συμμετοχή της επιχείρησης στα διάφορα προγράμματα, εθνικά (ΕΣΠΑ) και κοινοτικά. Χρηματοδοτήση που προέρχεται από ξένες επιχειρήσεις του ίδιου ομίλου, θα πρέπει να καταχωρηθεί στην κατηγορία 5.2.1 Ξένες επιχειρήσεις του ίδιου ομίλου 3.2 Ιδιωτικές ελληνικές επιχειρήσεις 3.3 Επιχειρήσεις ευρύτερου δημόσιου τομέα (π.χ. ΔΕΚΟ) 4. Τομέας Ιδιωτικών μη-κερδοσκοπικών ιδρυμάτων 5. Εξωτερικό (5.1 + 5.2 + 5.3 + 5.4+5.5) 5.1 Ευρωπαϊκή Ένωση (π.χ. Πρόγραμμα Πλαίσιο ΕΕ, άλλα ανταγωνιστικά προγράμματα ΕΕ) i Περιλαμβάνει μόνο την κοινοτική συμμετοχή. Η ίδια συμμετοχή σε ευρωπαϊκά έργα πρέπει να περιληφθεί στο πεδίο 3.1, εκτός αν η επιχείρηση έχει λάβει σχετική επιχορήγηση οπότε πρέπει να περιληφθεί στο κατάλληλο πεδίο, ανάλογα με το ποιος είναι ο φορέας που την καταβάλλει. Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 21

5.2 Ξένες επιχειρήσεις του ίδιου ομίλου 5.3 Άλλες ξένες επιχειρήσεις 5.4 Διεθνείς Οργανισμοί (ΟΟΣΑ, Ηνωμένα Έθνη, κτλ) 5.5 Άλλοι φορείς του εξωτερικού (ιδρύματα, οργανισμοί, κτλ) Σύνολο (1 + 2 + 3 + 4 + 5) [Πρέπει να συμφωνεί με το σύνολο του Γ.1] Ο πίνακας και τα διαγράμματα που ακολουθούν παρουσιάζουν τις δαπάνες ΕΤΑ και την κατανομή τους με βάση την πηγή χρηματοδότησης για τον τομέα των επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Το μεγαλύτερο ποσοστό (άνω του 80%) της συνολικής χρηματοδότησης των δαπανών ΕΤΑ στον τομέα προέρχεται από ίδια κεφάλαια (αυτοχρηματοδότηση). Στα διαγράμματα παρουσιάζονται επίσης οι πηγές χρηματοδότησης των δαπανών ΕΤΑ για την Αυστρία, το Βέλγιο, την Βουλγαρία, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, καθώς και τα στοιχεία για το σύνολο των χωρών της ΕΕ-27 (στοιχεία Eurostat). Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 22

BES R&D Δαπάνες κατά πηγή χρηματοδότησης (Source of Funds) Δαπάνες ΕΤΑ στον τομέα BES (σε εκατ. Ευρώ) Κρατικός τομέας Τριτοβάθμια εκπαίδευση Επιχειρήσεις Ιδιωτικά μηκερδοσκοπικά ιδρύματα Σύνολο εξωτερικού ΕΕ (FP, κτλ) Επιχειρήσεις εξωτερικού του ίδιου ομίλου Σύνολο Εξωτερικού Άλλες επιχειρήσεις εξωτερικού Διεθνείς οργανισμοί Άλλοι φορείς εξωτερικού Έτος TOTAL GOV HES BES PNP Abroad 2000 202,05 : : : : : : : : : : 2001 278,10 3,44 0,00 251,60 0,00 23,02 22,80 : : : 0,22 2002 287,10 : : : : : : : : : : 2003 313,49 13,78 0,41 237,85 0,66 60,79 55,51 : : 0,17 5,11 2004 317,37 : : : : : : : : : : 2005 357,36 20,17 0,71 306,17 0,63 29,68 26,13 0,00 0,00 0,00 3,55 2006 367,30 : : : : : : : : : : 2007 383,53 18,15 10,01 224,36 1,03 129,98 41,65 : : 0,07 88,26 2008 : : : : : : : : : : 2009 : : : : : : : : : : 2010 : : : : : : : : : : 2011 384,93 20,25 0,34 317,54 0,11 46,69 35,33 10,98 0,21 0,01 0,16 Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 23

3.3 Τύποι (είδος) δαπανών Οι δαπάνες ΕΤΑ έχουν κατανεμηθεί βάσει του Frascati Manual 2002 (παρ.45, σελ.165) στους δύο παρακάτω τύπους: (Α) τρέχουσες δαπάνες (οι οποίες περιλαμβάνουν τις αμοιβές του προσωπικού και άλλα είδη λειτουργικού κόστους) και (Β) δαπάνες κεφαλαίου (οι οποίες περιλαμβάνουν τις δαπάνες για την αγορά εξοπλισμού ή οργάνων, αγορά γης και κτιρίων) Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 30

Ο πίνακας που συλλέγει τη σχετική πληροφορία διαμορφώθηκε στο ερωτηματολόγιο του τομέα BES ως ακολούθως: 1. Τρέχουσες δαπάνες σε ΕΤΑ (1.1 + 1.2 + 1.3) 1.1 Κόστος προσωπικού της επιχείρησης που απασχολείται σε ΕΤΑ i Περιλαμβάνονται μεικτές αμοιβές, εργοδοτικές εισφορές, εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, έκτακτες αμοιβές, επιδόματα, κ.λπ. για προσωπικό ΕΤΑ. Προσοχή: για το προσωπικό που αφιερώνει μόνο μέρος του χρόνου του σε δραστηριότητες ΕΤΑ, πρέπει να συμπεριλάβετε το μέρος του κόστους που αντιστοιχεί σε αυτές τις δραστηριότητες και το οποίο θα πρέπει να αντιστοιχεί στα ΙΠΑ που δηλώσατε στο πεδίο 1.1 του πίνακα Β.1. 1.2 Κόστος εξωτερικών συνεργατών που εκτελούν δραστηριότητες ΕΤΑ στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης (on-site) i Ομοίως με 1.1, μόνο που εδώ το κόστος πρέπει να αντιστοιχεί στα ΙΠΑ που δηλώσατε στο πεδίο 1.2 του πίνακα Β.1. 1.3. Λοιπές τρέχουσες δαπάνες Περιλαμβάνονται όλες οι άλλες τρέχουσες δαπάνες πλην του προσωπικού (όπως έξοδα λειτουργίας -ενοίκια, δαπάνες ΔΕΗ, τηλεφωνικά έξοδα, κ.λπ-, έξοδα ταξιδίων, αναλώσιμα, βιβλία, περιοδικά, συνδρομές σε βιβλιοθήκες, υλικά εργαστηρίων, και γενικά ό,τι δεν συμπεριλαμβάνεται στις προηγούμενες κατηγορίες) κατά το μέρος που χρησιμοποιούνται για την υλοποίηση δραστηριοτήτων ΕΤΑ εντός της επιχείρησης. Προσοχή: ΔΕΝ πρέπει να συμπεριληφθούν δαπάνες προς τρίτους για υλοποίηση δραστηριοτήτων ΕΤΑ εκτός των εγκαταστάσεων της επιχείρησης Μικρής αξίας δαπάνες για όργανα και εξοπλισμό πρέπει να καταγραφούν εδώ και όχι στις δαπάνες κεφαλαίου. 2. Δαπάνες κεφαλαίου για ΕΤΑ (2.1 + 2.2) Ποσό (σε Ευρώ) i Οι δαπάνες κεφαλαίου αναφέρονται στο κόστος αγοράς και όχι στο κόστος απόσβεσης. Πρέπει να περιληφθεί μόνο το μέρος των δαπανών κεφαλαίου που αφορά δραστηριότητες ΕΤΑ 2.1 Γη και κτίρια i Περιλαμβάνεται το κόστος αγοράς γης, κ.λπ. καθώς και αγορές, κατασκευές ή επιδιορθώσεις ακινήτων. Παρακαλούμε καταγράψτε το κόστος αγοράς που πραγματοποιήθηκε το 2011 κατά το ίδιο διάστημα για αγορά/κατασκευή. 2.2 Όργανα και εξοπλισμός i Περιλαμβάνεται το κόστος αγοράς για εξοπλισμό, εργαλεία και λογισμικό. Προσοχή: εξοπλισμός ή εργαλεία μικρής αξίας καταγράφονται στις Άλλες τρέχουσες δαπάνες Σύνολο (1+2) Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 31

Ο πίνακας και τα διαγράμματα που ακολουθούν παρουσιάζουν τις δαπάνες ΕΤΑ και την κατανομή τους με βάση τον τύπο (είδος) τους για τον τομέα των επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Δαπάνες ΕΤΑ στον τομέα BES (σε εκατ. Ευρώ) BES R&D Δαπάνες κατά είδος δαπάνης (Type of cost) Τρέχουσες Δαπάνες Δαπάνες Κεφαλαίου Έτος TOTAL Σύνολο Τρεχουσών Δαπανών Κόστος Προσωπικού Λοιπές Τρέχουσες Δαπάνες Σύνολο Δαπανών Κεφαλαίου Γη και κτίρια Όργανα και εξοπλισμός 2000 202,05 : : : : : : 2001 278,10 222,20 167,80 54,40 55,90 : : 2002 287,10 : : : : : : 2003 313,49 245,46 174,30 71,16 68,03 : : 2004 317,37 : : : : : : 2005 357,36 300,36 209,10 91,30 57,00 : : 2006 367,30 : : : : : : 2007 383,53 305,69 213,45 92,24 77,84 : : 2008 : : : : : : 2009 : : : : : : 2010 : : : : : : 2011 384,93 284,04 179,49 104,55 100,89 18,55 82,34 Όπως φαίνεται, το μεγαλύτερο ποσοστό των συνολικών δαπανών το 2011 αφορά δαπάνες για αμοιβές προσωπικού το οποίο αντιστοιχεί σε 179,49 εκ. έναντι ποσού 104,55 εκ. για την κάλυψη λοιπών τρεχουσών δαπανών (λοιπά έξοδα λειτουργίας) και ποσού 100,89 εκ.. που δαπανήθηκε για δαπάνες κεφαλαίου. Στα διαγράμματα που ακολουθούν φαίνεται η εικόνα της κατανομής των δαπανών ΕΤΑ για την Ελλάδα, την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Βουλγαρία, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και καθώς και τα στοιχεία για το σύνολο των χωρών της ΕΕ-27 (στοιχεία Eurostat). Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 32

4. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΕΤΑ 4.1 Συνολικά στοιχεία Η καταγραφή του προσωπικού που απασχολείται σε δραστηριότητες Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΤΑ) πραγματοποιείται στη βάση τόσο του αριθμού των ατόμων όσο και του πραγματικού χρόνου απασχόλησης σε δραστηριότητες ΕΤΑ (ισοδύναμο πλήρους απασχόλησης). Ο αριθμός ατόμων (Headcount - HC) χρησιμοποιείται ως δείκτης για τη μέτρηση του απασχολούμενου προσωπικού σε δραστηριότητες ΕΤΑ και αποδίδει τον συνολικό αριθμό των ατόμων που απασχολούνται, πλήρως ή μερικώς, σε αυτές τις δραστηριότητες. Ο δείκτης επιτρέπει τη διασύνδεση με άλλα διαθέσιμα δεδομένα (π.χ. αριθμός ατόμων στην εκπαίδευση, την απασχόληση, κ.λπ.). Τα δεδομένα σε αριθμό ατόμων είναι χρήσιμα για τη μέτρηση αποθεμάτων και ροών. Επιτρέπουν, για παράδειγμα, την ανάλυση σε σχέση με τα δεδομένα που αφορούν τις εισροές ανθρώπινου δυναμικού από το εκπαιδευτικό σύστημα και την κυκλοφορία του εντός του συστήματος ΕΤΑ, όπως επίσης και με άλλα είδη στατιστικών που έχουν το άτομο ως στατιστική μονάδα (όπως δημογραφικά στατιστικά και στατιστικές απασχόλησης). Με τη σύγκριση των δεδομένων για διάφορες χρονικές στιγμές γίνεται δυνατός ο υπολογισμός καθαρών μεταβολών του αποθέματος ανθρώπινων πόρων ή μέσων όρων και ρυθμών μεταβολής (για παράδειγμα ετήσιων ή τριμηνιαίων). Στην παρούσα έρευνα καταγράφηκε ο συνολικός αριθμός ατόμων που απασχολήθηκαν σε ΕΤΑ στη διάρκεια του ημερολογιακού έτους. Το ισοδύναμο πλήρους απασχόλησης (Full Time Equivalent), που συνήθως συμβολίζεται ως ΙΠΑ (FTE), χρησιμοποιείται για την καταγραφή του συνολικού πραγματικού χρόνου που αφιερώνεται σε δραστηριότητες ΕΤΑ. Αποτελεί δείκτη για τη με συγκρίσιμο τρόπο μέτρηση του απασχολούμενου προσωπικού σε ΕΤΑ, δεδομένου ότι υπολογίζεται με βάση τον πραγματικό χρόνο που κάθε άτομο αφιερώνει σε δραστηριότητες ΕΤΑ. Το ισοδύναμο πλήρους απασχόλησης υπολογίζεται συγκρίνοντας τον πραγματικό χρόνο απασχόλησης ενός εργαζόμενου σε δραστηριότητες ΕΤΑ με το χρόνο πλήρους απασχόλησης. Ως εκ τούτου, ένας εργαζόμενος πλήρους απασχόλησης λογίζεται σαν ένα ΙΠΑ, ενώ ένας μερικής απασχόλησης λογίζεται ως ποσοστό ενός ΙΠΑ σε αναλογία με τις ώρες εργασίας του. Για παράδειγμα, αν πλήρης απασχόληση θεωρούνται οι 40 ώρες την εβδομάδα, ένας εργαζόμενος μερικής απασχόλησης που εργάζεται για 20 ώρες την εβδομάδα μετράται σαν 0,5 ΙΠΑ. Το εργατικό δυναμικό μιας επιχείρησης, ενός οικονομικού κλάδου, μίας χώρας, κλπ, μπορεί να αθροιστεί και να εκφραστεί ως αριθμός ισοδυνάμων πλήρους απασχόλησης. Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 40

Για τις ανάγκες της παραγωγής στατιστικών στοιχείων ΕΤΑ μονάδα μέτρησης του ΙΠΑ είναι το ανθρωποέτος, που εκφράζει την πλήρη απασχόληση ενός ατόμου για ένα έτος. Έτσι, 1 ανθρωποέτος (πλήρης απασχόληση ενός ατόμου σε δραστηριότητες ΕΤΑ για ένα έτος) αντιστοιχεί σε 1 ΙΠΑ. Επομένως, ένας π.χ. ερευνητής με πλήρη απασχόληση σε όλη τη διάρκεια του έτους που αφιερώνει 30% του χρόνου του σε δραστηριότητες ΕΤΑ και το υπόλοιπο σε άλλες δραστηριότητες (π.χ. πωλήσεις) ισοδυναμεί με 0.3 ΙΠΑ. Αντίστοιχα, εξωτερικός συνεργάτης με πλήρη απασχόληση σε ερευνητικό πρόγραμμα για διάστημα 6 μηνών εντός του έτους αναφοράς ισοδυναμεί με 0.5 ΙΠΑ. Σύμφωνα με τα στοιχεία που συλλέχθηκαν από τους φορείς του τομέα BES στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται για το 2011 ο αριθμός ατόμων και τα ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης για το προσωπικό ΕΤΑ. Στον πίνακα παρουσιάζονται επίσης τα διαθέσιμα ιστορικά στοιχεία προηγούμενων ετών. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΕΤΑ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ BES Ετος Αριθμός Ατόμων ΙΠΑ 2000 11679,00 9764,00 2001 13099,00 11171,00 2002 13218,00 11607,00 2003 12259,00 11608,00 2004 : : 2005 12896,00 11665,00 2006 : 11402,00 2007 12419,00 11562,00 2008 : : 2009 : : 2010 : : 2011 7031,00 4773,49 Στα διαγράμματα που ακολουθούν φαίνεται η χρονική εξέλιξη του συνολικού αριθμού ατόμων και τα ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης για το προσωπικό ΕΤΑ στον τομέα BES στην Ελλάδα, την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Βουλγαρία, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία. Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 41

4.2 Κατηγορίες προσωπικού ΕΤΑ Ως προσωπικό απασχολούμενο σε δραστηριότητες ΕΤΑ δεν θεωρούνται μόνο οι ερευνητές, αλλά όλα τα πρόσωπα που συμβάλλουν άμεσα στην πραγματοποίησή τους (π.χ. τεχνικοί, εργάτες, παρασκευαστές, προγραμματιστές, διοικητικοί κ.λπ.), χωρίς τη συμμετοχή των οποίων το ερευνητικό έργο δεν θα μπορούσε να ολοκληρωθεί. Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 42

Σύμφωνα με τις μεθοδολογικές οδηγίες της Eurostat και του ΟΟΣΑ (Frascati Manual 2002) το προσωπικό ΕΤΑ έχει κατανεμηθεί σε τρεις κατηγορίες με βάση το είδος της εργασίας που προσφέρει στην έρευνα: Ερευνητές: Επιστήμονες που πραγματοποιούν δραστηριότητες ΕΤΑ με στόχο τη σύλληψη και τη δημιουργία νέων γνώσεων, προϊόντων, διαδικασιών, μεθόδων και συστημάτων. Στους ερευνητές εντάσσονται και όσοι προετοιμάζουν διδακτορική διατριβή. Tεχνικό προσωπικό: Προσωπικό που συμμετέχει σε δραστηριότητες ΕΤΑ εκτελώντας επιστημονικά και τεχνικά καθήκοντα, συνήθως υπό την καθοδήγηση των ερευνητών π.χ. προγραμματιστές, παρασκευαστές, προσωπικό που συλλέγει βιβλιογραφικό υλικό, υλοποιεί στατιστικές έρευνες και συνεντεύξεις, κ.λπ. Άλλο προσωπικό υποστήριξης: Προσωπικό που συμμετέχει σε δραστηριότητες ΕΤΑ εκτελώντας διάφορες εργασίες που συνδέονται άμεσα με δραστηριότητες ΕΤΑ και είναι απαραίτητες για την ολοκλήρωσή τους, π.χ. εργάτες, γραμματείς ή άλλοι διοικητικοί υπάλληλοι. Προϋπόθεση είναι να εργάζονται οι απασχολούμενοι σε ΕΤΑ στις εγκαταστάσεις του φορέα. Ετσι το προσωπικό ΕΤΑ μπορεί να συμπεριλαμβάνει: 1. Απασχολούμενους σε ΕΤΑ οι οποίοι αμείβονται για αυτές τις δραστηριότητες από τον ίδιο το φορέα (π.χ. μόνιμο προσωπικό μέλη ΔΕΠ, τεχνικοί, διοικητικό προσωπικό, διδακτορικοί φοιτητές, εξωτερικοί συνεργάτες). 2. Απασχολούμενοι σε ΕΤΑ οι οποίοι δεν αμείβονται για αυτές τις δραστηριότητες (κυρίως διδακτορικοί φοιτητές). 3. Απασχολούμενοι σε ΕΤΑ οι οποίοι αμείβονται για αυτές τις δραστηριότητες από άλλο φορέα (επισκέπτες καθηγητές, ερευνητές κ.λπ.). Η κατανομή του προσωπικού ΕΤΑ στον τομέα BES σε κατηγορίες παρουσιάζεται στον επόμενο πίνακα, σε αριθμό ατόμων και ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης (ΙΠΑ). Προσωπικό ΕΤΑ στον τομέα BES Αριθμός Ατόμων ΙΠΑ Έτος Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό 2000 3803 5412 2464 3234,00 4619,00 1911,00 2001 4375 6030 2694 3797,00 5296,00 2078,00 2002 4473 6106 2639 4017,00 5488,00 2102,00 2003 4385 5210 2664 4295,00 4857,00 2456,00 2004 : : : : : : 2005 6357 4022 2517 6033,00 3808,00 1824,00 2006 : : : 5397,00 : : 2007 6885 3347 2187 6286,00 3467,00 1809,00 Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 43

Προσωπικό ΕΤΑ στον τομέα BES Αριθμός Ατόμων ΙΠΑ Έτος Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό 2008 : : : : : : 2009 : : : : : : 2010 : : : : : : 2011 4015 2065 951 3153,28 1090,55 529,65 Στα παρακάτω διαγράμματα φαίνεται η χρονική εξέλιξη της κατανομής του προσωπικού ΕΤΑ στις κατηγορίες «Ερευνητές», «Τεχνικό προσωπικό» και «Άλλο προσωπικό υποστήριξης» για την Ελλάδα, την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Βουλγαρία, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία. Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 44

45,000.00 40,000.00 35,000.00 30,000.00 25,000.00 20,000.00 15,000.00 10,000.00 5,000.00 0.00 ΑΥΣΤΡΙΑ Τομέας Επιχειρήσεων R&D ΙΠΑ κατά είδος απασχόλησης (επάγγελμα) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό 100% ΑΥΣΤΡΙΑ Τομέας Επιχειρήσεων R&D ΙΠΑ (%) κατά είδος απασχόλησης (επάγγελμα) 80% 60% 40% 20% 0% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 53

ΒΕΛΓΙΟ Τομέας Επιχειρήσεων R&D ΙΠΑ κατά είδος απασχόλησης (επάγγελμα) 40,000.00 35,000.00 30,000.00 25,000.00 20,000.00 15,000.00 10,000.00 5,000.00 0.00 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό 100% ΒΕΛΓΙΟ Τομέας Επιχειρήσεων R&D ΙΠΑ (%) κατά είδος απασχόλησης (επάγγελμα) 80% 60% 40% 20% 0% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 54

ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Τομέας Επιχειρήσεων R&D ΙΠΑ κατά είδος απασχόλησης (επάγγελμα) 4,000.00 3,500.00 3,000.00 2,500.00 2,000.00 1,500.00 1,000.00 500.00 0.00 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό 100% ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Τομέας Επιχειρήσεων R&D ΙΠΑ (%) κατά είδος απασχόλησης (επάγγελμα) 80% 60% 40% 20% 0% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 55

ΙΡΛΑΝΔΙΑ Τομέας Επιχειρήσεων R&D ΙΠΑ κατά είδος απασχόλησης (επάγγελμα) 16,000.00 14,000.00 12,000.00 10,000.00 8,000.00 6,000.00 4,000.00 2,000.00 0.00 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό 100% ΙΡΛΑΝΔΙΑ Τομέας Επιχειρήσεων R&D ΙΠΑ (%) κατά είδος απασχόλησης (επάγγελμα) 80% 60% 40% 20% 0% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 56

ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ Τομέας Επιχειρήσεων R&D ΙΠΑ κατά είδος απασχόλησης (επάγγελμα) 16,000.00 14,000.00 12,000.00 10,000.00 8,000.00 6,000.00 4,000.00 2,000.00 0.00 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ Τομέας Επιχειρήσεων R&D ΙΠΑ (%) κατά είδος απασχόλησης (επάγγελμα) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ερευνητές Τεχνικοί Άλλο Προσωπικό Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 57

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Χρονολόγιο ενεργειών για τον τομέα Επιχειρήσεων 10.04.2013 Αποστολή ερωτηματολογίων BES στις επιχειρήσεις (GROUP1 ) Αρ. Πρωτ. 765/10.04.2013 Προθεσμία 24.04.2013 12.04.2013 Αποστολή ερωτηματολογίων BES στις επιχειρήσεις (GROUP2) Αρ. Πρωτ. 781/12.04.2013 Προθεσμία 24.04.2013 15.04.2013 Αποστολή ερωτηματολογίων BES στις επιχειρήσεις (GROUP3) Αρ. Πρωτ. 789/15.04.2013 Προθεσμία 30.04.2013 16.04.2013 Αποστολή ερωτηματολογίων BES στις επιχειρήσεις (GROU4) Αρ. Πρωτ. 795/16.04.2013 Προθεσμία 30.04.2013 16-24.04.2013 Ενέργειες Δημοσιοποίησης στον δικτυακό τόπο του ΕΠΣΕΤ, στο περιοδικό του ΕΚΤ 29.04.2013 Αποστολή επιστολών σε Επιμελητήρια σχετικά με την έρευνα που διενεργείται στις επιχειρήσεις: Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχάνων (ΣΕΒ), Σύνδεσμος Βιομηχάνων Βορείου Ελλάδος (ΣΒΒΕ), Σύνδεσμος Βιομηχάνων Θεσσαλίας και Κεντρικής Ελλάδος (ΣΒΘΚΕ), Επιμελητήριο Αρκαδίας, Επιμελητήριο Καβάλας, Επιμελητήριο Ηρακλείου, Επιμελητήριο Ιωαννίνων, Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Αθήνας (ΒΕΑ) Αρ. Πρωτ. 859/29.04.2013 09.05.2013 Αποστολή 1 ου μαζικού reminder σε όλες τις επιχειρήσεις (BES) - Αρ. Πρωτ. 892/08.05.2013 Προθεσμία 24.05.2013 13.05.2013 Αποστολή ερωτηματολογίων BES σε επιπλέον επιχειρήσεις (GROUP3) Αρ. Πρωτ. 912/13.05.2013 Προθεσμία 27.05.2013 16.05.2013 Αποστολή πρόσκλησης σε 10 μεγάλες επιχειρήσεις (GROUP2) - Αρ. Πρωτ. 781/12.04.2013 Προθεσμία 30.05.2013 30.05.2013 Αποστολή 2ου μαζικού reminder σε όλες τις επιχειρήσεις (BES) - Αρ. Πρωτ. 998/28.05.2013 Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 59

Προθεσμία 07.06.2013 09.07.2013 CORALLIA: Αποστολή ενημερωτικού υλικού από το δίκτυο CORALLIA στα μέλη του για συμμετοχή στην έρευνα και συμπλήρωση ερωτηματολογίου μέχρι 19/07/2013 Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 60

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙI ΚΛΑΔΟΣ NACE Συνολική Απόκριση Αριθμός επιχειρήσεων Ποσοστό Απόκρισης A. ΓΕΩΡΓΙΑ, ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΛΙΕΙΑ 10 35 28,6% 01. Φυτική και ζωική παραγωγή, θήρα και συναφείς δραστηριότητες 6 20 30,0% 03. Αλιεία και υδατοκαλλιέργεια 4 15 26,7% B. ΟΡΥΧΕΙΑ ΚΑΙ ΛΑΤΟΜΕΙΑ 7 9 77,8% 07. Εξόρυξη μεταλλευμάτων 2 2 100,0% 08. Λοιπά ορυχεία και λατομεία 4 6 66,7% 09. Υποστηρικτικές δραστηριότητες εξόρυξης 1 1 100,0% C. ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ 218 653 33,4% 10. Βιομηχανία τροφίμων 33 122 27,0% 11. Ποτοποιία 11 41 26,8% 12. Παραγωγή προϊόντων καπνού 0 1 0,0% 13. Παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών υλών 8 26 30,8% 14. Κατασκευή ειδών ένδυσης 6 18 33,3% 15. Βιομηχανία δέρματος και δερμάτινων ειδών 1 4 25,0% 16. Βιομηχανία ξύλου και κατασκευή προϊόντων από ξύλο και φελλό, εκτός από έπιπλα, κατασκευή ειδών καλαθοποιίας και σπαρτοπλεκτικής 2 9 22,2% 17. Χαρτοποιία και κατασκευή χάρτινων προϊόντων 1 11 9,1% 18. Εκτυπώσεις και αναπαραγωγή προεγγεγραμμένων μέσων 1 16 6,3% Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 61

ΚΛΑΔΟΣ NACE Συνολική Απόκριση Αριθμός επιχειρήσεων Ποσοστό Απόκρισης 19. Παραγωγή οπτάνθρακα και προϊόντων διύλισης πετρελαίου 3 3 100,0% 20. Παραγωγή χημικών ουσιών και προϊόντων 24 59 40,7% 21. Παραγωγή βασικών φαρμακευτικών προϊόντων και φαρμακευτικών σκευασμάτων 20 33 60,6% 22. Κατασκευή προϊόντων από ελαστικό (καουτσούκ) και πλαστικές ύλες 11 30 36,7% 23. Παραγωγή άλλων μη μεταλλικών ορυκτών προϊόντων 18 46 39,1% 24. Παραγωγή βασικών μετάλλων 8 22 36,4% 25. Κατασκευή μεταλλικών προϊόντων, με εξαίρεση τα μηχανήματα και τα είδη εξοπλισμού 26. Κατασκευή ηλεκτρονικών υπολογιστών, ηλεκτρονικών και οπτικών προϊόντων 23 57 40,4% 18 46 39,1% 27. Κατασκευή ηλεκτρολογικού εξοπλισμού 9 24 37,5% 28. Κατασκευή μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού π. δ. κ. α. 7 44 15,9% 29. Κατασκευή μηχανοκίνητων οχημάτων, ρυμουλκούμενων και ημιρυμουλκούμενων οχημάτων 2 5 40,0% 30. Κατασκευή λοιπού εξοπλισμού μεταφορών 7 10 70,0% 31. Κατασκευή επίπλων 1 10 10,0% 32. Άλλες μεταποιητικές δραστηριότητες 2 11 18,2% 33. Επισκευή και εγκατάσταση μηχανημάτων και εξοπλισμού 2 5 40,0% D. ΠΑΡΟΧΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ, ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ, ΑΤΜΟΥ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ 35. Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού 8 11 72,7% 8 11 72,7% Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 62

ΚΛΑΔΟΣ NACE E. ΠΑΡΟΧΗ ΝΕΡΟΥ, ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΛΥΜΑΤΩΝ, ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗΣ Συνολική Απόκριση Αριθμός επιχειρήσεων Ποσοστό Απόκρισης 8 16 50,0% 36. Συλλογή, επεξεργασία και παροχή νερού 1 3 33,3% 37. Επεξεργασία λυμάτων 1 1 100,0% 38. Συλλογή, επεξεργασία και διάθεση απορριμμάτων, ανάκτηση υλικών 6 11 54,5% 39. Δραστηριότητες εξυγίανσης και άλλες υπηρεσίες για τη διαχείριση αποβλήτων 0 1 0,0% F. ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ 20 40 50,0% 41. Κατασκευές κτιρίων 5 9 55,6% 42. Έργα πολιτικού μηχανικού 11 18 61,1% 43. Εξειδικευμένες κατασκευαστικές δραστηριότητες 4 13 30,8% G. ΧΟΝΔΡΙΚΟ ΚΑΙ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ, ΕΠΙΣΚΕΥΗ ΜΗΧΑΝΟΚΙΝΗΤΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΜΟΤΟΣΙΚΛΕΤΩΝ 45. Χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών 46. Χονδρικό εμπόριο, εκτός από το εμπόριο μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών 47. Λιανικό εμπόριο, εκτός από το εμπόριο μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών 59 249 23,7% 0 2 0,0% 55 228 24,1% 4 19 21,1% H. ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ 13 25 52,0% 49. Χερσαίες μεταφορές και μεταφορές μέσω αγωγών 5 7 71,4% 50. Πλωτές μεταφορές 2 3 66,7% 51. Αεροπορικές μεταφορές 2 3 66,7% Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 63

ΚΛΑΔΟΣ NACE Συνολική Απόκριση Αριθμός επιχειρήσεων Ποσοστό Απόκρισης 52. Αποθήκευση και υποστηρικτικές προς τη μεταφορά δραστηριότητες 4 9 44,4% 53. Ταχυδρομικές και ταχυμεταφορικές δραστηριότητες 0 3 0,0% I. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΑΡΟΧΗΣ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΣΤΙΑΣΗΣ 1 4 25,0% 55. Καταλύματα 0 3 0,0% 56. Δραστηριότητες υπηρεσιών εστίασης 1 1 100,0% J. ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ 66 254 26,0% 58. Εκδοτικές δραστηριότητες 4 32 12,5% 59. Παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών, βίντεο και τηλεοπτικών προγραμμάτων, ηχογραφήσεις και μουσικές εκδόσεις 1 8 12,5% 60. Δραστηριότητες προγραμματισμού και ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών 0 4 0,0% 61. Τηλεπικοινωνίες 9 22 40,9% 62. Δραστηριότητες προγραμματισμού ηλεκτρονικών υπολογιστών, παροχής συμβουλών και συναφείς δραστηριότητες 49 173 28,3% 63. Δραστηριότητες υπηρεσιών πληροφορίας 3 15 20,0% K. ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 10 25 40,0% 64. Δραστηριότητες χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, με εξαίρεση τις ασφαλιστικές δραστηριότητες και τα συνταξιοδοτικά ταμεία 65. Ασφαλιστικά, αντασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά ταμεία, εκτός από την υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση 66. Δραστηριότητες συναφείς προς τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και τις ασφαλιστικές δραστηριότητες 9 17 52,9% 1 3 33,3% 0 5 0,0% Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 64

ΚΛΑΔΟΣ NACE M. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ, ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Συνολική Απόκριση Αριθμός επιχειρήσεων Ποσοστό Απόκρισης 86 256 33,6% 69. Νομικές και λογιστικές δραστηριότητες 2 5 40,0% 70. Δραστηριότητες κεντρικών γραφείων, δραστηριότητες παροχής συμβουλών διαχείρισης 71. Αρχιτεκτονικές δραστηριότητες και δραστηριότητες μηχανικών, τεχνικές δοκιμές και αναλύσεις 13 63 20,6% 25 86 29,1% 72. Επιστημονική έρευνα και ανάπτυξη 34 77 44,2% 73. Διαφήμιση και έρευνα αγοράς 3 13 23,1% 74. Άλλες επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες 9 11 81,8% 75. Κτηνιατρικές δραστηριότητες 0 1 0,0% N. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 3 13 23,1% 77. Δραστηριότητες ενοικίασης και εκμίσθωσης 1 2 50,0% 78. Δραστηριότητες απασχόλησης 0 1 0,0% 79. Δραστηριότητες ταξιδιωτικών πρακτορείων, γραφείων οργανωμένων ταξιδιών και υπηρεσιών κρατήσεων και συναφείς δραστηριότητες 0 2 0,0% 80. Δραστηριότητες παροχής προστασίας και έρευνας 1 1 100,0% 81. Δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών σε κτίρια και εξωτερικούς χώρους 82. Διοικητικές δραστηριότητες γραφείου, γραμματειακή υποστήριξη και άλλες δραστηριότητες παροχής υποστήριξης προς τις επιχειρήσεις O. ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ 0 1 0,0% 1 6 16,7% 3 6 50,0% Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 65

ΚΛΑΔΟΣ NACE Συνολική Απόκριση Αριθμός επιχειρήσεων Ποσοστό Απόκρισης 84. Δημόσια διοίκηση και άμυνα, υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση 3 6 50,0% P. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 4 16 25,0% 85. Εκπαίδευση 4 16 25,0% Q. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ 8 44 18,2% 86. Δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας 8 41 19,5% 87. Δραστηριότητες βοήθειας με παροχή καταλύματος 0 2 0,0% 88. Δραστηριότητες κοινωνικής μέριμνας χωρίς παροχή καταλύματος 0 1 0,0% R. ΤΕΧΝΕΣ, ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ ΚΑΙ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ 0 2 0,0% 91. Δραστηριότητες βιβλιοθηκών, αρχειοφυλακείων, μουσείων και λοιπές πολιτιστικές δραστηριότητες 0 2 0,0% S. ΑΛΛΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 4 18 22,2% 94. Δραστηριότητες οργανώσεων 2 12 16,7% 95. Επισκευή ηλεκτρονικών υπολογιστών και ειδών ατομικής ή οικιακής χρήσης 2 4 50,0% 96. Άλλες δραστηριότητες παροχής προσωπικών υπηρεσιών 0 2 0,0% (Μη ταξινομημένες επιχειρήσεις) 2 18 11,1% (Μη ταξινομημένες επιχειρήσεις) 2 18 11,1% Σύνολο 530 1.694 31,3% Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / 31.07.2013 66