ΕΚΘΕΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΚΘΕΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΜΟΝΑΔΑ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Δεκέμβριος 2012

Ομάδα συγγραφής και σύνταξης της Έκθεσης: 1. Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Προσωπικού, Καθηγητής Χρήστος Κωνσταντάτος 2. Στυλιανός Κατρανίδης, Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών 3. Κωνσταντίνος Μαργαρίτης, Καθηγητής Τμήματος Εφαρμοσμένης Πληροφορικής 4. Κωνσταντίνος Ζαφειρόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών 5. Κωνσταντίνο Ζωντανό, εκπρόσωπο του λοιπού επιστημονικού και διοικητικού προσωπικού 6. Αθανασία Ξηρογιαννοπούλου, υπεύθυνη διοικητικής υποστήριξης της ΜΟ.ΔΙ.Π 2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 4 1. Προγράμματα Σπουδών... 6 1.1 Γενική Περιγραφή... 6 1.2 Προπτυχιακές Σπουδές... 8 1.3 Μεταπτυχιακές Σπουδές... 15 1.3 Διδακτορικές Σπουδές... 21 2. Φοιτητές και Διδακτικό Προσωπικό... 23 2.1 Φοιτητές ανά Πρόγραμμα Προπτυχιακών Σπουδών... 23 2.2 Διδακτικό Προσωπικό ανά Πρόγραμμα Προπτυχιακών Σπουδών. 29 2.3 Σχέση διδασκόντων - διδασκομένων... 32 2.4 Αξιολόγηση του Πανεπιστημίου Μακεδονίας σύμφωνα με τις επιδόσεις των φοιτητών... 34 3. Αξιολόγηση Διδακτικού Έργου... 41 3.1 Συμμετοχή στη διαδικασία αξιολόγησης του διδακτικού έργου... 41 3.2 Προπτυχιακά Προγράμματα... 44 3.2.1 Παρατηρήσεις σε επίπεδο Ιδρύματος... 44 3.2.2 Διαφοροποιήσεις μεταξύ των Τμημάτων... 45 3.2.3 Διδασκαλία ξένων γλωσσών... 55 3.3 Μεταπτυχιακά Προγράμματα... 62 3.3.1 Παρατηρήσεις σε επίπεδο Ιδρύματος... 62 3.3.2 Διαφοροποιήσεις μεταξύ των μεταπτυχιακών προγραμμάτων 63 3.4 Αναφορά σε χρήση νέων τεχνολογιών, βοηθήματα/ συγγράμματα72 4. Ερευνητικό Έργο... 76 5. Κεντρικές Υπηρεσίες... 85 5.1 Τμήμα Προσωπικού - Ανθρώπινο Δυναμικό του Πανεπιστημίου 85 5.2 Γραμματείες Τμημάτων... 87 5.3 Γραμματεία Πρυτανείας/Συγκλήτου... 89 5.4 Ξένες Γλώσσες... 91 5.5 Γυμναστήριο... 94 5.6 Φοιτητική Μέριμνα... 95 5.7 Γραφείο Πρακτικής Άσκησης... 95 5.8 Γραφείο Διασύνδεσης... 97 5.9 Γραφείο ERASMUS... 98 5.10 Βιβλιοθήκη... 98 5.11 Εκδόσεις... 100 5.12 Κέντρο Υπολογιστών και Δικτύων... 100 5.13 Τεχνική Υπηρεσία... 102 5. 14 Επιτροπή Ερευνών... 104 5.15 Οικονομική Διεύθυνση... 114 3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η έκθεση αυτή είναι η δεύτερη ολοκληρωμένη εσωτερική έκθεση αξιολόγησης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας με βάση τα κριτήρια και τις κατευθύνσεις της ΑΔΙΠ, η πρώτη Έκθεση του Ιδρύματος έγινε το 2010. Η Εσωτερική Έκθεση Αξιολόγησης (EEA) του Ιδρύματος συντάσσεται και υποβάλλεται από τη ΜΟΔΙΠ στη διοίκηση του Πανεπιστημίου με την ολοκλήρωση των δύο (2) πρώτων ετών, του τετραετούς κύκλου αξιολόγησης. Η παρούσα έκθεση αφορά τη διετία 2009-2010 και 2010-2011 και μεταξύ των άλλων περιλαμβάνει : Απογραφή των στοιχείων και δεικτών όλων των επί μέρους οικείων Τμημάτων με βάση τις απαιτήσεις της ΑΔΙΠ και σύμφωνα με τα στοιχεία των Ετήσιων Εκθέσεων. Απογραφή στοιχείων και δεικτών που αφορούν στις κεντρικές Υπηρεσίες του Ιδρύματος με βάση την ανάλυση που προτείνει η ΑΔΙΠ. Στηρίζεται στις Ετήσιες Εκθέσεις, καθώς και στις Εκθέσεις Εσωτερικής Αξιολόγησης των ΟΜΕΑ των οκτώ εκ των δέκα Τμημάτων του Πανεπιστημίου, οι οποίες συντάχθηκαν με έτος αναφοράς το ακαδημαϊκό έτος 2010 2011. Οι Εκθέσεις αυτές παραδόθηκαν στη ΜΟΔΙΠ και απεστάλησαν στην ΑΔΙΠ στην περίοδο Απρίλιος 2012 Οκτώβριος 2012 και αφορούσαν στα Τμήματα: Οικονομικών Επιστημών (ΟΕ), Διεθνών Ευρωπαϊκών Σπουδών (ΔΕΣ), Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής (ΛΧ), Εφαρμοσμένης Πληροφορικής (ΕΠ), Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής (ΕΚΠ), Βαλκανικών Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών (ΒΣΑΣ), καθώς και για τα νεοϊδρυθέντα Τμήματα Μάρκετινγκ και Διοίκηση Λειτουργιών (ΜΔΛ) και Διοίκησης Τεχνολογίας (ΔΤ), τα οποία υπέβαλλαν για πρώτη φορά σύμφωνα με τον νόμο τις αντίστοιχες εκθέσεις εσωτερικής αξιολόγησης τους. Στο Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων (ΟΔΕ) έχει ολοκληρωθεί και η Εξωτερική Αξιολόγηση (2010) και αυτή τη στιγμή η ΟΜΕΑ του Τμήματος βρίσκεται το στάδιο συγγραφής της δεύτερης Έκθεσης Εσωτερικής Αξιολόγησης του Τμήματος. Το Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης (ΜΕΤ) 1 επίσης βρίσκεται στο στάδιο ολοκλήρωσης της δεύτερης έκθεσης του. 1 Το Τμήμα ΜΕΤ λόγω της ιδιαιτερότητας του προγράμματος σπουδών (μεγάλος αριθμός ειδικεύσεων και κατευθύνσεων) σε πολλά σημεία της έκθεσης δεν αναφέρεται. 4

Η Έκθεση αποτελείται από πέντε κεφάλαια. Το πρώτο απ αυτά αναφέρεται στα Προγράμματα Σπουδών τα οποία λειτουργούν στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας σε προπτυχιακό, μεταπτυχιακό και διδακτορικό επίπεδο. Βασική πηγή για τη σύνταξη του κεφαλαίου αυτού αποτέλεσαν οι Εκθέσεις Εσωτερικής Αξιολόγησης των ΟΜΕΑ των Τμημάτων, καθώς και οι επιτομές στοιχείων αυτών όσον αφορά στα ποσοτικά στοιχεία. Το δεύτερο κεφάλαιο αφορά θέματα φοιτητών και διδακτικού προσωπικού. Για τη σύνταξη του κεφαλαίου αυτού χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία ληφθέντα κυρίως από τις Γραμματείες των Τμημάτων, τις Κεντρικές Υπηρεσίες του Πανεπιστημίου καθώς και από τις Εκθέσεις των ΟΜΕΑ. Το τρίτο κεφάλαιο αφορά την αξιολόγηση του διδακτικού έργου. Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται μια συνοπτική παρουσίαση της αξιολόγησης του διδακτικού έργου από τους φοιτητές. Για τη σύνταξη του κεφαλαίου αυτού χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία ληφθέντα από τις απαντήσεις των φοιτητών σε ειδικά σχεδιασμένα ερωτηματολόγια. Η επεξεργασία των σχετικών στοιχείων που προκύπτουν γίνεται από το Κέντρο Υπολογιστών και Δικτύων του Πανεπιστημίου. Το τέταρτο κεφάλαιο αφορά την καταγραφή και αξιολόγηση του δημοσιευμένου ερευνητικού έργου των μελών ΔΕΠ του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, όπως αυτό έχει καταγραφεί στις Εκθέσεις των ΟΜΕΑ, αλλά και σύμφωνα με τα στοιχεία των δημοσιεύσεων και αναφορών που συλλέχθηκαν από τη βάσης Scopus. Τέλος, το πέμπτο κεφάλαιο αναφέρεται στις Κεντρικές Υπηρεσίες του Πανεπιστημίου. Τα σχετικά στοιχεία τα οποία διατέθηκαν από τις ίδιες τις Υπηρεσίες αφορούν: τη Γραμματεία Συγκλήτου και Πρυτανείας, τις Γραμματείες των Τμημάτων, το Τμήμα Προσωπικού, την Οικονομική Διεύθυνση, την Τεχνική Υπηρεσία, τη Βιβλιοθήκη, το Κέντρο Υπολογιστών και Δικτύων, τις Εκδόσεις, τη Φοιτητική Μέριμνα, το Γραφείο Πρακτικής Άσκησης, το Γραφείο Διασύνδεσης, τον Ειδικό Λογαριασμό Έρευνας και Κονδυλίων, το Τμήμα Δημοσίων και Διεθνών Σχέσεων, τις Ξένες Γλώσσες και το Γυμναστήριο του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Καθηγητής Χρήστος Κωνσταντάτος Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Προσωπικού Πρόεδρος της ΜΟΔΙΠ του Πανεπιστημίου 5

1. Προγράμματα Σπουδών 1.1 Γενική Περιγραφή Το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας είναι συνέχεια της Ανωτάτης Βιομηχανικής Σχολής Θεσσαλονίκης, η οποία ιδρύθηκε το 1958 και μετονομάστηκε Πανεπιστήμιο Μακεδονίας το 1990. Είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, πλήρως αυτοδιοικούμενο και απαρτίζεται από δέκα ανεξάρτητα ακαδημαϊκά τμήματα, από τα οποία τα οχτώ στεγάζονται στη Θεσσαλονίκη, ένα στην Έδεσσα και ένα στη Νάουσα. Στόχος του Πανεπιστημίου είναι η μετάδοση της γνώσης στις οικονομικές και ευρύτερα στις κοινωνικές επιστήμες. Στο ΠΑΜΑΚ λειτουργεί επίσης Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης κατά τα πρότυπα των μουσικών ακαδημιών της Ευρώπης, το οποίο στοχεύει πέρα από την παροχή θεωρητικών γνώσεων και στη διδασκαλία της μουσικής εκτέλεσης (ενόργανης ή φωνητικής). Τα Τμήματα του ΠΑΜΑΚ είναι: 1. Τμήμα Οικονομικών Επιστημών (OE), 2. Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων (ΟΔΕ), 3. Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής (ΛΧ), 4. Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών (ΔΕΣ), 5. Τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής (ΕΠ), 6. Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών (ΒΣΑΣ), 7. Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής (ΕΚΠ), 8. Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης (ΜΕΤ), 9. Τμήμα Διοίκησης Τεχνολογίας (ΔΤ), με έδρα τη Νάουσα, 10. Τμήμα Μάρκετινγκ και Διοίκησης Λειτουργιών, με έδρα την Έδεσσα (ΜΔΛ). Κάθε Τμήμα προσφέρει ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης προπτυχιακού επιπέδου. Σε όλα τα Τμήματα η διάρκεια σπουδών είναι 8 (οκτώ) ακαδημαϊκά εξάμηνα και το σύνολο των πιστωτικών μονάδων ECTS είναι 240 μονάδες ανά πρόγραμμα σπουδών με εξαίρεση το Τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής, όπου το σύνολο των πιστωτικών μονάδων ECTS είναι 249 μονάδες 2. 2 Τα στοιχεία δόθηκαν από τις Γραμματείες των Τμημάτων και αφορούν στο ακαδ. έτος 2010-2011. 6

Το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας προσφέρει δώδεκα (12) μεταπτυχιακά προγράμματα σε επιστημονικούς κλάδους αιχμής με μεγάλη ζήτηση στην αγορά εργασίας. Τα μεταπτυχιακά προγράμματα που προσφέρονται είναι είτε μονοτμηματικά (ΠΜΣ), είτε διατμηματικά (ΔΠΜΣ). Στην πρώτη περίπτωση υπεύθυνο για την κατάρτιση και τη διαχείριση του προγράμματος είναι μόνο ένα Ακαδημαϊκό Τμήμα, ενώ στη δεύτερη περίπτωση υπάρχει συνεργασία δύο ή περισσοτέρων Ακαδημαϊκών Τμημάτων και είναι τα εξής: 1. ΔΠΜΣ στη Διοίκηση Επιχειρήσεων, 2. ΔΠΜΣ στα Πληροφοριακά Συστήματα, 3. ΔΠΜΣ στην Οικονομική Επιστήμη, 4. ΠΜΣ στις Πολιτικές και Οικονομικές Σπουδές Σύγχρονης Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, 5. ΠΜΣ Τμήματος Εφαρμοσμένης Πληροφορικής, 6. ΠΜΣ Τμήματος Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής, 7. ΠΜΣ Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, 8. ΠΜΣ Τμήματος Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής, 9. ΠΜΣ στη Στρατηγική Διοικητική Λογιστική και Χρηματοοικονομική Διοίκηση, 10. ΠΜΣ στην Εφαρμοσμένη Λογιστική και Ελεγκτική, 11. ΠΜΣ Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών - Ευρωπαϊκές Πολιτικές Νεολαίας, 12. ΔΠΜΣ στη Δημόσια Διοίκηση Ολικής Ποιότητας. Τα προγράμματα σπουδών για τα προπτυχιακά και μεταπτυχιακά, καθορίζονται από τη Γενική Συνέλευση του Τμήματος. Τα Τμήματα έχουν την ευθύνη για τα μαθήματα που προσφέρουν. Η Επιτροπή προγράμματος σπουδών του κάθε Τμήματος εισηγείται στην εκάστοτε Γενική Συνέλευση του Τμήματος προτάσεις σχετικά με το πρόγραμμα σπουδών των εξαμήνων αυτών για το επόμενο ακαδημαϊκό έτος, η οποία έχει και τη δικαιοδοσία της έγκρισης των προτάσεων. Στα Διατμηματικά Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών κύριο όργανο λήψης αποφάσεων είναι οι Ειδικές Διατμηματικές Επιτροπές. Σε όλα τα προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα εφαρμόζεται η διαδικασία αξιολόγησης των διδασκόντων και του προγράμματος από τους φοιτητές, και όλα τα Τμήματα έχουν ολοκληρώσει τη διαδικασία εσωτερικής αξιολόγησης. Επίσης, το Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης 7

Επιχειρήσεων, ήταν ένα από τα πρώτα πανεπιστημιακά Τμήματα στην Ελλάδα που ολοκλήρωσαν και τη διαδικασία εξωτερικής αξιολόγησης από Έλληνες καθηγητές Πανεπιστημίων του εξωτερικού. Δυστυχώς, λόγω σημαντικών καθυστερήσεων από την ΑΔΙΠ κανένα άλλο Τμήμα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας δεν έχει αξιολογηθεί από τον Σεπτέμβριο του 2010. 1.2 Προπτυχιακές Σπουδές Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν δοθεί από τις Γραμματείες των Τμημάτων, όπως φαίνεται στον Πίνακα 1, όλα τα Τμήματα εκτός του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών3 έχουν προβεί σε κάποιες αναμορφώσεις του Προγράμματος Προπτυχιακών Σπουδών τους εγκεκριμένες από τις Γενικές Συνελεύσεις την τελευταία πενταετία. Πίνακας 1. Ημερομηνίες τελευταίας αναμόρφωσης προγραμμάτων σπουδών έως το ακαδημαϊκό έτος 2010-2011 Τμήματα ΟΕ ΟΔΕ ΛΧ ΔΕΣ ΕΠ ΒΣΑΣ ΕΚΠ ΜΕΤ Έτος τελευταίας αναμόρφωσης προγ/τος σπουδών 1997 2006 2009 2010 2009 2008 2006 2011 Συνολικός αριθμός μαθημάτων για την απόκτηση πτυχίου Κάθε φοιτητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας θα πρέπει να παρακολουθήσει και να εξεταστεί επιτυχώς, ανάλογα με το Τμήμα στο οποίο φοιτά από 40 μαθήματα στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών (ΟΕ) έως 60 μαθήματα στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης (ΜΕΤ). Συγκεκριμένα, όπως φαίνεται από το γράφημα της Εικόνας 1, στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης (ΜΕΤ) απαιτούνται 60 μαθήματα ενώ 57 μαθήματα επιτυχούς παρακολούθησης και εξέτασης απαιτούνται για την λήψη του πτυχίου στα Τμήματα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής (ΕΠ), και Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής (ΕΚΠ). Ο αριθμός αυτός μειώνεται στα 54 μαθήματα για το Τμήμα Λογιστικής και 3 Στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών έγινε προσπάθεια αναμόρφωσης του προγράμματος το ακαδημαϊκό έτος 2008, αλλά ματαιώθηκε κατόπιν παρέμβασης ορισμένων φοιτητών. 8

Χρηματοοικονομικής (ΛΧ), ενώ 52 μαθήματα επιτυχούς παρακολούθησης απαιτούνται για το πτυχίο των Τμημάτων Διεθνών Ευρωπαϊκών Σπουδών (ΔΕΣ) και Μάρκετινγκ και Διοίκησης Λειτουργιών (ΜΔΛ). Στο Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων (ΟΔΕ) και Διοίκησης Τεχνολογίας (ΔΤ) οι φοιτητές πρέπει να παρακολουθήσουν επιτυχώς 51 μαθήματα και 50 μαθήματα αντίστοιχα, ενώ στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών (ΒΣΑΣ) τα μαθήματα που απαιτούνται για τη λήψη πτυχίου είναι 48 μαθήματα. Τέλος, στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών (ΟΕ) 40 μαθήματα επιτυχούς παρακολούθησης και εξέτασης απαιτούνται για την λήψη του πτυχίου. Συνολικός αριθμός απαιτούμενων μαθημάτων για τη λήψη πτυχίου 70 60 50 40 40 51 54 52 57 48 57 60 50 52 30 20 10 0 ΟΕ ΟΔΕ ΛΧ ΔΕΣ ΕΠ ΒΣΑΣ ΕΚΠ MET ΔΤ ΜΔΛ Εικ. 1. Συνολικός αριθμός απαιτούμενων μαθημάτων για τη λήψη πτυχίου ( 2010-2011) Στον Πίνακα 2α παρουσιάζονται ο αριθμός των μαθημάτων και οι ώρες διδασκαλίας των μαθημάτων ανά εβδομάδα για όλα τα Τμήματα. Πίνακας 2α. Αριθμός μαθημάτων και ώρες διδασκαλίας μαθημάτων ανά εβδομάδα Τμήματα Αριθμός μαθημάτων Ώρες διδασκαλίας ανά εβδομάδα και μάθημα ΟΕ 40 4 ώρες ΟΔΕ 51 από 3 έως 5 ώρες ΛΧ 54 από 3 έως 6 ώρες 9

Τμήματα Αριθμός μαθημάτων Ώρες διδασκαλίας ανά εβδομάδα και μάθημα ΔΕΣ 52 από 3 έως 4 ώρες ΕΠ 57 από 2 έως 4 ώρες ΒΣΑΣ 48 4 ώρες ΕΚΠ 57 3 ώρες ( η πρακτική άσκηση 12 ώρες) ΜΕΤ 60 30 λεπτά έως 3 ώρες ΔΤ 50 3 έως 6 ώρες ΜΔΛ 52 3 ώρες Σημειώνεται ότι ορισμένα προγράμματα προτείνουν κατευθύνσεις. Στον Πίνακα 2β παρουσιάζεται ο αριθμός των κατευθύνσεων αυτών, όπου υπάρχει: Πίνακας 2β. Αριθμός κατευθύνσεων Τμήματα ΕΚΠ 2 ΛΧ 2 ΔΕΣ 2 ΒΣΑΣ 3 ΜΕΤ 4 Αριθμός κατευθύνσεων Πιο αναλυτικά, το Πρόγραμμα Προπτυχιακών Σπουδών (ΠΠΣ) του Τμήματος Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής περιλαμβάνει δύο κατευθύνσεις: την κατεύθυνση Συνεχούς Εκπαίδευσης και την κατεύθυνση Εκπαίδευση Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες, όπου οι φοιτητές του Τμήματος καλούνται να επιλέξουν μία από αυτές στο 3ο εξάμηνο των σπουδών τους. Στα δύο τελευταία εξάμηνα των σπουδών οι φοιτητές και των δύο κατευθύνσεων συμμετέχουν υποχρεωτικά στο πρόγραμμα πρακτικής άσκησης, το οποίο λαμβάνει χώρα είτε σε χώρους παροχής εκπαίδευσης ενηλίκων, είτε σε φορείς ειδικής αγωγής. Στο Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής επίσης λειτουργούν δύο κατευθύνσεις η κατεύθυνση της Λογιστικής Φοροτεχνικής και η 10

κατεύθυνση της Χρηματοοικονομικής. Τα τέσσερα πρώτα εξάμηνα σπουδών είναι κοινά για όλους τους φοιτητές, ενώ από το 5ο εξάμηνο οι φοιτητές πρέπει να επιλέξουν μια από τις δύο κατευθύνσεις. Το Τμήμα Διεθνών Ευρωπαϊκών Σπουδών προσφέρει δύο κατευθύνσεις εξειδίκευσης από το 6ο εξάμηνο σπουδών: α) Πολιτικές Σπουδές και Διπλωματία, β) Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Οικονομικές Σπουδές. Το Τμήμα ΒΣΑΣ δομείται σε δυο κύκλους σπουδών και τρείς κατευθύνσεις την κατεύθυνση Βαλκανικών Σπουδών, την κατεύθυνση Σλαβικών Σπουδών και την κατεύθυνση Ανατολικών Σπουδών. Στον πρώτο κύκλο σπουδών επιχειρείται η εξοικείωση με το γεωγραφικό χώρο και η απόκτηση αρτιότητας γνώσεων στα βασικά εννοιολογικά και αναλυτικά εργαλεία των επιστημών που θεραπεύονται. Στον κύκλο αυτό, με την επιλογή της βασικής γλώσσας, οι φοιτητές επιλέγουν κατεύθυνση: Τουρκικά (Βαλκανική ή Ανατολική κατεύθυνση) ή Ρωσικά (Σλαβική κατεύθυνση). Στον δεύτερο κύκλο σπουδών στο 6 ο εξάμηνο, η χρήση αυτών των εργαλείων κάνει τις σπουδές πιο εφαρμοσμένες. Οι φοιτητές επιλέγουν μία από τις δύο ειδικεύσεις που προσφέρονται: (α) Οικονομικά & Διεθνείς Επιχειρήσεις και (β) Πολιτική & Διεθνείς Σχέσεις. Τέλος, τέσσερις κατευθύνσεις συναντούμε και στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης βάσει του ιδρυτικού του ΦΕΚ. Το συγκεκριμένο Τμήμα έχει ένα ιδιόμορφο πρόγραμμα σπουδών, λόγω της φύσης του αντικειμένου του. Τα υποχρεωτικά μαθήματα της κάθε κατεύθυνσης είναι ταυτόχρονα και επιλεγόμενα ή ειδικής βαρύτητας σε όλες τις άλλες κατευθύνσεις. Έτσι τα διδασκόμενα μαθήματα ανά εξάμηνο φτάνουν περίπου τα 840, ενώ ο αριθμός των απαιτούμενων μαθημάτων για την λήψη πτυχίου μπορεί να είναι διαφορετικός για κάθε κατεύθυνση. Συνολικός αριθμός προσφερόμενων υποχρεωτικών μαθημάτων Στο γράφημα της Εικόνα 2α, παρουσιάζεται ο συνολικός αριθμός των προσφερόμενων υποχρεωτικών μαθημάτων σε κάθε Τμήμα και ο οποίος κυμαίνεται από 28 (ΟΕ) έως 52 μαθήματα (ΔΕΣ). Στο Τμήμα ΜΕΤ λόγω της ιδιαιτερότητας του προγράμματος σπουδών δεν μπορεί να δοθεί αριθμός υποχρεωτικών μαθημάτων και μαθημάτων επιλογής (μεγάλος αριθμός ειδικεύσεων και κατευθύνσεων) και για το λόγο αυτό το συγκεκριμένο Τμήμα δεν εμφανίζεται στα επόμενα γραφήματα. Στον αριθμό των υποχρεωτικών μαθημάτων δεν συμπεριλαμβάνονται οι ξένες γλώσσες, εκτός των Τμημάτων ΒΣΑΣ και ΕΚΠ όπου κάποιες εξ αυτών έχουν συμπεριληφθεί, διότι θεωρούνται υποχρεωτικά μαθήματα. 11

Παρατηρούμε ότι στην πλειονότητα των Τμημάτων όπου λειτουργούν κατευθύνσεις, συναντάμε μεγαλύτερο αριθμό προσφερόμενων υποχρεωτικών μαθημάτων. Σύνολο προσφερόμενων υποχρεωτικών μαθημάτων (Υ) 60 50 40 30 28 38 49 52 42 48 40 40 40 20 10 0 ΟΕ ΟΔΕ ΛΧ ΔΕΣ ΕΠ ΒΣΑΣ ΕΚΠ ΔΤ ΜΔΛ Εικ. 2α. Συνολικός αριθμός υποχρεωτικών μαθημάτων ανά Τμήμα Συνολικός αριθμός προσφερόμενων μαθημάτων επιλογής Στο γράφημα της Εικόνα 2β που ακολουθεί, παρουσιάζεται ο συνολικός αριθμός των προσφερόμενων μαθημάτων επιλογής σε κάθε Τμήμα ο οποίος κυμαίνεται από 18 (ΔΤ) έως 48 μαθήματα (ΒΣΑΣ). Λόγω της ιδιαιτερότητας του προγράμματος σπουδών του το Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης δεν παρουσιάζεται στο γράφημα της Εικ. 2β. Συνολικός αριθμός προσφερόμενων μαθημάτων επιλογής 60 50 40 35 47 46 44 48 39 44 30 20 27 18 20 10 0 ΟΕ ΟΔΕ ΛΧ ΔΕΣ ΕΠ ΒΣΑΣ ΕΚΠ MET ΔΤ ΜΔΛ Εικ. 2β. Συνολικός αριθμός μαθημάτων επιλογής ανά Τμήμα 12

Στο γράφημα της Εικόνα 2γ, παρουσιάζεται ο συνολικός αριθμός μαθημάτων για την απόκτηση πτυχίου, ο συνολικός αριθμός των προσφερόμενων υποχρεωτικών μαθημάτων και ο συνολικός αριθμός των προσφερόμενων μαθημάτων επιλογής σε κάθε Τμήμα, όπου τον χαμηλότερο αριθμό προσφερόμενων μαθημάτων επιλογής τον έχει το Τμήμα Διοίκησης Τεχνολογίας (ΔΤ) και τον υψηλότερο αριθμό υποχρεωτικών μαθημάτων τον έχει το Τμήμα Διεθνών Ευρωπαϊκών Σπουδών (ΔΕΣ). 70 60 50 40 30 20 10 0 ΟΕ ΟΔΕ ΛΧ ΕΠ ΔΕΣ ΕΚΠ ΒΣΑΣ ΜΔΛ ΔΤ # 12.1 Συνολικός αριθμός μαθημάτων για την απόκτηση πτυχίου # 12.1 Σύνολο προσφερόμενων υποχρεωτικών μαθημάτων (Υ) # 12.1 Συνολικός αριθμός προσφερόμενων μαθημάτων επιλογής Εικ. 2γ. Συνολικός αριθμός μαθημάτων για την απόκτηση πτυχίου, υποχρεωτικών και προσφερόμενων επιλογής Στο γράφημα της Εικόνας 3 απεικονίζεται το ποσοστό των μαθημάτων για τη λήψη πτυχίου στο οποίο πρέπει να εξεταστεί με επιτυχία ένας φοιτητής σε σχέση με τον συνολικό αριθμό των προσφερόμενων μαθημάτων του προγράμματος σπουδών (οπού συνολικός ο αριθμός προσφερόμενων μαθημάτων ισούται με το άθροισμα του συνόλου των υποχρεωτικών μαθημάτων και του συνόλου των προσφερόμενων μαθημάτων επιλογής). 13

Απαιτούμενα μαθήματα για τη λήψη πτυχίου ως ποσοστό % επί του συνόλου των προσφερόμενων μαθημάτων 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 86% 87% 63% 71% 72% 66% 60% 53% 50% ΟΕ ΟΔΕ ΛΧ ΔΕΣ ΕΠ ΒΣΑΣ ΕΚΠ ΔΤ ΜΔΛ Εικ. 3. Απαιτούμενα μαθήματα για τη λήψη πτυχίου ως ποσοστό επί του συνόλου των προσφερόμενων μαθημάτων Στα Τμήματα ΜΔΛ και ΔΤ από 60 και 58 μαθήματα που προσφέρονται θα πρέπει να επιλεχθούν 52 και 50 μαθήματα για τη λήψη πτυχίου, τα ποσοστά αυτά ανέρχονται σε 87% και 86% αντίστοιχα. Λόγω της στενότητας των οικονομικών πόρων τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των προσφερόμενων μαθημάτων στα Τμήματα ΜΔΛ και ΔΤ ήταν σχετικά μικρός και για το λόγο αυτό οι πραγματικές επιλογές των φοιτητών ήταν περιορισμένες. Στα Τμήματα ΔΕΣ και ΒΣΑΣ ο αριθμός των προσφερόμενων μαθημάτων εμφανίζεται μεγαλύτερος σε σχέση με τα υπόλοιπα Τμήματα που έχουν κατευθύνσεις, ενώ το Τμήμα ΜΕΤ λόγω του μεγάλου αριθμού των υποχρεωτικών μαθημάτων που προσφέρονται (περίπου 820 κωδικοί μαθημάτων) δεν μπορεί να συμπεριληφθεί γι αυτό και δεν καταγράφονται. Αριθμός και Σχέση Υποχρεωτικών Μαθημάτων και Μαθημάτων Επιλογής Όπως φαίνεται στο παρακάτω γράφημα της Εικόνα 4, το μεγαλύτερο μέρος των μαθημάτων που πρέπει να παρακολουθήσουν οι φοιτητές προκειμένου να λάβουν το πτυχίο τους, είναι κατά βάση υποχρεωτικά. Τα ποσοστά των υποχρεωτικών μαθημάτων κυμαίνονται από 93% έως 67% ανάλογα με το Τμήμα. 14

Ποσοστό υποχρεωτικών μαθημάτων και μαθημάτων επιλογής για την απόκτηση πτυχίου ανά φοιτητή 120% 100% 80% 60% 73% 92% 93% 77% 81% 71% 67% 80% 85% 40% 20% 0% 28% 8% 7% 23% 19% 29% 33% 20% 15% ΟΕ ΟΔΕ ΛΧ ΔΕΣ ΕΠ ΒΣΑΣ ΕΚΠ ΔΤ ΜΔΛ Εικ. 4. Ποσοστό υποχρεωτικών μαθημάτων και μαθημάτων επιλογής για την απόκτηση πτυχίου ανά φοιτητή Το μεγαλύτερο ποσοστό μαθημάτων επιλογής συγκριτικά με τα άλλα Τμήματα συναντάμε στα Τμήματα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής, Βαλκανικών Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών και Οικονομικών Επιστημών, ενώ αντίθετα το μεγαλύτερο αριθμό παρακολούθησης υποχρεωτικών μαθημάτων για την λήψη πτυχίου συναντάμε στο Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής και στο Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης, ακολουθούν τα τμήματα Μάρκετινγκ και Διοίκησης Λειτουργιών και το Εφαρμοσμένης Πληροφορικής με ποσοστό υποχρεωτικών μαθημάτων 81%, το Διεθνών Ευρωπαϊκών Σπουδών με ποσοστό υποχρεωτικών 77%, τέλος με τα χαμηλότερα ποσοστά εμφανίζονται τα Τμήματα Βαλκανικών Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών με 71%, το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών με 73% και τέλος το Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής με 67%. 1.3 Μεταπτυχιακές Σπουδές Στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας λειτουργούν συνολικά δώδεκα (12) Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ), τα οποία ιδρύθηκαν από τα επτά επί συνόλου δέκα Τμημάτων των Προπτυχιακών Σπουδών, εκ των οποίων τα τέσσερα είναι Διατμηματικά (ΔΠΜΣ), όπως φαίνεται από στον πίνακα 3 που ακολουθεί. Τα περισσότερα μεταπτυχιακά προγράμματα εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητά τους μέσω των διδάκτρων (από 3.000 έως και 8.200 ευρώ ανάλογα το ΠΜΣ) που καταβάλουν οι 15

μεταπτυχιακοί φοιτητές. Εξαίρεση αποτελούν το ΔΠΜΣ στην Οικονομική Επιστήμη και το ΠΜΣ στην Εκπαιδευτική και Κοινωνική Πολιτική, όπου από την έναρξη των προγραμμάτων έως σήμερα οι φοιτητές δεν καταβάλλουν δίδακτρα, καθώς και το ΔΠΜΣ στη Δημόσια Διοίκηση Ολικής Ποιότητας, όπου η χρηματοδότησή του συγκριμένου προγράμματος έγινε από το ΑΔΕΔΥ και λειτούργησε για ένα μόνο κύκλο σπουδών το ακαδημαϊκό έτος 2009-2010. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν δοθεί από τις Γραμματείες των Τμημάτων όπως φαίνεται στον Πίνακα 3, όλα τα μεταπτυχιακά προγράμματα έχουν ήδη προβεί ή βρίσκονται στη διαδικασία αναμόρφωσης τους με την δημοσίευση νέων ΦΕΚ λειτουργίας τους. Πίνακας 3. Μεταπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών Τμήματα Τίτλος ΠΜΣ και ΔΠΜΣ Συντομογραφίες Τελευταία αναμόρφωση προγράμματος ΟΕ, ΟΔΕ, ΛΧ ΟΔΕ, ΟΕ, ΛΧ ΟΔΕ, ΟΕ, ΛΧ ΕΠ ΕΚΠ ΛΧ ΛΧ ΛΧ ΔΠΜΣ στην Οικονομική Επιστήμη ΔΠΜΣ στη Διοίκηση Επιχειρήσεων ΔΠΜΣ στα Πληροφοριακά Συστήματα ΠΜΣ Τμήματος Εφαρμοσμένης Πληροφορικής ΠΜΣ στην Εκπαιδευτική και Κοινωνική Πολιτική ΠΜΣ στη Λογιστική και Χρηματοοικονομική ΠΜΣ στη Στρατηγική Διοικητική Λογιστική και Χρηματοοικονομική Διοίκηση ΠΜΣ Εφαρμοσμένη Λογιστική και Ελεγκτική ΔΠΜΣ ΟΕ 2.7.2009 ΜΒΑ 8.8.2006 MIS 11.8.2008 ΠΜΣ ΕΠ 30.6.2003 ΠΜΣ ΕΚΠ 6.10.2008 ΠΜΣ ΛΧ 20.10.2004 ΠΜΣ ΣΤΡΛΧ 6.10.2008 ΠΜΣ ΕΛΕ 8.4.2009 16

Τμήματα Τίτλος ΠΜΣ και ΔΠΜΣ Συντομογραφίες Τελευταία αναμόρφωση προγράμματος ΔΕΣ ΔΕΣ ΔΕΣ, ΟΔΕ ΒΣΑΣ ΠΜΣ στις Διεθνείς Σπουδές ΠΜΣ στις Ευρωπαϊκές Πολιτικές Νεολαίας ΔΠΜΣ στη Δημόσια Διοίκηση Ολικής Ποιότητας ΠΜΣ στις Πολιτικές και Οικον/κές Σπουδές τηs Σύγχρονης Ανατ.και Νοτιοαν/κήs Ευρώπηs. ΠΜΣ ΔΕΣ 3.10.2008 ΠΜΣ ΔΕΣ/ΕΠΝ ΔΠΜΣ ΔΕΣ/ΔΔΟΠ 8.12.2008 1.4.2008 ΠΜΣ ΒΣΑΣ 17.8.2007 Συνολικός αριθμός μαθημάτων για την απόκτηση μεταπτυχιακού διπλώματος Κάθε μεταπτυχιακός φοιτητής θα πρέπει να παρακολουθήσει και να εξεταστεί επιτυχώς (βλέπε Εικόνα 5), ανάλογα με το πρόγραμμα στο οποίο φοιτά από 15 έως 10 μαθήματα. Η συνολική διάρκεια φοίτησης στα μεταπτυχιακά προγράμματα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας κυμαίνεται από τρία (3) έως τέσσερα (4) εξάμηνα σπουδών, ανάλογα με το μεταπτυχιακό πρόγραμμα. Στο διάστημα αυτό το τελευταίο εξάμηνο είναι αφιερωμένο στην συγγραφή της διπλωματικής εργασίας. 17

16 14 12 10 8 6 4 2 0 Συνολικός αριθμός μαθημάτων για την απόκτηση μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης 15 14 12 12 11 10 10 10 10 8 8 8 ΔΠΜΣ ΟΕ ΜΒΑ MIS ΠΜΣ ΕΠ ΠΜΣ ΕΚΠ ΠΜΣ ΛΧ ΠΜΣ ΣΤΡΛΧ ΠΜΣ ΕΛΕ ΠΜΣ ΔΕΣ ΠΜΣ ΔΕΣ/ΕΠΝ ΠΜΣ ΔΕΣ/ΔΟΛΠ ΠΜΣ ΒΣΑΣ Εικ. 5. Συνολικός αριθμός μαθημάτων για την απόκτηση μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης Στον Πίνακα 4 που ακολουθεί παρουσιάζονται ο αριθμός των μαθημάτων και η συνολική διάρκεια φοίτησης για όλα τα μεταπτυχιακά προγράμματα. Πίνακας 4. Αριθμός μαθημάτων, μονάδων ECTS και συνολική διάρκεια φοίτησης Τίτλος ΠΜΣ και ΔΠΜΣ ΔΠΜΣ στην Οικονομική Επιστήμη ΔΠΜΣ στη Διοίκηση Επιχειρήσεων ΔΠΜΣ στα Πληροφοριακά Συστήματα ΠΜΣ Τμήματος Εφαρμοσμένης Πληροφορικής ΠΜΣ στην Εκπαιδευτική και Κοινωνική Πολιτική Αριθμός μαθημάτων για την απόκτηση διπλώματος Αριθμός μονάδων ECTS Συνολική διάρκεια φοίτησης 10 90 3 εξάμηνα 14 120 4 εξάμηνα 12 120 4 εξάμηνα 12 120 4 εξάμηνα 10 120 4 εξάμηνα 18

Τίτλος ΠΜΣ και ΔΠΜΣ ΠΜΣ στη Λογιστική και Χρηματοοικονομική ΠΜΣ στη Στρατηγική Διοικητική Λογιστική και Χρημ/κή Διοίκηση ΠΜΣ Εφαρμοσμένη Λογιστική και Ελεγκτική Αριθμός μαθημάτων για την απόκτηση διπλώματος Αριθμός μονάδων ECTS Συνολική διάρκεια φοίτησης 10 90 3 εξάμηνα 10 90 3 εξάμηνα 15 120 4 εξάμηνα ΠΜΣ στις Διεθνείς Σπουδές ΠΜΣ στις Ευρωπαϊκές Πολιτικές Νεολαίας ΔΠΜΣ στη Δημόσια Διοίκηση Ολικής Ποιότητας ΠΜΣ στις Πολιτικές και Οικονομικές Σπουδές τηs Σύγχρονης Ανατολικήs και Νοτιοανατολικήs Ευρώπηs 8 90 3 εξάμηνα 8 90 3 εξάμηνα 11 120 4 εξάμηνα 8 78 Σημειώνεται ότι ορισμένα μεταπτυχιακά προγράμματα προτείνουν κατευθύνσεις. Το μεταπτυχιακό πρόγραμμα στην Οικονομική Επιστήμη περιλαμβάνει δύο κατευθύνσεις, την κατεύθυνση στην Οικονομική Θεωρία και Πολιτική και την κατεύθυνση Εφαρμοσμένη Οικονομική και Χρηματοοικονομική. Το μεταπτυχιακό πρόγραμμα στην Εφαρμοσμένη Πληροφορική περιλαμβάνει δύο εξειδικεύσεις στα Συστήματα Υπολογιστών και στην Επιχειρηματική Πληροφορική. Το μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Τμήματος Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής προσφέρει δύο ειδικεύσεις ανάλογες με τις κατευθύνσεις του προπτυχιακού προγράμματος, την ειδίκευση της Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης και την ειδίκευση της Ειδικής Αγωγής. Το μεταπτυχιακό πρόγραμμα στη Λογιστική και Χρηματοοικονομική, καθώς και το μεταπτυχιακό πρόγραμμα στη Στρατηγική Διοικητική Λογιστική και Χρηματοοικονομική Διοίκηση για στελέχη επιχειρήσεων, 19

έχουν δύο κατευθύνσεις: μία στη Λογιστική και μια στην Χρηματοοικονομική. Τέλος, το Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών (Π.Μ.Σ.) στις Διεθνείς Σπουδές, οδηγεί στην απονομή Μεταπτυχιακού (Master s) σε δύο κατευθύνσεις: στις Διεθνείς Σπουδές με ειδίκευση στις Ευρωπαϊκές Σπουδές και τη Διπλωματία και στις Διεθνείς Σπουδές με ειδίκευση στις Στρατηγικές Σπουδές και τη Διεθνή Πολιτική. Αριθμός και Σχέση Υποχρεωτικών Μαθημάτων και Μαθημάτων Επιλογής Όπως φαίνεται στο παρακάτω γράφημα της Εικόνα 4, στα μεταπτυχιακά προγράμματα ειδίκευσης κατά κύριο λόγο το μεγαλύτερο μέρος των μαθημάτων που πρέπει να παρακολουθήσουν οι φοιτητές προκειμένου να λάβουν το μεταπτυχιακό δίπλωμα, είναι κατά βάση υποχρεωτικά. Υπάρχουν όμως προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών όπως αυτά των Πληροφοριακών Συστημάτων και της Εφαρμοσμένης Πληροφορικής, όπου τα μαθήματα επιλογής είναι περισσότερα από τα υποχρεωτικά. Στα μεταπτυχιακά προγράμματα στη Στρατηγική Διοικητική Λογιστική και Χρηματοοικονομική Διοίκηση (ΜΣΛΧ), στις Διεθνείς Ευρωπαϊκές Σπουδές (ΜΔΕΣ) και των Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Ευρωπαϊκές Πολιτικές Νεολαίας και στις Πολιτικές και Οικονομικές Σπουδές Σύγχρονης Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης ο αριθμός υποχρεωτικών και των μαθημάτων επιλογής για την απόκτηση του διπλώματος, είναι ίσος. Στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα στην Εφαρμοσμένη Λογιστική και Ελεγκτική (ΜΕΛΕ) το σύνολο των μαθημάτων που παρακολουθούν οι φοιτητές είναι υποχρεωτικά. 20

16 14 12 10 8 6 4 2 0 ΔΠΜΣ ΟΕ Αριθμός υποχρεωτικών μαθημάτων και μαθημάτων επιλογής για την απόκτηση μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης 15 7 3 9 ΜΒΑ 5 7 5 MIS 4 ΠΜΣ ΕΠ 8 ΠΜΣ ΕΚΠ 6 4 7 ΠΜΣ ΛΧ 3 ΠΜΣ ΣΤΡΛΧ 5 5 ΠΜΣ ΕΛΕ 0 ΠΜΣ ΔΕΣ 4 4 4 4 ΠΜΣ ΔΕΣ/ΕΠΝ 8 ΠΜΣ ΔΕΣ/ΔΟΛΠ 3 ΠΜΣ ΒΣΑΣ 4 4 Εικ.6 Αριθμός υποχρεωτικών μαθημάτων και μαθημάτων επιλογής για την απόκτηση μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης Όλα τα ΠΜΣ διαρθρώνονται σε δύο (2) επίπεδα: α. Το επίπεδο που οδηγεί, μετά από σπουδές ελάχιστης διάρκειας ενός πλήρους ημερολογιακού έτους (τουλάχιστον 2 εξαμήνων), στην απόκτηση του πρώτου μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών, που είναι το Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης (ΜΔΕ), κατοχυρωμένου στο ΦΕΚ με αντίστοιχες ιδρυτικές Υπουργικές Αποφάσεις. β. Το επίπεδο σπουδών που οδηγεί στο μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών που είναι το Διδακτορικό Δίπλωμα (ΔΔ) ειδίκευσης σε επιστημονικές περιοχές αιχμής των αντίστοιχων Τμημάτων. 1.3 Διδακτορικές Σπουδές Το Διδακτορικό Δίπλωμα απονέμεται για μια πρωτότυπη συμβολή σ' ένα από τα θέματα που αποτελούν το αντικείμενο των προγραμμάτων. Ο υποψήφιος φοιτητής που ενδιαφέρεται για την απόκτηση διδακτορικού διπλώματος θα πρέπει να είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος και να γνωρίζει την αγγλική γλώσσα. Ο φάκελος υποψηφιότητας ελέγχεται από την επιτροπή του ΠΜΣ ως προς την πληρότητα των τυπικών προσόντων. Εφ' όσον ο υποψήφιος πληροί τις τυπικές προϋποθέσεις, ο φάκελος διαβιβάζεται στο αντίστοιχο Τμήμα που καλύπτει το πεδίο έρευνας που προτείνει ο υποψήφιος. Η Γ.Σ.Ε.Σ. (Γενική Συνέλευση Ειδικής Σύνθεσης) στην οποία διαβιβάστηκε ο φάκελος κρίνει αν ο υποψήφιος πληροί τις ουσιαστικές προϋποθέσεις του συγκεκριμένου Τμήματος (το Τμήμα πρέπει να έχει εσωτερικό 21

κανονισμό σχετικά με τις ουσιαστικές προϋποθέσεις) για εκπόνηση διδακτορικής διατριβής. Το Τμήμα δύναται να ζητήσει από τον υποψήφιο να παρακολουθήσει μαθήματα είτε από το μεταπτυχιακό πρόγραμμα, είτε να μελετήσει θεματικές ενότητες σύμφωνα με την κρίση του επιβλέποντα. Αφού ο υποψήφιος γίνει δεκτός από τη Γ.Σ.Ε.Σ. ορίζεται τριμελής συμβουλευτική επιτροπή η οποία σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία είναι αρμόδια για την επίβλεψη και καθοδήγηση του υποψηφίου. Τα μέλη της επιτροπής πρέπει να έχουν την ίδια ή συναφή επιστημονική ειδικότητα με αυτή, στην οποία ο υποψήφιος διδάκτορας εκπονεί τη διατριβή του. Η Γ.Σ.Ε.Σ. ενημερώνει σχετικά με την πρότασή της τη Γραμματεία του ΠΜΣ. Κάθε μέλος Δ.Ε.Π., σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία μπορεί να επιβλέπει μέχρι πέντε (5) το πολύ υποψήφιους διδάκτορες (μέχρι τρείς στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών). Επίσης, ο υποψήφιος διδάκτορας έχει τη δυνατότητα επιλογής μεταξύ της ελληνικής ή αγγλικής γλώσσας για τη συγγραφή της διδακτορικής διατριβής. Σχετικά με την τελική αξιολόγηση και κρίση της διατριβής του υποψηφίου διδάκτορα ισχύουν αυτά που αναφέρονται την κείμενη νομοθεσία. Η μέγιστη χρονική διάρκεια για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής είναι 7 έτη, ενώ η ελάχιστη είναι 3 έτη. 22

2. Φοιτητές και Διδακτικό Προσωπικό 2.1 Φοιτητές ανά Πρόγραμμα Προπτυχιακών Σπουδών Όπως φαίνεται από τους παρακάτω Πίνακες (5,6 και 7) ο αριθμός εισακτέων φοιτητών ανά Τμήμα διαφέρει σημαντικά. Τα Τμήματα ΟΔΕ και ΟΕ δέχονται τους περισσότερους εισακτέους φοιτητές ανά έτος, ενώ αρκετά λιγότερους φοιτητές δέχονται τα υπόλοιπα Τμήματα του Πανεπιστημίου. Στους αριθμούς αυτούς προστίθενται κι ένας σημαντικός αριθμός φοιτητών από μετεγγραφές και «άλλες κατηγορίες», με αποτέλεσμα ο τελικός αριθμός των εισαγομένων να αυξάνει αρκετά σε σχέση με τον αρχικό αριθμό. Το Τμήμα ωστόσο με το μεγαλύτερο πρόβλημα, όσον αφορά την τελική αύξηση του αριθμού των εισαγομένων σε αυτό λόγω άλλων κατηγοριών είναι το Τμήμα ΕΚΠ. Στο συγκεκριμένο Τμήμα ο τελικός αριθμός των εισαγομένων από άλλες κατηγορίες αυξάνει από έτος σε έτος και πλέον υπερβαίνει τον αριθμό των εισακτέων που εισέρχονται μέσω πανελληνίων εξετάσεων. Ένας σημαντικός αριθμός φοιτητών καθυστερεί την περάτωση των σπουδών του πέραν της κανονικής διάρκειας των τεσσάρων ετών. Ενδεχομένως μάλιστα, να υπάρχει σχέση ανάμεσα στον αριθμό των εισακτέων φοιτητών και το ποσοστό των φοιτητών που δεν ολοκληρώνουν τις σπουδές τους σε έξι χρόνια. Όπως φαίνεται στους ίδιους πίνακες τα τμήματα ΕΠ, ΟΕ και ΟΔΕ παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά «μακροχρόνιας φοίτησης». Τα στοιχεία των Πινάκων δείχνουν ότι σε Τμήματα με μικρότερα ακροατήρια (για παράδειγμα τα Τμήματα ΒΣΑΣ και ΕΚΠ) το ποσοστό των φοιτητών που παρατείνουν τις σπουδές τους είναι μικρότερο (θέματα σχετικά με την λιμνάζουσα φοίτηση αναλύονται στην ενότητα 2.4). 23

Πίνακας 5. Αριθμός νεοεισαχθέντων φοιτητών. (Μέσοι όροι 2009-2010, 2010-2011) Τμήματα Φοιτητές (ανά Τμήμα) - Αριθμός νεοεισαχθέντων φοιτητών (στοιχεία έναρξης ακαδημαϊκού έτους) ΟΕ ΟΔΕ ΛΧ ΔΕΣ ΕΠ ΒΣΑΣ ΕΚΠ ΜΕΤ ΔΤ ΜΔΛ Μέσω εισαγωγικών εξετάσεων Μέσω μετεγγραφών % επί του συνόλου % επί του συνόλου Μέσω κατατακτήριων εξετάσεων Άλλες κατηγορίες (εκτός erasmus) % επί του συνόλου % επί του συνόλου Σύνολο 209 68,41 57 18,38 6 2,01 35 11,21 307 219 64,96 79 23,32 12 3,37 28 8,36 337 120 77,41 8 5,14 6 3,87 21 13,59 155 116 70,72 27 16,29 7 4,30 15 8,71 165 104 65,80 35 21,06 1 0,36 21 12,79 160 68 74,18 4 3,85 6 6,59 14 15,39 91 75 36,87 106 52,50 7 3,46 15 7,19 202 41 81,00 0 0,00 5 9,00 5 10,00 50 59 96,03 0 0,00 1 1,57 2 2,41 62 68 89,38 0 0,00 0 0,00 8 10,63 76 24

Πίνακας 6. Εγγεγραμμένοι και απόφοιτοι. (Μέσοι όροι 2009-2010, 2010-2011) Τμήματα Εγγεγραμμένοι φοιτητές σε όλα τα έτη (ν+2) * Σύνολο αποφοίτων Μέσος βαθμός πτυχίου Ποσοστό φοιτητών που δεν ολοκλήρωσαν τις σπουδές σε 6 χρόνια ΟΕ ΟΔΕ ΛΧ ΔΕΣ ΕΠ ΒΣΑΣ ΕΚΠ ΜΕΤ ΔΤ ΜΔΛ 1535 291 6,51 30,89% 1560 206 6,90 28,42% 955 127 6,91 26,32% 800 133 7,31 29,55% 804 128 6,99 35,3% 386 52 7,13 Δ/Ι 700 115 7,44 15,5% 258 37 8,35 27,83% 292 33 6,76 Δ/Ι 347 43 7,39 Δ/Ι 25

Παρατηρώντας την κατανομή βαθμολογίας ανά Τμήμα τα Τμήματα όπως το ΜΕΤ, ΒΣΑΣ, ΜΔΛ εμφανίζουν υψηλά ποσοστά αποφοίτων που έχουν πάνω από 8,5 καθώς και μεγαλύτερες μέσες βαθμολογίες. Ο μέσος βαθμός όλων των Τμημάτων είναι 7,17 ενώ η τυπική απόκλιση 0,51. Το εύρος της μέσης βαθμολογίας των Τμημάτων ανέρχεται σε 1,84. Είναι βέβαια δύσκολο να προτείνει κανείς τρόπους ώστε να ομογενοποιηθούν οι διαδικασίες αξιολόγησης των φοιτητών ανάμεσα στα διάφορα τμήματα του ΠΑΜΑΚ, όμως το γεγονός της απόκλισης πρέπει να μας απασχολήσει. Η σχετική βαθμολογία που υπάρχει πλέον στο diploma supplement έρχεται να καλύψει τις διαφορές αυτές μεταξύ των Τμημάτων. Επίσης στο μέλλον, σχεδιάζεται να αναφέρεται η σχετική βαθμολογία και στις αναλυτικές βαθμολογίες των φοιτητών. Από την άλλη μεριά οι συστηματικά χαμηλές βαθμολογίες που παρατηρούνται σε ορισμένα Τμήματα, χρειάζονται μια ιδιαίτερη αντιμετώπιση. Δεδομένου ότι ο βαθμός πτυχίου αποτελεί κριτήριο για την κάλυψη θέσεων εργασίας, χωρίς διάκριση ανάμεσα στα Τμήματα προέλευσης του πτυχίου, η εισαγωγή μιας διαδικασίας «κανονικοποίησης» των βαθμών, είναι πιθανόν απαραίτητη. Πίνακας 7. Κατανομή βαθμολογίας και μέσος βαθμός πτυχίου των αποφοίτων των Προπτυχιακών Σπουδών Κατανομή βαθμολογίας % Έτος 5,0-5,9 6,0-6,9 7,0-8,4 8,5- Μέσος αποφοίτησης 10,0 βαθμός πτυχίου (φθίνουσα σειρά) ΜΕΤ 2009-2010 0,00 0,00 55,88 44,12 8,39 2010-2011 0,00 0,00 66,66 33,33 8,31 Μέσος όρος 0,00 0,00 61,27 38,73 8,35 ΕΚΠ 2009-2010 0,00 24,00 70,00 6,00 7,47 26

Κατανομή βαθμολογίας % Έτος 5,0-5,9 6,0-6,9 7,0-8,4 8,5- Μέσος αποφοίτησης 10,0 βαθμός πτυχίου (φθίνουσα σειρά) 2010-2011 0,00 32,00 58,00 10,00 7,41 Μέσος όρος 0,00 28,00 64,00 8,00 7,44 ΜΔΛ 2009-2010 0,00 35,90 48,72 15,38 7,47 2010-2011 2,17 39,13 52,17 6,52 7,31 Μέσος όρος 1,09 37,52 50,45 10,95 7,39 ΔΕΣ 2009-2010 0,00 34,85 62,12 3,03 7,30 2010-2011 0,00 32,33 63,16 4,51 7,31 Μέσος όρος 0,00 33,59 62,64 3,77 7,31 ΒΣΑΣ 2009-2010 0,00 49,02 49,02 1,96 7,06 2010-2011 1,89 37,74 54,72 5,66 7,19 Μέσος όρος 0,95 43,38 51,87 3,81 7,13 ΕΠ 2009-2010 1,77 53,98 42,48 1,77 6,98 2010-2011 2,10 55,24 39,16 3,50 6,99 Μέσος όρος 1,94 54,61 40,82 2,64 6,99 ΛΧ 2009-2010 7,63 48,31 42,37 1,69 6,91 2010-2011 6,67 54,07 34,81 4,44 6,91 Μέσος όρος 7,15 51,19 38,59 3,07 6,91 ΟΔΕ 2009-2010 6,84 47,89 43,68 1,58 6,90 2010-2011 6,76 55,86 34,68 2,70 6,90 27

Κατανομή βαθμολογίας % Έτος 5,0-5,9 6,0-6,9 7,0-8,4 8,5- Μέσος αποφοίτησης 10,0 βαθμός πτυχίου (φθίνουσα σειρά) Μέσος όρος 6,80 51,88 39,18 2,14 6,90 ΔΤ 2009-2010 10,53 60,53 28,95 0,00 6,69 2010-2011 7,14 60,71 25,00 7,14 6,83 Μέσος όρος 8,84 60,62 26,98 3,57 6,76 ΟΕ 2009-2010 20,09 61,64 18,26 0,00 6,48 2010-2011 17,02 62,41 20,21 0,35 6,54 Μέσος όρος 18,56 62,03 19,24 0,18 6,51 Εικ. 7. Μέσος βαθμός πτυχίου ανά Τμήμα (μέσος όρος για τα έτη 2009-2010, 2010-2011) Από την Εικόνα 7 γίνεται σαφές ότι η Διάμεσος είναι σχεδόν ίση με 7 και φαίνεται να διαχωρίζει τα Τμήματα που θεραπεύουν τις Κοινωνιολογικές - 28

Ανθρωπιστικές-Πολιτικές Επιστήμες από τις Οικονομικές επιστήμες με εντονότερο θετικό ή τεχνικό χαρακτήρα. Εξαίρεση αποτελεί το Τμήμα ΜΔΛ που και πάλι έχει κάποια θεματική συγγένεια με την πρώτη κατηγορία. Εικ. 8. Ποσοστό αριστούχων αποφοίτων (μέσος όρος για τα έτη 2009-2010, 2010-2011) 2.2 Διδακτικό Προσωπικό ανά Πρόγραμμα Προπτυχιακών Σπουδών Μια εικόνα για το διδακτικό προσωπικό το οποίο υπηρετούσε στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας το ακαδημαϊκό έτος 2009-2010 και 2010-2011 και αντίστοιχα στα επιμέρους Τμήματα προκύπτει από τους Πίνακες (8α και 8β) που ακολουθούν. Συγκρίνοντας τα δεδομένα μεταξύ των παλαιοτέρων Τμημάτων, δηλαδή το Τμήμα ΟΕ και το Τμήμα ΟΔΕ, και αυτών, που ιδρύθηκαν μεταγενέστερα, βλέπουμε ότι στα παλαιότερα Τμήματα υπηρετούν κυρίως περισσότερα μέλη στις δύο ανώτερες βαθμίδες των μελών Δ.Ε.Π. (Καθηγητή και Αναπληρωτή Καθηγητή) σε σχέση με τις άλλες δύο βαθμίδες (Επίκουρου Καθηγητή και Λέκτορα), ενώ στα Τμήματα που ιδρύθηκαν μεταγενέστερα τα μέλη των κατώτερων βαθμίδων είναι περισσότερα. Πράγμα φυσιολογικό, λόγω του διαφορετικού χρόνου λειτουργίας των Τμημάτων. Εξαίρεση αποτελεί το Τμήμα ΕΠ όπου παρόλο ότι ιδρύθηκε μεταγενέστερα έχει διπλάσιο αριθμό καθηγητών από το Τμήμα ΟΕ και την ΟΔΕ. 29

Πίνακας 8α. Διδακτικό Προσωπικό 2009-2010 Διδακτικό Προσωπικό (ανά Τμήμα) Μόνιμο Σύνολο Αριθμός ΔΕΠ ΕΕΔΙΠ διδ/ντων* συμβάσεων ΠΔ Τμήματα Καθηγητές Αναπλ. Καθηγητές Επικ. Καθηγητές Λέκτορες Τμήματος 407/80 ΟΕ 13 7 1 4 3 28 3 ΟΔΕ 8 5 6 0 2 21 2 ΛΧ 7 3 3 3 2 18 18 ΔΕΣ 2 4 8 5 0 19 11 ΕΠ 15 6 8 2 0 31 7 ΒΣΑΣ 1 9 6 3 5 24 19 ΕΚΠ 4 1 11 1 1 18 35 ΜΕΤ 5 2 9 7 3 26 94 ΔΤ 1 1 2 5 0 9 28 ΜΔΛ 0 0 2 3 0 5 35 * Στο σύνολο διδασκόντων δεν υπολογίζονται οι συμβασιούχοι ΠΔ 407 και οι ΕΕΔΙΠ ξένων γλωσσών (Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ιταλικά). 30

Πίνακας 8β Διδακτικό Προσωπικό 2010-2011 Διδακτικό Προσωπικό (ανά Τμήμα) Μόνιμο Σύνολο Αριθμός ΔΕΠ ΕΕΔΙΠ διδ/ντων* συμβάσεων ΠΔ Τμήματα Καθηγητές Αναπλ. Καθηγητές Επικ. Καθηγητές Λέκτορες Τμήματος 407/80 ΟΕ 15 5 3 3 3 29 5 ΟΔΕ 9 4 6 0 2 21 4 ΛΧ 4 4 3 2 2 15 13 ΔΕΣ 3 4 9 2 1 19 10 ΕΠ 16 3 8 2 0 29 6 ΒΣΑΣ 2 12 4 3 5 26 17 ΕΚΠ 3 5 7 1 1 17 19 ΜΕΤ 3 2 11 8 3 27 94 ΔΤ 1 1 2 5 0 9 18 ΜΔΛ 0 0 2 2 0 4 34 * Στο σύνολο διδασκόντων δεν υπολογίζονται οι συμβασιούχοι ΠΔ 407 και οι ΕΕΔΙΠ ξένων γλωσσών (Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ιταλικά). 31

2.3 Σχέση διδασκόντων - διδασκομένων Οι Πίνακες 9α και 9β που ακολουθούν έχουν προκύψει μετά από μια σύγκριση του αριθμού των μελών ΔΕΠ σε σχέση με τον αριθμό των εγγεγραμμένων ανά Τμήμα φοιτητών και επιτρέπουν ορισμένα συμπεράσματα σχετικά με τη σχέση φοιτητών ανά διδάσκοντα ανά Τμήμα σπουδών. Ως εγγεγραμμένοι φοιτητές λογίζονται όσοι βρίσκονται μέχρι και το 6ο έτος σπουδών. Τα παρατιθέμενα στοιχεία έχουν έτος αναφοράς το ακαδημαϊκό έτος 2009-2010 και 2010-2011. Είναι φανερό ότι η σχέση αριθμού διδασκόντων και διδασκομένων είναι σαφώς καλύτερη στα Τμήματα ΕΠ, ΕΚΠ, ΒΣΑΣ, ΜΕΤ και ΔΤ του Πανεπιστημίου σε σχέση με τα υπόλοιπα. Αυτό οφείλεται στον συγκριτικά χαμηλότερο αριθμό εισακτέων σε αυτά τα Τμήματα. Το ΔΤ ως νεότερο Τμήμα έχει λιγότερους φοιτητές που σε συνδυασμό με τον αριθμό των διδασκόντων (9), εμφανίζει χαμηλό λόγο διδασκομένων / διδασκόντων. Το Τμήμα ΜΕΤ εφαρμόζει ως επί το πλείστον ατομική διδασκαλία των οργάνων και για το λόγο αυτό ο αριθμός φοιτητών ανά διδάσκοντα δεν μπορεί να ξεπεράσει ορισμένα όρια. Για τη βελτίωση της σχέσης αυτής και στα Τμήματα ΟΕ, ΟΔΕ, ΔΕΣ και ΛΧ, είναι προφανές ότι είτε θα πρέπει να περιοριστεί ο αριθμός των εισακτέων τους είτε να αυξηθούν οι θέσεις των μελών ΔΕΠ. 32

Πίνακας 9α. Σχέση αριθμού διδασκόντων και διδασκομένων- Μέσοι όροι ακαδημαϊκών ετών 2009-2010 και 2010-2011 Συνολικός αριθμός διδασκόντων Συνολικός αριθμός διδασκομένων Αριθμός φοιτητών που αναλογεί σε κάθε μέλος ΔΕΠ Τμήματα Προπτυχιακών Σπουδών ΟΕ ΟΔΕ ΛΧ ΔΕΣ ΕΠ ΒΣΑΣ ΕΚΠ ΜΕΤ ΔΤ ΜΔΛ 29 21 17 19 30 25 18 27 9 5 1535 1560 955 800 804 386 700 258 292 347 53,88 74,29 58,36 42,08 26,79 15,45 40,09 9,74 32,39 78,15 Συνολικός αριθμός διδασκόντων = μέλη ΔΕΠ και ΕΕΔΙΠ Τμημάτων χωρίς τα μέλη ΕΕΔΙΠ ξένων γλωσσών Συνολικός αριθμός διδασκομένων = ενεργοί φοιτητές ν+2 έτη σπουδών Εικόνα 9. Αριθμός φοιτητών που αναλογεί σε κάθε μέλος ΔΕΠ (ΜΟ για τα ακαδημαϊκά έτη 2009-2010 και 2010-2011). 33

Πίνακας 9β. Αριθμός διδασκομένων σε σχέση με το ποσοστό αποφοιτησάντων Αριθμός διδασκομένων Αποφοιτήσαντες Ποσοστό αποφοιτησάντων ΟΕ 1535 1061 69,11 ΟΔΕ 1560 1117 71,58 ΛΧ 955 704 73,68 ΔΕΣ 800 564 70,45 ΕΠ 804 520 64,7 ΒΣΑΣ 386 Δ/Ι Δ/Ι ΕΚΠ 700 592 84,5 ΜΕΤ 258 186 72,17 ΔΤ 292 Δ/Ι Δ/Ι ΜΔΛ 347 Δ/Ι Δ/Ι 2.4 Αξιολόγηση του Πανεπιστημίου Μακεδονίας σύμφωνα με τις επιδόσεις των φοιτητών Σύμφωνα με τις ακολουθούμενες διεθνώς πρακτικές, οι επιδόσεις των φοιτητών των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων αξιολογούνται σύμφωνα με δυο κριτήρια. Πρώτον, τις βαθμολογικές τους επιδόσεις (Μέσος Βαθμός Πτυχίου ή Grade Point Average) και δεύτερον, το ποσοστό εκείνων που ολοκληρώνουν επιτυχώς τις σπουδές τους (Completion rate). Το Ελληνικό θεσμικό πλαίσιο δεν δίνει τη δυνατότητα για τον υπολογισμό του δεύτερου δείκτη παρά μόνο ως προσεγγιστική εκτίμηση. Για το σκοπό αυτό καταφεύγουμε στη χρήση συναφών δεικτών οι οποίοι αφορούν στη μέτρηση του ποσοστού των φοιτητών που ολοκληρώνουν τις σπουδές τους μετά από συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα. Για λόγους αναλυτικούς αλλά και συνδεόμενους με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο ταξινομούμε την ολοκλήρωση των σπουδών των φοιτητών μας σύμφωνα με τα ακόλουθα χρονικά όρια: Μετά από 4, 5, 6, 8 και 10 έτη σπουδών αντίστοιχα. Η προσέγγιση που θα ακολουθήσουμε στην παρουσίαση των δεδομένων στηρίζεται στην ακόλουθη παραδοχή. Ότι επιθυμούμε να διαπιστώσουμε τη διαχρονική πορεία των επιδόσεων των φοιτητών μας κατά Τμήμα Σπουδών και συνολικά για το Πανεπιστήμιο έτσι ώστε: 34

Να διαμορφώσουμε μια συνολική εικόνα των επιδόσεων του Πανεπιστημίου σε άμεση αναφορά προς την πολιτική διεύρυνσης που ακολουθήθηκε τα τελευταία χρόνια, τόσο σε επίπεδο Τμημάτων, όσο και σε επίπεδο εισαγομένων φοιτητών. Η προσέγγιση αυτή θα μας δώσει τη δυνατότητα να αξιολογήσουμε τις επιδόσεις των δυο νεότερων Τμημάτων (ΔΤ και ΜΔΛ) σε σύγκριση με τα παλαιότερα, αλλά και τυχόν εσωτερικές ανακατατάξεις στις επιδόσεις των παλαιότερων Τμημάτων. Η παρούσα αξιολόγηση να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βάση σύγκρισης (benchmark) των μελλοντικών επιδόσεων των φοιτητών του Πανεπιστημίου μετά τις (όποιες) ανακατατάξεις επιφέρει στο ίδρυμα το σχέδιο ΑΘΗΝΑ. Όπως φαίνεται στον Πίνακα 10 από το 2002 μέχρι το 2008 εγγράφονταν κατά μέσο όρο στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας (10 Τμήματα) 1438 φοιτητές το χρόνο. Ο αριθμός αυτός δεν περιλαμβάνει τα αποφοιτήρια που εκδίδονται από τα Τμήματα κατά το πρώτο έτος σπουδών. Μεταξύ 2006 και 2012 ο μέσος αριθμός των φοιτητών που ολοκλήρωναν τις σπουδές τους ανά έτος ανέρχονταν σε 1093. Η επίδοση αυτή αντιπροσωπεύει, χονδρικά, ποσοστό επιτυχούς ολοκλήρωσης των σπουδών 76%. Το ποσοστό αυτό μπορεί να θεωρηθεί ότι αντιπροσωπεύει επίδοση μετά από μέση διάρκεια σπουδών τα 8 έτη για τα παλαιότερα Τμήματα και τα 7 έτη για τα νεότερα. Πίνακας 10. Εισροές-Εκροές Τμήμα Εισροές 2002-2008 Εκροές 2006-2012 Completion Rate ΟΕ 2019 1578 Μ.Ο. 288 225 0,78 ΟΔΕ 2120 1736 Μ.Ο. 303 248 0,82 ΛΧ 1124 950 Μ.Ο. 161 136 0,85 ΔΕΣ 1131 862 Μ.Ο. 162 123 0,76 ΕΠ 1206 860 Μ.Ο. 172 123 0,71 35

Τμήμα Εισροές 2002-2008 Εκροές 2006-2012 Completion Rate ΒΣΑΣ 490 343 Μ.Ο. 70 49 0,70 ΕΚΠ 730 616 Μ.Ο. 104 88 0,84 ΜΕΤ 372 279 Μ.Ο. 53 40 0,75 ΔΤ 289 127 Μ.Ο. 58 25 0,44 ΜΔΛ 336 177 Μ.Ο. 67 35 0,53 Σύνολο ΠΑΜΑΚ 9817 7528 Μ.Ο/έτος 1438 1093 0,76 Επίσης με βάση τα στοιχεία που μας δόθηκαν από το Κέντρο Υπολογιστών και Δικτύων (ΚΥΔ) όπως φαίνεται στον Πίνακα 11 το ποσοστό των φοιτητών που ολοκληρώνουν τις σπουδές τους μέσα σε 10 χρόνια διαμορφώνεται στο 85%. Το ποσοστό αυτό εμφανίζεται αρκετά σταθερό διαχρονικά. Ωστόσο υπάρχει μια ισχυρή μετατόπιση της συχνότητας απόκτησης πτυχίου από τη διάρκεια 4 έως 6 χρόνια προς τις συχνότητες μεγαλύτερης διάρκειας. Η μετατόπιση αυτή αφορά όλα τα παλαιά Τμήματα του Ιδρύματος αλλά είναι ιδιαίτερα έντονη στο Τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής. 36

Πίνακας 11. Κατανομή της διάρκεια ς σπουδών ανά Τμήμα Τμήμα Διάρκεια Σπουδών 4 έτη 5 έτη 6 έτη 8 έτη 10 έτη Αριθμός Φοιτητών % Αριθμός Φοιτητών % Αριθμός Φοιτητών % Αριθμός Φοιτητών % Αριθμός Φοιτητών % ΟΕ 42 13,5 121 40 172 57,1 218 77 231 80,8 Πανελλήνιες 33 16,7 100 45 143 65,7 167 81,9 179 85,2 Άλλοι 9 8 21 26,3 29 52,6 51 64,5 52 68,4 ΟΔΕ 31 10,2 121 41,4 201 65,7 243 81,3 275 85,7 Πανελλήνιες 24 12,6 100 50,5 148 82,4 193 90,2 216 92,7 Άλλοι 7 6,3 21 22,3 53 42,3 50 58,8 59 67 ΛΧ 38 28,3 78 54,2 114 75,5 138 84,1 156 85,2 Πανελλήνιες 35 33,3 72 58,5 103 82,4 118 90,8 126 93,3 Άλλοι 3 10,3 6 28,6 11 42,3 20 58,8 30 62,5 ΔΕΣ 15 9,9 55 32,9 114 61,7 135 83,3 145 87,3 Πανελλήνιες 11 10,4 44 35,2 84 65,6 109 85,1 117 92,8 Άλλοι 4 8,7 11 26,2 30 52,6 26 76,5 28 75,7 ΕΠ 8 5,1 44 28 111 63,1 147 78,2 145 87,3 37

Τμήμα Διάρκεια Σπουδών 4 έτη 5 έτη 6 έτη 8 έτη 10 έτη Αριθμός Φοιτητών % Αριθμός Φοιτητών % Αριθμός Φοιτητών % Αριθμός Φοιτητών % Αριθμός Φοιτητών % Πανελλήνιες 3 3 30 27,3 80 63,5 106 86,9 113 95,8 Άλλοι 5 8,6 14 29,8 31 62 41 62,2 32 66,6 ΒΣΑΣ 15 19 31 39,2 29 44,7 51 77,3 50 75,8 Πανελλήνιες 14 20,6 27 42,2 25 45,5 43 82,3 46 85,2 Άλλοι 1 8,3 4 26,7 4 40 8 57,1 4 33,3 ΕΚΠ 102 61,4 99 76,1 95 81,2 70 84,3 58 90,1 Πανελλήνιες 43 61,4 51 79,7 50 84,7 50 89,3 52 94,5 Άλλοι 59 61,5 48 72,7 45 77,6 20 74 6 66,6 ΜΕΤ 14 26,9 23 42,6 39 78 46 86,8 51 94,4 Πανελλήνιες 10 24,4 21 50 34 85 36 83,7 34 91,9 Άλλοι 4 36,4 2 16,7 5 50 10 100 17 100 ΔΤ 4 7,4 17 29,3 35 59,3 40 72,7 Ν/Α Ν/Α Πανελλήνιες 4 7,7 15 28,8 35 68,6 40 76,9 Ν/Α Ν/Α Άλλοι 0 0 2 33,3 0 0 0 0 Ν/Α Ν/Α 38

Τμήμα Διάρκεια Σπουδών 4 έτη 5 έτη 6 έτη 8 έτη 10 έτη Αριθμός Φοιτητών % Αριθμός Φοιτητών % Αριθμός Φοιτητών % Αριθμός Φοιτητών % Αριθμός Φοιτητών % ΜΔΛ 16 23,1 29 37,2 40 64,5 43 71,7 Ν/Α Ν/Α Πανελλήνιες 16 25,4 29 43,3 37 68,5 38 76 Ν/Α Ν/Α Άλλοι 0 0 0 0 3 37,5 5 50 Ν/Α Ν/Α Σύνολο ΠΑΜΑΚ 285 19,3 618 42,3 950 64,5 1131 80 1111 85,3 Πανελλήνιες 193 19,5 489 45,8 739 68,8 900 85,6 883 91,2 Άλλοι 92 19 129 32,7 211 53 231 63,8 228 68 39

Η μεγαλύτερη επιδείνωση της εικόνας στην επίδοση του Πανεπιστημίου παρουσιάζεται στο ποσοστό των φοιτητών που ολοκληρώνουν τις σπουδές τους σύμφωνα με τον προβλεπόμενο χρόνο (4 χρόνια). Το ποσοστό αυτό πλησίαζε, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, το 30%, ενώ σήμερα μετά βίας αγγίζει το 20%. Οι όποιες αποκλίσεις στις επιδόσεις μεταξύ διαφορετικών κλάσεων εισαγομένων φοιτητών δεν μπορούν να δικαιολογήσουν την υποχώρηση αυτού του βαθμού. Σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία, η πτώση του Τμήματος Εφαρμοσμένης Πληροφορικής στο συγκεκριμένο δείκτη είναι εντυπωσιακή. Τέλος υπάρχει ένα μικρό ποσοστό φοιτητών που ολοκληρώνουν τις σπουδές τους μετά τα δέκα χρόνια. Για κάθε 1030 περίπου φοιτητές που ορκίζονταν κάθε χρόνο από το 2006 έως το 2012 οι 30 είχαν υπερβεί τα 10 χρόνια σπουδών. Ως εκ τούτου το τελικό ποσοστό φοιτητών που αναμένεται να φτάσει στη λήψη του πτυχίου, σε σχέση με τον αριθμό των εγγραφόμενων εκτιμάται μεταξύ 87%.-88%. Αντίστοιχα, το ποσοστό οριστικής αποτυχίας υπολογίζεται στο 12,5%. 40

3. Αξιολόγηση Διδακτικού Έργου 3.1 Συμμετοχή στη διαδικασία αξιολόγησης του διδακτικού έργου Από το ακαδημαϊκό έτος 2007-2008 μέχρι σήμερα, η αξιολόγηση τόσο στα προπτυχιακά όσο και στα μεταπτυχιακά προγράμματα του Πανεπιστημίου γίνεται με ερωτηματολόγια που τα επεξεργάζεται η ΜΟΔΙΠ του Πανεπιστημίου σε συνεργασία με τις ΟΜΕΑ των Τμημάτων. Τα συγκεντρωμένα στοιχεία τα διαχειρίζεται με τη χρήση ειδικού λογισμικού το Κέντρο Πληροφορικής του Πανεπιστημίου. Τα αποτελέσματα, τόσο σε επίπεδο προγράμματος (προπτυχιακό - μεταπτυχιακό), όσο και σε επίπεδο Τμήματος, διανέμονται στις ΟΜΕΑ των Τμημάτων, ενώ η ατομική αξιολόγηση κάθε μαθήματος/διδάσκοντα, στον διδάσκοντα τον οποίον αφορά. Η έκθεση αυτή αναφέρεται, συνολικά, στα ακαδημαϊκά έτη 2009-2010 και 2010-2011. Όπως φαίνεται και στον Πίνακας 12α που ακολουθεί όσον αφορά τα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών το ποσοστό κάλυψης των μαθημάτων ποικίλλει κατά Τμήμα και βρίσκεται ανάμεσα στο 64,71% και 98,15% των προσφερομένων συνολικά μαθημάτων με εξαίρεση του Τμήματος ΜΕΤ. Στα μεταπτυχιακά προγράμματα το αντίστοιχο ποσοστό προσεγγίζει κατά κανόνα το 100% (Πίνακας 12β). Στην Εικόνα 10 παρουσιάζονται γραφικά τα ποσοστά κάλυψης για τα προπτυχιακά μαθήματα. Ο γενικός μέσος όρος του Πανεπιστημίου σχεδόν αγγίζει το 60%, ενώ τα Τμήματα με την μεγαλύτερη κάλυψη μαθημάτων είναι τα: ΔΕΣ, ΜΔΛ, ΒΣΑΣ, ΔΤ. Το Τμήμα ΜΕΤ εμφανίζει το μικρότερο ποσοστό, 12% και το μεγαλύτερο προσφερόμενων μαθημάτων. Πίνακας 12α. Συγκεντρωτικός πίνακας αξιολόγησης μαθημάτων κατά Τμήμα, 2009-2011 ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΕΣ Αξιολογήθηκαν Προσφέ % ΣΠΟΥΔΕΣ ρθηκαν ΟΕ 110 170 64,71 ΟΔΕ 137 192 71,35 41

ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΕΣ Αξιολογήθηκαν Προσφέ % ΣΠΟΥΔΕΣ ρθηκαν ΕΠ 135 172 78,49 ΔΕΣ 193 210 91,90 ΛΧ 131 160 81,88 ΕΚΠ 152 190 80,00 ΒΣΑΣ 187 201 93,03 ΜΕΤ 95 809 11,74 ΔΤ 106 108 98,15 ΜΔΛ 117 126 92,86 ΣΥΝΟΛΟ (με ΜΕΤ) 1363 2338 58,30 ΣΥΝΟΛΟ (χωρίς ΜΕΤ) 1268 1529 82,93 Εικ. 10. Ποσοστά προπτυχιακών μαθημάτων που αξιολογήθηκαν. Πίνακας 12β. Συγκεντρωτικός πίνακας αξιολόγησης μαθημάτων κατά Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΕΣ Αξιολογήθηκαν Προσφέρθηκαν % ΣΠΟΥΔΕΣ ΔΠΜΣ στη Διοίκηση Επιχειρήσεων 155 156 99,36 ΔΠΜΣ στα Πληροφοριακά 36 36 100,0 0 42

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΕΣ Αξιολογήθηκαν Προσφέρθηκαν % ΣΠΟΥΔΕΣ Συστήματα ΔΠΜΣ στην Οικονομική ΕΠιστήμη 26 26 100,0 0 ΠΜΣ στις Πολιτικές και Οικονομικές Σπουδές Σύγχρονης Αν. και ΝΑ Ευρώπης 20 27 74,07 ΠΜΣ Εφαρμοσμένης Πληροφορικής 90 104 86,54 ΠΜΣ Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής 37 39 94,87 ΠΜΣ Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών 35 35 100,0 0 ΠΜΣ Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής 31 35 88,57 ΠΜΣ στη Στρατηγική Διοικητική Λογιστική και Χρηματοοικονομική Διοίκηση 36 36 ΔΠΜΣ στη Δημόσια Διοίκηση Ολικής Ποιότητας 22 22 ΠΜΣ Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών - Ευρωπαϊκές Πολιτικές Νεολαίας 17 17 100,0 0 100,0 0 100,0 0 ΔΠΜΣ στη Δημόσια Διοίκηση Ολικής Ποιότητας 7 8 87,50 ΣΥΝΟΛΟ 512 541 94,64 43

3.2 Προπτυχιακά Προγράμματα 3.2.1 Παρατηρήσεις σε επίπεδο Ιδρύματος Από μια πρώτη γενική αξιολόγηση των απαντήσεων η συνολική εικόνα κρίνεται θετική. Ο μέσος όρος των απαντήσεων, για κάθε ερώτηση στο σύνολο των Τμημάτων είναι, κατά κανόνα πολύ θετικός, αφού οι αντίστοιχες τιμές των μέσων όρων υπερβαίνουν κατά κανόνα την τιμή 4 (= θετική γνώμη ) ή είναι πολύ κοντά σε αυτήν την τιμή. Ο Πίνακας 13 είναι ο συγκεντρωτικός πίνακας των μέσων όρων για τα προπτυχιακά τμήματα. Αναφέρει τον Μ.Ο κάθε Τμήματος για το σύνολο των ακαδημαϊκών ετών 2009-2011 καθώς και τον συνολικό Μ.Ο. αξιολόγησης του Πανεπιστημίου. Για την κατανόηση των ερωτήσεων που παρουσιάζονται στον Πίνακα 13 αναφέρουμε ότι: Οι απαντήσεις στις ερωτήσεις 1 και 2 αφορούν τη συνολική απόδοση του διδάσκοντα, όπως και την άποψη των φοιτητών για την εν γένει ποιότητα των μαθημάτων, οι ερωτήσεις 3, 4 και 5, αφορούν απαντήσεις σχετικές με επιμέρους πτυχές των διδασκομένων μαθημάτων. Οι ερωτήσεις 6, 7, 8, 9 και 10 αφορούν τη γνώμη των φοιτητών για την παρουσία και συμβολή του διδάσκοντα στην εκπαιδευτική διαδικασία. Οι απαντήσεις στις ερωτήσεις 13 έως και 17 δίνουν την ευκαιρία για μια αξιολόγηση της συμμετοχής και της προσπάθειας των φοιτητών στο εκάστοτε μάθημα καθώς και την άποψή τους για το βαθμό δυσκολίας του. Τόσο για το Μ.Ο. του Ιδρύματος, όσο και για τα επιμέρους Τμήματα υπάρχει μια μικρή διαφορά υπέρ μιας καλύτερης αξιολόγησης της συνολικής απόδοσης του διδάσκοντα σε σχέση με την άποψη των φοιτητών για την εν γένει ποιότητα του μαθήματος (για το Μ.Ο. του Πανεπιστημίου Μακεδονίας 4,08 έναντι 3,99). Η ερωτήσεις σχετικά με την γενική επίδοση των διδασκόντων κατά μέσο όρο για το Ίδρυμα (ερωτήσεις 1 και 2), έχουν μεγάλες τιμές κοντά στο 4 ενώ βρίσκονται σε μεσαίο επίπεδο σε σχέση με τη μέση αξιολόγηση των υπόλοιπων ερωτήσεων. Η επόμενη ομάδα ερωτήσεων, δηλαδή οι ερωτήσεις 3, 4 και 5, αφορούν απαντήσεις σχετικές με επιμέρους πτυχές των διδασκομένων μαθημάτων. Τόσο για το σύνολο του Πανεπιστημίου Μακεδονίας όσο και για τα επιμέρους Τμήματα η ερώτηση 4 (Κατά πόσον το μάθημα ήταν ενδιαφέρον και χρήσιμο για τις σπουδές;) παίρνει την υψηλότερη τιμή 4,16. Αντίθετα, η ερώτηση 5, η οποία αφορά το διδακτικό υλικό, παίρνει τη χαμηλότερη τιμή (ίση με 3,8) για το σύνολο του Ιδρύματος σε σχέση με τις άλλες δύο 44

ερωτήσεις (4 και 5). Στο σύνολο του Ιδρύματος η ερώτηση 3 παίρνει ενδιάμεσες τιμές σε σχέση με αυτές των ερωτήσεων 4 και 5. Οι ερωτήσεις 6, 7, 8, 9 και 10 αφορούν τη γνώμη των φοιτητών για την παρουσία και συμβολή του διδάσκοντα στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι τις υψηλότερες τιμές λαμβάνει για το σύνολο του Πανεπιστημίου η ερώτηση 10, η οποία αφορά τη συνέπεια των διδασκόντων σε σχέση με τις παρουσίες τους στα μαθήματα (τιμή για το Μ.Ο. του Πανεπιστημίου 4,41). Δεν παρατηρείται ομοιόμορφη κατανομή αυτής της διαφοράς και για τα επιμέρους Τμήματα. Για παράδειγμα δεν ισχύει ότι η ερώτηση 10 έχει μεγαλύτερους μέσους όρους για το ΜΕΤ, ΛΧ και το ΒΣΑΣ, όπου υπερτερούν οι μέσες αξιολογήσεις της ερώτησης 6 (ο καθηγητής ερχόταν στο μάθημα προετοιμασμένος). Τη χαμηλότερη τιμή, δίνουν οι απαντήσεις για τη μεταδοτικότητα του διδάσκοντα (απαντήσεις στην ερώτηση 7). Ωστόσο η τιμή αυτή βρίσκεται οριακά χαμηλότερα αυτής της ερώτησης 9 και συνολικά κοντά στο 4. Η τιμή της ερώτησης 7 δεν είναι η χαμηλότερη της ομάδας των ερωτήσεων για όλα τα Τμήματα, αλλά συγκρίνεται με αυτή της 9. Το ΕΚΠ, ΜΕΤ και ΜΔΛ εμφανίζουν χαμηλότερες τιμές στην ερώτηση 9. Οι απαντήσεις στις ερωτήσεις 13 έως και 17 δίνουν την ευκαιρία για μια αξιολόγηση της συμμετοχής και της προσπάθειας των φοιτητών στο εκάστοτε μάθημα καθώς και την άποψή τους για το βαθμό δυσκολίας του. Ένα πρώτο συμπέρασμα από αυτές τις ερωτήσεις είναι ο υψηλός βαθμός παρακολούθησης των μαθημάτων (ερώτηση 13, τιμή Μ.Ο. για το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας ίσο με 4,25). Ένα άλλο συμπέρασμα αφορά την άποψη των φοιτητών για το βαθμό δυσκολίας των μαθημάτων ο οποίος σύμφωνα με τις απαντήσεις τους (ερώτηση 14, τιμή ίση με 3,39 για το σύνολο του Ιδρύματος) κρίνεται ως μέτριος. Σύμφωνα με τις απαντήσεις στην ερώτηση 15 οι φοιτητές διαθέτουν λιγότερο από δύο ώρες την εβδομάδα μελέτη για το κάθε μάθημα, ενώ ο προσδοκώμενος βαθμός κυμαίνεται περίπου στο 7,5. Τέλος, ο στρογγυλοποιημένος Μ.Ο. της βαθμολογίας των φοιτητών, με βάση τα μαθήματα στα οποία έχουν εξετασθεί μέχρι τη στιγμή που συμπλήρωσαν τα ερωτηματολόγια, είναι κατά τι μεγαλύτερος του 7. 3.2.2 Διαφοροποιήσεις μεταξύ των Τμημάτων Πέραν από αυτές τις γενικές παρατηρήσεις, οι αποκλίσεις μεταξύ των Τμηματικών μέσων όρων είναι συχνά σημαντικές. Η αποτίμηση του διδακτικού έργου λαμβάνει κατά κανόνα συστηματικά υψηλές τιμές για 45

κάποια προπτυχιακά προγράμματα σπουδών και συστηματικά χαμηλές τιμές για κάποια άλλα. Αυτή η «συστηματικότητα» μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι διατμηματικού τύπου συγκρίσεις, τουλάχιστον με βάση την παρούσα μορφή των στοιχείων, γενικά θα πρέπει να αποφεύγονται. Στην αντίθετη περίπτωση τα συναγόμενα συγκριτικά αποτελέσματα να ερμηνεύονται με μεγάλη προσοχή. Δεδομένου ότι, όπως θα δούμε και πιο κάτω, αντίστοιχες «συστηματικότητες» διαπιστώθηκαν και στην αξιολόγηση των κατά κάποιον τρόπο αντιστοίχων μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών, το βασικό συμπέρασμα μας είναι πως, ο βαθμός δυσκολίας και η φύση του γνωστικού αντικειμένου των επιμέρους προγραμμάτων, όπως προκύπτει και από τις απαντήσεις των ίδιων των ερωτωμένων φοιτητών (ερωτήσεις 14, 15, 16 και 17) αποτελούν πιθανότατα ερμηνευτικούς παράγοντες των παρατηρημένων συστηματικών αποκλίσεων. Στον Πίνακα 13 παρουσιάζονται δείκτες αξιολόγησης του διδακτικού έργου με βάση τις απαντήσεις που δόθηκαν από τους φοιτητές των επιμέρους Τμημάτων. Από τις απαντήσεις που δόθηκαν, τόσο στις ερωτήσεις για τα μαθήματα όσο και για την παρουσία και συμβολή του διδάσκοντα, τα Τμήματα Οικονομικών Επιστημών (ΟΕ), Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων (ΟΔΕ), Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής (ΛΧ) και Διοίκησης Τεχνολογίας (ΔΤ), εμφανίζουν συστηματικά χαμηλότερες επιδόσεις. Πιο συγκεκριμένα: για την ερώτηση 1 και σε σχέση με τη θέση των αξιολογήσεων των Τμημάτων (Εικόνα 11), μέσους όρους κάτω από το 4 έχουν τα Τμήματα ΛΧ, ΟΕ, ΟΔΕ, ΔΤ, ενώ τα υπόλοιπα εμφανίζουν τιμές υψηλότερες του 4. Την υψηλότερη τιμή εμφανίζει το ΜΕΤ και το ΒΣΑΣ. Στις ερωτήσεις 1 και 2 τα Τμήματα ΛΧ, ΟΕ και ΟΔΕ, ΔΤ παίρνουν τιμές κάτω από το Μ.Ο. του Ιδρύματος. Στις ερωτήσεις 3, 4 και 5 (Εικόνα 13), σχετικές με την ποιότητα χρησιμότητα των διδασκομένων μαθημάτων, τις χαμηλότερες τιμές στις απαντήσεις (δηλαδή κάτω από το Μ.Ο. του Ιδρύματος) παίρνουν τα Τμήματα ΟΕ, ΛΧ, ΔΤ. Στις ερωτήσεις που αφορούν την παρουσία, συμβολή και συνέπεια των διδασκόντων (ερωτήσεις 6, 7, 8, 9 και 10, Εικόνα 14) ξανά οι χαμηλότερες τιμές, δηλαδή κάτω από το Μ.Ο. του Ιδρύματος, έχουν δοθεί από τους φοιτητές των Τμημάτων ΟΔΕ, ΛΧ. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι απαντήσεις των φοιτητών όσον αφορά τη δική τους παρουσία, τα μαθήματά τους, τις προσδοκίες τους από το εκάστοτε μάθημα και τις εν γένει επιδόσεις τους. Σύμφωνα με τις απαντήσεις που δόθηκαν, οι φοιτητές των Τμημάτων ΛΧ και ΟΕ έχουν τις χαμηλότερες προσδοκίες όσον αφορά το βαθμό που πιστεύουν ότι μπορούν να διεκδικήσουν στο εκάστοτε μάθημα (ερώτηση 16), Εικόνα 15. 46

Πίνακας 13. Συγκεντρωτικός πίνακας Μ.Ο αξιολόγησης Προπτυχιακών Τμημάτων 4 ΟΕ ΟΔΕ ΕΠ ΔΕΣ ΛΧ ΕΚΠ ΒΣΑΣ ΜΕΤ ΔΤ ΜΔΛ ΙΔΡΥΜΑ 1. Η συνολική απόδοση του διδάσκοντα ήταν καλή: 3,97 3,98 4,04 4,15 3,74 4,15 4,34 4,59 3,98 4,04 4,08 2. Η ποιότητα του μαθήματος ήταν υψηλή; 3,90 3,90 3,96 4,08 3,67 4,01 4,23 4,45 3,91 3,95 3,99 3. Η οργάνωση και παρουσίαση του μαθήματος ήταν άρτια; 3,91 3,86 3,98 4,03 3,63 4,01 4,26 4,50 3,95 3,97 3,99 4. Το αντικείμενο του μαθήματος ήταν ενδιαφέρον και χρήσιμο για τις σπουδές σας; 4,09 4,19 3,97 4,22 4,02 4,09 4,47 4,48 3,93 4,12 4,16 5. Το διδακτικό υλικό (βιβλία, 3,77 3,79 3,80 3,89 3,38 3,72 4,18 4,16 3,77 3,79 3,80 4 Περιλαμβάνονται όλες οι κατηγορίες μαθημάτων εκτός των ξένων γλωσσών (πλην ΒΣΑΣ) 47

ΟΕ ΟΔΕ ΕΠ ΔΕΣ ΛΧ ΕΚΠ ΒΣΑΣ ΜΕΤ ΔΤ ΜΔΛ ΙΔΡΥΜΑ σημειώσεις, ασκήσεις, άρθρα κλπ) ήταν επαρκές για τις ανάγκες του μαθήματος; 6. Ο καθηγητής ερχόταν στο μάθημα προετοιμασμένος; 4,40 4,32 4,35 4,44 4,04 4,39 4,61 4,73 4,34 4,38 4,38 7. Η μεταδοτικότητα του διδάσκοντα ήταν καλή; 3,79 3,81 3,88 4,00 3,58 4,08 4,28 4,49 3,83 3,94 3,95 8. Ενθάρρυνε τις ερωτήσεις και ευρύτερα τη συμμετοχή στο μάθημα; 3,99 4,03 4,04 4,24 3,86 4,19 4,38 4,58 4,07 4,05 4,13 9. Όποτε χρειάστηκα να λύσω απορίες/ προβλήματα βρήκα τον καθηγητή στις 3,95 3,89 4,02 4,17 3,64 3,96 4,38 4,34 4,16 3,84 4,00 48

ΟΕ ΟΔΕ ΕΠ ΔΕΣ ΛΧ ΕΚΠ ΒΣΑΣ ΜΕΤ ΔΤ ΜΔΛ ΙΔΡΥΜΑ ώρες γραφείου του; 10. Ο διδάσκων ήταν συνεπής στις παρουσίες του στα μαθήματα; 4,40 4,39 4,55 4,55 3,95 4,41 4,56 4,62 4,50 4,46 4,41 11. Η ποιότητα του φροντιστηριακού μαθήματος ήταν υψηλή; 3,81 3,66 3,74 3,79 3,26 3,85 3,91 4,56 3,76 3,89 3,71 12. Η συνολική απόδοση του επικουρικού διδακτικού προσωπικού ήταν καλή; 3,79 3,70 3,84 3,84 3,27 3,94 4,02 4,56 3,80 3,79 3,72 13. Παρακολουθείτε τακτικά τις διαλέξεις; (1=καθόλου, 2=ελάχιστα, 3=τακτικά, 4=πολύ τακτικά, 4,40 4,32 4,23 4,14 4,30 4,12 4,21 4,23 4,16 4,11 4,25 49

ΟΕ ΟΔΕ ΕΠ ΔΕΣ ΛΧ ΕΚΠ ΒΣΑΣ ΜΕΤ ΔΤ ΜΔΛ ΙΔΡΥΜΑ 5=ανελλιπώς) 14. Σε σχέση με την εμπειρία σας από άλλα μαθήματα το μάθημα θεωρείτε ότι είναι: (1=πολύ εύκολο, 2=εύκολο, 3=μέτριας δυσκολίας, 4=δύσκολο, 5=πολύ δύσκολο) 3,54 3,40 3,45 3,37 3,51 3,25 3,33 3,26 3,46 3,30 3,39 15. Εκτός από τις διαλέξεις, πόσες ώρες την εβδομάδα αφιερώνετε σε αυτό το μάθημα; 1= <2 ώρες, 2= 2-4 ώρες, 3= 4-6 ώρες, 4= 6-8 ώρες, 5= >8 ώρες 1,68 1,64 1,71 1,66 1,76 1,53 1,98 1,62 1,95 1,68 1,70 16. Τι βαθμό πιστεύετε ότι 4,27 4,53 4,40 4,61 4,26 4,66 4,72 5,06 4,01 4,55 4,52 50

ΟΕ ΟΔΕ ΕΠ ΔΕΣ ΛΧ ΕΚΠ ΒΣΑΣ ΜΕΤ ΔΤ ΜΔΛ ΙΔΡΥΜΑ μπορείτε να διεκδικήσετε σε αυτό το μάθημα; 1= <5, 2= 5, 3= 6, 4= 7, 5= 8, 6= 9-10 17. Ποιος ήταν ο στρογγυλοποιημέν ος μέσος όρος σας στο τέλος του προηγούμενου εξαμήνου; 1= <5, 2= 5, 3= 6, 4= 7, 5= 8, 6= 9-10 3,78 4,34 4,18 4,34 4,23 4,50 4,37 5,11 3,53 4,31 4,27 18. Σε ποιο στάδιο των σπουδών σας βρίσκεστε; 1= 1ο Έτος, 2= 2ο Έτος, 3= 3ο Έτος, 4= 4ο Έτος, 5= >4ο Έτος 2,62 2,80 2,99 2,65 2,86 2,32 3,05 2,11 2,57 2,53 2,66 51

Εικ. 11. Μέσες αξιολογήσεις των ερωτήσεων 1-18, για τα προπτυχιακά μαθήματα χωρίς τις Ξένες Γλώσσες, για το σύνολο του Πανεπιστημίου Εικ. 12. Μέση αξιολόγηση φοιτητών σχετικά με τις ερωτήσεις 1 και 2 (προπτυχιακά μαθήματα χωρίς Ξένες Γλώσσες) 52

Εικ. 13. Μέση αξιολόγηση φοιτητών σχετικά με τις ερωτήσεις 3 έως 5 (προπτυχιακά μαθήματα χωρίς Ξένες Γλώσσες). Εικ. 14. Μέση αξιολόγηση φοιτητών σχετικά με τις ερωτήσεις 6 έως 10 (προπτυχιακά μαθήματα χωρίς Ξένες Γλώσσες) 53

Εικ. 15. Μέση αξιολόγηση φοιτητών σχετικά με τις ερωτήσεις 13 έως 17 (προπτυχιακά μαθήματα χωρίς Ξένες Γλώσσες). 54

3.2.3 Διδασκαλία ξένων γλωσσών Από μια πρώτη γενική αξιολόγηση των απαντήσεων η προκύπτουσα συνολική εικόνα κρίνεται θετική. Ο μέσος όρος των απαντήσεων, για κάθε ερώτηση στο σύνολο των Τμημάτων είναι, κατά κανόνα πολύ θετικός, μια και οι αντίστοιχες τιμές των μέσων όρων υπερβαίνουν κατά κανόνα την τιμή 4 ( πολύ θετική γνώμη ) ή είναι πολύ κοντά σε αυτήν την τιμή (Εικόνα 16). Οι απαντήσεις στις ερωτήσεις 1 και 2 αφορούν τη συνολική απόδοση του διδάσκοντα. Σε όλες τις περιπτώσεις, δηλαδή τόσο για το Μ.Ο. του Ιδρύματος, όσο και για τα επιμέρους Τμήματα υπάρχει, όπως ακριβώς είδαμε και προηγούμενα, μια διαφορά υπέρ της συνολικής απόδοσης του διδάσκοντα σε σχέση με την άποψη των φοιτητών για την εν γένει ποιότητα του μαθήματος (για το Μ.Ο. του Πανεπιστημίου Μακεδονίας 4,03 έναντι 3,86), Εικόνα 17. Η επόμενη ομάδα ερωτήσεων, δηλαδή οι ερωτήσεις 3, 4 και 5, αφορούν απαντήσεις σχετικές με επιμέρους πτυχές των μαθημάτων ξένων γλωσσών. Για το σύνολο του Πανεπιστημίου Μακεδονίας η ερώτηση 4 (Κατά πόσο το αντικείμενο του μαθήματος ήταν ενδιαφέρον και χρήσιμο για τις σπουδές;) παίρνει χαμηλότερη τιμή (ίση με 3,86) σε σχέση με την ερώτηση 5, η οποία αφορά το διδακτικό υλικό, η οποία παίρνει υψηλότερη τιμή (ίση με 3,99). Σε γενικές γραμμές θα μπορούσαμε να πούμε ότι σε αντίθεση με τα υπόλοιπα μαθήματα του προπτυχιακού προγράμματος (Πίνακας 20) τα μαθήματα των ξένων γλωσσών αξιολογούνται θετικότερα ως προς το διδακτικό υλικό του μαθήματος. Οι ερωτήσεις 6, 7, 8, 9 και 10 αφορούν τη γνώμη των φοιτητών για την παρουσία και συμβολή του διδάσκοντα στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι τις υψηλότερες τιμές λαμβάνει η ερώτηση 10, η οποία αφορά τη συνέπεια των διδασκόντων σε σχέση με τις παρουσίες τους στα μαθήματα. Αυτό ισχύει ανεξαιρέτως για όλα τα Τμήματα (τιμή για το Μ.Ο. του Πανεπιστημίου Μακεδονίας 4,53). Αντίθετα, τη χαμηλότερη τιμή, για το Πανεπιστήμιο συνολικά κάτι που πάλι ισχύει για όλα τα Τμήματα, δίνουν οι απαντήσεις για τη μεταδοτικότητα του διδάσκοντα και για την παρουσία του διδάσκοντα στις ώρες γραφείου(απαντήσεις στην ερώτηση 7 και 9 αντίστοιχα), Εικόνα 19. 55

Οι απαντήσεις στις ερωτήσεις 13 έως και 17 δίνουν την ευκαιρία για μια αξιολόγηση της συμμετοχής και της προσπάθειας των φοιτητών στο εκάστοτε μάθημα καθώς και την άποψή τους για το βαθμό δυσκολίας του. Ένα πρώτο συμπέρασμα από αυτές τις ερωτήσεις είναι ο υψηλός βαθμός παρακολούθησης των μαθημάτων (ερώτηση 13, τιμή Μ.Ο. για το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας ίσο με 4,01). Ένα άλλο συμπέρασμα αφορά την άποψη των φοιτητών για το βαθμό δυσκολίας των μαθημάτων ο οποίος σύμφωνα με τις απαντήσεις τους (ερώτηση 14, τιμή ίση με 2,86 για το σύνολο του Ιδρύματος) κρίνεται μέτριος. Σύμφωνα με τις απαντήσεις στην ερώτηση 15 οι φοιτητές διαθέτουν περίπου δύο ώρες την εβδομάδα μελέτη για το κάθε μάθημα, ενώ ο προσδοκώμενος βαθμός κυμαίνεται περίπου στο 8. Τέλος, ο στρογγυλοποιημένος Μ.Ο της βαθμολογίας των φοιτητών, με βάση τα μαθήματα στα οποία έχουν εξετασθεί μέχρι τη στιγμή που συμπλήρωσαν τα ερωτηματολόγια, είναι μεγαλύτερος του 7 (Εικόνα 19). Πίνακας 14. Συγκεντρωτικός πίνακας Μ.Ο αξιολόγησης Μαθημάτων Ξένων Γλωσσών * Ερωτήσεις ΟΕ ΟΔΕ ΕΠ ΔΕΣ ΛΧ ΕΚΠ ΔΤ ΜΔΛ ΙΔΡΥΜΑ 1. Η συνολική απόδοση του διδάσκοντα ήταν καλή: 4,19 4,09 4,46 3,94 3,93 3,72 4,32 4,28 4,03 2. Η ποιότητα του μαθήματος ήταν υψηλή; 3,99 3,82 4,35 3,82 3,80 3,64 4,21 3,91 3,86 3. Η οργάνωση και παρουσίαση του μαθήματος ήταν άρτια; 4,07 3,86 4,25 3,93 3,95 3,74 4,30 4,13 3,94 4. Το αντικείμενο του μαθήματος ήταν ενδιαφέρον και χρήσιμο για τις σπουδές σας; 3,97 3,79 4,13 4,17 3,68 3,55 3,92 4,13 3,86 5. Το διδακτικό υλικό (βιβλία, σημειώσεις, ασκήσεις, άρθρα κλπ) ήταν επαρκές για τις ανάγκες του μαθήματος; 4,03 3,99 4,25 4,11 3,79 3,90 4,21 4,07 3,99 6. Ο καθηγητής ερχόταν στο 4,54 4,41 4,74 4,26 4,54 4,18 4,48 4,44 4,41 56

Ερωτήσεις ΟΕ ΟΔΕ ΕΠ ΔΕΣ ΛΧ ΕΚΠ ΔΤ ΜΔΛ ΙΔΡΥΜΑ μάθημα προετοιμασμένος; 7. Η μεταδοτικότητα του διδάσκοντα ήταν καλή; 4,06 3,92 4,32 3,63 3,77 3,52 4,25 4,20 3,87 8. Ενθάρρυνε τις ερωτήσεις και ευρύτερα τη συμμετοχή στο μάθημα; 4,33 4,19 4,62 4,14 4,29 3,95 4,50 4,40 4,22 9. Όποτε χρειάστηκα να λύσω απορίες/ προβλήματα βρήκα τον καθηγητή στις ώρες γραφείου του; 4,20 4,11 4,35 3,99 3,90 3,97 2,11 4,05 4,08 10. Ο διδάσκων ήταν συνεπής στις παρουσίες του στα μαθήματα; 4,71 4,50 4,86 4,32 4,74 4,18 4,75 4,60 4,53 11. Η ποιότητα του φροντιστηριακού μαθήματος ήταν υψηλή; 3,23 3,50 4,33 3,48 1,75 3,85 0,50 3,94 3,57 12. Η συνολική απόδοση του επικουρικού διδακτικού προσωπικού ήταν καλή; 3,80 3,55 4,50 3,25 2,00 4,03 0,00 4,00 3,77 13. Παρακολουθείτε τακτικά τις διαλέξεις; (1=καθόλου, 2=ελάχιστα, 3=τακτικά, 4=πολύ τακτικά, 5=ανελλιπώς) 4,08 3,88 3,49 4,19 3,93 4,31 3,73 3,98 4,01 14. Σε σχέση με την εμπειρία σας από άλλα μαθήματα το 2,81 2,72 2,68 3,00 2,79 3,16 2,80 2,77 2,86 57

Ερωτήσεις ΟΕ ΟΔΕ ΕΠ ΔΕΣ ΛΧ ΕΚΠ ΔΤ ΜΔΛ ΙΔΡΥΜΑ μάθημα θεωρείτε ότι είναι: (1=πολύ εύκολο, 2=εύκολο, 3=μέτριας δυσκολίας, 4=δύσκολο, 5=πολύ δύσκολο) 15. Εκτός από τις διαλέξεις, πόσες ώρες την εβδομάδα αφιερώνετε σε αυτό το μάθημα; 1= <2 ώρες, 2= 2-4 ώρες, 3= 4-6 ώρες, 4= 6-8 ώρες, 5= >8 ώρες 1,67 1,52 1,43 2,01 1,38 1,90 1,48 1,49 1,66 16. Τι βαθμό πιστεύετε ότι μπορείτε να διεκδικήσετε σε αυτό το μάθημα; 1= <5, 2= 5, 3= 6, 4= 7, 5= 8, 6= 9-10 5,07 5,15 4,56 5,12 4,93 5,13 4,02 4,86 5,03 17. Ποιος ήταν ο στρογγυλοποιημέν ος μέσος όρος σας στο τέλος του προηγούμενου εξαμήνου; 1= <5, 2= 5, 3= 6, 4= 7, 5= 8, 6= 9-10 4,30 4,37 4,00 4,82 4,47 4,78 3,08 4,82 4,47 18. Σε ποιο στάδιο των σπουδών σας βρίσκεστε; 1= 1ο Έτος, 2= 2ο Έτος, 3= 3ο Έτος, 4= 4ο Έτος, 5= >4ο Έτος 1,75 1,42 1,76 1,72 1,37 1,87 1,17 1,37 1,64 *Περιλαμβάνονται μόνο τα μαθήματα των ξένων γλωσσών (πλην ΒΣΑΣ όπου η ξένη γλώσσα είναι υποχρεωτική) 58

Εικ. 16. Μέσες αξιολογήσεις των ερωτήσεων 1-18, για τα μαθήματα ξένων γλωσσών, για το σύνολο του Πανεπιστημίου. Εικ. 17. Μέση αξιολόγηση φοιτητών σχετικά με τις μαθήματα - Ξένες Γλώσσες). ερωτήσεις 1 και 2 (προπτυχιακά 59

Εικ. 18. Μέση αξιολόγηση φοιτητών σχετικά με τις μαθήματα - Ξένες Γλώσσες). ερωτήσεις 3 έως 5 (προπτυχιακά Εικ. 19. Μέση αξιολόγηση φοιτητών σχετικά με τις ερωτήσεις 6 έως 10 (προπτυχιακά μαθήματα - Ξένες Γλώσσες). 60

Εικ. 20. Μέση αξιολόγηση φοιτητών σχετικά με τις ερωτήσεις 13 έως 17 (προπτυχιακά μαθήματα - Ξένες Γλώσσες). 61

3.3 Μεταπτυχιακά Προγράμματα 3.3.1 Παρατηρήσεις σε επίπεδο Ιδρύματος Από τις απαντήσεις που δόθηκαν στην αξιολόγηση που πραγματοποιήθηκε για τα μεταπτυχιακά προγράμματα, τα οποία λειτουργούσαν κατά τις ακαδημαϊκές χρονιές 2009-2010 και 2010-2011 στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, προκύπτουν σημαντικές ομοιότητες με αυτές των αντιστοίχων προπτυχιακών προγραμμάτων. Από τον Πίνακα 15 και την Εικόνα 20, ένα γενικό συμπέρασμα είναι μια «προς τα πάνω» απόκλιση της βαθμολόγησης των φοιτητών σε σχέση με τα κατά το δυνατόν αντίστοιχα προπτυχιακά προγράμματα. Η συνολική απόδοση του διδάσκοντα αλλά και η ποιότητα του μαθήματος (ερωτήσεις 1 και 2) είναι σε επίπεδο Ιδρύματος υψηλότερη από ότι στα αντίστοιχα προπτυχιακά προγράμματα. Το ίδιο ισχύει και για τις ερωτήσεις 4 έως 10, οι οποίες αφορούν επιμέρους ζητήματα όσον αφορά τα προσφερόμενα μαθήματα και την παρουσία των διδασκόντων. Ακόμη, όπως άλλωστε θα ήταν και αναμενόμενο, η προσπάθεια των φοιτητών και η συμμετοχή τους καταγράφεται ως υψηλότερη σε σχέση με τα αντίστοιχα προπτυχιακά προγράμματα. Οι αποκλίσεις μεταξύ των επιμέρους μεταπτυχιακών προγραμμάτων οι οποίες και επισημαίνονται σε επόμενο σημείο. Στις ερωτήσεις 1 και 2 (ερώτηση 1: «Συνολική απόδοση του διδάσκοντα» και ερώτηση 2: «Ποιότητα του μαθήματος») ο Μ.Ο των απαντήσεων σε επίπεδο Ιδρύματος είναι αντίστοιχα 4,15 και 4,04. Στις ερωτήσεις 3, 4 και 5 (ερωτήσεις σχετικές με την ποιότητα και το ενδιαφέρον του μαθήματος) την υψηλότερη τιμή συγκεντρώνει η απάντηση στην ερώτηση 4 («Ενδιαφέρον και χρήσιμο μάθημα», Μ.Ο Ιδρύματος: 4,2). Όπως και στο προπτυχιακό πρόγραμμα έτσι κι εδώ από τις τρεις αυτές ερωτήσεις τη χαμηλότερη βαθμολογία συγκεντρώνει η ερώτηση για το διανεμόμενο διδακτικό υλικό (ερώτηση 5: 3,82 Μ.Ο Ιδρύματος). Παρατηρώντας τις απαντήσεις στις ερωτήσεις 6, 7, 8, 9 και 10, οι οποίες αφορούν πτυχές της παρουσίας του διδάσκοντα, η ερώτηση με τη μεγαλύτερη βαθμολογία (Μ.Ο Ιδρύματος: 4,59) είναι η ερώτηση 10, η οποία αφορά τη συνέπεια της παρουσίας του διδάσκοντος στα μαθήματα. 62

Ξανά και εδώ τη χαμηλότερη βαθμολογία, όπως ακριβώς και στο προπτυχιακό πρόγραμμα, λαμβάνει η ερώτηση για τη μεταδοτικότητα του διδάσκοντα (Μ.Ο. Ιδρύματος: 4,04). Σημαντικό, πάντως, είναι το γεγονός ότι σε όλες τις ερωτήσεις τις οποίες αναφερθήκαμε σε επίπεδο Ιδρύματος η κατά Μ.Ο. βαθμολογία υπερβαίνει το 4. Οι ερωτήσεις 13, 14, 15, 16 και 17 αφορούν τους ίδιους τους φοιτητές, την παρουσία τους, τη συμμετοχή τους, τις προσπάθειές τους και τις προσδοκίες τους από τα διδασκόμενα μαθήματα. Σύμφωνα με την ερώτηση 13 (Μ.Ο Ιδρύματος: 4,82) οι φοιτητές των μεταπτυχιακών προγραμμάτων παρακολουθούν σχεδόν ανελλιπώς τα προσφερόμενα μαθήματα. Κατά Μ.Ο θεωρούν τα μαθήματα από μέτριας δυσκολίας έως δύσκολα (Μ.Ο Ιδρύματος: 3,51) και εκτός από τις διαλέξεις αφιερώνουν στη μελέτη κάθε ενός μαθήματος πάνω από 4 ώρες την εβδομάδα. Ο βαθμός που πιστεύουν ότι μπορούν να διεκδικήσουν είναι κάτι ανάμεσα στο 7,5 και το 8 ενώ ο στρογγυλοποιημένος Μ.Ο της βαθμολογίας τους στο τέλος του προηγούμενου εξαμήνου ήταν γύρω στο 7,5. 3.3.2 Διαφοροποιήσεις μεταξύ των μεταπτυχιακών προγραμμάτων Οι απαντήσεις οι οποίες δόθηκαν τόσο όσον αφορά τη συνολική επίδοση του διδάσκοντα και την ποιότητα των μαθημάτων (ερωτήσεις 1 και 2) όσο και επιμέρους ζητήματα σχετιζόμενα με τα προσφερόμενα μαθήματα (ερωτήσεις 3 έως 5) και την παρουσία του διδάσκοντα (ερωτήσεις 6 έως 10) εμφανίζουν διαφοροποιήσεις ανάμεσα στα μεταπτυχιακά προγράμματα. Κατά κύριο λόγο τόσο τα μαθήματα όσο και οι διδάσκοντες του μεταπτυχιακού προγράμματος στην Οικονομική Επιστήμη αποσπούν τις χαμηλότερες τιμές σε αρκετές ερωτήσεις, οι οποίες συνδυάζονται με το βαθμό δυσκολίας του προγράμματος, όπως φαίνεται από τις απαντήσεις που δίνουν στην ερώτηση 16. Ιδιαίτερα υψηλή βαθμολόγηση έχουμε «συστηματικά» για τα μεταπτυχιακά προγράμματα των Τμημάτων ΒΣΑΣ και ΔΕΣ. Υψηλές επίσης βαθμολογίες, δηλαδή πάνω από το Μ.Ο του Ιδρύματος, έχουμε και για τα διατμηματικά προγράμματα ΜΒΑ και MIS (Εικόνες 21 και 22). Οι ερωτήσεις 13 έως και 17 αφορούν τις εκτιμήσεις των φοιτητών για τους ίδιους τους εαυτούς τους, για την προσπάθεια που καταβάλλουν, για τα αποτελέσματα της μέχρι τώρα προσπάθειας και για τις προσδοκίες που έχουν όσον αφορά τη βαθμολογία τους για τα επιμέρους μαθήματα. Μια ερώτηση όπου δεν έχουμε σημαντική διαφοροποίηση ανάμεσα στα 63

προγράμματα είναι η ερώτηση 13 που αφορά το βαθμό παρακολούθησης των διαλέξεων. Στην περίπτωση αυτή οι απαντήσεις κυμαίνονται ανάμεσα στο 4,66 και 4,89 διότι οι μεταπτυχιακοί φοιτητές παρακολουθούν από πολύ τακτικά έως ανελλιπώς τις παραδόσεις των μαθημάτων, λόγο του ότι η παρακολούθηση είναι υποχρεωτική. Επίσης σύμφωνα με τις απαντήσεις στην ερώτηση 14 («βαθμός δυσκολίας του μαθήματος») όπως και στην ερώτηση 15, παρατηρείται σχετική ομοιομορφία των μέσων απαντήσεων ανά ΠΜΣ Σύμφωνα με την ερώτηση 16, η οποία αφορά το βαθμό που πιστεύουν ότι μπορούν να διεκδικήσουν ανά μάθημα οι ερωτηθέντες φοιτητές, τις πιο χαμηλές προσδοκίες έχουν οι φοιτητές του μεταπτυχιακού προγράμματος στην Οικονομική Επιστήμη. Σύμφωνα με τις απαντήσεις τους ο βαθμός αυτός υπολείπεται του 7. Αντίθετα, οι φοιτητές των προγραμμάτων στο ΜΒΑ, στο ΕΚΠ και στο ΔΕΣ έχουν συγκριτικά υψηλές. Τέλος, το χαμηλότερο στρογγυλοποιημένο Μ.Ο όσον αφορά τη βαθμολογία τους στο τέλος του προηγούμενου εξαμήνου (ερώτηση 17) εμφανίζουν οι φοιτητές του μεταπτυχιακού προγράμματος στην Οικονομική Επιστήμη (Μ.Ο βαθμολογίας κατά τι λιγότερο από 7). Αντίθετα, συγκριτικά υψηλή βαθμολογία έχουν οι φοιτητές των μεταπτυχιακών προγραμμάτων των Τμημάτων ΔΕΣ και ΕΚΠ. Σύμφωνα με τις απαντήσεις τους, ο Μ.Ο βαθμολογίας τους είναι μεταξύ 8 και 8,5. 64

Πίνακας 15. Συγκεντρωτικός πίνακας Μ.Ο αξιολόγησης Μεταπτυχιακών Τμημάτων Ερωτήσεις MBA MIS ΔΠΜΣ ΟΕ ΠΜΣ ΒΣΑΣ ΠΜΣ ΕΠ ΠΜΣ ΣΤΡΛΧ ΠΜΣ ΔΕΣ ΠΜΣ ΕΚΠ ΠΜΣ ΛΧ ΠΜΣ ΕΛΕ ΠΜΣ ΔΕΣ/ΕΠΝ ΔΠΜΣ ΔΕΣ/ΔΔΟΠ ΙΔΡΥΜΑ 1. Η συνολική απόδοση του διδάσκοντα ήταν καλή: 4,12 4,15 3,82 4,37 4,15 3,91 4,52 4,15 4,27 4,10 4,62 4,61 4,15 2. Η ποιότητα του μαθήματος ήταν υψηλή; 3,98 4,04 3,72 4,27 4,03 3,84 4,46 4,04 4,18 3,98 4,58 4,50 4,04 3. Η οργάνωση και παρουσίαση του μαθήματος ήταν άρτια; 4,00 4,09 3,74 4,20 4,10 3,75 4,38 3,99 4,13 3,95 4,58 4,47 4,04 4. Το αντικείμενο του μαθήματος ήταν ενδιαφέρον και χρήσιμο για τις σπουδές σας; 4,18 4,24 4,03 4,35 4,05 4,16 4,58 4,24 4,35 4,27 4,60 4,52 4,20 5. Το διδακτικό υλικό (βιβλία, σημειώσεις, ασκήσεις, άρθρα κλπ) ήταν επαρκές για τις ανάγκες του μαθήματος; 3,82 3,79 3,82 4,07 3,76 3,61 4,20 3,69 4,06 3,75 4,39 4,24 3,82 6. Ο καθηγητής ερχόταν στο μάθημα προετοιμασμένος; 4,40 4,39 4,14 4,54 4,46 4,18 4,71 4,42 4,43 4,34 4,81 4,76 4,41 65

Ερωτήσεις MBA MIS ΔΠΜΣ ΟΕ ΠΜΣ ΒΣΑΣ ΠΜΣ ΕΠ ΠΜΣ ΣΤΡΛΧ ΠΜΣ ΔΕΣ ΠΜΣ ΕΚΠ ΠΜΣ ΛΧ ΠΜΣ ΕΛΕ ΠΜΣ ΔΕΣ/ΕΠΝ ΔΠΜΣ ΔΕΣ/ΔΔΟΠ ΙΔΡΥΜΑ 7. Η μεταδοτικότητα του διδάσκοντα ήταν καλή; 4,02 3,91 3,59 4,27 4,00 3,77 4,48 4,13 4,24 4,01 4,56 4,55 4,04 8. Ενθάρρυνε τις ερωτήσεις και ευρύτερα τη συμμετοχή στο μάθημα; 4,25 4,21 3,85 4,38 4,13 4,07 4,54 4,29 4,33 4,18 4,63 4,50 4,21 9. Όποτε χρειάστηκα να λύσω απορίες/ προβλήματα βρήκα τον καθηγητή στις ώρες γραφείου του; 4,24 4,30 3,90 4,39 4,26 4,04 4,50 4,44 4,26 4,18 4,68 4,71 4,24 10. Ο διδάσκων ήταν συνεπής στις παρουσίες του στα μαθήματα; 4,57 4,75 4,17 4,58 4,72 4,43 4,77 4,62 4,48 4,53 4,86 4,85 4,59 11. Η ποιότητα του φροντιστηριακού μαθήματος ήταν υψηλή; 4,14 4,38 3,79 4,78 3,44 4,09 4,10 4,23 4,11 4,01 4,82 4,43 4,00 12. Η συνολική απόδοση του επικουρικού διδακτικού προσωπικού ήταν 4,24 4,48 3,86 4,48 3,58 4,25 4,25 4,31 4,04 4,12 4,81 4,35 4,05 66

Ερωτήσεις MBA MIS ΔΠΜΣ ΟΕ ΠΜΣ ΒΣΑΣ ΠΜΣ ΕΠ ΠΜΣ ΣΤΡΛΧ ΠΜΣ ΔΕΣ ΠΜΣ ΕΚΠ ΠΜΣ ΛΧ ΠΜΣ ΕΛΕ ΠΜΣ ΔΕΣ/ΕΠΝ ΔΠΜΣ ΔΕΣ/ΔΔΟΠ ΙΔΡΥΜΑ καλή; 13. Παρακολουθείτε τακτικά τις διαλέξεις; (1=καθόλου, 2=ελάχιστα, 3=τακτικά, 4=πολύ τακτικά, 5=ανελλιπώς) 4,81 4,84 4,89 4,70 4,86 4,78 4,85 4,75 4,82 4,86 4,66 4,71 4,82 14. Σε σχέση με την εμπειρία σας από άλλα μαθήματα το μάθημα θεωρείτε ότι είναι: (1=πολύ εύκολο, 2=εύκολο, 3=μέτριας δυσκολίας, 4=δύσκολο, 5=πολύ δύσκολο) 3,36 3,54 3,75 3,58 3,56 3,50 3,61 3,31 3,66 3,62 3,44 3,54 3,51 15. Εκτός από τις διαλέξεις, πόσες ώρες την εβδομάδα αφιερώνετε σε αυτό το μάθημα; 1= <2 ώρες, 2= 2-4 ώρες, 3= 4-6 ώρες, 4= 6-8 ώρες, 5= >8 ώρες 2,11 2,54 2,88 2,49 2,49 2,32 2,82 2,46 2,27 2,51 2,45 2,33 2,39 16. Τι βαθμό 4,78 4,74 3,79 4,47 4,63 4,80 4,66 5,45 4,40 4,54 5,16 5,02 4,66 67

Ερωτήσεις MBA MIS ΔΠΜΣ ΟΕ ΠΜΣ ΒΣΑΣ ΠΜΣ ΕΠ ΠΜΣ ΣΤΡΛΧ ΠΜΣ ΔΕΣ ΠΜΣ ΕΚΠ ΠΜΣ ΛΧ ΠΜΣ ΕΛΕ ΠΜΣ ΔΕΣ/ΕΠΝ ΔΠΜΣ ΔΕΣ/ΔΔΟΠ ΙΔΡΥΜΑ πιστεύετε ότι μπορείτε να διεκδικήσετε σε αυτό το μάθημα; 1= <5, 2= 5, 3= 6, 4= 7, 5= 8, 6= 9-10 17. Ποιος ήταν ο στρογγυλοποιημένος μέσος όρος σας στο τέλος του προηγούμενου εξαμήνου; 1= <5, 2= 5, 3= 6, 4= 7, 5= 8, 6= 9-10 4,77 4,85 3,43 4,13 4,39 4,40 4,01 5,62 4,05 4,33 4,98 5,13 4,53 18. Σε ποιο στάδιο των σπουδών σας βρίσκεστε; 1= 1ο Έτος, 2= 2ο Έτος, 3= 3ο Έτος, 4= 4ο Έτος, 5= >4ο Έτος 1,42 1,36 1,38 1,23 1,28 1,30 1,20 1,49 1,21 1,30 1,40 1,60 1,36 68

Εικ. 21. Μέσες αξιολογήσεις των ερωτήσεων 1-18, ΠΜΣ, για το σύνολο του Πανεπιστημίου. Εικ. 22. Μέση αξιολόγηση φοιτητών σχετικά με τις ερωτήσεις 1 και 2 (μεταπτυχιακά μαθήματα). 69

Εικ. 23. Μέση αξιολόγηση φοιτητών σχετικά με τις ερωτήσεις 3 έως 5 (μεταπτυχιακά μαθήματα). Εικ. 24. Μέση αξιολόγηση φοιτητών σχετικά με τις ερωτήσεις 6 έως 10 (μεταπτυχιακά μαθήματα). 70