ΕΞΑΡΤΗΣΙΟΓΟΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΞΑΡΤΗΣΙΟΓΟΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ
ΚΑΠΝΟΣ Η χρήση του καπνού γινόταν από ιθαγενείς από τα αρχαία χρόνια (ενδείξεις για ύπαρξη καπνού µέσα σε αγγεία 15000 ετών). Πρωτοεµφανίστηκε στην Αµερική το 1492 από τον Χριστόφορο Κολόµβο. Στην Πορτογαλία ξεκίνησε η καλλιέργεια το 1550 και επεκτάθηκε στην Ευρώπη µετά τον 16 ο αιώνα. Με τη βιοµηχανοποίηση του τσιγάρουο καπνός εντάχθηκε στην καθηµερινότητα των ευρωπαίων και υπήρχε συνεχής αύξηση της χρήσης του. Η χρήση αυξήθηκε κατά τους παγκόσµιους πολέµους. Στην Ελλάδα πρωτοήρθε το 1820.
ΑΛΚΟΟΛ Αρχικά χρησιµοποιούνταν για φαρµακευτικούς και θρησκευτικούς σκοπούς Η παραγωγή της ξεκίνησε από τους πρώτους ανθρώπινους πολιτισµούς. Ένα από τα πρώτα ποτά είναι η µπύρα (5000 π.χ.) Το 1920-1933 θα απαγορευθεί η πώληση και η κατανάλωση οινοπνευµατωδών ποτών στην Αµερική
ΑΛΚΟΟΛ Παρ όλους τους αυστηρούς περιορισµούς θα υπάρξει αύξησητου αριθµού των αλκοολικών και το µέτρο θα αποσυρθεί. Η χρήση του αλκοόλ δεν µειώθηκε στο πέρασµα του χρόνου και µέχρι σήµερα εκατοµµύρια άνθρωποι κάνουν χρήση αλκοόλ.
ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Χρήση φυτών και λουλουδιών από τα αρχαία χρόνια. Κυρίως για φαρµακευτικούς και θρησκευτικούς σκοπούς. Πρώτες ενδείξεις χρήσης βρίσκουµε στις χώρες της λατινικής Αµερικής. Με την πάροδο του χρόνου αρχίζει να ξεθωριάζει η εντύπωση ότι οι ουσίες έχουν θεραπευτικό χαρακτήρα. Σταδιακά υιοθετούν το ρόλο εξαρτησιογόνων ουσιών.
ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Η κοκαΐνη αρχίζει να χρησιµοποιείται ως τοπικό αναισθητικό το 1914 Το χασίς πιστεύεται ότι αντικατέστησε στους ισλαµικούς πληθυσµούς τη χρήση του αλκοόλ που απαγορευόταν από το κοράνι. Στη σηµερινή εποχή τα ναρκωτικά θεωρούνται άκρως βλαβερά και η διακίνηση τους εξυπηρετεί οικονοµικά συµφέροντα κρατών.
ΧΩΡΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
ΚΑΠΝΟΣ Μέγεθος παραγωγής και εκτάσεων καλλιέργειας σε κάθε χώρα.
ΑΛΚΟΟΛ Η πρώτη απόσταξη στον κόσµο έλαβε χώρα στην Ιταλία κατά την εποχή του Μεσαίωνα. Ρωσία (Βότκα) Καλιφόρνια (Κρασί) Γαλλία (Κρασί) Ιταλία (Κρασί) Ιβηρική Χερσόνησος (Κρασί) Γερµανία (Κρασί) Αυστραλία (Κρασί) Σκωτία (Ουίσκι) Ελλάδα (Τσίπουρο, Ρακί, Ούζο)
ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ
ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΕΞΑΡΤΗΣΙΟΓΟΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ
ΚΑΠΝΟΣ Κυρίως από ασιατικές χώρες και χώρες της λατινικής Αµερικής. ιακίνηση µέσω φορτηγών πλοίων και Ι.Χ. Από µικρές οµάδες που δρουν σε πολλά σηµεία του πλανήτη. Υπολογίζεται πως το 1/6 της παγκόσµιας ποσότητας καπνού διακινείται λαθραία.
ΑΛΚΟΟΛ Κυρίως από την Αµερική και την Ευρώπη. Ένα µεγάλο ποσοστό της διακίνησης γίνεται σε νεαρά άτοµα ηλικίας από 12 έως 17 ετών. Υπάρχει επίσης µεγάλο ποσοστό ποτοαπαγόρευσης σε Υπάρχει επίσης µεγάλο ποσοστό ποτοαπαγόρευσης σε αφρικάνικες και ασιατικές χώρες κάτι που αυξάνει την παράνοµη διακίνηση.
ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Κυρίως από Αµερική,Η.Π.Α. και Κίνα προς τον υπόλοιπο πλανήτη Με τρόπους όπως:μέσω θαλάσσης, µε φορτηγά αλλά και µικρότερες ποσότητες µέσω συµβατικών Ι.Χ. Απασχολεί πάνω από 2 εκατοµµύρια άτοµα παγκοσµίως. Κόµβος διακίνησης από την Ασία στην Ελλάδα και στην Ευρώπη
ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ
ΤΣΙΓΑΡΟ ιοξειδιο του ανθρακα Νικοτίνη Μονοξειδιο του ανθρακα Άλλα αέρια ΑΛΚΟΟΛ Αιθανόλη ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Κυρίως από κάνναβη Κοκαΐνη : φυτό κόκα Χασίς : κάνναβη Μαριχουάνα :κάνναβη
ΣΧΕΣΗ ΔΟΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Κατά την περίοδο ευφορίας, η οποία µπορεί να διαρκέσει περίπου 30 λεπτά, ο χρήστης βιώνει χαµηλή κούραση, και πνευµατική εγρήγορση. Ωστόσο ορισµένοι χρήστες γίνονται ευέξαπτοι, ανήσυχοι ή υπερκινητικοί mg/100 ml ΑΛΚΟΟΛ 20 mg Αίσθηµα χαλάρωσης 100 mg Αδυναµίαβαδίσµατος 180 mg Έντονη µέθη. Ενδεχόµενη απώλεια µνήµης 300 mg Πιθανή απώλεια ελέγχου της ουροδόχου κύστης και κώµα 500 mg Κίνδυνος θανάτου αν δεν παρασχεθεί ιατρική βοήθεια
ΤΡΟΠΟΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΣΙΓΑΡΟ ΝΙΚΟΤΙΝΗ Μεταφέρεται στον εγκέφαλο του καπνιστή, ανεβάζοντας τους σφυγµούς της καρδιάς και την πίεση του αίµατος, καταπιέζει την όρεξη, ελαττώνει την θερµοκρασία του σώµατος. ΜΟΝΟΞΕΙ ΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ αναµιγνύεται µε την αιµοσφαιρίνη του αίµατος, µε αποτέλεσµα να µειώνεται η ποσότητα του οξυγόνου που πηγαίνει στους ιστούς και στα κύτταρα του σώµατος. ΑΛΚΟΟΛ Ποσότητα του αλκοόλ που καταναλώνουµεαπορροφάται απ το αίµα και µέσω αυτού φτάνει στον εγκέφαλο, ο όποιος παύει να λειτουργεί σωστά. Επηρεάζει τους νευροδιαβιβαστεςπροκαλώντας ένα αίσθηµα ηρεµίας και χαλάρωσης
ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Η κάθεναρκωτικήουσία ενεργεί µε διαφορετικό τρόπο. ιεγερτικάόπωςη κοκαΐνη, το «έκστασι» και το σπίντ, δραστηριοποιούν τη λειτουργία του εγκεφάλου, ενώ κατευναστικά, όπως το αλκοόλ και οι διαλυτές ουσίες επιβραδύνουν τη λειτουργία του
ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΙΟΓΟΝΑ ΜΕΘΑ ΟΝΗ Από πολλούς αµφισβητείται η ορθότητα και αποτελεσµατικότητά της. Υπάρχει κίνδυνος υπερδοσολογίας -καιπεριστατικάθανάτων. Τα υποκατάστατα δεν προκαλούνευφορία, ενώ µειώνουν σηµαντικά την επιθυµία για χρήση της ουσίας.
ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΝΑΡΞΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΟΥΣΙΩΝ
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Ψυχολογικοί παράγοντες: Ανεκπλήρωτες συναισθηματικές ανάγκες Αδυναμία για επικοινωνία Έλλειψη αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης Έντονα προβλήματα Εσωτερικές συγκρούσεις Ενδοοικογενειακά θέματα Κοινωνικοποίηση εφήβου: Τάση για ανεξαρτησία Ρήξεις µε οικογένεια Λανθασµένα πρότυπα
Κοινωνικοί παράγοντες Αυταρχική αγωγή (δεν τείνει στη διάπλαση δηµιουργικών και συνειδητών πολιτών) Υποβάθµιση της ποιότητας ζωής (έλλειψη δηµιουργικότητας οδηγεί σε λανθασµένες µορφές ψυχαγωγίας) Η επιρροή της οµάδας (κάποιας οµάδας που επιβάλλει στα µέλη της την προσαρµογή στα πρότυπα συµπεριφοράς και τις "αξίες" της) Ατοµικοί παράγοντες Εφηβεία-σηµαντικές αναπτυξιακές αλλαγές Πληθώρα νέων ερεθισµάτων και προτύπων Έντονη συναισθηµατική φόρτιση, προβληµατισµούς, διλήµµατα και επιθυµία διερεύνησης των εµπειριών µέσα από τον πειραµατισµό µε νέες καταστάσεις και νέες µορφές συµπεριφοράς
ΗΛΙΚΙΕΣ ΠΟΥ ΣΥΝΑΝΤΑΤΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ Η ΧΡΗΣΗ ΚΑΠΝΟΣ ύο στους πέντε 15χρονους εφήβους (42,1%) έχουν καπνίσει τσιγάρο τουλάχιστον µία φορά και ένας στους 10 (10,2%) καπνίζει καθηµερινά µε την πλειονότητααυτώννακαπνίζουντουλάχιστον 6 τσιγάρα. ιαχρονικά, απότο 1998 στο 2010 παρατηρείται τάσηµείωσηςτουποσοστούτων 15χρονων εφήβωνπουκαπνίζουνκαθηµερινά (13,7% το 1998 και 10,2% το 2010).
ΑΛΚΟΟΛ Ένας στους τρεις 15χρονους καταναλώνει κάποιο οινοπνευµατώδες ποτό τουλάχιστον µία φορά την εβδοµάδα. Καταναλώνουν οινοπνευµατώδη περισσότερα αγόρια απ ότι κορίτσια, ιδιαίτεραόσοαυξάνεταιη συχνότητακαιη ποσότητα που καταναλώνεται. ύο στους 5 εφήβους ηλικίας 15 ετών έχουν µεθύσει τουλάχιστον µία φορά. Ένας στους 5 εφήβους ηλικίας 11-15 ετών αναφέρει ότι πολλοί φίλοι του πίνουν οινοπνευµατώδη ποτά. Συγκριτικά µε το 2006, το 2010 έχει αυξηθεί σηµαντικά το ποσοστό των 15χρονων µαθητών που καταναλώνουν οινοπνευµατώδη σε εβδοµαδιαία βάση
ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Χρήση κάνναβης έχουν κάνει το 7,2% των 15χρονων µαθητών (10,6% τωναγοριώνκαι 3,7% τωνκοριτσιών), ενώτα 2/3 αυτών έχουν επαναλάβει τη χρήση 3 ή και περισσότερες φορές. Αύξηση στη χρήση κάνναβης στους 15χρονους από 3,7% το 2006 στο 7,2% το 2010. Χρήση κάποιας άλλης παράνοµης ουσίας εκτός κάνναβης και έκσταση έχουν κάνει τουλάχιστον µία φορά το 3,1% των 15χρονων εφήβων. Χρήση εισπνεόµενων ουσιών έχουν κάνει τουλάχιστον µία φορά το 8% των 15χρονων εφήβων. Χρήση ηρεµιστικών/υπνωτικών φαρµάκων (χωρίς τη σύσταση γιατρού) έχουν κάνει το 3% των 15χρονων µαθητών.
ΘΕΣΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ-ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Λόγοι που το φαινόµενο παρουσιάζεται στα σχολεία: Φόβος Άγνοια Περιφρόνηση Απάθεια Ανεπαρκής ενηµέρωση Εναλλακτικέςλύσεις: Πρόγραµµα Αγωγής Υγείας ιαµόρφωση συγκεκριµένης άποψης για τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσίων Οργάνωση ειδικών ηµερίδων µε τη συµµετοχή των καθηγητών και των µαθητών Επιµορφώσεις του εκπαιδευτικού προσωπικού σχετικά µε την ορθή αντιµετώπιση του φαινοµένου Ειδικά προγράµµατα απεξάρτησης για µαθητές Ψυχολογική υποστήριξη των µαθητών-χρηστών Ενηµέρωση των γονέων
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΧΡΗΣΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΙΟΓΩΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ
ΤΣΙΓΑΡΟ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Μακροπρόθεσμες Πιθανή µελλοντική χρήση από τα υπόλοιπα µέλη Κατάρρευση προϋπολογισµού οικογένειας Βραχυπρόθεσμες Παθητικό κάπνισµα Κακήεπιρροήγιαταπαιδιά ΚΟΙΝΩΝΙΑ Μη αποδοχή καπνιστών από το περιβάλλον τους λόγω καπνοαπαγόρευσης σε δηµόσιους χώρους Αποµόνωση στον εργασιακό χώρο
Βραχυπρόθεσμες Μείωση χρόνου αντίδρασης Μέθη Αϋπνία ΑΛΚΟΟΛ Υγεία Μακρυπρόθεσμες Επίδραση στο κεντρικό νευρικό σύστηµα Αϋπνία Καταστροφή ζωτικών οργάνων Βραχυπρόθεσμες Ενδοοικογενειακή βία Κακοποίηση παιδιών ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Μακρυπρόθεσμες Κατάρρευση προϋπολογισµού
ΑΛΚΟΟΛ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Βραχυπρόθεσμες Πρόκληση ατυχήµατος µε πιθανό θάνατο ή αναπηρία Αύξηση αποπειρών αυτοκτονίας Μακρυπρόθεσμες Πρόκληση ατυχήµατος µε πιθανό θάνατο η αναπηρία Μη αποδοχή αλκοολικών Μείωση παραγωγικότητας στην εργασία
ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗ Καταστροφή ζωτικών οργάνων Απώλεια μνήμης ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΗ Αιμορραγίες Κατάπτωση ή υπερδιέγερση Πρόωρη γήρανση AIDS θάνατος
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ιάλυση της οικογένειας Ενδοοικογενειακή βία Απώλεια ή αποµάκρυνση µέλους της οικογένειας Κατάρευση προϋπολογισµού Απώλεια εργασίας ΚΟΙΝΩΝΙΑ Απόρριψη απεξαρτηµένων ανθρώπων λόγω του κοινωνικού στιγµατισµού
ΠΡΟΛΗΨΗ-ΘΕΡΑΠΕΙΑ- ΕΠΑΝΕΝΤΑΞΗ
ΠΡΟΛΗΨΗ Γενικά: Εθνική εκστρατεία ενηµέρωσης ( τηλεόραση, διαδίκτυο κ.ά.) Εκπαίδευση στα σχολεία ( παιδιών και εκπαιδευτικών) Ενηµέρωση των παιδιών από τους γονείς Απαγόρευση πώλησης Προγράµµατα τηλεσυµβουλευτικής Ειδικά: Έλεγχος των αλκοολούχων ποτών Απαγόρευση οδήγησης υπό την επήρεια αλκοόλ Απαγόρευση αλκοόλ στους χώρους εργασίας Προειδοποιητική σήµανση επικινδυνότητας σε αλκοόλ και καπνό Πολιτική τιµών για τον περιορισµό της ζήτησης σε αλκοόλ και καπνό Περιορισµός στη διαφήµιση σε αλκοόλ και καπνό Απαγόρευση καπνίσµατος στους δηµόσιους χώρους
Ατομικήπροσπάθεια: Απόφαση Προετοιµασία Πράξη Συντήρηση ΘΕΡΑΠΕΙΑ Κοινωνική προσπάθεια: Κέντρα απεξάρτησης Ειδικές κλινικές και κέντρα αποτοξίνωσης Επίβλεψη από ειδικούς Περιορισµός της δόσης και χρήση υποκατάστατων Ψυχολογική υποστήριξη
ΕΠΑΝΕΝΤΑΞΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Πρόσληψη πρώην εξαρτημένων στην πρότερη εργασία τους Δημιουργία ομάδων για την υποστήριξη των απεξαρτημένων Δημιουργία κοινωνικής αντίληψης Υποστήριξη από οικογένεια και φίλους Βοήθεια με σκοπό τον εύρεση δουλειάς και σπιτιού
Αποτελέσματα Ερωτηματολογίου Χρήση ουσιών στο κοντινό περιβάλλον 4% 7% 46% 43% Όχι Καπνός Αλκοόλ Ναρκωτικά
Έχετε εύκολη πρόσβαση στις εξαρτησιογόνες ουσίες; Πρέπει να υπάρχουν ποινές για την χρήση ουσιών στα σχολεία 20% 10% 70% Καπνό Αλκοόλ 26% Ναρκωτικά 74% Ναι Όχι
Πιστεύετε πως τα κέντρα απεξάρτησης είναι αποτελεσµατικά Πιστεύετε πως η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών συνδέεται µε την οικονοµική πολιτική κρατών 35% Ναι 43% Ναι 65% Όχι 57% Όχι