ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 13.5.2015 COM(2015) 263 final Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων της Λετονίας για το 2015 και τη διατύπωση γνώμης του Συμβουλίου σχετικά με το Πρόγραμμα Σταθερότητας της Λετονίας για το 2015 EL EL
Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων της Λετονίας για το 2015 και τη διατύπωση γνώμης του Συμβουλίου σχετικά με το Πρόγραμμα Σταθερότητας της Λετονίας για το 2015 ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 121 παράγραφος 2 και το άρθρο 148 παράγραφος 4, Έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου, της 7ης Ιουλίου 1997, για την ενίσχυση της εποπτείας της δημοσιονομικής κατάστασης και την εποπτεία και τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών 1, και ιδίως το άρθρο 5 παράγραφος 2, Έχοντας υπόψη τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 2, Έχοντας υπόψη τα ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 3, Έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής Απασχόλησης, Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Οικονομικής και Δημοσιονομικής Επιτροπής, Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας, Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής Οικονομικής Πολιτικής, Εκτιμώντας τα ακόλουθα: (1) Στις 26 Μαρτίου 2010, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δρομολόγηση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», μιας νέας στρατηγικής για την ανάπτυξη και την απασχόληση, η οποία, βασιζόμενη στον μεγαλύτερο συντονισμό των οικονομικών πολιτικών, θα εστιάσει το ενδιαφέρον της σε νευραλγικούς τομείς στους οποίους απαιτείται δράση ώστε να ενισχυθεί το δυναμικό διατηρήσιμης ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης. (2) Στις 13 Ιουλίου 2010, το Συμβούλιο, βάσει των προτάσεων της Επιτροπής, εξέδωσε σύσταση σχετικά με τους γενικούς προσανατολισμούς της οικονομικής πολιτικής των κρατών μελών και της Ένωσης (2010 έως 2014) και, στις 21 Οκτωβρίου 2010, εξέδωσε απόφαση σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών, οι οποίες από κοινού αποτελούν τις 1 2 3 ΕΕ L 209 της 2.8.1997, σ. 1. COM(2015) 263 P8_TA(2015)0067, P8_TA(2015)0068, P8_TA(2015)0069 EL 2 EL
«ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές». Τα κράτη μέλη κλήθηκαν να λάβουν υπόψη τις ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές στις οικείες εθνικές οικονομικές πολιτικές και πολιτικές απασχόλησης. (3) Στις 8 Ιουλίου 2014, το Συμβούλιο εξέδωσε σύσταση σχετικά με το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων της Λετονίας για το 2014 και διατύπωσε τη γνώμη του σχετικά με το επικαιροποιημένο Πρόγραμμα Σταθερότητας της Λετονίας για το 2014. (4) Στις 28 Νοεμβρίου 2014, η Επιτροπή εξέδωσε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης 4, με την οποία σηματοδοτήθηκε η έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2015 σχετικά με τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Την ίδια ημέρα, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή εξέδωσε την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης 5, στην οποία διαπίστωσε ότι η Λετονία δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. (5) Στις 18 Δεκεμβρίου 2014, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε τις προτεραιότητες για τόνωση των επενδύσεων, επιτάχυνση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και υλοποίηση υπεύθυνης, ευνοϊκής για την ανάπτυξη δημοσιονομικής εξυγίανσης. (6) Στις 26 Φεβρουαρίου 2015, η Επιτροπή δημοσίευσε την έκθεση χώρας του 2015 για τη Λετονία 6. Στην έκθεση αξιολογείται η πρόοδος που επετεύχθη από τη Λετονία σε σχέση με τις ειδικές για τη χώρα συστάσεις που εκδόθηκαν στις 8 Ιουλίου 2014. (7) Στις 17 Απριλίου 2015, η Λετονία υπέβαλε το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων για το 2015 και το Πρόγραμμα Σταθερότητας για το 2015. Για να ληφθεί υπόψη η αλληλεξάρτησή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτόχρονα. (8) Επί του παρόντος, η Λετονία υπάγεται στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και επωφελείται από την εφαρμογή της ρήτρας συστημικής μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος όπως επιβεβαιώνεται από την Eurostat. Στο Πρόγραμμα Σταθερότητας του 2015, η Λετονία ζήτησε προσωρινή απόκλιση από την απαιτούμενη πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου στόχου, διότι εξακολουθεί να εφαρμόζει μείζονες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στον τομέα της υγείας. Το δημοσιονομικό κόστος της μεταρρύθμισης στον τομέα της υγείας θα ανέλθει σε 0,2% του ΑΕΠ το 2016. Η μεταρρύθμιση αναμένεται να αυξήσει την απασχόληση κατά 0,6% και το επίπεδο του ΑΕΠ κατά 2,2% έως το 2023. Εκτιμάται ως εύλογος ο θετικός αντίκτυπος στην ανάπτυξη και τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών. Ωστόσο, βάσει των εαρινών προβλέψεων της Επιτροπής του 2015, το αναμενόμενο διαρθρωτικό έλλειμμα της τάξης του 2,2% του ΑΕΠ το 2016 υπερβαίνει το ενδεδειγμένο περιθώριο ασφαλείας σε σχέση με την τιμή αναφοράς της Συνθήκης, ήτοι 3% του ΑΕΠ, και το οποίο θα πρέπει να τηρείται ώστε να είναι η χώρα επιλέξιμη για τη ρήτρα διαρθρωτικής μεταρρύθμισης. Ως εκ τούτου, και αναγνωρίζοντας παράλληλα ότι η εν εξελίξει μεταρρύθμιση του τομέα της υγείας είναι δικαιολογημένη, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι η Λετονία δεν πληροί τις προϋποθέσεις ώστε να επωφεληθεί από την αιτούμενη προσωρινή απόκλιση το 2016. 4 5 6 COM(2014) 902 COM(2014) 904 SWD(2015) 33 final EL 3 EL
(9) Στο Πρόγραμμα Σταθερότητας του 2015, η κυβέρνηση σχεδιάζει ένα σταθερό σε γενικές γραμμές ονομαστικό έλλειμμα της τάξης του 1,4% του ΑΕΠ το 2016 και 1,3% του ΑΕΠ το 2017, το οποίο θα ανέλθει στο 1,7% το 2018. Για την επίτευξη των στόχων αυτών, η κυβέρνηση προτίθεται να φθάσει το διαρθρωτικό έλλειμμα στο 1,8% του ΑΕΠ το 2016, και στο 1,4% του ΑΕΠ από το 2017 και μετά. Η πορεία στο Πρόγραμμα Σταθερότητας ενσωματώνει απόκλιση βάσει της ρήτρας διαρθρωτικής μεταρρύθμισης για την οποία η Λετονία δεν φαίνεται να είναι επιλέξιμη, και κατατάσσει στα έκτακτα μέτρα τις σχεδιαζόμενες πρόσθετες αμυντικές δαπάνες της περιόδου 2016-2019. Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σταθερότητας, το δημόσιο χρέος αναμένεται να μειωθεί από 37% του ΑΕΠ το 2015 σε 34% του ΑΕΠ έως το 2018, με ορισμένες ετήσιες διακυμάνσεις στο ενδιάμεσο διάστημα λόγω της συσσώρευσης ρευστών στοιχείων ενεργητικού με σκοπό τη διαχείριση του χρέους. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβολές είναι εύλογο. Τα μέτρα για το 2015 έχουν εφαρμοστεί σε μεγάλο βαθμό όπως προβλέπεται στον προϋπολογισμό. Ωστόσο, δεν έχουν ακόμη εξειδικευτεί επαρκώς τα μέτρα για τη στήριξη των σχεδιαζόμενων στόχων για το έλλειμμα από το 2016 και μετά. Βάσει των εαρινών προβλέψεων της Επιτροπής του 2015, η Λετονία πληροί την απαίτηση το 2015, αν ληφθεί υπόψη η εφαρμογή της ρήτρας μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος. Για το 2016, υπάρχει κίνδυνος σημαντικής απόκλισης. Το διαρθρωτικό ισοζύγιο θα πρέπει να βελτιωθεί κατά 0,3% του ΑΕΠ, λαμβανομένου υπόψη του περιθωρίου που επιτρέπει η ρήτρα μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος. Με βάση τις προβλέψεις της Επιτροπής, το διαρθρωτικό ισοζύγιο επιδεινώνεται κατά 0,3% του ΑΕΠ, και η εν λόγω επιδείνωση συνδέεται επίσης με το γεγονός ότι οι αμυντικές δαπάνες δεν μπορούν να χαρακτηριστούν έκτακτα μέτρα. Βάσει της αξιολόγησής του όσον αφορά το Πρόγραμμα Σταθερότητας και λαμβανομένων υπόψη των εαρινών προβλέψεων της Επιτροπής του 2015, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι υπάρχει κίνδυνος μη συμμόρφωσης της Λετονίας με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. (10) Συγκροτείται ένας ανεξάρτητος εθνικός οργανισμός διαπίστευσης και καταρτίζεται ένα νέο μοντέλο χρηματοδότησης για την τριτοβάθμια εκπαίδευση της Λετονίας που δίνει έμφαση στην ποιότητα. Παρά τη σχετική πρόοδο που έχει σημειωθεί στη μεταρρύθμιση του συστήματος έρευνας και καινοτομίας, σύμφωνα με το πλαίσιο έξυπνης εξειδίκευσης, η ανεπαρκής δημόσια χρηματοδότηση ενός κατακερματισμένου συστήματος έρευνας και καινοτομίας οδηγεί σε πενιχρά επιστημονικά αποτελέσματα. Οι επενδύσεις της Λετονίας σε έρευνα και ανάπτυξη ανήλθαν μόλις στο 0,6% του ΑΕΠ περίπου το 2013 πρόκειται για το τρίτο χαμηλότερο επίπεδο στην ΕΕ. Η ένταση έρευνας και ανάπτυξης στον δημόσιο τομέα ανήλθε μόλις στο 0,43% του ΑΕΠ το 2013. Η έλλειψη καινοτομίας και ιδιωτικών επενδύσεων στους τομείς υψηλότερης προστιθέμενης αξίας και υψηλής έντασης γνώσεων παρεμποδίζει την ανταγωνιστικότητα. (11) Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην καταπολέμηση της ανεργίας, απαιτούνται περαιτέρω μέτρα για την πρόληψη της ανεργίας των νέων και των αρνητικών μακροπρόθεσμων συνεπειών της, λαμβανομένης υπόψη της συρρίκνωσης του εργατικού δυναμικού. Η Λετονία έχει σημειώσει κάποια πρόοδο όσον αφορά τη μεταρρύθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και τα προγράμματα μαθητείας ωστόσο, η ελκυστικότητα της επαγγελματικής εκπαίδευσης παραμένει προβληματική, εξαιτίας της περιορισμένης συμμετοχής των ΜΜΕ. EL 4 EL
(12) Παρόλο που έχει πραγματοποιηθεί σημαντικό μέρος των εργασιών ανάλυσης και σχεδιασμού, οι μεταρρυθμίσεις των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας δεν έχουν προχωρήσει και δεν υποστηρίζονται από επαρκή δημοσιονομικά σχέδια. Η χαμηλή κάλυψη και επάρκεια των επιδομάτων ανεργίας και κοινωνικής πρόνοιας εμποδίζουν την αποτελεσματική ανάληψη δράσης για τη μείωση της φτώχειας, του κοινωνικού αποκλεισμού και των μεγάλων ανισοτήτων. Υπό τις συνθήκες αυτές, οι κοινωνικές δαπάνες έχουν μικρό αντίκτυπο στη μείωση της φτώχειας. Το 2014, περίπου το 32,7% του πληθυσμού της Λετονίας αντιμετώπιζε τον κίνδυνο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού, ενώ η εισοδηματική ανισότητα εξακολουθεί να είναι μεταξύ των υψηλότερων στην ΕΕ. Η χρηματοδότηση και κάλυψη των ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας παραμένει χαμηλή σε σύγκριση με άλλες χώρες της ΕΕ. Η υψηλή φορολογική επιβάρυνση για τα άτομα με χαμηλά εισοδήματα εξακολουθεί να αποτελεί αντικίνητρο για επίσημη απασχόληση και μειώνει τη ζήτηση για εργαζομένους με χαμηλό επίπεδο δεξιοτήτων ενώ παράλληλα παραμένουν ανεκμετάλλευτες οι σημαντικές δυνατότητες που αντιπροσωπεύουν η περιβαλλοντική φορολογία και η αποτελεσματική φορολογία ακίνητης περιουσίας. Η ισχνή δημόσια χρηματοδότηση της υγειονομικής περίθαλψης και οι υψηλές άμεσες πληρωμές από τους ίδιους τους ασθενείς, η ανεπαρκής εστίαση στα κίνητρα απόδοσης και την αποτελεσματικότητα, καθώς και η έλλειψη συντονισμού της παροχής περίθαλψης οδηγούν σε μείωση της πρόσβασης μεγάλου ποσοστού του πληθυσμού. Υπάρχουν σημαντικά περιθώρια για αύξηση της οικονομικής αποτελεσματικότητας και της ποιότητας του συστήματος και για σύνδεση της χρηματοδότησης των νοσοκομείων με μηχανισμούς επιδόσεων. (13) Η Λετονία έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά τη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος. Ωστόσο, το ποσοστό περάτωσης της εκδίκασης αστικών και εμπορικών υποθέσεων παραμένει χαμηλό δημιουργώντας επιπλέον φόρτο για τις επιχειρήσεις, ενώ θα πρέπει να ενισχυθεί ο ρόλος του Δικαστικού Συμβουλίου και των προέδρων των δικαστηρίων στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων του δικαστικού τομέα. Η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και η προσήκουσα είσπραξη των φόρων είναι ανεπαρκής, το δε επίπεδο φοροαποφυγής παραμένει υψηλό. Μολονότι η νομοθεσία περί αφερεγγυότητας έχει εγκριθεί, εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα όσον αφορά την κατάλληλη πολιτική στον τομέα της αφερεγγυότητας και ένα αποτελεσματικό σύστημα εποπτείας των διαχειριστών της αφερεγγυότητας. Το επιχειρηματικό κλίμα και η ποιότητα των δημόσιων υπηρεσιών θα ωφεληθούν από την ενίσχυση των μέτρων κατά της σύγκρουσης συμφερόντων και κατά της διαφθοράς, ιδίως σε ευαίσθητους τομείς όπως οι δημόσιες συμβάσεις, ο κλάδος των κατασκευών και η υγειονομική περίθαλψη. Δεν έχει σημειωθεί καμία πρόοδος σχετικά με τις προτάσεις του Συμβουλίου Ανταγωνισμού για τροποποιήσεις στη νομοθεσία περί ανταγωνισμού προκειμένου να δοθεί στο συμβούλιο μεγαλύτερη θεσμική και οικονομική ανεξαρτησία ώστε να αναλάβει αποτελεσματική δράση έναντι δημοσίων οργανισμών. Ο νόμος περί Δημόσιας Διοίκησης δεν έχει εγκριθεί από το Κοινοβούλιο. Θα είναι σημαντικό να συμπεριληφθεί και η τοπική αυτοδιοίκηση στη σχετική νομοθεσία. (14) Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, η Επιτροπή διενήργησε σφαιρική ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Λετονίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2015 για τη χώρα. Προέβη επίσης σε αξιολόγηση του Προγράμματος Σταθερότητας και του Εθνικού Προγράμματος Μεταρρυθμίσεων, καθώς και των επακόλουθων ενεργειών σε συνέχεια των συστάσεων που διατυπώθηκαν προς τη Λετονία τα προηγούμενα έτη. Έλαβε υπόψη όχι μόνο τη χρησιμότητά τους για την άσκηση διατηρήσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στη Λετονία, EL 5 EL
αλλά και το κατά πόσο συνάδουν με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της ΕΕ, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε επίπεδο ΕΕ κατά τη διαμόρφωση των μελλοντικών εθνικών αποφάσεων. Οι συστάσεις στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου αποτυπώνονται στις συστάσεις 1 έως 4 κατωτέρω. (15) Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το Πρόγραμμα Σταθερότητας της Λετονίας, και η γνώμη του 7 αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω. ΣΥΝΙΣΤΑ να αναλάβει η Λετονία δράση κατά την περίοδο 2015-2016 προκειμένου: 1. Να διασφαλίσει ότι η απόκλιση από τον μεσοπρόθεσμο στόχο το 2015 και το 2016 περιορίζεται στο επιτρεπόμενο περιθώριο που συνδέεται με τη συστημική μεταρρύθμιση του συστήματος συνταξιοδότησης. 2. Να βελτιώσει την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, να επιταχύνει τη μεταρρύθμιση των προγραμμάτων σπουδών και να αυξήσει την προσφορά προγραμμάτων μαθητείας. Να διασφαλίσει ότι το νέο μοντέλο χρηματοδότησης του συστήματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης επιβραβεύει την ποιότητα. Να εξασφαλίσει καλύτερη στόχευση όσον αφορά τη χρηματοδότηση της έρευνας και να παράσχει κίνητρα για ιδιωτικές επενδύσεις στον τομέα της καινοτομίας βάσει του πλαισίου έξυπνης εξειδίκευσης. 3. Να λάβει συγκεκριμένα μέτρα για τη μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας, διασφαλίζοντας την επάρκεια των παροχών, και να λάβει μέτρα για την αύξηση της απασχολησιμότητας. Να μειώσει την υψηλή φορολογική επιβάρυνση των χαμηλών εισοδημάτων με μετατόπιση της φορολογίας προς άλλες πηγές λιγότερο επιζήμιες για την ανάπτυξη. Να αναλάβει δράση για τη βελτίωση της προσβασιμότητας, της σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας και της ποιότητας του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης και να συνδέσει τη χρηματοδότηση των νοσοκομείων με μηχανισμούς επιδόσεων. 4. Να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα του δικαστικού συστήματος, αυξάνοντας τη λογοδοσία όλων των μερών (συμπεριλαμβανομένων των διαχειριστών αφερεγγυότητας), παρέχοντας επαρκή μέσα για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και ενισχύοντας τον ρόλο του Δικαστικού Συμβουλίου. Να βελτιώσει τη νομοθεσία περί δημόσιας διοίκησης ώστε να ενισχυθεί το καθεστώς σύγκρουσης συμφερόντων και να συνδέσει τους μισθούς με τις αρμοδιότητες. Βρυξέλλες, Για το Συμβούλιο Ο Πρόεδρος 7 Δυνάμει του άρθρου 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου. EL 6 EL