Ο Πρόεδρος και τα μέλη του Δ.Σ της Αδελφότητας σας εύχονται Χρόνια Πολλά Καλό Πάσχα!

Ο Πρόεδρος και τα μέλη του Δ.Σ της Αδελφότητας σας εύχονται Χρόνια Πολλά Καλό Πάσχα! t-45-new-f.indd 1 3/26/10 1:03:50 PM

ΤΑ ΦΙΛΙΑ ΤΡΙMHNIAIA EKΔΟΣΗ ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑΣ ΦΙΛΙΩΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡ/ΝΩΝ «Ο ΑΓΙΟΣ ΒΛΑΣΙΟΣ» ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ - ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΦΙΛΙΩΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΙΝΩΝ «Ο ΑΓΙΟΣ ΒΛΑΣΙΟΣ» ΓΡΑΦΕΙΑ: ΕΜΜ. ΜΠΕΝΑΚΗ 25 Τ.Κ. 10678-ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ. 210 3806090 - FAX: 210 3815772 Site: www.adelfotis-filioton.gr E-mail: papagonis@otenet.gr Αρ. βιβλίου αναγνωρισμ. σωματείων Πρωτοδικ. 1711 Αριθμ. φακέλου Νομαρχίας Αθηνών 218 Α.Φ.Μ. 090045259 ΔΟΥ: Α ΑΘΗΝΩΝ Κωδικός Γεν. Γραμματείας Ενημέρωσης: 5283 ΥπεΥθυνοΣ συμφωνα με τον ΝΟμο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΡ. ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑΣ ΦΙΛΙΩΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΙΝΩΝ «Ο ΑΓΙΟΣ ΒΛΑΣΙΟΣ» ΓΛΑΔΣΤΩΝΟΣ 3 Τ.Κ. 10677 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ: 210 3835572 - FAX: 210 3835083 E-mail: mitropoulosgeorgios@yahoo.gr ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Ι. Π. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Γεν. Γραμματ. Δ.Σ. ΣΤΥΛ. Ν. ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ Ταμίας ΑΛΕΞ. ΣΤ. ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ Ειδ. Γραμματ. Δ.Σ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ Β. ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤ. Ρ. ΚΑΡΑΜΑΝΟΣ Μέλος Εξελ. Επιτροπής DTP - ΕΚΤΥΠΩΣΗ Δ. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε. Τηλ./Fax: 210 3804162 e-mail: dsotir@otenet.gr ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Εσωτερικού, ετήσια Ευρώ 20 Εξωτερικού, ετήσια Δολ. ΗΠΑ 50 Κατάθεση συνδρομών: ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Aριθμός Λογαριασμού: 33627963 ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΦΙΛΙΩΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΙΝΩΝ «Ο ΑΓΙΟΣ ΒΛΑΣΙΟΣ» Τιμή τεύχους Ευρώ 5 ΦΙΛΙΩΤΕΣ Περιεχόμενα Ανακοίνωση - Πρόσκληση... σελ. 3 ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΜΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΛΗΠΤΕΣ ΤΟΥ... σελ. 4 ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΕΣ: 1.Βαρυχειμωνιά στο Χωριό μας παρά την παρατεταμένη καλοκαιρία. 2. Οι γιορτές των Χριστουγέννων στο Χωριό μας. 3. Η εορτή του Αγίου Αθανασίου. 4. Η εορτή του Αγίου Βλασίου. 5. Η κοπή της πίτας μας στην Αθήνα. 6. Η εορτή του Αγίου Βλασίου στη Βέροια. 7. Η παράδοση από δεύτερο χέρι. 8. 25η Μαρτίου 1821. 9. Ο λόγος του Κολοκοτρώνη στην Πνύκα.... σελ. 7 ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΑΣ: Πίνακας προφορών... σελ. 21 ΦΙΛΕΙΚΑ ΚΑΛΥΒΙΑ: 1. Καλυβιώτικο αντάμωμα. 2. Facebook.... σελ. 23 ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΜΑΣ: 1. Πίνακας προσφορών υπέρ του Ομίλου 2. Άγιος Αθανάσιος - Φιλίων... σελ. 24 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΛΑΤΡΕΙΑ: 1. Η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή - Πορεία στην Ανάσταση. 2. Οι Χαιρετισμοί της Παναγίας. 3. Ω! Γλυκύ μου «Έαρ». 4. Νέα από τους απανταχού Φιλιώτες... σελ. 26 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ: 1. Άγνοια, περιφρόνηση του κινδύνου ή...χαζομάρα; 2. Σημασία στοματικής υγιεινής και νόσοι περιοδοντίου. 3. Διακόσμηση παιδικού δωματίου. 4. «Παιδί και ψυχολογία» Οι ιδιαιτερότητες της παιδικής ψυχής και τα καλοπροαίρετα λάθη των γονιών. 5. Αχ αυτοί οι Έλληνες. 6. Το πατριωτικό ιδεώδες των Ελλήνων. 7. Αντί στεφάνων δάφνης, πάνω στα κιβούρια των ηπώων του 1821!!!... σελ. 31 ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΓΩΝΙΑ: Μουσικοφιλία:... σελ. 59 ΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΜΑΣ: 1. Μνημόσυνα. 2. Έφυγαν από τη ζωή.... σελ. 62 AΝΕΚΔΟΤΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΔΙΗΓΗΣΕΙΣ: 1. Όπως φαίνεται ο Θόδωρος δεν...μπανιαριζότανε!... σελ. 63 t-45-new-f.indd 2 3/26/10 1:03:51 PM

ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΦΙΛΙΩΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΙΝΩΝ «Ο ΑΓΙΟΣ ΒΛΑΣΙΟΣ» ΕΜΜ. ΜΠΕΝΑΚΗ 25 - Τ.Κ. 10678 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ. 210 3835572 - FAX. 210 3835083 «Όμιλος Φίλων Ιεράς Μονής Αγ. Αθανασίου Φιλίων» ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ - ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ Αγαπητοί μας συμπατριώτες, φίλοι αναγνώστες, με ιδιαίτερη χαρά σας ανακοινώνουμε ότι, φέτος θα έχουμε την ευκαιρία να εορτάσουμε μαζικά και πανηγυρικά, το Πανηγύρι του Αγίου Αθανασίου στο Χωριό μας, αφού η Πρωτομαγιά είναι Σάββατο και του Αγίου Αθανασίου Κυριακή και όλοι μας, εργαζόμενοι και μη, θα έχουμε την ευκαιρία να δώσουμε το «παρών», φτάνει να το θέλουμε. Το απόγευμα του Σαββάτου 1 η Μαΐου, όπως πάντα, θα τελεστεί στο Μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός μετ αρτοκλασίας και θα προσφερθούν γλυκά και αναψυκτικά στους προσκυνητές. Την επομένη Κυριακή 2 Μαΐου 2010, θα τελεστεί επίσης στο Μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου, όπως πάντα, Πανηγυρική Θεία Λειτουργία και θα επιδιώξουμε να είναι και Αρχιερατική, εφόσον επιτύχουμε την συγκατάθεση των προκαθημένων της Μητροπόλεώς μας. Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας θα ακολουθήσει η καθιερωμένη φιλοξενία τόσον από το Μοναστήρι, όσον και από τον Όμιλο Φίλων του Μοναστηριού. Επίσης η συγκυρία φέτος, η 20 η Ιουνίου να είναι Κυριακή και η 21 η Δευτέρα, όπως ακριβώς συνέβη τότε, το 1943, προ 67 ετών, όταν το Χωριό μας έγινε ολοκαύτωμα από τις Ιταλικές δυνάμεις κατοχής, μας επιβάλλει να οργανώσουμε το Σάββατο 19 και την Κυριακή 20 Ιουνίου 2010, εκδηλώσεις μνήμης στο Χωριό μας, με αποκορύφωμα το μνημόσυνο που θα τελεστεί την Κυριακή 20 Ιουνίου 2010, στην Εκκλησία του Χωριού μας, υπέρ αναπαύσεως των ψυχών και εκείνων που έχασαν τη ζωή τους από τα Ιταλικά στρατεύματα κατοχής, αλλά και όλων ανεξαιρέτως των συμπατριωτών μας, που δεν βρίσκονται πλέον στη ζωή: Ιερέων, Διδασκάλων, γονέων, αναδόχων, πάππων, προπάππων και μέχρις εσχάτων, αδελφών και συγγενών ημών γενομένων! Θερμή παράκληση προς όλους ανεξαιρέτως: να ρυθμίσετε έγκαιρα το πρόγραμμά σας έτσι, ώστε να είναι δυνατή η συμμετοχή σας και στις δυο εκδηλώσεις που προγραμματίζουμε! Και μια ΠΡΟΤΑΣΗ: Την Κυριακή 16 Μαΐου 2010, προτείνουμε ημερήσια εκδρομή με πούλμαν για έναν, από τους εξής προορισμούς: 1. Επίδαυρος Τύρινθα Ναύπλιο 2. Γαλατάς Πόρος Δηλώστε συμμετοχή και την προτίμησή σας στο τηλέφωνο 210 3835572. Θα πραγματοποιηθεί εφόσον δηλώσουν συμμετοχή τουλάχιστον 25 άτομα στον προορισμό που θα συγκεντρώσει τις περισσότερες προτιμήσεις. Ευχόμεθα σε όλους υγεία και Καλή Ανάσταση! Για το Δ.Σ. Ο Πρόεδρος ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΡ. ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Ο Γεν. Γραμματέας ΙΩΑΝ. ΠΑΝ.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ t-45-new-f.indd 3 3/26/10 1:03:51 PM

το Περιοδικό μας και οι παραλήπτες του Αγαπητοί μας συμπατριώτες, φίλοι αναγνώστες, 1 η του Μάρτη σήμερα και προκειμένου να κατορθώσουμε να πάρετε έγκαιρα, τουλάχιστον πριν από το Πάσχα, τούτο το τεύχος, το τεύχος 45, ξεκινάμε την προσπάθεια έκδοσής του από σήμερα και με την ευκαιρία ευχόμαστε σε όλους καλό μήνα και αφού είναι το πρώτο τεύχος του 2010, σας ευχόμαστε για μια ακόμη φορά να είναι χαρούμενο κι ευτυχισμένο για όλους μας! Με τούτο το τεύχος, το 45ο, το Περιοδικό μας μπαίνει στον 12 ο χρόνο της ζωής του, που σημαίνει πως έχει ακόμη ανάγκη της φροντίδας μας και της προστασίας μας, αφού δεν έγινε ακόμη 12 χρονών! Αναζητώντας το τεύχος 7 που μας ζήτησε ο συμπατριώτης μας κ. Κώστας Σπηλιάδης από τον Καναδά, σταθήκαμε άθελά μας και διαβάσαμε το αντίστοιχο σημείωμα στο τεύχος 21 και είδαμε πως τα ίδια ακριβώς θα θέλαμε να ειπούμε και σήμερα, αλλάζοντας μόνο κάποια νούμερα. Αυτό λοιπόν κάνουμε! Παραθέτουμε τα ίδια ακριβώς που λέγαμε τότε σε εκείνο το σημείωμα, με τίτλο «το Περιοδικό μας κι Εμείς» στο τεύχος 21, έχοντας προσαρμόσει τα αριθμητικά στοιχεία, στα σημερινά δεδομένα!: «Χάρη στο Περιοδικό που με επιτυχία και ανελλιπώς εκδίδουμε ανά 3μηνο, με τη δική σας βοήθεια, πνευματική και οικονομική, σας κρατάμε ενήμερους, όπως και άλλοτε έχουμε ειπεί, για ό,τι κάνουμε ή παραλείπουμε να κάνουμε, για ό,τι σχεδιάζουμε να κάνουμε, για τις δυσκολίες που συναντάμε στις προσπάθειές μας και τον τρόπο με τον οποίο προσπαθούμε να τις ξεπεράσουμε. Γνωρίζετε λοιπόν ανά πάσαν στιγμήν και τις προθέσεις μας και τις δυνατότητες που έχουμε να τις πραγματοποιήσουμε. Γνωρίζετε πολύ καλά πως η μόνη μας δύναμη είστε εσείς, και κανένας άλλος. Ό,τι έχουμε κάνει, αν έχουμε κάτι κάνει, το έχουμε κάνει όλοι μαζί, εμείς το Δ.Σ. και όλοι εσείς τα μέλη της Αδελφότητας που τρέχετε, όταν σας καλούμε, σε όποια εκδήλωση είτε πρόκειται για εορταστικές εκδηλώσεις και προσκυνηματικές εκδρομές είτε πρόκειται για εκδρομές αναψυχής και κυρίως όταν σας καλούμε να καταθέσετε τον οβολόν σας. Γιατί: «δει δη χρημάτων και άνευ τούτων ουδέν εστι γενέσθαι των δεόντων». Υπάρχει δηλαδή και σήμερα ανάγκη χρημάτων και χωρίς αυτά τίποτε δεν μπορεί να γίνει. Το Περιοδικό για παράδειγμα πέρα από τη συγκέντρωση και επεξεργασία της ύλης, πέρα από τη χαμαλοδουλειά που απαιτείται για να φτάσει στο Ταχυδρομείο, απαιτείται για κάθε τεύχος δαπάνη τουλάχιστον 2.000 ευρώ! Και τα όποια μικροέργα έγιναν στο χωριό μας είτε πρόκειται για τη συντήρηση των ηρώων είτε πρόκειται για τον εξωραϊσμό των πλατειών, τη σκάλα της Εκκλησίας και τα παρτέρια, είτε πρόκειται για τα όποια έργα έγιναν και γίνονται στο Μοναστήρι, απαιτούνται χρήματα που φέτος έφτασαν το ποσό των 25.000 ευρώ. Και βέβαια μας έδωσαν κάποιοι από τους συμπατριώτες μας σημαντικά ποσά είτε διαμένουν στο εσωτερικό είτε διαμένουν στο εξωτερικό και τους ευχαριστούμε πάρα πολύ! Δεν θα επαρκούσαν όμως αν ήσαν μόνοι τους, αν έλειπε η πλειονότητα των συμπατριωτών μας που σπεύδει πάντοτε και δίνει πλούσια τη συνδρομή του στο Περιοδικό και την εισφορά του στην Αδελφότητα και γι αυτό τους ευχαριστούμε! Όλους σας ευχαριστούμε! Και να φανταστεί κανείς ότι στα έντεκα χρόνια που βρισκόμαστε στο Δ.Σ., μόνον οι 7 στους 10 μας έδωσαν έστω και μια φορά την συνδρομή τους στο Περιοδικό ή την εισφορά τους στην Αδελφότητα. Οι 3 στους 10 δεν καταξιώθηκαν ούτε μια φορά να δώσουν είτε την συνδρομή τους στο Περιοδικό είτε την εισφορά τους στην Αδελφότητα κι ας πέρασαν έντεκα (11) ολόκληρα χρόνια! Αν είχε φωνή το Περιοδικό μας, θα έλεγε: «Αγαπητοί μου παραλήπτες, έντεκα (11) χρόνια σας χτυπώ ανελλιπώς την πόρτα και σεις δεν βρήκατε ούτε μια φορά το χρόνο ή τη θέληση, το φιλότιμο ή την υποχρέωση, να μου στείλετε έστω ένα μήνυμα που να με ενθαρρύνει ή να με αποθαρρύνει να συνεχίσω να σας χτυπώ την πόρτα! Δεν νομίζετε πως είναι πολλά τα έντεκα (11) χρόνια να χτυπώ στου κουφού την πόρτα; Αν πραγματικά με θέλετε νάρχομαι στο σπίτι σας, πέστε το μου, στείλτε μου ένα μήνυμα, δεν είναι απαραίτητο να μου στείλετε τη συνδρομή σας, αν δυσκολεύεστε. Αν πάλι δε με θέλετε, γυρίστε με πίσω, ως απαράδεκτο και να είστε καλά! Είναι η τελευταία φορά που σας χτυπώ την πόρτα, χωρίς να ξέρω αν με θέλετε». Αυτά νομίζω θα μας έλεγε, αν είχε φωνή το Περιοδικό μας!». Το Δ.Σ. ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΜΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΛΗΠΤΕΣ ΤΟΥ t-45-new-f.indd 4 3/26/10 1:03:51 PM

Πήραμε και δημοσιεύουμε: Από τον συμπατριώτη μας κ. Κώστα Σπηλιάδη, διακεκριμένο επιχειρηματία, (τα εστιατόρια «Μήλος» είναι ιδιοκτησίας του), τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό (Αμερική-Καναδά), που διαμένει στον Καναδά, πήραμε το παρακάτω ηλεκτρονικό μήνυμα, που δημοσιεύουμε με ελληνικούς χαρακτήρες, για να είναι ευανάγνωστο από όλους τους παραλήπτες του Περιοδικού μας και ολόψυχα τον συγχαίρουμε πρώτα για την ωραία οικογένεια που έχει, ευχόμενοι να του ζήσει ο εγγονός και να τον καμαρώσει όπως ονειρεύεται, και ύστερα για τις τόσο πετυχημένες επιχειρήσεις του, ευχόμενοι να κατακτήσει όλον τον κόσμο, και να τον ευχαριστήσουμε, τόσο για τα καλά του λόγια για το Περιοδικό μας, όσο και για τις οικονομικές του ενισχύσεις που έχουμε πάρει και που, είμαστε βέβαιοι, θα συνεχίσουμε να παίρνουμε και στο μέλλον. «Από: Κώστα Σπηλιάδη Σπηλιάδης@εστιατόριο Μήλος.κομ Προς: <Παπαγιανν. Ιωάννη οτενέτ. Ελλάδα> Ημερομηνία: Τρίτη 9 Φεβρουαρίου 2010 ώρα 12.20. Αγαπητοί συμπατριώτες, Εδώ είμαι πάλι. Θα ήθελα να γραφεί στο τόσο ωραίο και χρήσιμο περιοδικό του χωριού μας Τα Φίλια η έστω και καθυστερημένη ανακοίνωση της γέννησης του εγγονού μου Δημητρίου Τσάνου, γιος της κόρης μου Ευρυδίκης Σπηλιάδη και Ευαγγέλου Τσάνου. Ο Δημήτρης είναι δισέγγονος του πατέρα μου Γεωργίου Σπηλιάδη από του Φίλια και της μητέρας μου Ευρυδίκης Σπηλιάδη. Γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου του 2009. Αναγγέλλοντας το ευχάριστο αυτό γεγονός θα ήθελα να προσφέρω το ποσό των 500 ευρώ για τις ανάγκες του χωριού και του συλλόγου μας. Επίσης με κατασυγκίνησε η αναφορά στον πατέρα μου και την οικογένειά μας που δημοσιεύτηκε στο 43 τεύχος του περιοδικού. Μήπως είναι δυνατόν να μου στείλετε τρία αντίτυπα αυτού του τεύχους; Τέλος, μήπως είναι δυνατόν να μου στείλετε και ένα αντίτυπο του τεύχους 7 όπου, από ό,τι καταλαβαίνω, υπήρχε κάποια μνεία για μένα και τις εργασίες μου; Σας ευχαριστώ και σας συγχαίρω για το καταπληκτικό έργο που επιτελείτε. Κώστας Σπηλιάδης». Αγαπητέ μας Κώστα, Ανταποκριθήκαμε με πολλή χαρά στο αίτημά σου και σου στείλαμε αμέσως από 5 αντίτυπα τόσον του τεύχους 7 όσον και του τεύχους 43. Μας κάνεις υπερήφανους και σε θέλουμε κοντά μας. Είμαστε πρόθυμοι να δημοσιεύσουμε νέα από τις επιχειρήσεις σου και φωτογραφίες, προκειμένου να σε αναζητούν οι συμπατριώτες μας και να σε βρίσκουν είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό, Αμερική, Καναδά και όπου αλλού δραστηριοποιείσαι. Σε θέλουμε ακόμη κοντά μας και στις όποιες προσπάθειες κάνουμε να συντηρήσουμε τη Παράδοσή μας, να διατηρήσουμε όρθια τα μνημεία μας, τις Εκκλησιές και τα Μοναστήρια μας, τα κάστρα και φρούριά μας, τα γεφύρια μας και ό,τι έχει σχέση με την παράδοση και τον πολιτισμό του Χωριού μας. Όπως έχουμε γράψει στο Περιοδικό μας, ο αείμνηστος πατέρας σου Γεώργος Σπηλιάδης πρωτοστάτησε μαζί με τους αείμνηστους Αλέκο Αργυρόπουλο και Θρασύβουλο Γιαννακόπουλο, να γίνει το πρώτο Πανηγύρι το 15Αύγουστο στο χωριό μας, στα μέσα της 10ετίας του 1950. Αξιωματικοί όντες και οι τρεις αείμνηστοι, παραθέριζαν στο χωριό μας και πήραν την πρωτοβουλία και πρωτοστάτησαν και έγινε για πρώτη φορά, μεταπολεμικά τουλάχιστον, στο χωριό μας Πανηγύρι το 15Αύγουστο. Μέχρι τότε που το χωριό ήταν γεμάτο κόσμο, πανηγύρια γινόσανε του Αγίου Βλασίου στις 11 Φεβρουαρίου και του Αγίου Αθανασίου στις 2 Μαΐου. Όμως αφότου το Χωριό μας άδειασε, πανηγύρι στην πλατεία του Χωριού μας γίνεται μόνο το 15Αύγουστο! Τούτη την πρόσκληση που κάνουμε σε σένα, την απευθύνουμε προς όλους τους συμπατριώτες μας και σας καλούμε να είστε όλοι κοντά μας, να είστε μαζί μας στις όποιες προσπάθειες κάνουμε για το καλό του Χωριού μας, για το καλό όλων, για το κοινό καλό. Οι σελίδες του Περιοδικού μας είναι στη διάθεσή σας να δημοσιεύσετε ό,τι θέλετε, τα ντέρτια σας και τους καημούς σας, τις νοσταλγίες και τις επιθυμίες σας, τις αναμνήσεις σας από τούτη τη γωνιά της γης τα Φίλια των Καλαβρύτων, αλλά και τις περιπέτειές σας από τους καινούργιους τόπους που βρεθήκατε, τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό και κυρίως στο εξωτερικό. Στείλτε μας τις χαρές σας και τις λύπες σας σε κείμενα και σε φωτογραφίες και να είστε σίγουρος πως, όπως πάντα, θα τα δημοσιεύσουμε και θα χαρούμε κι εμείς με τις χάρες σας και θα λυπηθούμε μαζί σας με τις λύπες σας! Σας Περιμένουμε! Όλοι οι συμπατριώτες, είτε διαμένετε στο εσωτερικό είτε διαμένετε στο εξωτερικό, όταν χρειάστηκε, δώσατε «το παρών» σε όποια προσπάθεια έγινε είτε από την άλλοτε Κοινότητα Φιλίων, είτε από την Αδελφότητα είτε από το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, τη Σχολική Εφορεία, τότε που λειτουργούσε το Σχολείο μας, τον όποιο φορέα ή άτομο έκανε όποια προσπάθεια για κάτι κοινό στο χωριό μας. Οι μαρμάρινες πινακίδες που είναι τοποθετημένες στο νάρθηκα της Εκκλησίας μας, ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΜΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΛΗΠΤΕΣ ΤΟΥ t-45-new-f.indd 5 3/26/10 1:03:52 PM

μνημονεύουν συμπατριώτες μας που πρόσφεραν τόσο για την ανέγερση, όσο και για τις ανακαινίσεις που έγιναν κατά καιρούς. Αλλά και στο τέμπλο της Εκκλησίας μας υπάρχει σκαλισμένη επιγραφή που μας πληροφορεί για την ανακαίνισή του και το χρηματοδότη, οι περισσότερες εικόνες είναι δωρεές συμπατριωτών μας, ο μπρούτζινος μεγάλος πολυέλαιος και τα μεγάλα μπρούτζινα μανουάλια που εκποιήθηκαν στη 10ετία του 1960 ήταν επίσης δωρεές. Και οι σημερινοί κρυστάλλινοι πολυέλαιοι επίσης ήταν δωρεές. Για τον μεγάλο πολυέλαιο είχε στείλει ένα σημαντικό ποσό ο συμπατριώτης μας κ. Βλάσιος Σπηλιάδης από το εξωτερικό και το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο συμπλήρωσε το απαιτούμενο ποσό με τα χρήματα που πήρε από την εκποίηση του μπρούτζινου πολυέλαιου και των μανουαλιών. Οι δύο μικρότεροι που είναι αριστερά και δεξιά είναι δωρεά του αείμνηστου Αρχιμανδρίτου Βενιαμίν Κόλλια, εκείνος που είναι μπροστά, μεταξύ μεγάλου πολυελαίου και ωραίας Πύλης, είναι δωρεά της αείμνηστης συμπατριώτισσάς μας Θεοδώρας Αθ. Δημητρακοπούλου. Το πολυκάντηλο στην Ωραία Πύλη είναι αφιέρωμα του αείμνηστου συμπατριώτη μας Αναστασίου Δρακόπουλου. Το σημερινό κηροπήγιο με τον εξαερισμό, είναι δωρεά του αείμνηστου συμπατριώτη μας Ιερέως Βλασίου Θεοδωρακόπουλου (Παπα-Βλάση). Το παγκάρι είναι δωρεά, στη 10ετία του 1950 του αείμνηστου Ταξιάρχου Θρασύβουλου Κων. Γιαννακόπουλου και τα δύο προσκυνητάρια με τις εικόνες των Αγίων Γεωργίου και Σοφίας είναι δωρεά της αείμνηστης συμπατριώτισσάς μας Ζαφειρίας Γεωργ. Γιαννακοπούλου, στη μνήμη των γονέων της Γεωργίου και Σοφίας. Περιορίζομαι σ αυτά μόνον εις ό,τι αφορά τις δωρεές και τα αφιερώματα στην Εκκλησία μας και εύχομαι να μας δοθεί η ευκαιρία στο μέλλον να καταγράψουμε λεπτομερώς όλα όσα έχουν σχέση με την Εκκλησία μας. Η οικογένεια Αναστασίου που μετοίκησε στην Ζάκυνθο και είναι γνωστή με το επώνυμο Φιλιώτη και την ομώνυμη σαπωνοποιία, είχε δωρίσει το οικόπεδο και είχε γίνει το κτίριο του παλιού σχολείου που ήταν εκεί, που σήμερα είναι η πάνω πλατεία και το είχαν δωρίσει στην Εκκλησία, προκειμένου να έχει ένα πάγιο έσοδο. Είχε άμεση συγγένεια με την οικογένεια Κίτσου εξ ού και η πινακίδα που βρίσκεται στην γωνία του καφενείου Οδός Αφών Αναστασίου Κίτσου. Ο αείμνηστος συμπατριώτης μας Θεόδωρος Γεωργάκου, με δαπάνες του, ανήγειρε το Διοικητήριο, το οποίο δώρισε στην Κοινότητα Φιλίων προκειμένου να στεγάσει τόσο το Κοινοτικό Κατάστημα, όσο και το Αγροτικό Ιατρείο, το Μεταβατικό Ειρηνοδικείο και το Αστυνομικό Τμήμα και να έχει η Κοινότητα πάγια έσοδα. Είναι ο σημερινός Ξενώνας, το «Γεωργάκειο Ξενοδοχείο» που μετετράπη από την Αδελφότητα και τον Όμιλο Κυριών το 1975, αφού είχε πλέον φύγει τόσον η Αστυνομία, όσον και το Μεταβατικόν Ειρηνοδικείον. Είναι κρίμα να παραμένει κλειστόν, ενώ δεν είναι λίγοι οι συμπατριώτες μας που θα επιθυμούσαν να εξυπηρετηθούν στο Γεωργάκειο Ξενοδοχείον, επισκεπτόμενοι το Χωριό μας. Η αρχική πλακόστρωση του Προαυλίου της Εκκλησίας μας είχε γίνει με χρήματα που έστειλε ο αείμνηστος συμπατριώτης μας από την Αμερική Κων/νος Θεοδωρακόπουλος (Γκουντούνης) και η ανιψιά του Καλλιόπη Θεοδωρακοπούλου Νικηφόρου. Το Εκκλησάκι της Πλατείας είχε ανακαινιστεί το 1927 από τον αείμνηστο συμπατριώτη μας Ιωάννη Γεωργ. Ζωγράφο, μεγαλύτερο αδελφό της οικογένειας των Ζωγραφαίων, όπως μας πληροφορεί σχετική μαρμάρινη πινακίδα, δεξιά και πάνω από την είσοδό του. Θα μακρηγορούσαμε πολύ αν θέλαμε να καταγράψουμε όλους τους δωρητές του Χωριού μας και θα πρέπει να το κάνουμε οπωσδήποτε στο μέλλον. Γι αυτό καλούμε όσους γνωρίζουν για οποιαδήποτε δωρεά οιουδήποτε, να μας ενημερώσουν, για να καταγράψουμε όλους τους δωρητές του Χωριού μας. Δεν μπορούμε όμως να μη μνημονεύσουμε τους αδελφούς Ιωάννου Λυμπέρη που για χρόνια ενίσχυαν την Αδελφότητα με το ποσό των 300.000 δρχ. ετησίως και ιδιαίτερα την κουβέντα του Δήμου: αν χρειαστείτε ο,τιδήποτε, σηκώστε τηλέφωνο!, τους Αδελφούς Φίλιππα Φιλιππακόπουλου που μας ενίσχυσαν με 1.500 δολάρια για να γίνει η σκάλα το 2005, μπροστά, της Εκκλησίας μας, με την ευκαιρία των 100 χρόνων από τη θεμελίωσή της. Τον Ντίνο τον Τσερνοτόπουλο που, πέραν των άλλων ποσών, όταν είχαμε έρθει σε δύσκολη οικονομική θέση με τις εργασίες μας στον Αη-Θανάση, μας ενίσχυσε με 1.000 δολάρια. Δεν μπορούμε να μη μνημονεύσουμε το συμπατριώτη μας Ιατρό Κων/νο Διαμαντόπουλο για τη δωρεά του των 20.000.000 δρχ. για την ασφαλτόστρωση του δρόμου από τον Άγιο Γεώργιο ως το Μοναστήρι, στη μνήμη προσφιλών του προσώπων, καθώς επίσης το συμπατριώτη μας Τρύφωνα Χαραλαμπόπουλο που μας ενίσχυσε με 1.000.000 δραχμές για την μεταφορά του νερού στο Μοναστήρι. Την οικογένεια του αείμνηστου γιατρού μας Νικολάου Ζωγράφου που πάγια μας ενισχύει κατ έτος στη μνήμη του, όπως το ίδιο κάνει και ο συμπατριώτης μας Νάσος Αναστ. Καραχάλιος στη μνήμη του αείμνηστου πατέρα του. Ό,τι έχουμε δημιουργήσει από κοινού, οι πρόγονοί μας χθες και εμείς σήμερα, αποτελούν την κοινή κληρονομία όλων μας και όλοι πρέπει να νοιαζόμαστε γι αυτή και να την προστατεύουμε, τόσο από τη φθορά του χρόνου, όσο από κάθε κίνδυνο σφετερισμού και αυτό δεν είναι εύκολο, είναι πολύ πιο δύσκολο να διαφυλάξει κανείς τα αγαθά του από του να τα αποκτήσει. Δεν είναι όμως ακατόρθωτο, φτάνει να υπάρχει θέληση! Ήδη οι συμπατριώτες μας ανταποκρίθηκαν στην έκκλησή μας για την προστασία της Εκκλησίας μας από την υγρασία και την ανακαίνιση που πρέπει να γίνει στο Εκκλησάκι του Αγίου Βλασίου που είναι στην Πλατεία και άρχισαν να καταθέτουν τον οβολόν τους γι αυτό το σκοπό. Ελπίζουμε πως όλοι οι συμπατριώτες μας θα συγκινηθούν και θα θελήσουν να έρθουν αρωγοί στην κοινή προσπάθεια να διαφυλάξουμε την πατρογονική μας κληρονομιά και να αναδείξουμε τα μνημεία του Χωριού μας που είναι έργο των προγόνων μας και έχουμε χρέος να τα προστατεύσουμε και να τα παραδώσουμε κι εμείς αλώβητα στα παιδιά μας, όπως έκαναν κι εκείνοι σε εμάς! Το Δ.Σ. ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΜΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΛΗΠΤΕΣ ΤΟΥ t-45-new-f.indd 6 3/26/10 1:03:52 PM

Επικαιρότητες Επικαιρότητες Επικαιρότητες ΒαρυχειμωνιA στο ΧωριO μας ΠΑΡΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΤΕΤΑΜΕΝΗ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΑ! Προς: Τους όπου γης Φιλιώτες και Φιλιώτισσες κάθε ηλικίας ΟΧΙ! Δεν μας αξίζει αυτό το ΧΑΛΙ, αυτό το ΚΑΤΑΝΤΗΜΑ. Μας ΠΡΕΠΕΙ μια καλύτερη ΤΥΧΗ, μια καλύτερη ΜΟΙΡΑ! 6 Ιανουαρίου 2010, Εορτή των Φώτων, ώρα 3 μ.μ. Κων/νου Θεμ. Γιαννακόπουλου Η Πάνω Πλατεία του Χωριού μας. Μερική άποψη από ανατολικά προς δυτικά. ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ: Η ανέμη του πηγαδιού. Φρεάτια για τον φωτισμό της Πλατείας. Αφημένα υλικά. Κλαδί πλατάνου μέσα στο φρεάτιο για την προστασία των κατοίκων. ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΕΣ Κεφαλή φωτιστικού επάνω στο φρεάτιο για την προστασία των κατοίκων. t-45-new-f.indd 7 3/26/10 1:03:57 PM

Μπάζα και άλλα υλικά καλύπτουν φρεάτιο φωτισμού για την προστασία των κατοίκων. Το πηγάδι της Εκκλησίας χωρίς την ανέμη και πρόχειρα τοποθετημένο επάνω το κάλυμμά του. Το μωσαϊκό του πληγωμένο και τρυπημένο για να πέφτουν μέσα τα λασπόνερα. Το Εκκλησάκι του Αγίου Βλασίου της Πλατείας μας. Ο τηλεφωνικός θάλαμος της Πλατείας, πρόχειρα ακουμπισμένος στην κολώνα του τηλεφώνου, από πέρυσι στις 10 Αυγούστου! Ο Ο.Τ.Ε., αν και παρακλήθηκε, δεν έστερξε να αποκαταστήσει τη λειτουργία του. Η Πλατεία μας από τα δυτικά προς τα ανατολικά. Η Κάτω Πλατεία: Τα παλιά φωτιστικά πεταμένα βόρεια της Εκκλησίας μας. Η σκάλα στη βόρεια πύλη, που έγινε το Δεκέμβριο, προσβάλλει την Εκκλησία μας! ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΕΣ t-45-new-f.indd 8 3/26/10 1:04:07 PM

Μόνιμα λασπόνερα στη βορειοανατολική γωνιά της κάτω Πλατείας. Ανατολικά της Εκκλησίας μας: Μόνιμα λασπόνερα μπάζα κ.ά. Διακρίνονται: Η τρανή βρύση, φρεάτια φωτισμού, ο λάκκος για τη φύτευση δένδρου και το σκάκι! Αυτή την εικόνα της Πλατείας μας κρατήστε την στο μυαλό σας, δεν θα την ξαναδείτε! Αποτελεί παρελθόν! Αφιερωμένο με όλο μας το σεβασμό: στο Δήμαρχό μας, το Δήμαρχο Κλειτορίας, στο Νομάρχη μας, το Νομάρχη Αχαΐας, στον Περιφερειάρχη μας Δυτικής Ελλάδος και όλους τους βουλευτές και πολιτευτές της Αχαΐας. Φιλιώτες και Φιλιώτισσες, στο χέρι μας είναι να αλλάξουμε τη μοίρα μας, τις τύχες μας, στα χέρια μας κρατάμε, αν σεβαστούμε τους προγόνους μας κι εκείνους μιμηθούμε! Ανήμερα τα Φώτα, πρώτος το ξεστόμισε ο Βλάσης ο Κωστόπουλος, ο καφετζής, μέσα στο καφενείο του: «Να γκρεμίσουμε εμείς τη σκάλα που έφτιαξαν στην αποκάτω πλατεία και να βάλουμε το χέρι μας στην τσέπη και να την φτιάξουμε όπως πρέπει! Και να συμπληρώσουμε τις πέτρες που ξήλωσαν από το κρηπίδωμα». Πρώτος εγώ συντάσσομαι μαζί του και σας περιμένουμε όλους και όλες, να κάνουμε το ίδιο: Να βάλουμε το χέρι μας στην τσέπη και αφού συγκεντρώσουμε το απαιτούμενο ποσό, να φωνάξουμε το Δημήτρη το Στούρα, να την ξηλώσει, να δουλέψει τα μάρμαρα στο εργοστάσιό του και να την φτιάξει όπως πρέπει! Τηλεφωνήστε λοιπόν και δώσετε το όνομά σας στον Πρόεδρο της Αδελφότητας 210. 3835572 ή στο δικό μου τηλέφωνο 210.9952862 και δεν θα μείνουμε μόνο στη σκάλα, έχουμε πολλά να κάμουμε, φτάνει να το θέλουμε! ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΕΣ t-45-new-f.indd 9 3/26/10 1:04:11 PM

ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΑΣ Φέτος ήταν η δεύτερη χρονιά που δεν έκαμα Χριστούγεννα στο χωριό μας, αφότου μπήκα στην παραγωγική διαδικασία το 1962. Δεν έχω λοιπόν άμεση αντίληψη πως γιορτάστηκαν τα Χριστούγεννα. Ο καιρός ήταν καλός και αρκετοί ήσαν εκείνοι που, όπως έμαθα, κατέβηκαν και γιόρτασαν παραδοσιακά και φέτος τα Χριστούγεννα στο Χωριό μας. Δεν έγινε όμως το ίδιο και την Πρωτοχρονιά, αν και ο καιρός συνέχισε να είναι καλός. Όχι μόνο δεν κατεβήκαμε για Πρωτοχρονιά στο Χωριό μας, αλλά έφυγαν και οι τελευταίοι από το Χωριό μας, που συνηθίζουν να φεύγουν το Χειμώνα και φέτος ο καλός καιρός τους έκαμε να παρατείνουν την παραμονή τους. Έτσι την Πρωτοχρονιά, όπως έμαθα, το Χωριό μας ήταν έρημο! Για πρώτη φορά στην Εκκλησία μας δεν τελέστηκε η Θεία Λειτουργία της Περιτομής του Κυρίου και της μνήμης του Μεγάλου Βασιλείου, για πρώτη φορά δεν τελέστηκε δοξολογία για το Νέο Έτος 2010! Ο Ιερέας μας επί τέλους έκαμε το χατίρι των κατοίκων των οικισμών και λειτούργησε στην Ενορία της Ζωοδόχου Πηγής στα Καλύβια! Χριστούγεννα στο Χωριό! Πρωτοχρονιά στα Καλύβια! Φώτα στο Χωριό! Ο καλός καιρός συνεχίστηκε και τα Φώτα, που είχα την ευτυχία φέτος, να τα γιορτάσω στο Χωριό μας. Φτωχό το εκκλησίασμα αν και είχε ενισχυθεί και με κατοίκους των οικισμών του Χωριού μας και με κάποιους που κατεβήκαμε από την Αθήνα. Άθελά μας θυμηθήκαμε παλιές καλές εποχές, που η Εκκλησία μας γέμιζε ασφυκτικά από κόσμο που συνέρρεε από παντού, προκειμένου να πάρει τον Μεγάλο Αγιασμό και να αγιάσει τα σπίτια του, τα κτήματά του, τα ζώα του! Καθίσαμε λοιπόν και αναζητήσαμε τους μόνιμους κατοίκους του Χωριού μας και δεν κατορθώσαμε να τους φτάσουμε πενήντα (50)! Και το σημαντικότερο, στην πλειοψηφία τους είναι ηλικίας άνω των σαράντα (40) ετών και κάποιοι πλησιάζουν τα εκατό (100) και αν εξαιρέσουμε την οικογένεια του Παπα-Δημήτρη, που είναι 3μελής, όλες οι οικογένειες είναι δύο (2) ατόμων και δεν είναι λίγοι εκείνοι που ζούνε μόνοι τους. Η ίδια εικόνα και στους οικισμούς του Χωριού μας Αγίου Αθανασίου, Αγίων Θεοδώρων, Καλυβίων, Ζευγολατιού, Χανίων και Κυνηγαρίου! Η βαρυχειμωνιά έχει απλωθεί σε όλη την έκταση του σημερινού Τοπικού Διαμερίσματος Φιλίων που διαδέχτηκε την παλιά Κοινότητα Φιλίων και για να έχουμε συνοπτική εικόνα, παραθέτουμε τα εξής στοιχεία: Φίλια Καλύβια Άγ. Αθαν. Άγ. Θεόδ. Ζευγολατιό Χάνια Κυνηγάρι Ανοιχτά σπίτια 32 18-4 2 2 1 Ζουν μόνοι τους 18 5-1 - - - Οικογ. δύο ατόμων 12Χ2 10Χ2 1Χ2 2Χ2 2Χ2 2Χ2 1Χ2 Οικογ. περισσοτέρων ατόμων 2Χ3 3Χ3+1Χ4-1Χ5 - - - Σύνολον ατόμων 48 38 2 10 4 4 2 Γενικό σύνολον κατοίκων 108 Ηλικία τους: 0-10 1 50-60 12 10-30 5 60 και άνω 83 30-50 7 Φέτος ο Χειμώνας άργησε να έρθει και σαν ήρθε, ήταν σύντομος. Οι βροχές βέβαια δεν έλειψαν, μα ακόμα και του Αγίου Αθανασίου, στις 18 του Ιανουαρίου, ο καιρός ήταν φθινοπωρινός και όχι χειμωνιάτικος. Μάταια τα μετεωρολογικά δελτία μιλούσαν για χειμωνιάτικο καιρό και αποθάρρυναν τους επίδοξους προσκυνητές στο Μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου. Έτσι φέτος δεν δρομολογήθηκε λεωφορείο με προσκυνητές για τον Αηθανάση. Εντούτοις οι κάτοικοι της γύρω περιοχής τίμησαν τη μνήμη του, όπως πάντα, τόσο στον εσπερινό, όσο και ανήμερα της μνήμης του που γιόρτασαν κατά τα καθιερωμένα. Με το τρίτο 10ήμερο του Ιανουαρίου ήρθε και ο Χειμώνας με όλο του το μεγαλείο: βροχές, χιόνια και παγωνιές, που έκαμε πολύ δύσκολη τη ζωή των κατοίκων. Οι τσιμεντωμένοι, ακόμη και οι πλακόστρωτοι, κατηφορικοί δρόμοι του χωριού μας γίνονται πολύ επικίνδυνοι για την κυκλοφορία των Η ΕΟΡΤΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ κατοίκων. Τον περασμένο αιώνα οι δρόμοι ή θα ήταν σκέτο χώμα, οπότε οι κάτοικοι λασπώνονταν κυκλοφορώντας ή θα ήταν καλντερίμια που διευκόλυναν και την κυκλοφορία των σαγματοφόρων ζώων με τα βαριά φορτία. Πλακόστρωτοι δρόμοι δεν υπήρχαν γιατί γλιστρούσαν τόσο οι άνθρωποι, όσο και τα βαρυφορτωμένα ζώα. Οι πρόγονοί μας ήσαν περισσότερο προνοητικοί από εμάς. Σήμερα τα πράγματα θα ήσαν αρκετά καλύτερα, αν οι δρόμοι μας ήσαν ασφαλτοστρωμένοι, όπως συμβαίνει σε πολλά χωριά, στο Παγκράτι για παράδειγμα. Τα τσιμέντα δεν αντέχουν στον πάγο, φθείρονται, το χωριό μας ολόκληρο είναι μουσείο φθαρμένων δρόμων σε σημείο που δυσκολεύουν τη διέλευση ακόμη και των πεζών, όχι μόνον των τροχοφόρων. Ευτυχώς, για τους μόνιμους κατοίκους, τα χιόνια και η παγωνιά δεν κράτησαν για πολύ και η ζωή τους βρήκε τους φυσιολογικούς της ρυθμούς. 10 ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΕΣ t-45-new-f.indd 10 3/26/10 1:04:11 PM

Η ΕΟΡΤΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΒΛΑΣΙΟΥ Ο Ιανουάριος έφυγε και ο Φεβρουάριος ακολούθησε με πολλές βροχές και υψηλές θερμοκρασίες. Έτσι δεν άργησε να έρθει και η Εορτή του Πολιούχου μας Αγίου Βλασίου. Ταξιδεύοντας το απόγευμα της παραμονής της Εορτής για το Χωριό μας, έβρεχε ακατάπαυστα και είδαμε πλημμυρισμένες εκτάσεις μετά τη σήραγγα του Αρτεμισίου, ύστερα από αρκετά χρόνια. Βαρυχειμωνιά και πάλι στο χωριό μας! Φθάσαμε μετά τις 6 το απόγευμα και δεν προφθάσαμε τον Εσπερινό στον οποίο ελάχιστοι παραβρέθηκαν, όπως μας πληροφόρησαν οι λιγοστοί θαμώνες του καφενείου. Καινούργιο στο Χωριό βρήκαμε το συμπατριώτη μας κ. Κίτσο Δημήτριο, το Μίμη του Αλέκου, όπως τον ξέρουμε όλοι. Μάθαμε πως ήταν στον Εσπερινό και ο συμπατριώτης μας Ντίνος Σπυρόπουλος με τη γυναίκα του, όπως πάντα, μα είχε φύγει για τα Μαζέικα να πάει στο ξενοδοχείο όπου έμενε! Ο Ξενώνας ο δικός μας παραμένει θεόκλειστος, χρόνια τώρα, εκδικούμενος έτσι τη μνήμη τόσο του δωρητή αείμνηστου Θεοδώρου Γεωργάκου όσο και τη μνήμη του αείμνηστου στρατηγού Δημητρίου Παναγόπουλου και όλων των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων τόσο της Αδελφότητας όσο και του Ομίλου Κυριών που μόχθησαν και πολλά διέθεσαν για να γίνει το Διοικητήριο Ξενώνας με 20 κρεβάτια! Είμαστε άξιοι της τύχης μας, να χαιρόμαστε τους τοπικούς μας άρχοντες! Την επομένη, ανήμερα του Αγίου Βλασίου, παρά τη βαρυχειμωνιά, η Εκκλησία μας μπορεί να μη γέμισε ασφυκτικά, όμως δεν έμεινε άδεια. Προσκυνητές ήρθαν από παντού, πέρα από τους κατοίκους της γύρω περιοχής. Μας συγκίνησε ιδιαίτερα η προσέλευση δύο ηλικιωμένων συμπατριωτών μας των κ.κ. Βλασίου Δαφαλιά από το Διακοφτό και Βλασίου Καραμάνου από το Αίγιο! Τους ευχόμαστε ολόψυχα να είναι καλά και να έρχονται για χρόνια πολλά στον Άγιό μας, όπως κάνουν μέχρι τώρα! Έγκαιρα έφθασαν φέτος και οι προσκυνητές που ήρθαν με το λεωφορείο που δρομολόγησε η Αδελφότητα και συνόδευσε ο Πρόεδρος κ. Γεώργιος Μητρόπουλος. Αρκετοί ήρθαν με τα δικά τους αυτοκίνητα τόσο από την Αθήνα, όσο και από την Πάτρα, την Τρίπολη και άλλα μέρη που διαμένουν συμπατριώτες μας. Στην Πανηγυρική Θεία Λειτουργία χοροστάτησαν και συλλειτούργησαν με τον Ιερέα του Χωριού μας Παπα-Θανάση Αναστασόπουλο οι Ιερείς Παπα- Δημήτρης Σταθακόπουλος του Λευκασίου, Παπα-Ανδρέας Ρηγόπουλος της Κέρτεζης, γαμπρός του Χωριού μας και ο συμπατριώτης μας Παπα-Δημήτρης Κωστόπουλος του Δρακοβουνίου Αρκαδίας, έψαλε δε ο συμπατριώτης μας κ. Κωνσταντίνος Δημήτρουλας από το Λευκάσιο, Ιεροψάλτης Αγίου Δημητρίου Κλειτορίας και οι ντόπιοι ψάλτες του Χωριού μας. Πολλές ήταν και φέτος οι αρτοκλασίες υπέρ υγείας συμπατριωτών μας και μελών των οικογενειών τους και όπως πάντα αποτελεσματική ήταν η συμβολή στην εξυπηρέτηση των προσκυνητών τόσον της κας Δήμητρας Μητροπούλου που χρόνια τώρα υπηρετεί την Εκκλησία μας ως Ταμίας, του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, όσον και των κ.κ. Κων/ νου Τερζή και Θεμιστοκλή Αναστασόπουλου που πάντα δίνουν το παρών! Τα δύο καφενεία του Χωριού μας, για μια ακόμη φορά, όπως πάντα, μας περίμεναν και μας έδωσαν την ευκαιρία να πάρουμε τον καφέ μας στη ζεστή τους ατμόσφαιρα και να ανταλλάξουμε τις καθιερωμένες ευχές μεταξύ μας, ευχόμενοι χρόνια πολλά και ιδιαίτερα στους εορτάζοντες. Η βροχή δεν σταμάτησε να πέφτει ασταμάτητα και ο Ερύμανθος, βγαίνοντας από την Εκκλησία, πρόβαλε φορτωμένος χιόνια! Η εορταστική ατμόσφαιρα στο Χωριό μας κράτησε δεν κράτησε ως το μεσημέρι. Μετά τη μία η ώρα, έφυγε το λεωφορείο με τους προσκυνητές, προκειμένου να γευματίσουν στις Πηγές του Αροανίου και να επιστρέψουν στην Αθήνα. Κάτι ανάλογο έγινε και με όλους εμάς τους άλλους που είχαμε κατέβει για το Πανηγύρι μας! Ώρα τρεις μετά το μεσημέρι το κέντρο του Χωριού μας ήταν και πάλι έρημο! Η βαρυχειμωνιά είχε απλωθεί και πάλι από άκρου εις άκρον του Χωριού μας! Φεύγουμε με την ευχή ο Άγιος Βλάσιος, Πολιούχος του Χωριού μας, να είναι εις βοήθειαν όλων μας και να μεσιτεύει στον Πανάγαθο Θεό να χαρίζει υγεία και χρόνια πολλά σε όλους μας και ιδιαίτερα στους εορτάζοντες! ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΕΣ 11 t-45-new-f.indd 11 3/26/10 1:04:12 PM

Ο εορτασμός του προστάτη μας Αγίου Βλασίου στην Αθήνα και η κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας της Αδελφότητας για το έτος 2010 Όπως και πέρσι, έτσι και φέτος, στον Ιερό Ναό Αγίας Ειρήνης, Αιόλου 36, γιορτάσαμε στην Αθήνα τη μνήμη του Προστάτη μας Αγίου Βλασίου, την Κυριακή της Τυρινής 14 Φεβρουαρίου 2010, σύμφωνα με το καταστατικό που θέλει να εορτάζεται την αμέσως επόμενη Κυριακή. Η αρτοκλασία, υπέρ υγείας των απανταχού της γης Φιλιωτών Καλαβρυτινών, διαβάστηκε στον Εσπερινό της παραμονής, το Σάββατο 13 Φεβρουαρίου, αφού ο Ναός είναι πανεπιστημιακός και δεν παρεκκλίνει από τα καθιερωμένα. Παραβρεθήκαμε περίπου είκοσι άτομα, ο Πρόεδρος, η Αντιπρόεδρος, μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου και μέλη της Αδελφότητας και είχαμε την ευκαιρία τόσο στον Εσπερινό, όσο και την επομένη, να απολαύσουμε τους δύο εξαίρετους χορούς Ιεροψαλτών και μάλιστα τον εξαίρετο χοράρχη κ. Λυκούργο Αγγελόπουλο. Από τους άρτους ένας μοιράστηκε μετά τον Εσπερινό, και οι άλλοι φυλάχτηκαν για την επομένη. Την επομένη ο Ναός κατακλίστηκε κυριολεκτικά από κόσμο, παρά το γεγονός ότι συνέπιπτε με το 3ήμερο της Τυρινής και Καθαρής Δευτέρας και αρκετοί είχαν αποφασίσει να εκδράμουν. Εξαιρετική ήταν η προσέλευση των συμπατριωτών μας, που θέλουμε να πιστεύουμε ότι ανταμείφτηκαν από τα καλλικέλαδα ακούσματα τόσο κατά τη διάρκεια του Όρθρου, όσον και της Θείας Λειτουργίας. Μετά το αντίδωρον είχαμε την ευκαιρία να ανταλλάξουμε τις καθιερωμένες ευχές και να μεταβούμε στη συνέχεια στην παρακείμενη αίθουσα «Σταθμός Μπαϊρακτάρη» Μητροπόλεως 63, για την καθιερωμένη δεξίωση και την κοπή της πίτας για το 2010. Προσφέρθηκε αρτοκλασία, καφές, βουτήματα και μοιράστηκε σε όλους από ένα κομμάτι πίτας τυλιγμένο από το Ζαχαροπλαστείο, αφού προηγουμένως ο Πρόεδρος κ. Μητρόπουλος Γεώργιος έκοψε την πίτα για το 2010, ενώ συμπατριώτες μας Ιεροψάλτες έψαλαν τα απολυτίκια του Προστάτου μας Αγίου Βλασίου, της Περιτομής του Κυρίου και του Αγίου Βασιλείου του Μεγάλου. Τυχερός αναδείχθηκε ο συμπατριώτης μας Δικηγόρος κ. Δημητρακόπουλος Αθανάσιος, ο οποίος έλαβε το καθιερωμένο κόσμημα με την εικόνα του Αγίου Βλασίου, δωρεά, χρόνια τώρα, του συμπατριώτη μας κ. Χριστόπουλου Θεοδώρου, στη μνήμη της μητέρας του αείμνηστης Ξανθής. Ακολούθησε συνεστίαση, που ήταν προσφορά της Αδελφότητας, στη διάρκεια της οποίας διενεργήθηκε λαχειοφόρος αγορά με πλούσια δώρα που τα περισσότερα ήσαν προσφορές συμπατριωτών μας, τους οποίους και πάλι ευχαριστούμε, ενώ και η Αδελφότητα προσέφερε 8 ηλεκτρικές μικροσυσκευές. Συγκεκριμένα ο γιατρός μας Γεώργιος Κ. Ζωγράφος προσέφερε 1 τηλεόραση 19 και ένα ανδρικό ρολόι που είχε κερδίσει σε εκδήλωση της Παγκαλαβρυτινής Ένωσης και τα διέθεσε υπέρ της Αδελφότητας, ο Ιωάννης Π. Τερεντές προσέφερε 2 φωτογραφικές μηχανές, ο Θεόδωρος Α. Χριστόπουλος ένα χρυσό γυναικείο δαχτυλίδι και η Χρυσούλα Ιω. Οικονόμου προσέφερε 1 πέννα Πιέρ Γκαρντέν. Συμμετείχαν 165 άτομα και η λαχειοφόρος αγορά προσπόρισε στο ταμείο της Αδελφότητας περίπου 1.400 ευρώ. Αρκετοί ήσαν εκείνοι από τους συμπατριώτες που κατέβαλαν και τη συνδρομή τους και έτσι λαχειοφόρος αγορά και συνδρομές, υπερεκάλυψαν τη συνολική δαπάνη της εκδήλωσης και άφησαν ικανό ποσό στο ταμείο, προκειμένου η Αδελφότητα να είναι σε θέση να ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις της. Να ευχηθούμε ο Άγιος Βλάσιος να είναι εις βοήθειαν όλων μας και του χρόνου να είμαστε καλά! 12 ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΕΣ t-45-new-f.indd 12 3/26/10 1:04:14 PM

Θρησκευτική Πανήγυρις Αγίου Ιερομάρτυρος Βλασίου στη Βέροια Μέσα στον ελληνικό μαχαλά της βυζαντινής πόλης της Βεροιας, την περίφημη «Κυριώτισσα», που έχει πάρει το όνομά του από την ομώνυμη εκκλησία που βρίσκεται στο κέντρο περίπου του μαχαλά, βρίσκεται το ταπεινό εκκλησάκι του Αγίου Ιερομάρτυρος Βλασίου. Δίπλα σε αυτό και ανάμεσα στα πολλά σωζώμενα σπίτια με την παραδοσιακή μακεδονίτικη αρχιτεκτονική, σώζεται το πατρικό σπίτι της συζύγου του αείμνηστου συμπατριώτη μας και αδελφού της γιαγιάς μου Χαραλάμπους Αθανασίου ΣΙΔΕΡΗ, ο οποίος είχε παντρευτεί μάλιστα στον εν λόγω Ναό του Αγίου Βλασίου και γι αυτό περηφανευτόταν, ή μάλλον αυτο-παρηγοριόταν (!) οτι «...από Άγιο Βλάσιο έφυγα και σ Άγιο Βλάσιο πήγα!». Φέτος λοιπόν είχα την ευκαιρία μαζί με τους γονείς μου να παρευρεθούμε στην πανήγυρη του Ιερού Ναού, ο οποίος δυστυχώς τις υπόλοιπες μέρες του χρόνου παραμένει κλειστός, καθότι η Βέροια διασώζει δεκάδες τέτοια βυζαντινά ναΐδρια και πλέον υπάγεται σε άλλο- ενοριακό- ναό ως παρεκκλήσιο. Ο υστεροβυζαντινός ναός του Αγίου Βλασίου στη Βέροια αρχικά ανήκε στον τύπο της μονόχωρης ξυλόστεγης βασιλικής με ημιεξαγωνική κόγχη στα ανατολικά. Λίγο μετά την ανέγερσή του, στη νότια πλευρά του προστέθηκε στοά. Το 16ο αιώνα η μορφή του μνημείου άλλαξε ριζικά, καθώς καθαιρέθηκε τμήμα του βόρειου και ολόκληρος ο δυτικός τοίχος και στη θέση τους διαμορφώθηκαν δύο μεγάλα τόξα. Με τον τρόπο αυτό δημιουργήθηκε περίστωο, το οποίο περιέβαλε τον αρχικό μονόχωρο πυρήνα. Το μνημείο διαθέτει ζωγραφικό διάκοσμο του 14ου, 16ου και 18ου αιώνα. Στον αρχικό πυρήνα διασώζονται τοιχογραφίες που έχουν χρονολογηθεί γύρω στο 1320. Πρόκειται για τις παραστάσεις του ανατολικού τοίχου του ναού: ολόσωμη Παναγία πλαισιωμένη από δύο σεβίζοντες αγγέλους στο τεταρτοσφαίριο, και συλλειτουργούντες ιεράρχες με δύο αγγέλους στον ημικύλινδρο της κόγχης, Ευαγγελισμός στο μέτωπο της κόγχης, και Ανάληψη στο αέτωμα του ανατολικού Στυλιανού Ν. Παναγόπουλου Δικαστικού Επιμελητή Βέροιας τοίχου. Στην ίδια περίοδο ανάγονται και τα τμήματα διακόσμου που σώθηκαν στο νότιο τοίχο. Πρόκειται για τις παραστάσεις της Γέννησης και της Υπαπαντής στην επάνω ζώνη, στηθάρια με αγίους στη μεσαία, και ολόσωμους αγίους στην κάτω ζώνη, μεταξύ των οποίων και ο τιμώμενος άγιος Βλάσιος. Αντίστοιχα τμήματα της ίδιας φάσης σώζονται στο βόρειο τοίχο, όπου διακρίνονται η Εις Άδου Κάθοδος, μερικά στηθάρια με επισκόπους και ο άγιος Αθανάσιος. Στον 14ο αιώνα χρονολογούνται και οι σκηνές από το βίο του αγίου Βλασίου, μερικές μορφές αγίων στη νότια εξωτερική όψη του αρχικού ναού, καθώς και ο Χριστός Δίκαιος Κριτής στον ανατολικό τοίχο της νότιας πλευράς. Στο 16ο αιώνα χρονολογούνται πολλές παραστάσεις που σώζονται στο κεντρικό κλίτος, ενώ στο 18ο αιώνα ανάγονται οι τοιχογραφίες στο βόρειο τοίχο του ναού. Οι φωτογραφίες που βλέπετε τραβήχθηκαν στις 11 Φεβρουαρίου 2010 στον πανηγυρίζοντα Ιερό Ναό και αποτυπώνουν ψήγματα μονάχα του εσωτερικού διάκοσμου, που αυτονόητο είναι οτι υπολείπεται της από κοντά «αίσθησης» που αφήνει ο ναός στον επισκέπτη- προσκυνητή. Γενικότερα η Βέροια, παρά τις νεότερες επεμβάσεις και την αισθητική αλλοίωση του μεγαλύτερου μέρους της πόλης, συνεχίζει να προσφέρει στον επισκέπτη ένα «άρωμα» βυζαντινής μακεδονίτικης πολιτείας. Περί της τιμής του πολιούχου μας Αγίου Ιερομάρτυρος Βλασίου, σε άλλα μέρη της Ελλάδας, θα επανέλθουμε και με επόμενο σημείωμά μας. ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΕΣ 13 t-45-new-f.indd 13 3/26/10 1:04:17 PM

Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΑΠΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΧΕΡΙ Προ ετών είχα την τύχη να συναντήσω σε κάποια εκδήλωση του Δήμου Κλειτορίας, τον αείμνηστο Αλέκο Δαφαλιά από τα Καλάβρυτα, απόγονο του Θανάση Δαφαλιά ή Νταφαλιά από τα Μαζέικα, ο οποίος μου εμπιστεύτηκε ένα φάκελο, πλήρη φωτοτυπιών, από το ΑΡΧΕΙΟ ΔΑΦΑΛΙΑ, προκειμένου να δημοσιεύσω στο ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ μας ό,τι θεωρούσα σκόπιμο. Από μια φευγαλέα ματιά που έριξα στο φάκελο ευθύς αμέσως, δεν βρήκα επίκαιρο το περιεχόμενό του και άφησα το φάκελο στα προς αξιοποίηση έγγραφα εν ευθέτω χρόνω! Πέρασαν χρόνια από τότε χωρίς να ανοίξω και πάλι το φάκελο, αφού πάντοτε έχουμε πληθώρα ύλης για το ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ μας. Ξεκινώντας όμως την προσπάθεια για τη σύνταξη τούτου του τεύχους του 45 ου, άνοιξα και πάλι το συγκεκριμένο φάκελο και μελετώντας τον προσεκτικά, είδα ότι όλα τα κείμενα αναφέρονται στον γέροντα Θανάση Δαφαλιά ή Νταφαλιά από τα Μαζέικα, τον πρόγονο του αείμνηστου Αλέκου Νταφαλιά από τα Καλάβρυτα και τη συμβολή του στην έναρξη του αγώνα της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας, ήταν δε περισσότερο από κάθε άλλη φορά επίκαιρα προς δημοσίευση. Διάλεξα λοιπόν τρία από αυτά: του αείμνηστου συμπατριώτη μας Νίκου Στασινόπουλου από τον Άγιο Νικόλαο, του Λογοτέχνη και συγγραφέα Άγγελου Δόξα και του επίσης Λογοτέχνη και συγγραφέα Στέφανου Γρανίτσα. Αναφέρονται και τα τρία κείμενα στο ίδιο γεγονός, τη ματαίωση της μετάβασης των Προκρίτων της Αχαΐας στην Τρίπολη, χάρη στο γέροντα Θανάση Νταφαλιά και την επίσπευση της εξέγερσης εναντίον των Τούρκων, που μας οδήγησε στην εθνική μας ανεξαρτησία ύστερα από 400 χρόνια στυγνής σκλαβιάς. Το γεγονός διασώθηκε από την παράδοση και όπως είναι επόμενο, από στόμα σε στόμα διαφοροποιείται, γι αυτό παρατηρούνται διαφορές στις λεπτομέρειες, σύμφωνα με τις οποίες εξελίχτηκαν τα γεγονότα. Ο πυρήνας όμως παραμένει ο ίδιος και αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι πρόκειται για πραγματικό γεγονός και όχι μύθο, γι αυτό και δημοσιεύουμε τα κείμενα που ακολουθούν: ΘΑΝΑΣΗΣ ΔΑΦΑΛΙΑΣ Η ΝΤΑΦΑΛΙΑΣ Νίκου Α. Στασινόπουλου. «Ναι άγιε γέρων, εις σε οφείλεται η επανάστασις, συ είσαι ο Σωτήρ του Ελληνικού Έθνους και προ του ονόματός σου πρέπει να αποκαλύπτονται μετά σεβασμού, οι φέροντες το του Έλληνος όνομα» Λέων. Δογάνη «το πρώτον όπλον της Ελληνικής Επαναστάσεως» πρόλογος, Πάτραι 1892. Μέσα στην αιωνιότητα του χρόνου, υπάρχουν κάποιες στιγμές του, που σημαδεύουν παγκόσμια γεγονότα. Σ αυτές τις στιγμές ένας ή πολλοί, σπουδασμένοι ή αγράμματοι άνθρωποι, προύχοντες με εξουσία και απλοϊκοί με σύμβολο την αδυναμία, με μία πράξη, με μία απόφαση ή ενέργεια, από θεϊκή παρόρμηση ή θέληση μίας μοίρας, σφραγίζουν με τα όνομά τους τη στιγμή του χρόνου και αλλάζουν τη πορεία της ζωής ενός έθνους ή μίας φυλής. Ένα τέτοιο όνομα ο Θανάσης Νταφαλιάς ή Δαφαλιάς στάθηκε σφραγίδα στη Μαρτιάτικη σελίδα του χρόνου του 1821 και έσωσε τους άρχοντες της φυλής από σίγουρο μακελειό που τους περίμενε στην Τριπολιτσά και τους πισωστράτισε για το Μοναστήρι της Αγίας Λαύρας για να ανάψουν από κει την πυρκαγιά της λύτρωσης της φυλής. Και αυτό το όνομα του ταπεινού ήρωα Νταφαλιά έμεινε στην αφάνεια και όσο περνάν τα χρόνια όλο και πιο πολύ λησμονιέται και θα ξεχνιότανε ολότελα αν η ποιητική λύρα κάποιου Καλαβρυτινού ποιητή δεν κράταγε με ένα ποιητικά γραμμένο δράμα τα όνομά του άσβηστο ακόμα. Ήταν οι αρχές του δευτέρου δεκαημέρου του Μάρτη του 1821 και ο Καϊμακάμης της Τριπολιτσάς έστειλε μήνυμα στο Διοικητή των Καλαβρύτων Αρναούτογλου, να πιάσει αμέσως και να στείλει δεμένους στην Τρίπολη τους προύχοντες, Γερμανό, Ζαΐμη, Φωτήλα και άλλους. Η εντολή των Τούρκων προδόθηκε από την κόρη του Αρναούτογλου Α ι σε, ερωμένη του Παναγιωτάκη Φωτήλα. Σαν τόμαθαν οι προύχοντες, ύστερα από συζήτηση, αποφάσισαν να ξεκινήσουν για την Τριπολιτσά, μα προτού φύγουν έστειλαν δικό τους άνθρωπο, που τάχα θα ερχόταν από την Τριπολιτσά, που θα έφερνε γραφή με άσχημα μαντάτα, πως τάχα ο πασάς της Τριπολιτσάς τους ήθελε για χαλασμό. Ξεκίνησαν με μικρή συντροφιά Τούρκικου στρατού τάχα για ασφάλειά τους. Προτού φτάσουν στον κάμπο της Κατσάνας συναπαντήθηκαν με τον άνθρωπο που έφερνε το γράμμα τους από την Τριπολιτσά. Το διάβασαν μπροστά στον αξιωματικό και έδειχναν ταραγμένοι. Σαν τους ρώτησε εκείνος του φανέρωσαν πως φοβούνται να προχωρήσουν γιατί έχουν πληροφορίες πως ο πασάς τους καρτερεί για χάλασμα. Ύστερα από κουβέντες και υποσχέσεις συνέχισαν το δρόμο τους. Ο ήλιος έγερνε στη δύση του σαν έφτασαν στα λιγοστά κονάκια του κάμπου της Κατσάνας, εκεί που βρίσκεται σήμερα η κωμόπολη Μαζείκα. Οι ίσκιοι μάκραιναν αφάνταστα τις νεροσυρμές και στα λαγκάδια και κει ψηλά η φαλακρή κορφή του Χελμού φόραγε το κάτασπρο χιονένιο σκουφί της, ενώ πιο κάτω στις πλαγιές του, το Μάζι, η αετοφωλιά των κλεφτών των Καλαβρύτων λουζόταν από την μενεξελιά χρυσόσκονη του ήλιου, που κρυβόταν πίσω από τις πυραμίδες των βουνών. Ανάμεσα στις δύο-τρείς αχυροκαλύβες του κάμπου, πιο μεγάλη, στεκόταν η καλύβα του Θανάση Νταφαλιά. Άκουσε εκείνος τα πέταλα των αλόγων να χτυπούν στα στουρνάρια και να βγάνουν λάμψεις και ειδοποιημένος από πολλές μεριές, περίμενε το απόσπασμα και τους προύχοντες. Τους καλωσόρισε καθώς έκανε κάθε φορά. Τους τοίμασε και έφαγαν ό,τι είχε πρόχειρο, μα σαν έφτασε η ώρα του ύπνου, τους είπε, ό,τι όλοι δεν χωράγανε να κοιμηθούνε σε μία καλύβα. -Καλό θα είναι αφέντες μου οι προύχοντες να μείνουν σε μία καλύβα και το απόσπασμα σε άλλη μη τάχα κι ήθελαν σαν στρατός να κουβεντιάσουν τίποτα μυστικά που δεν θα έπρεπε να τ ακούσουν οι άλλοι. Τα έλεγε αυτά γιατί είχε το σχέδιό του κι ήθελε να μιλήσει στους προύχοντες εκείνος μυστικά. Οι Τούρκοι δεν υποπτεύθηκαν τίποτα και δέχτηκαν να κοιμηθούν χώρια για να μην κακοπάθουν οι προύχοντες και δε μπορούν να προχωρήσουν την άλλη μέρα, μα πίστεψαν πως κι ο Νταφαλιάς δεν θα τόλμαγε να τους ξεγελάσει. Το φτωχό τους μυαλό δεν μπορούσε να πιάσει το άστραμα των λογισμών του έξυπνου ραγιά. Ο γέρο-θανάσης Νταφαλιάς, σά βεβαιώθηκε πως οι Τούρκοι 14 ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΕΣ t-45-new-f.indd 14 3/26/10 1:04:17 PM

αποκοιμήθηκαν βαρειά ύστερα από το κρασί που τους πότισε, έτρεξε κοντά στο Γερμανό και τους άλλους προύχοντες. Με φωνή που έτρεμε από συγκίνηση τους φανέρωσε πως ο Δεσπότης Χριστιανούπολης Γερμανός - και εκείνος Καλαβρυτινός - του έστειλε σήμερα μαντατοφόρο και του μήνυσε να μην πάνε οι προύχοντες στην Τριπολιτσά, γιατί ο Πασάς θα τους χαλάσει και τότε χάνεται η δόλια μας πατρίδα. Μέσα σε τούτη τη νύχτα πρέπει ανάποδα να πάρετε την στράτα που θα σας σώσει και εσάς και την πατρίδα. Οι προύχοντες δεν τ αποφάσιζαν, γιατί πίστευαν πως η φυγή τους ήταν πράγμα αδύνατο πια, ακόμα πως θα γινόταν αιτία σφαγής αθώων για να σωθούν εκείνοι. - Όχι Νταφαλιά δεν γίνεται τίποτα πια, του είπε ο Γερμανός. Οι αρχηγοί πρέπει πρώτοι να δίνουν το παράδειγμα της θυσίας και όχι να πληρώνουν άλλοι με αίμα για να σώσουν τα κεφάλια τους. - Δέσποτά μου, μύτη δεν θα ανοίξει από τους δικούς μας. Έχω το σχέδιό μου. Τοιμαστήτε, γιατί η νύχτα προχωρεί. Ένας ένας θα κατεβαίνει από τον καταρράκτη στο κατώγι, θα καβαλάει το ζωντανό του και θα φεύγει προς το Καρνέσι (χωριό των Καλαβρύτων). Στα πόδια των αλόγων έδεσα κόζινα κομμάτια πανιού, από κατσικίσιο μαλλί, για να μην ακούγονται τα πέταλα στο δρόμο. Να βιαστούμε πρέπει, η νύχτα φεύγει. Ένας ένας δρασκελίζει τον καταρράκτη, καβαλάει το ζωντανό του και ξεπορτίζει μέσα στη νύχτα, παίρνοντας το δρόμο της φυγής και της σωτηρίας. Οι Τούρκοι κοιμούνται κι ονειρεύονται, μα ο γέρο- Νταφαλιάς δεν κοιμάται, έχει ακόμα να συμπληρώσει το σχέδιό του. Πρέπει να πείσει τους Τούρκους σαν ξυπνήσουν το πουρνό, πώς οι πρόκριτοι έφυγαν νωρίς με τη δροσιά και τραβάν για την Τριπολιτσά, μα ο λόγος του πρέπει να είναι πιστευτός. Ξυπνάει τα κοπέλια του και τα στέλνει στα κοντινά χωριά να στείλουν ανθρώπους τους στο δρόμο και να κάνουν πως έρχονται από την Τριπολιτσά και σαν θα τους συναντούνε στο δρόμο οι Τούρκοι και τους ρωτάνε για τους προκρίτους, να τους λένε: «Ναι, τους απαντήσαμε μια ώρα δρόμο και παραπάνω να τραβάνε για την Τριπολιτσά γιατί βιάζονται να φτάσουν να μιλήσουν με τον πολυχρονεμένο τον πασά». Σαν τελείωσε την αποστολή των ανθρώπων του, έγειρε στο παραγώνι του ευχαριστημένος γιατί έσωσε τους προκρίτους των Καλαβρύτων. «Τι και αν δε με πιστέψουν και με χαλάσουν την αυγή οι Τουρκαλάδες; Το χρέος μου τόκαμα, γέρος είμαι, ας με χαλάσουν». Και ήρθε η αυγή. Ξύπνησαν οι Τούρκοι. Τους περιποιήθηκε. Τους έβαλε στους ντορβάδες τροφή για τα ζά τους και κρασί για εκείνους. Και ύστερα τους φανέρωσε πως οι γραικοί αφεντάδες ξεκίνησαν για την Τριπολιτσά και ο Αχμέτ ο αρχηγός του αποσπάσματος του φωνάζει τότε αγριεμένος: - «Τι είπες μωρέ Δαφαλιά; - Σας είπον, ώ αγάδες, ότι στιγμή δεν έχουν στο δρόμο οι αφεντάδες. Με τη δροσιά εκίνησαν προς τον σκοπόν να φθάσουν αυθημερόν στην Τρίπολη δια να ησυχάσουν. - Λέγεις αλήθεια, άθλιε; - Η κεφαλή μ ας πέση, απ το δικό σας σπαθί, εάν εις μίαν ώραν δεν φθάσητε τους άρχοντας στου κάμπου μας την χώραν. - Ημείς πηγαίνομεν, Χασάν, πλήν αν μας απατήσεις, σ αυτή την άσπρη κεφαλή φωτιά θα σου ανάψω και ζωντανόν στα κάρβουνα, ώ σκύλε, θα σε κάψω. - Εμπρός, Χασάν, πηγαίνομεν, γιατί θα τον ξεσκίσω, και δούλο με τα χέρια μου δεν θέλω να εγγίσω» Το απόσπασμα φεύγει κατά την Τριπολιτσά με την πίστη πως οι πρόκριτοι τραβάν τον ίδιο δρόμο. Ξωπίσω τους μένει ο γέρο- Νταφαλιάς δαγκώνοντας τα χείλη από οργή για τις απειλές που του έκαναν, μα η καρδιά του είναι πλημμυρισμένη από χαρά γιατί έσωσε τους πρόκριτους που σε λίγο θα ανάψουν την πυρκαγιά της λύτρωσης της σκλαβωμένης πατρίδας και για το κακό τέλος που θα βρούν οι Τουρκαλάδες στην Τριπολιτσά, σαν θα φτάσουν χωρίς τους προκρίτους. Μέσα στο μελιχρό Μαρτιάτικο αυγινό με μάτι δακρυσμένο κάνει το σταυρό του ο γέρο-θανάσης Νταφαλιάς και ονειρεύεται την ώρα της λευτεριάς και την εύχεται και απειλεί μ εκδίκηση τους Τούρκους. «Άχ,! Ας είδή το μάτι μου νωρίς αυτή την ώρα, για να σας δώσω άπιστοι, σπαθί, φωτιά για δώρα» Και εκείνοι πλήρωσαν με το κεφάλι τους το ξεγέλασμα που τους έκαμε. Αυτός όμως σωστός γεροντοέλατος, φυτρωμένος στα κρώρα του Χελμού στο Μάζι- στη φωλιά των Σταυραετών της Κλεφτουρτιάς, έζησε και καλοδέχτηκε την Λευτεριά, και αργότερα πήρε μέρος στη μάχη του Λεβιδίου. Στα χρόνια του ξεσηκωμού ήταν ο πλουσιότερος της περιοχής και για πολλούς και μέλος της Φιλικής Εταιρείοας, μα στο τέλος του αγώνα βρέθηκε ο φτωχότερος. Ήταν ο πρώτος κάτοικος των σημερινών Μαζείκων, και η καλύβα του ήταν εκεί που βρίσκεται σήμερα το ξενοδοχείο Χελμός, που στην κουφάλα ενός δέντρου της αυλής του βρέθηκε και η σφραγίδα του, που το πρωτότυπό της βρίσκεται στα χέρια του συγγενή του Γιάννη Κυριακόπουλου, εμπόρου στην οδό Κολοκοτρώνη στην Αθήνα. Φτωχό και γέρο, ύστερα από την λευτεριά της πατρίδας πήγε και τον συνάντησε ο συνταγματάρχης Πετμεζάς. Τον χαιρέτησε στρατιωτικά, του έδωσε ρούχα και τον φίλησε. Και ενώ τα μάτια του βούρκωναν από δάκρυα και η καρδιά του έτρεμε από υπερηφάνεια του είπε: «Η απελευθέρωση της πατρίδας χρωστιέται σε σένα γέρο Θανάση Νταφαλιά. Αν δεν έσωζες τους πρόκριτους, επανάσταση δεν θα γινόταν». Επανάσταση δεν θα γινόταν αν δεν έκανες το χρέος σου. Αλλά και έθνη δεν ζούνε και δεν μεγαλουργούνε αν δεν κρατούνε την μνήμη των απλοϊκών ανθρώπων, που τάδωσαν όλα για το μεγαλείο τους, στις κατοπινές γενιές. Με τη σειρά μας και μείς το χρέος μας κάνουμε, κρατώντας στην αιωνιότητα την μνήμη σου και τα όνομά σου και δεν θα ησυχάσουμε, αν δεν δούμε μια μέρα στημένη σ ένα βάθρο την μορφή σου. Θυμητάρι αγάπης και θαυμασμού για την μεγάλη σου πράξη Θανάση Νταφαλιά. «Ναι άγιε γέρων- Θανάση Νταφαλιά- εις σε οφείλεται η επανάστασις, σύ είσαι ο Σωτήρ του Ελληνικού Έθνους και προ του ονόματός σου πρέπει να αποκαλύπτονται μετά σεβασμού οι φέροντες το του Έλληνος όνομα». Μα τι κρίμα, και συντοπίτες και έθνος σε ξέχασαν και δεν ξέρω αν είναι να λυπάται ή να ντρέπεται κανείς γι αυτή τη στάση όλων μας. ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΕΣ 15 t-45-new-f.indd 15 3/26/10 1:04:17 PM

25η ΜΑΡΤΙΟΥ 1821 Χρήστος Β. Καραθανάσης ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ Με την πτώση της Κωνσταντινούπολης, στις 29 Μαίου 1453, η μαύρη νύχτα της σκλαβιάς κάλυψε τον εθνικό ορίζοντα και το όνομα της Ελλάδας έσβησε από τους χάρτες της υδρογείου. Η ανίκητη ελπίδα και η αμετακίνητη πίστη για την ποθητή απελευθέρωση, δεν έσβησαν έκτοτε από τις καρδιές του πολύπαθου ραγιά. Ρίζωσαν βαθιά στην ψυχή του Έθνους κι έμειναν κρυμμένες στα στήθη των Ελλήνων. Έγιναν τραγούδι και ύμνος, στην Παναγία: Σώπασε Κυρά Δέσποινα και μη πολύ δακρύζεις, πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά μας θα ναι. Έγιναν δύναμη που δυνάμωνε τον Έλληνα σκλάβο και τον έκανε να ξεσηκώνεται κατά καιρούς και να κτυπά τον δυνάστη. Η έλλειψη μορφωμένων Τούρκων ανάγκασε τον κατακτητή να χρησιμοποιήσει τους υπόδουλους Έλληνες σε ανώτερες θέσεις, σαν διοικητικούς υπαλλήλους (ακόμη και ηγεμόνες), γιατρούς, διερμηνείς κλπ. Παράλληλα οι Έλληνες, που ακολουθούσαν το επάγγελμα του εμπόρου ή του ναυτικού, κατόρθωσαν να δημιουργήσουν μεγάλες περιουσίες και στόλους εμπορικών πλοίων, πράγματα που αποτελούσαν μια ισχυρή δύναμη στα χέρια των Ελλήνων. Για άλλη μια φορά το θαλάσσιο στοιχείο και η ναυτική τέχνη του Έλληνα θα βοηθήσουν τη φυλή μας να ξαναπάρει στα χέρια της τον έλεγχο του Αιγαίου και των θαλασσίων οδών του. Ο καιρός έχει φθάσει και η ιδέα της επανάστασης ως το 1821 έχει πλέον ωριμάσει. Το θαύμα του ναυτικού του 21 ένα από τα πολλά που συνετέλεσε η φυλή μας στη πορεία της μακράς ιστορίας της οφείλεται σε πολλούς, όχι σε λίγους. Όλοι μαζί οι ναυτικοί μας πλοιοκτήτες,ναύαρχοι,κυβερνήτες,αξιωματικοί και ναύτες συνετέλεσαν ενωμένοι, ώστε η υπόδουλη Ελλάς να παρατάξει με την έναρξη της επανάστασης ένα αξιόμαχο στόλο ο οποίος κατόρθωσε με τα εκπληκτικά του επιτεύγματα να υποστηρίξει τον αγώνα σε ξηρά και θάλασσα και να επιβάλλει την επανάσταση στη διεθνή κοινή γνώμη, που αρχικά ήταν αντίθετη. Ο στόλος αρχικά συγκροτήθηκε από εμπορικά κυρίως πλοία προερχόμενα από Έλληνες πλοιοκτήτες από τις νήσους Ύδρα- Σπέτσες και Ψαρά. «Όταν αποφασίσαμεν να κάμωμεν επανάστασην κανένας φρόνιμος δεν μας είπεν που πάτε να πολεμήσετε με σιτοκάραβα, αλλά ως βροχή έπεσεν εις όλους μας η επιθυμία της ελευθερίας μας και όλοι εσυμφωνήσαμεν και εκάμαμεν την επανάσταση» θα πει ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στην Πνύκα το Νοέμβριο του 1836. Ναι οι Έλληνες έπρεπε να πολεμήσουν στη θάλασσα έστω και με σιτοκάραβα εξοπλισμένα με κανόνια. 2300 χρόνια πριν τα «ξύλινα τείχη», είχαν αποδείξει περίτρανα ότι για να πετύχει ο αγώνας της ελευθερίας, έπρεπε να ξεσηκωθούν οι θαλασσινοί, να συγκροτηθεί πάση θυσία στόλος. Η επιτελική σκέψη ήταν σαφής : Όλα τα φρούρια στην Πελοπόννησο (Ναύπλιο, Μονεμβασιά, Μεθώνη,Κορώνη, Πάτρα κλπ) ήταν κοντά στη θάλασσα και έπρεπε να υποστηριχθούν, γιατί εάν ο Τούρκος κατάφερνε να επιτύχει το ναυτικό αποκλεισμό του επαναστατημένου Μοριά, γρήγορα θα κατέπνιγε την επανάσταση. Παράλληλα οι Έλληνες με το ναυτικό έπρεπε: α. Να εξασφαλίσουν και να υποστηρίξουν την εξέγερση του πληθυσμού των νήσων του Αιγαίου. β. Να διακόψουν τις θαλάσσιες συγκοινωνίες των Τούρκων στο Αιγαίο. γ. Να εξασφαλίσουν την κυριαρχία στον Κορινθιακό, ώστε να είναι εφικτή η ζεύξη του Μοριά με τη Στερεά Ελλάδα, για να διατηρηθεί ο αγώνας και να εξαπλωθεί παντού η φλόγα της επανάστασης Έθνους. Πέραν από τη σταδιακή οργάνωση των Ελλήνων στη θάλασσα ένας μεγάλος αριθμός Ελλήνων μορφωμένων και πλουσίων, διέπρεπαν σε διάφορες χώρες του εξωτερικού. Όλοι αυτοί οι Έλληνες, πλούσιοι και μορφωμένοι, καταπιεζόμενοι στην υπόδουλη Ελλάδα, ή επιφανείς στο εξωτερικό, μαζί με τον απλό ραγιά, που δεχόταν την μεγαλύτερη καταπίεση, δεν έπαψαν ποτέ να οργανώνουν την αντίσταση και τον πόλεμο κατά των κατακτητών. Με την επανάσταση, τα βουνά και το υγρό στοιχείο θα γινόντουσαν πεδία αντίστασης. Τα ένοπλα τμήματα των Κλεφτών και των Αρματολών αποτελούσαν το μαχόμενο στρατό. Το ναυτικό αριθμούσε περίπου 1000 πλοία εξοπλισμένα με 6000 κανόνια. Ο αντίπαλος σε ξηρά και θάλασσα ήταν ασύγκριτα ανώτερος σε προσωπικό και μέσα,μια και η μοίρα του Έλληνα πολεμιστή του έχει επιφυλάξει να μάχεται στην ιστορική του διαδρομή ανά τους αιώνες σχεδόν πάντα, με υπεράριθμο αντίπαλο! Όταν ο Μακρυγιάννης και μια χούφτα Έλληνες, απο- 16 ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΕΣ t-45-new-f.indd 16 3/26/10 1:04:17 PM

φάσισαν να αντισταθούν κατά του τακτικού στρατού του Ιμπραήμ στους Μύλους, έτυχε να ναυλοχεί στη περιοχή, τμήμα του Γαλλικού στόλου υπό το ναύαρχο Δεριγνί και διηγείται ο Μακρυγιάννης στα απομνημονεύματά του: «Ήρθε ο Ντεριγνίς να με ιδεί. Μου λέγει, τι κάνεις αυτού, οι θέσεις είναι αδύνατες. Του λέγω, είναι όμως δυνατός ο Θεός, όπου μας προστατεύει. Κι αν είμαστε ολίγοι, παρηγοριόμαστε με έναν τρόπο: ότι η τύχη μας έχει τους Έλληνες πάντα ολίγους. Ότι αρχή και τέλος, παλαιόθεν έως τώρα, όλα τα θεριά πολεμούν να μας φάνε και δεν μπορούνε. Τρώνε από μας και μένει και μαγιά. Και οι ολίγοι αποφασίζουν να πεθάνουν.. και όταν το κάμουν, λίγες φορές χάνουν και πολλές κερδίζουν». Οι δάσκαλοι του γένους και οι απλοί μορφωμένοι, από τον Αγ. Κοσμά τον Αιτωλό, μέχρι τον απλό Παπά του χωριού και τον Καλόγερο, που δίδαξαν τα Ελληνικά γράμματα στο Κρυφό σχολειό, τόνωσαν το Εθνικό φρόνημα και προτρέπανε το λαό να επαναστατήσει για να διώξει τον ξένο δυνάστη. «Ως πότε παλληκάρια, να ζούμεν στα στενά μονάχοι σαν λιοντάρια στις ράχες στα βουνά, σπηλιές να κατοικούμεν, να βλέπωμεν κλαδιά, να φεύγωμ απ τον κόσμον, για την πικρήν σκλαβιά, να χάνωμεν αδέλφια, Πατρίδα και γονείς, τους φίλους, τα παιδιά μας κι όλους τους συγγενείς Κάλλιο ναι μιας ώρας, ελεύθερη ζωή, παρά σαράντα χρόνους,σκλαβιά και φυλακή» Και ο λαός ξεσηκωνόταν σε κάθε ευκαιρία. Τέτοιες εξεγέρσεις μικρές και μεγάλες έγιναν πολλές. Ξεπέρασαν τις 150, χωρίς όμως να φέρουν το ποθούμενο. Έτσι οι Έλληνες συνέχισαν για 368 χρόνια να δοκιμάσουν την καταπίεση και τη σκληρότητα του Ασιάτη κατακτητή, που εκδήλωναν με σφαγές, αρπαγές και καταστροφές περιουσιών, με βίαιο εξισλαμισμό, παιδομάζωμα, φορολογίες και άλλες βίαιες πράξεις. Ένα μέρος από τις αποτυχίες των Ελλήνων προήλθε και από την εγκατάλειψη των ξένων και ισχυρών της εποχής. Οι Έλληνες έδιναν πίστη στις υποσχέσεις τους, ενώ οι ξένοι επεδίωκαν μόνο το συμφέρον τους και τους εγκατέλειπαν μετά τις πρώτες αποτυχίες. Έπειτα από πολλές τέτοιες δοκιμασίες οι Έλληνες αποφάσισαν να στηριχθούν στις δικές τους μόνο δυνάμεις, για να πετύχουν την απελευθέρωση. Εμπνευσμένοι Έλληνες, ο Αθαν. Τσακάλωφ από την Ήπειρο, ο Νικ. Σκουφάς από την Άρτα και ο Εμμ. Ξάνθος από την Πάτμο, σαν πρωτεργάτες ίδρυσαν τη Φιλική Εταιρεία και με τις συντονισμένες προσπάθειες τους οργανώθηκε το Έθνος για την τελική αναμέτρηση με το δυνάστη. Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης πρώτος ξεκινάει την επανάσταση στη Μολδοβλαχία, ξεσηκώνοντας μεγάλο αριθμό Ελλήνων που ζούσαν εκεί. Ζήτησε τη Ρωσική συνδρομή, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Το Τσαρικό Διάταγμα θα αποκηρύξει το κίνημά του στη Μολδοβλαχία. Ο Ι. Καποδίστριας Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, αναγκάζεται να καταδικάσει τον Υψηλάντη, αφήνοντας όμως δείγματα εύνοιας στον Ελληνικό Αγώνα. Έμπρακτα θα το δείξει αργότερα, με την παραίτηση του από το Ρωσικό Υπουργείο των Εξωτερικών. Η εκδήλωση της ανταρσίας του Αλή Πασά, που ταλαιπώρησε αρκετά την Οθωμανική Αυτοκρατορία, θεωρήθηκε η κατάλληλη στιγμή για τον αποφασιστικό ξεσηκωμό. Το καριοφίλι και το γιαταγάνι του Κλέφτη και του Αρματολού ενωμένα, σπάνε την αλυσίδα της σκλαβιάς. Ξεπετάγονται τότε πίσω απ τα ταμπούρια,ο Παπαφλέσσας, ο Γέρος του Μοριά, ο Καραϊσκάκης, η Μαντώ Μαυρογένους, ο Μάρκος Μπότσαρης και χιλιάδες άλλες ηρωικές μορφές που συνθέτουν τον εθνικό μας πίνακα. Μπαρουτοκναπνισμένοι καπεταναίοι στη θάλασσα, ο Κανάρης, η Μπουμπουλίνα, ο Μιαούλης, ο Τομπάζης και άλλοι πολλοί, γνωστοί και άγνωστοι ήρωες, υπερέβαλλαν εαυτόν γράφοντας λαμπρές σελίδες δόξας και ηρωικών κατορθωμάτων, στα θαλασσινά ημερολόγια της ιστορίας του Έθνους μας. Έτσι στις 25 Μαρτίου 1821,ο Μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός μαζί με τους οπλαρχηγούς Ανδρέα Λόντο και Ανδρέα Ζαίμη, κήρυξε την επανάσταση στο μοναστήρι της Αγ. Λαύρας κοντά στα Καλάβρυτα. Τρεις μέρες αργότερα στις 28 Μαρτίου 1821 σχηματίστηκε προσωρινή κυβέρνηση στην Καλαμάτα, την οποία είχαν ελευθερώσει από τις 23 Μαρτίου οι Μανιάτες και Μεσσήνιοι με οπλαρχηγούς τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και τον Πέτρο Μαυρομιχάλη. Ο απαγχονισμός του Πατριάρχη, δυνάμωσε την πίστη και γέμισε ατσάλι τη θέληση για την ελευθερία. Απ το Μοριά η επανάσταση διαδόθηκε σ ολόκληρη την υπόδουλη Ελλάδα μ ένα σύνθημα «ΕΛΕΥΘΕ- ΡΙΑ ή ΘΑΝΑΤΟΣ». Ήρθε η ώρα της ανάστασης του Έθνους! Σε όλα τα μέρη της Ελλάδας, Στερεά Ελλάδα, Εύβοια, Θεσσαλία, Ήπειρο, Μακεδονία, Κρήτη και άλλα νησιά οι Έλληνες ξεσηκώθηκαν και αγωνίζονταν για τη ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΕΣ 17 t-45-new-f.indd 17 3/26/10 1:04:18 PM

λευτεριά τους. Είναι γενικός ο ξεσηκωμός και παρά την κατά κράτος ήττα του Υψηλάντη, δυο μήνες αργότερα, η είδηση δεν κατέβαλε τους Έλληνες αλλά με περισσότερο πείσμα συνέχισαν τον υπέρ πάντων αγώνα τους. H θυσία του Διάκου την 22 Απριλίου 1821, το Χάνι της Γραβιάς την 8 Μαΐου 1821, η κατάληψη της Τρίπολης την 23 Σεπτεμβρίου 1821, και η καταστροφή της Στρατιάς του Δράμαλη στα Δερβενάκια την 26 Ιουλίου 1822, αποτέλεσαν γεγονότα που εδραίωσαν την πίστη στη δύναμη των Ελλήνων και χαλύβδωσαν την θέληση για τη λευτεριά. Εκτός όμως από τις επιτυχίες υπήρξαν και αποτυχίες του αγώνα όπως η συντριβή των Ελλήνων στη μάχη του Πέτα της Ηπείρου την 4 Ιουλίου 1822, η δυσμενής εξέλιξη της επανάστασης στη Μακεδονία κ.ά, καθώς και μεγάλες καταστροφές, όπως η καταστροφή της Χίου την 31 Μαρτίου 1822. Αλλά η εκδίκηση δεν θα αργήσει να έρθει στο πολύπαθο νησί. Θα έλθει από θάλασσα μεριά, λίγες μέρες αργότερα τη νύκτα 6-7 Ιουνίου. Σε μια νύκτα σκοτεινή κι ασέληνη που μετά άπνοια αρκετών ημερών, φυσά και πάλι ο «καλόγνωμος καιρός», ο σύμμαχος του μπουρλοτιέρη Κωνσταντίνου Κανάρη, που από μέρες καρτερεί να πάρει εκδίκηση για το αδικοχαμένο αίμα τόσων αθώων και να συντρίψει τον Τούρκο πιάνοντας τον στον ύπνο! Στο νυχτερινό ορίζοντα διακρίνεται μια λαμπρή σειρά φώτων που προέρχεται από τα αραγμένα στο λιμάνι της Χίου καράβια του Οθωμανικού στόλου, κορβέτες και φρεγάτες. Τα πληρώματα τους, Αγαρηνοί κατακτητές, έχοντας καταπνίξει στο αίμα τον επαναστατημένο λαό της Χίου, ξεφαντώνουν γιορτάζοντας το ραμαζάνι, με όργανα και τρανό φαγοπότι μετά τη νηστεία. Το πυρπολικό του Κανάρη γλιστράει αθόρυβα και ελίσσεται επιτήδεια ανάμεσα στα πλοία του εχθρού. Ο ήρωας ορθός τήραγε εμπρός, κατάματα στυλώνοντας τον κίνδυνο. Η δύναμη της αυτοθυσίας,λευτερωμένη απ την αδυναμία του θανάτου, κυβερνά την καρδιά του και το μικρό πυρπολικό. Το μπαστούνι του μπουρλότου χώνεται σε μια απ τις ανοικτές θυρίδες της Τουρκικής ναυαρχίδας. Ρίχνονται οι γάντζοι, τεζάρουν τα σχοινιά και ξάφνου το μεγάλο πλοίο φωταγωγείται με μιας απ άκρη σ άκρη και λαμπαδιάζει φλεγόμενο! Ακολουθεί πραγματικό πανδαιμόνιο, τρόμος,πανικός, σύγχυση. Τα διπλανά πλοία σηκώνουν άγκυρες, πανιά αλλά μες τη νύκτα και τον πανικό συγκρούονται, συντρίβονται! Μια πραγματική πανωλεθρία με τη μορφή της θείας δίκης! Ένα ελπιδοφόρο μήνυμα, μια ανάσα ανακούφισης στα στήθη κάθε Έλληνα που μάχονταν για το ιδεώδες της ελευθερίας του, την οποία για τόσα χρόνια του είχε στερήσει ο Οθωμανός δυνάστης Από το πρώτο χρόνο της Επανάστασης οι Πελοποννήσιοι ιδρύουν με ψήφισμά τους τη Γερουσία των Καλτετζών, οι Αιτωλονακαρνάνες τη Γερουσία της Δυτικής Ελλάδας και οι Στερεοελλαδίτες τον Άρειο Πάγο της Ανατολικής Ελλάδας. Για κάποιο διάστημα το 1823 η Ελλάδα είχε δυο κυβερνήσεις έτοιμες για αλληλοσπαραγμό. Παρόμοια διαμάχη το 1824 οδήγησε στη φυλάκιση του Κολοκοτρώνη, τον οποίο αναγκάστηκαν να αποφυλακίσουν το 1825 για να αντιμετωπίσει την απειλή του Ιμπραήμ. Ευτυχώς όμως «ο Θεός είχε υπογράψει τη λευτεριά της Ελλάδας και δεν επήρε πίσω την υπογραφή του», όπως έλεγε ο Γέρος του Μοριά. Ο Έλληνας είχε πάρει την απόφασή του. «Ελευθερία ή θάνατος». Το πλείστο των Ελλήνων, είτε πλούσιοι ήταν, είτε φτωχοί, μορφωμένοι ή αμόρφωτοι, ήταν άγνωστοι αγωνιστές. Ο αγώνας για του Χριστού τη πίστη την Αγία και της Πατρίδας την ελευθερία είχε φουντώσει σε όλη την Ελλάδα και δεν ήταν εύκολο να καταπνιγεί. Παράλληλα οι ωμότητες των Τούρκων στη Χίο,η πυρπόληση της ναυαρχίδας των Τούρκων, η καταστροφή των Ψαρών, η ηρωική αντίσταση στο Μεσολόγγι και πολλά άλλα παρόμοια γεγονότα προκάλεσαν τη συμπάθεια των λαών της Ευρώπης πράγμα που ανάγκασε τους ηγέτες τους να υποστηρίξουν την απελευθέρωση της Ελλάδας. Αξιόλογο ρόλο στον αγώνα του 1821 έπαιξε και η Γαλλική Επανάσταση. Οι ιδέες της περί δημοκρατίας, ισότητας και δικαιοσύνης, που ήταν Ελληνικές ιδέες από την αρχαιότητα, ενθουσίασαν τους Έλληνες. Αυτό δείχνει και η ενέργειά τους να τις συμπεριλάβουν στο πρώτο Ελληνικό Σύνταγμα, που ψήφισε η Α Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου τη 1 Ιανουαρίου 1822. Τελικά η εθνεγερσία των Ελλήνων του 1821 πέτυχε την Εθνική Παλιγγενεσία. Την αναγέννηση της Ελλάδας. Με το πρωτόκολλο του Λονδίνου της 3 Φεβρουαρίου 1830 η διεθνής κοινότητα αναγνώρισε την Ανεξαρτησία της Ελλάδας. Ένα χρόνο πριν, την 6 Ιανουαρίου 1829, σαν Κυβερνήτης του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους είχε αναλάβει ο Ι. Καποδίστριας, ο οποίος με τις συνεχείς και άοκνες προσπάθειές του συνετέλεσε τα μέγιστα στη θεμελίωση του νέου Ελληνικού Κράτους. Η 25η Μαρτίου καθιερώθηκε επίσημα ως Εθνική εορτή, με Βασιλικό Διάταγμα του Όθωνα το 1838. Χρήστος Β. Καραθανάσης 18 ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΕΣ t-45-new-f.indd 18 3/26/10 1:04:18 PM

Από το συμπατριώτη μας Χρήστο Βλ. Καραθανάση πήραμε και δημοσιεύουμε: Ο ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ ΣΤΗΝ ΠΝΥΚΑ Εφημερίς Ο Αιών, 13 Νοεμβρίου 1838 Παιδιά μου! Εις τον τόπο τούτο, οπού εγώ πατώ σήμερα, επατούσαν και εδημηγορούσαν τον παλαιό καιρό άνδρες σοφοί, και άνδρες με τους οποίους δεν είμαι άξιος να συγκριθώ και ούτε να φθάσω τα ίχνη των. Εγώ επιθυμούσα να σας ιδώ, παιδιά μου, εις την μεγάλη δόξα των προπατόρων μας, και έρχομαι να σας ειπώ, όσα εις τον καιρό του αγώνος και προ αυτού και ύστερα απ αυτόν ο ίδιος επαρατήρησα, και απ αυτά να κάμωμε συμπερασμούς και δια την μέλλουσαν ευτυχίαν σας, μολονότι ο Θεός μόνος ηξεύρει τα μέλλοντα. Και δια τους παλαιούς Έλληνας, οποίας γνώσεις είχαν και ποία δόξα και τιμήν έχαιραν κοντά εις τα άλλα έθνη του καιρού των, οποίους ήρωας, στρατηγούς, πολιτικούς είχαν, δια ταύτα σας λέγουν καθ ημέραν οι διδάσκαλοί σας και οι πεπαιδευμένοι μας. Εγώ δεν είμαι αρκετός. Σας λέγω μόνον πως ήταν σοφοί, και από εδώ επήραν και εδανείσθησαν τα άλλα έθνη την σοφίαν των. Εις τον τόπον, τον οποίον κατοικούμε, εκατοικούσαν οι παλαιοί Έλληνες, από τους οποίους και ημείς καταγόμεθα και ελάβαμε το όνομα τούτο. Αυτοί διέφεραν από ημάς εις την θρησκείαν, διότι επροσκυνούσαν τες πέτρες και τα ξύλα. Αφού ύστερα ήλθε στον κόσμο ο Χριστός, οι λαοί όλοι επίστευσαν εις το Ευαγγέλιό του, και έπαυσαν να λατρεύουν τα είδωλα. Δεν επήρε μαζί του ούτε σοφούς ούτε προκομμένους, αλλ απλούς ανθρώπους, χωρικούς καί ψαράδες, και με τη βοήθεια του Αγίου Πνεύματος έμαθαν όλες τες γλώσσες του κόσμου, οι οποίοι, μολονότι όπου και αν έβρισκαν εναντιότητες και οι βασιλείς και οι τύραννοι τους κατέτρεχαν, δεν ημπόρεσε κανένας να τους κάμη τίποτα. Αυτοί εστερέωσαν την πίστιν. Οι παλαιοί Έλληνες, οι πρόγονοί μας, έπεσαν εις την διχόνοια και ετρώγονταν μεταξύ τους, και έτσι έλαβαν καιρό πρώτα οι Ρωμαίοι, έπειτα άλλοι βάρβαροι καί τους υπόταξαν. Ύστερα ήλθαν οι Μουσουλμάνοι και έκαμαν ό,τι ημπορούσαν, δια να αλλάξη ο λαός την πίστιν του. Έκοψαν γλώσσες εις πολλούς ανθρώπους, αλλ εστάθη αδύνατο να το κατορθώσουν. Τον ένα έκοπταν, ο άλλος το σταυρό του έκαμε. Σαν είδε τούτο ο σουλτάνος, διόρισε ένα βιτσερέ [αντιβασιλέα], έναν πατριάρχη, καί του έδωσε την εξουσία της εκκλησίας. Αυτός και ο λοιπός κλήρος έκαμαν ό,τι τους έλεγε ο σουλτάνος. Ύστερον έγιναν οι κοτζαμπάσηδες [προεστοί] εις όλα τα μέρη. Η τρίτη τάξη, οι έμποροι και οι προκομμένοι, το καλύτερο μέρος των πολιτών, μην υποφέρνοντες τον ζυγό έφευγαν, και οι γραμματισμένοι επήραν και έφευγαν από την Ελλάδα, την πατρίδα των, και έτσι ο λαός, όστις στερημένος από τα μέσα της προκοπής, εκατήντησεν εις αθλίαν κατάσταση, και αυτή αύξαινε κάθε ήμερα χειρότερα διότι, αν ευρίσκετο μεταξύ του λαού κανείς με ολίγην μάθηση, τον ελάμβανε ο κλήρος, όστις έχαιρε προνόμια, ή εσύρετο από τον έμπορο της Ευρώπης ως βοηθός του ή εγίνετο γραμματικός του προεστού. Και μερικοί μην υποφέροντες την τυραννίαν του Τούρκου και βλέποντας τες δόξες και τες ηδονές οπού ανελάμβαναν αυτοί, άφηναν την πίστη τους και εγίνοντο Μουσουλμάνοι. Καί τοιουτοτρόπως κάθε ήμερα ο λαός ελίγνευε καί επτώχαινε. Εις αυτήν την δυστυχισμένη κατάσταση μερικοί από τους φυγάδες γραμματισμένους εμετάφραζαν και έστελναν εις την Ελλάδα βιβλία, και εις αυτούς πρέπει να χρωστούμε ευγνωμοσύνη, διότι ευθύς οπού κανένας άνθρωπος από το λαό εμάνθανε τα κοινά γράμματα, εδιάβαζεν αυτά τα βιβλία και έβλεπε ποίους είχαμε προγόνους, τι έκαμεν ο Θεμιστοκλής, ο Αριστείδης και άλλοι πολλοί παλαιοί μας, και εβλέπαμε και εις ποίαν κατάσταση ευρισκόμεθα τότε. Όθεν μας ήλθεν εις το νου να τους μιμηθούμε και να γίνουμε ευτυχέστεροι. Και έτσι έγινε και επροόδευσεν η Εταιρεία. Όταν αποφασίσαμε να κάμωμε την Επανάσταση, δεν εσυλλογισθήκαμε ούτε πόσοι είμεθα ούτε πως δεν έχομε άρματα ούτε ότι οι Τούρκοι εβαστούσαν τα κάστρα και τας πόλεις ούτε κανένας φρόνιμος μας είπε «πού πάτε εδώ να πολεμήσετε με σιταροκάραβα βατσέλα», αλλά ως μία βροχή έπεσε εις όλους μας η επιθυμία της ελευθερίας μας, και όλοι, και ο κλήρος μας και οι προεστοί και οι καπεταναίοι και οι πεπαιδευμένοι και οι έμποροι, μικροί και μεγάλοι, όλοι εσυμφωνήσαμε εις αυτό το σκοπό και ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΕΣ 19 t-45-new-f.indd 19 3/26/10 1:04:18 PM

εκάμαμε την Επανάσταση. Εις τον πρώτο χρόνο της Επαναστάσεως είχαμε μεγάλη ομόνοια και όλοι ετρέχαμε σύμφωνοι. Ο ένας επήγεν εις τον πόλεμο, ο αδελφός του έφερνε ξύλα, η γυναίκα του εζύμωνε, το παιδί του εκουβαλούσε ψωμί και μπαρουτόβολα εις το στρατόπεδον και εάν αυτή η ομόνοια εβαστούσε ακόμη δύο χρόνους, ηθέλαμε κυριεύσει και την Θεσσαλία και την Μακεδονία, και ίσως εφθάναμε και έως την Κωνσταντινούπολη. Τόσον τρομάξαμε τους Τούρκους, οπού άκουγαν Έλληνα και έφευγαν χίλια μίλια μακρά. Εκατόν Έλληνες έβαζαν πέντε χιλιάδες εμπρός, και ένα καράβι μιαν άρμάδα. Άλλά δεν εβάσταξε!. Ήλθαν μερικοί και ηθέλησαν να γένουν μπαρμπέρηδες εις του κασίδη το κεφάλι. Μας πονούσε το μπαρμπέρισμά τους. Μα τι να κάμομε; Είχαμε και αυτουνών την ανάγκη. Από τότε ήρχισεν η διχόνοια και εχάθη η πρώτη προθυμία και ομόνοια. Και όταν έλεγες τον Κώστα να δώσει χρήματα διά τας ανάγκας του έθνους ή να υπάγει εις τον πόλεμο, τούτος επρόβαλλε τον Γιάννη. Και μ αυτόν τον τρόπο κανείς δεν ήθελε ούτε να συνδράμει ούτε να πολεμήσει. Και τούτο εγίνετο, επειδή δεν είχαμε ένα αρχηγό και μίαν κεφαλή. Άλλά ένας έμπαινε πρόεδρος έξι μήνες, εσηκώνετο ο άλλος και τον έριχνε και εκάθετο αυτός άλλους τόσους, και έτσι ο ένας ήθελε τούτο και ο άλλος το άλλο. Ίσως όλοι ηθέλαμε το καλό, πλην καθένας κατά την γνώμη του. Όταν προστάζουνε πολλοί, ποτέ το σπίτι δεν χτίζεται ούτε τελειώνει. Ο ένας λέγει ότι η πόρτα πρέπει να βλέπει εις το ανατολικό μέρος, ο άλλος εις το αντικρινό και ο άλλος εις τον Βορέα, σαν να ήτον το σπίτι εις τον αραμπά και να γυρίζει, καθώς λέγει ο καθένας. Με τούτο τον τρόπο δεν κτίζεται ποτέ το σπίτι, αλλά πρέπει να είναι ένας αρχιτέκτων, οπού να προστάζει πως θα γενεί. Παρομοίως και ημείς εχρειαζόμεθα έναν αρχηγό και έναν αρχιτέκτονα, όστις να προστάζει και οι άλλοι να υπακούουν και να ακολουθούν. Αλλ επειδή είμεθα εις τέτοια κατάσταση, εξ αιτίας της διχόνοιας, μας έπεσε η Τουρκιά επάνω μας και κοντέψαμε να χαθούμε, και εις τους στερνούς επτά χρόνους δεν κατορθώσαμε μεγάλα πράγματα. Εις αυτή την κατάσταση έρχεται ο βασιλεύς, τα πράγματα ησυχάζουν και το εμπόριο και ή γεωργία και οι τέχνες αρχίζουν να προοδεύουν και μάλιστα ή παιδεία. Αυτή η μάθησις θα μας αυξήσει και θα μας ευτυχήσει. Αλλά διά να αυξήσομεν, χρειάζεται και η στερέωσις της πολιτείας μας, η όποία γίνεται με την καλλιέργεια και με την υποστήριξη του Θρόνου. Ο βασιλεύς μας είναι νέος και συμμορφώνεται με τον τόπο μας, δεν είναι προσωρινός, αλλ η βασιλεία του είναι διαδοχική και θα περάσει εις τα παιδιά των παιδιών του, και με αυτόν κι εσείς και τα παιδιά σας θα ζήσετε. Πρέπει να φυλάξετε την πίστη σας και να την στερεώσετε, διότι, όταν επιάσαμε τα άρματα είπαμε πρώτα υπέρ πίστεως και έπειτα υπέρ πατρίδος. Όλα τα έθνη του κόσμου έχουν και φυλάττουν μια Θρησκεία. Και αυτοί, οι Εβραίοι, οι όποίοι κατατρέχοντο και μισούντο και από όλα τα έθνη, μένουν σταθεροί εις την πίστη τους. Να μην έχετε πολυτέλεια, να μην πηγαίνετε εις τους καφενέδες και τα μπιλιάρδα. Να δοθείτε εις τας σπουδάς σας και καλύτερα να κοπιάσετε ολίγον, δύο και τρεις χρόνους και να ζήσετε ελεύθεροι εις το επίλοιπο της ζωής σας, παρά να περάσετε τέσσαρους - πέντε χρόνους τη νεότητά σας, και να μείνετε αγράμματοι. Να σκλαβωθείτε εις τα γράμματα σας. Να ακούετε τας συμβουλάς των διδασκάλων και γεροντοτέρων, και κατά την παροιμία, μύρια ήξευρε και χίλια μάθαινε. Η προκοπή σας και ή μάθησή σας να μην γίνει σκεπάρνι μόνο διά το άτομό σας, αλλά να κοιτάζει το καλό της κοινότητος, και μέσα εις το καλό αυτό ευρίσκεται και το δικό σας [καλό]. Εγώ, παιδιά μου, κατά κακή μου τύχη, εξ αιτίας των περιστάσεων, έμεινα αγράμματος και δια τούτο σας ζητώ συγχώρηση, διότι δεν ομιλώ καθώς οι δάσκαλοι σας. Σας είπα όσα ο ίδιος είδα, ήκουσα και εγνώρισα, δια να ωφεληθήτε από τα απερασμένα και από τα κακά αποτελέσματα της διχονοίας, την οποίαν να αποστρέφεσθε, και να έχετε ομόνοια. Εμάς μη μας τηράτε πλέον. Το έργο μας και ο καιρός μας επέρασε. Και αι ημέραι της γενεάς, η οποία σας άνοιξε το δρόμο, θέλουν μετ ολίγον περάσει. Την ημέρα της ζωής μας θέλει διαδεχθή η νύκτα του θανάτου μας, καθώς την ημέραν των Αγίων Ασωμάτων θέλει διαδεχθή η νύκτα και η αυριανή ήμερα. Εις εσάς μένει να ισάσετε και να στολίσετε τον τόπο, οπού ημείς ελευθερώσαμε και, δια να γίνη τούτο, πρέπει να έχετε ως θεμέλια της πολιτείας την ομόνοια, την θρησκεία, την καλλιέργεια του Θρόνου και την φρόνιμον ελευθερία. Τελειώνω το λόγο μου. Ζήτω ο Βασιλεύς μας Όθων! Ζήτω οι σοφοί διδάσκαλοι! Ζήτω η Ελληνική Νεολαία! Θεόδωρος Κολοκοτρώνης 8 Οκτωβρίου 1838 20 ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΕΣ t-45-new-f.indd 20 3/26/10 1:04:19 PM