ΠΕΝΤΕ ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ LED Καθώς οι λαμπτήρες πυρακτώσεως αποσύρονται είναι μια καλή περίοδος να σκεφτούμε να τους αλλάξουμε σε λαμπτήρες LED. Οι λαμπτήρες LED έχουν εντυπωσιακό χρόνο ζωής (άνω των 20 ετών) και είναι πολύ οικονομικοί στη λειτουργία τους. Τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για να κάνουμε την αλλαγή των λαμπτήρων μας. Η τεχνολογία LED έχει κάνει μεγάλα άλματα τα τελευταία χρόνια και πλέον οι λαμπτήρες της μπορούν να αποδώσουν το ζεστό χρώμα φωτισμού ενός λαμπτήρα πυρακτώσεως που τόσες δεκαετίες μας ξεκουράζει και μας χαλαρώνει. Καθώς υπάρχουν πολλές ποικιλίες λαμπτήρων LED, η επιλογή ενός τέτοιου λαμπτήρα είναι τελείως διαφορετική από την επιλογή ενός λαμπτήρα πυρακτώσεως. Πριν πάμε στο κατάστημα, καλό είναι να ξέρουμε τι χρειάζεται να γνωρίζουμε για την επιλογή του κατάλληλου λαμπτήρα LED.
1. Lumens, όχι Watts Όταν αγοράζουμε λαμπτήρες, έχουμε συνηθίσει να κοιτάμε για την ισχύ των λαμπτήρων, τα watt δηλαδή, μια ένδειξη για την ένταση φωτισμού του λαμπτήρα. Η φωτεινότητα των λαμπτήρων LED, όμως, καθορίζεται κάπως διαφορετικά. Αντίθετα από την κοινή γνώμη, η ισχύς δεν είναι μια ένδειξη της έντασης φωτισμού αλλά μια μονάδα μέτρησης της ενέργειας που καταναλώνει ο λαμπτήρας. Για παράδειγμα, ένας λαμπτήρας LED, με παρόμοια ένταση φωτισμού ενός λαμπτήρα πυρακτώσεως 60W, είναι μόνο 8-12W. Παρόλα αυτά, δεν είναι αναγκαίο να κάνουμε μαθηματικές πράξεις για να επιλέξουμε έναν λαμπτήρα. Δεν υπάρχει κάποιο επίσημο πρότυπο για την μετατροπή των Watt ενός λαμπτήρα πυρακτώσεως σε Watt ενός λαμπτήρα LED. Αντίθετα, μια άλλη μονάδα μέτρησης πρέπει να χρησιμοποιείται, τα lumen. Τα lumen (lm) είναι η πραγματική μονάδα μέτρησης της έντασης φωτισμού ενός λαμπτήρα και είναι ο αριθμός τον οποίο θα πρέπει να κοιτάμε όταν αγοράζουμε λαμπτήρες LED. Για παράδειγμα, το παρακάτω γράφημα παρουσιάζει τη σχέση μετατροπής watt-lumen για λαμπτήρες πυρακτώσεως και LED. LUMENS ΠΥΡΑΚΤΩΣΕΩΣ LED 2600 lm 150W 25-28W 1600 lm 100W 16-20W 1100 lm 75W 9-13W 800 lm 60W 8-12W 450 lm 40W 5-9W Καθώς μπορούμε να δούμε, στο παραπάνω διάγραμμα, ένας λαμπτήρας πυρακτώσεως μπορεί να απορροφήσει έως και πέντε φορές παραπάνω ισχύ σε watt για να εκπέμψει τον ίδιο αριθμό lumen με έναν λαμπτήρα LED. Επομένως πρέπει να έχουμε μία εκτίμηση της φωτεινότητας (σε lumen) που χρειαζόμαστε προτού ξεκινήσουμε την έρευνα αγοράς.
2. Επιλέγοντας το σωστό χρώμα LED Οι λαμπτήρες LED είναι ικανοί να εκπέμψουν ένα εντυπωσιακό εύρος χρώματος φωτισμού, από μωβ και κόκκινο μέχρι λευκό και κίτρινο. Για την οικεία όμως, ψάχνουμε κυρίως για χρώμα παρόμοιο με εκείνο που παράγει μία λάμπα πυρακτώσεως. Τα πιο συνήθη χρώματα των LED είναι το «θερμό λευκό» (warm white), το «φυσικό λευκό» (natural white) και το «ψυχρό λευκό» (cool white). Αν επιθυμούμε να αποκτήσουμε πιο εμπεριστατωμένη άποψη για το χρώμα φωτισμού (θερμοκρασία χρώματος), πρέπει να γνωρίζουμε ότι η μονάδα μέτρησής του είναι τα Kelvin ( K). Όσο μικρότερος ο αριθμός τους, τόσο πιο θερμό (κιτρινωπό) είναι το χρώμα φωτισμού. Πρακτικά, ένας λαμπτήρας πυρακτώσεως εκπέμπει φως θερμοκρασίας από 2.700 έως 3.500 K. Το θερμό λευκό ανήκει σε αυτό το εύρος ενώ το φυσικό λευκό κυμαίνεται από 3.500 έως 4.500 Κ και τέλος, στο ψυχρό λευκό συναντάμε θερμοκρασίες χρώματος φωτισμού από 4.500 μέχρι και πάνω από 6.500 Κ. Να σημειωθεί ότι τα lumen, η ένταση φωτισμού δηλαδή, δεν επηρεάζεται από τη θερμοκρασία χρώματος. Η επιλογή του χρώματος φωτισμού είναι καθαρά δική μας επιλογή και εξαρτάται από την εκάστοτε εφαρμογή. Για παράδειγμα, σε οικιακές εφαρμογές, όπου θέλουμε χαλαρωτικό και άνετο φωτισμό επιλέγουμε θερμά χρώματα ενώ για γραφεία και χώρους εργασίας επιλέγουμε είτε φυσικό είτε ψυχρό λευκό.
3. Οι λαμπτήρες LED είναι επένδυση. Οι λαμπτήρες LED είναι σαν τα υβριδικά αυτοκίνητα, οικονομικά στη λειτουργία, αλλά ακριβά στην αγορά. Όταν αλλάζουμε τους συμβατικούς λαμπτήρες με LED, δεν μπορούμε να περιμένουμε να εξοικονομήσουμε άμεσα σωρούς χρημάτων. Αντίθετα, πρέπει να θεωρήσουμε την αλλαγή αυτή σαν μία επένδυση. Ο εμπορικός ανταγωνισμός έχει αυξηθεί και έτσι οι λαμπτήρες αυτής της τεχνολογίας έχουν μειωθεί σε τιμή. Παρόλα αυτά εξακολουθούν να είναι ακριβότεροι από έναν συμβατικό λαμπτήρα. Εν καιρώ, ο λαμπτήρας LED θα αποσβέσει την τιμή του, ενώ στο μεταξύ διάστημα μπορούμε να απολαμβάνουμε τη μειωμένη παραγωγή θερμότητας, τη μεγάλη διάρκεια ζωής του λαμπτήρα, ακόμα και τη δυνατότητα ελέγχου του από το κινητό μας smartphone. Συμπέρασμα: προκειμένου να παρατηρήσουμε εξοικονόμηση στον λογαριασμό του ηλεκτρικού ρεύματος, πρέπει να αντικαταστήσουμε μεγάλη ποσότητα συμβατικών λαμπτήρων. Ακόμα όμως και σε περιορισμένες εφαρμογές, θα έχουμε το προνόμιο του μεγάλου χρόνου ζωής των λαμπτήρων LED, μειώνοντας έτσι τα έξοδα αντικατάστασης των συμβατικών. Τέλος, δεν πρέπει να παραληφθεί το γεγονός ότι η αλλαγή των συμβατικών λαμπτήρων με LED είναι ένα βήμα για έναν πράσινο πλανήτη. Η εξοικονόμηση ενέργειας που γίνεται είναι αυτομάτως και μειωμένη παραγωγή ενέργειας, επομένως μικρότερη κατανάλωση φυσικών πόρων του πλανήτη, μείωση των αποβλήτων από την παραγωγή ρεύματος και φυσικά μείωση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη, τόσο από την παραγωγή ρεύματος όσο και από τους ίδιους τους λαμπτήρες.
4. Προσοχή στη ρύθμιση έντασης των LED. Λόγω του ηλεκτρονικού τους κυκλώματος, οι λαμπτήρες LED δεν είναι πάντα συμβατοί με τα κοινά ντίμερ (dimmers) του εμπορίου. Σε μερικές περιπτώσεις, οι διακόπτες αυτοί πρέπει να αντικαθίστανται με κατάλληλα dimmer για λαμπτήρες LED. Τα περισσότερα ντίμερ, κατασκευάζονται για να λειτουργούν κυρίως με λαμπτήρες πυρακτώσεως, κόβοντας την ποσότητα του ρεύματος που διαπερνάει τον λαμπτήρα. Όσο μικρότερο το ρεύμα που περνάει, τόσο μειωμένη η ένταση φωτισμού. Στην περίπτωση των LED όμως, όπως μάθαμε, δεν υπάρχει άμεση σχέση της έντασης φωτισμού με την ενέργεια που καταναλώνει. Αν θέλουμε, λοιπόν, να έχουμε λαμπτήρες LED οι οποίοι να επιδέχονται ρύθμιση της έντασης φωτισμού τους (dimmable), έχουμε δύο επιλογές: 1. Να βρούμε λαμπτήρες LED οι οποίοι είναι συμβατοί με τα κοινά ντίμερ 2. Να αντικαταστήσουμε τα υπάρχοντα κοινά ντίμερ της εγκατάστασης με κατάλληλα ντίμερ για λαμπτήρες LED. Όταν κάνουμε έρευνα αγοράς για λαμπτήρες LED, είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε το είδος του ντίμερ που υπάρχει στην εγκατάστασή μας, αλλά ακόμα και αν δεν γνωρίζουμε, μπορούμε πολύ απλά να αναζητήσουμε λαμπτήρες LED οι οποίοι είναι συμβατοί με τα κοινά ντίμερ. 5. Δεν ταιριάζουν όλα τα φωτιστικά με LED Γνωρίζουμε ότι οι λαμπτήρες LED λειτουργούν παράγοντας δραματικά χαμηλότερη θερμότητα από τους λαμπτήρες πυρακτώσεως, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν παράγουν καθόλου θερμότητα. Οι λαμπτήρες LED ζεσταίνονται, αλλά η θερμότητα διαφεύγει, μέσω μίας ψήκτρας που υπάρχει στη βάση του λαμπτήρα, προς το περιβάλλον και έτσι τα στοιχεία LED παραμένουν κρύα, ενώ ταυτόχρονα επιμηκύνεται ο χρόνος ζωής του λαμπτήρα. Εκεί ακριβώς υπάρχει και το πρόβλημα, ο λαμπτήρας LED χρειάζεται έναν τρόπο να απάγει τη θερμότητα. Αν ο λαμπτήρας τοποθετηθεί μέσα σε κλειστό φωτιστικό, η θερμοκρασία δεν θα μπορεί να διαφύγει και έτσι αυξάνεται ο κίνδυνος να υπερθερμανθεί ο λαμπτήρας και τελικά να καεί. Κατά την αγορά λαμπτήρων LED καλό είναι να έχουμε υπόψη τα φωτιστικά στα οποία θα τοποθετηθούν οι λαμπτήρες. Αν τα φωτιστικά είναι κλειστά, με περίβλημα ή γενικότερα αν ο λαμπτήρας δεν αερίζεται σωστά, πρέπει να αναζητήσουμε λαμπτήρες οι οποίοι είναι εγκεκριμένοι για κλειστού τύπου φωτιστικά.