ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Σχολή Χηµικών Μηχανικών Εργαστήριο Τεχνολογίας Καυσίµων και Λιπαντικών πισκόπηση της Αγοράς Πετρελαιοειδών στην Ελλάδα Ευριπίδης Λόης Καθηγητής
Περίληψη Ανάλυση του Κλάδου Νοµικό Πλαίσιο Περιγραφή Σχετικών Αγορών Συµπεράσµατα οµικά Προβλήµατα Λαθρεµπόριο Νοθεία Αιτίες Συµπεράσµατα -Συζήτηση
Νοµικό Πλαίσιο Νόµος υπ αριθ.. 3054 / 2002 «Οργάνωση της Αγοράς Πετρελαιοειδών και Άλλες ιατάξεις» Τροποποιήσεις: ν.. 3335/2005, ν.. 3419/2005 Η ελληνική αγορά πετρελαιοειδών χωρίζεται σε τρία επίπεδα: α. ιύλισης β. Εµπορίας γ. Λιανικής ιάθεσης Για κάθε επίπεδο προβλέπεται ειδική άδεια.
Άδεια ιύλισης Χορηγείται µόνο σε Ανώνυµες Εταιρείες ή νοµικά πρόσωπα αντίστοιχης µορφής, µε έδρα στην Ε.Ε. Προµηθεύουν: Εταιρείες Εµπορίας. Συνεταιρισµούς ή Κοινοπραξίες Πρατηριούχων. Μεγάλους τελικούς καταναλωτές. Ένοπλες υνάµεις.
Άδεια Εµπορίας Επιτρέπει την προµήθεια πετρελαιοειδών σε: Πρατήρια. Μεγάλους Τελικούς Καταναλωτές. Τελικούς καταναλωτές µε ίδιους αποθηκευτικούς χώρους. Προβλέπονται 5 κατηγορίες άδειας εµπορίας: Όλων των υγρών καυσίµων στην εγχώρια αγορά (Α) Αφορολόγητων ναυτιλιακών (Β1) ή αεροπορικών (Β2) καυσίµων. Υγραερίου (Γ). Ασφάλτου ( ). Οι άδειες ισχύουν για ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. Προϋποθέσεις για ίδιους αποθηκευτικούς χώρους και ελάχιστο εταιρικό κεφάλαιο.
Άδεια Λιανικής ιάθεσης Χορηγείται από τις κατά τόπους Νοµαρχίες. Αφορά τη διάθεση προϊόντων σε τελικούς καταναλωτές. Συνεταιρισµοί, κοινοπραξίες πρατηριούχων και ανεξάρτητα πρατήρια µπορούν να απευθύνονται στα διυλιστήρια χωρίς τη µεσολάβηση εταιρειών εµπορίας.
Απεικόνιση της αγοράς (ν.. 3054 / 2002) ΑΡΓΟ ΙΥΛΙΣΤΗΡΙΑ ΜΕΓΑΛΟΙ ΤΕΛΙΚΟΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ ΠΡΑΤΗΡΙΑ «Α.Π.» ΒΕΝΖΙΝΗ ΠΕΤ. ΚΙΝΗΣΗΣ ΠΕΤ. ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΑΓΡ. ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΦΩΤΙΣΤΙΚΟ ΟΧΗΜΑΤΑ ΤΕΛΙΚΟΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ ΣΚΑΦΗ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΕΤΟΙΜΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΠΡΑΤΗΡΙΑ ΜΕ ΣΗΜΑ ΠΩΛΗΤΕΣ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΦΩΤΙΣΤΙΚΟ ΤΕΛΙΚΟΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ ΣΤΑΘΜΟΙ ΑΝΕΦΟ ΙΑΣΜΟΥ ΑΕΡΟΣΚΑΦΩΝ ΜΕΤΑΠΩΛΗΤΕΣ ΕΜΦΙΑΛΩΜΕΝΟΥ ΥΓΡΑΕΡΙΟΥ ΝΑΥΤΙΛΙΑ
Αποθέµατα Ασφαλείας Τηρούνται αποκλειστικά στην ελληνική επικράτεια. Αφορούν όλα τα κλάσµατα πετρελαίου (ελαφρά, µεσαία και βαριά), ώστε να καλύπτονται οι υποχρεώσεις της χώρας σε περιόδους κρίσεων.
Υπόχρεοι Τήρησης Αποθεµάτων Ασφαλείας Εισαγωγείς αργού πετρελαίου, πετρελαιοειδών ηµικατεργασµένων προϊόντων για την εγχώρια αγορά ή Ύψος Αποθέµατος = 90/365 των καθαρών εισαγωγών του προηγούµενου ηµερολογιακού έτους Καθαρές Εισαγωγές = [Εισαγωγές[ Εξαγωγές] [Τελικό Απόθεµα Αρχικό Απόθεµα] [ ιάθεση στη ιεθνή Ναυσιπλοΐα] Οι ποσότητες, οι οποίες προέρχονται από διακίνηση εκ µέρους άλλου κατόχου ιύλισης ή εµπορίας υπολογίζονται στο αλγεβρικό άθροισµα του κατόχου άδειας ο οποίος τις διακίνησε πρώτος.
Υπόχρεοι Τήρησης Αποθεµάτων Ασφαλείας Οι µεγάλοι τελικοί καταναλωτές που εισάγουν προϊόντα για ίδια κατανάλωση. Ύψος Αποθέµατος = 90/365 των καθαρών εισαγωγών του προηγούµενου ηµερολογιακού έτους Τα παραπάνω όρια µπορεί να µεταβάλλονται µε απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης Τα αποθέµατα ασφαλείας τηρούνται σε αποθηκευτικούς χώρους οι οποίοι έχουν πιστοποιηθεί ως Αποθήκες Τήρησης Αποθεµάτων ασφαλείας σύµφωνα µε τον Κανονισµό Τήρησης Αποθεµάτων ασφαλείας.
Υπόχρεοι Τήρησης Αποθεµάτων Ασφαλείας Στα αποθέµατα ασφαλείας προσµετρώνται: Oι ποσότητες προιόντων που χρησιµοποιούνται για λειτουργικές ανάγκες των υπόχρεων Οι ποσότητες που µεταφέρονται µε πλοία που βρίσκονται εντός της Ελληνικής Επικράτειας, µε σκοπό να τροφοδοτήσουν εγκαταστάσεις κατόχων αδείας διύλισης ή εµπορίας στην Ελληνική Επικράτεια
Υπόχρεοι Τήρησης Αποθεµάτων Ασφαλείας Οι κάτοχοι άδειας διύλισης, για την υποχρέωσή τους τήρησης αποθεµάτων ασφαλείας : Εχουν τη δυνατότητα να φυλάσσουν αποθέµατα σε αργό πετρέλαιο ή ηµικατεργασµένα ή Πετρελαιοειδή Προϊόντα Εφόσον καλύπτουν µέρος των αναγκών τους από αργό Πετρέλαιο που παράγεται στη χώρα, µπορούν να αφαιρούν τις ποσότητες αυτές από τη συνολική ποσότητα των αποθεµάτων, τα οποία υποχρεούνται να φυλάσσουν κατά το ποσοστό που οι ποσότητες αυτές συµµετέχουν στο σύνολο του διυλιζόµενου πετρελαίου. Οι αφαιρούµενες αυτές ποσότητες δεν µπορούν να υπερβαίνουν σε ποσοστό το 25% της συνολικής κατανάλωσης της χώρας.
Υπόχρεοι Τήρησης Αποθεµάτων Ασφαλείας Οι υπόχρεοι τήρησης αποθεµάτων ασφαλείας, µπορούν να αναθέτουν σε τρίτο την τήρηση των ποσοτήτων που πρέπει να τηρούν. Η σχετική σύµβαση πρέπει να έχει διάρκεια τουλάχιστον ενός έτους και να αφορά αποκλειστικά στην τήρηση αποθεµάτων ασφαλείας. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης µπορεί να ορίζεται ανώτατο όριο ανταλλάγµατος για την παροχή υπηρεσίας τήρησης αποθέµατος ασφαλείας. Κατά τον καθορισµό του ανώτατου αυτού ορίου λαµβάνονται υπόψη τα λειτουργικά και χρηµατοοικονοµικά έξοδα τήρησης του αποθέµατος, στα οποία περιλαµβάνεται κέρδος εκείνου που παραχωρεί το χώρο αποθήκευσης.
Υπόχρεοι Τήρησης Αποθεµάτων Ασφαλείας Τον έλεγχο για την τήρηση αποθεµάτων ασφαλείας ασκεί ο Υπουργός Ανάπτυξης. Οι υπόχρεοι τήρησης αποθεµάτων ασφαλείας υποβάλλουν στον Υπουργό Ανάπτυξης κάθε σύµβαση που συνάπτουν µε τρίτο για την ανάθεση τήρησης αποθέµατος ασφαλείας. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης, µετά από γνώµη τηςρ.α.ε, εκδίδεται ο Κανονισµός Τήρησης Αποθεµάτων Ασφαλείας, ο οποίοςπεριέχειτουςόρουςµε τους οποίους ασκείται η εποπτεία και διενεργείται έλεγχος και κάθε σχετική λεπτοµέρεια. Έως σήµερα έχει εκδοθεί ένα πρώτο µέρος του Κανονισµού Τήρησης Αποθεµάτων Ασφαλείας (ΦΕΚ Β 710/4.6.2003) και εκκρεµεί η έκδοση του δεύτερου µέρους το οποίο θα ρυθµίζει θέµατα όπως τη διαδικασία για την πιστοποίηση των αποθηκευτικών χώρων, την πρόσβαση τρίτων σε αποθήκες τήρησης αποθεµάτων ασφαλείας και τον καθορισµό ανώτατου ορίου στα ανταλλάγµατα για την πρόσβαση τρίτων σε αποθηκευτικούς χώρους.
ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, Ρ.Α.Ε Η ΡΑΕ συστήθηκε µε τονόµο 2773/22-12-99, ο οποίος τροποποιήθηκε µε τοάρθρο5 του νόµου 2837/2000, είναι ανεξάρτητη διοικητική αρχή και έχει κυρίως γνωµοδοτικές και εισηγητικές αρµοδιότητες στον τοµέα της ενέργειας. ηµιουργήθηκε στα πλαίσια της εναρµόνισης της ελληνικής νοµοθεσίας µε τηνκοινοτική Οδηγία 96/92 και συνδυάζεται µε την πολιτική του εκσυγχρονισµού των ενεργειακών αγορών στην Ελλάδα. Ο ρόλος της ΡΑΕ δεν είναι ελεγκτικός ή δικαστικός. Σκοπός της ΡΑΕ είναι να διευκολύνει τον ελεύθερο και υγιή ανταγωνισµό στην ενεργειακή αγορά µε σκοπό να εξυπηρετηθεί σε τελευταία ανάλυση καλύτερα και οικονοµικότερα ο καταναλωτής (ιδιώτης και επιχείρηση) αλλά και να επιζήσει βρίσκοντας νέες ευκαιρίες η µικρή και µεσαία επιχείρηση, η οποία είναι φορέας ανάπτυξης και απασχόλησης. Θα παρακολουθεί και θα εισηγείται για τις τιµές, τη λειτουργία της αγοράς και τις αδειοδοτήσεις. Θα πληροφορεί και θα βοηθάει τους επενδυτές και τους καταναλωτές.
οµή του Κλάδου Πετρελαιοειδών ιύλιση Χονδρική εµπορία Λιανική πώληση 2 Εταιρείες Σύγχρονες µονάδες διύλισης στις περιοχές Ασπροπύργου, Ελευσίνας, Θεσσαλονίκης και Κορίνθου 20 Εταιρείες Εφοδιάζουν το επόµενο στάδιο της αγοράς µε πετρελαιοειδή 8000 Πρατήρια Ηπλειοψηφίαφέρει το σήµα µιας εταιρείας εµπορίας. Περίπου 600 ανεξάρτητα πρατήρια.
ΕΛ.ΠΕ και ΜΟΤΟΡ ΟΙΛ Η Αγορά ιύλισης Παράγουν προϊόντα υψηλής προστιθέµενης αξίας. Η συγκεκριµένη αγορά, αποτελεί σηµαντικό παράγοντα που συµβάλλει θετικά στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονοµίας, καθώς το πετρέλαιο κατέχει κυρίαρχη θέση στο ενεργειακό ισοζύγιο της Ελλάδας. Τα προϊόντα και οι διαδικασίες που συνθέτουν το στάδιο της διύλισης πετρελαιοειδών, έχουν πολλαπλές και αλυσιδωτές επιδράσεις σε θεµελιώδεις τοµείς της οικονοµίας, όπως οι µεταφορές, η βιοµηχανία, τα νοικοκυριά, ο αγροτικός τοµέας και οι υπηρεσίες. εδοµένουτουκυρίαρχουρόλουπουδιαδραµατίζειηαγοράτηςδιύλισηςστην Ελλάδα, ηδηµιουργία και διατήρηση συνθηκών υγιούς ανταγωνισµού συµβάλλει σηµαντικά τόσο στην εύρυθµη λειτουργία της εν λόγω αγοράς όσο και στο σύνολο του κλάδου των πετρελαιοειδών.
Η Αγορά ιύλισης Σχετική γεωγραφική αγορά η ελληνική επικράτεια. Υποδοµή (αγωγοί, διασυνδέσεις µε άλλες χώρες) περιορισµένη Εισαγωγές απευθείας από τις εταιρείες εµπορίας είναι σχετικώς περιορισµένες. Περιλαµβάνει µόνο 2 εταιρείες Οµοιογενή προϊόντα µε χαµηλό βαθµό διαφοροποίησης. Απευθύνονται στην εγχώρια κατανάλωση και τις διεθνείς πωλήσεις (αεροπορικό και ναυτιλιακό καύσιµο).
Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε. Εισηγµένη στο ΧΑΑ Βασικοί µέτοχοι το Ελληνικό ηµόσιο και την εταιρεία Paneuropean Oil & Industrial Holdings (βασική( µέτοχος της ΠΕΤΡΟΛΑ) Είναι ο µεγαλύτερος εµπορικός και βιοµηχανικός όµιλος στην Ελλάδα. Ο όµιλος περιλαµβάνει 15 εταιρείες στην Ελλάδα και εκτός. Κύρια δραστηριότητα ο τοµέας της διύλισης. Τρία διυλιστήρια στην Ελλάδα και ένα στα Σκόπια. Καλύπτει το 100% της δυναµικότητας διύλισης στην ΠΓ Μ.
ΜΟΤΟΡ ΟΪΛ (ΕΛΛΑΣ) ιυλιστήρια Κορίνθου Α.Ε. Εισηγµένη στο ΧΑΑ Ανήκει αποκλειστικά στον όµιλο Βαρδινογιάννη. Είναι το µεγαλύτερο ιδιωτικό βιοµηχανικό συγκρότηµα στην Ελλάδα και από τα πιο ευέλικτα διυλιστήρια στη ΝΑ Ευρώπη. Βασικός προµηθευτής αργού η Saudi Aramco Έµφαση στα προϊόντα υψηλής προστιθέµενης αξίας και στα προϊόντα νέων προδιαγραφών.
Μερίδια αγοράς των εταιρειών διύλισης
Φραγµοί Εισόδου και υνητικός Ανταγωνισµός Στην αγορά της διύλισης πετρελαιοειδών, καταγράφονται υψηλά εµπόδια εισόδου. Τα εµπόδια αυτά οφείλονται κατά κύριο λόγο στην ύπαρξη σηµαντικού µη-ανακτήσιµου κόστους (sunk cost). Τα κόστη αυτά συνδέονται µε την κατασκευή και λειτουργία κατάλληλης υλικοτεχνικής υποδοµής (δεξαµενές, αγωγοί καυσίµων, λιµενικές εγκαταστάσεις, κ.λ.π), ενδέχεται να λειτουργήσουν ως φραγµοί εισόδου σε πιθανούς νεοεισερχόµενους παίκτες. Η δυσχέρεια εισόδου στην αγορά µειώνει ή και ακόµα εξουδετερώνει οποιαδήποτε ανταγωνιστική πίεση από δυνητικούς ανταγωνιστές και ευνοεί το συντονισµό τηςσυµπεριφοράς µεταξύ των δύο εταιρειών.
Φραγµοί Εισόδου και υνητικός Ανταγωνισµός Αυξηµένη πιθανότητα συντονισµού και αλληλεξάρτησης της συµπεριφοράς των υπαρχουσών εταιρειών διύλισης. Η δραστηριοποίηση δύο µόνο εταιρειών στη αγορά διύλισης ευνοεί την δυνατότητα της εναρµόνισης της συµπεριφοράς τους και περιορίζει την πιθανότητα ανάπτυξη αυτόνοµης και ανταγωνιστικής δραστηριότητας εκ µέρους των εταιρειών. Εξάλλου, η ύπαρξηµόνο δύο εταιρειών οδηγεί σε αυξηµένα συνολικά κέρδη που µπορούν να προκύψουν από τον συντονισµό τηςσυµπεριφοράς τους και µοιράζοντα µόνο µεταξύ των δύο εταιρειών.
Φραγµοί Εισόδου και υνητικός Ανταγωνισµός Ύπαρξη διαρθρωτικών δεσµών: Οι δύο εταιρείες διύλισης που δραστηριοποιούνται στην αγορά διύλιση παρουσιάζουν τέτοιους συνεκτικούς δεσµούς δεδοµένου ότι συµµετέχουν στη επιχείρηση «Εταιρεία Αγωγού Καυσίµων Αεροδροµίου Αθηνών Α.Ε».
Πηγές Προµήθειας και ιακίνησης Πετρελαιοειδών Κυρίως οι εγκαταστάσεις των εταιρειών διύλισης και των εταιρειών εµπορίας. Ο εφοδιασµός αεροσκαφών γίνεται από εγκαταστάσεις των εταιρειών εµπορίας στα αεροδρόµια. Κύριος όγκος των πωλήσεων στο «Ελευθέριος Βενιζέλος»
ιαµόρφωση τιµής Πετρελαιοειδών Η τιµή διυλιστηρίου (ex-refinery) είναι αυτή που καταβάλουν οι εταιρείες εµπορίας για να παραλάβουν καύσιµα από τις εταιρείες διύλισης. Η τιµή για τη Β. Ευρώπη καθορίζεται στην αγορά του Ρότερνταµ και για τη Ν. Ευρώπη στην αγορά της Γένοβας. Άθροισµα τριών παραµέτρων Ανώτατων τιµών δείκτη Platt s Premium των διυλιστηρίων Εκπτώσεων των εταιρειών διύλισης
Συνθήκες Ανταγωνισµού στην Αγορά ιύλισης Ουσιώδης Οικονοµική Ισχύς των ΕΛΠΕ Συνθήκες υοπωλίου Προβλήµατα Ανταγωνισµού Παρεµπόδιση εισόδου Πιθανότητα συντονισµού και αλληλεξάρτησης συµπεριφοράς των εταιρειών διύλισης. Ύπαρξη διαρθρωτικών δεσµών Έλλειψη κινήτρων για εισαγωγές από τις εταιρείες εµπορίας. ιευκολύνεται η δηµιουργία και διατήρηση εναρµονισµένων πρακτικών
Μέσο Κόστος Εισαγωγής Αργού σε $/Βαρέλι (2005)
Μέσο Κόστος Εισαγωγής Αργού (2000-2005) 2005) Κατάταξη της Ελλάδας στην ΕΕ
Τιµολογιακή Πολιτική Η µέθοδος τιµολόγησης, η οποία ακολουθείται και από τις δύο εταιρείες διύλισης, συνίσταται στον υπολογισµό του µέσου όρου των ανώτατων τιµών (high) τεσσάρων ηµερών από το δελτίο Platt s για φορτία FOB Μεσογείου (τρεις προηγούµενης και η ηµεροµηνία παράδοσης). Οι τελικές τιµές που επιβαρύνονται οι εταιρείες εµπορίας διαφέρουν σε µικρό βαθµό µεταξύ τους. Οι όποιες διαφορές στις τελικές τιµές διυλιστηρίου, οφείλονται στην ακολουθούµενη εκπτωτική πολιτική των εγχώριων εταιρειών διύλισης. FOB = Free on Board or Freight on Board CIF=Cost, Insurance and Freight
Τιµές Βάσης ιυλιστηρίου ( / 1000 L) Απλή Αµόλυβδη (95 RON) Πετρέλαιο Κίνησης Στο διάγραµµα, έχει παραληφθεί, σύµφωνα µε το άρθρο 23 παρ.7 του Κανονισµού Λειτουργίας και ιαχείρισης της Επιτροπής Ανταγωνισµού, ο κάθετος άξονας των τιµών καθώς κρίθηκε ότι αποτελεί επιχειρηµατικό απόρρητο.
Η Αγορά Χονδρικής Εµπορίας Σχετική γεωγραφική αγορά η ελληνική επικράτεια. Η αγορά δεν είναι υπέρµετρα συγκεντρωµένη. Οι τέσσερις µεγαλύτερες εταιρείες κατέχουν µερίδιο αγοράς περίπου 60 %. εν καταγράφονται σηµαντικοί φραγµοί εισόδου. Μια εταιρεία εµπορίας µε αποθηκευτικούς χώρους σε µια γεωγραφική περιοχή (π.χ. νοµός), µπορεί να εξυπηρετεί και άλλες εταιρείες, παρέχοντας πρόσβαση στους χώρους της. Οι περιορισµοί του ανταγωνισµού πηγάζουν κυρίως από το καθεστώς τήρησης των αποθεµάτων ασφαλείας.
οµή Αγοράς 20 περίπου εταιρείες εµπορίας, σε 3 κατηγορίες Εταιρείες µε κάθετο βαθµό ολοκλήρωσης: ΕΚΟ, AVINOIL Θυγατρικές πολυεθνικών εταιρειών: BP, SHELL Ελληνικής ιδιοκτησίας του ιδιωτικού τοµέα (JETOIL, ΑΙΓΑΙΟΝ ΟΙΛ, BITUMINA, CYCLON, DRACOIL, ΕΛΙΝΟΪΛ, ΕΛΠΕΤΡΟΛ, ΕΤΕΚΑ, KAOIL, KMOIL, MEDOIL, ΡΕΒΟΪΛ, ΑΡΓΩ, SILK OIL και SUNOIL)
Μερίδια Αγοράς Εταιρειών Χονδρικής Εµπορίας
Φραγµοί Εισόδου και υνητικός Ανταγωνισµός Στον κλάδο της χονδρικής εµπορίας πετρελαιοειδών, δεν υφίστανται τεχνικά, νοµικά ή λοιπά εµπόδια εισόδου. Ο δυνητικός ανταγωνισµός δεν περιορίζεται. H είσοδος στον κλάδο διευκολύνεται και από το χαµηλό βαθµό κάθετης ολοκλήρωσης που καταγράφεται στην αγορά. Περιορισµοί που συνδέονται µε την αδειοδότηση των αποθηκευτικών χώρων (κυρίως γραφειοκρατικές διαδικασίες).
Πηγές Προµήθειας και ιακίνησης Πετρελαιοειδών Οι πηγές προµήθειας των υγρών καυσίµων είναι κατά κύριο λόγο οι εγκαταστάσεις των εταιρειών διύλισης. Οι εγκαταστάσεις των εταιρειών που µπορούν να εισάγουν καύσιµα από το εξωτερικό εφόσον διαθέτουν τους απαραίτητους αποθηκευτικούς χώρους και επιβαρύνονται µε υποχρέωση τήρησης αποθεµάτων ασφαλείας. Εφοδιασµός πρατηρίων Βυτιοφόρα. Από ιυλιστήρια για λογαριασµό των Εταιρειών Εµπορίας. Από τις εγκαταστάσεις των Εταιρειών Εµπορίας.
ιαµόρφωση τιµής πετρελαιοειδών σε επίπεδο χονδρικής Τιµή διυλιστηρίου Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης Εισφορά υπέρ ΡΑΕ: : 0,16 / 1000 L βενζίνης-ντήζελ ντήζελ Ειδική εισφορά λογαριασµού πετρελαιοειδών για επιδότηση προβληµατικών περιοχών: : 1% της τιµής διυλιστηρίου. Ειδικό τέλος.ε.τ.ε.:.: 0,5 % του αθροίσµατος των παραπάνω. Φ.Π.Α.:.: 19 %, εκτός ορισµένων περιοχών.
Ανάλυση τιµής διυλιστηρίου
Μέση τελική τιµή βενζίνης ανά νοµό (2006)
Μέση τελική τιµή πετρελαίου ανά νοµό (2006)
Συνθήκες Ανταγωνισµού τιµολογιακή πολιτική Ο ανταγωνισµός φαίνεται να µην λειτουργεί οµαλά. Οι αρχικές (χονδρικές) τιµές έχουν µικρή διαφοροποίηση ανά νοµό. Οι εκπτώσεις παρουσιάζουν σηµαντικές διακυµάνσεις µεταξύ των νοµών. ηλαδή, ο βασικός παράγοντας που διαµορφώνει τις τελικές τιµές πώλησης στους πρατηριούχους είναι οι εκπτώσεις. Οι περισσότερες εταιρίες εµπορίας δίνουν υψηλές εκπτώσεις σε κάποιους νοµούς και χαµηλές σε άλλους. Αυθαίρετος τρόπος τιµολόγησης από κάθε εταιρία. Κάποιες εταιρείες δεν κάνουν εκπτώσεις και τιµολογούν τα πρατήριά τους µε κόστος κτήσης συν κάποιο κέρδος.
Συνθήκες Ανταγωνισµού µεταφορά πετρελαιοειδών Το κόστος µεταφοράς υπεισέρχεται ως ξεχωριστός παράγοντας στο σχηµατισµό της τελικής τιµής χονδρικής. Ανάλογο του τόπου παράδοσης των πετρελαιοειδών. Πρόσθετο κόµιστρο (σηµαία) Η µεταφορά διενεργείται ως επί το πλείστον µε βυτιοφόρα Οι εταιρείες εµπορίας χρησιµοποιούν βυτιοφόρα ΙΧ και Χ. Μεταφορά υγρών καυσίµων στην Ελλάδα γίνεται κυρίως µε ΧΒ. Ο κλάδος µεταφοράς µε ΧΒ δε λειτουργεί ανταγωνιστικά. Η µεταφορά µε ΙΧΒ δυσχεραίνεται κυρίως λόγω γραφειοκρατίας. Στη διαµόρφωση κόστους µεταφοράς, ιδιαίτερο ρόλο παίζει η έλλειψη ανταγωνισµού που συνεπάγεται η ύπαρξη αγορανοµικών διατάξεων για τη λειτουργία ΧΒ.
Η Αγορά Λιανικής Πώλησης 8000 πρατήρια Πρατήρια εταιρειών, σήµα εταιρίας Ανεξάρτητα πρατήρια, ΑΠ, καµιά υποχρέωση σε κάποια εταιρία. Super Markets (Πολύ( λίγα πρατήρια). Σχετική γεωγραφική αγορά περιορίζεται σε τοπικό επίπεδο. Η ένταση του ανταγωνισµού στις διάφορες σχετικές γεωγραφικές αγοράς διαφοροποιείται σηµαντικά ανά περιοχή
Κατανοµή πρατηρίων ανά εταιρεία
Ιδιοκτησιακό Καθεστώς CODO (Company Owned Dealer Operated) ιανοµή καυσίµων σε πρατήρια ιδιοκτησίας εταιρείας εµπορίας. ο επιχειρηµατίας είναι µισθωτής, είτε αντιπρόσωπος είτε µεταπωλητής. DODO (Dealer Owned Dealer Operated) ιανοµή καυσίµων σε πρατήρια ιδιοκτησίας των επιχειρηµατιών. COCO (Company Owned Company Operated) Η εταιρεία εµπορίας λειτουργεί τα πρατήρια ιδιοκτησίας της ή ίδια. Οι διαχειριστές των πρατηρίων είναι υπάλληλοι της εταιρείας. Εφαρµόζεται κυρίως από τις µεγάλες εταιρείες εµπορίας (Shell, EKO). Τα πρατήρια αυτά αντιπροσωπεύουν το 1,5% - 2% του συνόλου. Η τιµή αντλίας καθορίζεται αποκλειστικά από την εταιρεία.
Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΤΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ Τα στοιχεία καλύπτουν την τετραετία 2002-2005 2005 Οι τιµές των προϊόντων πετρελαίου παρακολουθούνται σε εβδοµαδιαία βάση σε όλα τα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και καταγράφονται σε ειδική έκδοση (Oil Bulletin της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Τελική Τιµή Κατανάλωσης ( / 1000 L) για Αµόλυβδη Βενζίνη
Τιµή προ Φόρων και ασµών ( / 1000 L) για Αµόλυβδη Βενζίνη
Τελική Τιµή Κατανάλωσης ( / 1000 L) για Πετρέλαιο Κίνησης
Τιµή προ Φόρων και ασµών ( / 1000 L) για Πετρέλαιο Κίνησης
Μέσο περιθώριο εταιρειών εµπορίας και πρατηρίων για τη βενζίνη και το πετρέλαιο σε / 1000 L
Μέσο µικτό περιθώριο εταιρειών εµπορίας (%) και πρατηρίων για τη βενζίνη και το πετρέλαιο σε / 1000 L
Τιµές αργού Brent και αµόλυβδης-πετρελαίου (προ φόρων και δασµών) σε / 1000 L αίνεται ότι οι τιµές λιανικής (προ φόρων) ολουθούν σε ικανοποιητικό βαθµό τις ταβολές του πετρελαίου Brent µε r²= 95,6% πλή αµόλυβδη) και r²=95,3% (πετρέλαιο νησης). Κατά το εξεταζόµενο διάστηµα, ταγράφηκαν διακυµάνσεις στις τιµές του γού µε ανοδικές και καθοδικές περιόδους, οι οίες ακολουθήθηκαν από ανάλογες ακυµάνσεις στις τιµές των πετρελαιοειδών πλής αµόλυβδης και πετρελαίου κίνησης). Με λα λόγια, δεν παρατηρήθηκε ακαµψία των µών (price rigidity) προς τα κάτω, κάτι που δεχοµένως θα αποτελούσε ένδειξη αρµόνισης ή καταχρηστικής εκµετάλλευσης σπόζουσας θέσης. στόσο, για τη διαπίστωση συµµετρίας στις ταβολές των τιµών των πετρελαιοειδών γω των διακυµάνσεων του αργού, απαιτείται εφαρµογή σύνθετων οικονοµετρικών χνικών (εκτίµηση βαθµού αιτιότητας, υνολοκλήρωση, εκτίµηση υποδείγµατος
ργό ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ BRENT Brent - εξάγεται από τη Βόρεια Θάλασσα, είναι ελαφρύ µείγµα αργού πετρελαίου (38.06 ΑΡΙ ή 0,8345 g/cm³), περιέχει περίπου 0.37% κ.β. θείο, ενώ είναι ιδανικό για παραγωγή βενζίνης και αποστάγµατα πετρελαίου. 0 API = 141,5 ρ 60 / 60 F 131,5 Σε ένα βαρέλι αναλογούν 159 λίτρα (42 αµερικανικά γαλόνια) πετρέλαιο. Αφού επεξεργαστεί ένα βαρέλι πετρελαίου προσφέρει περίπου 72 λίτρα (19 αµερικανικά γαλόνια) βενζίνης.
Συσχέτιση των τιµών πετρελαιοειδών µε τις τιµές του αργού πετρελαίου Brent ύµφωνα µε τα ποτελέσµατα της απλής λινδρόµησης, προκύπτει ύπαρξη ισχυρής θετικής υσχέτισης µεταξύ των µών του αργού τρελαίου (ανεξάρτητη εταβλητή) και των τιµών υ πετρελαίου κίνησης και ς απλής αµόλυβδης ενζίνης. Πετρέλαιο Κίνησης Απλή Αµόλυβδη (95 RON)
Συνθήκες ανταγωνισµού Μεγάλος αριθµός πρατηρίων σε σχέση µε τον πληθυσµό. 7 πρατήρια ανά 10.000 κατοίκους, Γερµανία 2/10.000!. 1/5 των πρατηρίων στην Αττική, ½ του κύκλου εργασιών όλων. Ο ανταγωνισµός επηρεάζεται από τη γειτνίαση µε πρατήρια ανταγωνιστικών εταιρειών και από τη γεωγραφική περιοχή. Συµβάσεις Επιχειρήσεων Λιανικής Εµπορίας Οι συµβάσεις µε τις εταιρείες εµπορίας δεσµεύουν υπέρµετρα τους πρατηριούχους, κάτι που οδηγεί σε έλλειψη κινητικότητας από µια εταιρεία σε άλλη και σε υψηλότερες τελικές τιµές καυσίµων, (Λεόντειες Συµβάσεις).
Συνθήκες ανταγωνισµού Συµβάσεις Επιχειρήσεων Λιανικής Εµπορίας Οσυµβαλλόµενος πρατηριούχος υποχρεώνεται να καταβάλλει στην εταιρεία εµπορίας αποζηµίωση ανά κυβικό καυσίµου όταν οι πωλήσεις του πρατηρίου ξεπερνούν τα όρια κατανάλωσης που προβλέπει η σύµβασή τους. Ηαποζηµίωση αυτή µπορεί να καταβάλλεται επιπλέον µηνιαίας αµοιβής που οφείλει να καταβάλε στην εταιρεία εµπορίας ο πρατηριούχος και επιπλέον του µηνιαίου µισθώµατο που ο πρατηριούχος οφείλει στην αντισυµβαλλόµενη εταιρεία εµπορίας για το εξοπλισµό (το κόστος συντήρησης του εξοπλισµού το φέρει επίσης ο πρατηριούχος).
Συνθήκες ανταγωνισµού Συµβάσεις Επιχειρήσεων Λιανικής Εµπορίας Οι συµβάσεις περιλαµβάνουν υψηλές ποινικές ρήτρες που ο πρατηριούχο οφείλει να καταβάλει σε περιπτώσεις µη τήρησης κάποιου από τους όρους τη σύµβασης, για την τήρηση της πλειοψηφίας των οποίων την ευθύνη φέρει πρατηριούχος και όχι η εταιρεία εµπορίας. εν ορίζεται στη σύµβαση ο τρόπος διαµόρφωσης των τιµών χονδρική πώλησης, δηλαδή των τιµών στις οποίες η εταιρεία εµπορίας προµηθεύει το πρατηριούχο µε καύσιµα (µονοµερής καθορισµός των τιµών χονδρικής από τι εταιρείες εµπορίας). εν προσδιορίζονται επίσης οι εκπτώσεις (τιµολογίου ή απολογιστικές) και οποιεσδήποτε άλλες παροχές προς τους πρατηριούχους.
Συνθήκες ανταγωνισµού Συµβάσεις Επιχειρήσεων Λιανικής Εµπορίας Οι συµβάσεις συχνά περιλαµβάνουν επαχθείς όρους και υψηλέ ποινικές ρήτρες για την περίπτωση καταγγελίας της σύµβασης από την πλευρά του πρατηριούχου.
Συνθήκες ανταγωνισµού Καθεστώς των Πρατηρίων στην ΠΑΘΕ-(Πάτρα Πάτρα-Αθήνα- Θεσσαλονίκη-Εύζωνοι Εύζωνοι). εν έχει το χαρακτήρα κλειστής αγοράς. Αποκλίσεις από πρατήριο σε πρατήριο, όχι εναρµονισµένες πρακτικές. Πολυετείς συµβάσεις για Σταθµούς Εξυπηρέτησης Αυτοκινήτων, υψηλά µισθώµατα. Οι ΣΕΑ καταβάλλουν και ποσοστά από διαφηµίσεις, από τζίρο, µεγάλα ποσοστά αναπροσαρµογής µισθωµάτων, κλπ. Η υψηλότερη τιµή δικαιολογηµένη.
οµικά Προβλήµατα του Κλάδου Λαθρεµπόριο πετρελαιοειδών Κυρίως σε πετρέλαια ειδικού τύπου, και βενζίνες. ιάφοροι τρόποι λαθρεµπορίας Χρήση πετρελαίου θέρµανσης για κίνηση οχηµάτων. Εικονική εµφάνιση εφοδιαζόµενου πλοίου. Παράδοση στο πλοίο µικρότερης ποσότητας από την εµφανιζόµενη Πλαστές εξαγωγές και αντικατάσταση µε νερό ή νόθευση. Πετρέλαιο θέρµανσης από το βυτιοφόρο σε αυτοκίνητο όχηµα. Παράνοµη επανεισαγωγή καυσίµου στη χώρα. Νοθεία βενζίνης λόγω διαφορετικού ΕΦΚ.
Σχηµατική απεικόνιση µηχανισµού λαθρεµπορίας
Σχηµατική απεικόνιση µηχανισµού λαθρεµπορίας σε επίπεδο λιανικής
Λαθρεµπορία Ναυτιλιακού Καυσίµου
οµικά Προβλήµατα του Κλάδου Νοθεία πετρελαιοειδών Συνηθέστερες µορφές Επιµόλυνση της σούπερ αµόλυβδης µε απλή Πώληση (ολική ή µερική) πετρελαίου θέρµανσης ως κίνησης. Τολουόλιο στη βενζίνη. Πλασµατικά χαµηλές τιµές Συρρίκνωση ανταγωνισµού Απαξίωση επενδύσεων. Αιτία κυρίως οι διαφορετικοί φορολογικοί συντελεστές για οµοειδή προϊόντα
ΕΦΚ ως ποσοστό της τελικής τιµής της βενζίνης
ΕΦΚ ως ποσοστό της τελικής τιµής του πετρελαίου