Ασφαλής, Καθαρή και Αποδοτική Ενέργεια: Πρόγραμμα Εργασίας 2016-17

11 Σεπτεμβρίου 2015 Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης Χρηματοδότηση για Καινοτομία και Επιχειρηματικότητα Ασφαλής, Καθαρή και Αποδοτική Ενέργεια: Πρόγραμμα Εργασίας 2016-17 Χριστιάνα Σιαμπέκου Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης - Εθνικό Σημείο Επαφής για το πρόγραμμα Ενέργεια στο ΠΠ Ορίζοντας 2020

Συνολικός προϋπολογισμός για το 2014: 607 εκατ. ευρώ + Contribution to JTI Fuel Cells and Hydrogen in 2014: 60 εκατ. ευρώ Συνολικός προϋπολογισμός για το 2015: 647 εκατ. ευρώ + Contribution to JTI Fuel Cells and Hydrogen in 2015: 70.5 εκατ. ευρώ

Προτεινόμενη Χρηματοδότηση (εκατ., 2014-2020) Health, demographic change and wellbeing 7,472 Food security, sustainable agriculture and forestry, marine and maritime and inland water research and the Bioeconomy 3,851 Secure, clean and efficient energy * 5,931 Smart, green and integrated transport 6,339 Climate action, environment, resource efficiency and raw materials 3,081 Inclusive, innovative and reflective societies 1,310 Secure societies 1,695 Science with and for society 462 Spreading excellence and widening participation 816 Επιπρόσθετη χρηματοδότηση για το πρόγραμμα Euratom

Στόχος του νέου προγράμματος εργασίας 2016-17 Θεμελιώδης μεταμόρφωση του ευρωπαϊκού ενεργειακού συστήματος: ασφαλής, βιώσιμη, ανταγωνιστική και προσιτή ενέργεια στους καταναλωτές της ΕΕ Επίτευξη στόχων της ΕΕ για την ενέργεια και το περιβάλλον έως το 2030: - τουλάχιστον 40% μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε σχέση με το 1990 - τουλάχιστον 27% κατανάλωση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές - τουλάχιστον 27% βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης

Προτεραιότητες νέου προγράμματος εργασίας 2016-17 Ενεργή συμμετοχή των καταναλωτών στη μεταμόρφωση του ενεργειακού συστήματος Βελτίωση της απόδοσης του ενεργειακού συστήματος κυρίως των κτιριακών υποδομών Ανάπτυξη νέας γενιάς τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ενσωμάτωσή τους στο ενεργειακό σύστημα Ενίσχυση της συνεργασίας με εθνικά χρηματοδοτικά προγράμματα

Τέσσερις προκλήσεις 1. Energy efficiency 2. Smart and sustainable cities (Other actions) 3. Competitive low-carbon energy 4. SME's and Fast Track to Innovation pilot for energy Άλλες δράσεις

ENERGY CHALLENGE (2016-) Low Carbon Energy Smart Cities & Communities Energy Efficiency SMEs and Fast Track to Innovation

Energy Efficiency Έμφαση σε 5 κύρια θεματικά πεδία: 1. Heating and cooling 2. Engaging consumers towards energy efficiency 3. Buildings 4. Industry, products and services 5. Innovative financing for energy efficiency

1. Heating and cooling Περιορισμός των απαιτήσεων για θέρμανση και ψύξη Μεγιστοποίηση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Μείωση κόστους για θέρμανση και ψύξη για όλους Ανάπτυξη νέων μοντέλων και εργαλείων Ανάπτυξη λύσεων για τηλεθέρμανση/τηλεψύξη

1. Heating and cooling - calls AREA TYPE EE-1- Waste heat recovery from urban facilities and re-use to increase energy IA efficiency of district or individual heating and cooling systems EE-2- Improving the performance of inefficient district heating networks CSA EE-3-2016 EE-4-2016- Standardised installation packages integrating renewable and energy efficiency solutions for heating, cooling and/or hot water preparation New heating and cooling solutions using low grade sources of thermal energy IA RIA EE-5-2016 Models and tools for heating and cooling mapping and planning RIA

2. Engaging consumers towards energy efficiency Αλλαγή συμπεριφοράς καταναλωτών ως προς την εφαρμογή ενεργειακά βιώσιμων λύσεων Έρευνα σχετικά με τη συμπεριφορά των καταναλωτών όσον αφορά στην ενεργειακή αποδοτικότητα Εξοικονόμηση ενέργειας μέσω ICT-based λύσεων από τους τελικούς χρήστες Εμπλοκή των δημόσιων αρχών στην ανάπτυξη και εφαρμογή ενεργειακά βιώσιμων πολιτικών 3. Buildings 40% της τελικής ενεργειακής κατανάλωσης μεγάλη δυνατότητα βελτίωσης Ανακαινίσεις κτιρίων - Στόχος: Nearly Zero-Energy Buildings (NZEB)

2. Engaging consumers towards energy efficiency - calls EE-6-2016- EE-7-2016- EE-8-2016 EE-9-2016- AREA Engaging private consumers towards sustainable energy Behavioural change toward energy efficiency through ICT Socio-economic research on consumer's behaviour related to energy efficiency Engaging and activating public authorities TYPE CSA IA RIA SCA

3. Buildings - calls AREA TYPE EE-10-2016 Supporting accelerated and cost-effective deep renovation of buildings IA through Public Private Partnership (PPP) EE-11-2016- Overcoming market barriers and promoting deep renovation of CSA buildings EE-12- Integration of Demand Response in Energy Management Systems IA while ensuring interoperability through Public Private Partnership (EeB PPP) EE-13-2016 Cost reduction of new Nearly Zero-Energy buildings CSA EE-14-2016- Construction skills CSA

4. Industry, products and services Ανάπτυξη και εφαρμογή καινοτόμων και ενεργειακά αποδοτικών προϊόντων, συστημάτων και υπηρεσιών Εφαρμογή ευρωπαϊκής νομοθεσίας και ενεργειακά αποδοτικών μέτρων στη βιομηχανία 5. Innovative financing for energy efficiency Ανάπτυξη καινοτόμων μηχανισμών χρηματοδότησης και επενδυτικών εργαλείων για την ενίσχυση της ενεργειακής αποδοτικότητας

4. Industry, products and services calls EE-15- EE-16-2016- EE-17-2016- EE-18- AREA Increasing capacities for actual implementation of energy efficiency measures in industry and services Effective implementation of EU product efficiency legislation Valorisation of waste heat in industrial systems (SPIRE PPP) Energy efficiency of industrial parks through energy cooperation and mutualised energy services TYPE CSA CSA IA CSA EE-19- Public Procurement of Innovative Solutions for energy efficiency PPI EE-20- Bringing to market more energy efficient and integrated data centres IA EE-21-2016 ERA-NET Cofund actions supporting Joint Actions towards increasing energy efficiency in industry and services ERA-NET Cofund

5. Innovative financing for energy efficiency - calls AREA TYPE EE-22-2016- Project Development Assistance CSA EE-23- Innovative financing schemes CSA EE-24-2016- Making the energy efficiency market investible CSA EE-25-2016 Development and roll-out of innovative energy efficiency services CSA

ENERGY CHALLENGE (2016-) Low Carbon Energy Smart Cities & Communities Energy Efficiency SMEs and Fast Track to Innovation

Competitive Low Carbon Energy Έμφαση σε 6 κύρια θεματικά πεδία: 1. Towards an integrated EU energy system 2. Renewable energy technologies 3. Enabling the decarbonisation of the use of fossil fuels during the transition to a low carbon economy 4. Social, economic and human aspects of the energy system 5. Supporting the development of a European research area in the field of energy 6. Cross-cutting issues

1. Towards an integrated EU energy system Νέα προσέγγιση: ο ενεργός καταναλωτής μπαίνει στο κέντρο του ενεργειακού συστήματος 2016: έμφαση στο δίκτυο διανομής ενέργειας : έμφαση σε επιδεικτικά προγράμματα που αφορούν στη μεταφορά ενέργειας Ακολουθεί την ολοκληρωμένη προσέγγιση του SET-Plan: έξυπνα δίκτυα και αποθήκευση ενέργειας σε κοινά θέματα (topics)

1. Towards an integrated EU energy system - calls AREA TYPE LCE-1-2016- LCE-2-2016 Next generation innovative technologies enabling smart grids, storage and energy system integration with increasing share of renewables: distribution network Demonstration of smart grid, storage and system integration technologies with increasing share of renewables: distribution system LCE-3-2016 Support to R&I strategy for smart grid and storage CSA RIA IA LCE-4- LCE-5- Demonstration of smart transmission grid, storage and system integration technologies with increasing share of renewables Tools and technologies for coordination and integration of the European energy system IA RIA

2. Renewable energy technologies Ανάπτυξη τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με προτεραιότητα σε: Νέες ανταγωνιστικές τεχνολογίες με δυνατότητα εξόδου στην αγορά το συντομότερο (offshore wind, certain areas of PV, CSP, tidal and wave energy, geothermal energy) Ανταγωνιστικές τεχνολογίες που επιδέχονται βελτίωση (on-shore wind, areas of PV, advanced biofuels, and solar heating and cooling) Υποστήριξη των νέων αναδυόμενων τεχνολογιών (advanced and solar fuels, ocean thermal energy conversion (OTEC)) Ωρίμανση υπαρχουσών τεχνολογιών (hydropower, PV-thermal) Χρησιμοποίηση φιλικών προς το περιβάλλον υλικών

2. Renewable energy technologies calls (1/2) AREA TYPE DEVELOPING THE NEXT GENERATION OF RENEWABLE ENERGY TECHNOLOGIES LCE-6- New knowledge and technologies RIA LCE-7-2016- LCE-8-2016- Developing the next generation technologies of renewable electricity and heating/cooling Development of next generation biofuel technologies RIA RIA DEMONSTRATING INNOVATIVE RENEWABLE ENERGY TECHNOLOGIES LCE-9-2016 Increasing the competitiveness of the EU PV manufacturing industry IA LCE-10- LCE-11- LCE-12- LCE-13-2016 LCE-14- LCE-15-2016 Reducing the cost of PV electricity Near-to-market solutions for reducing the water consumption of CSP Plants Near-to-market solutions for the use of solar heat in industrial Processes Solutions for reduced maintenance, increased reliability and extended life-time of wind turbines/farms Demonstration of large >10MW wind turbine Scaling up in the ocean energy sector to arrays IA IA IA IA IA IA

2. Renewable energy technologies calls 2/2 AREA TYPE LCE-16- LCE-17- LCE-18- LCE-19-2016- LCE-20-2016- 2nd Generation of design tools for ocean energy devices and arrays development and deployment Easier to install and more efficient geothermal systems for retrofitting buildings EGS in different geological conditions Demonstration of the most promising advanced biofuel pathways Enabling pre-commercial production of advanced aviation biofuel IA IA IA IA IA SUPPORTING THE MARKET UPTAKE OF RENEWABLE ENERGY TECHNOLOGIES LCE-21- Market uptake of renewable energy technologies CSA FOSTERING INTERNATIONAL COOPERATION IN THE AREA OF RENEWABLE ENERGY LCE-22-2016 International Cooperation with Brazil on advanced lignocellulosic biofuels RIA LCE-23-2016 International Cooperation with Mexico on geothermal energy RIA

3. Enabling the decarbonisation of the use of fossil fuels during the transition to a low carbon economy Διεθνής συνεργασία με τη Νότια Κορέα σχετικά με νέας γενιάς διαδικασίες για CCS (Carbon Capture and Storage) CCS στη βιομηχανία και Bio-CCS Το τελικό περιεχόμενο της θεματικής περιοχής για το θα διαμορφωθεί σε επόμενο στάδιο 4. Social, economic and human aspects of the energy system Ανάπτυξη ευρωπαϊκής πλατφόρμας και έρευνα σχετικά με την κοινωνική και ανθρωπιστική διάσταση της μεταμόρφωσης του ευρωπαϊκού ενεργειακού συστήματος

3. Enabling the decarbonisation of the use of fossil fuels during the transition to a low carbon economy calls AREA TYPE LCE-24-2016 LCE-25-2016 LCE-26-2016 LCE-27- LCE-28- LCE-29- LCE-30- International Cooperation with South Korea on new generation high efficiency capture processes Utilisation of captured CO2 as feedstock for the process industry Cross-thematic ERA-NET on Applied Geosciences Measuring, monitoring and controlling the risks of CCS, EGS and unconventional hydrocarbons in the subsurface Highly flexible and efficient fossil fuel power plants CCS in industry, including Bio-CCS Geological storage pilots RIA RIA ERA-NET Cofund RIA RIA RIA RIA

4. Social, economic and human aspects of the energy system calls LCE-31-2016- LCE-32-2016 AREA Social Sciences and Humanities Support for the Energy Union European Platform for energy-related Social Sciences and Humanities research TYPE RIA CSA

5. Supporting the development of a European research area in the field of energy Υποστήριξη για την εφαρμογή του SΕΤ-Plan Δράσεις και επιδεικτικά έργα για την επικύρωση καινοτόμων ενεργειακών λύσεων 6. Cross-cutting issues Υποστήριξη για την εμπλοκή και συνεισφορά των ενδιαφερομένων στο SET-Plan

5. Supporting the development of a European research area in the field of energy calls LCE-33-2016 LCE-34-2016 LCE-35-2016 AREA European Common Research and Innovation Agendas (ECRIAs) in support of the implementation of the SET Action Plan Joint Actions towards the demonstration and validation of innovative energy solutions Framework Partnership Agreement supporting Joint Actions towards the demonstration and validation of innovative energy solutions TYPE RIA ERA-NET COFUND FPA 6. Cross-cutting issues - call LCE-36-2016 AREA Support to the energy stakeholders to contribute to the SET-Plan TYPE CSA

ENERGY CHALLENGE (2016-) Low Carbon Energy Smart & Sustainable Cities Energy Efficiency SMEs and Fast Track to Innovation

Smart and sustainable cities AREA Other actions Support to the European Innovation Partnership on Smart Cities and Communities and its Market Place Smart Cities and Communities information system SME Instrument call AREA SMEinst- 2016- Stimulating the innovation potential of SMEs for a low carbon and efficient energy system

ENERGY CHALLENGE (2016-) Low Carbon Energy Smart Cities & Communities Energy Efficiency SMEs and Fast Track to Innovation

SMEs & Fast Track to Innovation για την Ενέργεια 1. SME Instrument: τόνωση του δυναμικού καινοτομίας των SMEs για χαμηλές εκπομπές άνθρακα & αποδοτικά ενεργειακά συστήματα Phase 1: feasibility study/phase 2: innovation project/phase 3: commercialisation phase Continuously open call 2. Fast Track to Innovation Pilot Covering all fields across LEITs (Leadership in enabling and industrial technologies) and Societal Challenges Maximum of 5 partners/maximum 3 M per project Continuously open call/time to grant not exceeding 6 months

Δημοσίευση νέου προγράμματος εργασίας ενέργειας 2016-17 από ΕΕ Διοργάνωση ημερίδας από την ΕΕ για την παρουσίαση του προγράμματος εργασίας της ενέργειας 2016-17 14 & 15 Σεπτεμβρίου 2015, Βρυξέλλες http://ec.europa.eu/research/index.cfm?pg=events&eventcode=0b56fa95-afe0- D63B-DD0527FE301EC26C Η εκδήλωση θα μεταδοθεί ζωντανά. Horizon 2020 Energy Brokerage Event : https://www.b2match.eu/energycall2016 Διοργάνωση εκδήλωσης επιχειρηματικών συναντήσεων από το ευρωπαϊκό δίκτυο των Εθνικών Σημείων Επαφής για την ενέργεια C-Energy 2020 με την υποστήριξη της ΕΕ και του ευρωπαϊκού δικτύου Enterprise Europe Network Διοργάνωση ενημερωτικής ημερίδας στην Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Οκτώβριος 2015 (tbc)

EKT: Εθνικοί εκπρόσωποι για το πρόγραμμα Ενέργεια Εθνικός Εκπρόσωπος Καθ. Εμμανουήλ Κακαράς - ΕΜΠ Αναπληρωτής Εθνικός Εκπρόσωπος κ. Παναγιώτης Χατζηνικολάου ΓΓΕΤ Εμπειρογνώμονας Επικ. Καθ. Σωτήριος Καρέλλας - ΕΜΠ Εθνικό Σημείο Επαφής: ΕΚΤ Χ. Σιαμπέκου / Γωγώ Μαζιώτη e-mail: schris@ekt.gr / gmazio@ekt.gr www.ekt.gr, http://helpdesk.ekt.gr

Χρήσιμοι σύνδεσμοι για τον Ορίζοντα 2020 Participant portal: http://ec.europa.eu/research/participants/portal/desktop/en/home.html Προκαταρκτικό πρόγραμμα εργασιών 2016-17 για την Ενέργεια στο ΠΠ Ορίζοντας 2020: https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/draft-work-programmes-2016-17 Ανοιχτές προκηρύξεις: http://ec.europa.eu/research/participants/portal/desktop/en/opportunities/h2020/index.html Ευρωπαϊκό δίκτυο Εθνικών Σημείων Επαφής για την ενέργεια στον Ορίζοντα 2020 C-Energy 2020 : http://www.c-energy2020.eu/ - υπό κατασκευή ιστοσελίδα για αναζήτηση συνεργατών Αναζήτηση συνεργατών μέσω του δικτύου Enterprise Europe Network: http://www.enterprise-hellas.gr/ereynitikes-synergasies

Στατιστικά στοιχεία για ελληνική συμμετοχή στο 7 ο ΠΠ & τον Ορίζοντα 2020 http://metrics.ekt.gr/sites/metrics/files/ekt_energy_report_2014_el.pdf http://metrics.ekt.gr/sites/metrics/files/ekt_horizon2020_energy_2014_el.pdf

Επικοινωνία Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης www.ekt.gr E-mail: horizon2020@ekt.gr http://helpdesk.ekt.gr Ορίζοντας 2020: www.ekt.gr/horizon2020 Enterprise Europe Network-Hellas: www.enterprise-hellas.gr Χριστιάνα Σιαμπέκου schris@ekt.gr