Ποιότητα υπογείων υδάτων στην Ελεύθερη Αμμόχωστο Περίπου εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού υπεραντλήθηκαν τα τελευταία πενήντα χρόνια από τον υδροφορέα μας. Μια ποσότητα δεκατρείς φορές περισσότερη από τη χωρητικότητα του μεγαλύτερου φράγματος της Κύπρου, αυτό του Κούρη. Η υπεράντληση αποτελεί βασική αιτία της ποιότητας του νερού που καταναλώνουν οι κάτοικοι των χωριών, αφού η υδροδότησή τους βασίζεται κυρίως σε γεωτρήσεις. Σύμφωνα με εκπρόσωπο του Τμήματος Υδάτων, στις παραθαλάσσιες περιοχές η υπεράντληση έχει σαν αποτέλεσμα να αλμυρίζουν τα νερά, ενώ σε άλλες περιοχές με μεγαλύτερο υψόμετρο, αναγκάζει το νερό που αντλείται να κατεβαίνει σε μεγάλα βάθη, οπόταν περνά μέσα από άλλα στρώματα και πετρώματα, με αποτέλεσμα να διαφοροποιείται και η ποιότητά του. Αιτία για την επιβάρυνση της ποιότητας του υδροφορέα μας είναι και η μείωση της βροχόπτωσης τις τελευταίες δεκαετίες αφού μειώνεται και ο εμπλουτισμός των υπόγειων νερών. Όπως έχει διαπιστωθεί ύστερα από σχετική μελέτη, η βροχόπτωση κατά την τριακονταετία - παρουσιάζει σοβαρή μείωση της τάξης του %. Σε αυτό συνέτεινε επίσης και η κατασκευή φραγμάτων κατά μήκος σχεδόν όλων των ποταμών της Κύπρου, που «μαζεύουν» το νερό που άλλοτε εμπλούτιζε το υπόγειο υδροφόρο στρώμα. Παράνομες οι μισές γεωτρήσεις Εντονότερο γίνεται το πρόβλημα με τις πολλές παράνομες γεωτρήσεις και την ανεξέλεγκτη άντληση, κάτι το οποίο το Υπουργείο Γεωργίας είναι αναγκασμένο σύντομα να ελέγξει, με βάση σχετική οδηγία που αφορά στην προστασία και διαχείριση των υπόγειων νερών. Δεν αποκλείεται δε οι γεωτρήσεις αυτές, τουλάχιστον οι περισσότερες, να κλείσουν αφού, ήδη, σε κάποιες περιοχές στα Κοκκινοχώρια και τη Λεμεσό ο υδροφορέας άρχισε να εμφανίζει υφάλμυρα χαρακτηριστικά με αποτέλεσμα να τίθεται άμεσα ζήτημα ελέγχου της κατάστασης, πριν επέλθουν τα χειρότερα. Εισχώρηση θαλασσινού νερού
Στην πιο πάνω εικόνα φαίνεται ο υδροφορέας της περιοχής Κοκκινοχωρίων. Οι περιοχές που έχουν χρώμα κόκκινο είναι τα τμήματα του υδροφορέα όπου η στάθμη του νερού είναι κάτω από τη μέση στάθμη της θάλασσας. Όσο πιο βαθύ το κόκκινο τόσο η στάθμη είναι πιο κάτω από τη στάθμη της θάλασσας. Σε αυτές τις περιοχές, θαλασσινό νερό ρέει μέσα στον υδροφορέα. Στις περιοχές της Ξυλοφάγου, του Λιοπετρίου και του Φρενάρους η στάθμη του νερού φτάνει τα μέτρα κάτω από τη θάλασσα. Η μπλε γραμμή οριοθετεί την περιοχή που έχει επηρεαστεί από τη διείσδυση του θαλάσσιου νερού. Με μπλε χρώμα παρουσιάζονται οι περιοχές με στάθμες πάνω από τη θάλασσα. Τα κίτρινα σημεία είναι τα σημεία απ' όπου έγιναν οι μετρήσεις στάθμης νερού (πάνω από τη μέση στάθμη της θάλασσας). Οι κίτρινοι αριθμοί πάνω από τα σημεία, είναι οι μετρήσεις (πάνω από τη μέση στάθμη της θάλασσας). Έλεγχος της ποιότητας νερού από την περιοχή των Κοκκινοχωρίων Ελέγξαμε δέκα δείγματα νερού από υπόγειες διατρήσεις της περιοχής Κοκκινοχωρίων και συγκεκριμένα από τα χωριά Αυγόρου, Φρέναρος, Βρυσούλες και Λιοπέτρι.
α) Αμμώνιο (NH + ) Λόγω της υπερβολικής λίπανσης και των εδαφικών διαβρώσεων, το αμμώνιο μπορεί να βρεθεί απ ευθείας μέσα στα νερά των ποταμών και των υπόγειων νερών. Ε.Ε Κανονισμοί πόσιμου νερού: Συγκέντρωση NH + max,% mg/l NH,,,, NH, NH Από την παρατήρηση των διαγραμμάτων διαπιστώνουμε ότι μόνο το ο δείγμα υπερβαίνει τη max συγκέντρωση. β) Νιτρικό άλας (NO - ) Τα νιτρικά άλατα έχουν πολύ θετική επιρροή στην ανάπτυξη των φυτών. Γι αυτό το λόγο και τα λιπάσματα με βάση τα νιτρικά χρησιμοποιούνται στην κηπουρική αλλά και στη γεωργία. Συχνά μετρώνται ψηλές συγκεντρώσεις νιτρικού στους όγκους νερού. Και στα δέκα δείγματα των υπογείων νερών η ένδειξη της συγκέντρωσης του νιτρικού άλατος είναι μηδενική. γ) Νιτρώδες άλας (NO - ) Η συγκέντρωση του NO - είναι φυσιολογική στα νερά που δεν έχουν μολυνθεί σε ποσοστά της τάξης του, mg/l. NO NO,,,, NO
Από τη μελέτη των πιο πάνω διαγραμμάτων παρατηρούμε ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα όσον αφορά τη συγκέντρωση του νιτρώδους άλατος στα δείγματά μας. Ιδίως στο ο και ο δείγμα. δ) Φωσφορικό άλας (PO - ) Η συγκέντρωση φωσφορικού άλατος σε σώματα νερού η οποία είναι συνήθως σε ποσοστά κάτω του mg/l, θεωρείται φυσιολογική συγκέντρωση.,, PO,,,,, PO,,,, PO Από τις ενδείξεις βλέπουμε ότι η συγκέντρωση του φωσφορικού άλατος ξεπερνά τη φυσιολογική, εκτός από τρία δείγματα με ένδειξη μηδέν. ε) Τιμή ph Η τιμή ph είναι, επίσης, αποφασιστικής σημασίας για την αποτίμηση της ποιότητας του νερού. Στην ιδανική περίπτωση, η τιμή ph στο καθαρό νερό πρέπει να κυμαίνεται γύρω στο. Ε.Ε Κανονισμοί για το πόσιμο νερό: min ph, και max ph, Μόνο στο ο δείγμα η τιμή ph υπερβαίνει τη max τιμή,.
στ) Απόλυτη σκληρότητα νερού (Ca/Mg) Η σκληρότητα του νερού καθορίζεται από την προέλευσή του. Τα επιφανειακά νερά που δεν προέρχονται από πηγές στα βουνά, αλλά από το νερό της βροχής, είναι συνήθως πολύ μαλακά. Το νερό που προέρχεται από βαθιά πηγάδια περιέχει, συχνά, μεγάλες συγκεντρώσεις ασβεστίου, χάρις στη συνεχή επαφή του με τα υπόγεια βράχια και τα στρώματα της γης. Σκληρότητα του νερού Σκληρότητα του νερού σκληρότητα - o d : μαλακό νερό, - o d : μεσαίο ως σκληρό νερό, - o d : σκληρό νερό πάνω από o d : πολύ σκληρό νερό. Ευτυχώς η σκληρότητα του νερού δεν επηρεάζει την υγεία των καταναλωτών ακόμα και στην περίπτωση του «πολύ σκληρού νερού», όμως οι ωφέλιμες ιδιότητες του, ωστόσο, επηρεάζονται.
Ομάδα young reporters του Γυμνασίου Κοκκινοχωρίων: Υπεύθυνη καθηγήτρια: Ζαχαρούλα Δύσπυρου, Χημικός Χρυσταλλένη Πίγγου, Κωνσταντίνος Στεφανή, Β ( χρόνων) Κοσμάς Μιλτιάδους, Κυριακή Μιλτιάδους, Χριστίνα Χατζηγεωργίου, Γ ( χρόνων) Αλέξανδρος Παναγιώτου, Βασίλης Τζανίνης, Κυριάκος Κούρτης, Γ Νεκταρία Θεοφάνους, Χριστίνα Κωνσταντίνου, Γ