B Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Moνάδα Ενδοκρινολογίας, Σακχαρώδη Διαβήτη και Μεταβολισμού Αρεταίειον Νοσοκομείο Σε συνεργασία με το Τμήμα Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Μεταβολισμού Νοσοκομείο - Μαιευτήριο «Έλενα Βενιζέλου» Ημέρες Ενδοκρινολογίας της Γυναίκας Σάββατο 15 Μαΐου 2010 Μαγγίνειο Αμφιθέατρο, Αρεταίειον Νοσοκομείο Υπό την Αιγίδα της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας Tελικό Πρόγραμμα
Ημέρες Ενδοκρινολογίας της Γυναίκας ΠΕΡΙΕΧOΜΕΝΑ Εισαγωγική Επιστολή... 4 Για γυναίκες και άνδρες χωρίς κάταγμα Γενικές Πληροφορίες... 5 Επιστημονικές Πληροφορίες... 5 Eπιστημονικό Πρόγραμμα... 6, 9 Τίτλοι Ομιλητών & Συντονιστών... 10 Ευχαριστίες... 11 04 FOR-01/08 ΣΥΝΤΕΤΜΗΜΕΝΕΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΦΑΡΜΑΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΜΟΡΦΗ: Ενέσιμο διάλυμα σε μία προγεμισμένη συσκευή τύπου πένας. Άχρωμο, καθαρό (διαυγές) διάλυμα. Θεραπευτικές ενδείξεις: Ενδείκνυται για τη θεραπεία της οστεοπόρωσης σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και σε άντρες με αυξημένο κίνδυνο για κάταγμα. Στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες έχει αποδειχθεί σημαντική μείωση στην συχνότητα εμφάνισης των σπονδυλικών και μη σπονδυλικών καταγμάτων, αλλά όχι των καταγμάτων του ισχίου. Ενδείκνυται για τη θεραπεία της οστεοπόρωσης που σχετίζεται με παρατεταμένη και συστηματική θεραπεία με γλυκοκορτικοειδή σε γυναίκες και άντρες με αυξημένο κίνδυνο για κάταγμα. Δοσολογία και τρόπος χορήγησης: Η συνιστώμενη δόση του FORSTEO είναι 20 micrograms άπαξ ημερησίως, χορηγούμενη με υποδόρια ένεση στους μηρούς ή στην κοιλιά. Η μέγιστη συνολική διάρκεια της αγωγής με FORSTEO πρέπει να είναι 24 μήνες. Η 24μηνη θεραπεία με FORSTEO δεν πρέπει να επαναληφθεί στη διάρκεια ζωής του ασθενή. Χρήση σε ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια: Το FORSTEO δεν πρέπει να λαμβάνεται από ασθενείς με σοβαρή νεφρική ανεπάρκεια. Σε ασθενείς με μέτρια νεφρική ανεπάρκεια, το FORSTEO πρέπει να χορηγείται με προσοχή. Χρήση σε ασθενείς με ηπατική ανεπάρκεια: Δεν είναι διαθέσιμα δεδομένα σχετικά με τη χορήγηση του FORSTEO σε ασθενείς με ηπατική ανεπάρκεια. Παιδιατρικός πληθυσμός και νέοι έφηβοι με ανοικτές επιφύσεις: Δεν υπάρχει εμπειρία σε παιδιατρικούς ασθενείς (ηλικίας μικρότερης των 18 ετών). Το FORSTEO δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σε παιδιατρικους ασθενείς (ηλικίας μικρότερης των 18 ετών) ή σε έφηβους ασθενείς με ανοικτές επιφύσεις. Ηλικιωμένοι ασθενείς: Δεν απαιτείται προσαρμογή της δόσης του φαρμάκου σχετιζόμενη με την ηλικία του ασθενούς. Αντενδείξεις: Υπερευαισθησία στη δραστική ουσία ή σε κάποιο από τα έκδοχα. Κύηση και γαλουχία. Προϋπάρχουσα υπερασβεστιαιμία. Σοβαρή νεφρική ανεπάρκεια. Άλλες μεταβολικές παθήσεις των οστών (περιλαμβανομένου του υπερπαραθυρεοειδισμού και της νόσου Paget των οστών) εκτός της πρωτοπαθούς οστεοπόρωσης ή οστεοπόρωσης οφειλόμενης σε θεραπεία με γλυκοκορτικοειδή. Μη-ερμηνεύσιμες αυξήσεις των τιμών της αλκαλικής φωσφατάσης. Προηγούμενη εξωτερική ακτινοβολία ή ακτινοθεραπεία μέσω εμφυτεύματος, στο σκελετό. Ασθενείς με κακοήθειες σκελετού ή οστικές μεταστάσεις θα πρέπει να εξαιρούνται της θεραπείας με τεριπαρατίδη. Ανεπιθύμητες ενέργειες: Στις κλινικές μελέτες της τεριπαρατίδης αναφέρθηκε μία (1) τουλάχιστον ανεπιθύμητη ενέργεια, σε ποσοστό 82.8% των ασθενών με FORSTEO και σε ποσοστό 84.5% των ασθενών με εικονικό φάρμακο (placebo). Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες στους ασθενείς που έλαβαν FORSTEO, είναι ναυτία, πόνος σε άκρο, κεφαλαλγία και ζάλη. Το FORSTEO αυξάνει τις συγκεντρώσεις του ουρικού οξέος στο πλάσμα. Στις κλινικές μελέτες, ποσοστό 2.8% των ασθενών με FORSTEO, εμφάνισαν συγκεντρώσεις του ουρικού οξέος στο πλάσμα, μεγαλύτερες των ανώτερων φυσιολογικών τιμών, συγκριτικά με ποσοστό 0.7% των ασθενών που έλαβαν εικονικό φάρμακο (placebo). Παρόλα αυτά, η υπερουριχαιμία δεν προκάλεσε αύξηση της ουρικής αρθρίτιδας, αρθραλγίας ή ουρολιθίασης. Σε μία μεγάλη κλινική μελέτη, σχηματισμός αντισωμάτων σε διασταυρούμενη αντίδραση με τη τεριπαρατίδη, παρατηρήθηκε σε ποσοστό 2.8% των γυναικών που έλαβαν FORSTEO. Γενικά, σχηματισμός αντισωμάτων παρατηρήθηκε μόνο μετά την πάροδο 12 μηνών θεραπείας και ελαχιστοποιείται μετά την ολοκλήρωση και διακοπή της αγωγής. ΚΑΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Eli Lilly Nederland B.V, Grootslag 1-5, NL-3991 RA Houten, Ολλανδία. ΑΡΙΘΜΟΣ(ΟΙ) ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ. EU/1/03/247/001-002. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ / ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ. Ημερομηνία πρώτης αναθεώρησης: 10 Ιουνίου 2003. Ημερομηνία τελευταίας ανανέωσης: 10 Ιουνίου 2008. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ. Αύγουστος 2009. ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΑ ΤΑΜΕΙΑ 90%. Χορηγείται με απλή ιατρική συνταγή. Προγεμισμένη πένα των 2,4ml/600μg σε συσκευασία της μίας πένας. Λ.Τ. 549,10 œ Για πλήρη Π.Χ.Π. απευθυνθείτε στην Εταιρεία Φ A P M A Σ E P B - Λ I Λ Λ Y A. E. B. E. 15ο χλμ. EΘN. OΔOY AΘHNΩN - ΛAMIAΣ 145 64 KHΦIΣIA THΛ.: 210-6294600 FAX: 210-6294610 T.Θ. 51288 ΓPAΦEIO ΘEΣ/NIKHΣ: AΔPIANOYΠOΛEΩΣ 24 - KAΛAMAPIA - T.K.: 551 33 ΘEΣ/NIKH THΛ.: (2310) 480160 www.lilly.gr 3
Σάββατο 15 Μαΐου 2010 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΓΕΝΙΚEΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡIΕΣ Ημέρες Ενδοκρινολογίας της Γυναίκας Αγαπητοί συνάδελφοι, Με ιδιαίτερη χαρά θα θέλαμε να σας προσκαλέσουμε στην ημερίδα που διοργανώνουμε στο ΑΡΕΤΑΙΕΙΟΝ Νοσοκομείο με θέμα ΟΡΜΟΝΕΣ και ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ. Η ημερίδα επιδιώκει να καλύψει το ρόλο που παίζει το ορμονικό περιβάλλον στην παθοφυσιολογία των γυναικολογικών καρκίνων αλλά και τη συμβολή των γνώσεων που προκύπτουν από την ενδοκρινολογία στη διάγνωση και τη θεραπεία των κακοηθειών αυτών. Ακόμη θα συζητηθούν οι τρόποι υποστήριξης των άμεσων ή/και έμμεσων επιπτώσεων της εμφάνισης αυτών των καρκίνων και της θεραπείας τους επί του ενδοκρινικού συστήματος. Η ενασχόληση διαφορετικών ιατρικών ειδικοτήτων με τους γυναικολογικούς καρκίνους και η παρουσίαση της παθοφυσιολογίας και αντιμετώπισής τους από διαφορετικές πλευρές θα μας δώσει την ευκαιρία να κατανοήσουμε καλύτερα αυτές τις νοσογόνες οντότητες και να συντονίσουμε επιτυχέστερα τις διαγνωστικές, θεραπευτικές και ερευνητικές μας προσπάθειες για την αντιμετώπισή του. Γι αυτό στο Μαγγίνειο Aμφιθέατρο θα βρεθούμε ενδοκρινολόγοι, γυναικολόγοι, ογκολόγοι, χειρουργοί, παθολογοανατόμοι, εργαστηριακοί, μαίες και νοσηλευτές που συνεργαζόμαστε στην αντιμετώπιση των γυναικολογικών καρκίνων. Η ημερίδα αυτή είναι η τρίτη στη σειρά στις ΗΜΕΡΕΣ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ, που επιδιώκουν να φέρουν πιο κοντά όσους ενδιαφέρονται και ασχολούνται με τα θέματα της γυναικείας ενδοκρινολογίας. Συνδιοργανώνεται από τη Μονάδα Ενδοκρινολογίας, Σακχαρώδη Διαβήτη και Μεταβολισμού της Β Μαιευτικής και Γυναικολογικής Kλινικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο ΑΡΕΤΑΙΕΙΟΝ Νοσοκομείο και το Τμήμα Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Μεταβολισμού του Νοσοκομείου - Μαιευτηρίου «EΛΕΝΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ», με τη συμπαράσταση της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας. Θα είναι τιμή μας να μοιραστείτε μαζί μας αυτό το ενδιαφέρον. Σας περιμένουμε. Γιώργος Μαστοράκος Ευτυχία Γ. Κούκκου Οργάνωση Μονάδα Ενδοκρινολογίας, Σακχαρώδη Διαβήτη και Μεταβολισμού της B Mαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με το Τμήμα Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Μεταβολισμού του Νοσοκομείου-Μαιευτηρίου «Έλενα Βενιζέλου» Τόπος Ημερίδας Βασ. Σοφίας 76, 115 28 Αθήνα Ημερομηνία Ημερίδας Σάββατο 15 Mαΐου, 2010 Ώρα Έναρξης 09:00 Δικαίωμα Εγγραφής Ειδικευμένοι & Νοσηλευτικό Προσωπικό 20 Ειδικευόμενοι, Προπτυχιακοί & Μεταπτυχιακοί Φοιτητές ΔΩΡΕΑΝ Το Δικαίωμα Εγγραφής περιλαμβάνει: Παρακολούθηση όλων των Συνεδριάσεων Το Συνεδριακό Υλικό Πιστοποιητικό Παρακολούθησης της Ημερίδας Καφέ κατά τη διάρκεια των επίσημων διαλειμμάτων Ελαφρύ γεύμα Γραμματεία Ημερίδας First Conferences & Events L.t.d. Μιχαλακοπούλου 121, 115 27 Αθήνα Τηλ.: 210 7787016, Fax : 210 7787566, Εmail: firstce@hol.gr, www.firstconferences.gr Νέες Εγγραφές Νέες εγγραφές θα πραγματοποιούνται καθ όλη τη διάρκεια της Ημερίδας, κατά τις ώρες λειτουργίας της Γραμματείας. Ώρες Λειτουργίας Γραμματείας Η Γραμματεία θα λειτουργεί από τις 08:00-18:00 Ονομαστικές Κονκάρδες Για λόγους ασφαλείας παρακαλούνται οι συμμετέχοντες να φέρουν την ονομαστική κονκάρδα τους σε ευδιάκριτο σημείο κατά την παραμονή τους στους Συνεδριακούς χώρους Πιστοποιητικά Παρακολούθησης Με τη λήξη της Ημερίδας θα χορηγηθούν στους Συμμετέχοντες Πιστοποιητικά Παρακολούθησης. Απαραίτητη προϋπόθεση η επίδειξη της ονομαστικής τους κονκάρδας Έκθεση Κατά τη διάρκεια της Ημερίδας θα λειτουργεί Έκθεση Φαρμακευτικών Προϊόντων και Τεχνολογικού Εξοπλισμού Αναπλ. Καθηγητής ΑΡΕΤΑΙΕΙΟΝ Νοσοκομείο Επιμελήτρια A Νοσοκομείο «ΕΛΕΝΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Διαλέξεις Λόγω της πυκνότητας του Επιστημονικού Προγράμματος, παρακαλούνται οι Ομιλητές να τηρήσουν αυστηρά το χρόνο ομιλίας τους. Οι παρουσιάσεις μπορούν να υποστηριχτούν από Power Point. Το υλικό των παρουσιάσεων θα πρέπει να παραδίδεται στην Τεχνική Γραμματεία της Ημερίδας τουλάχιστον 1 ώρα πριν την Ενότητα. 4 5
Σάββατο 15 Μαΐου 2010 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ Σάββατο, 15 Μαΐου 2010 08:00-09:00 Εγγραφές 09:00 Χαιρετισμός Κ. Παπαδιάς 09:00-10:30 Γυναικολογικός καρκίνος Προεδρείο: Ε. Δεληγεώρογλου Σ. Ρηγάτος Καρκίνος του Μαστού: Επιδημιολογία, διάγνωση, πρόγνωση Α. Τσικίνης Καρκίνος του Ενδομητρίου: Επιδημιολογία, διάγνωση, πρόγνωση Ε. Παρασκευαΐδης Καρκίνος των Ωοθηκών: Επιδημιολογία, διάγνωση, πρόγνωση Γ. Κολιόπουλος 10:30-11:00 Διάλειμμα καφέ 11:00-13:00 Ο ρόλος ενδογενών και εξωγενών ορμονών στην εμφάνιση γυναικολογικού καρκίνου Προεδρείο: Γ. Τόλης - Α. Λυκερίδου Κύηση, τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής & γυναικολογικός καρκίνος Ν. Βλάχος Αντισύλληψη, ορμονική θεραπεία υποκατάστασης & γυναικολογικός καρκίνος Ε. Βενάκη Ενδοκρινικοί διαταράκτες - επίδρασή τους στο γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα και στην εμφάνιση γυναικολογικού καρκίνου Ε. Κούστα Παχυσαρκία και γυναικολογικός καρκίνος Γ. Βαλσαμάκης 6
Ημέρες Ενδοκρινολογίας της Γυναίκας 13:00-14:00 Ελαφρύ Γεύμα 14:00-15:30 Ενδοκρινολογική προσέγγιση στη διάγνωση και θεραπεία γυναικολογικών καρκίνων Προεδρείο: Α. Μ. Δημόπουλος Σ. Φωτίου Προγνωστική-προβλεπτική σημασία των ορμονικών υποδοχέων (ER, PR) στον καρκίνο του μαστού Λ. Νακοπούλου Ορμονική θεραπεία των γυναικολογικών καρκίνων Κ. Γεννατάς 15:30-16:00 Διάλειμμα καφέ 16:00-18:00 Επιπτώσεις της αντιμετώπισης των γυναικολογικών καρκίνων στη γονιμότητα και την οστική μάζα Προεδρείο: Δ. Αδαμόπουλος Α. Αμπραχαμιάν-Μιχαλάκη Ενδοκρινολογικά προβλήματα κατά την διάρκεια θεραπευτικών αγωγών για καρκίνο του μαστού Μ. Αναπλιώτου Αναπαραγωγή και καρκίνος. Θέσεις και αντιπαραθέσεις Ι. Τζαφέττας Αγωγή υποκατάστασης στη γυναίκα με γυναικολογικό καρκίνο σε όλες τις ηλικίες Γ. Μαστοράκος Επιπτώσεις της αντιμετώπισης των γυναικολογικών καρκίνων στην οστική μάζα Γ. Τροβάς 18:00 Συμπεράσματα Λήξη Ημερίδας Γερμανικό προϊόν Γερμανικό προϊόν Αθήνα: Μονής Δαμάστας 6, 12133 Περιστέρι Τηλ. 210 5777140 Fax: 210 5788791 e-mail: farmasyn@otenet.gr www.farmasyn.gr Γραφείο Β. Ελλάδος: Μαιάνδρου & Αδμήτου 27, 56224 Εύοσμος Τηλ. 2310 703856 Fax: 2310 703178 e-mail: thess@farmasyn.gr 9
Σάββατο 15 Μαΐου 2010 Ημέρες Ενδοκρινολογίας της Γυναίκας ΤΙΤΛΟΙ ΟΜΙΛΗΤΩΝ & ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΩΝ Αδαμόπουλος Δημήτριος, Ενδοκρινολόγος, Αθήνα Αμπραχαμιάν-Μιχαλάκη Αννέτ, Ενδοκρινολόγος, Αθήνα Αναπλιώτου Μαργαρίτα, Αναπλ. Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών Βενάκη Ευαγγελία, Ενδοκρινολόγος, Επιμελήτρια Α Τμήμα Ενδοκρινολογίας - Διαβήτη & Μεταβολισμού, Νοσοκομείο - Μαιευτήριο «Έλενα Βενιζέλου» Βαλσαμάκης Γεώργιος, Ενδοκρινολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης Ενδοκρινολογικής Μονάδας, «Αρεταίειον» Νοσοκομείο, Διδάκτωρ Μεταβολισμού University of Birmingham Βλάχος Νικόλαος, Επικ. Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, «Αρεταίειον» Νοσοκομείο Γεννατάς Κωνσταντίνος, Αναπλ. Καθηγητής Παθολογίας-Ογκολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, «Αρεταίειον» Νοσοκομείο Δεληγεώρογλου Ευθύμιος, Αναπλ. Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, «Αρεταίειον» Νοσοκομείο Δημόπουλος Αθανάσιος Μελέτιος, Καθηγητής Θεραπευτικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα» Κολιόπουλος Γεώργιος, Λέκτορας Μαιευτικής & Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Κούκκου Ευτυχία, Επιμελήτρια Α, Τμήμα Ενδοκρινολογίας Μεταβολισμού & Διαβήτη, Νοσοκομείο - Μαιευτήριο «Έλενα Βενιζέλου» Κούστα Ελένη, Ενδοκρινολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών Λυκερίδου Αικατερίνη, Μαία, Καθηγήτρια Τμήματος Μαιευτικής Τ.Ε.Ι. Αθήνας Μαστοράκος Γεώργιος, Αναπλ. Καθηγητής Ενδοκρινολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, «Αρεταίειον» Νοσοκομείο Νακοπούλου Λυδία, Καθηγήτρια Παθολογικής Ανατομικής Πανεπιστημίου Αθηνών Παπαδιάς Κωνσταντίνος, Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, «Αρεταίειον» Νοσοκομείο Παρασκευαΐδης Ευάγγελος, Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας, Διευθυντής Μ-Γ Κλινικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Ρηγάτος Σωτήριος, Επιμελητής Α, Τμήμα Παθολογίας-Ογκολογίας, Νοσοκομείο - Μαιευτήριο «Έλενα Βενιζέλου» Τζαφέττας Ιωάννης, Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας, Διευθυντής Β Μ-Γ Κλινικής Α.Π.Θ. Τόλης Γεώργιος, MD, PhD, FRCP, CSPQ, Διευθυντής Τομέα Ενδοκρινολογίας & Μεταβολισμού, «Ιπποκράτειο» Νοσοκομείο Τροβάς Γεώργιος, Ενδοκρινολόγος, Εργαστήριο Έρευνας Παθήσεων Μυοσκελετικού Συστήματος «Θ. Γαροφαλίδης» Πανεπιστημίου Αθηνών Τσικίνης Αννίβας, Διευθυντής Α Χειρουργικής Κλινικής-Κέντρου Μαστού, Νοσοκομείο - Μαιευτήριο «Έλενα Βενιζέλου» Φωτίου Στυλιανός, Αναπλ. Καθηγητής Γυναικολογικής Ογκολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, «Αρεταίειον» Νοσοκομείο ΕΥΧΑΡΙΣΤΕΙΕΣ Η Οργανωτική Επιτροπή θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους ακόλουθους Οργανισμούς και Εταιρίες, η συνεργασία και συνεισφορά των οποίων συνέβαλαν ουσιαστικά στην πραγματοποίηση της Ημερίδας: Εφορεία Αρεταίειου Νοσοκομείου Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία Τμήμα Μαιευτικής ΤΕΙ Αθηνών ΕΟΦ & 10 11