ΠΑΝΕΠIΣΤΗΜIΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣIΚΗΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Για την ομαλή και ασφαλή λειτουργία των Εργαστηρίων είναι απαραίτητη η ενημέρωση τόσο του προσωπικού των εργαστηρίων όσο και των φοιτητών σχετικά με τους ισχύοντες κανόνες ασφάλειας και υγείας του αντίστοιχου εργαστηρίου. Πριν από την έναρξη ενός εργαστηριακού πειράματος είναι απαραίτητη η προσεκτική μελέτη της θεωρίας και του τρόπου διεξαγωγής του πειράματος μέσα στο εργαστήριο. Όταν υπάρχει άγνοια ή αμφιβολία για τον τρόπο χρήσης κάποιας ηλεκτρικής συσκευής, προτιμότερο είναι να ζητηθούν πληροφορίες από τον υπεύθυνο των εργαστηρίων πριν την εκτέλεση του πειράματος. Οι συμμετέχοντες στην εκτέλεση ενός εργαστηριακού πειράματος πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι είναι υπεύθυνοι για τη δική τους ασφάλεια και υγεία όπως και την ασφάλεια και υγεία όλων των τρίτων προσώπων που μπορεί να επηρεαστούν μέσα ή έξω από το εργαστήριο. Για το λόγο αυτό, άγνοια των κανόνων ασφαλείας του εργαστηρίου είναι αδικαιολόγητη και μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις όχι μόνο σε μας τους ίδιους αλλά και σε όλους τους άλλους που είναι παρόντες στα εργαστήρια. Σκοπός των κανόνων ασφάλειας και υγείας που ακολουθούν δεν είναι η πρόκληση πανικού αλλά η ενίσχυση της ευχέρειας εκτέλεσης ενός πειράματος στο εργαστήριο, η εξοικείωση με τον τρόπο χρήσης των χημικών ουσιών και συσκευών, αλλά και η ενημέρωση για τους κινδύνους που προκαλούνται από κακή χρήση, ή εξαιτίας της απροσεξίας, αμέλειας και άγνοιας μας. ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ 1. Οι μέρες και ώρες εργαστηριακής άσκησης των φοιτητών καθορίζονται από την αρχή του εξαμήνου σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σπουδών. Η ώρα προσέλευσης των φοιτητών πρέπει να τηρείται ακριβώς. Η αποχώρηση γίνεται μετά τη λήξη του χρόνου του πειράματος ή της ολοκλήρωσης του, μετά από ενημέρωση του υπεύθυνου του εργαστηρίου. Σε περίπτωση που φοιτητές επιθυμούν να ασχοληθούν με πειράματα πέραν των κανονικών ωρών του εργαστηρίου, απαιτείται συνεννόηση με τον διδάσκοντα. Κατά την παρουσία των 1
φοιτητών στο εργαστήριο τις ώρες αυτές είναι υποχρεωτική η παρουσία του διδάσκοντα ή του Τεχνικού Εργαστηρίων. Απαγορεύεται ο πειραματισμός χωρίς εξουσιοδότηση. Σε περίπτωση ύπαρξης αμφιβολιών για την ασφαλή εκτέλεση ενός πειράματος (π.χ. συνδεσμολογία οργάνων) να ερωτάται ο υπεύθυνος. 2. Πριν από την έναρξη ενός εργαστηριακού πειράματος πρέπει να μελετάται προσεκτικά η θεωρία και ο τρόπος διεξαγωγής του πειράματος μέσα στο εργαστήριο. Επίσης να διαβάζονται προσεκτικά οι οδηγίες χρήσεως των διαφόρων συσκευών/ειδικών οργάνων προτού χρησιμοποιηθούν για να αποφευχθούν λάθη. Επιπρόσθετα να είστε βέβαιοι ότι βρίσκεστε σε καλή επικοινωνία με το συνάδελφο σας και να ξέρετε ανά πάση στιγμή πιο μέρος του πειράματος εκτελεί. 3. Στην μεμονωμένη περίπτωση που βρείτε κάποια συσκευή χαλασμένη ή ένα όργανο χαλάσει κατά τη διάρκεια του πειράματος, μην προσπαθήσετε να το διορθώσετε μονοί σας, αλλά αναφέρετε το αμέσως τους υπεύθυνους του εργαστηρίου. 4. Σε περίπτωση ατυχήματος πρέπει να ειδοποιείται αμέσως ο υπεύθυνος του εργαστηρίου και εν τω μεταξύ να γίνεται προσπάθεια παροχής πρώτων βοηθειών από το προσωπικό του εργαστηρίου, το οποίο έχει ειδικά εκπαιδευτεί. 5. Οι πάγκοι στους οποίους γίνεται η εργασία πρέπει να είναι πάντα καθαροί και τακτοποιημένοι. Ντουλάπια και συρτάρια που δεν χρησιμοποιούνται άμεσα, να παραμένουν κλειστά. 6. Απαγορεύεται αυστηρά το φαγητό, το ποτό καθώς και το κάπνισμα στους χώρους των εργαστηρίων. Τα χέρια πρέπει να πλένονται πολύ καλά πριν την αναχώρηση από το εργαστήριο. Επίσης θα πρέπει τόσο οι φοιτητές όσο και το προσωπικό που εισέρχεται στον χώρο του εργαστηρίου να σκουπίζει καλά τα παπούτσια του στα χαλάκια που υπάρχουν για να μην εισέρχεται σκόνη και χώμα στον εργαστηριακό χώρο 7. Ποτέ δεν πρέπει να τοποθετούνται στο στόμα χημικές ουσίες και να αποφεύγεται η επαφή τους με το δέρμα. 8. Η πληροφόρηση του υπευθύνου για τυχόν αλλεργίες ή ευαισθησίες σε χημικές ουσίες που πιθανό να έχουν οι ασκούμενοι θα πρέπει να γίνεται στην αρχή του εξαμήνου. 9. Κάθε συμβάν πρέπει να καταχωρείται στο Βιβλίο Περιστατικών του Εργαστηρίου. 10. Στα πειράματα όπου απαιτείται υψηλή τάση, η παροχή (άνοιγμα - κλείσιμο της υψηλής τάσης) πρέπει να γίνεται από τον εντεταλμένο τεχνικό του εργαστηρίου. Ποτέ δεν αγγίζουμε τις επαφές των καλωδίων παροχής υψηλής τάσης ενόσω το τροφοδοτικό (power supply) είναι σε λειτουργία. Ποτέ δεν σβήνουμε το τροφοδοτικό ενόσω είναι ανοικτό και ρυθμισμένο για παροχή υψηλής τάσης. 11. Βεβαιωθείτε ότι γνωρίζεται τη θέση που βρίσκονται οι πυροσβεστήρες και το κουτί πρώτων βοηθειών. Οι πυροσβεστήρες βρίσκονται σε ευδιάκριτα σημεία στους χώρους των εργαστηριών και το κουτί των πρώτων βοηθειών στο γραφείο τεχνικής υποστήριξης. 12. Βεβαιωθείτε ότι γνωρίζεται και είστε εξομοιωμένοι με το Σχέδιο Άμεσης δράσης σε περίπτωση εκτάκτου ανάγκης. Θα πρέπει να γνωρίζεται τις δύο εξόδους διαφυγής σε κάθε εργαστήριο, καθώς επίσης τη διαδρομή διαφυγής και τον χώρο συγκέντρωσης. Το σχέδιο Άμεσης Δράσης είναι αναρτημένο δίπλα από την κύρια είσοδο κάθε εργαστηρίου. ΕΙΔΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Α Ειδικές προφυλάξεις Τα καθίσματα του εργαστηρίου έχουν τροχούς. Σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει 2
Β κάποιος να ανεβεί σε αυτά Στο πείραμα Μελέτη κυματικών ταλαντώσεων σε χορδές, θα πρέπει να φοράτε τα προστατευτικά γυαλιά σε περίπτωση που σπάσει η χορδή. Lasers Η έκθεση σε ακτινοβολία Laser μπορεί να είναι επικίνδυνη στην όραση ακόμα και εάν και η ένταση της δέσμης είναι μικρής ισχύος. Στην περίπτωση όπου το Laser παράγει ακτινοβολία στο μη ορατό φάσμα, το άτομο που έχει εκτεθεί στην ακτινοβολία, μπορεί να μην έχει αντιληφθεί τη βλάβη που έχουν υποστεί τα μάτια του. Σε άλλες περιπτώσεις, μερικά λέιζερ είναι τόσο ισχυρά που ακόμα και η διάχυτη αντανάκλαση από μια επιφάνεια μπορεί να είναι επικίνδυνη στο μάτι. Η ακτινοβολία λέιζερ προκαλεί κυρίως τον τραυματισμό ματιών μέσω των θερμικών επιδράσεων στον αμφιβληστροειδή. Μια παροδική αύξηση μόνο 10 C μπορεί να καταστρέψει τον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού. H φύση της ακτινοβολίας του Laser (μεγάλη ένταση και μεγάλη συγκέντρωση δέσμης) καθώς και ο μηχανισμός εστίασης του ματιού έχουν σαν αποτέλεσμα ότι η ακτινοβολία του λέιζερ μπορεί να συγκεντρωθεί σε ένα εξαιρετικά μικρό σημείο στον αμφιβληστροειδή. Εάν το Laser είναι αρκετά ισχυρό, η μόνιμη ζημία μπορεί να εμφανιστεί μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου, γρηγορότερα από το ανοιγοκλείσιμο ενός ματιού. Τα Laser που χρησιμοποιούμε στο Εισαγωγικό εργαστήριο Οπτικής και Κυματικής είναι Class 2 Lasers. Αυτή η κατηγορία των Laser είναι ασφαλή επειδή το ακούσιο ανοιγοκλείσιμο των ματιών θα περιορίσει την έκθεση σε λιγότερο από 0,25 δευτερόλεπτα. Στην περίπτωση όπου σκόπιμα καταστείλουμε το ακούσιο ανοιγοκλείσιμο των ματιών τότε θα μπορούσε να προκληθεί ζημία των ματιών. Για να εκτελούμε με ασφάλεια τα πειράματα με Lasers πρέπει να ακολουθούμε τους εξής κανόνες: ΠΟΤΕ μην κοιτάζετε απευθείας την ακτίνα του Laser, έστω και εάν είναι χαμηλής έντασης. ΠΟΤΕ μην στρέφετε την ακτίνα Laser προς άλλα άτομα, έστω και να είναι χαμηλής έντασης. ΠΡΟΣΟΧΗ ΑΠΟ ΑΝΑΚΛΩΜΕΝΕΣ ΑΚΤΙΝΕΣ ΤΟΥ LASER. Τα πιο πολλά ατυχήματα προκαλούνται από ακτίνες που ανακλώνται και διασκορπίζονται από τον εξοπλισμό γύρω τους και η πορεία τους είναι απρόβλεπτη. ΠΟΤΕ μην σκύβετε το κεφάλι σας στο επίπεδο της ακτίνας. Διατηρείτε την πορεία της ακτίνας πάντα στο επίπεδο του στήθους έτσι ώστε το κεφάλι σας να είναι πάνω από το επίπεδο αυτό όταν στέκεστε και κάτω όταν κάθεστε. ΠΟΤΕ, μην φέρνετε τα μάτια σας κοντά στην πορεία της ακτίνας του Laser. Γ. Χρήση ηλεκτρικών συσκευών Οι συσκευές πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης της κάθε μίας από αυτές. Πρέπει να διακόπτεται η παροχή προς όλες τις ηλεκτρικές συσκευές όταν αποχωρούν οι εργαζόμενοι από το εργαστήριο. Η διακοπή του ρεύματος θα πρέπει να γίνεται από το διακόπτη της κάθε συσκευής και όχι από τη πρίζα παροχής ρεύματος. Μην προσπαθείτε να μετακινήσετε ένα όργανο ή να αφαιρέσετε μια πρίζα τραβώντας το καλώδιο. Όλα τα ηλεκτρικά όργανα πρέπει να είναι κατάλληλα γειωμένα. Επικίνδυνοι μπορούν να αποδειχθούν και οι ηλεκτρικοί συσσωρευτές που πρέπει να αποφορτίζονται μετά τη χρήση τους. 3
Όλες οι ηλεκτρικές συσκευές πρέπει να ελέγχονται περιοδικά, έστω κι αν δεν χρησιμοποιούνται. Πρέπει να γίνεται έλεγχος και για: Φθαρμένα και γυμνά σύρματα. Αντιστάσεις ικανοποιητικής τιμής. Συρόμενα και εύκαμπτα ηλεκτρικά καλώδια. Σημεία υπερθέρμανσης στο ρευματολήπτη (πρίζα). Εάν παρατηρήσετε οτιδήποτε από τα πιο πάνω, ειδοποιήστε αμέσως τον υπεύθυνο του εργαστηρίου. Ποτέ δεν τοποθετούμε μια ηλεκτρική συσκευή στο δίκτυο παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, εάν δεν βεβαιωθούμε για την περιοχή τάσης λειτουργίας της συσκευής και για τη σύνδεση της με το σωστό ρευματολήπτη (πρίζα) Σε περίπτωση ηλεκτροπληξίας κλείνουμε την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας ενεργοποιώντας (πατώντας) τον ειδικό διακόπτη (emergency switch) Δ. Χρήση οβίδων αερίων. Ατυχήματα είναι δυνατό να προκληθούν και από κυλίνδρους αερίων. προσοχή επιβάλλεται σε ότι αφορά τα εξής σημεία: Ιδιαίτερη 1. Το κλειδί του κυλίνδρου πρέπει είναι προσαρμοσμένο στον κύλινδρο για έκτακτες περιπτώσεις. 2. Οι βαλβίδες πρέπει να ανοίγονται σιγά-σιγά. 3. Οι φιάλες πρέπει να είναι αποθηκευμένες με ασφάλεια (προσδεδεμένες) και τοποθετημένες κατακόρυφα. 4. Πρέπει να χρησιμοποιείται ρυθμιστής πίεσης. 5. Να μην τοποθετείται ποτέ γράσο στη βαλβίδα ή στο ρυθμιστή για ευκολότερο βίδωμα. Το οξυγόνο σχηματίζει εκρηκτικές ενώσεις με πολλά λιπαντικά, όπως π.χ. τη βαζελίνη. Ε. Αντιμετώπιση φωτιάς στο εργαστήριο. Εάν προκληθεί φωτιά στο εργαστήριο, πρώτα απ όλα κλείνουμε την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στο εργαστήριο, ενεργοποιώντας (πατώντας) τον ειδικό διακόπτη (emergency switch). Εάν η φωτιά είναι μικρών διαστάσεων, πρέπει να χρησιμοποιηθούν οι πυροσβεστήρες ή οι ειδικές κουβέρτες για την κατάσβεση της. Αν η φωτιά είναι μεγάλων διαστάσεων πρέπει να εκκενωθεί αμέσως το εργαστήριο να ειδοποιηθούν τα άτομα βρισκόμενα σε άλλα κτίρια του Πανεπιστημίου και να κληθεί η πυροσβεστική. Σε αυτή την περίπτωση όλοι οι χρήστες των εργαστηρίων θα πρέπει να μαζευτούν στο προκαθορισμένο σημείο σύναξης. Οι παρόντες καθηγητές του Τμήματος είναι υπεύθυνοι να βεβαιωθούν ότι η εκκένωση έχει γίνει κανονικά. Σε περίπτωση φωτιάς από ηλεκτρικά αίτια όπως το βραχυκύκλωμα, να μη χρησιμοποιηθεί νερό για το σβήσιμό της, αλλά οι πυροσβεστήρες που υπάρχουν στους χώρους των εργαστηρίων. Για τα διάφορα είδη φωτιάς υπάρχουν και οι αντίστοιχοι πυροσβεστήρες: 1. Νερό - Είναι κατάλληλο για στερεά υλικά όπως ξύλο, χαρτί, ύφασμα, πλαστικό και 4
ακατάλληλο για φωτιά από ηλεκτρισμό και από εύφλεκτα υγρά. 2. CΟ 2 - Είναι κατάλληλο για μικρές φωτιές από λάδι, εύφλεκτες ουσίες και για φωτιές από ηλεκτρικά αίτια. Είναι ακατάλληλος για φωτιές μετάλλων και στερεών υλικών. 3. Στεγνή σκόνη - Είναι κατάλληλη για φωτιές από εύφλεκτες ουσίες, λάδι, ηλεκτρικά αίτια, και για φωτιές στην επιφάνεια στερεών υλικών. Είναι ακατάλληλη για φωτιές σε μέταλλα και για φωτιές που έχουν ήδη εισχωρήσει σε στερεά υλικά. 4. BCF - Είναι κατάλληλος για μικρής έκτασης φωτιές που προκαλούνται από εύφλεκτα υλικά, ή λόγω ηλεκτρικών αιτίων. Μετά από χρήση του σε κλειστό χώρο πρέπει να λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα εξαιτίας των τοξικών παραγώγων. ΣΤ. ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ. Αν παρ όλη την προσεκτική εφαρμογή όλων των κανόνων ασφάλειας συμβεί ένα ατύχημα στο Εργαστήριο θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να το αντιμετωπίσουμε. Απαράβατος κανόνας πριν από όλα είναι: ΟΧI ΠΑΝΙΚΟΣ. Σύντομες οδηγίες για τις κυριότερες περιπτώσεις ατυχημάτων που πιθανόν να συμβούν στο εργαστήριο δίνονται παρακάτω: 1. Εγκαύματα από φωτιά: Επιφανειακά εγκαύματα ξεπλένονται με άφθονο κρύο νερό για περίπου δέκα λεπτά για να αφαιρεθεί όσο το δυνατό περισσότερη θερμότητα. Να μην χρησιμοποιείται λάδι ή αλοιφή για τα εγκαύματα. Σε περίπτωση σοβαρών εγκαυμάτων να ξεπλένονται με νερό και να μεταφερθεί αμέσως ο παθών στο γιατρό. 2. Χημικά εγκαύματα. Σε περίπτωση εγκαυμάτων από χημικές ουσίες να χρησιμοποιήσετε άφθονο τρεχούμενο νερό για να αραιωθεί και να απομακρυνθεί το καυστικό υλικό, για περίπου είκοσι λεπτά. Σε σοβαρές περιπτώσεις ο ασθενής πρέπει να μεταφερθεί στο νοσοκομείο και μαζί να σημειώσετε το όνομα της ουσίας που προκάλεσε το έγκαυμα. 3. Τραυματισμός στο μάτι. Aν μπει κάποια χημική ουσία στο μάτι, πρέπει να ξεπλυθεί κάτω από όχι έντονα τρεχούμενο κρύο νερό για τουλάχιστο 10 λεπτά ή χρησιμοποιώντας τις ειδικές συσκευές που βρίσκονται στις βρύσες των εργαστηρίων. Αν είναι σοβαρό να ζητηθεί ιατρική βοήθεια. Αν μπει γυαλί στο μάτι δεν πρέπει να ξεπλυθεί με νερό. Αντίθετα, τοποθετήστε επίδεσμο για να παραμείνει κλειστό και ζητήστε ιατρική βοήθεια. 4. Κοψίματα. Σε περίπτωση μικρής πληγής που προκαλείται συνήθως από θραύσματα γυαλιού, αφαιρούνται αρχικά τα θραύσματα που φαίνονται και στη συνέχεια απολυμαίνεται η πληγή και επιδένεται με αποστειρωμένη γάζα και το τραυματισμένο μέλος ανυψώνεται. Σε περίπτωση που το κόψιμο είναι βαθύ και η αιμορραγία μεγάλη σταματούμε τη ροή του αίματος πιέζοντας στο κατάλληλο σημείο την φλέβα και το επιδένουμε μέχρι ο παθών να οδηγηθεί στο γιατρό. Η πίεση δεν πρέπει να ασκείται για περισσότερο από 10 συνεχόμενα λεπτά 5. Ηλεκτροπληξία. Σε περίπτωση ατυχήματος με κάποια ηλεκτρική συσκευή (ηλεκτροπληξία) διακόπτουμε άμεσα την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος στο εργαστήριο ενεργοποιώντας το Emergency Switch. Εάν κάποιος εργαζόμενος έχει υποστεί ηλεκτροπληξία τον τοποθετούμε σε ένα ασφαλές και δροσερό μέρος, συστήνοντας του 5
να ξεκουραστεί, και ειδοποιούμε αμέσως τις πρώτες βοήθειες. Στην ακραία περίπτωση όπου ο εργαζόμενος έχει χάσει τις αισθήσεις του, του ανοίγουμε τις αναπνευστικές οδούς, ελέγχουμε την αναπνοή και το σφυγμό και ετοιμαζόμαστε για καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση αν χρειαστεί, μέχρι να φτάσουν οι πρώτες βοήθειες. 5. Πυρκαγιά Για να εκδηλωθεί φωτιά, χρειάζεται να συνυπάρχουν 3 προϋποθέσεις (α) το κατάλληλο εύφλεκτο υλικό (β) το οξυγόνο και (γ) η υψηλή θερμοκρασία. Όταν έστω και ένας από τους παραπάνω 3 παράγοντες δεν υπάρχει τότε δεν εκδηλώνεται φωτιά. Ειδικά πρέπει να προσέχουμε τα εύφλεκτα υλικά (π.χ. οινόπνευμα). Φυσικά οι δύο πρώτοι παράγοντες πάντα υπάρχουν, άρα ο τρίτος είναι ο κύριος κίνδυνος ώστε να εκδηλωθεί φωτιά στο εργαστήριο. Αν απομακρύνομε έναν από τους τρεις αυτούς παράγοντες τότε η φωτιά θα σβήσει. Στο χώρο του Εργαστηρίου, λόγω της ύπαρξης ηλεκτρικού ρεύματος, απομακρύνουμε το οξυγόνο από την φωτιά με την χρήση των ειδικών πυροσβεστήρων. Υπάρχουν πολλοί πυροσβεστήρες κατάλληλου τύπου που κάνουν και για χρήση με παρουσία ηλεκτρικού ρεύματος. Το πυροσβεστικό υλικό για να έχει αποτελεσματικότητα θα πρέπει να κατευθύνεται στη βάση της φωτιάς (όπου γίνεται η καύση του υλικού) ενώ θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι ο χρόνος εκροής είναι ~30-40 δευτερόλεπτα μόνο! Να θυμάστε επίσης ότι ο χρόνος είναι ουσιαστικό στοιχείο της αντιμετώπισης μιας πυρκαγιάς. Οι πυροσβέστες, για να τονίσουνε το θέμα της άμεσης αντίδρασης σε περίπτωση φωτιάς, αναφέρουνε μισοσοβαρά μισοαστεία ότι «στο πρώτο λεπτό η φωτιά σβήνει με ένα ποτήρι νερό, στα πρώτα πέντε λεπτά με πυροσβεστήρα και μετά από 15-20 λεπτά μόνο με παρέμβασή τους!». Προφανώς άμεση πρέπει να είναι, εφόσον απαιτείται, και η κλήση της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας στο 199 ή 112, προσδιορίζοντας με ακρίβεια τόπο και ειδικές συνθήκες/υλικά στο χώρο της φωτιάς. 6. Σεισμός Ισχύουν οι οδηγίες της Πολιτικής Άμυνας προς το πληθυσμό. Την ώρα του σεισμού καλυφθείτε αμέσως κάτω από ένα από τους Εργαστηριακούς πάγκους και απομακρυνθείτε από τζαμαρίες και βαριές οργανοθήκες. Μη τρέξετε προς την έξοδο. Μετά το πέρας του σεισμού, αν χρειάζεται, βγαίνετε χωρίς πανικό από το κτίριο ακολουθώντας τη πορεία διαφυγής που είναι αναγραμμένη στο Σχέδιο Διαφυγής (είναι αναρτημένο στην είσοδο κάθε εργαστηρίου). Αν υπάρχει ανάγκη βοηθείας προς άλλα άτομα προσπαθείτε να τη προσφέρετε στο μέτρο του δυνατού. Καλείτε αν χρειάζεται ασθενοφόρο. Καταφεύγετε στη συνέχεια στο προκαθορισμένο χώρο συγκέντρωσης στην πρόσοψη του χτιρίου. 6