ANATOΛΙΚΗ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ Mε αξιόλογη παρουσία στη διαδροµή των αιώνων και πλούσια λαογραφική παράδοση, η Aνατολική Mακεδονία κατέχει µια ξεχωριστή θέση στην καρδιά όσων την επισκέπτονται. Tα επιβλητικά βουνά, τα όµορφα δάση, τα ποτάµια Nέστος, Στρυµόνας, Aγγίτης και η λίµνη Kερκίνη, σηµαντικοί υγροβιότοποι, τα ωραιότατα σπήλαια Aλιστράτης και Mααρά (πηγών Aγγίτη), οι ιαµατικές πηγές, οι υπέροχες παραλίες της Kαβάλας και της Θάσου εντυπωσιάζουν τους φυσιολάτρες. Mεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν, επίσης, οι αρχαιολογικοί χώροι, οι ιστορικές µονές και εκκλησίες, τα κάστρα, οι παραδοσιακοί οικισµοί και τα παραθαλάσσια χωριά.
ΠEPIEXOMENA ANATOΛIKH MAKE ONIA ράµα Καβάλα Θάσος Σέρρες Στο εξώφυλλο, Καβάλα, λίµνοθάλασσα Αγιάσµατος Φωτογραφία: Γιάννης Τούντας
ΡΑΜΑ
ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ ñ ΡΑΜΑ PAMA PAMA EKTAΣH: 3.468 τ. χλµ ñ ΠΛHΘYΣMOΣ: 103.975 Tα εκπληκτικής οµορφιάς δάση της Eλατιάς και του Φρακτού, η πλούσια χλωρίδα και πανίδα, οι άφθονες πηγές, η κοιλάδα του Nέστου, ο ποταµός Aγγίτης και το σπήλαιο Mααρά, το επιβλητικό Φαλακρό όρος συνθέτουν µια γοητευτική εικόνα και προσφέρουν στον επισκέπτη τη δυνατότητα άµεσης επαφής µε το µεγαλείο της φύσης. Tην εικόνα του νοµού συµπληρώνουν η µακραίωνη ιστορία, η ζωντανή πολιτιστική παράδοση και η αξιόλογη υποδοµή για χειµερινό τουρισµό. H ράµα συνορεύει B µε τη Bουλγαρία, A µε την Ξάνθη, N µε την Kαβάλα και µε τις Σέρρες. IΣTOPIKH TAYTOTHTA Tα πρώτα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στο νοµό εντοπίστηκαν στο σπήλαιο Mααρά (πηγών Aγγίτη) και ανάγονται στη Mέση Παλαιολιθική Περίοδο. Kατά τους Iστορικούς Xρόνους τα θρακικά φύλα έφεραν στην περιοχή τη λατρεία του ιονύσου και υποτάχθηκαν στο Φίλιππο B της Mακεδονίας. Tην ιστορία του νοµού στους κατοπινούς αιώνες σηµάδεψαν η οθωµανική (14ος αι.-1912) και η βουλγαρική κατοχή (1912-1913, 1916-1918 και 1941-1944). Kαθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της περιοχής κατά τους Nεότερους Xρόνους διαδρα- µάτισαν το εµπόριο καπνού και η εγκατάσταση των προσφύγων από την Aνατολή. ράµα 25210 Πρωτεύουσα του νοµού, χτισµένη στους νότιους πρόποδες του Φαλακρού όρους, σε θέση προνοµιακή από την άποψη του φυσικού περιβάλλοντος, η πόλη της ράµας είναι γνωστή για τα άφθονα νερά της. Aπό ελάχιστες ιστορικές µαρτυρίες συµπεραίνεται πως στην αρχαιότητα υπήρχε εδώ ο οικισµός ύραµα ή Ύδραµα. Oι κάτοικοι λάτρευαν το ιόνυσο, τον Aπόλλωνα, την Άρτεµη, την Ίσιδα και τον Hρακλή. Oι ανασκαφικές έρευνες έχουν αποκαλύψει οικισµό της Nεολιθικής Περιόδου στη θέση «Aρκαδικό». Kατά τους Bυζαντινούς Xρόνους η µικρή πόλη-κάστρο της ράµας αναφέρεται από το 12ο αι. αποτέλεσε επανειληµµένα πεδίο συγκρούσεων, καταλήφθηκε δε από τους σταυροφόρους, τους Σέρβους του Στέφανου ουσάν και τους Tούρκους (1383/1384). Xάρη στην παραγωγή, την επεξεργασία και το εµπόριο του φηµισµένου καπνού της η πόλη γνώρισε οικονοµική άνθηση κατά το β µισό του 19ου και, κυρίως, τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αι. Σηµαντικά γεγονότα των Nεότερων Xρόνων ήταν αφενός µεν η µαζική εγκατάσταση προσφύγων από την Aνατολική Θράκη και τη Mικρά Aσία µετά τη Mικρασιατική Kαταστροφή, αφετέρου δε η «σφαγή της ράµας» από τις βουλγαρικές αρχές κατοχής κατά το B Παγκόσµιο Πόλεµο. H πόλη της ράµας έχει 42.501 κατοίκους. Aπέχει 650 χλµ BA από την Aθήνα και 150 χλµ BA από τη Θεσσαλονίκη. TA BYZANTINA TEIXH, χτισµένα το 10ο αι. Σώζονται περιορισµένα τµήµατά τους. OI BYZANTINEΣ EKKΛHΣIEΣ TΩN TAΞIAPXΩN (παλαιολόγειος µονόχωρος καµαροσκεπής ναός, µε τοιχογραφικό διάκοσµο που χρονολογείται πριν από τα µέσα του 14ου αι.) και THΣ AΓIAΣ ΣOΦIAΣ (η αρχική τοιχοποιία, χρονολογούµενη µάλλον στο 10ο αι., διακρίνεται µόνο στην ανατολική πλευρά). H HMOΣIA KENTPIKH BIBΛIOΘHKH (τηλ. 33382). OI ΠAPA OΣIAKEΣ KATOIKIEΣ και TA HMOΣIA KTIPIA (πρώτες δεκαετίες 20ού αι.). OI KAΠNAΠOΘHKEΣ, στην περιοχή της Aγίας Bαρβάρας. OI ΠHΓEΣ THΣ AΓIAΣ BAPBAPAΣ, υγρότοπος µε πλούσια βλάστηση και τρεχούµενα νερά, χώρος αναψυχής. TA ΠAΛAIA EKΠAI EYTHPIA. Tο νεοκλασικό κτίριο ανεγέρθηκε κατά τα έτη 1907-1909, µε πρωτοβουλία του εθνοµάρτυρα µητροπολίτη ράµας (και µετέπειτα Σµύρνης) Xρυσοστόµου, που πρωτοστάτησε στο Mακεδονικό Aγώνα και απο- µακρύνθηκε από τους Tούρκους το 1909 λόγω της δραστηριότητάς του. TO KTIPIO TOY ΣI HPO POMIKOY ΣTAΘMOY (1895), ανακαινισµένο. TO TOYPIΣTIKO ΠEPIΠTEPO ΣTO ΛOΦO KOPYΛOBO, µε µαγευτική θέα. OI ΠHΓEΣ MYΛOΠOTAMOY, 1 χλµ B από το οµώνυµο χωριό, στη θέση «Kεφαλόβρυσο». TO XΩPIO ΦΩTOΛIBOΣ, 17,5 χλµ N. Στην περιοχή έχει αποκαλυφθεί µεγάλος νεολιθικός οικισµός. H IA POMH ΣTHN KOIΛA A TOY NEΣTOY. O ποταµός, φυσικό όριο ανάµεσα στη Mακεδονία και τη Θράκη, πηγάζει από την οροσειρά Pίλα στην κεντρική Bουλγαρία και εκβάλλει στο Aιγαίο. Έχει συνολικό µήκος 234 χλµ, από τα οποία 130 στο ελληνικό έδαφος. H πλούσια χλωρίδα και πανίδα, η µεγάλη βιοποικιλία καθιστούν το Nέστο έναν από τους σηµαντικότερους υγροβιότοπους της Eυρώπης. Kατά τη διαδροµή του στο νοµό ράµας ο Nέστος συλλέγει τα νερά πολυάριθµων ποταµών και ρεµάτων παροδικής ροής. Tα νερά του ποταµού αξιοποιούνται στον ενεργειακό - αρδευτικό τοµέα και συµβάλλουν στην τουριστική αξιοποίηση της περιοχής. Mε το τρένο έχετε τη δυνατότητα να απολαύσετε µαγευτικές περιοχές στην κοιλάδα του ποταµού. Πληροφ.: OΣE ράµας, τηλ. 32444, 36569. MOYΣEIA APXAIOΛOΓIKO (οδός Πατριάρχου ιονυσίου, τηλ. 31365). Tα εκθέµατα του Mουσείου καλύπτουν χρονολογικά την ανθρώπινη παρουσία στο νοµό από τη Mέση Παλαιολιθική Περίοδο ώς τους Nεότερους Xρόνους. Mεταξύ των εκθεµάτων, ανακατασκευή εσωτερικού νεολιθικής οικίας, ανακατασκευή νεολιθικού φούρνου και αργαλειού, θησαυροί νοµισµάτων, χρυσά κοσµήµατα, κεραµική, χάλκινα γλυπτά, αρχιτεκτονικά γλυπτά, αναθηµατικά και επιτύµβια µνηµεία. EKKΛHΣIAΣTIKO (οδός Bενιζέλου, τηλ. 32362). Στεγάζεται σε κτίριο της Mητρόπολης και περιλαµβάνει αντικείµενα εκκλησιαστικής τέχνης. ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑ ΚΟΥΡΟΣ (τηλ. 57200) 201 κλίνες, κλιµατισµός, τηλεόραση, σεσουάρ, εστιατόριο, πισίνα, αίθ. συνεδρίων, επιτρέπονται ζώα (κατόπιν συνεννοήσεως), πάρκινγκ, διευκολύνσεις για άτοµα µε ιδιαίτερες ανάγκες, όλο το χρόνο. ΞΕΝΙΑ (τηλ. 33195) 88 κλίνες, κλιµατισµός, τηλεόραση, ψυγείο, σεσουάρ, εστιατόριο, αίθ. συνεδρίων, πάρκινγκ, όλο το χρόνο.
ΕΜΠΟΡΙΚΟΝ (τηλ. 37903) 73 κλίνες, κλιµατισµός, τηλεόραση, σεσουάρ, εστιατόριο, αίθ. συνεδρίων, πάρκινγκ, όλο το χρόνο. ΜΑΡΙΑΝΝΑ (τηλ. 31520) 96 κλίνες, κλιµατισµός, τηλεόραση, ψυγείο, σεσουάρ, επιτρέπονται ζώα (κατόπιν συνεννοήσεως), πάρκινγκ, διευκολύνσεις για άτοµα µε ιδιαίτερες ανάγκες, όλο το χρόνο. ΤΑΣΚΟ (τηλ. 24000) 48 κλίνες, κλι- µατισµός, τηλεόραση, ψυγείο, εστιατόριο, πάρκινγκ, όλο το χρόνο. ΑΝΕΣΙΣ (τηλ. 31900) 23 κλίνες, κλιµατισµός, εστιατόριο, πάρκινγκ, όλο το χρόνο. ΕΣΠΕΡΙΑ (τηλ. 34114) 53 κλίνες, τηλεόραση, ψυγείο, όλο το χρόνο. TOΠIKEΣ EK HΛΩΣEIΣ - ΠANHΓYPIA: Tα «Eλευθέρια», πολιτιστικές εκδηλώσεις στα τέλη Iουνίου-αρχές Iουλίου, σε ανά- µνηση της απελευθέρωσης της πόλης την 1η Iουλίου 1913. Eλληνικό και ιεθνές Φεστιβάλ Tαινιών Mικρού Mήκους (µε παράλληλες πολιτιστικές εκδηλώσεις), το Σεπτέµβριο. Στο χωριό Xωριστή, ο εορτασµός της Kαθαρής ευτέρας. Στο χωριό Mαυρολεύκη, τα «Aναστενάρια», στη γιορτή των Aγίων Kωνσταντίνου και Eλένης, στις 21 Mαΐου. Στα χωριά Ξηροπόταµο και Mοναστηράκι, τα τοπικά δρώµενα και οι µεταµφιέσεις του ωδεκαηµέρου, 6-8 Iανουαρίου. METAKINHΣEIΣ ΣTO EΣΩTEPIKO: Πληροφ.: KTEΛ ράµας, τηλ. 32734, OΣE ράµας, τηλ. 32444, 36569. ΠPΩTEΣ BOHΘEIEΣ: Nοσοκοµείο, τηλ. 23351, φαρµακεία, τηλ. 24440, 31761. XPHΣIMA THΛEΦΩNA: Aστυνοµία 33333, Tροχαία 23333, EΛTA 48320. Pαδιοταξί 21112. Άγιος Aθανάσιος 25210 Aγροτική κωµόπολη, µε 3.465 κατοίκους. Aπέχει 12 χλµ NA από την πρωτεύουσα. OI ΠHΓEΣ KEΦAΛAPIOY (BOΪPANHΣ), µε χώρο αναψυχής, ανάµεσα στα χωριά Άνω και Kάτω Kεφαλάρι. TOΠIKEΣ EK HΛΩΣEIΣ - ΠANHΓYPIA: Tο πανηγύρι τη δεύτερη ηµέρα του Πάσχα. Tο πανηγύρι της Aγίας Παρασκευής στις 26 Iουλίου. ΠPΩTEΣ BOHΘEIEΣ: Φαρµακείο, τηλ. 66681. Bώλακας 25230 Γραφικό χωριό, χτισµένο σε πλαγιά του Φαλακρού όρους υψόµετρο 830. Tα δασικά µονοπάτια της περιοχής προσφέρονται για πεζοπορικές και ποδηλατικές εξορµήσεις. O Bώλακας έχει 1.190 κατοίκους. Aπέχει 37 χλµ B από την πρωτεύουσα. TO XIONO POMIKO KENTPO ΦAΛAKPOY, στη θέση «Άγιο Πνεύµα», 12 χλµ A (βλ. «Γενικές πληροφορίες» του νοµού). ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙ Ε6 (τηλ. 23916) 32 κλίνες, τηλεόραση, σεσουάρ, εστιατόριο, πάρκινγκ, διευκολύνσεις για άτοµα µε ιδιαίτερες ανάγκες, όλο το χρόνο. ΤΟ ΑΛΩΝΙ ΤΟΥ ΚΥΡ ΘΑΝΑ- ΣΗ (τηλ. 23714) 27 κλίνες, όλο το χρόνο. ΞENO OXEIA EΠIΠΛΩMENΩN IAMEPIΣMATΩN ΠΕΤΑΛΟ 15 κλίνες, όλο το χρόνο. TOΠIKEΣ EK HΛΩΣEIΣ - ΠANHΓYPIA: Tα τοπικά δρώµενα και οι µεταµφιέσεις του ωδεκαηµέρου, 6-8 Iανουαρίου. O εορτασµός της Aποκριάς. ΠPΩTEΣ BOHΘEIEΣ: Aγροτικό Iατρείο, τηλ. 23701. οξάτο 25210 Kωµόπολη µε 3.739 κατοίκους. Eίναι γνωστή για τις θυσίες της στο Mακεδονικό Aγώνα. Στους πολέµους 1912-1913, 1916-1918 και 1941-1944 υπέστη µεγάλες καταστροφές. Aπέχει 10 χλµ NA από την πρωτεύουσα. H EKKΛHΣIA TOY AΓIOY AΘANAΣIOY, 19ου αι., µε ξυλόγλυπτο τέµπλο. TA EKΠAI EYTHPIA, νεοκλασικά κτίρια. O HMOTIKOΣ KHΠOΣ. ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑ ΑΛΕΞΑΝ ΡΟΣ (τηλ. 55550) 56 κλίνες, κλιµατισµός, τηλεόραση, κουζίνα, ψυγείο, σεσουάρ, εστιατόριο, επιτρέπονται ζώα (κατόπιν συνεννοήσεως), πάρκινγκ, διευκολύνσεις για άτοµα µε ιδιαίτερες ανάγκες, όλο το χρόνο. Καλαµπάκι: ΑΧΙΛΛΕΙΟΝ (τηλ. 51134) 63 κλίνες, κλιµατισµός, τηλεόραση, ψυγείο, σεσουάρ, πισίνα, αίθ. συνεδρίων, επιτρέπονται ζώα (κατόπιν συνεννοήσεως), πάρκινγκ, διευκολύνσεις για άτοµα µε ιδιαίτερες ανάγκες, όλο το χρόνο. TOΠIKEΣ EK HΛΩΣEIΣ - ΠANHΓYPIA: Tο πανηγύρι του Aγίου Aθανασίου στις 2 Mαΐου, µε τοπικά χορευτικά συγκροτήµατα και ιπποδροµίες. ΠPΩTEΣ BOHΘEIEΣ: Aγροτικό Iατρείο, τηλ. 66666. XPHΣIMA THΛEΦΩNA: Aστυνοµία 66920, EΛTA 66960. Kάτω Nευροκόπι 25230 Xτισµένο σε πλαγιά του Φαλακρού όρους υψόµετρο 560, το Kάτω Nευροκόπι βρίσκεται σε µια από τις περιοχές όπου σηµειώνονται οι χαµηλότερες θερµοκρασίες της χώρας. Έχει 2.072 κατοίκους. Aπέχει 42 χλµ B από την πρωτεύουσα. H EKKΛHΣIA TOY AΓIOY HMHTPIOY, 19ου αι. TO OXYPO «ΛIΣΣE». TO ΦPAΓMA και H TEXNHTH ΛIMNH ΛEYKOΓEIΩN, 8 χλµ B. ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑ ΑΚΡΙΤΑΣ (τηλ. 22319) 16 κλίνες, τηλεόραση, ψυγείο, εστιατόριο, όλο το χρόνο. Γρανίτης: ΓΚΡΑΝ ΣΑΛΕ (τηλ. 22832) 54 κλίνες, κλιµατισµός, τηλεόραση, σεσουάρ, εστιατόριο, πάρκινγκ, διευκολύνσεις για άτοµα µε ιδιαίτερες ανάγκες, πιστωτικές κάρτες, όλο το χρόνο. ΓΡΑΝΙΤΗΣ (τηλ. 21050) 29 κλίνες, κλιµατισµός, όλο το χρόνο. TOΠIKEΣ EK HΛΩΣEIΣ - ΠANHΓYPIA: Tα «Aκρίτεια», τον Iούλιο. Oι «Hµέρες πατάτας», τον Oκτώβριο. Tα πανηγύρια του Aγίου Παντελεήµονα στις 27 Iουλίου και των Aγίων Θεοδώρων στις 8 Φεβρουαρίου. Στο χωριό Oχυρό, στις 6 Aπριλίου, ο εορτασµός της επετείου της «Mάχης των Oχυρών». ΠPΩTEΣ BOHΘEIEΣ: Kέντρο Yγείας, τηλ. 22222, φαρµακεία, τηλ. 22110, 22455. XPHΣIMA THΛEΦΩNA: EΛTA 22225. Παρανέστι 25240 Ωραίο ιστορικό χωριό, χτισµένο στην κοιλάδα του Nέστου, σε