Γ ΛΥΚΕΙΟΥ κεφ. 5. ΜΕΝΔΕΛΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ Μάθημα 1,2

Γ ΛΥΚΕΙΟΥ κεφ. 5 ΜΕΝΔΕΛΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ Μάθημα 1,2

O Mendel στο Brno (Τσεχία)

Τον αναγνωρίζετε;

Το μοναστήρι σήμερα

Οι κήποι σήμερα

Το μοσχομπίζελο

Η επιτυχία των πειραμάτων του Μέντελ 1. χωριστά η κάθε ιδιότητα 2.καθαρά στελέχη (αμιγή) 3. στατιστική ανάλυση 4. το μοσχομπίζελο έχει πολλά πλεονεκτήματα: μεγάλη ποικιλομορφία αναπτύσσεται εύκολα αυτογονιμοποίηση + τεχνητή γονιμοποίηση μεγάλος αριθμός απογόνων

Απαραίτητες γνώσεις

ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΑΝΘΟΥΣ ΘΗΛΥΚΟ ΑΡΣΕΝΙΚΟ

διασταυρώσεις

Αντιγραφή DNA 1 η και 2 η μειωτική διαίρεση 1 η μειωτική διαίρεση: διαχωρίζονται ομόλογα χρωμοσώματα 2 η μειωτική διαίρεση: διαχωρίζονται αδελφές χρωματίδες

Η σπερματογένεση και η ωογένεση σε ένα ζωικό κύτταρο.

Ανασυνδυασμένο DNA Σύγκριση μίτωσης μείωσης.

Οι δύο πιθανοί συνδυασμοί δύο ζευγών ομόλογων χρωμοσωμάτων στη μετάφαση της πρώτης μειωτικής διαίρεσης. Τα πατρικά χρωμοσώματα φαίνονται με κίτρινο και πράσινο, ενώ τα μητρικά με πορτοκαλί και μπλε.

ΟΡΙΣΜΟΙ Γονίδιο= τμήμα DNA υπεύθυνο για τη σύνθεση πολυπεπτιδικής αλυσίδας ή μόριο RNA Αλληλόμορφα γονίδια= γονίδια που βρίσκονται στην ίδια θέση στα ομόλογα χρωμοσώματα και ελέγχουν την ίδια ιδιότητα πχ. Α,α Πολλαπλά αλληλόμορφα= για την ίδια γενετική θέση υπάρχουν 3 ή περισσότερα αλληλόμορφα πχ. Ι Α, Ι Β, i

Ομόζυγο άτομο ή αμιγές= έχει τα ίδια γονίδια για μια ιδιότητα, πχ. ΑΑ, αα Ετερόζυγο άτομο ή υβρίδιο= έχει διαφορετικά γονίδια για μια ιδιότητα πχ. Αα Επικρατές γονίδιο= το αλληλόμορφο το οποίο που καλύπτει την έκφραση του άλλου στο ετερόζυγο άτομο πχ. Καστανά μάτια > γαλανά μάτια Υπολειπόμενο γονίδιο= το αλληλόμορφο του οποίου η έκφραση καλύπτεται από το επικρατές στο ετερόζυγο άτομο πχ. Γαλανά μάτια < καστανά μάτια Γονότυπος= το σύνολο των αλληλομόρφων γονιδίων ενός οργανισμού Φαινότυπος = το σύνολο των χαρακτήρων που αποτελούν την έκφραση του γονοτύπου πχ. Εξωτερική εμφάνιση, βιοχημική σύσταση

Ζευγος ομολόγων χρωμοσωμάτων Αδελφές χρωματίδες σε κάθε χρωμόσωμα ΑΑ ομόζυγο άτομο Ββ ετερόζυγο άτομο γγ??

Γονότυπος - φαινότυπος

ΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΕΝΤΕΛ

Διαδικασία πειραμάτων Δημιουργία αμιγών στελεχών Τεχνητή γονιμοποίηση μεταξύ αμιγών στελεχών Γενιά πατρική = Ρ Οι απόγονοι της πατρικής γενιάς 1 η θυγατρική Γενιά = F 1 Αυτογονιμοποίηση στα άτομα της F 1 2 η θυγατρική γενιά = F 2 Διασταύρωση ελέγχου =(ΑΑ ή Αα) x αα

Πατρική γενιά Ρ 1 η θυγατρική γενιά (F1) F1 x F1 2 η θυγατρική γενιά (F2)

1 ος ΝΟΜΟΣ ΜΕΝΤΕΛ ή ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΑΛΛΗΛΟΜΟΡΦΩΝ ΓΟΝΙΔΙΩΝ Κατά τη μείωση διαχωρίζονται τα ομόλογα χρωμοσώματα και τα γονίδια που βρίσκονται σε αυτά και σχηματίζονται οι γαμέτες. Στη γονιμοποίηση γίνεται ελεύθερος συνδυασμός των αλληλομόρφων γονιδίων

Τετράγωνο του Punnett

Διασταύρωση ελέγχου ανακαλύπτουμε τον γονότυπο ατόμου που φέρει επικρατές γονίδιο (έλεγχος γονοτύπου)

ΤΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΙΠΕ Ο ΜΕΝΤΕΛ ΚΆΘΕ ΦΥΤΟ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΈΝΑ ΖΕΥΓΑΡΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ( η κληρονομικοί καθοριστές) ΠΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥΝ ΤΟ ΚΆΘΕ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ, ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΞΕΧΩΡΙΖΟΥΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ ΚΑΤΆ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΑΜΕΤΩΝ, ΕΤΣΙ ΠΟΥ Ο ΚΆΘΕ ΓΑΜΕΤΗΣ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΈΝΑΝ ΜΟΝΟ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΆΘΕ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ. ΚΆΘΕ ΑΠΟΓΟΝΟΣ ΠΑΙΡΝΕΙ ΈΝΑΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ ΑΠΌ ΚΆΘΕ ΓΟΝΙΟ, ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΔΙΑΤΗΡΟΥΝ ΤΗΝ ΞΕΧΩΡΙΣΤΗ τους ΟΝΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΙΒΑΖΟΝΤΑΙ ΑΝΑΛΛΟΙΩΤΟΙ ΑΠΌ ΓΕΝΙΑ ΣΕ ΓΕΝΙΑ. ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΕΣ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ

ΣΗΜΕΡΑ Ο διπλοειδής πυρήνας περιέχει δυο χρωμοσώματα κάθε τύπου, που το καθένα μπορεί να φέρει γονίδιο (ίδιο ή διαφορετικό) για το ίδιο χαρακτηριστικό. Στη μείωση το ένα από τα δυο χρωμοσώματα (άρα και γονίδιο) θα πάει στον ένα γαμέτη και το άλλο στον άλλο. Οι απόγονοι προκύπτουν από τον τυχαίο συνδυασμό των γαμετών και οι χαρακτήρες διαχωρίζονται με ορισμένη αριθμητική αναλογία. 100%, 3:1, 1:1, 1:2:1

Ευκαρυωτικοί οργανισμοί που έχουν συμβάλει σημαντικά στην απόκτηση γνώσεων πάνω στη γενετική. (α) Saccharomyces cerevisiae (ζυμομύκητας). (β) Drosophila melanogaster (μύγα του ξιδιού). (γ) Caenorhabditis elegans (νηματώδης σκώληκας). (δ) Arabidopsis thaliana (φυτό που ανήκει στην ίδια οικογένεια με το σινάπι). (ε) Mus musculus (ποντίκι). (στ) Homo sapiens (άνθρωπος). α) β) γ) δ) ε) στ) igenetics, 2009