H IΣTOPIKH EΞEΛIΞH THΣ KYPΩTIKHΣ ΔPAΣTHPIOTHTAΣ THΣ ΔHMOΣIAΣ ΔIOIKHΣHΣ ΣTO XΩPO TOY TOYPIΣMOY

22 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH H IΣTOPIKH EΞEΛIΞH THΣ KYPΩTIKHΣ ΔPAΣTHPIOTHTAΣ THΣ ΔHMOΣIAΣ ΔIOIKHΣHΣ ΣTO XΩPO TOY TOYPIΣMOY Tων Mυλωνόπουλου Δημ. και Nικολάου Eλένης 1. Εισαγωγή Οτουρισμός, ως τομέας παροχής υπηρεσιών που στοχεύει στην αναψυχή, διακατέχεται από δυναμική και βρίσκεται σε συνεχή εξέλιξη. Η επιχειρηματικότητα, λόγω του πολύμορφου και ευφάνταστου της τουριστικής δραστηριότητας, δημιουργεί και προσφέρει νέες μορφές α- ναψυχής (Μυλωνόπουλος, Μέντης & Μοίρα, 2003:74-75). Ο τουρισμός είναι πολυσχιδές κοινωνικό φαινόμενο με σημαντικότατες οικονομικές, πολιτισμικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις που διέπεται από πληθώρα νομικών κανόνων. Η κρατική παρέμβαση στο τουριστικό φαινόμενο είναι ενεργή και διαρκής σε όλες τις πτυχές του με αποτέλεσμα το τουριστικό νομικό πλαίσιο να συντίθεται από διάφορα νομοθετήματα που αρχίζουν να εμφανίζονται στη δεκαετία του 1920. Βασική πτυχή του τουριστικού φαινομένου είναι οι τουριστικές επιχειρήσεις δηλαδή οι οικονομικές μονάδες που παρέχουν υπηρεσίες στους τουρίστες όπως μετακίνηση, διαμονή, διατροφή, ψυχαγωγία κ.λπ. Πυλώνας για τη σύννομη λειτουργία των τουριστικών επιχειρήσεων είναι ο Ν. 2160/1993 (Φ.Ε.Κ. 118/Α) Ρυθμίσεις για τον τουρισμό και άλλες διατάξεις ο αποκαλούμενος ως τουριστικός νόμος (Ευθυμιάτου-Πουλάκου, 2006:27). Σύμφωνα με αυτόν οι τουριστικές επιχειρήσεις είναι τα τουριστικά καταλύματα 1 (κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα, μη κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα και χώροι οργανωμένης κατασκήνωσης με ή χωρίς οικίσκους), οι ξενώνες νεότητας, οι εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδομής (π.χ. συνεδριακά κέντρα, χιονοδρομικά κέντρα, μαρίνες κ.λπ.), τα τουριστικά γραφεία, τα γραφεία ενοικίασης αυτοκινήτων, τα τουριστικά καταστήματα, τα ειδικά τουριστικά λεωφορεία. Συμφυής με τη δράση της δημόσιας διοίκησης είναι ο θεσμός της επιβολής κυρώσεων (Λύτρας, 1984:9) σε όσους παραβαίνουν τη νομοθεσία. Το πλαίσιο των διοικητικών κυρώσεων α- παιτείται να είναι σαφές ώστε να επιτυγχάνεται η ασφάλεια δικαίου στις σχέσεις διοικουμένων και κράτους και να διατηρείται η ευνομία. Στην επίτευξη αυτού του στόχου η δημόσια διοίκη- O Δρ. Μυλωνόπουλος Δημήτριος είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Τ.Ε.Ι. Πειραιά/Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων. H Νικολάου Ελένη (MBA/OΠA), είναι απόφοιτος Ε.Σ.Δ.Δ./Τμήμα Τουριστικής Οικονομίας και Ανάπτυξης.

ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 23 ση του τουρισμού έχει θεσπίσει αντίστοιχο διοικητικό κυρωτικό πλαίσιο ώστε να ελέγξει τη λειτουργία των τουριστικών επιχειρήσεων και να συμβάλλει στην τουριστική ανάπτυξη της χώρας. Ο βασικός δημόσιος φορέας ελέγχου των τουριστικών επιχειρήσεων και επιβολής των διοικητικών κυρώσεων είναι ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (Ε.Ο.Τ.) ο οποίος είναι νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου και εποπτεύεται από το Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης, αν και στη μακρόχρονη διαδρομή του από το 1929 (Βενετσανοπούλου, 2006:84) έχει τύχει της ε- ποπτείας διαφόρων υπουργείων. Το διοικητικό-τουριστικό κυρωτικό σύστημα περιλαμβάνει το σύνολο των διοικητικών κυρώσεων που επιβάλλει ο δημόσιος φορέας του τουρισμού (Ε.Ο.Τ.) στις τουριστικές επιχειρήσεις που παραβιάζουν, κατά τη λειτουργία τους, τις διατάξεις της τουριστικής νομοθεσίας. Στον κύκλο των διοικητικών κυρώσεων που επιβάλλονται στο χώρο του τουρισμού, στις τουριστικές κυρώσεις, περιλαμβάνονται η επίπληξη, το πρόστιμο, η προσωρινή αφαίρεση του ειδικού σήματος λειτουργίας, η οριστική ανάκληση του ειδικού σήματος λειτουργίας, η ανάκληση του διορισμού διευθυντή τουριστικού καταλύματος, ο υποβιβασμός κατηγορίας τουριστικού καταλύματος, η σφράγιση τουριστικής επιχείρησης και η κατεδάφιση αυθαίρετου κτίσματος. 2. Ιστορική διαδρομή Ηιστορική διαδρομή της τουριστικής κυρωτικής διαδικασίας θα μπορούσε να χωρισθεί σε τρεις βασικές περιόδους. Η πρώτη περίοδος της τουριστικής κυρωτικής διαδικασίας είναι η δεκαετία του έτους 1930. Στα τέλη της δεκαετίας αυτής τέθηκαν σε ισχύ νομοθετήματα που αφορούσαν τις τουριστικές επιχειρήσεις που παρείχαν στους τουρίστες υπηρεσίες διαμονής και μεταφοράς. Με τα νομοθετήματα αυτά προβλέπονται οι διοικητικές κυρώσεις που αφορούν στη λειτουργία των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων και των τουριστικών - ταξιδιωτικών γραφείων. Έτσι, για τα ξενοδοχεία θεσπίστηκε η ανάκληση της άδειας λειτουργίας, η άρση της άδειας λειτουργίας και το κλείσιμο του ξενοδοχείου, κυρώσεις που επιβάλλονταν ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης. Για τα τουριστικά και ταξιδιωτικά γραφεία προβλέφθηκε η διοικητική κύρωση της προσωρινής και ο- ριστικής άρσης της άδειας λειτουργίας καθώς και η διοικητική κύρωση του προστίμου. Η δεύτερη περίοδος της τουριστικής κυρωτικής διαδικασίας τοποθετείται στη δεκαετία του 1970. Στη μέση της περιόδου αυτής, τίθενται νομοθετήματα που αφορούν τα τουριστικά γραφεία και τα ξενοδοχεία αλλά και για πρώτη φορά τα τουριστικά λεωφορεία και τους ξεναγούς. Με το κυρωτικό σύστημα της δεκαετίας αυτής επιβάλλονται και νέες μορφές κύρωσης όπως η επίπληξη, η προσωρινή αφαίρεση άδειας άσκησης επαγγέλματος, η αφαίρεση άδειας κυκλοφορίας λεωφορείου, ο υποβιβασμός κατηγορίας ξενοδοχείου και η ανάκληση έγκρισης διορισμού διευθυντή. Η τρίτη περίοδος της τουριστικής κυρωτικής διαδικασίας τοποθετείται στη δεκαετία του 1990 και διέπεται ιδίως από τον τουριστικό νόμο 2160/1993 που καθιερώνει το Ειδικό Σήμα Λειτουργίας για τις τουριστικές επιχειρήσεις. Στο κυρωτικό σύστημα της περιόδου αυτής κυριαρχεί η διοικητική κύρωση του προστίμου. Επίσης προστίθεται η κύρωση της προσωρινής και ο- ριστικής αφαίρεσης του Ε.Σ.Λ., η αφαίρεση των στοιχείων κυκλοφορίας των τουριστικών τραίνων και η σφράγιση της τουριστικής επιχείρησης. 2.1. Η Α περίοδος τουριστικής κυρωτικής διαδικασίας 2.1.1. Η πρώτη νομοθετική ρύθμιση σχετικά με την επιβολή διοικητικών κυρώσεων στο χώρο της τουριστικής δραστηριότητας ήταν ο Α.Ν. 431/1937 (Φ.Ε.Κ. 10/Α) περί διατάξεων αφο-

24 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH ρωσών εις τον έλεγχον των ξενοδοχείων και την προστασίαν της πελατείας αυτών. Ο νόμος αυτός προβλέπει τις εξής διοικητικές κυρώσεις : α) την ανάκληση της άδειας λειτουργίας του ξενοδοχείου για χρονικό διάστημα μέχρι δύο μήνες, εάν το ξενοδοχείο εισέπραξε ποσό μεγαλύτερο από αυτό που είχε καθοριστεί (άρθρο 1). Η κύρωση αυτή επιβάλλεται από τον Υφυπουργό Τύπου και Τουρισμού μετά από σύμφωνη γνώμη της Επιτροπής του άρθρου 3 του ιδίου νόμου. Στην επιτροπή αυτή (η οποία ή- ταν αρμόδια να εξετάζει τις τιμές που δήλωνε κάθε τουριστικό ξενοδοχείο και οικοτροφείο), μετείχαν οι Διευθυντές των τριών Τουριστικών Διευθύνσεων του Υπουργείου Τύπου και Τουρισμού, ο Διευθυντής της Τουριστικής Αστυνομίας ή οι νόμιμοι αναπληρωτές τους, ένας Διευθυντής ή Τμηματάρχης οριζόμενος από τον Υφυπουργό της Αγορανομίας, και ο αρμόδιος Τμηματάρχης της Διεύθυνσης Τουριστικής Οργάνωσης ως εισηγητής. β) την άρση της άδειας λειτουργίας ξενοδοχείου, οικοτροφείου, ή πανδοχείου αν αυτά δεν ι- κανοποιούν τους όρους και κανονισμούς που καθορίζονται από τους σχετικούς νόμους, τα διατάγματα και τις εγκυκλίους, αν παραβαίνουν κατ επανάληψη τις διατάξεις περί υγιεινής, καθαριότητας και εσωτερικού κανονισμού ή αν δέχονται συστηματικά πελάτες που πάσχουν από μεταδοτικές νόσους (το οποίο να πιστοποιείται από τις τοπικές αρχές, τους κοινοτικούς ιατρούς ή άλλες αρμόδιες υπηρεσίες). Η κύρωση επιβάλλεται (αν έχει παρέλθει άπρακτη η κλήση προς συμμόρφωση) με απόφαση του Υφυπουργού Τύπου και Τουρισμού, μετά από γνώμη της Επιτροπής που ήταν αρμόδια για τη χορήγηση των αδειών λειτουργίας (άρθρο 9 παρ. 1). Την επιτροπή αυτή αποτελούσαν οι Διευθυντές των τριών Τουριστικών Διευθύνσεων του Υφυπουργείου Τύπου και Τουρισμού, ο Διευθυντής της Τουριστικής Αστυνομίας ή οι νόμιμοι αναπληρωτές τους και ο αρμόδιος για τα ξενοδοχεία Τμηματάρχης της Διεύθυνσης Τουριστικής Οργάνωσης ως εισηγητής. γ) την άρση της άδειας λειτουργίας της ξενοδοχειακής επιχείρησης ανεκκλήτως, αν ο Διευθυντής επιχειρηματίας ή ο Διευθυντής υπάλληλος είχε καταδικαστεί εντός των τριών τελευταίων ετών (το χρονικό αυτό διάστημα προστέθηκε με το άρθρο 3 του Α.Ν. 1108/1938) για κλοπή, υπεξαίρεση, εμπορία και χρήση ναρκωτικών, απάτη και γενικά για παραβάσεις των διατάξεων που αφορούν στη σωματεμπορία και προαγωγή στην πορνεία καθώς επίσης και για αδικήματα κατά των ηθών. Το ίδιο ισχύει και αν απασχολούσε στην επιχείρηση συγγενικό ή μη πρόσωπο που είχε καταδικαστεί για τις παραπάνω παραβάσεις (άρθρο 9 παρ. 2). δ) το κλείσιμο κάθε επιχείρησης, με απόφαση του Υφυπουργού Τύπου και Τουρισμού, αν ο ξενοδόχος δε συγκεντρώνει τα απαιτούμενα από το νόμο προσόντα, όπως επίσης και αν το ξενοδοχείο χρησιμοποιεί ονομασία η οποία απαγορεύεται. 2.1.2. Ο Α.Ν. 864/1937 περί συστάσεως και λειτουργίας τουριστικών ή ταξιδιωτικών γραφείων και περί τουριστικών και εκδρομικών σωματείων, θέτει τους όρους και τις προϋποθέσεις για τη νόμιμη λειτουργία των τουριστικών γραφείων. Σύμφωνα με αυτόν, άρθρο 3, προβλέπεται η προσωρινή ή η οριστική άρση της άδειας λειτουργίας τουριστικού ή ταξιδιωτικού γραφείου στην περίπτωση που παραβιάζονται οι σχετικοί όροι. Επιπρόσθετα, το άρθρο 13 προβλέπει τις εξής κυρώσεις: α) πρόστιμο από 100 δρχ μέχρι 10.000 δρχ (από ƒ0,29 έως ƒ29,34), με δυνατότητα να αυξηθεί μέχρι το διπλάσιο σε περίπτωση υποτροπής εντός του ίδιου έτους. Το πρόστιμο αποτελεί δημόσιο έσοδο. β) προσωρινή στέρηση της άδειας λειτουργίας του τουριστικού ή ταξιδιωτικού γραφείου ή της άσκησης έργων αντιπροσώπου αυτών από 15 ημέρες μέχρι 3 μήνες. γ) οριστική αφαίρεση της άδειας. Οι δύο τελευταίες κυρώσεις επιβάλλονται από την τουριστική αστυνομία.

ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 25 2.1.3. Ο Α.Ν. 1108/1938 (Φ.Ε.Κ. 77/Α) περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως του Α.Ν. 431/1937 και άλλων τινών διατάξεων, προβλέπει την άρση της άδειας λειτουργίας του ξενοδοχείου, αν αυτός στο όνομα του οποίου εκδόθηκε η άδεια δεν επιβλέπει αυτοπροσώπως τη λειτουργία του ξενοδοχείου (άρθρο 2, παρ.1). Δίνεται όμως η δυνατότητα να αναλάβει κάποιος α- ντικαταστάτης του, εφόσον όμως κατέχει τα απαραίτητα προσόντα για την άσκηση του ξενοδοχειακού επαγγέλματος (όπως προβλέπονται στο εδαφ.4 του άρθρ.8 του Α.Ν. 431/1937) και αφού λάβει την έγκριση του Υφυπουργείου Τύπου και Τουρισμού. Επίσης, άρθρο 2, παρ. 3, προβλέπεται η απαγόρευση της λειτουργίας του ξενοδοχείου ή οικοτροφείου, με απόφαση του Υφυπουργού Τύπου και Τουρισμού, μετά από πρόταση της επιτροπής του άρθρου 11 του Α.Ν. 431/37, αν κριθεί ότι παρέχουν συστηματικά και κατ επάγγελμα τόπο για ασέλγεια ή διατηρούν γυναίκες ελευθερίων ηθών, οι οποίες δέχονται ή γίνονται πρόξενοι ενόχλησης των περιοίκων. Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 7 του ιδίου νόμου προβλέπεται η επιβολή των κυρώσεων του Α.Ν. 431/37 (βλ. παραπάνω 2.1.1.) για τους ιδιοκτήτες ή διευθυντές ξενοδοχειακών επιχειρήσεων που επιδεικνύουν ανάρμοστη συμπεριφορά προς τους πελάτες τους ή που δε συμμορφώνονται προς τις εντολές του Υφυπουργείου Τύπου και Τουρισμού σχετικά με την καθαριότητα, την ευπρέπεια και γενικά την καλή λειτουργία των ξενοδοχείων τους. Επίσης, προβλέπεται η επιβολή των κυρώσεων αυτών και για όσους προσπαθούν με αθέμιτα μέσα να αποσπάσουν πελάτες άλλου ξενοδοχείου. Σε περίπτωση υποτροπής στις ανωτέρω παραβάσεις, ο Υφυπουργός Τύπου και Τουρισμού, μπορεί με απόφασή του να άρει την άδεια λειτουργίας που έχει χορηγηθεί στο κατάλυμα. 2.2. Η Β περίοδος τουριστικής κυρωτικής διαδικασίας Το Ν.Δ. 304/1969 (Φ.Ε.Κ. 195/Α) περί μεταφοράς προσώπων δια λεωφορείων αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσεως (άρθρο 1) ορίζει ότι τα λεωφορεία αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης που προορίζονται για τη μεταφορά προσώπων με την καταβολή κομίστρου, δύνανται να χρησιμοποιούνται μετά από έγκριση του Υπουργού Συγκοινωνιών ή του οικείου Νομάρχη κατά περίπτωση, από τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, κοινοπραξίες, ή συνεταιρισμούς ξενοδόχων, από αεροπορικές επιχειρήσεις και από επιχειρήσεις εκμετάλλευσης ιαματικών πηγών και επιχειρήσεων Καζίνων. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι χρησιμοποιείται για σκοπό διαφορετικό ε- κείνου για τον οποίον τέθηκε σε κυκλοφορία προβλέπεται η οριστική αφαίρεση της άδειας κυκλοφορίας λεωφορείου αυτοκινήτου ιδιωτικής χρήσης, με απόφαση του Υπουργού Συγκοινωνιών ή του οικείου Νομάρχη. 2.2.1. Ο Ν. 393/1976 (Φ.Ε.Κ. 199/Α) περί ιδρύσεως και λειτουργίας τουριστικών γραφείων, στο άρθρο 10, ορίζει ότι ο έλεγχος και η εποπτεία των τουριστικών γραφείων ασκείται α- πό τον Ε.Ο.Τ., ή και από την Τουριστική Αστυνομία, μετά από έγγραφη παραγγελία του Ε.Ο.Τ. Σε περιπτώσεις παράβασης του νόμου, επιβάλλονται από τον αρμόδιο Διευθυντή του Ε.Ο.Τ. οι κυρώσεις: επίπληξη, πρόστιμο, προσωρινή αφαίρεση της άδειας για χρονικό διάστημα μέχρι έ- ξι μήνες, (και εφόσον έχει επιβληθεί η ποινή του προστίμου τρεις φορές εντός του ίδιου έτους) και ανάκληση της άδειας (εφ όσον έχει επιβληθεί η κύρωση της προσωρινής αφαίρεσης δύο φορές εντός διετίας) Οι παραπάνω διοικητικές κυρώσεις επιβάλλονται αφού έχει πρώτα κληθεί, σε προθεσμία 15 ημερών, ο παραβάτης για παροχή εξηγήσεων,. 2.2.2. Ο Ν. 642/1977 (Φ.Ε.Κ. 200/Α) Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως διατάξεων τινων της περί Ξενοδοχείων Νομοθεσίας, προβλέπει, άρθρο 2, παρ. 1, για τους επιχειρηματίες ξενοδοχειακών επιχειρήσεων που δε συμμορφώνονται με τις διατάξεις της τουριστικής νομοθεσίας, με τα διατάγματα, με τις υπουργικές αποφάσεις, με τις διατάξεις των κανονισμών ή με

26 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH τις εντολές των αρμόδιων αρχών, τις ακόλουθες κυρώσεις: α) επίπληξη, β) πρόστιμο, γ) υποβιβασμό του ξενοδοχείου στην αμέσως κατώτερη τάξη (αν έχουν επιβληθεί τρία πρόστιμα εντός ενός έτους), δ) προσωρινή αφαίρεση της άδειας για χρονικό διάστημα μέχρι έξι μήνες (και εφ όσον έχει επιβληθεί τρεις φορές τουλάχιστον η ποινή του προστίμου εντός ενός έτους από τη χρονική στιγμή που επιβλήθηκε η πρώτη), ε) οριστική ανάκληση της άδειας (εφ όσον έχει επιβληθεί η κύρωση της προσωρινής αφαίρεσης δύο φορές εντός διετίας) και στ) προσωρινή τρίμηνη ανάκληση της έγκρισης διορισμού του υπεύθυνου διευθυντή η οποία μετατρέπεται σε ε- ξάμηνη σε περίπτωση υποτροπής εντός του ίδιου έτους. Στο νόμο παρατηρείται διαφοροποίηση των διοικητικών οργάνων ως προς την αρμοδιότητα επιβολής κυρώσεων καθώς οι δύο πρώτες κυρώσεις επιβάλλονται με απόφαση του αρμόδιου Διευθυντή του Ε.Ο.Τ., ενώ οι υπόλοιπες με απόφαση του Γενικού Γραμματέα του Ε.Ο.Τ. 2.2.3. Αν και η συμβολή των ξεναγών στην τουριστική ανάπτυξη της χώρας κρίνεται ουσιαστική, η δραστηριότητά τους ως τουριστικό επάγγελμα απασχολεί την τουριστική νομοθεσία μόλις το έτος 1977. Με το Ν. 710/77 (Φ.Ε.Κ. 283/Α) περί ξεναγών ρυθμίζονται θέματα που α- φορούν τους γενικούς κανόνες (πλαίσιο) αδειοδότησης και εξάσκησης του επαγγέλματός τους. Σε περίπτωση παράβασης των διατάξεων του Ν. 710/77 και των κανονιστικών πράξεων που εκδίδονται σε εκτέλεσή του, επιβάλλονται, σύμφωνα με το άρθρο 12, οι ακόλουθες διοικητικές κυρώσεις: α) επίπληξη. β) πρόστιμο από 500 μέχρι 5.000 δρχ. (από ƒ1,47 έως ƒ14,67), το οποίο κατατίθεται στο Ταμείο του Ε.Ο.Τ. και αποτελεί έσοδό του. γ) προσωρινή αφαίρεση της άδειας άσκησης επαγγέλματος για χρονικό διάστημα μέχρι έξι μήνες, και εφ όσον έχουν επιβληθεί δύο τουλάχιστον ποινές προστίμου εντός του ίδιου έτους. Η απόφαση με την οποία επιβάλλεται η προσωρινή αφαίρεση της άδειας εκτελείται τρεις μήνες μετά την έκδοση της απόφασης περί επιβολής της ποινής. δ) οριστική αφαίρεση της άδειας εφ όσον έχει επιβληθεί η κύρωση της προσωρινής αφαίρεσης δύο φορές εντός διετίας. Οι διοικητικές κυρώσεις (α) και (β) επιβάλλονται με απόφαση του αρμόδιου Διευθυντή του Ε.Ο.Τ., οι υπόλοιπες με απόφαση της επιτροπής της παραγράφου 5 του άρθρου 12. Η επιτροπή αυτή αποτελείται από πέντε μέλη που ορίζονται με τους αναπληρωτές τους με απόφαση του Υπουργού που εποπτεύει τον Ε.Ο.Τ. Τα μέλη αυτά είναι ο Γενικός Γραμματέας του Ε.Ο.Τ. ως πρόεδρος, ένας δικαστικός λειτουργός με βαθμό τουλάχιστον Πρωτοδίκη, ένας υπάλληλος του Υπουργείου που εποπτεύει τον Ε.Ο.Τ., ένας υπάλληλος του Υπουργείου Εργασίας που φέρουν τουλάχιστον τον Β βαθμό και ένας εκπρόσωπος των ξεναγών, ο οποίος επιλέγεται από τον Υπουργό από κατάλογο τεσσάρων ξεναγών που υποδεικνύει το Σωματείο Ξεναγών. 2.2.4. Ο Ν. 711/1977 (Φ.Ε.Κ. 284/Α) περί ειδικών τουριστικών λεωφορείων, προβλέπει, στο άρθρο 9, την ανάκληση της άδειας κυκλοφορίας του ειδικού τουριστικού λεωφορείου δημόσιας χρήσης. Η ανάκληση αυτή γίνεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα του Ε.Ο.Τ., στις παρακάτω περιπτώσεις: α) αν αυτό ανήκει σε τουριστικό γραφείο και ανακληθεί η άδεια λειτουργίας του γραφείου, β) αν το λεωφορείο κριθεί ακατάλληλο για ασφαλή κυκλοφορία κατά την ετήσια επιθεώρηση, γ) αν παρέλθουν 18 έτη από την κατασκευή του λεωφορείου, δ) αν το λεωφορείο εκπλειστηριασθεί. Στο άρθρο 15 του Ν. 711/77 για τους παραβάτες των διατάξεων του νόμου και των κανονιστικών πράξεων που εκδίδονταν σε εκτέλεσή του προβλέπονται οι ακόλουθες διοικητικές κυρώσεις: α) επίπληξη, β) πρόστιμο από 5.000 δρχ έως 25.000 δρχ (από ƒ1.467,35 έως ƒ73,37),

ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 27 γ) πρόστιμο, από 25.000 δρχ έως 100.000 δρχ (από ƒ73,37 έως ƒ293,47) σε περίπτωση επιβολής του προστίμου της περίπτωσης (β) τρεις φορές μέσα στο ίδιο έτος. Τα παραπάνω πρόστιμα κατατίθενται στο ταμείο του Ε.Ο.Τ. και αποτελούν έσοδό του, δ) αφαίρεση του δικαιώματος έκδοσης νέας άδειας κυκλοφορίας τουριστικού λεωφορείου δημοσίας χρήσης για δύο χρόνια, σε περίπτωση επιβολής οκτώ προστίμων (της περίπτωσης γ) εντός χρονικού διαστήματος δύο ετών. Οι κυρώσεις επιβάλλονται με απόφαση του αρμόδιου διευθυντή του Ε.Ο.Τ., αφού πρώτα είχε κληθεί ο παραβάτης σε προηγούμενη ακρόαση εντός εύλογης προθεσμίας, όχι μικρότερης των επτά ημερών. 2.3. Η Γ περίοδος τουριστικής κυρωτικής διαδικασίας 2.3.1. Η με αριθμό 15463/1335/1993 απόφαση του Υπουργού Μεταφορών κι Επικοινωνιών (Φ.Ε.Κ. 429/Β) κυκλοφορία ειδικών συρμών οχημάτων (τουριστικών τραίνων) αναγνωρίζει την ανάγκη κυκλοφορίας τουριστικών τραίνων για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών τουριστών στις μετακινήσεις τους σε τουριστικούς χώρους όπου δεν είναι δυνατή η πρόσβαση με τουριστικά λεωφορεία. Σε περίπτωση μη εφοδιασμού με το απαραίτητο δελτίο τεχνικού ελέγχου, μετά την παρέλευση μηνός, προβλέπεται η αφαίρεση των στοιχείων κυκλοφορίας (άδειας και πινακίδων). 2.3.2. Ο Ν. 2160/93 (Φ.Ε.Κ. 118/Α) Ρυθμίσεις για τον τουρισμό και άλλες διατάξεις εισάγει διοικητικές κυρώσεις για ορισμένες παραβάσεις, στις οποίες υποπίπτουν οι τουριστικές επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα στο άρθρο 4 προβλέπεται: α) πρόστιμο ύψους 50.000 δρχ (ƒ146,73) ανά κλίνη σε όποιον λειτουργεί τουριστική επιχείρηση έναντι ανταλλάγματος, χωρίς να είναι καταχωρημένη στο ειδικό μητρώο του Ε.Ο.Τ. Πρόστιμο ύψους 50.000 δρχ (ƒ146,73) ανά κλίνη σε όποιον λειτουργεί τουριστική επιχείρηση έναντι ανταλλάγματος, χωρίς να είναι καταχωρημένη στο ειδικό μητρώο του Ε.Ο.Τ., ε- φόσον πρόκειται για τουριστικό κατάλυμα. Εξαιρετικά για τους χώρους οργανωμένης κατασκήνωσης με ή χωρίς οικίσκους, καθώς και για τις εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υ- ποδομής, για τα τουριστικά γραφεία, για τα γραφεία ενοικίασης αυτοκινήτων και για τα τουριστικά καταστήματα, επιβάλλεται πρόστιμο μέχρι 5.000.000 δρχ (ƒ14.673,51). β) πρόστιμο 200.000 δρχ (ƒ586,94), αν ο υπεύθυνος λειτουργίας του καταλύματος δεν έχει α- ναρτήσει το Ε.Σ.Λ. σε εμφανές και προσιτό στον επισκέπτη σημείο του κοινόχρηστου χώρου υποδοχής του καταλύματος ή άλλως στο πλησιέστερο εμφανές προς την κύρια είσοδο του καταλύματος σημείο. γ) πρόστιμο ύψους μέχρι 5.000.000 δρχ (ƒ14.673,51), σε τουριστικούς πράκτορες, που διαφημίζουν τουριστικές εγκαταστάσεις διαφορετικού είδους από αυτές που αναγράφονται στις συμβάσεις που έχουν συνολομογήσει. δ) Πρόστιμο ύψους μέχρι 500.000 δρχ (ƒ1.467,35) στους παραβάτες των διατάξεων περί τιμοκαταλόγων. Συγκεκριμένα, όσοι εκμεταλλεύονται τουριστικές επιχειρήσεις υποχρεούνται να υποβάλλουν στον Ε.Ο.Τ. τα τιμολόγιά τους κάθε χρόνο αναλυτικά και να τα τηρούν α- μετάβλητα για διάστημα τουλάχιστον 12 μηνών από την υποβολή τους. Οι δηλούμενες τιμές δεν μπορεί να είναι κατώτερες από αυτές που ορίζονται κάθε έτος με απόφαση του Γενικού Γραμματέα του Ε.Ο.Τ. Η απόφαση αυτή εκδίδεται ύστερα από πρόταση των οικείων φορέων, η οποία υποβάλλεται το αργότερο μέχρι 30 Ιουνίου του προηγουμένου έτους. Η απόφαση του Γενικού Γραμματέα και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης. ε) πρόστιμο 1.000.000 δρχ (ƒ2.934,7) στα γραφεία γενικού ή εσωτερικού τουρισμού και στους εκπροσώπους αλλοδαπών επιχειρήσεων, καθώς και σε οποιουσδήποτε άλλους συνομολο-

28 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH γούν συμβάσεις με τις τουριστικές επιχειρήσεις, οι οποίες δεν έχουν το Ε.Σ.Λ., ή που αποστέλλουν τουριστική πελατεία σε καταλύματα που λειτουργούν χωρίς αυτό. Επιπλέον, σύμφωνα πάντα με το Ν. 2160/93, στον επιχειρηματία που λειτουργεί κάθε κατηγορίας τουριστική επιχείρηση μπορεί να επιβληθούν οι εξής κυρώσεις: α) αυτοτελώς πρόστιμο ύψους 100.000 δρχ (ƒ293,47) για κάθε παράβαση, εξαιτίας της οποίας τουρίστας στερήθηκε των υπηρεσιών του ξενοδοχείου λόγω εκμίσθωσης κλινών περισσότερων από τη δυναμικότητα των κλινών του ξενοδοχείου. Καμία κύρωση δεν επιβάλλεται ω- στόσο, αν ο επιχειρηματίας εξασφάλισε εγκαίρως τη στέγαση του πελάτη σε ξενοδοχείο της περιοχής του, της ίδιας τουλάχιστον κατηγορίας. β) πρόστιμο ύψους μέχρι 200.000 δρχ (ƒ586,94) αν λόγω έλλειψης ή βλαβών στο δίκτυο ύ- δρευσης ή στο αποχετευτικό δίκτυο ή στις εγκαταστάσεις γενικά του καταλύματος ρυπαίνεται ο χώρος παροχής υπηρεσιών ή ο περιβάλλων χώρος ξενοδοχείου και κάθε είδους καταλύματος. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης του υπόχρεου, μέσα σε τριάντα ημέρες από την επίδοση της απόφασης, μπορεί να επιβάλλεται ως μέτρο το άμεσο κλείσιμο του ξενοδοχείου, με απόφαση του Γενικού Γραμματέα του Ε.Ο.Τ., μέχρι εξάλειψης της ρύπανσης. Στην περίπτωση αυτή η άσκηση οποιουδήποτε ένδικου μέσου ή βοηθήματος δεν έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα. Το μέτρο αίρεται με όμοια απόφαση μετά από αίτηση του ενδιαφερόμενου και διαπίστωση της υπηρεσίας του Ε.Ο.Τ. ότι εξέλειπαν οι λόγοι που το προκάλεσαν. γ) πρόστιμο ύψους μέχρι 200.000 δρχ (ƒ586,94), αν ο εκμεταλλευόμενος τουριστική επιχείρηση παραλείπει να προσφέρει στην πελατεία του υπηρεσίες, ανέσεις ή αγαθά τα οποία υποσχέθηκε ή διαφήμισε εγγράφως ή αν οι προσφερόμενες υπηρεσίες, ανέσεις ή αγαθά είναι προδήλως κατώτερης κατηγορίας ή ποιότητας. Στους έχοντες άδεια λειτουργίας χώρων οργανωμένων κατασκηνώσεων επιβάλλεται, για παράβαση του Ν. 2160/93, (α) πρόστιμο ύψους μέχρι 500.000 δρχ (ƒ1.467,35), (β) προσωρινή α- φαίρεση της άδειας για χρονικό διάστημα μέχρι έξι μήνες (και εφόσον έχει επιβληθεί τρεις τουλάχιστον φορές η κύρωση του προστίμου μέσα σε διάστημα 18 συνεχών μηνών), ή (γ) οριστική αφαίρεση της άδειας (εφόσον έχει επιβληθεί προσωρινή αφαίρεση εντός τριετίας). Σε περίπτωση υποτροπής οποιασδήποτε από τις παραπάνω παραβάσεις, το ανώτατο προβλεπόμενο όριο προστίμου διπλασιάζεται και σε περίπτωση δεύτερης υποτροπής, το προβλεπόμενο ανώτατο όριο προστίμου τριπλασιάζεται. Οι προβλεπόμενες διοικητικές κυρώσεις επιβάλλονται πέρα και ανεξάρτητα από τις κυρώσεις, που τυχόν προβλέπονται από άλλες διατάξεις. 2.3.3. Ο Ν. 2446/96 (Φ.Ε.Κ. 276/Α) περί τροποποίησης του Ν. 711/77 περί ειδικών τουριστικών λεωφορείων προβλέπει για τους παραβάτες του νόμου τις διοικητικές κυρώσεις: α) πρόστιμο από 10.000 δρχ. Έως 200.000 δρχ. (ƒ29,35 έως ƒ586,94), με απόφαση του καθ ύ- λην αρμόδιου διευθυντή του Ε.Ο.Τ. Σε περίπτωση δεύτερης παράβασης εντός του ίδιου η- μερολογιακού έτους, το πρόστιμο κυμαίνεται από 200.000 δρχ. Έως 400.000 δρχ. (ƒ586,94 έως ƒ1.173,88 ). Τα πρόστιμα επιβάλλονται υπέρ του Ε.Ο.Τ. και εισπράττονται σύμφωνα με τις διατάξεις του Κ.Ε.Δ.Ε. β) προσωρινή αφαίρεση του ειδικού σήματος λειτουργίας μέχρι τρεις (3) μήνες, με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Ε.Ο.Τ., σε περίπτωση τρίτης παράβασης εντός του ίδιου ημερολογιακού έτους. γ) οριστική αφαίρεση του σήματος λειτουργίας και διαγραφή της επιχείρησης και των οχημάτων της από το μητρώο επιχειρήσεων, καθώς και ανάκληση των αδειών κυκλοφορίας, με α- πόφαση του Γενικού Γραμματέα του Ε.Ο.Τ. σε περίπτωση επιβολής της προηγούμενης ποινής για δύο συνεχόμενα έτη.

ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 29 δ) ανάκληση της άδειας κυκλοφορίας και αφαίρεση των κρατικών πινακίδων Δ.Χ.Τ.Λ., μετά από έγγραφη παραγγελία του Ε.Ο.Τ. προς την αρμόδια Αρχή της Τροχαίας Κίνησης, σε περίπτωση εκτέλεσης του έργου που περιγράφεται στις διατάξεις του νόμου, χωρίς απαιτούμενο ειδικό σήμα λειτουργίας (άρθρο 3 του Ν. 2160/1993) και την αντίστοιχη καταχώρηση του λεωφορείου στο μητρώο των επιχειρήσεων. Η επιστροφή των πινακίδων γίνεται μετά την τυχόν επαναχορήγηση του ειδικού τουριστικού σήματος. Επίσης το άρθρο 9 του Ν. 2446/96 ορίζει ότι η άδεια κυκλοφορίας ειδικού τουριστικού λεωφορείου δημοσίας χρήσης ανακαλείται οριστικά από το Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών, μετά από απόφαση του Γενικού Γραμματέα Ε.Ο.Τ., στις ακόλουθες περιπτώσεις. α) σε περίπτωση ανάκλησης του ειδικού σήματος λειτουργίας τουριστικού γραφείου ή Τ.Ε.Ο.Μ. ανακαλείται και η άδεια κυκλοφορίας, η οποία δύναται να επαναχορηγηθεί, ε- φόσον ο ενδιαφερόμενος επανακτήσει το ειδικό σήμα λειτουργίας για την αρχική επιχείρηση ή για επιχείρηση με μορφή μία εκ των δύο νομιμοποιουμένων προς εκτέλεση του μεταφορικού έργου (τουριστικά γραφεία Τ.Ε.Ο.Μ.) β) αν από την ετήσια επιθεώρηση, σύμφωνα με το άρθρο 7 του Ν. 711/1977, το ειδικό τουριστικό λεωφορείο κριθεί ακατάλληλο για ασφαλή κυκλοφορία. γ) μόλις συμπληρωθεί το όριο ηλικίας του λεωφορείου. δ) σε περίπτωση εκπλειστηριασμού. Σε κάθε περίπτωση αναγκαστικής αφαίρεσης του λεωφορείου ως εμπορεύματος ο προηγούμενος κάτοχος, στο όνομα του οποίου είχε εγκριθεί η ά- δεια κυκλοφορίας του λεωφορείου, δύναται να ζητήσει την έγκριση αντικατάστασης αυτού εντός έτους από την ημέρα της αναγκαστικής αφαίρεσης. Μετά την παρέλευση άπρακτης της προθεσμίας χάνεται το δικαίωμα αντικατάστασης του λεωφορείου. 2.3.4. Ο Ν. 2636/98 (Φ.Ε.Κ. 198/Α) Σύσταση εταιριών για την οργάνωση καλλιτεχνικών εκδηλώσεων και για τη διαχείριση της περιουσίας του Ε.Ο.Τ., σύσταση Εθνικού Συμβουλίου Τουρισμού και τροποποιήσεις της νομοθεσίας για τον τουρισμό, στο άρθρο 27, παρ. 2, επιβάλλει πρόστιμο σε όποιον παροτρύνει και παρενοχλεί με οποιονδήποτε τρόπο πρόσωπο ή ομάδα προσώπων να δεχθεί ή να αποκρούσει ταξιδιωτική ή μεταφορική υπηρεσία, υπηρεσίες εστίασης ή ψυχαγωγίας ή τουριστικού καταλύματος ή προϊόντα εμπορικού καταστήματος. Το πρόστιμο, από 200.000 δρχ μέχρι 1.000.000 δρχ (από ƒ586,94 έως ƒ2.934,7), επιβάλλεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα του Ε.Ο.Τ. για κάθε παράβαση, ανάλογα με τη βαρύτητά της. Σε περίπτωση υποτροπής το ανώτατο όριο του προστίμου διπλασιάζεται. Το ίδιο ισχύει και για ό- ποιον, χωρίς άδεια άσκησης του οικείου επαγγέλματος, συναλλάσσεται με πρόσωπο ή ομάδα προσώπων ή διαπραγματεύεται ή μεσολαβεί, με σκοπό να κατευθύνει πελατεία στις παραπάνω υπηρεσίες ή καταστήματα. 2.3.5. Ο Ν. 2741/1999 (Φ.Ε.Κ. 199/Α) Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων, άλλες ρυθμίσεις θεμάτων αρμοδιότητας του Υπουργείου Ανάπτυξης και λοιπές διατάξεις προβλέπει τη δυνατότητα σφράγισης σε περίπτωση λειτουργίας του καταλύματος χωρίς το απαραίτητο Ειδικό Σήμα λειτουργίας (Ε.Σ.Λ.). Σύμφωνα με αυτόν τουριστικές επιχειρήσεις οποιασδήποτε κατηγορίας και λειτουργικής μορφής, που λειτουργούν χωρίς το προβλεπόμενο από τις διατάξεις του νόμου Ε.Σ.Λ., λόγω λήξης της ισχύος, ανάκλησης ή αφαίρεσης του χορηγηθέντος σήματος ή λόγω του γεγονότος ότι ουδέποτε έλαβαν Ε.Σ.Λ., είναι δυνατόν να σφραγίζονται, ύστερα α- πό απόφαση του Ε.Ο.Τ., από όργανα αυτού με τη συνδρομή της αστυνομικής αρχής. 2.3.6. Η υπουργική απόφαση ΟΙΚ. Α-48191/3257/2000 (Φ.Ε.Κ. 1026/Β) Τεχνικές προδιαγραφές τουριστικών τραίνων, προϋποθέσεις έγκρισης τύπου, εξειδίκευση κριτηρίων προσδιορισμού των γεωγραφικών περιοχών κυκλοφορίας, προϋποθέσεις και δικαιολογητικά ταξινόμησης και κάθε άλλη λεπτομέρεια στο άρθρο 9 όπως αυτό επαναδιατυπώθηκε με την ΥΑ Τ/7149 (Φ.Ε.Κ. Β/931/23-7-2002) Τροποποίηση της ΟΙΚ-48191/3257/31/7/2000 (Φ.Ε.Κ.

30 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 1026/Β) απόφασης των Υπουργών Ανάπτυξης και Μεταφορών και Επικοινωνιών, τεχνικές προδιαγραφές τουριστικών τραίνων, προϋποθέσεις έγκρισης τύπου εξειδίκευση κριτηρίων προσδιορισμού των γεωγρφαικών περιοχών κυκλοφορίας. Προϋποθέσεις και δικαιολογητικά ταξινόμηση και κάθε άλλη λεπτομέρεια προβλέπει για τους παραβάτες των διατάξεών της τις ακόλουθες κυρώσεις: α) πρόστιμο ύψους ƒ 293. β) διπλάσιο πρόστιμο, δηλ. ƒ 586, σε περίπτωση πρώτης υποτροπής εντός διετίας. γ) αφαίρεση της άδειας κυκλοφορίας και των κρατικών πινακίδων για χρονικό διάστημα 15 η- μερών, σε περίπτωση δεύτερης υποτροπής εντός διετίας δ) αφαίρεση της άδειας κυκλοφορίας και των κρατικών πινακίδων για χρονικό διάστημα έξι μηνών, σε περίπτωση τρίτης και πέραν υποτροπής. Σε περίπτωση παράβασης της τουριστικής νομοθεσίας, επιβάλλονται οι κυρώσεις του προβλέπονται στην παρ. 6 του άρθρου 30 του Ν. 2636/98 (πρόκειται για τις αναφερόμενες παραπάνω). Τέλος, σε περίπτωση μη εφοδιασμού με το δελτίο τεχνικού ελέγχου, εκτός των άλλων προβλεπόμενων κυρώσεων, προβλέπεται (όπως γινόταν και με την απόφαση 15463/1335/1993) α- φαίρεση των στοιχείων κυκλοφορίας (άδεια και κρατικές πινακίδες), τα οποία επιστρέφονται αφού προσκομιστεί δελτίο τεχνικού ελέγχου σε ισχύ. 3. Επίλογος Από τη μελέτη, σε διαχρονική βάση, του πλαισίου των διοικητικών κυρώσεων που εφαρμόζει η δημόσια διοίκηση του τουρισμού, προκύπτει το συμπέρασμα ότι το τουριστικό κυρωτικό σύστημα είναι διάσπαρτο σε διάφορα νομοθετήματα. Αυτά τροποποιούνται και συμπληρώνονται με στόχο την επίτευξη της βελτίωσης της λειτουργίας των τουριστικών επιχειρήσεων και την περαιτέρω τουριστική ανάπτυξη. Επίσης πληθώρα Υπουργικών Αποφάσεων και αποφάσεων του Γενικού Γραμματέα του ΕΟΤ (που εκδίδονται κατ εξουσιοδότηση νόμου) πλαισιώνει το κυρωτικό σύστημα καθώς αυτές τροποποιούν το ύψος του προστίμου και συχνά μεταφέρουν κυρώσεις από τη μια μορφή τουριστικής επιχείρησης στην άλλη. Έτσι, προκαλείται αναντιστοιχία παράβασης και κύρωσης και γενικότερα σύγχυση το διοικούμενο, η οποία επηρεάζει αρνητικά τις σχέσεις της δημόσιας διοίκησης του τουρισμού και της τουριστικής επιχειρηματικότητας με δυσμενή αντίκτυπο στους καταναλωτές χρήστες του τουριστικού προϊόντος. Ενδεχομένως, στο σύγχρονο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον του τουρισμού, η επικαιροποίηση των διοικητικών κυρώσεων σε αντιστοιχία με το είδος της παράβασης και ανάλογα με τη μορφή της τουριστικής επιχείρησης καθώς και η κωδικοποίηση του τουριστικού κυρωτικού συστήματος να συνέβαλε θετικά στη διαμόρφωση του κατάλληλου κλίματος σχέσεων κράτους και επιχειρηματικότητας με στόχο την περαιτέρω τουριστική ανάπτυξη της χώρας. ΣHMEIΩΣH 1. Bλ. Χατζηνικολάου, Ελισ. (2002). Το δίκαιο των καταλυμάτων και των λοιπών τουριστικών εγκαταστάσεων, Εκδόσεις Προπομπός, Αθήνα. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Βενετσανοπούλου, Μ. (2006). Η κρατική συμβολή στον Τουρισμό. Ιστορική εξέλιξη-θεσμικό πλαίσιο, εκδ. Interbooks, Αθήνα.

ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 31 2. Ευθυμιάτου-Πουλάκου, Αντ. (2006). Επιτομή Τουριστικού Δικαίου, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα, Κομοτηνή. 3. Λύτρας, Σωτ. (1984): Έννοια και Βασική Διάκριση των Κυρώσεων στο Ελληνικό Θετικό Δίκαιο, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Κομοτηνή. 4. Μυλωνόπουλος, Δ. Μέντης, Γρ. Μοίρα, Π. (2005). Εργασιακές Σχέσεις στις Τουριστικές Επιχειρήσεις. Νομική Προσέγγιση, εκδ. Προπομπός, Αθήνα. 5. Χατζηνικολάου, Ελισ. (2002). Το δίκαιο των καταλυμάτων και των λοιπών τουριστικών εγκαταστάσεων, Εκδόσεις Προπομπός, Αθήνα. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ 1. Α.Ν. 1108/1938 (Φ.Ε.Κ. 77/Α) περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως του Α.Ν. 431/1937 και άλλων τινών διατάξεων. 2. Α.Ν. 431/1937 (Φ.Ε.Κ. 10/Α) περί διατάξεων αφορωσών εις τον έλεγχον των ξενοδοχείων και την προστασίαν της πελατείας αυτών. 3. Α.Ν. 864/1937 περί συστάσεως και λειτουργίας τουριστικών ή ταξειδιωτικών γραφείων και περί τουριστικών και εκδρομικών σωματείων. 4. απόφαση Υπουργού Μεταφορών κι Επικοινωνιών 15463/1335/1993 (Φ.Ε.Κ. 429/Β) κυκλοφορία ειδικών συρμών οχημάτων (τουριστικών τραίνων). 5. Ν. 2160/1993 (Φ.Ε.Κ. 118/Α) Ρυθμίσεις για τον τουρισμό και άλλες διατάξεις. 6. Ν. 2160/93 (Φ.Ε.Κ. 118/Α) Ρυθμίσεις για τον τουρισμό και άλλες διατάξεις. 7. Ν. 2446/96 (Φ.Ε.Κ. 276/Α) περί τροποποίησης του Ν. 711/77 περί ειδικών τουριστικών λεωφορείων. 8. Ν. 2636/98 (Φ.Ε.Κ. 198/Α) Σύσταση εταιριών για την οργάνωση καλλιτεχνικών εκδηλώσεων και για τη διαχείριση της περιουσίας του Ε.Ο.Τ., σύσταση Εθνικού Συμβουλίου Τουρισμού και τροποποιήσεις της νομοθεσίας για τον τουρισμό. 9. Ν. 2741/1999 (Φ.Ε.Κ. 199/Α) Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων, άλλες ρυθμίσεις θεμάτων αρμοδιότητας του Υπουργείου Ανάπτυξης και λοιπές διατάξεις. 10. Ν. 393/1976 (Φ.Ε.Κ. 199/Α) περί ιδρύσεως και λειτουργίας τουριστικών γραφείων. 11. Ν. 642/1977 (Φ.Ε.Κ. 200/Α) Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως διατάξεων τινων της περί Ξενοδοχείων Νομοθεσίας. 12. Ν. 710/77 (Φ.Ε.Κ. 283/Α) περί ξεναγών. 13. Ν. 711/1977 (Φ.Ε.Κ. 284/Α) περί ειδικών τουριστικών λεωφορείων. 14. Ν.Δ. 304/1969 (Φ.Ε.Κ. 195/Α) περί μεταφοράς προσώπων δια λεωφορείων αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσεως. 15. Υπουργική Απόφαση ΟΙΚ.Α-48191/3257/2000 (Φ.Ε.Κ. 1026/Β) Τεχνικές προδιαγραφές τουριστικών τραίνων, προϋποθέσεις έγκρισης τύπου, εξειδίκευση κριτηρίων προσδιορισμού των γεωγραφικών περιοχών κυκλοφορίας, προϋποθέσεις και δικαιολογητικά ταξινόμησης και κάθε άλλη λεπτομέρεια. 16. Υπουργική Απόφαση Τ/7149 (Φ.Ε.Κ. 931/Β/23-7-2002) Τροποποίηση της ΟΙΚ-48191/3257/31/7/2000 (Φ.Ε.Κ. 1026/Β) απόφασης των Υπουργών Ανάπτυξης και Μεταφορών και Επικοινωνιών, τεχνικές προδιαγραφές τουριστικών τραίνων, προϋποθέσεις έγκρισης τύπου εξειδίκευση κριτηρίων προσδιορισμού των γεωγραφικών περιοχών κυκλοφορίας. Προϋποθέσεις και δικαιολογητικά ταξινόμηση και κάθε άλλη λεπτομέρεια.