ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ KAI ΠΡΟΝΟΙΑΣ Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ 2.2: «ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΤΩΝ ΚΛΕΙΣΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΕ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ». Μάρτιος 2014 Εμπορική αγορά: ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ: «Ενίσχυση της επιστημονικής και επιχειρησιακής ικανότητας και της τεκμηρίωσης της ΕΣΕΕ» κωδικός ΟΠΣ: 296250 1
Εισαγωγή: η προβληματική της έρευνας Η μελέτη των χωρο-κοινωνικών επιπτώσεων οι οποίες σχετίζονται με τη λειτουργία και εγκατάσταση των επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου, η ΓΕΩΒΑΣΗ, κατατάσσεται πολύ υψηλά στις προτεραιότητες του ερευνητικού έργου του ΙΝΕΜΥ/ΕΣΕΕ. Και τούτο γιατί οι αλλαγές που συντελούνται στη οικονομία τα τελευταία χρόνια επηρεάζουν σημαντικά τη χωροταξία των επιχειρήσεων. Επίσης οι μεταγκαταστάσεις των επιχειρήσεων, η δημιουργία νέων εμπορικών ζωνών, τα νέα εμπορικά πάρκα επικαθορίζουν με τη σειρά τους το παραδοσιακό εμπόριο και πολλές φορές υπονομεύουν και επηρεάζουν αρνητικά τα καταναλωτικά πρότυπα. Στο πλαίσιο αυτό, παράλληλα με την ολοκλήρωση της Γεωβάσης της Αττικής, το ΙΝΕΜΥ/ΕΣΕΕ υλοποιεί την χαρτογράφηση της εμπορικής δραστηριότητας και σε άλλες βασικές πόλεις στοχεύοντας στην συνολική ανάλυση και αποτύπωση της εμπορικής δραστηριότητας σε επίπεδο χώρας. Η ερευνητική πρωτοβουλία του ΙΝΕΜΥ επιχειρεί να καλύψει το κενό πληροφόρησης σε σχέση με την δομή και τη γεωγραφική διάρθρωση της επιχειρηματικότητας σε βασικές πόλεις της χώρας, επιδιώκοντας να προσφέρει χρήσιμα ερευνητικά δεδομένα στους περιφερειακούς φορείς του εμπορίου αλλά και σε κάθε ενδιαφερόμενο για τον κλάδο. Η χαρτογράφηση και αποτύπωση της εμπορικής επιχειρηματικής δραστηριότητας της ς πραγματοποιείται για τρίτη φορά από το ΙΝΕΜΥ/ΕΣΕΕ. Ωστόσο σε αυτή τη φάση διενεργείται για δεύτερη φορά η λεπτομερής απογραφή και ανάλυση της επιχειρηματικής δραστηριότητας του εμπορικού κέντρου της πόλης. Η καταγραφή ακολουθεί την μέθοδο της συνολικής απογραφής του οριζόμενου ερευνητικού πεδίου, δίνοντας τη δυνατότητα να εξεταστεί η συγκεκριμένη εμπορική περιοχή στο σύνολο της, αλλά και παράλληλα να είναι δυνατή η ανά δρόμο ανάλυση. Στον χάρτη που ακολουθεί παρουσιάζεται το ερευνητικό πεδίο της απογραφής. Συγκεκριμένα ορίστηκε η περιοχή που πλαισιώνεται από τους δρόμους: Καραϊσκάκη (πάνω όριο)- Αράτου (δεξιό όριο) Όθωνος Αμαλίας (κάτω όριο)- Γούναρη (αριστερό όριο). Χάρτης 1: Οριοθέτηση περιοχής απογραφής 2
Α. Η απογραφή του εμπορικού κέντρου Βασικές διαπιστώσεις Είναι γνωστό ότι η κατανάλωση σήμερα δεν εστιάζεται μόνο στο εμπόρευμα αυτό καθαυτό αλλά έχει επεκταθεί και στην κατανάλωση τόπων αλλά και συμβολισμών σχετικών ή άσχετων με το προς πώληση προϊόν. Είναι εξαιρετικά σημαντικό για την κατανόηση της γεωγραφίας της κατανάλωσης και κατ' επέκταση του εμπορίου, η αναλυτική διάκριση ανάμεσα στην πώληση, την ανταλλαγή και την κατανάλωση. Η αγορά αγαθών/εμπορευμάτων ενδέχεται να περιλαμβάνει και την κατανάλωση των τόπων εμπορίου αυτών καθαυτών. Οι τόποι αυτοί αποτελούν ταυτόχρονα το φυσικό πεδίο της ανταλλαγής εμπορευμάτων αλλά και συμβολικές/μεταφορικές περιοχές. Αναδεικνύεται λοιπόν έτσι μία νέα γεωγραφική διάσταση του εμπορίου που μπορεί να παράξει ερμηνευτικά σχήματα ως προς τη χωροθέτηση συγκεκριμένων κλάδων εμπορίου και ιδιαίτερα φιρμών με υψηλή συμβολική 3
αξία καθώς δεν έχει σημασία μόνο το τι αγοράζει κάποιος αλλά και από που το αγοράζει. Στο πλαίσιο αυτό, όταν γίνεται λόγος για το «εμπορικό κέντρο» ενός γεωγραφικά καθορισμένου χώρου, δεν αναφερόμαστε μόνο σε έναν τόπο πώλησης και αγοράς εμπορικών προϊόντων, αλλά σε έναν πολύλειτουργικό και ετερογενές πεδίο δραστηριοτήτων. Επιχειρώντας τη διατύπωση ενός λειτουργικού ορισμού του «εμπορικού κέντρου», αυτό θα μπορούσε να περιγραφεί ως μια σαφώς ορισμένη περιοχή η οποία χαρακτηρίζεται από τα εξής: Εύκολη πρόσβαση με μέσα μαζικής μεταφοράς Πολύ έντονη συγκέντρωση επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου Έντονη συγκέντρωση επιχειρήσεων εστίασης Σημαντική συγκέντρωση άλλων επιχειρήσεων υποστηρικτικών του εμπορικού κέντρου Είναι σαφές ότι η αναλογία των διαφορετικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε ένα παραδοσιακό εμπορικό κέντρο ποικίλει, διαμορφώνοντας την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του εκάστοτε εμπορικού κέντρου. Σε κάθε περίπτωση όμως, ο κοινός τόπος είναι η αριθμητική υπεροχή των εμπορικών επιχειρήσεων. Στο χάρτη 2 φαίνεται η συγκέντρωση του συνόλου της επιχειρηματικής δραστηριότητας στο κέντρο της πόλης όπως αυτή προκύπτει από τη χαρτογράφηση της πυκνότητας της επαγγελματικής στέγης. Όπως είναι αναμενόμενο στις περιοχές με τον πιο σκούρο χρωματισμό έχουμε και μεγαλύτερες χωρικές συγκεντρώσεις. Για τη χαρτογράφηση τόσο των συγκεκριμένων πυκνοτήτων όσο και των υπόλοιπων που θα ακολουθήσουν επιλέχθηκε ο αλγόριθμος γραμμικής παρεμβολής του Silverman o οποίος αναδεικνύει πυκνότητες σημείων στο γεωγραφικό χώρο μεταξύ πλήθους σημείων στο χώρο και ο οποίος τις περισσότερες φορές αναφέρεται ως Kernel Density. 4
Χάρτης 2: Χωρικές συγκεντρώσεις επαγγελματικής στέγης 5
Όπως αποτυπώνεται στο χάρτη, σημαντική είναι η συγκέντρωση επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου σε όλη την έκταση του επιλεγμένου πεδίου, γεγονός που επιβεβαιώνει και την επιλογή της απογραφικής περιοχής. Κατά τόπους παρατηρούνται ιδιαίτερα έντονες συγκεντρώσεις, που κυρίως εντοπίζονται στα οικοδομικά τετράγωνα περιμετρικά της πλατείας Γεωργίου. Πέρα όμως από τη γενική χωροθέτηση της επαγγελματικής στέγης μπορούμε να διακρίνουμε επιμέρους εμπορικές πιάτσες. Για τις ανάγκες της παρούσας έρευνας επιλέχθηκε (βάσει του πλήθους που εμφανίζουν) να απεικονιστούν οι συγκεντρώσεις των παρακάτω κλάδων: 47.71 Λιανικό εμπόριο ενδυμάτων σε εξειδικευμένα καταστήματα 47.72 Λιανικό εμπόριο υποδημάτων και δερμάτινων ειδών σε εξειδικευμένα καταστήματα 47.77 Λιανικό εμπόριο ρολογιών και κοσμημάτων σε εξειδικευμένα καταστήματα 6
47.21-47.29 Όλοι οι κλάδοι του λιανικού εμπορίου τροφίμων 56.10-56.30 Όλοι οι κλάδοι που αφορούν την εστίαση 47.51-47.53-47.59 Κλάδοι που αφορούν τα είδη σπιτιού (έπιπλα λευκά είδη) Χάρτης 3: Χωρικές συγκεντρώσεις λιανικού εμπορίου: Ένδυση-Υπόδηση 7
Στον χάρτη παρατηρείται έντονη συγκέντρωση επιχειρήσεων ένδυσηςυπόδησης σε όλο το απογραφικό πεδίο. Ο κλάδος της ένδυσης-υπόδησης είναι ο πολυπληθέστερος, από άποψη επιχειρήσεων, στο εμπορικό κέντρο της ς, υπερβαίνοντας το 20% του συνόλου των καταγραφών (22,7%). Αναλυτικότερα φαίνεται ότι πιο έντονη συγκέντρωση παρουσιάζουν οι επιχειρήσεις ένδυσης-υπόδησης στην περιοχή που ορίζεται από τις κεντρικές παράλληλες εμπορικές οδούς (Ρήγα Φεραίου -Μαιζώνος -Κορίνθου - Κανακάρη), με μεγαλύτερη πυκνότητα στο κομμάτι δεξιά από την πλατεία Γεωργίου, όπου οι κεντρικές αρτηρίες διασταυρώνονται με δύο δρόμους με επίσης έντονο εμπορικό χαρακτήρα την Ερμού και την Αγίου Νικολάου. Η χωρική κατανομή των επιχειρήσεων του κλάδου όπως αποτυπώνεται στον χάρτη, επιβεβαιώνεται και από τα αριθμητικά δεδομένα. Στον παρακάτω πίνακα παραθέτονται οι βασικότεροι δρόμοι με βάση τη συγκέντρωση επιχειρήσεων ένδυσης υπόδησης. Εκτός από το πλήθος των καταστημάτων του κλάδου για κάθε δρόμο, αναφέρεται και το ποσοστό συμμετοχής του 8
δρόμου 1 στον συνολικό πλήθος επιχειρήσεων του κλάδου στο κέντρο της ς. ΕΜΠΟΡΙΚΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΚΛΑΔΟΣ: ΕΝΔΥΣΗΣ -ΥΠΟΔΗΣΗΣ ΠΛΗΘΟΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΔΡΟΜΟΥ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ Κορίνθου 56 16,9% Ρήγα Φεραίου 52 15,7% Μαιζώνος 50 15,1% Ερμού 40 12,1% κανακάρη 38 11,5% Αγίου Νικόλαου 29 8,8% Πατρέως 13 3,9% Βότση 11 3,3% Γεροκωστοπούλου 9 2,7% Κολοκοτρώνη 7 2,1% 1 Έχουν συμπεριληφθεί οι δρόμοι που συμμετέχουν στον κλάδο με ποσοστό >2%. 9
Χάρτης 4: Χωρικές συγκεντρώσεις λιανικού εμπορίου: Κοσμηματοπωλεία και άλλα εξειδικευμένα καταστήματα Όσον αφορά τις συγκεντρώσεις επιχειρήσεων του κλάδου «Κοσμηματοπωλεία και άλλα εξειδικευμένα καταστήματα», φαίνεται ότι υπάρχει σημαντική συγκέντρωση σε όλη την έκταση του πεδίου της απογραφής η οποία ακολουθεί μια ομοιόμορφη σχεδόν κατανομή. Όπως φαίνεται στον χάρτη, σχετικά έντονη είναι η παρουσία «Κοσμηματοπωλείων και άλλων εξειδικευμένων καταστημάτων» επί των οδών Κορίνθου και Ρήγα Φεραίου που στεγάζουν πάνω από το 30% του συνόλου των επιχειρήσεων του κλάδου στο κέντρο της ς. Αξίζει επίσης να αναφερθεί η υψηλή συγκέντρωση που αποτυπώνεται στον χάρτη αριστερά της πλατείας Γεωργίου στο ύψος των οδών Πατρέως και Παντανάσσης. 10
ΚΛΑΔΟΣ: ΚΟΣΜΗΜΑ (Κοσμήματα, ρολόγια, φωτογραφικά και οπτικά είδη, αναμνηστικά και είδη λαϊκής τέχνης) ΕΜΠΟΡΙΚΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΠΛΗΘΟΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΔΡΟΜΟΥ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ Κορίνθου 30 18,9% Ρήγα Φεραίου 20 12,6% Κανακάρη 16 10,1% Μαιζώνος 14 8,8% Παντανάσσης 11 6,9% Πατρέως 11 6,9% Αγίου 9 5,7% Νικολάου Ερμού 7 4,4% Κολοκοτρώνη 7 4,4% Βότση 6 3,8% Καραϊσκάκη 5 3,1% φιλοποίμενος 5 3,1% Αγίου 4 2,5% Ανδρέου Πλατεία Γεωργίου Α 4 2,5% 11
Χάρτης 5: Χωρικές συγκεντρώσεις όλων των δραστηριοτήτων που αφορούν την εστίαση Ο παραπάνω χάρτης απεικονίζει τις συγκεντρώσεις των επιχειρήσεων του κλάδου της εστίασης στο εμπορικό κέντρο της ς. Είναι αρκετά εμφανές από την εικόνα του χάρτη ότι παρουσιάζονται πολύ έντονες συγκεντρώσεις επιχειρήσεων εστίασης σε όλη την έκταση του εμπορικού κέντρου, ενώ σε ορισμένες περιοχές λόγω της μεγάλης γειτνίασης των επιχειρήσεων του κλάδου δημιουργείται το φαινόμενο της «πιάτσας». Ειδικότερα, πυκνότερη είναι η παρουσία των επιχειρήσεων εστίασης στους δρόμους γύρω από την πλατεία Γεωργίου, αλλά και περιμετρικά της πλατείας Όλγας. Αναλυτικότερα, πολύ έντονες συγκεντρώσεις διαπιστώνονται σε όλη την έκταση της Ρήγας Φεραίου από την πλατεία Όλγας μέχρι την Γούναρη, που η πρόσφατη πεζοδρόμηση της, την ανέδειξε σε έναν από τα πλέον εμπορικά και ζωντανά κομμάτια της πόλης. Με βάση τα ποσοτικά στοιχεία η Ρήγα Φεραίου 12
συγκεντρώνει πλέον το μεγαλύτερο πλήθος επιχειρήσεων εστίασης στο εμπορικό κέντρο της ς. Όπως αναφέρεται και στον ακόλουθο πίνακα, έπονται με βάση το ποσοστό συμμετοχής τους στον κλάδο της εστίασης οι δρόμοι: Αγίου Ανδρέου, Παντανάσσης και Μαιζώνος. ΕΜΠΟΡΙΚΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΚΛΑΔΟΣ: ΕΣΤΙΑΣΗ ΠΛΗΘΟΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΔΡΟΜΟΥ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ Ρήγα Φεραίου 27 14,8% Αγίου Ανδρέου 18 9,8% Παντανάσσης 17 9,3% Μαιζώνος 16 8,7% Πλατεία Γεωργίου 13 7,1% Α Αράτου 12 6,6% Κολοκοτρώνη 12 6,6% Κορίνθου 10 5,5% Αγίου Νικολάου 9 4,9% Κανακάρη 8 4,4% Πατρέως 8 4,4% Όθωνος Αμαλίας 7 3,8% Καραϊσκάκη 6 3,3% Γεροκωστοπούλου 5 2,7% Φιλοποίμενος 4 2,2% 13
Χάρτης 6: Χωρικές συγκεντρώσεις όλων των κλάδων που αφορούν την κατηγορία των τροφίμων Ο κλάδος των τροφίμων παρουσιάζει μικρότερο πλήθος επιχειρήσεων εντός του πεδίου της απογραφής σε σύγκριση με την εστίαση, συγκεντρώνοντας το 5,34% του συνόλου των καταγραφών. Η χωρική κατανομή των επιχειρήσεων εμπορίας τροφίμων παρουσιάζει σημαντικά υψηλότερη πυκνότητα στην περιοχή του εμπορικού κέντρου που εκτείνεται κυρίως πάνω από την πλατεία Γεωργίου Α, ενώ εμφανίζονται κατά τόπους ιδιαίτερα έντονες συγκεντρώσεις, ιδιαίτερα επί των οδών «Κανακάρη» και «Κορίνθου». 14
Στον παρακάτω πίνακα απεικονίζονται αναλυτικά οι δρόμοι με την μεγαλύτερη συμμετοχή 2 στο σύνολο των επιχειρήσεων του κλάδου. ΕΜΠΟΡΙΚΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΚΛΑΔΟΣ: ΤΡΟΦΙΜΑ ΠΛΗΘΟΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΔΡΟΜΟΥ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ Κανακάρη 14 17,9% Κορίνθου 11 14,1% Ρήγα Φεραίου 11 14,1% Αγίου Ανδρέου 8 10,3% Μαιζώνος 7 9,0% Αγίου Νικολάου 5 6,4% Γεροκωστοπούλου 4 5,1% Καραϊσκάκη 3 3,8% Κολοκοτρώνη 3 3,8% Φιλοποίμενος 3 3,8% Γούναρη 2 2,6% Ερμού 2 2,6% Πατρέως 2 2,6% Πλατεία Γεώργιου Α 2 2,6% 2 Έχουν συμπεριληφθεί οι δρόμοι που συμμετέχουν στον κλάδο με ποσοστό >2%. 15
Χάρτης 7: Χωρικές συγκεντρώσεις των κλάδων που αφορούν την κατηγορία «Λευκά είδη-είδη σπιτιού» Τα «Λευκά είδη-είδη σπιτιού» αποτελούν μια σύνθετη κατηγορία επιχειρήσεων που περιλαμβάνει επιχειρήσεις οικιακού εξοπλισμού παντός τύπου (εμπόριο επίπλων, εμπόριο λευκών ειδών, τα είδη οικιακού εξοπλισμού, το εμπόριο φωτιστικών κτλ), αλλά και επιχειρήσεις κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων σε εξειδικευμένα καταστήματα. Η κατηγορία αυτή στο εμπορικό κέντρο της ς, συγκεντρώνει ένα μικρό αλλά αξιοσημείωτο τμήμα του συνόλου των καταγραφών, της τάξεως του 6,23%. Οι επιχειρήσεις της κατηγορίας, συγκεντρώνονται κυρίως επί των οδών Κανακάρη (στο τμήμα των οδών Γεροκωστοπούλου-Ερμού), Καραϊσκάκη, Ερμού και Κορίνθου. 16
ΚΛΑΔΟΣ: ΛΕΥΚΑ ΕΙΔΗ-ΕΙΔΗ ΣΠΙΤΙΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΠΛΗΘΟΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΔΡΟΜΟΥ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ Κανακάρη 16 17,6% Κολοκοτρώνη 10 11,0% Ερμού 9 9,9% Κορίνθου 7 7,7% Γεροκωστοπούλου 6 6,6% Αγίου Νικόλαου 5 5,5% Γούναρη 5 5,5% Καραϊσκάκη 5 5,5% Παντανάσσης 5 5,5% Πατρέως 5 5,5% Ρήγα Φεραίου 5 5,5% Μαιζώνος 4 4,4% Αράτου 3 3,3% Βότση 2 2,2% Πλατεία Γεωργίου 2 2,2% Α Φιλοποίμενος 2 2,2% 17
Β. Η καταγραφή των λουκέτων Γενικές Διαπιστώσεις Στο πλαίσιο της απογραφής του εμπορικού κέντρου, καταμετρήθηκαν συνολικά όλες οι κλειστές επιχειρήσεις στον οριζόμενο ερευνητικό χώρο. Στον χάρτη που ακολουθεί, τα κόκκινα σημεία αναπαριστούν το πλήθος των κλειστών καταστημάτων που διαπιστώθηκαν στο πεδίο. Χάρτης 8: Κλειστά καταστήματα Σε αριθμούς, η συνολική απογραφή του εμπορικού κέντρου είχε ως αποτέλεσμα τη διαπίστωση 322 κλειστών επιχειρήσεων σε σύνολο 1.460 επιχειρήσεων /επαγγελματικών στεγών, ποσοστό δηλαδή 22,05%. Γενικά, θετική είναι η διαπίστωση ότι η αναλογία των κλειστών προς τις ανοιχτές επιχειρήσεις 18
σημείωσε πτώση σε σύγκριση με την προηγούμενη καταγραφή (24,10%, Σεπτέμβριος 2013). ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΛΕΙΣΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ: ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΛΕΙΣΤΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΚΛΕΙΣΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013 1.513 365 24,1% ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 1.460 322 22,05% Οι κενές επαγγελματικές στέγες όπως επιβεβαιώνεται από την αναλογία τους, αλλά και όπως προκύπτει από την απεικόνιση τους στον προηγούμενο χάρτη, παρουσιάζονται με έντονη συχνότητα σε όλη σχεδόν την έκταση απογραφικού πεδίου. Περισσότερο ενδεικτικός όμως ως προς τη χωρική κατανομή των «λουκέτων» είναι ο ακόλουθος χάρτης που αποτυπώνει την σχετική πυκνότητα των συγκεντρώσεων των κλειστών καταστημάτων με αντίστοιχης έντασης χρωματική απόχρωση. Χάρτης 9: Χωρικές συγκεντρώσεις κλειστών καταστημάτων 19
Όπως μπορούμε να συμπεράνουμε από την εικόνα του χάρτη, μεγαλύτερες συγκεντρώσεις κλειστών επιχειρήσεων διαπιστώνουμε στο κομμάτι που εκτείνεται κυρίως πάνω από την οδό Μαιζώνος. Τα αριθμητικά στοιχεία που παρουσιάζονται στη συνέχεια της έκθεσης επιβεβαιώνουν την εικόνα του χάρτη. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι η Ρήγα Φεραίου και μετά η Μαιζώνος είναι οι δρόμοι με τα χαμηλότερα ποσοστά λουκέτων (7,09% & 11,29% αντιστοίχως). Ειδικές Διαπιστώσεις Δρόμοι με υψηλό ποσοστό κλειστών επιχειρήσεων Μεταξύ των εμπορικών δρόμων μέσα στο πεδίο των καταγραφών υπάρχουν ορισμένοι στους οποίους διαπιστώνονται ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά συγκέντρωσης κλειστών επιχειρήσεων. Ειδικότερα, στους δρόμους που 20
περιλαμβάνονται στην ακόλουθη λίστα τα ποσοστά των λουκέτων υπερβαίνουν το 35%. Αράτου 43,8% Καραϊσκάκη 43,3% Βότση 43,3% Όθωνος Αμαλίας 42,9% Φιλοποίμενος 42% Αγίου Ανδρέου 39,3% Η κατανομή των κλειστών επιχειρήσεων ανά δρόμο στο κέντρο της ς σε συνδυασμό με την εικόνα που προκύπτει από τις συγκεντρώσεις των ανοιχτών επιχειρήσεων ανά κλάδο οδηγεί στο γενικό συμπέρασμα ότι το φαινόμενο των λουκέτων έχει πλήξει κυρίως μικρούς δρόμους που συγκεντρώνουν ο καθένας ποσοστό μικρότερο του 5% στο σύνολο των επαγγελματικών στεγών του πεδίου. Η ανάλυση των κατανομών ανά δρόμων μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι υψηλότερες αναλογίες κλειστών που υπερβαίνουν το 40% εντοπίζονται όσο απομακρυνόμαστε από την πλατεία Γεωργίου και την Ρήγα Φεραίου, προσεγγίζοντας δηλαδή τα όρια του απογραφόμενου πεδίου. Αναλυτικότερα, Στο αριστερό όριο του πεδίου, δρόμοι με ρεκόρ κλειστών είναι η Φιλοποίμενος και η Βότση. Ακριβώς στο δεξιό όριο του εμπορικού κέντρου, η Αράτου σημειώνει επίσης πολύ υψηλή αναλογία κλειστών επαγγελματικών στεγών (43,8%). 21
Το φαινόμενο των λουκέτων είναι ιδιαίτερα εκτεταμένο επίσης και στην κάτω πλευρά του εμπορικού κέντρου δηλαδή στην παραλιακή οδό Όθωνος Αμαλίας και στον αμέσως επόμενο παράλληλο την Αγίου Ανδρέου. Ο τελευταίος δρόμος στην πάνω πλευρά του εμπορικού κέντρου, η Καραϊσκάκη, βρέθηκε να έχει επίσης με αυξημένο ποσοστό «λουκέτων» (37,9%). Αναλυτικότερα, στο παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται το σύνολο των επαγγελματικών στεγών και η αναλογία των κλειστών για όλους τους δρόμους του πεδίου. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΛΕΙΣΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΝΑ ΔΡΟΜΟ ΣΤΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013 ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 ΕΜΠΟΡΙΚΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΥΝΟΛΟ ΚΛΕΙΣΤΩΝ ΑΝΑΛΟΓΙΑ Αράτου 45,1% 48 21 43,8% Φιλοποίμενος 41,2% 50 21 42% Όθωνος Αμαλίας 40,6% 35 15 42,9% Αγίου Ανδρέου 39,2% 84 33 39,3% Καραϊσκάκη 37,9% 67 29 43,3% Βότση 35,6% 60 26 43,3% Αγίου Νικόλαου 32,2% 89 20 22,5% Κανακάρη 22,8% 161 34 21,1% Γούναρη 21,7% 45 11 24,4% 22
Γεροκωστοπούλου 21,4% 41 7 17,1% Ερμού 20,7% 91 15 16,5% Κολοκοτρώνη 20,6% 64 13 20,3% Πατρέως 20,5% 74 13 17,6% Παντανάσσης 18% 59 6 10,2% Πλατεία Γεωργίου 17,1% 35 7 20% Κορίνθου 15,7% 172 20 11,6% Μαιζώνος 11,3% 124 14 11,3% Ρήγα Φεραίου 8,4% 141 10 7,1% Σύνολο 23,8% 1440 315 21,9% *έχουν επιλεχθεί οι εμπορικοί δρόμοι με αριθμό επιχειρήσεων Ν>30, από το συνολικό πεδίο απογραφής Εξετάζοντας τα ανά δρόμο ποσοστά των «λουκέτων», σε σύγκριση με το αντίστοιχο ποσοστό στο σύνολο του εμπορικού κέντρου (21,9%), μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι η έκταση του φαινομένου παρουσιάζει σημαντικές χωρικές διαφοροποιήσεις, αφού το εύρος των τιμών της αναλογίας είναι πολύ μεγάλο, με πολλούς δρόμους να αποκλίνουν σημαντικά από το μέσο ποσοστό, είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω. Ειδικότερα οι τιμές της αναλογίας κυμαίνονται από 43,8% (Αράτου) έως και 7,1% (Ρήγα Φεραίου). Συμπερασματικά, η χωρική ανάλυση του φαινομένου αναδεικνύει αντιθετικές τάσεις εντός του εμπορικού κλάδου στο τοπικό επίπεδο της πόλης της ς. Η οικονομική κρίση δεν ασκεί ομοιόμορφη και ισοβαρή επίδραση στις επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου, ενώ οι οικονομικές πιέσεις που δέχεται ο κλάδος οδηγούν σε αναδιαρθρώσεις και σε χωρικό επίπεδο. Από τα αναλυτικά ποσοστά επιβεβαιώνεται το γενικό συμπέρασμα ότι το φαινόμενο των λουκέτων στο εμπορικό κέντρο της ς έχει πλήξει περισσότερο μικρούς δρόμους, ενώ η εμπορική δραστηριότητα τείνει να συγκεντρώνεται περισσότερο σε ένα στενό πυρήνα που έχει σαν βασικούς άξονες την Ρήγα Φεραίου και τη Μαιζώνος με κεντρικό σημείο αναφοράς την πλατεία Γεωργίου. 23
24
Μεθοδολογία απογραφής εμπορικού κέντρου Στο πλαίσιο της έρευνας έχει αναπτυχθεί ένα εργαλείο/λογισμικό για την άμεση καταγραφή και αποθήκευση των σημείων που θα κληθούν οι απογραφείς να καταγράψουν. Βασική ιδέα ήταν να υλοποιήσουμε ένα λογισμικό που να ελαχιστοποιεί το χρόνο καταγραφής στο πεδίο αλλά και επεξεργασίας στο «γραφείο» εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα το μέγιστο δυνατό βαθμό τυποποίησης και ομοιογένειας των δεδομένων ενώ παράλληλα να εκμεταλλεύεται πλήρως τις δυνατότητες που διαθέτει ένα μέσο κινητό τηλέφωνο τύπου Smart Phone (GPS). Με τη διαδικασία αυτή διασφαλίζουμε περαιτέρω την απρόσκοπτη διαχρονική επεξεργασία των δεδομένων. Έπειτα από μία συνοπτική έρευνα αγοράς σχετικά με τις δυνατότητες που παρέχουν τα επιμέρους λειτουργικά συστήματα των Smart Phones (Android, Symbian, ios, Windows Mobile) καταλήξαμε στην επιλογή κινητού τηλεφώνου με λογισμικό Android καθώς είναι τα περισσότερο διαδεδομένα αλλά και τα μόνα που επέτρεπαν το να δουλέψει εφαρμογή που δημιουργείται από τρίτο «μη διαπιστευμένο» πρόσωπο. Ακολούθησε η μελέτη των διαθέσιμων βιβλιοθηκών για την δημιουργία εφαρμογών για κινητά τηλεφώνα Android. Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν αφορούσαν το σύνολο της επιχειρηματικής δραστηριότητας που εντοπίζεται στην περιοχή και ακολουθούν την κωδικοποίηση ΣΤΑΚΟΔ 2008 και είναι σε τετραψήφια ανάλυση αφού σε αυτό το επίπεδο μπορούμε να διακρίνουμε ορισμένες βασικές κατηγορίες από άλλες. 25
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (ΣΤΑΚΟΔ2008) ΣΤΟ ΑΠΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΠΛΗΘΟΣ ΤΩΝ ΣΤΑΚ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣ ΚΑΤΑΓΡΑ ΟΔ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΕΩΝ ΦΩΝ 47.71 Λιανικό εμπόριο ενδυμάτων σε εξειδικευμένα καταστήματα 265 18,15% 56.30 Δραστηριότητες παροχής ποτών 135 9,25% 47.78 Άλλο λιανικό εμπόριο καινούργιων ειδών σε εξειδικευμένα καταστήματα 95 6,51% 47.72 Λιανικό εμπόριο υποδημάτων και δερμάτινων ειδών σε εξει-δικευμένα καταστήματα 66 4,52% 47.77 Λιανικό εμπόριο ρολογιών και κοσμημάτων σε εξειδικευμένα καταστήματα 64 4,38% 56.10 Δραστηριότητες υπηρεσιών εστιατορίων και κινητών μονά-δων εστίασης 48 3,29% Λιανικό εμπόριο ψωμιού, αρτοσκευασμάτων και λοιπών ει-δών αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής σε 47.24 εξειδικευμένα καταστήματα 37 2,53% Λιανικό εμπόριο επίπλων, φωτιστικών και άλλων ειδών οικιακής χρήσης σε εξειδικευμένα 47.59 καταστήματα 37 2,53% 47.73 Λιανικό εμπόριο φαρμακευτικών ειδών (φαρμακεία) 34 2,33% 47.51 Λιανικό εμπόριο κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων σε εξειδικευμένα καταστήματα 30 2,05% 47.75 Λιανικό εμπόριο καλλυντικών και ειδών καλλωπισμού σε εξειδικευμένα καταστήματα 25 1,71% 96.02 Δραστηριότητες κομμωτηρίων, κουρείων και κέντρων αισθητικής 24 1,64% 47.54 Λιανικό εμπόριο ηλεκτρικών οικιακών συσκευών σε εξειδικευμένα καταστήματα 23 1,58% 47.64 Λιανικό εμπόριο αθλητικού εξοπλισμού σε εξειδικευμένα κα-ταστήματα 22 1,51% 47.11 Λιανικό εμπόριο σε μη εξειδικευμένα καταστήματα που πω-λούν κυρίως τρόφιμα, ποτά ή καπνό 21 1,44% 47.52 Λιανικό εμπόριο σιδηρικών, χρωμάτων και τζαμιών σε εξειδικευμένα καταστήματα 15 1,03% 47.61 Λιανικό εμπόριο βιβλίων σε εξειδικευμένα καταστήματα 15 1,03% 47.29 Λιανικό εμπόριο άλλων τροφίμων σε εξειδικευμένα καταστήματα 13 0,89% 74.20 Φωτογραφικές δραστηριότητες 13 0,89% Αναπαραγωγή φωτοτυπιών, προετοιμασία εγγράφων και άλλες ειδικευμένες δραστηριότητες 82.19 γραμματειακής υποστήριξης 13 0,89% Λιανικό εμπόριο λουλουδιών, φυτών, σπόρων, λιπασμάτων, ζώων συντροφιάς και σχετικών 47.76 ζωοτροφών σε εξειδικευμένα καταστήματα 12 0,82% 92.00 Τυχερά παιχνίδια και στοιχήματα 12 0,82% 47.65 Λιανικό εμπόριο παιχνιδιών κάθε είδους σε εξειδικευμένα κα-ταστήματα 11 0,75% 79.11 Δραστηριότητες ταξιδιωτικών πρακτορείων 11 0,75% 47.23 Λιανικό εμπόριο ψαριών, καρκινοειδών και μαλακίων σε εξειδικευμένα καταστήματα 10 0,68% Λιανικό εμπόριο ηλεκτρονικών υπολογιστών, περιφερειακών μονάδων υπολογιστών και λογισμικού σε 47.41 εξειδικευμένα κα-ταστήματα 9 0,62% 47.26 Λιανικό εμπόριο προϊόντων καπνού σε εξειδικευμένα καταστήματα 8 0,55% 47.74 Λιανικό εμπόριο ιατρικών και ορθοπεδικών ειδών σε εξειδικευμένα καταστήματα 8 0,55% 18.12 Άλλες εκτυπωτικές δραστηριότητες 7 0,48% Εμπορικοί αντιπρόσωποι που μεσολαβούν στην πώληση καυσίμων, μεταλλευμάτων, μετάλλων και 46.12 βιομηχανικών χημι-κών προϊόντων 7 0,48% 47.62 Λιανικό εμπόριο εφημερίδων και γραφικής ύλης σε εξειδικευμένα καταστήματα 7 0,48% 47.21 Λιανικό εμπόριο φρούτων και λαχανικών σε εξειδικευμένα καταστήματα 6 0,41% 26
61.20 Ασύρματες τηλεπικοινωνιακές δραστηριότητες 6 0,41% 95.29 Επισκευή άλλων ειδών προσωπικής και οικιακής χρήσης 6 0,41% 47.42 Λιανικό εμπόριο τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού σε εξειδικευμένα καταστήματα 5 0,34% 65.11 Ασφάλειες ζωής 5 0,34% 85.53 Δραστηριότητες σχολών οδηγών 5 0,34% 95.23 Επιδιόρθωση υποδημάτων και δερμάτινων ειδών 5 0,34% 32.99 Άλλες μεταποιητικές δραστηριότητες π.δ.κ.α. 4 0,27% 43.22 Υδραυλικές και κλιματιστικές εγκαταστάσεις θέρμανσης και ψύξης 4 0,27% 47.25 Λιανικό εμπόριο ποτών σε εξειδικευμένα καταστήματα 3 0,21% 47.43 Λιανικό εμπόριο εξοπλισμού ήχου και εικόνας σε εξειδικευμένα καταστήματα 3 0,21% 47.63 Λιανικό εμπόριο εγγραφών μουσικής και εικόνας σε εξειδικευμένα καταστήματα 3 0,21% 49.31 Αστικές και προαστιακές χερσαίες μεταφορές επιβατών 3 0,21% 53.20 Άλλες ταχυδρομικές και ταχυμεταφορικές δραστηριότητες 3 0,21% 68.31 Μεσιτικά γραφεία ακινήτων 3 0,21% 74.90 Άλλες επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες π.δ.κ.α. 3 0,21% 96.04 Δραστηριότητες σχετικές με τη φυσική ευεξία 3 0,21% 46.46 Χονδρικό εμπόριο φαρμακευτικών προϊόντων 2 0,14% 61.10 Ενσύρματες τηλεπικοινωνιακές δραστηριότητες 2 0,14% Δραστηριότητες λογιστικής, τήρησης βιβλίων και λογιστικού ελέγχου παροχή φορολογικών 69.20 συμβουλών 2 0,14% 86.90 Άλλες δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας 2 0,14% 94.92 Δραστηριότητες πολιτικών οργανώσεων 2 0,14% 96.01 Πλύσιμο και (στεγνό) καθάρισμα κλωστοϋφαντουργικών και γούνινων προϊόντων 2 0,14% 45.40 Πώληση, συντήρηση και επισκευή μοτοσικλετών και των με-ρών και εξαρτημάτων τους 1 0,07% 46.69 Χονδρικό εμπόριο άλλων μηχανημάτων και εξοπλισμού 1 0,07% 47.22 Λιανικό εμπόριο κρέατος και προϊόντων κρέατος σε εξειδικευμένα καταστήματα 1 0,07% 47.30 Λιανικό εμπόριο καυσίμων κίνησης σε εξειδικευμένα καταστήματα 1 0,07% 47.53 Λιανικό εμπόριο χαλιών, κιλιμιών και επενδύσεων δαπέδου και τοίχου σε εξειδικευμένα καταστήματα 1 0,07% 47.79 Λιανικό εμπόριο μεταχειρισμένων ειδών σε καταστήματα 1 0,07% 58.13 Έκδοση εφημερίδων 1 0,07% Άλλες δραστηριότητες χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, με εξαίρεση τις ασφάλειες και τα 64.99 συνταξιοδοτικά ταμεία π.δ.κ.α. 1 0,07% 71.12 Δραστηριότητες μηχανικών και συναφείς δραστηριότητες παροχής τεχνικών συμβουλών 1 0,07% 73.11 Διαφημιστικά γραφεία 1 0,07% 85.52 Πολιτιστική εκπαίδευση 1 0,07% 85.59 Άλλη εκπαίδευση π.δ.κ.α. 1 0,07% 85.60 Εκπαιδευτικές υποστηρικτικές δραστηριότητες 1 0,07% 90.03 Καλλιτεχνική δημιουργία 1 0,07% 94.20 Δραστηριότητες συνδικαλιστικών οργανώσεων 1 0,07% 94.99 Δραστηριότητες άλλων οργανώσεων π.δ.κ.α. 1 0,07% 95.11 Επισκευή ηλεκτρονικών υπολογιστών και περιφερειακού εξοπλισμού 1 0,07% 95.22 Επισκευή συσκευών οικιακής χρήσης και εξοπλισμού σπιτιού και κήπου 1 0,07% 96.09 Άλλες δραστηριότητες παροχής προσωπικών υπηρεσιών π.δ.κ.α. 1 0,07% 27