Xn Επιβλαβές, Xi Ερεθιστικό, Ν Επικίνδυνο για το περιβάλλον

1. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ 1.1 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ : ΑΡΙΘΜΟΣ CAS : 91770-15-9, 64742-81-0 ΑΡΙΘΜΟΣ EINECS : 294-799-5, 265-184-9 (αντίστοιχα) ΧΡΗΣΗ : Καύσιμο ειδικών προδιαγραφών, χρησιμοποιούμενο από την Πολιτική Αεροπορία σε στροβιλοκινητήρες αεροπλάνων. 1.2 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ : Ελληνικά Πετρέλαια ΑΕ, 17 ο χλμ Εθνικής Οδού Αθηνών-Κορίνθου, 193 00 Ασπρόπυργος. Τηλέφωνα επείγουσας ανάγκης : 210 5533000, 210 5539000. Υπεύθυνος για τη διάθεση του προϊόντος στην αγορά : Δ/ντής Πωλήσεων Πετρελαιοειδών, τηλ 210 5539041 2. ΣΥΣΤΑΣΗ/ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ Μίγμα παραφινικών, ολεφινικών, ναφθενικών και αρωματικών υδρογονανθράκων με 8 έως 16 άτομα άνθρακα στο μόριό τους. Είναι δυνατόν να περιέχει σε χαμηλές συγκεντρώσεις πρόσθετα όπως αντιοξειδωτικό, απενεργοποιητή μετάλλων και αντιστατικό. Επικίνδυνα συστατικά : αρωματικοί υδρογονάνθρακες, % ν/ν : μεγ. 25 (ή ολικά αρωματικά, % ν/ν : μεγ. 26.5) ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ + Ενδεικτικά αναφέρονται : ναφθαλίνιο Αρ.CAS 91-20-3 Ενδείξεις Κινδύνου : Καρκινογόνο Κατηγορίας 3, Xn Επιβλαβές, Ν Επικίνδυνο για το περιβάλλον Φύση των ειδικών κινδύνων : R40, R22, R50/53 τριμεθυλοβενζόλιο 1,2,4 Αρ. CAS 95-63-6 Ενδείξεις Κινδύνου : Xn Eπιβλαβές, Xi Ερεθιστικό, Ν Επικίνδυνο για το περιβάλλον Φύση των ειδικών κινδύνων : R10, R20, R36/37/38, R51/53 1,3,5 Αρ. CAS 108-67-8 Ενδείξεις Κινδύνου : Xi Ερεθιστικό, Ν Επικίνδυνο για το περιβάλλον Φύση των ειδικών κινδύνων : R10, R37, R51/53 n-προπυλοβενζόλιο Αρ. CAS 103-65-1 Ενδείξεις Κινδύνου : Xn Επιβλαβές, Xi Ερεθιστικό, Ν Επικίνδυνο για το περιβάλλον Φύση των ειδικών κινδύνων : R10, R37, R65, R51/53 i-προπυλοβενζόλιο Αρ. CAS 98-82-8 Ενδείξεις Κινδύνου : Xn Επιβλαβές, Xi Ερεθιστικό, Ν Επικίνδυνο για το περιβάλλον Φύση των ειδικών κινδύνων : R10, R37, R65, R51/53 αιθυλοβενζόλιο Αρ. CAS 100-41-4 Ενδείξεις Κινδύνου : F Πολύ εύφλεκτο Xn Επιβλαβές Φύση των ειδικών κινδύνων : R11, R20 βενζόλιο Αρ. CAS 71-43-2 Ενδείξεις κινδύνου : F Πολύ εύφλεκτο, Καρκινογόνο Κατηγορίας 1, Τ Τοξικό Φύση των ειδικών κινδύνων : R11, R45, R48/23/24/25 3. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ Εύφλεκτο υγρό, κίνδυνος σχηματισμού εκρηκτικού μίγματος των ατμών με τον αέρα. Επικίνδυνες συγκεντρώσεις ατμών μπορεί να συσσωρευτούν σε χώρους με ελλιπή αερισμό και σχετικά αυξημένη θερμοκρασία. Οι ατμοί επικάθονται στο έδαφος, εκτείνονται σε μεγάλη απόσταση, ανάλογα με τη διεύθυνση του ανέμου, με πιθανότητα να συναντήσουν πηγή ανάφλεξης. Κίνδυνος συσσώρευσης ηλεκτροστατικών φορτίων στο υγρό, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν εμπρηστική ηλεκτρική εκκένωση. ------------------------------------- Οι δύο αριθμοί CAS δηλώνουν τους δύο εναλλακτικούς τρόπους παραγωγικής διαδικασίας + Σύμφωνα με τα Παραρτήματα ΙΙ και ΙΙΙ της Απόφασης ΑΧΣ 41/2002, ΦΕΚ 755Β/2002 Σύμφωνα με τις ισχύουσες προδιαγραφές, ΝΑΤΟ Code F35, Defence Standard 91-91, Issue 4, 14.6.02 και αναθεωρησεις σελίδα 1 από 7

ΥΓΕΙΑ Το JETA-1, περιέχει επικίνδυνα συστατικά σε επίπεδα τα οποία υπό συνθήκες καλής χρήσης και πρακτικής, θεωρείται ότι δεν προκαλούν βλάβη στην υγεία, εφόσον αποφεύγεται η εισπνοή ατμών και η επαφή με το δέρμα. Σε θερμοκρασία περιβάλλοντος δεν υπάρχει σημαντικός κίνδυνος έκθεσης σε ατμούς JETA-1, λόγω της σχετικά χαμηλής πτητικότητας. Όταν λαμβάνονται οι απαιτούμενες προφυλάξεις, οι κίνδυνοι για την υγεία ελαχιστοποιούνται εάν ληφθεί υπόψη ότι η αποθήκευση και οι χειρισμοί του προϊόντος γίνονται σε κλειστά συστήματα. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ρύπανση υδάτινου αποδέκτη με JETA-1, μπορεί να προκαλέσει θνησιμότητα σε υδρόβιους οργανισμούς. Ρύπανση του εδάφους με μεγάλες ποσότητες JETA-1, πιθανόν να προκαλέσει διείσδυση μέρους του προϊόντος σε υδροφόρους ορίζοντες. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ / ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ ΑΧΣ 41/2002. Σύμβολα και ενδείξεις κινδύνου Εύφλεκτο F Επιβλαβές Xn Επικίνδυνο για το περιβάλλον Ν Φύση των ειδικών κινδύνων R10, R38, R65, R66, R51/53 4. ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ Απαραίτητη η απομόνωση της περιοχής από όλες τις πιθανές πηγές ανάφλεξης Ο χώρος όπου θα μεταφερθεί ο προσβληθείς πρέπει να είναι καλά αεριζόμενος Ο ρουχισμός προτού αφαιρεθεί, πρέπει να βραχεί με νερό για αποφυγή κινδύνου στατικού ηλεκτρισμού. ΔΕΡΜΑ Απομάκρυνση του προσβληθέντος από την περιοχή του περιστατικού Αφαίρεση του ρουχισμού Προσεκτικό πλύσιμο των σημείων που ήλθαν σε επαφή με το υγρό, με κρύο νερό και σαπούνι Αν το δέρμα είναι απλά ξηρό, προσεκτική επάλειψη με αλοιφή λανολίνης Αν το δέρμα έχει φουσκάλες και δείχνει φλογωμένο (χημικό έγκαυμα), προσεκτικό πλύσιμο με αποστειρωμένο νερό και άμεση κλήση Ιατρικής Βοήθειας (θεραπεία όπως στην περίπτωση θερμικού εγκαύματος). ΜΑΤΙΑ Απομάκρυνση του προσβληθέντος από την περιοχή του περιστατικού Προσεκτικό πλύσιμο των ματιών με άφθονο τρεχούμενο νερό για 15 κρατώντας τα βλέφαρα ανοικτά Κλήση Ιατρικής Βοήθειας. Παραπομπή σε οφθαλμίατρο αν ο πόνος ή ο ερεθισμός εξακολουθεί μετά την πλύση Να ΜΗΝ χορηγηθεί κολλύριο ή άλλο υγρό χωρίς ιατρική έγκριση. ΚΑΤΑΠΟΣΗ Μεταφορά του προσβληθέντος σε περιβάλλον ήσυχο, δροσερό, με καλό αερισμό Να ΜΗΝ αναγκασθεί σε έμετο (κίνδυνος πνευμονικών επιπλοκών) Κλήση Ιατρικής Βοήθειας ΕΝΔΕΙΚΝΥΤΑΙ : Ως αντίδοτο μια κουταλιά παραφινέλαιο ακολουθούμενη από ένα ποτήρι νερό, στο οποίο έχει προστεθεί μία κουταλιά θειικού μαγνησίου ή νατρίου, για μείωση της ταχύτητας απορρόφησης μέσω της γαστρεντερικής οδού Εάν κριθεί ότι πρέπει να γίνει πλύση στομάχου, αυτό πρέπει να γίνει μόνο μετά από ενδοτραχειακή διασωλήνωση λόγω κινδύνου εισρόφησης υγρού στους πνεύμονες και πρόκλησης πνευμονικού οιδήματος. ΕΙΣΠΝΟΗ Μεταφορά του προσβληθέντος σε περιβάλλον ήσυχο, δροσερό, με καλό αερισμό Α. Αν διατηρεί τις αισθήσεις του : Κλήση Ιατρικής Βοήθειας ----------------------------------- Σύμφωνα με τα Παραρτήματα ΙΙ και ΙΙΙ της Απόφασης ΑΧΣ 41/2002, ΦΕΚ 755Β/2002 σελίδα 2 από 7

Β. Αν δεν έχει τις αισθήσεις του ή τις διατηρεί αλλά αναπνέει με δυσκολία : Άμεση κλήση Ιατρικής Βοήθειας Παροχή οξυγόνου Αν κριθεί αναγκαίο, εξωτερικές καρδιακές μαλάξεις Γ. Αν δεν αναπνέει : Τεχνητή αναπνοή Άμεση κλήση Ιατρικής Βοήθειας Εφόσον η αναπνοή επανέλθει, γίνεται παροχή οξυγόνου Αν κριθεί αναγκαίο, εξωτερικές καρδιακές μαλάξεις 5. ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ Μικρής έκτασης φωτιές, αντιμετωπίζονται με χρήση αφρού, ξηρής σκόνης, διοξειδίου του άνθρακα ή άμμου Μεγάλης έκτασης φωτιές αντιμετωπίζονται με χρήση αφρού από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό Απαραίτητη η χρήση νερού ΜΟΝΟ για ψύξη των δεξαμενών και των δοχείων που εκτίθενται στη φωτιά Οι διάδρομοι διαφυγής, πρέπει να είναι ελεύθεροι. 6. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΥΧΑΙΑΣ ΕΚΛΥΣΗΣ ΔΙΑΡΡΟΗ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ Απομόνωση της διαρροής Εκκένωση της περιοχής από τα άτομα που δεν εμπλέκονται στην αντιμετώπιση του περιστατικού Απορρόφηση της διαρρέουσας ποσότητας JETA-1 σε άμμο ή άλλο αδρανές υλικό, έκπλυση με νερό Να ΜΗΝ γίνεται χρήση εύφλεκτών υλικών όπως ροκανίδια, ρινίσματα ή κομμάτια υφάσματος Απομάκρυνση των μολυσμένων υλικών σε κατάλληλα δοχεία,σφραγισμένα μέχρι τη τελική διάθεσή τους ΠΡΟΣΟΧΗ! Να αποφεύγεται η έκπλυση προς συστήματα αποχέτευσης Σε περίπτωση διαρροής ή λιμνάσματος χωρίς φωτιά, με πιθανότητα εξάτμισης σημαντικού ποσοστού, χρήση νερού υπό μορφή σπρέι για διασκόρπιση των εκλυόμενων ατμών και προστασία του προσωπικού που προσπαθεί να σταματήσει τη διαρροή Σε περίπτωση διαρροής μεγάλης έκτασης, ενημέρωση των γύρω κατοίκων που εκτιμάται ότι κινδυνεύουν περισσότερο, ανάλογα με τη διεύθυνση του ανέμου, για το ενδεχόμενο φωτιάς ή έκρηξης Ενημέρωση των τοπικών αρχών σε περίπτωση ανάμιξης του προϊόντος με το έδαφος, το νερό ή τη βλάστηση. ΔΙΑΡΡΟΗ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ Η διαρροή στη θάλασσα από πλοίο, αντιμετωπίζεται σύμφωνα με το Παράρτημα του Πρωτοκόλλου 1978 της Διεθνούς Σύμβασης 1973 «Πρόληψη της ρύπανσης της θάλασσας από πλοία» (MARPOL 73/78) και τις τροποποιήσεις του Η διαρρέουσα ποσότητα JETA-1, περιορίζεται με χρήση πλωτών φραγμάτων Ενημέρωση του λιμενικού, των πλησιέστερων λιμανιών, των τοπικών αρχών και της ιδιοκτησίας του πλοίου για το συμβάν. 7. ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ Θερμοκρασία φόρτωσης / εκφόρτωσης / αποθήκευσης : Περιβάλλοντος Παραγωγή και διακίνηση του προϊόντος μέσω κλειστών συστημάτων, προς αποφυγή κινδύνου για την ασφάλεια, την υγεία και το περιβάλλον Ο σχεδιασμός, η κατασκευή και η συντήρηση των αποθηκευτικών χώρων, πρέπει να ακολουθούν τους Διεθνείς Κώδικες και τη σχετική Νομοθεσία Τα δοχεία αποθήκευσης του προϊόντος πρέπει να βρίσκονται σε χώρο με καλό αερισμό, μακριά από οξειδωτικά μέσα, πηγές θερμότητας ή οποιαδήποτε άλλη πηγή ανάφλεξης και να προστατεύονται από φυσική ζημιά Απαραίτητη η σωστή σήμανση και η διατήρηση των δοχείων κλειστών μακριά από παιδιά, η γείωση των συστημάτων αποθήκευσης και μεταφοράς καθώς και ο προληπτικός έλεγχος για τυχόν διαρροές Σε περίπτωση έκλυσης ατμών υψηλών συγκεντρώσεων (σε περίπτωση αυξημένης θερμοκρασίας) απαιτούνται μετρήσεις στον αέρα, προκειμένου να εξασφαλισθεί η μη υπέρβαση των ανώτατων ορίων έκθεσης Εγκατάσταση συστημάτων γενικού / τοπικού αερισμού όπου υπάρχει πιθανότητα δημιουργίας υψηλών συγκεντρώσεων ατμών JETA-1 και δεν είναι δυνατόν να γίνουν τροποποιήσεις για διατήρηση των συγκεντρώσεων σε αποδεκτά επίπεδα Οι χώροι όπου ευρίσκονται αποθηκευμένες μεγάλες ποσότητες JETA-1, πρέπει να διαθέτουν ειδική οργάνωση σε θέματα πρόληψης ατυχημάτων και περιορισμού των συνεπειών τους (συστήματα πυρόσβεσης, συστήματα διαχείρισης ασφάλειας, σχέδια έκτακτης ανάγκης), σύμφωνα με τη σχετική Νομοθεσία *. ----------------------------------- * ΚΥΑ 5697/590/2000 «Καθορισμός μέτρων και όρων για την αντιμετώπιση των κινδύνων από ατυχήματα μεγάλης έκτασης σε εγκαταστάσεις ή μονάδες λόγω της ύπαρξης επικίνδυνων ουσιών», ΦΕΚ 405B/2000. σελίδα 3 από 7

8. ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΠΡΟΪΟΝ / ΑΤΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ 8.1. ΟΡΙΑΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ΕΚΘΕΣΗΣ American Conference of Governmental Industrial Hygienists (ACGIH),2002 : Έχει προταθεί η καθιέρωση ορίου 8ωρης έκθεσης 200 mg/m 3 (σύνολο ατμών υδρογονανθράκων) ΠΔ 90/99, ΦΕΚ 94Α/13-5-99 : για ναφθαλίνιο : οριακή τιμή 8ωρης έκθεσης 10 ppm για τριμεθυλοβενζόλιο (ισομερή) : οριακή τιμή 8ωρης έκθεσης 25 ppm για ισοπροπυλοβενζόλιο : οριακή τιμή 8ωρης έκθεσης 50 ppm (Δ) ανώτατη οριακή τιμή έκθεσης 75 ppm για αιθυλοβενζόλιο : οριακή τιμή 8ωρης έκθεσης 100 ppm ανώτατη οριακή τιμή έκθεσης 125 ppm ΠΔ 127/2000, ΦΕΚ 111Α/6-4-2000 : για βενζόλιο : οριακή τιμή 8ωρης έκθεσης 1 ppm (Δ) 1.1 ΕΛΕΓΧΟΙ ΕΚΘΕΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΕΚΘΕΣΗ Αποφυγή κατάποσης, επαφής με τα μάτια, το δέρμα και εισπνοής ατμών JETA-1. Ως πιο επικίνδυνη οδός έκθεσης θεωρείται η παρατεταμένη επαφή με το δέρμα. Στις συνήθεις συνθήκες είναι απίθανο να υπάρξει επικίνδυνη έκθεση σε ατμούς προϊόντος λόγω της σχετικά χαμηλής πτητικότητάς του. Πιθανότητα επαγγελματικής έκθεσης : Κατά τη διάρκεια διαφόρων εργασιών στα Διυλιστήρια (παραγωγή διακίνηση συντήρηση επιθεώρηση εξοπλισμού), τη λήψη και ανάλυση δειγμάτων του προϊόντος, καθώς και κατά τη φόρτωση και μεταφορά του, την τροφοδοσία αεροπλάνων, τις εργασίες καθαρισμού και συντήρησης των δεξαμενών των αεροδρομίων και συντήρησης αεροπλάνων. Απαραίτητη η διεξαγωγή μετρήσεων για τον ποσοτικό προσδιορισμό της επαγγελματικής έκθεσης, τον καθορισμό και την εκτίμηση του κινδύνου, σύμφωνα με το άρθρο 4 του ΠΔ 338/2001 о. Η έκθεση μπορεί να μειωθεί σημαντικά με κατάλληλα μέτρα ελέγχου ανάλογα με την περίπτωση όπως συστήματα αερισμού, θέσπιση διαδικασιών, χρήση μέσων ατομικής προστασίας. Πιθανότητα έμμεσης έκθεσης του κοινού : Λόγω εισπνοής ατμών του προϊόντος (κυρίως κοντά σε πηγές εκπομπών), μόλυνσης του νερού ( μετά από εκτεταμένη διαρροή) και συγκέντρωσης στην τροφική αλυσίδα. Από τις τιμές log*κow των περισσοτέρων συστατικών του JETA-1 (3.3 - >6) εκτιμάται ότι λόγω βιοσυσσώρευσης υπάρχει πιθανότητα να βρεθούν παραφίνες υψηλού μοριακού βάρους σε λαχανικά που αναπτύσσονται σε έδαφος που μολύνθηκε. Ευρήματα αρωματικών συστατικών (ναφθαλίνιο,μεθυλοναφθαλίνιο) συναντώνται σε ψάρια και οστρακοειδή όπου όμως μεταβολίζονται εκτεταμένα ώστε η πιθανότητα συσσώρευσης είναι αμελητέα. 8.2.1 ΕΛΕΓΧΟΙ ΕΚΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ο καθαρισμός, η επιθεώρηση και η συντήρηση των δεξαμενών αποθήκευσης JETA-1, απαιτούν ειδικές διαδικασίες και προφυλάξεις όπως : έκδοση σχετικών αδειών εργασίας, άδειασμα δεξαμενών από αέρια (gas freeing), χρήση ζωνών ασφαλείας και ατομικών αναπνευστικών συσκευών αέρα. Δεν επιτρέπεται η είσοδος σε κλειστούς χώρους όταν η συγκέντρωση του διαθέσιμου οξυγόνου είναι <20% κ.ό. Ο σχεδιασμός των μεθόδων εργασίας και των οργανωτικών μέτρων να είναι σύμφωνος με το άρθρο 5 του ΠΔ 338/2001 о Απαραίτητη η τήρηση κανόνων ατομικής υγιεινής και η επίβλεψη της υγείας σύμφωνα με το άρθρο 10 του ΠΔ 338/2001 о ΜΕΣΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ (σύμφωνα με την Οδηγία 89/686/ΕΟΚ και τις τροποποιήσεις της) Όταν υπάρχει περίπτωση επαφής με το δέρμα, επιβάλλεται η χρήση αδιαπέραστων γαντιών κατά προτίμηση νιτριλίου ή νεοπρενίου (ΕΝ374, 388, 407, 420), κατάλληλου προστατευτικού ρουχισμού (ΕΝ340, 365, 466, 467) και υποδημάτων ασφαλείας. Χρήση γυαλιών (goggles) ή προσωπίδων (face shields) για την προστασία των ματιών (ΕΝ166, CR13464). Χρήση μασκών πλήρους προσώπου με φίλτρα για υδρογονάνθρακες σε περιπτώσεις μικροδιαρροών (ΕΝ136 και 141 αντίστοιχα). Κατά τις εργασίες καθαρισμού και ελέγχου εξοπλισμού, καθώς και σε περιστατικά διαρροής μεγάλης έκτασης, χρήση αυτόνομων αναπνευστικών συσκευών αέρα (ΕΝ137) και πλήρους ενδυμασίας (αδιαπέραστη στολή, μπότες, γάντια). Σε περίπτωση αντιμετώπισης φωτιάς μεγάλης έκτασης, απαραίτητη η χρήση πυράντοχων στολών (ΕΝ469, 1486) και αυτόνομων αναπνευστικών συσκευών αέρα (ΕΝ137). ΠΡΟΣΟΧΗ! Ο προστατευτικός ρουχισμός πρέπει να πλένεται καλά μετά από κάθε χρήση εάν έλθει σε επαφή με το προϊόν. Τα υποδήματα που έχουν εμποτιστεί με το προϊόν πρέπει να πετώνται. Συνιστάται η εγκατάσταση ντους ασφαλείας και οφθαλμοπλυντρίδων στους χώρους εργασίας. ---------------------------------------- (Δ) : Είναι πιθανή η σημαντική αύξηση της συνολικής επιβάρυνσης του σώματος λόγω δερματικής πάθησης. *Κow : Συντελεστής Κατανομής Οκτανόλης / Νερού. о ΠΔ 338/2001 : «Προστασία της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων κατά την εργασία από κινδύνους οφειλόμενους σε χημικούς παράγοντες», ΦΕΚ 227Α/2001 σελίδα 4 από 7

8.2.2 ΕΛΕΓΧΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΙΚΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ Εκπομπές προς την ατμόσφαιρα συστατικών του JETA-1 μπορεί να οφείλονται σε πιθανή διαφυγή των πτητικότερων από αυτά, κατά τη διαδικασία παραγωγής και διακίνησής του, καθώς και στα αεροδρόμια κατά την τροφοδοσία και συντήρηση των αεροσκαφών. Πιθανή απελευθέρωση JETA-1 σε υδάτινο αποδέκτη, προέρχεται από περιστατικό εκτεταμένης διαρροής ή απώλειες από δεξαμενές. Τα λιγότερο πτητικά συστατικά θα παραμείνουν στο υδάτινο περιβάλλον για μεγάλο χρονικό διάστημα, επιπλέοντας στην επιφάνεια. Αν και τα συστατικά του JETA-1 (C 9-C 16) είναι βιοαποικοδομήσιμα, θεωρείται ότι στις περισσότερες μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων των Διυλιστηρίων, τα μεγαλύτερου μοριακού βάρους, περιέχονται στη λάσπη λόγω της υδροφοβικής τους φύσης. Τα αρωματικά συστατικά, ως περισσότερο υδατοδιαλυτά, περιέχονται στα υγρά απόβλητα των Διυλιστηρίων. Μεγάλης έκτασης διαρροές, μπορεί να μολύνουν το περιβάλλον του εδάφους για μεγάλο διάστημα διότι η διαδικασία απορρόφησης επιβραδύνει τη βιοαποικοδόμηση των υδρογονανθράκων. Σημαντικός έλεγχος των απωλειών προς το περιβάλλον, γίνεται αφενός με εσωτερικές διαδικασίες και αφετέρου με εφαρμογή των τεχνικών μέτρων των Οδηγιών 91/61/ΕΚ (1) και 2001/80/ΕΚ (2). 9. ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ Υγρό, διαυγές και αχυρόχρωμο, αδιάλυτο στο νερό. Πυκνότητα* στους 15 ο C, Κg/m 3 : 775-840 Σημείο ανάφλεξης*, ο C : ελαχ. 38 Θερμοκρασία αυτανάφλεξης, ο C :210 ο C Κατώτερο Όριο Εκρηκτικότητας (LEL),% κ.ό : 0.7 Ανώτερο Όριο Εκρηκτικότητας (UEL),% κ.ό : 5 Σημείο πήξης*, ο C : μεγ. 47 Ιξώδες* στους 20 ο C, mm 2 /s : μεγ. 8 Αγωγιμότητα* ps/m (όταν περιέχει αντιστατικό) : 50-450 10. ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΙΜΟΤΗΤΑ Θερμική σταθερότητα : σταθερό Συνθήκες που πρέπει να αποφεύγονται : πηγές θερμότητας, γυμνές φλόγες και άλλες πηγές ανάφλεξης Υλικά που πρέπει να αποφεύγονται : ισχυρά οξειδωτικά μέσα (υγρό χλώριο, πυκνό οξυγόνο), ισχυρά οξέα, αλκάλια, αλογόνα Επικίνδυνα προϊόντα αποσύνθεσης : Δεν αποσυντίθεται σε θερμοκρασία περιβάλλοντος Επικίνδυνα προϊόντα θερμικής διάσπασης : Μονοξείδιο και διοξείδιο του άνθρακα, οξείδια του αζώτου, διοξείδιο του θείου, άκαυστοι υδρογονάνθρακες, σωματίδια Διάβρωση χαλκού* (2hr, 100 o C), ASTM No : μεγ. 1 11. ΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Για την άμεση τοξικότητα του JETA-1 αναφέρονται ενδεικτικά οι τιμές : LD (I) 50 (δέρμα, κουνέλια) > 2000 mg/κg LD (I) 50 (κατάποση,αρουραίοι) >5000mg/Kg LC (II) 50 (εισπνοή, 4hr,αρουραίοι) > 5 mg/l Δεν έχει διαπιστωθεί καρκινογόνος ή μεταλλαξιογόνος δράση. ΔΕΡΜΑ Συχνή ή παρατεταμένη επαφή με το δέρμα, προκαλεί ερεθισμό ακολουθούμενο από ξεφλούδισμα, χημικό έγκαυμα και πιθανόν δερματίτιδα, λόγω αφαίρεσης του φυσικού στρώματος λίπους. ΜΑΤΙΑ Επαφή του υγρού με τα μάτια προκαλεί παροδικό ερεθισμό Έκθεση σε νέφος σταγονιδίων JETA-1 προκαλεί επίσης παροδικό ερεθισμό ενώ παρατεταμένη έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις ατμών, μπορεί να προκαλέσει επευφυκίτιδα. ΕΙΣΠΝΟΗ Σε συνήθεις θερμοκρασίες οι συγκεντρώσεις ατμών του προϊόντος δεν θεωρούνται επικίνδυνες Σε περίπτωση εισπνοής ατμών JETA-1 επέρχεται ερεθισμός της άνω αναπνευστικής οδού Έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις ατμών ή νέφους σταγονιδίων JETA-1 ακόμη και για λίγα λεπτά, προκαλεί ζάλη, πονοκέφαλο, ναυτία, ίλιγγο Παρατεταμένη έκθεση σε πολύ υψηλές συγκεντρώσεις ατμών, επιφέρει γρήγορα ναρκωτική δράση που οδηγεί σε απώλεια αισθήσεων, ενώ σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να επέλθει θάνατος από ασφυξία, λόγω παράλυσης του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος. ------------------------------- (1) 96/61/ΕΚ, «Ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης», L257/1996 (2) 2001/80/EK, «Περιορισμός εκπομπών στην ατμόσφαιρα ορισμένων ρύπων», L309/2001 * Σύμφωνα με τις ισχύουσες προδιαγραφές, ΝΑΤΟ Code F35, Defence Standard 91-91, Issue 4, 14.6.02 και αναθεωρησεις (I) Θανάσιμη δόση για το 50% των πειραματόζωων (Lethal Dose) (II) Θανάσιμη συγκέντρωση για το 50% των πειραματόζωων (Lethal Concentration) σελίδα 5 από 7

ΚΑΤΑΠΟΣΗ Απορροφάται αργά από το πεπτικό σύστημα και προκαλεί ερεθισμό στο στόμα, το λάρυγγα και τη γαστρεντερική οδό. Σε περίπτωση κατάποσης μεγάλης ποσότητας JETA-1 (κατόπιν αστοχίας), επέρχονται διαταραχές στο γαστεντερικό σύστημα συνοδευόμενες από σπασμούς και κώμα. Είναι δυνατό να προκληθεί έμετος αλλά αυτό να ΜΗΝ επιδιώκεται. Εισρόφηση υγρού στους πνεύμονες (απευθείας ή μετά από έμετο), προκαλεί πνευμονικό οίδημα ή πνευμονία. 12. ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Το JETA-1 ερχόμενο σε επαφή με υδάτινο αποδέκτη, δημιουργεί στρώμα υδρογονανθράκων που επιπλέει στην επιφάνειά του, με κυριότερη διεργασία την εξάτμιση των ελαφρύτερων συστατικών Είναι πιθανόν ορισμένοι υδρογονάνθρακες μεγαλύτερου μοριακού βάρους να απορροφηθούν ως ίζημα. Στον αέρα οι υδρογονάνθρακες που είναι συστατικά του JETA-1 αντιδρούν γρήγορα με υδροξυλικές ρίζες, με χρόνο ημιζωής που κυμαίνεται από 0.2 έως 1.5 ημέρες (για αρωματικά συστατικά C 16 και το αλκυλοβενζόλιο C 9 αντίστοιχα). Ενδεικτικές τιμές οξείας υδρόβιας τοξικότητας (μέθοδος WAF = Water Accommodated Fraction) : ψάρια 96 hr, LL 50* 6.8 34 mg/l NOEL 4.5 mg/l δαφνία 48 hr, EL 50 ** 1 89 mg/l φύκη 72 hr, IrL 50*** 5.9 11 mg/l Σε περιπτώσεις ρύπανσης υδάτινου αποδέκτη με μεγάλες ποσότητες JETA-1, πιθανόν να επέλθει θνησιμότητα στους υδρόβιους οργανισμούς και μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο υδάτινο περιβάλλον. Η τοξικότητά του οφείλεται κυρίως στις κυκλοπαραφίνες και δευτερευόντως στην παρουσία αλκυλοβενζολίων. Υπάρχει τάση βιοσυσσώρευσης αν και είναι πιθανόν οι μεταβολικές διεργασίες να μειώσουν τη βιοσυγκέντρωση. Οι τιμές logκow о κυμαίνονται από 3.3 έως >6 ενώ οι τιμές του συντελεστή βιοσυγκέντρωσης (BCF ) για περίοδο 112 ημερών σε πέστροφες μετρήθηκαν στο εύρος 61-115. Η βιοαποικοδόμηση στο νερό θεωρείται δευτερεύουσα διεργασία. Σε περίπτωση ελευθέρωσης στο έδαφος μικρών ποσοτήτων προϊόντος, ένα σημαντικό ποσοστό των πτητικότερων υδρογονανθράκων θα εξατμισθεί ενώ το υπόλοιπο απορροφάται από τα ανώτερα αερόβια στρώματα του εδάφους, όπου παρουσιάζει χαμηλή κινητικότητα. Σε περίπτωση ρύπανσης του εδάφους με μεγάλες ποσότητες JETA-1, το μεγαλύτερο ποσοστό θα εισχωρήσει στα αναερόβια στρώματα του εδάφους με πιθανότητα εισόδου σε υδροφόρους υπόγειους ορίζοντες. 13. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΘΕΣΗ (ΕΞΑΛΕΙΨΗ) Εάν υπάρξει ανάγκη διάθεσης / εξάλειψης του προϊόντος (π.χ. μετά από λίμνασμα ή καθαρισμό δεξαμενής) αυτή θα γίνει με καύση, σύμφωνα με τη σχετική Νομοθεσία και την έγκριση των τοπικών αρχών. Τα υλικά που έχουν μολυνθεί πολύ, πρέπει να αποτεφρώνονται. Να μην απορρίπτεται σε υπονόμους. 14. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ Συνήθη Μέσα Μεταφοράς : Βυτιοφόρα οχήματα, τραίνα, δεξαμενόπλοια Θερμοκρασία Μεταφοράς : Περιβάλλοντος Οδική / Σιδηροδρομική Μεταφορά : ADR/RID (1) 2003, ΠΔ104/99 (2) και τροποποιήσεις αυτού (ΦΕΚ 509Β/2000 και 1232Β/2001), Οδηγίες 94/55/ΕΚ (2) και 96/49/ΕΚ (3) και τροποποιήσεις αυτών. Κλάση : 3 Κωδικός Ταξινόμησης : F1 Ομάδα Συσκευασίας : ΙΙI Ετικέτα : 3 Αριθμ. αναγνώρισης κινδύνου : 30 Σύμβολο : φλόγα μαύρη ή άσπρη σε κόκκινο φόντο στο κάτω άκρο του βυτίου Ηνωμένα Έθνη : αρ. 1863 Θαλάσσια Μεταφορά : IMDG-IMO (4) Code 2002 και ΠΔ405/96 (5) Κλάση : 3.3 Αριθμός Συσκευασίας: ΙΙΙ ---------------------------------------- * LL 50 : Θανατηφόρο φορτίο για το 50% του πληθυσμού ** EL 50 : Φορτίο που προκαλεί επιπτώσεις στο 50% του πληθυσμού *** IrL 50 : Φορτίο που εμποδίζει κατά 50% το ρυθμό ανάπτυξης о Κow : Συντελεστής κατανομής Οκτανόλης / Νερού BCF : Bioconcentration Factor NOEL : No Observed Effect Level (1)ADR : Ευρωπαϊκή Συμφωνία για τις Διεθνείς Οδικές Μεταφορές Επικίνδυνων Εμπορευμάτων RID : Κανονισμοί για τη Διεθνή Σιδηροδρομική Μεταφορά Επικίνδυνων Εμπορευμάτων (2) ΠΔ 104/99, ΦΕΚ 113Α/99 «Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 94/55/ΕΚ της 21ης /11/1994 για την προσέγγιση των νομοθεσιών των Κρατών Μελών, σχετικά με τις οδικές μεταφορές επικίνδυνων εμπορευμάτων, L 319» (3) Οδηγία 96/49/ΕΚ του Συμβουλίου της 23ης Ιουλίου 1996 για την προσέγγιση των νομοθεσιών των Κρατών Μελών, σχετικά με τις σιδηροδρομικές μεταφορές επικίνδυνων εμπορευμάτων, L 235/1996 (4) IMDG IMO Code : Διεθνής Ναυτιλιακός Κώδικας Επικίνδυνων Ειδών του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (5) ΠΔ 405/96, ΦΕΚ 272Α/96 «Κανονισμός φόρτωσης, εκφόρτωσης, διακίνησης και παραμονής επικίνδυνων υλικών σε λιμένες και μεταφορά αυτών δια θαλάσσης» σελίδα 6 από 7

15. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Οδηγίες Ασφαλούς Χρήσης* S2 Μακριά από παιδιά S23 Να μην αναπνέετε ατμούς S24 Αποφεύγετε την επαφή με το δέρμα S43 Σε περίπτωση πυρκαγιάς, χρησιμοποιείτε αφρό, ξηρή σκόνη, διοξείδιο του άνθρακα. Να μη χρησιμοποιείτε ποτέ νερό. S61 Αποφεύγετε τη διάθεσή του στο περιβάλλον. Αναφερθείτε σε ειδικές οδηγίες/δελτίο Δεδομένων Ασφαλείας S62 Σε περίπτωση καταπόσεως να μην προκληθεί έμετος. ζητήστε αμέσως ιατρική συμβουλή και δείξτε αυτό το δοχείο ή την ετικέτα του 16. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 16.1 Πλήρες κείμενο των φράσεων R** που αναφέρονται στα σημεία 2 και 3 του παρόντος Δελτίου Δεδομένων Ασφαλείας : R10 Εύφλεκτο (1,2,4- και 1,3,5 τριμεθυλοβενζόλιο, n- και i-προπυλοβενζόλιο, προϊόν) R11 Πολύ εύφλεκτο (αιθυλοβενζόλιο, βενζόλιο) R20 Επιβλαβές όταν εισπνέεται (1,2,4 τριμεθυλοβενζόλιο, αιθυλοβενζόλιο) R22 Επιβλαβές σε περίπτωση καταπόσεως (ναφθαλίνιο) R37 Ερεθίζει το αναπνευστικό σύστημα (1,3,5 τριμεθυλοβενζόλιο, n- και i-προπυλοβενζόλιο) R38 Ερεθίζει το δέρμα (προϊόν) R36/37/38 Ερεθίζει τα μάτια, το αναπνευστικό σύστημα και το δέρμα (1,2,4-τριμεθυλοβενζόλιο) R40 Ύποπτο καρκινογένεσης (ναφθαλίνιο) R45 Μπορεί να προκαλέσει καρκίνο (βενζόλιο) R48/23/24/25 Τοξικό : κίνδυνος σοβαρής βλάβης της υγείας ύστερα από παρατεταμένη έκθεση όταν εισπνέεται, σε επαφή με το δέρμα και σε περίπτωση καταπόσεως (βενζόλιο) R65 Επιβλαβές : μπορεί να προκαλέσει βλάβη στους πνεύμονες σε περίπτωση καταπόσεως (η- και i-προπυλοβενζόλιο, προιόν) R66 Παρατεταμένη έκθεση μπορεί να προκαλέσει ξηρότητα δέρματος ή σκάσιμο (προϊόν) R50/53 Πολύ τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούς, μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο υδάτινο περιβάλλον (ναφθαλίνιο) R51/53 Τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούς, μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο υδάτινο περιβάλλον (1,2,4- και 1,3,5 τριμεθυλοβενζόλιο, n- και i- προπυλοβενζόλιο, προϊόν) 16.2 Συνιστώμενοι περιορισμοί χρήσης Να χρησιμοποιείται αποκλειστικά στην Πολιτική Αεροπορία σε στροβιλοκινητήρες αεροπλάνων Να ΜΗΝ γίνεται χρήση του JETA-1 ως μέσο καθαρισμού ή διαλυτικό. 16.3 Οδηγίες για την εκπαίδευση Οι πληροφορίες του παρόντος Δελτίου Δεδομένων Ασφαλείας, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εκπαιδευτικό υλικό. 16.4 Βασικές πηγές για τη σύνταξη του παρόντος δελτίου Συνταξη με βαση την ισχυουσα Νομοθεσια και υλικο από Διεθνείς Οργανισμούς, σχετικά με τις τελευταίες εξελίξεις. Το ΔΔΑ θα αναθεωρηθει συμφωνα με τον Κανονισμο REACH Σημείωση Οι παραπάνω πληροφορίες και συστάσεις αφορούν μόνο το συγκεκριμένο υλικό, όπως προσδιορίζεται πιο πάνω και μπορεί να μην ισχύουν για το ίδιο υλικό αν χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με οποιοδήποτε άλλο υλικό ή σε οποιαδήποτε διεργασία. Είναι ακριβείς και αξιόπιστες σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε., μέχρι την παραπάνω ημερομηνία. Ωστόσο η ΕΛ.ΠΕ Α.Ε. δεν μπορεί να εγγυηθεί την ακρίβεια και αξιοπιστία τους και δεν αναλαμβάνει την ευθύνη για απώλειες ή ζημιές που ενδέχεται να προκύψουν από τη χρήση του παραπάνω υλικού. Οι παραπάνω πληροφορίες και συστάσεις παρέχονται στο χρήστη /καταναλωτή για να τις έχει υπόψη του ώστε αυτός να υπολογίσει και να κρίνει αν ικανοποιείται από την καταλληλότητα και πληρότητα των πληροφοριών και συστάσεων για την συγκεκριμένη χρήση του υλικού. ----------------------------------------- * Παράρτημα ΙV, Απόφαση ΑΧΣ 41/2002, ΦΕΚ 755Β/2002 ** Παράρτημα ΙΙΙ, Απόφαση ΑΧΣ 41/2002, ΦΕΚ 755Β/2002 σελίδα 7 από 7