ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4: ΕΝΑ ΑΠΛΟ ΚΥΚΛΩΜΑ Εισαγωγή Στο προηγούµενο φύλλο εργασίας, το λαµπάκι το κρατούσες µε το χέρι σου για να το συνδέσεις µε τα καλώδια και την µπαταρία. Στο σπίτι µας όµως όλες οι λάµπες είναι τοποθετηµένες σε λυχνιολαβές. Ποια είναι τα πλεονεκτήµατα της χρήσης της λυχνιολαβής; Η λυχνιολαβή µάς βοηθάει να συνδέσουµε τα καλώδια στη λάµπα. Αυτός ο τρόπος σύνδεσης µας παρέχει ασφάλεια. Στην παρακάτω εικόνα βλέπεις µία µπαταρία κι ένα λαµπάκι στερεωµένο σε µία λυχνιολαβή. Σχεδίασε δύο καλώδια, που να συνδέουν την µπαταρία µε τη λυχνιολαβή, έτσι ώστε το λαµπάκι να φωτίζει. Όταν χρησιµοποιούµε λυχνιολαβή, τα καλώδια δεν τα συνδέουµε στις επαφές της λάµπας, αλλά στις ειδικές υποδοχές της λυχνιολαβής. Μ αυτόν τον τρόπο τελικά οι δύο πόλοι της µπαταρίας συνδέονται µε τις επαφές της λάµπας. Η σύνδεση που σχεδίασες είναι ένα κλειστό ηλεκτρικό κύκλωµα. 22 Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς
Το κύκλωµα αυτό αποτελείται από: Μπαταρία Καλώδια Λυχνιολαβή Λαµπάκι Η µπαταρία είναι η ηλεκτρική πηγή του κυκλώµατος. Στο λαµπάκι η ηλεκτρική ενέργεια µετατρέπεται σε φωτεινή ενέργεια και θερµότητα. Τα καλώδια συνδέουν τα διάφορα µέρη του κυκλώµατος, ώστε αυτό να είναι «κλειστό» και να ανάβει το λαµπάκι. Πείραµα Σκοπός: Να κατασκευάσεις µια λυχνιολαβή και να τη χρησιµοποιήσεις σε ένα απλό κλειστό ηλεκτρικό κύκλωµα. Πειραµατική διαδικασία: Θα χρειαστείς: µια µπαταρία, ένα καλώδιο, συνδετήρες (χωρίς πλαστικό κάλυµµα), ένα λαµπάκι, ένα κοµµάτι ξύλο, µια πινέζα (χωρίς πλαστικό κάλυµµα), ένα καρφί, ένα σφυρί, ένα µανταλάκι και ψαλίδι. Κόψε µε το ψαλίδι δύο κοµµάτια από το καλώδιο. Αφαίρεσε προσεκτικά από τις δύο άκρες κάθε καλωδίου το πλαστικό µε το οποίο περιβάλλονται, ώστε να φανεί το σύρµα του καλωδίου. Στερέωσε από ένα συνδετήρα στη µία άκρη κάθε καλωδίου, όπως φαίνεται στην εικόνα. Στερέωσε την άλλη άκρη του ενός καλωδίου στην πινέζα και κάρφωσε την πινέζα στην άκρη του ξύλου. Στερέωσε την άλλη άκρη του δεύτερου καλωδίου στο λαµπάκι (στην πλαϊνή επαφή του). Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς 23
Με τη βοήθεια ενός ενήλικα, κάρφωσε το µανταλάκι στο ξύλο, έτσι ώστε η µεγάλη τρύπα που σχηµατίζει το µανταλάκι να είναι πάνω από την πινέζα. Αυτή θα είναι η λυχνιολαβή σου. Τοποθέτησε το λαµπάκι στη λυχνιολαβή, δηλαδή στη µεγάλη τρύπα που σχηµατίζει το µανταλάκι πάνω από την πινέζα, έτσι ώστε η κάτω επαφή του να ακουµπάει στην πινέζα. Τέλος, θα συνδέσεις τα δύο καλώδια µε τους πόλους της µπαταρίας, µε τη βοήθεια των συνδετήρων. Αυτό που κατασκεύασες είναι ένα κλειστό ηλεκτρικό κύκλωµα. Τι παρατηρείς; Παρατήρηση Το λαµπάκι ανάβει όταν συνδέεται η λυχνιολαβή στην µπαταρία. Σχεδίασε στην παρακάτω εικόνα τα καλώδια που συνδέουν την µπαταρία µε τη λυχνιολαβή. 24 Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς
Συµπέρασµα Χρησιµοποιούµε τις λυχνιολαβές γιατί έτσι η σύνδεση των λαµπτήρων γίνεται πιο εύκολα και µε µεγαλύτερη ασφάλεια. Πώς σχεδιάζουµε τα ηλεκτρικά κυκλώµατα; Για να σχεδιάζουµε εύκολα τα ηλεκτρικά κυκλώµατα, χρησιµοποιούµε σκίτσα µε σύµβολα. Παρατήρησε τις τρεις εικόνες. Σε τι διαφέρουν; Η πρώτη εικόνα παριστάνει ακριβώς τα στοιχεία του κυκλώµατος σαν να ήταν µια φωτογραφία του. Η δεύτερη εικόνα είναι µια πιο απλή παράσταση του κυκλώµατος. Στην τρίτη εικόνα τα διάφορα στοιχεία του κυκλώµατος έχουν αντικατασταθεί µε σύµβολα. Ποια είναι τα πλεονεκτήµατα και ποια τα µειονεκτήµατα καθενός από τους παραπάνω τρόπους σχεδίασης ενός κυκλώµατος; Ο πρώτος τρόπος σχεδίασης παριστάνει ακριβώς τα στοιχεία του κυκλώµατος και έτσι µπορούµε εύκολα να τα αναγνωρίσουµε. Όµως είναι δύσκολο να σχεδιάσουµε το κύκλωµα µε τόσες λεπτοµέρειες. Ο δεύτερος τρόπος σχεδίασης είναι πιο απλός από τον πρώτο, αλλά και πάλι πρέπει να σχεδιάσουµε τα στοιχεία του κυκλώµατος. Ο τρίτος τρόπος σχεδίασης είναι πολύ εύκολος και γρήγορος, αρκεί να γνωρίζουµε τι σηµαίνει το κάθε σύµβολο. Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς 25
Στη δεξιά εικόνα βλέπεις το σκίτσο ενός ηλεκτρικού κυκλώµατος µε σύµβολα. Ποια είναι αυτά; σύµβολο για το λαµπάκι: σύµβολο για την µπαταρία: σύµβολο για τα καλώδια: Εργασίίες βιιβλίίου 1. Σε ένα κύκλωµα µε µπαταρία και λαµπάκι σε λυχνιολαβή δεν ανάβει το λαµπάκι. Μπορείς να σηµειώσεις µερικές πιθανές αιτίες του προβλήµατος; Έχει εξασθενήσει η µπαταρία και χρειάζεται αντικατάσταση. ε συνδέονται σωστά τα καλώδια στους πόλους της µπαταρίας. ε συνδέονται σωστά τα καλώδια στη λυχνιολαβή. Έχει καεί το λαµπάκι και χρειάζεται αντικατάσταση. Έχει κοπεί το καλώδιο σε κάποιο σηµείο. 26 Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς
2. Σχεδίασε δίπλα σε κάθε εικόνα το αντίστοιχο σκίτσο µε σύµβολα. Σκίτσο µε σύµβολα Η διαφορά στις δύο εικόνες είναι ότι στη δεύτερη τα καλώδια είναι µπερδεµένα. Αυτό όµως δεν επηρεάζει τον τρόπο που θα σχεδιάσουµε το κύκλωµα µε σύµβολα. Στα σκίτσα µας δείχνουµε µε σύµβολα µόνο την µπαταρία, τα καλώδια και το λαµπάκι. 3. Μπορείς να σχεδιάσεις µε ένα χρωµατιστό µαρκαδόρο το κλειστό ηλεκτρικό κύκλωµα στο φακό; Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς 27
4. Για να φωτίζει µια λάµπα, πρέπει να συνδέεται µε την ηλεκτρική πηγή µε δύο καλώδια. Σε µια λάµπα γραφείου βλέπουµε ένα µόνο καλώδιο, που συνδέει τη λάµπα µε την πρίζα. Παρατήρησε τις εικόνες. Μπορείς να εξηγήσεις πώς συνδέεται η λάµπα µε την πρίζα; Εµείς βλέπουµε µόνο το εξωτερικό πλαστικό περίβληµα του καλωδίου. Στο εσωτερικό του καλωδίου όµως υπάρχουν δύο χωριστά καλώδια, όπως φαίνεται στη µικρή εικόνα. Κάθε καλώδιο καταλήγει σε µια επαφή της λυχνιολαβής. Έτσι η λάµπα συνδέεται µε την πρίζα µε δύο καλώδια, που βρίσκονται µέσα στο ίδιο περίβληµα. Επιπλέον εργασίες 1. Συµπλήρωσε τα κενά στο παρακάτω κείµενο. Η είναι η πηγή του κυκλώµατος. Στο λαµπάκι η ηλεκτρική.. µετατρέπεται σε ενέργεια και. Οι λάµπες στο σπίτι µας είναι τοποθετηµένες σε. που µας βοηθάνε να συνδέσουµε τα στη λάµπα. Η µπαταρία είναι η ηλεκτρική πηγή του κυκλώµατος. Στο λαµπάκι η ηλεκτρική ενέργεια µετατρέπεται σε φωτεινή ενέργεια και θερµότητα. Οι λάµπες στο σπίτι µας είναι τοποθετηµένες σε λυχνιολαβές που µας βοηθάνε να συνδέσουµε τα καλώδια στη λάµπα. 2. α) Σε ποια από τις δύο εικόνες φαίνεται ένα κλειστό ηλεκτρικό κύκλωµα; 28 Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς
1) 2) β) Σε ποια από τις δύο εικόνες είναι δύο λαµπάκια συνδεδεµένα στο κύκλωµα; 1) 2) α) Το ηλεκτρικό κύκλωµα είναι κλειστό στη 2 η εικόνα, αφού σ αυτήν φαίνεται ότι συνδέονται και οι δύο επαφές της λάµπας µε τους δύο πόλους της µπαταρίας. Στην 1 η εικόνα µόνο η µία επαφή της λάµπας συνδέεται µε έναν πόλο της µπαταρίας. β) ύο λαµπάκια είναι συνδεδεµένα στο κύκλωµα της 1 ης εικόνας, αφού σ αυτό εµφανίζεται δύο φορές το σύµβολο της λάµπας: Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς 29