Βιβλιομετρική ανάλυση των εργασιών της κλιματικής αλλαγής με ειδική εφαρμογή στην Ελλάδα και τη Θεσσαλία Θεόδωρος Καλύβας, Ευθύμιος Ζέρβας Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Σχολή Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας
1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ Bιβλιομετρική μελέτη ονομάζεται το ερευνητικό πεδίο το οποίο μελετά ποσοτικά το βιβλιογραφικό υλικό. Η κλιματική αλλαγή έχει αποκτήσει ως θέμα κυρίαρχη θέση στην επιστημονική έρευνα, τόσο στο πεδίο των φυσικών επιστημών όσο και (ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια) σ αυτό των κοινωνικών και πολιτικών επιστημών. Η βιβλιομετρική ανάλυση της κλιματικής αλλαγής δείχνει τις κυριότερες τάσεις της έρευνας σε αυτό τον τομέα.
2. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανάλυση της επιστημονικής βιβλιογραφίας σχετιζόμενη την κλιματική αλλαγή τόσο σε διεθνές όσο σε εθνικό επίπεδο και ειδικά της Θεσσαλίας
2.1. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ - ΠΗΓΕΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Για την καταγραφή της επιστημονικής βιβλιογραφίας χρησιμοποιήθηκε η επιστημονική βάση δεδομένων Scopus, με τις παρφακάτω λέξεις κλειδιά: 1) Climate Change 2) Climate Change AND Greece 3) Climate Change AND Thessaly Η ανάλυσή μας περιλαμβάνει τα κείμενα που έχουν δημοσιευτεί μέχρι το 2016, στα αγγλικά και εξαιρεί τις εμπορικές δημοσιεύσεις
3.1 Ετήσιος αριθμός δημοσιεύσεων Διεθνής αρθρογραφία μετά το 1966, ελληνική μετά το 1989, Θεσσαλία μετά το 1999 Εκθετική (CC+Greece) αύξηση 18,000 άρθρα διεθνώς το 2016, 80 στη Ελλάδα 0-3 άρθρα ανά έτος για τη Θεσσαλία Συνολικά: 172,000 άρθρα παγκοσμίως, σχεδόν 700 για Ελλάδα, μόνο 26 για Θεσσαλία
3.2 Δημοσιεύσεις ανά επιστημονικό κλάδο, Climate Change, Papers per Scientific Field - Climate Change Environmental Science Earth and Planetary Sciences 1.90% Agricultural and Biological Sciences 2.50% 11.31% 24.18% Social Sciences Engineering 3.20% 3.45% Medicine 4.72% Energy 5.39% 8.43% 19.38% Biochemistry (Genetics and Molecular Biology) Multidisciplinary 15.53% Computer Science Other Environmental Science, Earth and Planetary Sciences, Agricultural and Biological Sciences Κυρίως Θετικές Επιστήμες
3.2 Δημοσιεύσεις ανά επιστημονικό κλάδο, CC+Greece 1.46% 1.55% 1.81% 3.70% 5.59% Papers per Scientific Field - Climate Change and Greece 9.38% 30.12% Environmental Science Earth and Planetary Sciences Agricultural and Biological Sciences Social Sciences Engineering Energy 6.28% Medicine 6.97% Arts and Humanities 13.25% 19.88% Biochemistry (Genetics and Molecular Biology) Business (Management and Accounting) Other Αντίστοιχα με την παγκόσμια τάση
3.2 Δημοσιεύσεις ανά επιστημονικό κλάδο, CC+Thessaly Papers per Scientific Field - Climate Change and Thessaly 3.03% 3.03% 3.03% 6.06% 9.09% 30.30% Earth and Planetary Sciences Environmental Science Engineering Physics and Astronomy Mathematics Agricultural and Biological Sciences Computer Science 15.15% Materials Science 30.30% Μόνο θετικές επιστήμες (αλλά μικρός αριθμός δημοσιεύσεων)
3.3 Αριθμός δημοσιεύσεων ανά είδος κειμένου Document Type Article Conference Paper Climate Change and Thessaly 22 2 1 1 11 Review Book Chapter Note Climate Change and Greece 570 55 26 Book Editorial Climate change 122142 18855 Article in Press Short Survey 10927 7857 Letter Κυρίως άρθρα περιοδικών, μικρό ποσοστό οι ανακοινώσεις σε επιστημονικά συνέδρια, τα υπόλοιπα πολύ λίγα
3.4 Κατηγορία μέσων δημοσίευσης Source Type 23 2 1 Journals Climate Change and Thessaly 608 42 22 16 Conference proceedings Climate Change and Greece 143512 14294 10799 Books 3640 Climate Change Book series Όπως προηγουμένως.
Scientific Sources - Climate Change 3.Αποτελέσματα 3.5 Κυρίαρχα περιοδικά, Climate Change Geophysical Research Letters Climatic Change 3.99% 3.93% 3.74% Journal Of Climate 3.01% Global Change Biology 3.01% 2.66% Nature 2.57% Science 1.96% 1.85% Plos One 1.75% Journal Of Geophysical Research Atmospheres 71.52% Proceedings Of The National Academy Of Sciences Of The United States Of America International Journal Of Climatology Other Τα 3 πρώτα σε δημοσιεύσεις περιοδικά, αναφέρονται σε θεματολογία φυσικών επιστημών, κλιματικής αλλαγής και μετεωρολογίας. Τα 10 πρώτα περιοδικά = 28,5% περίπου του συνόλου των δημοσιεύσεων
3.5 Μέσα δημοσίευσης, Climate Change+Greece Scientific Sources - Climate Change and Greece Global Nest Journal 4.56% 3.42% 2.73% 2.73% 2.51% 2.28% 2.28% 2.05% 2.05% 2.05% Quaternary Science Reviews Energy Policy International Journal Of Climatology Journal Of Hydrology Fresenius Environmental Bulletin Theoretical And Applied Climatology Atmospheric Environment 73.35% Climatic Change Environmental Monitoring And Assessment Other Αντίστοιχα με τις διεθνείς τάσεις, αλλά διαφοροποίηση στα περιοδικά
3.5 Μέσα δημοσίευσης, Climate Change+Thessaly Scientific Sources - Climate Change and Thessaly Fresenius Environmental Bulletin 10.00% Advances In Geosciences 5.00% Applied Acoustics 45.00% 5.00% 5.00% Bulletin Of Engineering Geology And The Environment Climate Dynamics Desalination And Water Treatment 5.00% Environment International Environmental Geology 5.00% Environmetrics 5.00% 5.00% 5.00% 5.00% Geological Society Special Publication Other Οι 20 δημοσιεύσεις κατανέμονται σε 19 διαφορετικά περιοδικά (το Fresenius Environmental Bulletin το οποίο φιλοξενεί 2 άρθρα)
3.6 Δημοσιεύσεις ανά Χώρα, Climate Change Climate Change United States United Kingdom Australia China 22.06% Germany 36.28% Canada France 9.40% Netherlands Italy Spain 2.32% 2.51% 5.57% 5.50% Other 2.59% 3.39% 5.00% 5.38% Μεγάλη συμμετοχή του αναπτυγμένου οικονομικά δυτικού κόσμου και της Κίνας
3.6 Δημοσιεύσεις ανά Χώρα, Climate Change+Greece Climate Change and Greece 1.25% 1.82% 2.01% 3.16% 3.74% 4.41% 18.41% 45.06% Greece United Kingdom Germany United States Italy France Spain Sw eden Netherlands Turkey Other 4.60% 6.42% 9.11% Προφανώς η Ελλάδα πρώτη. Ευρωπαϊκές χώρες, ΗΠΑ, Τουρκία
3.6 Δημοσιεύσεις ανά Χώρα, Climate Change+Thessaly Climate Change and Thessaly 6.45% 3.23% 3.23% 3.23% 6.45% Greece France Italy United States Germany 6.45% Sweden 6.45% 64.52% Switzerland Undefined Η Ελλάδα πρώτη Ευρωπαϊκές χώρες και ΗΠΑ
3.7 Τα Ερευνητικά Ιδρύματα των δημοσιεύσεων, Climate Change Climate Change 5817 2652 1973 1856 1786 1687 1684 1606 1568 1555 Chinese Academy of Sciences CNRS Centre National de la Recherche Sci... National Oceanic and Atmospheric Admini... United States Geological Survey University of Colorado at Boulder University of Washington Seattle University of Oxford Wageningen University and Research Centre Columbia University in the City of New York National Center for Atmospheric Research Chinese Academy of Sciences κατέχει την πρώτη θέση με μεγάλη διαφορά από τη δεύτερη θέση (CNRS, FR). Στις άλλες θέσεις, Αμερικάνικοι φορείς.
3.7 Τα Ερευνητικά Ιδρύματα των δημοσιεύσεων, CC+Greece Climate Change and Greece 102 73 67 41 40 34 31 30 28 22 Aristotle University of Thessaloniki University of Athens National Technical University of Athens Panepistimion Ioanninon National Observatory of Athens Polytechnion Kritis Panepistimion Patron Panepistimio Thesalias Dimokrition Panepistimion Thrakis Panepistimion Aegaeou ΑΠΘ, ΕΚΠΑ, ΕΜΠ αποτελούν την πρώτη τριάδα
3.7 Τα Ερευνητικά Ιδρύματα των δημοσιεύσεων, CC+Thessaly 8 Climate Change and Thessaly 2 1 1 1 1 1 1 1 1 Panepistimio Thesalias National Technical University of Athens UMR 5649 du CNRS Oeschger Centre for Climate Change Re... Ministry of Culture and Tourism of Greece Litohoro Forest Service Technologiko Ekpaideutiko Idrima Athinas Forschungszentrum JΓΌlich FZJ Eidgenossische Forschungsanstalt fur... University of Arizona Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
3.8 Λέξεις Κλειδί, Climate Change Keywords - Climate Change 3% 2.42% Article Carbon Dioxide Global Warming 2% United States Priority Journal 1.62% 1.61% Climate Effect 2% 1.57% 1.48% Climate Temperature 1% 1.17% 1.10% 1.09% 1.06% 1.04% 1.01% 0.99% 0.95% Animals Human Eurasia Greenhouse Effect 1% Climate Models 0%
3.8 Λέξεις Κλειδί, Climate Change+Greece Keywords - Climate Change and Greece Europe Southern Europe 4% 3.23% Eurasia 3% Article 3% 2.42% 2.25% Mediterranean Sea Global Warming 2% 2% 1.90% Priority Journal Seasonal Variation 1.09% Crete 1% 0.93% 0.91% 0.91% 0.86% 0.84% 0.81% 0.81% Mediterranean Region 1% Aegean Islands Carbon Dioxide 0%
3% 2.35% 2.35% 3.Αποτελέσματα 3.8 Λέξεις Κλειδί, Climate Change+Thessaly Keywords - Climate Change and Thessaly Europe Precipitation climatology Eurasia 2% 1.96% 1.96% Southern Europe Hydrology 2% 1.57% 1.57% Pinios River 1.18% 1.18% 1.18% Drought 1% 0.78% 0.78% Environmental Monitoring Rain 1% Aquifers 0% Civil Aviation
4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Από τα τέλη της δεκαετίας του 1980, η έρευνα για την κλιματική αλλαγή παρουσιάζει αυξητική τάση παγκοσμίως Η έρευνα για την Ελλάδα αναπτύσσεται ουσιαστικά από τα μέσα περίπου της δεκαετίας του 2000, διατηρώντας από εκεί και πέρα παρόμοιους ρυθμούς αύξησης στις δημοσιεύσεις σε σχέση με την παγκόσμια έρευνα. Η έρευνα για την κλιματική αλλαγή που αφορά τη Θεσσαλία δεν είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη, διαπιστώνεται όμως σταθεροποίηση του αριθμού δημοσιεύσεων την τελευταία πενταετία. Η πλειονότητα των δημοσιεύσεων για την κλιματική αλλαγή είναι συνδεδεμένη με τις περιβαλλοντικές επιστήμες, τη μετεωρολογία και άλλους κλάδους των φυσικών επιστημών, με τις θετικές επιστήμες εν γένει. Το ποσοστό συμμετοχής των κοινωνικών επιστημών είναι της τάξης του 10%. Η συντριπτική πλειοψηφία των δημοσιεύσεων ανήκει στην κατηγορία των επιστημονικών άρθρων δημοσιευμένα σε επιστημονικά περιοδικά. Οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέχουν την πρώτη θέση με ποσοστό συμμετοχής 22,06% επί του συνολικού αριθμού δημοσιεύσεων για την κλιματική αλλαγή. Η πρώτη δεκάδα καταλαμβάνεται από χώρες του λεγόμενου Δυτικού Κόσμου πλην της Κίνας η οποία βρίσκεται στην τέταρτη θέση. Η πρωτεύουσα θεματολογία είναι κυρίως μετεωρολογική ή τοπική
Βιβλιομετρική ανάλυση των εργασιών της κλιματικής αλλαγής με ειδική εφαρμογή στην Ελλάδα και τη Θεσσαλία Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας! Θεόδωρος Καλύβας, Ευθύμιος Ζέρβας ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Σχολή θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας Email: zervas@eap.gr