ΑΣΤΕΡΙΣΜΟΙ Μαρία Κούτρα Κωνσταντίνος Κολιοτάτσης Δημήτριος Κίβαρης
Τι είναι οι αστερισμοί Αστερισμό ονομάζουμε το κάθε αυθαίρετο τμήμα της ουράνιας σφαίρας ή θόλου που περιέχει μια κάπως ξεχωριστή ομάδα άστρων. Σήμερα γίνονται επίσημα αποδεκτοί από τους αστρονόμους 88 αστερισμοί.
Μυθολογία ΑΡΓΩ Η ονομασία του αστερισμού προήλθε από τη μυθική Αργώ, το πλοίο της Αργοναυτικής Εκστρατείας. Σήμερα, ο αστερισμός της Αργούς έχει χωριστεί σε τέσσερις αστερισμούς, την Πυξίδα, την Πρύμνη, την Τρόπιδα και την Ιστία.
ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΙ ΜΙΚΡΗ ΑΡΚΤΟΣ Στην ελληνική μυθολογία η Καλλιστώ ήταν η κόρη του βασιλιά της Αρκαδίας Λυκάονα. Η Καλλιστώ καυχιόταν συχνά για την ομορφιά της κι έτσι δημιούργησε τον εγωισμό και τη ζήλια της Ήρας. Λέγεται μάλιστα ότι συνδέθηκε με τον Δία και γέννησε τον μεγάλο ήρωα της Αρκαδίας, τον Αρκάδα. Μετά από αυτά τα γεγονότα, η Ήρα μεταμόρφωσε την Καλλιστώ σε αρκούδα έτσι ώστε να πάψει να υπερηφανεύεται για την ομορφιά της.
Όταν ο Αρκάς μεγάλωσε, μια μέρα που πήγε στο δάσος για να κυνηγήσει, είδε τη μεταμορφωμένη σε αρκούδα μητέρα του -που διατηρούσε όμως ανθρώπινη σκέψη και νόηση- και ετοιμάστηκε να την χτυπήσει με το τόξο. Τότε ο Δίας για να αποτρέψει αυτό το έγκλημα, να σκοτώσει το παιδί τη μητέρα του, τον μεταμόρφωσε σε αρκουδάκι κι έτσι ο Αρκάς αναγνώρισε τη μητέρα του. Επειδή όμως ο Δίας φοβήθηκε την οργή της Ήρας, μετέφερε και τους δύο στον ουρανό και τους μεταμόρφωσε σε αστερισμούς, βάζοντας τον Αρκτούρο να τους προστατεύει. Από τότε η Καλλιστώ είναι η Μεγάλη Αρκτος και ο Αρκάς η Μικρά Αρκτος, αλλά δεν μπορούν συναντηθούν ποτέ!
ΚΑΣΣΙΟΠΗ, ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ, ΠΕΡΣΕΑΣ Σύμφωνα με την παράδοση η Κασσιόπη ήταν σύζυγος του Κηφέα και μητέρα της Ανδρομέδας. Επειδή η Κασσιόπη καυχήθηκε ότι ήταν ομορφότερη από την Ήρα και από τις Νηρηίδες, προκάλεσε την οργή της Ήρας και των Νηρηίδων, που ζήτησαν από τον θεό της θάλασσας, τον Ποσειδώνα, να την τιμωρήσει.
AΤότε, ο Ποσειδώνας έστειλε ένα κήτος, ένα φοβερό θαλάσσιο τέρας, που κατέστρεφε τα παράλια της χώρας της Κασσιόπης (Αιθιοπία στην Αφρική). Για να εξευμενισθεί ο Ποσειδώνας, το βασιλικό ζεύγος υποχρεώθηκε να δώσει την Ανδρομέδα να τη φάει το τέρας. Τότε εμφανίσθηκε ο Περσέας και τη γλίτωσε. BΜετά τον θάνατό της, η Κασσιόπη μεταμορφώθηκε σε αστερισμό, όπως και οι υπόλοιποι ήρωες του μύθου. C
ΤΑΥΡΟΣ Σύμφωνα με μια παράδοση, θεωρείται ότι ο Ταύρος έχει σχέση με τον έβδομο άθλο του Ηρακλή, όταν αυτός πήγε στη Κρήτη με διαταγή του Ευρυσθέα για να αιχμαλωτίσει τον ταύρο. Ο Ταύρος είχε βοηθήσει τον Δία να μεταφέρει την Ευρώπη στην Κρήτη, αλλά μετά παρέμεινε εκεί προκαλώντας τρομερές καταστροφές. Τελικά, ο Ηρακλής αιχμαλώτισε τον ταύρο και τον πήρε στις Μυκήνες. Εκεί ο Ευρυσθέας τον ελευθέρωσε και τελικά τον σκότωσε ο Θησέας στον Μαραθώνα. Ο αστερισμός συμβολίζει έτσι τη δόξα των ηρώων Ηρακλή και Θησέα.
Αειφανείς αστερισμοί (ορατοί σε όλες τις εποχές) Χειμερινοί αστερισμοί Ταύρος Μεγάλη Αρκτος Ηνίοχος Μικρή Αρκτος Δίδυμοι Κηφεύς Ωρίων Κασσιόπη Ηριδανός Δράκων Μέγας Κύων Καμηλοπάρδαλις Μικρός Κύων Λαγωός Πρύμνη Εαρινοί αστερισμοί Θερινοί αστερισμοί Κύκνος Παρθένος Αετός Λέων Λύρα Βοώτης Σκορπιός Θηρευτικοί Κύνες Οφιούχος Καρκίνος Τοξότης Κόμη Βερενίκης Ζυγός Φθινοπωρινοί αστερισμοί Πήγασος Ανδρομέδα Υδροχόος Κριός Κασσιόπη Περσέας Ιχθείς Ηρακλής
Αστρονομία και ζώδια Στην ετήσια κίνησή του ο Ήλιος περνάει διαδοχικά και από τα δώδεκα ζώδια και χρειάζεται περίπου ένα μήνα για να διανύσει κάθε ένα από αυτά. Ανάλογα με το ζώδιο στο οποίο βρισκόταν ο Ήλιος τη στιγμή της γέννησης ενός ατόμου η αστρολογία κατατάσσει το άτομο σε ένα ζώδιο. Αν κάποιος έχει γεννηθεί στα μέσα Μαρτίου είναι Κριός, αφού ο ήλιος ήταν στο ζώδιο του Κριού τότε.
AΣυχνά γίνεται μία σύγχυση ανάμεσα στα ζώδια και στους "ζωδιακούς αστερισμούς". Στην πραγματικότητα πρόκειται για δύο τελείως διαφορετικά πράγματα. Τα ζώδια είναι άυλα και αόρατα αποτελούν 12 ενεργειακές πύλες που περιβάλλουν τη Γη. Οι ζωδιακοί αστερισμοί είναι υλικοί και εμφανείς στον ουρανό (οι αστερισμοί του Κριού, του Ταύρου κ.λ.π. που μπορούμε την κατάλληλη εποχή να δούμε με τα μάτια μας στον νυκτερινό ουρανό). Την εποχή που γεννιόταν η Ωροσκοπιακή Αστρολογία (περίπου πριν 2.000 χρόνια) τα ζώδια συνέπιπταν με τους ζωδιακούς αστερισμούς (πίσω από το ζώδιο του Κριού φαινόταν τότε στον ουρανό ο αστερισμός του Κριού, πίσω από το ζώδιο του Ταύρου ο αστερισμός του Ταύρου κ.ο.κ.) B
Καλλιτεχνική Άποψη Των Αστερισμών
Επιπεδόσφαιρο Το επιπεδόσφαιρο είναι ένας περιστρεφόμενος χάρτης του ουρανού, που μας δείχνει την φαινόμενη κίνηση του ουράνιου θόλου, καθώς και τις θέσεις των ουράνιων αντικειμένων οποιαδήποτε ημερομηνία και ώρα. Στο επιπεδόσφαιρο απεικονίζεται ο έναστρος ουρανός και αναπαριστάται η περιστροφή του. Το επιπεδόσφαιρο παραμένει το ίδιο έγκυρο και ακριβές για πολλά χρόνια και αποτελεί το κύριο αστρονομικό όργανο καθοδήγησης για εκατομμύρια ερασιτέχνες αστρονόμους σε όλο τον κόσμο.
Η λέξη επιπεδόσφαιρο προέρχεται από τις λέξεις επίπεδο και σφαίρα. Ονομάστηκε έτσι επειδή ο ουράνιος θόλος, αυτή η φανταστική σφαίρα που περιβάλει την Γη και εμπεριέχει τα άστρα και όλα τα ουράνια αντικείμενα, προβάλλεται επάνω στο επίπεδο.
Η λειτουργία του Στο επιπεδόσφαιρο εκτός από τους αστέρες που προσομοιάζονται με μικρές και μεγάλες κουκίδες, ανάλογα με την λαμπρότητα που έχουν, μπορούμε να δούμε όλους τους αστερισμούς, νεφελώματα, ανοικτά και σφαιρωτά σμήνη αστέρων, και τους λαμπρούς γαλαξίες. Επίσης θα διακρίνουμε τις ουράνιες συντεταγμένες των ουράνιων σωμάτων. Πολλές φορές το επιπεδόσφαιρο χρησιμοποιείται κατά την διδασκαλία μαθημάτων αστρονομίας και ουρανογραφίας ως εκπαιδευτικό υποστηρικτικό υλικό.
1 Βήμα: Περιστρέφουμε τον δίσκο με τους αστερισμούς μέχρι να εναρμονιστεί η ημερομηνία με την ώρα που παρατηρούμε τον ουρανό. Κατά τους θερινούς μήνες που ισχύει η θερινή ώρα, αφαιρούμε μία (1) ώρα. 2 Βήμα: Κρατάμε το επιπεδόσφαιρο λίγο ψηλότερα από το ύψος των ματιών μας και χρησιμοποιούμε την μια πλευρά του κοιτάζοντας προς τον Βορρά ή την άλλη πλευρά κοιτάζοντας προς τον Νότο, για να εντοπίσουμε αστερισμούς πάνω από τον Βόρειο ή τον Νότιο ορίζοντα αντίστοιχα.
Στην περίπτωση που χρησιμοποιούμε το επιπεδόσφαιρο για πρώτη φορά ή δεν έχουμε μεγάλη εμπειρία κατά την εύρεση ουρανίων αντικειμένων θα πρέπει να προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε λαμπρά αντικείμενα όπως τις Πλειάδες. Οι Πλειάδες είναι ένα πολύ ευδιάκριτο ανοικτό σμήνος αστέρων και είναι γνωστές και σαν Πούλια. Βρίσκονται στον αστερισμό του Ταύρου και καταλαμβάνουν ένα πολύ μικρό κομμάτι του ουρανού. Είναι ίσως το ομορφότερο και λαμπρότερο ανοικτό σμήνος αστέρων που αποτελείται από εφτά λαμπρούς αστέρες ορατούς δια γυμνού οφθαλμού.
Χαρακτηριστικά του Επιπεδόσφαιρου
Στο επιπεδόσφαιρο θα διακρίνουμε τις ουράνιες συντεταγμένες των ουρανίων σωμάτων, (δηλαδή Ορθή Αναφορά και Απόκλιση), τον ουράνιο ισημερινό, την εκλειπτική, την ζώνη του γαλαξία μας, καθώς επίσης και τις φαινόμενες λαμπρότητες των αστέρων. Το επιπεδόσφαιρο έχει σχεδιαστεί σε στερεογραφική προβολή. Είναι εύκολα αναγνώσιμο το βράδυ κάτω από το κόκκινο φακό του παρατηρητή και ο ουρανός εμφανίζεται με την μικρότερη παραμόρφωση επειδή οι αστερισμοί εμφανίζονται και στις δύο πλευρές του περιστρεφόμενου δίσκου. Τέλος για να αντέχει στον χρόνο και στην υγρασία, είναι πλήρως πλαστικοποιημένο και επιπλέον βρίσκεται μέσα σε σκληρή διάφανη πλαστική θήκη.
Ευχαριστούμε για τον χρόνο σας