Το µάθηµα της Πληροφορικής στο Γυµνάσιο Χρήση του ελεύθερου λογισµικού "Γλωσσοµάθεια" για την διδασκαλία εννοιών αλγοριθµικής - προγραµµατισµού στη Γ' Φουστέρης Νικόλαος Μηχανικός Πληροφορικής Τ.Ε. Καθηγητής ΠΕ20 5ου Πτολεµαΐδας email: nikfust@freemail.gr Η Πληροφορική διδάσκεται και στις τρεις τάξεις του από το Σχολ. Έτος 1993-1994. Σε όλες τις τάξεις του υπάρχει το µάθηµα «Πληροφορική» το οποίο διδάσκεται µία (1) ώρα την εβδοµάδα. Γενικός σκοπός του µαθήµατος Σύµφωνα µε το Ε.Π.Π.Σ, είναι να δώσει στους µαθητές όλα τα απαιτούµενα εφόδια ώστε να κατανοήσουν τις βασικές έννοιες και όρους της πληροφορικής τεχνολογίας να αποκτήσουν πρακτική εµπειρία ασκούµενοι σε ένα σύστηµα υπολογιστών και στα βασικά εργαλεία που το συνοδεύουν, να µπορούν να αναγνωρίζουν και να κρίνουν τις επιπτώσεις των υπολογιστικών και δικτυακών τεχνολογιών στους διάφορους τοµείς της ανθρώπινης δραστηριότητας Άξονας ανάπτυξης του µαθήµατος 1 Γνωρίζω τον Υπολογιστή εδοµένα, Πληροφορίες και Υπολογιστές Πως φθάσαµε στους σηµερινούς υπολογιστές Το υλικό και το Προστασία υλικού, λογισµικού και δεδοµένων, Εργονοµία Τεχνολογία υπολογιστών Αναπαράσταση των πληροφοριών στον υπολογιστή Αποθήκευση των πληροφοριών στον υπολογιστή Πολυµέσα Άξονας ανάπτυξης του µαθήµατος 2 Άξονας ανάπτυξης του µαθήµατος 3 Επικοινωνώ µε τον Υπολογιστή Γραφικά περιβάλλοντα επικοινωνίας ιαχείριση αρχείων και φακέλων ιερευνώ- ηµιου- ργώ- Ανακαλύπτω Εργαλεία- Τεχνικές Συνθετικές εργασίες µε εφαρµογών γενικής χρήσης, δικτύων και εκπαιδευτικό Ζωγραφική, Επεξ. Κειµένου ΕργαλείαΤεχνικές Συνθετικές εργασίες µε εφαρµογών γενικής χρήσης, δικτύων και εκπαιδευτικό Λογιστικά φύλλα, ίκτυα, Internet, Web, Email, Πολυµέσα Εργαλεία-Τεχνικές Συνθετικές εργασίες µε εφαρµογών γενικής χρήσης, δικτύων, ανάπτυξης πολυµέσων, εκπαιδευτικό και προγραµµατιστικά εργαλεία Βάσεις εδοµένων Προγραµµατιστικά Εργαλεία 1
Άξονας ανάπτυξης του µαθήµατος 4 Άξονας ανάπτυξης του µαθήµατος 5 Ελέγχω Προγραµµατίζω τον Υπολογιστή Η έννοια του αλγορίθµου Ο κύκλος ανάπτυξης ενός προγράµµατος Το περιβάλλον µιας γλώσσας προγραµµατισµού Βασικές δοµές µιας συµβολικής γλώσσας Ο υπολογιστής στη ζωή µας Γενική επισκόπηση των εφαρµογών της πληροφορικής Όλα αλλάζουν... Το µέλλον... Ειδικά για τον προγραµµατισµό Εκτιµήσεις Το ΥΠΕΠΘ επιδιώκει µέσω του Α.Π. να µπορέσουν οι µαθητές να εντρυφήσουν σε αλγοριθµικές έννοιες µε έµφαση στον ψευδοκώδικα ενώ αφήνει στην κρίση του διδάσκοντα να δώσει τις βασικές προγραµµατιστικές δοµές µε έµφαση στην παρατήρηση. Το ΥΠΕΠΘ επιδιώκει από το Γυµνάσιο τα παιδιά να προετοιµαστούν για το Ενιαίο Λύκειο (Ανάπτυξη Εφαρµογών σε Προγραµµατιστικό Περιβάλλον /Τεχνολογική Κατεύθυνση) ή για τα ΤΕΕ (Τοµείς Πληροφορικής / ικτύων ή Ηλεκτρονικών όπου διδάσκονται προγραµµατιστικά µαθήµατα) Εκτιµήσεις Το ΥΠΕΠΘ επιδιώκει να κατανοήσουν ότι µπορούν οι µαθητές να λύσουν τα προβλήµατά τους µε αλγοριθµικό τρόπο και τη χρήση ενός προγραµµατιστικού εργαλείου Προσοχή! Το µάθηµα στη Γ σε τάξεις άνω των 20 µαθητών γίνεται µε το ήµισυ του µαθ. δυναµικού στο εργαστήριο (από έναν καθηγητή) και το άλλο ήµισυ του µαθ. δυναµικού στην σχολική τάξη, χωρίς Η/Υ! Ηχρήση ενός προγραµµατιστικού εργαλείου Απαραίτητη η χρήση ενός προγραµµατιστικού εργαλείου για την διδασκαλία των αλγοριθµικών εννοιών, για να µπορέσουν οι µαθητές να παρατηρήσουν, αλλά και να εντάξουν τον Η/Υ στη διαδικασία επιλύσεων προβληµάτων. Καλό είναι η σύνταξη των διαφόρων εντολών του εργαλείου να προσεγγίζει τα στοιχεία ψευδοκώδικα που περιέχονται στο σχολικό βιβλίο. 2
Ηχρήση ενός προγραµµατιστικού εργαλείου Ηχρήση µιας κλασσικής γλώσσας προγραµµατισµού (Basic, Pascal) εκτός από το περιορισµένο χρονικό διάστηµα µειονεκτεί στο ότι οι µαθητές πρέπει να αναφερθούν σε ξενικά γλωσσικά στοιχεία και να αντιστοιχήσουν τα στοιχεία του ψευδοκώδικα µε τα στοιχεία της γλώσσας προγραµµατισµού, πράγµα δύσκολο. Όλα τα προηγούµενα, σε συνδυασµό µε την πληθώρα των νέων εννοιών που δέχονται οι µαθητές, καθιστούν τη χρήση µιας κλασσικής γλώσσας προγραµµατισµού, απαγορευτική. Ηλύση: Χρήση ελληνικών προγραµµατιστικών εργαλείων Στο πρόβληµα αυτό έρχονται να βοηθήσουν λύσεις που κατασκεύασαν έλληνες καθηγητές της Μέσης Εκπαίδευσης, µε στόχο την σχεδίαση εφαρµογών σε προγραµµατιστικό περιβάλλον, σε µορφή αντίστοιχη του ψευδοκώδικα ή και της ΓΛΩΣΣΑΣ που περιγράφεται στο σχολικό εγχειρίδιο της «Ανάπτυξης εφαρµογών σε προγραµµατιστικό περιβάλλον» της Γ Ε.Λ. Εξελληνισµένο περιβάλλον Online Βοήθεια Οι ελληνικές προσπάθειες Λειτουργία Εκτέλεση του προγράµµατος Λύση Ψευδοκώδικας και προγραµµα στη µητρική γλώσσα των µαθητών Οδιερµηνευτής της Γλώσσας ηµιουργός: Άλκης Γεωργόπουλος Εκπαιδευτικός ΠΕ19 Εµπορική έκδοση (0.89b), κοστίζει 30 ανά αντίτυπο (περιλαµβάνεται ΦΠΑ) Παρέχεται έκδοση δωρεάν (0.88a) στα δηµόσια σχολεία Περισσότερες πληροφορίες / download http://www.alkisg.tk Οι ελληνικές προσπάθειες Γλωσσοµάθεια ηµιουργός: Νικολαΐδης Σπύρος Μηχανικός Πληροφορικής ΤΕ / Εκπαιδευτικός ΠΕ20 ωρεάν Λογισµικό Τρέχουσα έκδοση 8.1 Περισσότερες πληροφορίες / download http://www.spinet.gr/glossomatheia Αποτελείται από ένα Συντάκτη (Editor) και έναν Λεκτικό και Συντακτικό Αναλυτή (Compiler) Υπάρχει η δυνατότητα δηµιουργίας εκτελέσιµης (.exe) µορφής των προγραµµάτων µέσω ενός Virtual Pascal Compiler (που διατίθεται από τον δηµιουργό κατόπιν ειδικής αδείας) Παρέχεται η δυνατότητα αυτόµατης γραφής των εντολών / δεσµευµένων λέξεων της γλώσσας, µε το ποντίκι κάνοντας κλικ στην ειδική λίστα. 3
ίδονται δυνατότητες αλλαγής και αυξοµοίωσης µεγέθους γραµµάτων στον συντάκτη. Ο κώδικας χρωµατίζεται (µε µπλε οι εντολές ενώ µε µαύρο οι παράµετροι των εντολών, οι σταθερές και οι µεταβλητές και µε πράσινο τα σχόλια) για ευκολότερη γραφή και διάγνωση λαθών. Η γραφή του ψευδοκώδικα, ακολουθώντας τα χαρακτηριστικά της ΓΛΩΣΣΑΣ που προτείνεται στο µάθηµα της Γ Λυκείου, είναι Pascal like. O πηγαίος κώδικας εξάγεται σε µορφή HTML για άµεση δηµοσιοποίηση µέσω Internet Υπάρχει η δυνατότητα άντλησης δεδοµένων από αρχείο, ειδικά για προγράµµατα µε πολλά δεδοµένα (λ.χ. πολυδιάστατοι πίνακες) Προηγµένος εντοπισµός σφαλµάτων, µε ειδικά µηνύµατα από τον compiler και µε την σήµανση πάνω από µια εντολών όταν χρειάζεται. Παρέχονται όλες οι βασικές δοµές του δοµηµένου προγραµµατισµού η δοµή της ακολουθίας η δοµή της επιλογής (ΑΝ ΤΟΤΕ και ΕΠΙΛΕΞΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ) η δοµή της επανάληψης (ΟΣΟ ΕΠΑΝΕΛΑΒΕ, ΑΡΧΗ_ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ ΜΕΧΡΙΣ_ΟΤΟΥ και ΓΙΑ ΑΠΟ ΜΕΧΡΙ) η χρήση υποπρογραµµάτων µε διαδικασίες και συναρτήσεις και δυναµικό πέρασµα παραµέτρων (call by reference) στα πλαίσια των κανόνων της ΓΛΩΣΣΑΣ Παρέχονται έτοιµες συναρτήσεις, αριθµητικοί τελεστές για την εκτέλεση πράξεων (+, -, *, /, DIV, MOD, ^), λογικοί τελεστές (KAI, Ή) για την κατασκευή σύνθετων δοµών επιλογής και ως Pascal like γλώσσα απαιτεί την κατασκευή ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ και συµβολικών ΣΤΑΘΕΡΩΝ. Παρέχει online βοήθεια µε παραδείγµατα για την εκµάθηση και την σωστή σύνταξη των διαφόρων δοµών. Θεωρητικές έννοιες Αλγόριθµος, Σχεδίαση αλγορίθµων Ιστορική αναδροµή γλωσσών προγραµµατισµού Αναφορά γνωστών γλωσσών προγραµµατισµού ιερµηνείς Μεταφραστές Ολοκληρωµένο προγραµµατιστικό περιβάλλον ακολουθίας Μεταβλητές, σταθερές Αριθµητικοί τελεστές / πράξεις Εντολές εισόδου / εξόδου ( ΙΑΒΑΣΕ, ΓΡΑΨΕ) Ο τελεστής εκχώρησης τιµών (<--)! Στην ενότητα αυτή στεκόµαστε αρκετά µε τη δηµιουργία πολλών απλών παραδειγµάτων για να καταλάβουν οι µαθητές τις δύσκολες έννοιες της µεταβλητής και του τελεστή εκχώρησης 4
ακολουθίας Ασκήσεις: Με απλούς µαθηµατικούς τύπους (υπολ. εµβαδού δωµατίου, περιµέτρου και εµβαδού κύκλου, όγκου κυλίνδρου) Αντιµετάθεση µεταβλητών (swap) για την κατανόηση της απώλειας των τιµών των µεταβλητών, αν δεν υπάρχει η κατάλληλη προσοχή Απλά λογιστικά προβλήµατα: Υπολογισµός µεικτού καθαρού µισθού και κρατήσεων εργαζοµένου, υπολογισµός ΦΠΑ και καθαρής τιµής προϊόντος ) επιλογής Η επιλογή δύο ή περισσοτέρων δρόµων. Αναφορά στην δοµή ΑΝ ΤΟΤΕ ΑΝ ΤΟΤΕ ΤΕΛΟΣ_ΑΝ ΑΛΛΙΩΣ και ΤΕΛΟΣ_ΑΝ Αναφορά στους λογικούς τελεστές (Η, ΚΑΙ) Βασικά στοιχεία προγραµµατισµού η δοµή της επιλογής Ασκήσεις: Χρήση µιας δοµής ΑΝ για υπολογισµούς απλών µαθηµατικών προβληµάτων: Θετικός, µηδέν ή αρνητικός αριθµός, εµφάνιση απόλυτης τιµής αριθµού, εύρεση µεγίστου / ελαχίστου δύο και τριών αριθµών. Ιδιαίτερη προσοχή στη φορµαλιστική γραφή του κώδικα (προσθήκη κενών στο εσωτερικό των οµαδικών δοµών) για εύκολη οπτική του κώδικα επανάληψης Η δοµή της επανάληψης. Η χρήση συγκεκριµένου αριθµού επαναλήψεων µε την δοµή ΓΙΑ: ΓΙΑ. ΑΠΌ ΜΕΧΡΙ ΤΕΛΟΣ_ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ Βασικά στοιχεία προγραµµατισµού η δοµή της επανάληψης Ασκήσεις: Απλές ασκήσεις µέτρησης (Μέτρηµα από το ένα ως το δέκα, αλγόριθµος κρυφτό) Τµηµατικός προγραµµατισµός - υποπρογράµµατα Θεωρητική αναφορά χρήση έτοιµου απλού παραδείγµατος. Προσοχή! Υλοποίηση των ασκήσεων και µε και χωρίς την χρήση επαναληπτικής διαδικασίας για να δουν τη διαφορά οι µαθητές. Αναφορά επαναληπτικών διαδικασιών στην καθηµερινή ζωή (λ.χ. χτίσιµο τοίχου µε τούβλα) µε ιδιαίτερη έµφαση στο που θα σταµατήσουµε. 5
Στο CD Στο CD της ηµερίδας θα βρείτε: Την πλέον πρόσφατη έκδοση της Γλωσσοµάθειας (8.1) Παραδείγµατα προγραµµάτων σε κατηγορίες Το αναλυτικό πρόγραµµα του (µε την τροποποίηση) Χρήση του ελεύθερου λογισµικού "Γλωσσοµάθεια" για την διδασκαλία εννοιών αλγοριθµικής - προγραµµατισµού στη Γ' Φουστέρης Νικόλαος Μηχανικός Πληροφορικής Τ.Ε. Καθηγητής ΠΕ20 5ου Πτολεµαΐδας email: nikfust@freemail.gr Σας ευχαριστώ 6