آزمايش شماره (10) تقويت كننده اميتر مشترك هدف: هدف از اين آزمايش مونتاژ مدار طراحي شده و اندازهگيري مشخصات اين تقويت كننده جهت مقايسه نتايج اندازهگيري با مقادير مطلوب و در ادامه طراحي يك تقويت كننده اميترمشترك با مدار خود باياس با مشخصات داده شده در مناسبترين نقطه كار براي بدست آوردن حداكثر نوسانات خروجي. وسايل آزمايش: KΩ.10 مقاومت: خازن: 47 و دو عدد KΩ,1 KΩ,2.2 KΩ,220 Ω ترانزيستور: پتانسيومتر: µf 47 و دو عدد فانكشن ژنراتور: منبع تغذيه: µf.100. BC107 KΩ KΩ. 20,50 ١
مباني نظري: ساختارهاي ترانزيستور دو قطبي( BJT ): به دليل اينكه ترانزيستور دوقطبي يك ابزار سه ترميناله است اساسا سه راه ممكن براي اتصال آن در يك مدار الكترونيكي با يك ترمينال مشترك در هر دو ورودي و خروجي وجود دارد. كه در هر روش اتصال به پاسخ متفاوتي به سيگنال ورودي خود در يك مدار منجر مي شود. اين سه آرايش عبارتند از : ساختار اميتر مشترك- افزايش توام جريان و ولتاژ را دارد. ساختار بيس مشترك - افزايش ولتاژ دارد اما بدون افزايش جريان. ساختار كالكتور مشترك افزايش جريان دارد اما بدون افزايش ولتاژ..1.2.3 اما در اين آزمايش ابتدا به ساختار اميتر مشترك مي پردازيم و دو آرايش بعدي را به آزمايشهاي بعدي موكول مي كنيم. ساختار اميتر مشترك: در ساختار اميتر مشترك يا اميتر اتصال زمين شده سيگنال ورودي در بيس اعمال ميشود در حالي كه خروجي همانطور كه در شكل( 10-1 ) نشان داده شده است از بين كالكتور و اميترگرفته مي شود. اين نوع ساختار معمول ترين مدار استفاده شده براي آمپلي فايرهاي با مبناي ترانزيستور هستند كه نشان دهنده ي روش عادي اتصال ترانزيستور دو قطبي است. ساختار تقويت كننده اميتر مشترك بالاترين جريان و افزايش توان را توليد ميكند. اين عمدتا بدليل امپدانس ورودي كم است زيرا به باياس موافق اتصال PN متصل شده است در حالي كه امپدانس خروجي بالاست زيرا از باياس مخالف اتصال PN گرفته ميشود. مدار تقويت كننده اميتر مشترك: شكل( 10-1 ) در اين نوع از پيكربندي جريان خارج شده از ترانزيستور بايد با جريانهايي كه به داخل ترانزيستور جاري مي شوند جريان اميتر داده شده برابر با به صورتي كه + باشد. E C B ٢
α C E روابط رياضي بين اين پارامترها ميتواند اينگونه داده شود: α. β. C β C E B B β α β +1 α β 1 α براي خلاصه اين نوع از پيكربندي ترانزيستور دو قطبي افزايش بيشتري از امپدانس ورودي جريان و توان نسبت به ساختار بيس مشترك دارد اما افزايش ولتاژ آن خيلي كمتر است. پيكربندي اميتر مشترك طبق مدار شكل (10-2) يك مدار آمپلي فاير معكوس كننده است كه 180 درجه اختلاف فاز سيگنال خروجي با سيگنال ورودي را نتيجه مي دهد. شكل (10-2) ٣
r e مدل مدار تقويت كننده اميتر مشترك: شكل( 10-3 ) روش آزمايش: قدم 1 : مداري مطابق شكل (10-4) با رعايت پلاريته ي خازن ها روي بردبورد مونتاژ كنيد. قدم 2: توسط ولت متر در حالت DC مقادير زير را اندازه گيري كنيد. CE Q CB Q BE Q C Q راهنمايي: چنانچه اختلافي در مقادير بالا مشاهده مي كنيد با كمك استاد مربوطه مشكل فوق را برطرف كنيد. S را به لحاظ دامنه طوري تنظيم كنيد كه خروجي مدار سيگنالي متقارن ماكزيموم و بدون اعوجاج L قدم 3: بدون را در صفحه اسيلوسكوپ داشته باشيد. در ادامه به استاد مربوطه خود دليل قدم 3 را توضيح دهيد ٤
شكل( 10-4 ) S سعي كنيد سيگنال خروجي را ماكزيموم كنيد. در ادامه به استاد مربوطه خود دليل قدم 4 را نيز قدم 4: با تنظيم فركانس توضيح دهيد قدم 5: سيگنال هاي زير را با حفظ رابطه زماني رسم كنيد. ٥
قدم 6 : توسط اسيلوسكوپ روابط زير را تكميل و به استاد مربوطه تحويل نماي يد. بهره ولتاژ: A 1 0 ( NL) A 2 0 ( FL) A 3 ( NL) S A 4 ( FL) S راهنمايي: : ولتاژ خروجي بدون بار (NL) : ولتاژ خروجي با بار (FL) ٦
بهره جريان: S S o ( NL) C A o مقاومت ورودي: ( NL) ( FL) ( FL) L مقاومت خروجي: قدم 7: با استفاده از پتانسيومتر مقاومت ورودي و خروجي را اندازه گيري كنيد. S راهنمايي: جهت اندازه گيري مقاومت خروجي و ورودي با استفاده از پتانسيومتر كافي است پتانسيومتر مورد نظر را به جاي و L گذاشته و در هر مرحله سيگنال خروجي را به نصف مقدار اوليه كاهش دهيم سپس مقدار پتانسيومتر را اندازه گيري كنيم تا مقاومت خروجي و ورودي اندازه گيري شود. C E قدم 6 5 و 7 را تكرار كنيد. قدم 8: با حذف خازن ٧
پرسش: 1- مقادير اندازه گيري شده از قدم 2 و 6 را با مقادير محاسبه شده مقايسه كنيد 2- جهت اندازه گيري مقاومت خروجي و ورودي با استفاده از پتانسيومتر را با ذكر روابط اثبات كنيد C E در مدار شكل( 10-4 ) مطلوبست بهره ولتاژ جريان و مقاومت ورودي خروجي 3- با حذف خازن 4- بهترين نقطه كار را براي تقويت كننده اميتر مشترك مدار شكل( 10-5 ) محاسبه كنيد 1, 2 β200, BE باشد مقاومتهاي 5- در نقطه كار فوق اگر فرض كنيم 0.7 را محاسبه كنيد شكل( 10-5 ) 6- آزمايش فوق را با استفاده از يك نرم افزار دلخواه پياده سازي كنيد ٨