ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. α Α3. α Α4.δ Α5. α. Σ β. Σ γ. Λ δ. Λ ε. Λ ΘΕΜΑ Β Β1. α. 20 Ca: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 26Fe: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 6 4s 2 16S: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 4 β. 20 Ca: 4 η περίοδος - s 2 ομάδα (ή 2 η ή ΙΙΑ) 26Fe: 4 η περίοδος - d 6 ομάδα (ή 8 η ή VIIIB) 16S: 3 η περίοδος - p 4 ομάδα (ή 16 η ή VIA) Β2. α. Η δεύτερη ενέργεια ιοντισμού έχει μεγαλύτερη τιμή από την πρώτη, γιατί κατά το δεύτερο ιοντισμό το ηλεκτρόνιο απομακρύνεται από κατιόν ενώ κατά τον πρώτο από ουδέτερο άτομο. β. Ο ιοντισμός του νερού είναι ενδόθερμη αντίδραση: H 2 Ο + Η 2 Ο Η 3 Ο + + ΟΗ -, ΔΗ>0 Άρα η σταθερά ιοντισμού στους 80 o C έχει μεγαλύτερη τιμή από ότι στους 25 o C, ενώ πάντα, στο καθαρό νερό, ισχύει:. Δηλαδή, ph < 7. γ. Απαγορευτική αρχή του Pauli. Είναι αδύνατο να υπάρχουν στο ίδιο άτομο δύο ηλεκτρόνια με την ίδια τετράδα κβαντικών αριθμών, και κατά συνέπεια 1
σε κάθε τροχιακό δεν μπορούμε να έχουμε περισσότερα από 2 ηλεκτρόνια, αφού ο κβαντικός αριθμός του spin παίρνει δύο τιμές: +1/2 & 1/2. δ. Σε μια περίοδο του περιοδικού πίνακα, από αριστερά προς τα δεξιά αυξάνεται ο ατομικός αριθμός και κατά συνέπεια το δραστικό πυρηνικό φορτίο (περίπου το φορτίο του πυρήνα μειωμένο κατά το φορτίο των ηλεκτρονίων των εσωτερικών στιβάδων). Έτσι, λόγω μεγαλύτερης έλξης των ηλεκτρονίων της εξωτερικής στιβάδας από τον πυρήνα, η ατομική ακτίνα μειώνεται (από αριστερά προς τα δεξιά). ε. Απόλυτος αιθέρας σημαίνει απουσία νερού, αλλιώς το νερό θ αντιδράσει με το αντιδραστήριο Grignard, δίνοντας αλκάνιο: RMgX + HOH RH + Mg(OH)X B3. Με δείγματα από κάθε μία από τις φιάλες πραγματοποιώ τις ακόλουθες αντιδράσεις: 1. Μόνο το 1-πεντίνιο (CH 3 CH 2 CH 2 C CH) αντιδρά με CuCl/NH 3, σχηματίζοντας κεραμέρυθρο ίζημα: CH 3 CH 2 CH 2 C CH + CuCl + NH 3 CH 3 CH 2 CH 2 C CCu + NH 4 Cl 2. Σε δείγματα από τις υπόλοιπες δύο φιάλες, προσθέτω διάλυμα Br 2 σε CCl 4 (ερυθρού χρώματος), οπότε παρατηρώ αποχρωματισμό μόνο στο δοχείο που περιέχει το 1-πεντένιο (CH 3 CH 2 CH 2 CΗ=CH 2 ): CH 3 CH 2 CH 2 CΗ=CH 2 + Br 2 CH 3 CH 2 CH 2 CHCH 2 Br Br 3. Η τρίτη φιάλη, όπου δεν παρατηρείται καμιά αλλαγή, περιέχει το πεντάνιο. 2
ΘΕΜΑ Γ Γ1. Α: CH 3 CHCH 3 Β: CH 3 CHCH 3 Γ: CHI 3 Br ΟH Δ: CH 3 COONa Ε: CH 3 CΗOOCCH 3 Ζ: CH 3 CHCH 3 CH 3 MgBr CH 3 CH 3 CH 3 CH 3 Λ: CH 3 CCH 3 Μ: CH 3 C CH CH 3 N: CH 3 C CH CH 3 Ο ΟMgBr OH Γ2. Στο μοριακό τύπο C 4 H 8 O αντιστοιχούν οι ισομερείς ενώσεις: CH 3 CH 2 CΗ 2 CH=Ο CH 3 CHCH=Ο CH 3 CCΗ 2 CH 3 CH 3 O Εφόσον το μίγμα είναι ισομοριακό, τότε ο αριθμός mol για κάθε ισομερή ένωση είναι ο ίδιος, έστω x mol. Με το αντιδραστήριο Fehling αντιδρούν μόνο οι αλδεΰδες: CH 3 CH 2 CH 2 CH=O & CH 3 CHCH=O CΗ 3 Για το προϊόν της αντίδρασης, Cu 2 O, υπολογίζω τ ακόλουθα: Mr (Cu 2 O) = (63,5 2) + 16 = 143 n (Cu 2 O) = = 0,02 mol 3
CH 3 CH 2 CH 2 CH=O + 2CuSO 4 + 5NaOH CH 3 CH 2 CH 2 COONa + Cu 2 O + 2Na 2 SO 4 + + 3H 2 O 1 mol 1 mol x mol ; = x mol CH 3 CHCH=O + 2CuSO 4 + 5NaOH CH 3 CHCOONa + Cu 2 O + 2Na 2 SO 4 + 3H 2 O CH 3 CH 3 1 mol 1 mol x mol ; = x mol Άρα: ΘΕΜΑ Δ Δ1. To οξύ CH 3 COOΗ ιοντίζεται ως εξής: ιοντισμός (M) CH 3 COOΗ + H 2 O CH 3 COO + H 3 Ο + αρχικά 0,1 ιοντίζονται/παράγονται 0,1 α + 0,1 α +0,1 α ισορροπία 0,1 (1 α) 0,1 α 0,1 α Επειδή :, άρα: 1 α ~ 1 Με την προσθήκη V ml νερού σε 100 ml διαλύματος Υ 1, ο βαθμός ιοντισμού τριπλασιάζεται και γίνεται α = 3 10 2, και η συγκέντρωση c. Τότε τo οξύ CH 3 COOΗ ιοντίζεται ως εξής: ιοντισμός (M) CH 3 COOΗ + H 2 O CH 3 COO + H 3 Ο + αρχικά c ιοντίζονται/παράγονται c α + c α + c α ισορροπία c (1 α ) c α c α Αλλά 1 3 10 2 ~ 1, οπότε c (1 α ) ~ c. 4
Σύμφωνα με τον τύπο για την αραίωση διαλυμάτων: Δ2. Τα mol του CH 3 COOH είναι: Τα mol του NaOH είναι: Η αντίδραση μεταξύ βάσης και οξέος γίνεται ως εξής: (mol) NaOΗ + CH 3 COOH CH 3 COONa + H 2 O αρχικά 0,01 0,02 αντιδρούν / παράγονται 0,01 0,01 +0,01 τελικά 0,01 0,01 Ο όγκος του διαλύματος Υ 3 είναι: V 3 =0,1+0,1=0,2 L. Η συγκέντρωση του οξέος στο Υ 3 είναι: Η συγκέντρωση του άλατος στο Υ 3 είναι: To άλας διίσταται ως εξής: CH 3 COONa Na + + CH 3 COO 0,05 M ; = 0,05 M ; = 0,05 M To Na + δεν ιοντίζεται ως συζυγές οξύ ισχυρής βάσης. 5
To οξύ CH 3 COOΗ ιοντίζεται ως εξής: ιοντισμός (M) CH 3 COOΗ + H 2 O CH 3 COO + H 3 Ο + αρχικά 0,05 0,05 ιοντίζονται/παράγονται x + x + x ισορροπία 0,05 x 0,05 + x x Επειδή :, τότε: 0,05 x ~ 0,05, 0,05+x~0,05 Άρα: ph = 5. Δ3. Τα mol του CH 3 COOH είναι: Τα mol του NaOH είναι: Η αντίδραση μεταξύ βάσης και οξέος γίνεται ως εξής: (mol) NaOΗ + CH 3 COOH CH 3 COONa + H 2 O αρχικά 0,01 0,02 αντιδρούν / παράγονται 0,02 0,02 +0,02 τελικά 0,02 Ο όγκος του διαλύματος Υ 4 είναι: V 4 =0,1+0,1=0,2 L. Η συγκέντρωση του άλατος στο Υ 2 είναι: To άλας διίσταται ως εξής: CH 3 COONa Na + + CH 3 COO 0,1 M ; = 0,1 M ; = 0,1 M To Na + δεν ιοντίζεται ως συζυγές οξύ ισχυρής βάσης. 6
To ανιόν CH 3 COO ιοντίζεται ως εξής: ιοντισμός (M) CH 3 COO + H 2 O CH 3 COOH + ΟH αρχικά 0,1 ιοντίζονται/παράγονται y + y + y ισορροπία 0,1 y y y Υπολογίζω: Επειδή :, τότε: 0,1 y ~ 0,1 Άρα: poh = 5 & ph= 9. Δ4. Έστω V ml ο όγκος του διαλύματος NaOH που προσθέτουμε σε 101 ml του διαλύματος Υ 2. Άρα V τελ =(V+101) ml. Τα mol του CH 3 COOH είναι: Τα mol του NaOH είναι: Στο διάλυμα Υ 5 : ph=7, άρα [Η 3 Ο] + =10 7 Μ. 1 η περίπτωση:, τότε το τελικό διάλυμα περιέχει και NaOH και CH 3 COONa, που προκύπτει από την εξουδετέρωση, δηλαδή έχει ph > 7. Άρα αυτή η περίπτωση αποκλείεται. 2 η περίπτωση:, τότε το τελικό διάλυμα περιέχει CH 3 COONa, που προκύπτει από την εξουδετέρωση, δηλαδή έχει ph > 7. Άρα και αυτή η περίπτωση αποκλείεται. 3 η περίπτωση:, τότε η αντίδραση μεταξύ βάσης και οξέος γίνεται ως εξής: 7
(mol) NaOΗ + CH 3 COOH CH 3 COONa + H 2 O αρχικά 10 4 V 0,0202 αντιδρούν / παράγονται 10 4 V 10 4 V +10 4 V τελικά 0,0202 10 4 V 10 4 V Η συγκέντρωση του οξέος στο Υ 5 είναι: Η συγκέντρωση του άλατος στο Υ 5 είναι: To άλας διίσταται ως εξής: CH 3 COONa Na + + CH 3 COO c αλ ; = c αλ ; = c αλ To Na + δεν ιοντίζεται ως συζυγές οξύ ισχυρής βάσης. To οξύ CH 3 COOΗ ιοντίζεται ως εξής: ιοντισμός (M) CH 3 COOΗ + H 2 O CH 3 COO + H 3 Ο + αρχικά c οξ c αλ ιοντίζονται/παράγονται ω + ω + ω ισορροπία c οξ ω c αλ + ω ω Αλλά: ω = 10 7 Μ. Έστω c αλ + ω ~ c αλ, c οξ ω ~ c οξ. Τότε: 8
(Επαληθεύω προσεγγίσεις: ) 9