Neapolis University HEPHAESTUS Repository School of Economic Sciences and Business http://hephaestus.nup.ac.cy Books 1995 þÿ µéá ± º±¹» ³¹ÃĹº ºÌÃÄ Å þÿä» È µà¹çµ¹á ¼±Ä¹ºÎ½ ±À Æ Tsaklanganos, Angelos þÿ Æ šåá¹±º http://hdl.handle.net/11728/7347 Downloaded from HEPHAESTUS Repository, Neapolis University institutional repository
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ
Αφιερώνεται στην Ιερή μνjjfιη του πατέρα μου
Αφιερώνεται επίσης σε δύο πρωτοπόρους νέους Έλληνες Επιχειρηματίες τους αδελφούς Δημιιτριο και Θεόδωρο Βάρδα
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η συγγραφι1 του βιβλfου αυτού είναι προϊόν της διδασκαλfας, του αντικειμένου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Επιδιώκει να συμπληρώσει τα κενά στην υπάρχουσα ελληνικιι βιβλιογραφία της θεωρfας και ΛογlσΤΙΚΙ1ς Κόστους με την προσφορά ενός σύγχρονου και ολοκληρωμένου βοηθιιματος. Το βοήθημα αυτό προορfζε ται για τους σπουδαστές των Οικονομικών Ε πιστημών αλλά και για όλους όσους ασχολούνται με τον υπολογισμό του κόστους προϊόντων και υπηρεσιών. Καταβλιιθηκε προσπάθε ια να δοθούν πολλά παραδε ίγματα όπως επίσης πολλές ερωτιισεις και προβλιιματα στο κάθε κεφάλαιο ώστε να είναι ευκολότερη 17 κατανόηση και η εκμάθηση της ύλης που παρουσιάζε ται. Πολλοί εβolιθησαν στην έκδοση του βιβλίου αυτού. Διαρκ/ις παρότρυνση και πηγιι δυνάμεως και εμπνεύσεως υπιιρξε το ενδιαφέρον των φοιτητών και ο ε νθουσιασμός και ο ζήλος τους για μάθηση. Θα πρέπει όμως να ε υχαριστιlσουν ljiafrcpa δυο άριστους φοιτητές του οικονομικού τμήματος της Σχολιις, τον Πρόδρομο Σκενδέρογλου και τον Λεωνίδα Τοσίδη για την πολλαπλή αμέριστη και ακούραστη βοήθεια στην ετοιμασία της ύλης. Οφεfλω επfσης να ευχαριστήσω τους συνεργάτες μου κυρία Ευγενία Πετρίδη-Μπεσλεμέ, τον κύριο Ιορδάνη Φλωρόπουλο, και τον κύριο Χριιστο ΓαβΡl1jλογλου που βοι,θησαν, διάβασαν και προσέφ εραν διορθώσεις και σχόλια ατό KcffICVo του βιβλίου αυτού. Τελευταία, αλλά πρώτα από όλους πρέπει να ευχαριστιισω τη γυναίκα μου Αφροδίτη και τις κόρες μου Γεωργία και Λίνα που με υπομονιι και καρτερικότητα στερllθηκαν την παρουσία μου για αρκετό καιρό. Άγγελος Α. Τσακλάγκανος
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΣΕ ΚΑΘΕ ΟΡΓ ΑΝΙΣΜΟ Σελ. Ορισμός της Λογιστι1Clις................................................... 19 Διακρίσεις της ΛογισΤΙ1Clις........... 19 ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ορισμός της ΛOγιστιΚ1lς κόστους..................... 20 Λογιστι1Cll Κόστους και σχέση με το Σχεδιασμό (Προγραμματισμό)... 22 ΚΟΣΤΟΣ............. 25 ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΤ ΑΞΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΔΑΠΑΝΗΣ - ΕΞΟΔΩΝ... 25 ΕΣΟΔΑ.......................................... 26 ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΕΞΟΔΩΝ......... 27 Κόστος προϊόντος και κόστους περιόδου.................. 35 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Τ Α.................... 36 Α. Ελληνι1Clι....................... 38 Β. Ξένη................. 38 ΚΕΦΑΛΑΙΟ2 ΔΑΠΑΝΕΣ ΠΡΩΤΩΝ Υ ΛΩΝ ΚΑΙ Υ ΛΙΚΩΝ Ι. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΡΩΤΩΝ Υ ΛΩΝ ΚΑΙ Υ ΛΙΚΩΝ........... 41 ΙΙ. ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ Υ ΛΙΚΩΝ............. 43 ΠΙ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑ Τ Α - ΑΠΟΚΟΜΜΑ Τ Α - ΕΛΑΤΤΩΜΑ ΤΙ ΚΑ προϊοντ Α........... 44 ιν. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ...... 44 ν. ΤΡΙΑ ΕΙΔΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ............. 47 νι ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΠΟΥ ΑΓΟΡΑΣΤΗΚΑΝ ΑΠΟ
12 ΑΓΓΕΛΟΣ Λ. ΤΣΑΚΛΑΓΚΛΝΟΣ ΤΡΙΤΟΥΣ... 52 ΥΠ. ΑΠΟΤΤΜΗΣΗ ΑΠΟΘΕΜΑ ΤΩΝ....... Οι διάφορες μέθοδοι αποτιμ11σεως.............. 54 Ανάλυση των μεθόδων αποτιμ11σεως....... 56 ΥΙΠ. ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΤΙΜΗΣΕΩΣ (Ανακεφαλαίωση και Συμπεράσματα)...... 64 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ... 67 Α. Ελληνική........................... 71 Β. Ξένη... 71 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΡΓ ΑΣΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ................................................... 73 ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΡΓ ΑΣΙΑΣ........ 75 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ....... 76 ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΡΓ ΑΣΙΑΣ...... 76 ΣΥΣΤΗΜΑ Τ Α ΑΜΟΙΒΗΣ ΕΡΓ ΑΣΙΑΣ.................. 77 ΚΙΝΗΤΡΑ...... 82 ΕΠΙΔΟΜΑ Τ Α...... 83 ΚΡΑ ΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΕΣ... 84 ΛογιστιlαΊ παρακολούθηση της δαπάvιlς εργασίας και κοστολογική μεταχείριση..................... 85 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΑ... 87 Α. ΕλληνιΚ1Ί... 87 Β. Ξένη................................ 88 ΚΕΦΑΛΑΙΟ4 ΓΕΝΙΚΑ Ι3ΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΕΞΟΔΑ (Γ.Β.Ε.) 1Ί ΓΕΝΙΚΑ ΕΞΟΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ (Γ.Ε.π.) 1Ί ΓΕΝΙΚΑ ΕΞΟΔΑ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟΥ (Γ.Ε.Ε.) (Factory OverJlead) ]. ΕιΣΑΓΩΓΗ......... 89 2. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΑΠΑΡΤΙΖΟΥΝ ΤΑ ΓΕΝΙΚΑ ΒΙΟΜΗ- ΧΑΝΙΚΑ ΕΞΟΔΑ (Γ.Β.Ε.)...... 90 3. ΤΑ ΠΑΓΙΑ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΓΕΝΙΚΑ ΒΙΟ-
ΘΕΩΡ/Α ΚΑΙ AOΓlΣTlKH ΚΟΣΤΟΥΣ 13 ΜΗΧΑΝΙΚΑ ΕΞΟΔΑ... 91 4. ΟΙ ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ ΣΑΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΚΟΣΤΟΥΣ..... 93 Δυσχέρειες υπολογισμού των Αποσβέσεων... 94 Λογοι, στους οποιους 'ίλ οφε ονται οι Α ποσ β' εσεις........... 95 Σκοποί των Αποσβέσεων........ 96 Προϋποθέσεις Αποσβέσ εων............. 97 Χρόνος Ωφέλιμης ζω11ς........................... 97 ΥπολειμμαΤΙΚ11 αξία (Salvage ΟΓ Scrap valtie)........... 98 Μέθοδοι Αποσβέσεων....................... 98 Επιπτώσεις των Αποσβέσεων........................................... 107 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Τ Α........ ] 10 Α. ΕλληνιΚ11................................... 113 Β. Ξένη......... 113 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓ ΑΡΙΑΣΜΟΥ «ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΑ ΧΡΗ- ΣΕΩΣ» ΣΕ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Τ Α.............................................. 124 Α. ΕλληνιΚ11......................................... 124 Β. Ξένη.......................... 124 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑ Τ Α ΕΡΓΟ ή ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑ Κοστολόγηση κατά έργο 11 κατά παραγγελία (Job ordei' costing) και κοστολόγηση κατά φάση (Process costing)........ Γ ε νικά - Εισαγωγ11........... Γιατί ζητάμε να βρούμε το κόστος;....... Κοστολόγηση κατά έργο 11 κατά παραγγελία........... Πώς κινούνται οι λογαριασμοί και πώς χρεωπιστώνονται ανάλογα με την κίνησή των............... Ειδ ικά έντυπα που χρησιμοποιούνται στη ΛογισΤΙΚ11 Κόστους...... Γενικά έξοδα εργοστασίου 11 Γενικά Βιομηχανικά Έξοδα (Ovellead)." Λογιστική παρακολούθηση του κόστους............ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤ Α...... 125 125 127 128 130 131 134 136 141
14 Α ΓΓΕΛΟΣ Α. ΤΣΑΚΛΑΓΚΑΝΟΣ Α. ΕλληνιΚ11.............................................. 148 Β. Ξένη......:.................... 148 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΤΑ ΕΡΓΟ 11 ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑ Κοστολόγηση κατά είδος η κατά παραγγελία. Παρ αδείγματα............... 151 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ........................................................................ 156 Φύλλο μερισμού των έ μμε σων εξόδων... 161 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ......... 166 ΊΌ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΕΩΣ...... 169 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ......... 171 ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ...... 171 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Τ Α............. 173 Α. Ελληνικ11.................................................... 175 Β. Ξ ένη... 175 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΤΑ ΦΑΣΗ (Process Costing) ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΟΤ ΑΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΡΧΙΚΟ ΑΠΟ - ΘΕΜΑ... 187 ΜΕΘΟΔΟΣ ΣΤΑΘΜΙΚΟΥ ΜΕΣΟΥ ΟΡΟΥ............ 187 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΟΤ ΑΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΡΧΙΚΟ ΑΠΟ - ΘΕΜΑ........................ 192 ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΗΣ ΣΕΙΡΑΣ ΕΞΑΝΤΛΗΣΕΩΣ (FIFO).......... 192 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ......... 198 Α. ΕλληνιΚ11...................................... 204 Β Ξένη........................ 205 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑ ΤΑ ΦΑΣΗ Πρόσθεση νέων υλικών σε διαδοχικά στάδια παραγωγ11 ς.............. 207 ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΤΑ ΦΑΣΗ - Απώλειες και φθορές κατά τα στάδια της παραγωγ11ς..................................................... 211
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑ Ι Λ OΓfΣTfKH ΚΟΣΤΟ ΥΣ 15 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ..... 218 ΒΙΒΛΙΟΓΡ Α Φ ΙΑ Α. EλληνιΚl1...................................... 219 Β. Ξ ένη............... 219 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ «ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΩΝ» ΚΑΙ (ΥΠΟΠΑΡΑΓΩ ΓΩΝ» (JOINT PRODUCT AND BY-PRODUCT COSTING) Υ ποπαράγωγα................................................................ 222 1. Μέ θοδος της φυσl1α1ς ποσότητας της παραγωγ11ς... 223 2. Μέθοδος της σχετικής αξίας των πωλ11σεων... 226 3. Μέθοδος του Μέσου Όρου... 228 4. Μέθοδος του Σταθμικού Μέσου Όρου........ 229 5. Μέθοδος της Καθαρ'ίΊς ΠραγμαΤΟΠΟ111σιμης αξίας.............. 232 6. Μέθοδος της Πρότυmις Αποδόσεως.......... 235 Υπολογισμός Κόστους υποπροϊόντων (11 δευτερεύοντα προϊόντα)..... 236 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΤΩΝ ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΣΤΙΣ ΕΠΙΧ ΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ................................. 241 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Τ Α.......... 246 Α. EλληνιΚl1..... 251 Β. Ξένη............................... 251 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΠΡΟΤΥΠΟ ΚΟΣΤΟΣ (ST ANDARD COST) ΠΡΩΤΕΣ Υ ΛΕΣ ΚΑΙ ΑΜΕΣΗ ΕΡΓ ΑΣΙΑ Εισαγωγ11................................................................... 253 Ορισμός KαιΈVΝOια του Πρότυπου Κόστους...... 254 ΚΑΤ ΑΣΤ ΑΣΗ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ......... 256 Είδη Προτύπων............................................. 256 Καθορισμός Προτύπων Πρώτων υλών. Ποσοτικά πρότυπα και πρότυπατιμών......... Πρότυπο ποσότητας πρώτων υλών..... Ανάλυση Αποκλίσεων πρώτων υλών (άμεσων υλικών)........ ΛoγισΤΙΚll παρακολούθηση του Πρότυπου Κόστους άμεσων υλικών.... ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΑΜΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ.............. 258 259 260 263 265
16 ΑΓΠΞΛΟΣ Λ. ΤΣΛΚΛΑΓΚΑΝΟΣ Ποσοτικά πρότυπα και πρότυπα αμοιβιlς................. 265 Ανάλυση αποκλίσεων άμεσης εργασίας............... 266. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΊΆ....................... 272 Α. EλληνΙΚll....................... 277 Β. Ξένη... 278 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 ΠΡΟΤΥΠΟ ΚΟΣΤΟΣ ΓΕΝΙΚΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΞΟΔΩΝ Εισαγωγιι...... 281 Καθορισμός του συντελεσηι των μεταβλητών Γ.Β.Ε......... 282 Παράδειγμα Ελαστικού Προϋπολογισμού... 282 Υπολογισμός και ανάλυση των αποκλίσεων των μεταβλητών Γενικών Βιομηχανικών Εξόδων..................... 286 Ανάλυση δύο αποκλίσεων Γ Β.Ε... 287 ΛoγισΤΙΚll ΠαρακολούΘηση των Μεταβλητών Γ.Β.Ε..... 289 Σταθερά r.b.c. - Καθορισμός Προτύπων Συντελεστών...... 290 Υπολογισμός και Ανάλυση των αποκλίσεων των σταθερών Γενικών Βιομηχανικών Εξόδων... 293 ΓραφΙΚll απεικόνιση των σταθερών Γ.Β.Ε. και των αποκλίσεων... 295 ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ Τ ΑΚΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΚΛΙΣΕΩΝ.......... 297 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Τ Α...... 301 Α. EλληνιΚll...... 306 Β. Ξένη......... 306 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 ΑΝΑΛ ΥΣΙ-Ι ΚΟΣΤΟΥΣ ΚΑΙ ΕΣΟΔΩΝ ΣΕ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΟΓΚΟ ΠΑΙJΑΓΩΓΙ-ΙΣ - ΝΕΚΡΟ ΣΗΜΕΙΟ ΝΕΚΡΟ ΣΗΜΕΙΟ (ΣΧΕΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΚΕΡΔΟΥΣ, ΕΞΟΔΩΝ ΚΑΙ ΟΓΚΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ).......... 309 ΒΑΣΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΙΣΧΥΕΙ ΤΟ ΝΕΚΡΟ (ΑΔΡΑ- ΝΕΣ) ΣΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΕΡΓ ΑΣΙΩΝ (Β/Ε)............... 311 ΝΕΚΡΟ ΣΙ-ΙΜΕlO ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΕΡΓ ΑΣΙΩΝ (Ι3/Ε)......... 311 ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΠΑΓΙΩΝ ΕΞΟΔΩΝ... 316 ΝΕΚΡΟ ΣΙ-ΙΜΕΙΟ ΟΤΑΝ ΕΧΟΥΜΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΑΠΟ ΕΝΑ
ΘΕΩΡ/Λ ΚΑΙ ΛΟΓ1ΣΤΙΚIΙ ΚΟΣΤΟΥΣ 17 προϊοντ Α............................... 317 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Τ Α....................... 319 Α. ΕλληνιΚ11........... 325 Β. Ξένη... 325 (ΓενικιΊ)........... 331 Α. ΕλληνΙΚ11............................... 331 Β. Ξένη...... 334