ΚΩΛΕΤΤΗ 9- -068 0 86 0 87670 www.irakleitos.gr ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β') ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 6 ΙΟΥΝΙΟΥ 0 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Ε Ν Δ Ε Ι Κ Τ Ι Κ Ε Σ Α Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ Θ Ε Μ Α Τ Ω Ν ΘΕΜΑ Α Α. γ, Α. β, Α. α, Α. β, Α5. β ΘΕΜΑ Β Β. α. Λανθασμένη β. Λανθασμένη γ. Σωστή δ. Σωστή ε. Σωστή Β. α.. Ο σ δεσμός είναι σταθερότερος δεσμός από τον π δεσμό.. Ο σ δεσμός προκύπτει με μετωπική επικάλυψη ατομικών τροχιακών ενώ ο π δεσμός προκύπτει με πλευρική επικάλυψη ατομικών τροχιακών. β. Το στοιχείο ανήκει στη η Ομάδα. Παρατηρούμε ότι οι ενέργειες α και β ιοντισμού είναι μικρές, άρα το στοιχείο χάνει εύκολα τα πρώτα εξωτερικά του ηλεκτρόνια. Αντίθετα, το γ ηλεκτρόνιο αποσπάται πολύ πιο δύσκολα αφού για να απομακρυνθεί απαιτείται πολύ μεγαλύτερο ποσό ενέργειας. Η πολύ μεγάλη ενέργεια γ ιοντισμού σημαίνει ότι το ηλεκτρόνιο αυτό αντιστοιχεί σε δομή ευγενούς αερίου. Συνεπώς το Α αποβάλλει εύκολα τα ηλεκτρόνια της εξωτερικής στιβάδας και αποκτά δομή ευγενούς αερίου, άρα ανήκει στη η ομάδα του περιοδικού πίνακα. γ. Για το δείκτη έχουμε: a Δ Η Ο 5 Δ 0 Δ 0 Δ 00 5 0 Δ 0 0
ΚΩΛΕΤΤΗ 9- -068 0 86 0 87670 www.irakleitos.gr Αφού 00Δ επικρατεί το όξινο χρώμα του δείκτη, δηλαδή το κόκκινο χρώμα, αφού γνωρίζουμε από τη θεωρία ότι το όξινο χρώμα του δείκτη επικρατεί όταν 0Δ. δ. NH A NH A και τα δυο ιόντα υδρολύονται, άρα: NH HO H O, NH a NH A HO Επειδή το διάλυμα H O HA,, οπότε b A NH A έχει ph 8, συμπεραίνουμε ότι το διάλυμα είναι βασικό, άρα b a A NH w w a HA b NH aha b NH 5 a b 0 HA NH ΘΕΜΑ Γ Γ. α. Παίρνουμε μικρή ποσότητα από την ουσία και προσθέτουμε νάτριο. Αν ελευθερωθεί αέριο H, τότε πρόκειται για το πεντίνιο, γιατί μόνο τα αλκίνια με ακραίο τριπλό δεσμό αντιδρούν με νάτριο. CH CH CH C CH Na CH CH CH C CNa H (Η διάκριση μπορεί να στηριχθεί και στην αντίδραση με αμμωνιακό διάλυμα CuCl). β. Παίρνουμε μικρή ποσότητα από τους δυο εστέρες και προσθέτουμε διάλυμα Na (σαπωνοποίηση). Γίνονται οι αντιδράσεις: HCOOCH Na HCOONa CH CHCOOCH CH Na CHCOONa CHCH Στη συνέχεια προσθέτουμε αλκαλικό διάλυμα I και μόνο στο δείγμα που έχουμε τον CH COOCH CH παρατηρούμε το σχηματισμό κίτρινου ιζήματος, δίνει την αλογονοφορμική αντίδραση. CHCH I 6Na HCOONa CHI 5NaI 5HO (Αντί για σαπωνοποίηση, μπορούμε να κάνουμε και υδρόλυση του εστέρα). CHI, γιατί μόνο η αιθανόλη
ΚΩΛΕΤΤΗ 9- -068 0 86 0 87670 www.irakleitos.gr Γ. Α: CH CH Ε: CH CH O Β: CH CH Ζ: CH CH CH CH OMgCl Γ: CH CHCl Θ: CH CH CH CH Δ: CH CHMgCl Γ. Έστω ότι διαθέτουμε x Έχουμε ότι: Το ο μέρος m ίγματος, g νhν και y C C ρhρ. μ x ν 8 yρ 8, CνHν Na C νhνona H x x 6 () CρHρ Na C ρhρona H y Ισχύει ότι: Το ο μέρος C C ν ρ H H y 6 x y, x y 0, 6 () 6 6, ν SOCl ρ SOCl H Cl SO HCl Cν ν H Cl SO HCl Cρ ρ CνHν Cl Μg CνHν MgCl CρHρ Cl Μg CρHρ MgCl CνHνMgCl ΗΟ H ΜgΟΗCl Cν ν CρHρMgCl ΗΟ CρHρ ΜgΟΗCl Αφού παράγεται ένα μόνο οργανικό προϊόν, τότε Από () και () x ν 8 yρ 8, ν 8 x y, ν ρ ().
ΚΩΛΕΤΤΗ 9- -068 0 86 0 87670 www.irakleitos.gr ν 8 0,6, ν 8 7 ν Άρα οι δυο αλκοόλες έχουν μοριακό τύπο C 9 H. Η μια από αυτές δίνει την αλογονοφορμική αντίδραση, άρα είναι η βουτανόλη: CH CΗ CH CH + Ι + 6Na CH CΗ COONa + CHI + 5NaI + 5H O 0,05 0,05 Άρα x 0, 05 x 0,5, άρα y 0,5 Έχουμε 0,5 CH CΗ CH CH ΟΗ και 0,5 CH CΗ CH CH (αφού και οι δυο αλκοόλες οδηγούν τελικά από τις παραπάνω αντιδράσεις στο κοινό προϊόν που είναι το βουτάνιο) ΘΕΜΑ Δ Δ. Δοχείο, ph, Y Δοχείο, ph 5, Y5 Δοχείο, ph 7, Y Δοχείο, ph, Y Δοχείο 5, ph, Y Δ. Γίνεται η αντίδραση: CH CH CO + Na CH CH COONa + H O Στην πλήρη εξουδετέρωση έχουμε: n n 0,0 0, 0, 005 0,05M οξέος βάσης Η ύπαρξη του CO πραγματοποιείται με την προσθήκη ανθρακικού άλατος, οπότε ελευθερώνεται αέριο CO :
ΚΩΛΕΤΤΗ 9- -068 0 86 0 87670 www.irakleitos.gr CH CH CO + NaHCO CH CH COONa + CO + H O Και η ύπαρξη του ΟΗ πραγματοποιείται με τον αποχρωματισμό ερυθροϊώδους όξινου διαλύματος MnO αφού το γαλακτικό οξύ συμπεριφέρεται ως δευτεροταγής αλκοόλη: 5CH CH CO + MnO + Η SO 5CH C CO + SO + MnSO + 8H O O Δ. Έστω ο όγκος του διαλύματος Na 0,Μ και ο όγκος του διαλύματος NH Cl 0,Μ. Έχουμε ότι: Γίνεται η αντίδραση: αρχ., αντ./παρ., n Na 0, και n NH Cl 0,. NH Cl + Na 0 0, τελικά, NH NaCl HO 0 0, 0, 0, 0, 0 0, Προφανώς αντιδρά όλο το Na για να προκύψει ρυθμιστικό διάλυμα. 0, 0, NH Cl και NH Μ NH Cl NH Cl Μ NH HO NH διίστ./παρ. Ι.Ι. x x 5 x 0 b x x x Η σταθερά Μ 0 5 5 0 0, 0, b της ΝΗ υπολογίζεται από το Δ ερώτημα και συγκεκριμένα από το διάλυμα Υ: NH + O H NH + Ι.Ι. 0, λ λ λ 0 M, αφού ph b λ 0, λ Κ 5 0 b 0 0, Η αναλογία μπορεί να υπολογιστεί και με τη βοήθεια της εξίσωσης Henderson Hasselbalh. 5
ΚΩΛΕΤΤΗ 9- -068 0 86 0 87670 www.irakleitos.gr Το διάλυμα Υ6 είναι ρυθμιστικό διάλυμα, άρα με αραίωση μέσα σε ορισμένα όρια, το ph διατηρείται σταθερό. Για να μεταβληθεί το ph του Υ6 κατά μια μονάδα, πρέπει να γίνει αραίωση με πολύ μεγάλη ποσότητα νερού («άπειρη αραίωση»). Άρα το Για το διάλυμα Υ, έχουμε: ω x και ω y. διάλυμα: ΝΗ 0,Μ + x L νερό ph διάλυμα ΝΗ x ph 0 Για το τελικό διάλυμα ΝΗ, έχουμε: Μ Ι.Ι. NH + O H NH + ρ τελ ρ ρ 0 M, αφού ph 0 Κ b ρ τελ ρ 0 8 5 0 τελ 0 Μ τελ 0, x 000 x 99 Για το διάλυμα Υ, έχουμε: διάλυμα: Νa 0,Μ + y L νερό ph διάλυμα Νa y ph Για το τελικό διάλυμα Na, έχουμε: Na Na τελ Ισχύει ότι: τελ 0 M 0, 0 y τελ 0, αφού ph 0, y 00 y 9. Οπότε καταλήγουμε στο συμπέρασμα: ω x y. 6