*Τα κείµενα που ακολουθούν µέχρι τη σελίδα 284, είναι αφτούσια αποσπάσµατα απο τα ΈαφτώΥποµνήµατα', που αποτελουν τα προσωπικα ηµερολόγια της Ρ. Χ. Κατσελλη. 25-30/4/1983: Πρώτο µέρος 34ης Συνόδου του Κοινοβουλίου του Συµβουλίου της Ευρώπης στο Στρασβούργο. Προσφυγια 24 Απρίλη 1983: Στο αεροπλάνο µε τον Πρόεδρο της Βουλης, Γιώργο Λαδά και τον Μιχάλη Ατταλίδη, που είναι Προϊστάµενος των Διεθνων σχέσεων της Βουλης µας, για το Στρασβούργο -µέσω Λονδίνου-, γιατί δεν υπάρχει απεφθείας πτήση. Δεν ήµουν σίγουρη πού ακριβως είναι το Στρασβούργο. Χτες κοίταξα στο χάρτη. Πρωτέβουσα του νοµου Αλσατίας, στο ΒΔ άκρο της Γαλλίας. Για αιώνες διεκδικούσαν αφτη την επαρχία και οι Γερµανοι. Χύθηκαν ποταµοί αίµα. Τελικα έµεινε στους Γάλλους. Διαβάζω όµως πως οι Αλσατοι έχουν ιδιαίτερη ταφτότητα, ούτε Γάλλοι ούτε Γερµανοι, µε δικη τους γλώσσα, αρχαιότερη και της Γερµανικης και της Γαλλικης. Η αποστολη µας είναι να ξαναγίνουµε δεχτοί στην Κοινοβουλεφτικη Συνέλεφση του Συµβουλίου, από την οποία φύγαµε βλακωδως το 1964, µετά τις διακοινοτικές ταραχές. Έχουµε τρεις θέσεις µελων και τρεις αναπληρωµατικές, για τέσσερεις Ελληνοκύπριους και δυο Τουρκοκύπριους. Η δικη µας πρόταση είναι να διεκδικήσουµε για την ώρα µόνο τη µια και να αφήσουµε τις άλλες δυο κενες, µέχρι να λυθεί το Κυπριακο. Δηλαδή ο Πρόεδρος της Βουλης κανονικό µέλος και εγώ αναπληρωµατικό µέλος.[ ] Προσφυγια 25 Απρίλη 1983: Βόρεια της παλιας πόλης του Στρασβούργου που περικλείεται από κανάλια. Παλάτι της Ευρώπης το όνοµα του, ένα τεράστιο τετράγωνο ενιαόροφο κτίριο µεταξύ του σιωπηλού ποταµου Λιλ και του κήπου Οραντζερι. Τέλειωσε µόλις πριν 6 χρόνια, το 1977, σε σχέδια του Γάλλου αρχιτέκτονα Ενρι Μπερναρτ, σε χώρο χαρισµένο από το Δήµο του Στρασβούργου. Καλύπτει µιαν έκταση 64 χιλιάδων τετραγωνικών µέτρων. Οι εξωτερικοι τοίχοι του έχουν 106 µέτρα µάκρος και ύψος 38 µέτρα. Το εσωτερικο τετράγωνο, που σχηµατίζεται, περικλείει το µεγάλο ηµικύκλιο αµφιθέατρο. Εδώ η έδρα του Συµβουλίου της Ευρώπης, που περηφανέβεται πως είναι ο πρώτος οργανισµος που ιδρύθηκε στην Ευρώπη µετά τον β' Παγκόσµιο Πόλεµο, το 1949 και τώρα έχει 21 κράτη-µέλη και παρατηρητές το Ισραήλ και το µικρο εβρωπαΐκο κρατίδιο Σαν Μαρίνο.[...] Ο νέος πρόεδρος είναι ο σοσιαλδηµοκράτης Γερµανός Καρλ Άρενς. Μόλις πήρε τη θέση του στο προεδρείο, που του την παραχώρησε ο πιο µεγάλος σε ηλικία βουλεφτης. Πρώτο θέµα τα διαπιστεφτήρια των βουλεφτων. Ολόκληρη η Γερµανικη Αντιπροσωπεία των Βουλεφτων έχει στείλει επιστολη στην Επιτροπη των Διαπιστεφτηρίων προτείνοντας να µην επικυρωθούν τα διαπιστεφτήρια µας! Οπωσδήποτε µετά από συνεννόηση µε την Τουρκία, που για την ώρα δεν αντιπροσωπέβεται στην Συνέλεφση µε βουλεφτες. Η αµφισβήτηση µας θα εξεταστεί, αν είναι βάσιµη ή όχι, στην Επιτροπη Κανονισµων άβριο. Οι Γερµανοι βουλεφτες µας αρνιούνται να υπάρξουµε όσο περνά από το χέρι τους. Και ο λόγος τραγικα απλος: γιατί πέσαµε θύµα εισβολης και κατοχής από την Τουρκία!
Εφτυχως, παρόλη την ένσταση, είµαστε κανονικά µέλη της Συνέλεφσης. Μπορούµε να πάρουµε τις προκαθορισµένες θέσεις µας και να συµµετέχουµε στις επιτροπές προσωρινα, σύµφωνα µε τον κανονισµο 6 παράγραφο 5. Το έχω διαβάσει στο βιβλίο των κανονισµων, αλλα νοιώθω ανακούφιση που ακούω να το λέει και ο Πρόεδρος. Όµως διαπιστώνω πως πολυ λίγοι από τους Ευρωπαίους βουλεφτες ξέρουν τι συµβαίνει στην Κύπρο. Μερικοι ρωτούν αν είµαστε από το Ελληνικο ή το Τουρκικο τµήµα του νησιου![ ] Όταν µαζεβόµαστε εδώ υπάρχει πολλη νεβρικότητα ανάµεσα µας. Εχτος από τον Γιώργο Λαδά και εµένα είναι ο Πρέσβυς Κώστας Παπαδήµας, µε ακόµα ένα ακόλουθο της Πρεσβείας µας στο Στρασβούργο και ο Προϊστάµενος των Διεθνων Σχέσεων της Βουλης, Μιχάλης Ατταλίδης. Ξανααναλύουµε την κατάσταση. Ο Παπαδήµας επιµένει πως, παρά την αµφισβήτηση, τούτη είναι η καταλληλότερη στιγµη να µας δεχτούν. Μας απαριθµεί για άλλη µια φορα τα πλεονεκτήµατα της τωρινής στιγµης. Οι Τούρκοι βουλεφτες, που αν συµµετείχαν θα ήταν δώδεκα -µε άλλους τόσους αναπληρωτές-, αφτη τη στιγµη δεν είναι στην Κοινοβουλεφτικη Συνέλεφση, αν και αναµένεται να τους δεχτούν µετά το Δηµοψήφισµα που θα γίνει στην Τουρκία τον ερχόµενο Νιόβρη. Αρχηγός της Ελληνικης αντιπροσωπείας στο Συµβούλιο είναι η Λαίδη Αµαλία Φλέµιγκ, που µαζί µε τους συναδέλφους της Έλληνες θα µας βοηθήσει όσο µπορει. Σε λίγο θα είναι η σειρα της Κύπρου να προεδρέβει στην Επιτροπη των Υπουργων και έχει γίνει κάποια προεργασία από τον ίδιο τον Κώστα Παπαδήµα. Μίλησε µε πολλους ανότερους υπαλλήλους του Συµβουλίου, ειδικα µε τον Σιαριτον, Χαρίτωνος, όπως τον λέει, που είναι Προϊστάµενος της Επιτροπης Κανονισµων, έντιµος και εφθυς, χωρις να παρασύρεται από την τουρκικη προπαγάνδα και τις δωροδοκίες τους. Εξ άλλου πρέπει να µπούµε, γιατί αναµενεται οι κανονισµοι να τροποποιηθούν και να µην επιτρέπεται σε χώρες που δεν αντιπροσωπέφβουνται στην Κοινοβουλεφτικη Συνέλεφση να συµµετέχουν στην Επιτροπη των Υπουργων. Άρα η µάχη πρέπει να δοθει! Περιθώρια υποχώρησης δεν υπάρχουν! Σκέφτουµαι πόσοι και πόσοι Έλληνες Κύπριοι, για χιλιάδες χρόνια, έκαναν αγώνες επιβίωσης χιλιοστό µε χιλιοστό. Πόσοι κόποι, πόσες αγωνίες για να κρατηθούµε στον τόπο µας, στα χώµατα µας, που τόσες φορές µας καταπάτησαν και ακόµη µας καπατουν οι δυνατοι της γης. Προσφυγια 26 Απρίλη 1983: Η Επιτροπη Κανονισµων συνεδρίασε και θεώρησε το θέµα της συµµετοχής µας πολυ πολύπλοκο από νοµικης άποψης. Στην ουσία αντίδρασαν οι φιλότουρκοι βουλεφτες, κυρίως Γερµανοι και Άγγλοι. Ζητήθηκε αναβολη µέχρι το Σεπτέβρη. Θα ορίσουν εισηγητή να κάνει σχετικη έρεβνα και να παρουσιάσει έκθεση. Καλο αφτο, γιατί θα έχουµε καιρό να δουλέψουµε, να ενηµερώσουµε τουλάχιστο όλους τους βουλεφτες της Συνέλεφσης για την τούρκικη εισβολη. Τώρα που µπήκαµε στο χορο θα χορέψουµε, γιατί µερικα πράµατα δεν προετοιµάστηκαν όσο έπρεπε πριν έρθουµε εδώ. Μέχρι το φθινόπωρο πολλη και σκληρη δουλεια, για να το πετύχουµε.[...] Πέρα από τούτους είναι η στρατιά των 340 βουλεφτων που όχι µόνο πρέπει να ξέρω τη βιογραφία τους, σε ποιο κόµµα ανήκουν, αλλά και αν έχουν καταφέρει να τους πείσουν οι
Τούρκοι πως εµείς, τα θύµατα που αφτοι έδιωξαν από τα σπίτια τους, είµαστε οι... αδικητές! Ακόµα και τους Έλληνες µε τα οικεία σε µένα ονόµατα, τους συγχίζω. Εχτος φυσικα από την Αµαλία Φλέµιγκ, που η προσωπικότητα της δεν περνά από πουθενά απαρατήρητη.[...] Η πικρή αλήθεια είναι πως το Συµβούλιο της Ευρώπης, µε την αέναη πάρλα του, είναι η κατάληξη των πόθων όλων όσων υπόφεραν στον β' Παγκόσµιο Πόλεµο να συµβάλουν στην απαγόρεψη της αδικίας και της απανθρωπιας στη γη. Όµως η αδικία δε ζήτα άδεια από. κανέναν για να υπάρχει. Είναι αφτοφυης στις ανθρώπινες καρδίες και αν δεν την ξεριζώνεις, συνεχως απλώνει. Δυστυχως όλα τα µεγάλα κράτη, κοινη συναινέσει, την καλλιεργούν για τα οικονοµικα και πολιτικα τους συµφέροντα.καθως βγαίνω, στον απέναντι τοίχο, είναι ένα κεραµικό έργο του Τούρκου Σάτι Ντιρεν, µε τον τίτλο Ειρήνη στον Κόσµο, Χρώµατα έντονα. Κόκκινο, πορτοκαλί και πράσινο-τουρκουαζ. Σε κύκλους περιστέρια που µοιάζουν περισσότερο µε ψάρια. Αναρρωτιούµαι τι ειρήνη στον κόσµο ιστορεί αφτος ο πολίτης της Τουρκίας, αφού η χώρα του σκορπά πόλεµο, στην προσπάθεια της να επιβάλει τα σοβινιστικά της σχέδια στην περιοχη της Ανατολικης Μεσογείου....Πάλι στο µεγάλο ηµικύκλιο της Ολοµέλειας. Ωραία λόγια! Πριν λίγο κάποια βουλεφτης µίλησε για την καταπάτηση τίον ανθρωπίνων δικαιωµάτων σε διάφορα µέρη της γης. Επιλεκτικά, µόνο σε µέρη που η καταπάτηση της συµφέρει να την αναφέρει. Για την καταπάτηση των δικαιωµάτων στην Κύπρο ούτε λέξη! Ούτε λέξη!... Και αµφισβητούν την ύπαρξη µας, σαν ανεξάρτητο δηµοκρατικο κράτος της Ευρώπης και θα αποφασίσουν αν θα παραµείνουµε. Μας τιµωρούν γιατί η Τουρκία έκανε εισβολη και κατέχει µέρος του νησιου µας! Εµείς, θύµατα για δέφτερη φορα! Προσφυγια 30 Απρίλη 1983: [...] Καταπονηµένη από τις πολιτικές δολοπλοκίες, τα τρεχάµατα και τις υπεράνθρωπες προσπάθειες µας να υπάρξουµε σε αφτον τον οργανισµο και όχι να τιµωρούµαστε, γιατί οι Τουρκία έκανε εισβολη στον µικρο µας τόπο και µας ξεσπίτωσε, δεν ήµουν σίγουρη αν µπορούσα να συµπαθήσω το Στρασβούργο ή το Συµβούλιο της Ευρώπης. Αντίθετα στους διαδρόµους του µεγάλου αφτου κτιρίου όπου, εχτος των άλλων, είναι και τουριστικο αξιοθέατο µε τους τουρίστες να διασταβρώνουνται µε τους βουλεφτες, κατάντησα να βλέπω τους πάντες όχι σαν ανθρώπους µα σαν περίεργα εξωγήινα όντα που κινούνταν µε ειδικους απάνθρωπους σκοπούς. Έτσι χαµογέλασα µόνο στον Έτουαρτς. Κείνη τη στιγµη βγήκε από το Συµβούλιο ο συνάδελφος του, ο Πήτερ Χαρτι, ενώ ταφτόχρονα ήρθε και για µας το αφτοκίνητο που περιµέναµε και χωρίσαµε. Σε όλο το δρόµο προς το ξενοδοχείο αναρωτιούµουν αν µπορούσα να αγαπήσω αφτη την πόλη στην καρδια της Ευρώπης. Αν µπορούσα να αγαπήσω έναν οποιοδήποτε τόπο µετά την Κερύνια, την µικρη µου πόλη στα βόρεια ακρογιάλια της Κύπρου, από όπου διώχτηκα από τους Τούρκους το 1974. Χαµογέλασα πίκρα συνειδητοποιώντας πως µπορω να έρχουµαι στο Στρασβούργο αλλα µου απαγορέβουν οι Τούρκοι εισβολείς την πόλη µου, το σπίτι που γεννήθηκα. Να έρχουµαι, χιλιάδες µίλια µακρυα, να προσκυνώ και προσέφχουµαι στον
καθεδρικό ναο του Στρασβούργου και να µου απαγορέβεται να προσκυνήσω και να προσεφχηθω στην εκκλησία που έχτισε ο προ-προ πάππος µου στην Κερύνια. Να µην µπορω να γονατίσω στους τάφους του πατέρα µου και των τριων παιδιων µου! 27/6-2/7/1983: Μικρη Σύνοδος του Κοινοβουλίου του Συµβουλίου της Ευρώπης στο Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεµβούργου. Προσφυγια 1 Ιούλη 1983: Νέος µήνας και εγώ θάβουµαι και προσπαθώ να βγω στην επιφάνεια να αναπνέφσω κάτω από το µουντό ουρανο του Λουξεµβούργου. Χτες ήταν µια από τις χειρότερες µέρες µου, που µπορει να συγκριθεί µε την οδύνη της ηµέρας της εισβολης. Όλη µέρα ήταν εδώ ο Τουρκοκύπριος, που δουλέβει µόνιµα στην Τουρκικη Πρεσβεία των Βρυξελλών. Τον έστειλαν επίτηδες! Καλει όλους τους βουλεφτες να επισκεφτούν δωρεάν τα κατεχόµενα, τάζοντας τους λαγους και πετραχήλια. Το κακο είναι πως η τούρκικη προπαγάνδα µπορει και διαθέτει χιλιάδες λίρες για τούτο το σκοπο. Εγώ και ο Μιχάλης Ατταλίδης καθίσαµε και ήπιαµε µαζί του καφε. Ντυµένος άψογα µε ένα κόκκινο µαντήλι στο τσεπάκι του σακκακιου του. Αλαζονικός, θριαµβολογούσε γιατί µετά το 74 µπόρεσαν επί τέλους να υπάρξουν οι Τουρκοκύπριοι και ήταν καιρός να υποφέρουµε και εµείς, ισχυρίστηκε. Αναρωτήθηκα και πότε δεν υποφέραµε σα λαος; Στα τρακόσια άθλια χρόνια του Οθωµανικού ζυγού ή µετά, όταν µας πούλησαν οι Τούρκοι στους 'Αγγλους σαν κριάρια; Ανάφερε το βιβλίο µου Πρόσφυγας στον Τόπο µου όπως το χρησιµοποια διαστρεβλωµένο η τούρκικη προπαγάνδα. Το κατεξοχην βιβλίο-µαρτυρία µου για τις αγριότητες της εισβολης το παραχαράσσουν και το χρησιµοποιούν υπέρ τους! Βγάζουν µια φράση από δω µια από κει, βέβαιοι πως κανένας δεν θα διαβάσει ολόκληρο το βιβλίο. Χρησιµοποιούν εµένα, το θύµα τους, στην προπαγάνδα τους! Δεν φτάνει που µε έδιωξαν από τον τόπο µου, που µου πήραν ότι είχα. Στάθηκα τυχερή να γλυτώσω από οποιαδήποτε σωµατικη ταπείνωση στην εισβολη. Η παραχάραξη όµως του βιβλίου µου είναι σα να βιάζουν µε τον πιο αισχρό τρόπο και το τελεφταίο µόριο της ύπαρξης µου! Ήταν φανερό πως αφτον τον Τουρκοκύπριο δεν τόν ενδιαφέρει τίποτε άλλο παρά η επέκταση της Τουρκίας σε ολόκληρη την Κύπρο. Για τούτο πληρώνεται άλλωστε και για τούτο είναι στην Τούρκικη Πρεσβεία των Βρυξελλών. Συνεννοήθηκα µε τον Ατταλίδη να γράψουµε επιστολη σε όλους τους βουλεφτες σχετικα µε το βιβλίο µου για να µην µείνουν µε λανθασµένες εντυπώσεις. Το ανάφερα και στον Λαδά και είπε πως αφτο όχι µόνο είναι καλο να γίνει αλλα είναι απαραίτητο. Σκεφτουµαι πως η αδικία στον αδύνατο, που δέχεται η Παλαιά Διαθήκη και πολλές φορές την εβλογει -όπως εβλόγησε τον δεσµό του βασιλιά Δαβιδ µε τη γυναίκα του Ουρία, που στάλήκε ο άµοιρος επίτηδες στην πρώτη γραµµη της µάχης για να σκοτωθεί-, εξακολουθεί να υπάρχει. Ο Ιησους λέγοντας πως δεν θα αλλάξει ούτε ένα ιώτα από την Παλαιά Διαθήκη ίσως να εννοούσε πως η ουσία των ανθρώπινων πραγµάτων είναι ανάλλαγη. Θα συνεχίσουν να γίνουνται αδικίες, να καταπατούνται οι αδύνατοι, να διώκουνται. Η µεγάλη Τουρκία
θέλει να εξαφανίσει µισο εκατοµµύριο Έλληνες και καµια εκατοστή χιλιάδες Τουρκοκύπριους, γιατί θέλει να πάρει το νησι που κατοικουν, για δικούς της στρατηγικους σκοπούς... Κατά τα άλλα η Μικρη Σύνοδος κύλισε ήρεµα, γιατί δεν συζητήθηκαν τα διαπιστεφτήρια µας. Όµως το Εκτελεστικο Γραφείο όρισε τον βουλεφτη που θα µελετήσει σε βάθος το θέµα και θα κάνει έκθεση. Είναι ο Λοραν Μπουτι, Ελβετός, από το Φράιπουργκ. Χριστιανοδηµοκράτης, νοµικος και πολυ δραστήριος στη χώρα του. Η Λαίδη Φλέµιγκ, που είναι µέλος του Προεδρείου -Bureau- της Συνέλεφσης, λέει πως είναι πολυ καλος νοµικος και αδέκαστος, θα έρθει τον Αύγουστο στην Κύπρο για επιτόπια έρεβνα. Έτσι το µόνο που είχαµε ήταν να παρακολουθούµε τον Τουρκοκύπριο απεσταλµένο και φυσικα να κάνουµε επαφές και να ενηµερώνουµε τους συνάδελφους βουλεφτες. Μια εκδροµη που διοργανώθηκε για µας αποδείχτηκε καλη εφκαιρία για πιο εγκάρδιες προσωπικές σχέσεις. 12/9/1983: Επιτροπη Κανονισµων Κοινοβουλεφτικης Συνέλεφσης του Συµβουλίου της Ευρώπης στο Παρίσσι. Προσφυγια 12 Σεπτέβρη 1983: Στη Λεωφόρο Κλεµπερ, No 55, στο Παρίσσι, σε ένα κτίριο µε το ίδιο όνοµα, που ανήκει στο Συµβούλιο της Ευρώπης και χρησιµοποιείται για συσκέψεις των επιτροπων του. Επιτροπη Κανονισµων στην οποία θα συζητηθούν τα διαπιστεφτήρια µας. Ήδη ο Ελβετός βουλεφτης Μπουτι έχει έτοιµη την εισήγηση του. Την έχω σε γαλάζιο χαρτι, σηµάδι πως ακόµα δεν εγκρίθηκε για την ολοµέλεια. Ξεκάθαρα διατυπωµένη, δείχνει πραγµατικα πόσο καλος νοµικος είναι. Οι Τούρκοι έκαµαν τεράστια προεργασία και ήρθαν στο διάδροµο εφτα-οχτω. Από µας ήµουν εγώ, ο πρέσβυς Κώστας Παπαδήµας και ο Μιχάλης Ατίαλίδής. Στεκόµαστε και βλέπαµε να κατεβαίνουν όλο βουλεψτες φιλότουρκοι ή πληρωµένοι από τους Τούρκους και βουλιάζαµε στα τάρταρα. Μπήκα µόνον εγώ στη Επιτροπη, αντικαθιστώντας τον Γιώργο Λαδά, που δεν µπόρεσε να έρθει. Δεν επέτρεψαν να µπει µαζί µου άλλος, µη βουλεφτης. Πρόεδρος ο Έλληνας συνάδελφος Δηµήτρης Φραγκος. Μίλησε ο Μπουτι και ανάλυσε την εισηγητική του έκθεση. Εναντίον της έκθεσης µίλησε µετά ο Λόρδος Ρέι και κάποιος άλλος Άγγλος συντηριτικος βουλεφτης, που έχει εξοχικό σπίτι στα κατεχόµενα µέρη µας, ο Ιρλανδός ο Μόρλι και ένας Δανός. Ο Αφστριακος έκανε µια καταστροφική εισήγηση, που δεν πέρασε, εφτυχως. Απέναντι µου ο Λουξεµβουργιανος βουλεφτης µου χαµογελούσε και µου έδινε κουράγιο. Πολυ µας υποστήριξε ο Βέλγος Ντεζιαρτεν και ο Έλληνας, ο Δηµήτρης Φραγκος. Ο Ιταλός βουλεφτης Κόντι Περσίνι ήρθε καθυστερηµένα και δήλωσε υποστήριξη. Όταν ξαναµίλησε δεφτερολογώντας ο Μπουτι ήταν πολυ θυµωµένος, γιατί κάποιος από τους τρεις Άγγλους τον χαραχτήρισε αφελή -naive- και δήλωσε πως είναι καλύτερα να είναι αφελής παρά προκατηληµµένος. Η συζήτηση πήρε µάκρος, αλλα τελικα ψήφισαν 9 υπέρ της εισήγησης του Μπουτι, 3 εναντίον -οι δυο Άγγλοι και ο Ιρλανδός- και είχαµε µιαν αποχή από τον Αφστριακο ή τον Δανό. Γέµισαν τα µάτια µου δάκρυα, αλλα συγκρατήθηκα. Δεν βγήκα καν αµέσως από την αίθουσα να το πω στους Παπαδήµα και Ατταλίδη.
Κάτι που µε συγκίνησε ιδιαίτερα ήταν ο Ισπανός συνάδελφος ο Γκριµάλδος, Γερουσιαστής από την Ισπανία. Μου είπε πως ήρθε αφήνοντας την γυναίκα του να γεννα, γιατί πίστεβε πως έπρεπε να µας υποστηρίξει. Εν τω µεταξύ η γυναίκα του γέννησε και έκανε κοριτσάκι. Τον συγχάρηκα και σκέφτηκα πως όταν ξανασυναντηθούµε θα πρέπει κάτι να αγοράσω για το νεογέννητο και να του το δώσω, για καλη τύχη! 15/9/1983: Σύσκεψη Πολιτικής Eπιτροπής του Κοινοβουλίου του Συµβουλίου της Ευρώπης στο Παρίσσι. Προσφυγια 15/9/1983: Πολιτική Επιτροπή. Στο διάδροµο του µεγάρου Kleber 55, στο Παρίσσι. Είναι και σε αφτην την Επιτροπη γραµµένο θέµα για την πολιτικη κατάσταση στην Κύπρο, µε εισηγητή τον Γάλλο συνάδελφο Μποµελ. Βγήκα για λίγο από την αίθουσα. Απέναντι ο Τούρκος της Πρεσβείας τηλεφωνά. Πάλι µας στριµώχνουν, θέλουν να φέρουν και στην Πολιτικη Επιτροπη το θέµα των διαπιστεφτηρίων µας, ελπίζοντας ότι εδώ θα καταφέρουν να µην επικυρωθούν. Η πίεση που εξασκείται µέσω των δυο Άγγλων βουλεφτων, Μπένετ και Ρέι και του Ολλαδου Μπουτς είναι αφάνταστη. Άβριο θα έχουµε πραγµατικο αγώνα! Θα προσπαθήσουν κάτι να κάνουν. Ελπίζω ο θεος να µας βοηθήσει. Γράφω κοιτάζοντας τις φωτογραφίες που έχω πάντα στο διάφανο τσεπάκι του σηµειωµατάριου µου και λιώνω. Ειδικα αφτην της κόρης µου της Σταυρινης, που αντιµετωπίζει σοβαρο πρόβληµα υγείας. Είναι όµως σε τελεφταία ανάλυση πρώτα πρώτα για αφτην που αγωνίζουµαι. Για αφτην είµαι τούτο το απόγεβµα στο Παρίσσι και περνώ τόσες αγωνίες. 25-/9-6/10/1983: Δέφτερο Μέρος 35ης Συνόδου του Κοινοβουλίου του Συµβουλίου της Ευρώττης στο Στρασβούργο. Προσφυγια 26 Σετττέβρη1983: Βράδι, κοντα δέκα η ώρα! Πολυ πρωί πήγα µε τον Μιχάλη Ατταλίδη στο Συµβούλιο, όπου είχα µιαν από τις πιο πίκρες εµπειρίες της ζωης µου. Ως εκπρόσωπος της Κύπρου, που εκκρεµούν τα διαπιστεφτήρια µας, συναίνεσα στο να παραταθεί η εκκρεµότητα τους. Δεν γινόταν αλλοιως! Πίεσαν οι Τούρκοι, ανακάτεψαν τον Γενικο Γραµµατέα του Ηνωµένων Εθνων, που τώρα αναλαµβάνει πρωτοβουλία και κάνει προτάσεις για λύση του Κυπριακου. Αφτος παρακάλεσε τους πάντες... Όλα παρασκηνιακά φυσικα. Kαι οι φιλότουρκοι βουλεφτες το χρησιµοποιούν αφτο πρόφαση, για να µην επικυρωθούν τα διαπιστεφτήρια µας. Έτσι η έκθεση Μπουτι δεν συζητήθηκε στην ολοµέλεια, όπως ήταν Προγραµµατισµένο. Στο Στρασβούργο θα µείνω πολυ φαίνεται, µέχρι και 15 µέρες, γιατί µετά την ολοµέλεια έχει Συµπόσιο για τη Δηµοκρατία που θα κρατήσει µιαν εβδοµάδα. Ο Λαδάς και ο Ατταλίδης θα φύγουν, αλλα εγώ θα µείνω να εκπροσωπήσω σε αφτο την Κύπρο. Μεγάλη απουσία από το σπίτι και η µικρη µου κόρη άρρωστη! Νοιώθω τύψεις, µα µε παρηγορεί η σκέψη πως ότι κάνω εδώ αφορα και αφτην. Δεν θα έχω καιρό να αναπνέφσω γιατί οι µελέτες των θεµάτων της ηµερήσιας διάταξης πολλές, για να ξέρω τι ψηφίζω κάθε φορα.
Προσφυγια 30 Σεπτέβρη 1983: [...] Για τη διατήρηση της πολιτιστικης κληρονοµιας είναι το περιοδικο, A Future to Our Past, που µε κάνει να χαµογελώ ειρωνικά όταν σκέφτουµαι πως οι Τούρκοι δολοφονούν συστηµατικα από το 1974 όλη την πολιτιστικη µας κληρονοµια στα κατεχόµενα και όλοι αφτοι οι εβαίσθητοι Ευρωπαίοι, εχτος από λίγες εξαιρέσεις, κάνουν πως δεν βλέπουν γιατί έχουν συµφέροντα στην Τουρκία... Και ο Λόρδος Ντάνκαν-Σάντις, που οπωσδήποτε δεν ήθελε να φύγει η Κύπρος από την αγγλικη κυριαρχία και πολέµησε για τούτο όταν ήταν µέλος της Αγγλικης Κυβέρνησης, δίνει συνέντεφξη και είναι γενικος εισηγητής για την Αρχιτεκτονικη Κληρονοµια και Πρόεδρος της Europa Nostra, Η Κύπρος παραείναι µικρη και παραείναι στρατηγικος χώρος για να µείνουν περιθώρια να µελετήσουν τι σόι ανθρώπινα δικαιώµατα µας άφησαν να έχουµε οι Τούρκοι εισβολείς και τι κάνουν τη πολιτιστικη µας κληρονοµια. Μένω µε την κραβγη µέσα µου φυλακισµένη! Η κραβγη κάτω από τα πολιτισµένα χαµόγελα, τα πολιτισµένα λόγια, τις πολιτισµένες συνεδρίες επιτροπων ζήτα τα δικαιώµατα της. Κάτω από τα σύρµατα µικροφώνων, τα ακουστικα, τα ποτήρια, τις µπουκάλες του νερου, µέσα στις µουντές αίθουσες, στα πολυτελή ηµικύκλια σέρνονται υπερβάσεις, έρπουν µεροληψίες, υπερισχύουν τα υµέτερα συµφέροντα. Αφτοι που δεν αδικήθηκαν, αφτοι που ξέχασαν την αδικία πώς να καταλάβουν εµένα, την αδικηµένη;[...] Πραγµατικα η ζωη είναι παράξενη. Από εκεί που δεν το περιµένεις σου έρχεται καλο και σου δίνουν το χαστούκι όταν περιµένεις φιλικο χαµόγελο. Στα ιερα και στα άγια µε έκλεψαν. Αντί του µάννα χολην... Στον υπόγειο, όπου κυκλοφορουν κλέφτες, µε ελέησαν. Και ένας φτωχός κιθαρωδός, µαζέβοντας πενταροδεκάρες, στάλαξε στην ψυχη µου βάλσαµο. Τον ζήλεψα. Ήθελα να ήµουν ο φτωχός κιθαρωδός, να χύνω τη φωνη µου στους υπόγειους διαδρόµους, σκορπίζοντας βάλσαµο στις εβαίσθητες ψυχές, µαζέβοντας πενταροδεκάρες!...τελεφταία µέρα των εργασιων της ολοµέλειας. Ο Λαδάς έχει φύγει. Ο Μιχάλης Ατταλίδης θα φύγει αβριο πρωί και θα µείνω µόνη να εκπροσωπώ την Κύπρο στη Συνδιάσκεψη για τη Δηµοκρατία. Αφήσαµε αργα το Συµβούλιο γιατί είχαµε πολλη δουλεια. Ήταν σχεδον νύχτα και το πολύβουο κτίριο βουβό. Στην είσοδο οι σηµαίες των κρατων µελων του Συµβουλίου της Ευρώπης στοιβάζονταν από τον υπέφθυνον υπάλληλο φίρδιν µίγδιν σε αµαξάκι, όπως αφτα που έχουν οι υπεραγορές για τα ψώνια. Την ηµέρα, όταν ειδικα τύχει να έχει ήλιο, όλη αφτη η πολυχρωµία, ανταλακλάται παιγνιδίζοντας στο Τετράφυλλο Τριφύλλι, ένα µοντέρνο γλυπτό από αστραφτερά φύλλα ατσάλι που είναι πάνω στο γρασίδι του µπροστινού παρτεριου. Ήταν κανονισµένο να έρθει να µας πάρει ο Παναγιώτης, ο υπάλληλος της Πρεσβείας µας. Περιµένοντας τον, σταθήκαµε και τις βλέπαµε αρκετή ώρα. "Για τούτες τις σηµαίες αιµατοκυλίστηκε η Ευρώπη και χιλιάδες έχασαν τη ζωη τους στους δυο Παγκόσµιους Πολέµους!" παρατήρησε ο Μιχάλης Ατταλίδης. Συµφώνησα και θυµήθυκα τα απέραντα κοιµητήρια που βλέπουµε, λίγο έξω από το Στρασβούργο, όποτε τύχει να έρθουµε εδώ µε το σιδηρόδροµο από αεροδρόµιο της Ζυρίχης.[...]
20-25/11/1983: Μόνιµη Ετπτροπη του Κοινοβουλίου του Συµβουλίου της Ευρώπης στο Στρασβούργο Προσφυγια 21 Νιόβρη 1983: Τα Εισόδεια της Θεοτόκου! Από το Στρασβούργο στέλλω της κόρης µου, νοερά, τις εφχες µου. Η Δέσποινα-Μαρία γιορτάζει και εγώ δεν έχω καν τη Σύνοψη να διαβάσω το τροπάριο και το κοντάκι της ηµέρας! Όµως αφτο είναι το λιγότερο. Τις τελεφταίες ηµέρες έγιναν τόσα που µε αναστάτωσαν, που αναστάτωσαν όλο το νησι. Βασικα ένα είναι το γεγονος: η αφθαίρετη ανακήρυξη ανεξάρτητου Τουρκοκυπριακού Κράτους στις δίκες µας πόλεις, στα δικα µας χωρια, στα σπίτια µας! Δεν έκλαψα, µόνο που η καρδια µου δέθηκε ενώ η οργη έχει σκεπάσει και το τελεφταίο µόριο της ύπαρξης µου. Όπως ήταν επόµενο έγιναν εκδηλώσεις διαµαρτυρίας, κινητοποιήθηκαν όλοι. Πήραµε ωραία ψηφίσµατα υποστήριξης από την Ευρωβουλη και από το Συµβούλιο Ασφαλείας των Ηνωµένων Εθνων. Εδώ στο Στρασβούργο, θα προσπαθήσουµε να πετύχουµε ένα ψήφισµα από τη Μόνιµη Επιτροπη -Standing Committee-, του Κοινοβουλίου του Συµβουλίου της Ευρώπης. Μετά όµως από αφτες τις εφχες τι γίνεται; Πάλι η ίδια αβεβαιότητα, πάλι οι πρόσφυγες πρόσφυγες... Τώρα στο γραφείο 05-172 της ταλαίπωρης Κύπρου, σε τούτο το Παλάτι της Ευρώπης, είµαι σχετικα ήρεµη καθως κάθουµαι και γράφω. Είναι όµως πολυ επιφανειακη η ηρεµία µου. Ίσως να τη χρωστω στο ένστιχτο της αφτοσυντήρησης, που είναι ενισχυµένο, γιατί είµαι σε ξένο τόπο. Προσφυγια 22 Νιόβρη 1983: Απόγεβµα στο γραφείο 05-172 της Κυπριακης αντιπροσωπείας ύστερα από συνεδρία της Πολιτικης Επιτροπης, όπου συζητήθηκε ψήφισµα εναντίον της απόσχισης και ανακήρυξης παράνοµου Τουρκοκυπριακού κράτους στα κατεχόµενα µέρη µας. Νοιώθω εξουθενωµένη, αν και το κλίµα ήταν φανερά διατεθιµένο υπέρ µας και εναντίον της απόσχισης. Τελικα υιοθετήθηκε από την Πολιτικη Επιτροπη µια Σύσταση µε εισηγητή τον Γάλλο Βουλεφτη Μποµελ, Ψήφισαν 16 υπέρ 3 εναντίον και µια αποχή. Οι δυο από τους τρεις ήταν οι γνωστοι Σερ Φρέτερικ Μπενετ και ο άλλος Άγγλος βουλεφτης, που έχει εξοχικό σπίτι στα κατεχόµενα µέρη µας. Προσφυγια 23 Νιόβρη 1983: Η χτεσινή συζήτηση στην Πολιτικη Επιτροπη για την απόσχιση και το Κυπριακο γενικότερα µου έχει ανακατέψει τα σωθικα. Σήµερα ξύπνησα χαράµατα, στις τέσσερεις και µίση. Αντίγραψα τις δυο δικαιολογίες για τις τροπολογίες στο ψήφισµα, που υπόβαλα γραπτως µε τους Έλληνες και που είχαµε συντάξει από χτες µε τον Ατταλίδη. Ακόµα έγραψα κάτι σύντοµο, σε περίπτωση που θα χρειαστεί να µιλήσω σήµερα στη Μόνιµη Επιτροπη... Πρέπει να βρω τη δύναµη να κοιτάζω κατάµατα τα γεγονότα και να µην ταράζουµαι, να υποτάξω τα γεγονότα και όχι να κυριαρχουν αφτα στο νου και στην ψυχη µου και να µε τραντάζουν συθέµελα, σε σηµείο που να τα βάζω και µε το θεο, όπως ο Ιωβ. Πρέπει όµως να βρω έναν τρόπο. Τούτη τη στιγµη, για πρώτη φορα, κατάλαβα πως έχω αφτην την ανάγκη. Ώρα να ετοιµαστώ και να ξεκινήσω µαζί µε το Μιχάλη για τη µάχη που θα δώσουµε για τη Σύσταση εναντίον της απόσχισης.
Αβριο η µέρα µου εφιαλτική, θα ξεκινήσω από το Στρασβούργο εφτά παρά τέταρτο το πρωί για Λονδίνο και στις δέκα παρά τέταρτο θα πρέπει να περάσω από την είσοδο του Αγίου Στεφάνου, του Αγγλικου Κοινοβουλίου, για να είµαι στη µεγάλη αίθουσα συνεδριάσεων -την πιο παλια-, κοντα στο Westminster Hall, για την συνεδρία της Υπεπιτροπης Αρχιτεκτονικής και Καλλιτεχνικής Κληρονοµιας. Το Αγγλικο Κοινοβούλιο, που φιλοξενεί τη συνεδρία της Υπεπιτροπης, µας έχει βαρυφορτωµένο πρόγραµµα όλη µέρα. Περιλαµβάνει επίσηµο γέβµα σε ένα από τα εστιατόρια του Αγγλικου Κοινοβουλίου, επίσκεψη σε διάφορα κτίρια που συντηρήθηκαν, στο Γκόβεντ Γκάρτεν και τιµητικη τελετη στην οποία θα δοθει από τον πρόεδρο Άρενς µετάλλιο στον Λόρδο Νάνκαν-Σάντις*µε την εφκαιρία της αποχώρησης του από το Συµβούλιο της Ευρώπης, του οποίου είναι από τα ιδρυτικα µέλη. Είναι ειρωνεία να παραστώ σε αφτην ειδικα την τελετη, γιατί δεν ξεχνώ το ρόλο που έπαιξε ο Λόρδος αφτος, όταν ήταν Υπουργος, προσπαθώντας να διατηρηθεί ο τόπος µου κάτω από την απόλυτη κυριαρχία της Αγγλίας. Στην Επιτροπη πάντως θα εγείρω το θέµα της καταστροφης της αρχιτεκτονικής και πολιτιστικης µας κληρονοµιας από τους Τούρκους εισβολείς. Μίλησα µε τον Γάλλο βουλεφτη Ζιακ Μποµελ, που το βρίσκει πολυ σωστο να µπει και στην σχετικη έκθεση της Υπεπιτροπης µας. Προσφυγια 25 Νιόβρη 1983: Πάνω από τις φυτείες των συννεφων, µε τη µύτη του αεροπλάνου προς την Κύπρο. Μέσα µου ανάκατα όλα τα γεγονότα των τελεφταίων ήµερων. Η πιο ήρεµη στιγµη µου ήταν στην επίσηµη αίθουσα όπου τιµούσαν τον Λόρδο Ντάνκαν-Σάντις. Εκεί, στην πρώτη σειρα των καθισµάτων ως εκπρόσωπος της Κυπριακης Δηµοκρατίας - ταλαιπωρηµένης έστω-, που ο τιµώµενος δεν ήθελε µε κανένα τρόπο να δηµιουργηθει, µέλος του σώµατος που τον τιµούσε, έστω και αν τα διαπιστεφτήρια µου ακόµα δεν είναι επικυρωµένα.[...]...στη σύσκεψη, παρόλο που υπήρχαν πάρα πολλοι βουλεφτες και παρατηρητές, έλειπαν οι φιλότουρκοι -ειδικα το κουαρτέτο των Άγγλων συντηρητικών βουλεφτων-, που είναι ουσιαστικα τα µεγάφωνα των τουρκικων θέσεων. Έτσι δεν έγινε κανένα κακόβουλο σχόλιο, αντίθετα έδειξαν εφχαριστηµένοι και το είπαν.[...] Προσφυγια 10 Γεννάρη 1984: Μόλις τέλειωσε η συζήτηση για το Κυπριακο στην Πολιτικη Επιτροπη του Συµβουλίου της Ευρώπης, στην αίσθουσα συνεδριάσεων του ξενοδοχείου Σαλίνας-Σιέρατον στο νησι των Καναρίων Λανζαρότε. Εφτυχως το ψήφισµα, πολυ καλο, πέρασε οµόφωνα από όλα τα µέλη της Επιτροπης. Ο Μιχάλης Ατταλίδης, που ήταν έξω στο διάδροµο και περίµενε µε αγωνία νέα µου, είπε πως όσοι έβγαιναν από την αίθουσα του έλεγαν πως πηγαίνω πολυ καλα και αντικρούω µε απόλυτη επιτυχία τα φιλότουρκα επιχειρήµατα, που δεν ήταν λίγα.[...] 29/1-4/2/1984: Τρίτο µέρος της 25ης Τακτικης Συνόδου της Κοινοβουλεφτικης Συνέλεφσης στο Στρασβούργο. Προσφυγια 29 Γεννάρη 1984: Και πάλι πάνω από τις φυτείες των σύννεφων, πάνω από απαστράπτουσες χιονισµένες κορφές για το Στραβούργο. Ο ουρανος από εδώ πάνω
διάφανος γαλάζιος. Κάτω η κατανοµη των χιονιών όπως παίζει µε το φως του ήλιου κάνει πιο ανάγλυφη την επιφάνεια της γης, πιο καλα φαίνεται τι πέρασε τούτος ο πλανήτης µέχρι να φτάσει στο σηµερινό σηµείο. Στη σιδερένια αφτη πανοπλία δεν αεροβατω! Λίγο µέταλλο ελεηµοσύνη αναζητω για την καρδια µου, που επιµένει να πονά και να αγωνίζεται. Έτσι δε θα σηµειώσω άλλα γιατί πρέπει να ξαναδιαβάσω το φάκελλο µε τα έγγραφα του Συµβουλίου της Ευρώπης. Προσφυγια 31 Γεννάρη 1984: Στο γραφείο 05-172 της Κυπριακης Κοινοβουλεφτικης αποστολης στο Παλάτι της Ευρώπης. Μια κατάσταση καµουφλαρισµένης ανελέητης ζούγκλας. Η ολοµέλεια έχει αρχίσει την απογεβµατινη της συνεδρία και πρέπει να µπω στο ηµικύκλιο για να την παρακολουθήσω. θέµατα πολιτιστικα! Προσφυγια 1η Φεβράρη 1984: Μπροστά µου έχω, σε ξεχωριστο τόµο, τα πρακτικα από τη Συνδιάσκεψη που έγινε τον περασµένο Οκτώβρη για τη Δηµοκρατία 'If your neihbour has no democracy, then your democrasy is in danger, in great danger. ) Τι µεσολάβησε από τότε µέχρι τώρα για να µεταστραφούν όλοι αφτοι οι ιεραπόστολοι της Δηµοκρατίας και να θέλουν να βάλουν στο Συµβούλιο της Ευρώπης τους Τούρκους βουλεφτες, που εκλέγηκαν αντιδηµοκρατικά από τη Χούντα του Εβρεν; Έξυπνη τουρκικη διπλωµατία, αρκετές δωροδοκίες, και απειλές ακόµη. Ειδικα επειλες για τα συµφέροντα των επί µέρους κρατων, που έχουν επενδυµένα στην Τουρκία... Στην Ουγγαρία δεν υπάρχει ούτε ένας πολιτικος κρατούµενος, όµως θα σφαχτούν αν τους στείλει διαπιστεφτήρια βουλεφτων για επικύρωση. Το ίδιο και η Γιουγκοσλαβία, που έχει τρία κόµµατα, όπως η Τουρκία. Μόνο που η Τουρκία, µε τη στρατηγικη της θέση και την αδίστακτη επεκτατικη της πολιτικη, τρώει λάχανο την Ευρώπη όπως φαίνεται. Και µένουν τα λόγια του Τσιόρτζιλ να εωρούνται στις σηµειώσεις µου από τη συνδιάσκεψη της περασµένης χρονιάς: If democrasy has many failings we have not yet found a better system. Οι Τούρκοι έχουν βρει! Το στρατιο-πολιτικοοικονοµικο κατεστηµένο που κυβερνα τη χώρα τους, είτε µε χούντα είτε µε κατ' επίφαση δηµοκρατία. Για τούτο ο σωβινισµός τους και τα επεχτατικα τους σχέδια ανθούν και προχωρούν... Θα ρίξω τις σηµειώσεις περί δηµοκρατίας στον κάλαθο των αχρήστων! Με αφτες γινόµαστε πιο έβγεστος µεζες στους ισχυρούς. Πέρα από τα διαπιστεφτήρια των Τούρκων, το Κυπριακο το συζητουν σήµερα το απόγεβµα, αντί άβριο, για να παρατραβήξει και να µη µείνει καιρός να συζητηθούν τα διαπιστεφτήρια των Τούρκων, γιατί κρίνουν πως δεν κέρδισαν ακόµα την πλειοψηφία των βουλεφτων. Ακόµα και εδώ η τουρκικη διπλωµατία µας χρησιµοποια! Αηδιασµένη µέχρις εσχάτων! Ο µόνος λόγος που µε κρατεί στη γη τούτη είναι η παρηγοριά του Αγίου Πνεύµατος! Ένα βιβλίο, ένα ποίηµα που γράφω. Η πνεβµατικη συνοµιλία µου µε τη φύση, όπως τα τέσσερα κλωνιά βασιλικο που έφερα µαζί µου και τα έχω στο ποτήρι δίπλα από το κρεββάτι µου, για να
µε συντροφέβουν και οι λίγες τυχερές στιγµές επικοινωνίας µου µε ανθρώπους, αφτο το δυσέβρετο είδος. Προσφυγια 3 Φεβράρη1984: Ο αδίκων άδικησάτω έτι και ο ρυπαρος ρυπαρευθήτω έτι. Το είδα πάρα πολυ καθαρα χτες αφτο. Το ψήφισµα, που µε τόσους κόπους και αγωνίες συντάχτηκε, είναι ακριβοδίκαιο και όλα έδειχναν πως θα εγκρίνετο µε µεγάλη πλειοψηφία από τη Συνέλεφση, ενώ τα διαπιστεφτήρια των Τούρκων θα καταποντίζονταν. Όµως οι Τούρκοι κατάφεραν να φάνε λάχανο το Συµβούλιο της Ευρώπης. Κατάφεραν να µη συζητηθούν ούτε το Κυπριακο ούτε τα διαπιστεφτήρια τους. Δεν ξέρω αν είναι αλήθεια, αλλα διαδίδεται πως πλήρωσαν και την απεργία των µεταφραστων, που είχε σαν αποτέλεσµα να διακοπούν πρόωρα οι εργασίες της Ολοµέλειας... To Κυπριακο, µαζί µε το ψήφισµα, που πέρασε οµόφωνα στο Λανζαρόττε, ήταν στην ηµερήσια διάταξη να συζητηθει προψες, στις 9-12 τα µεσάνυχτα. Ο Άγγλος συντηριτικος βουλεφτης, που έχει εξοχικό σπίτι στην κατεχόµενη Κερύνια, πρότεινε στις 9.15 µ.µ.. αναβολη. Ειπε πως πρέπει να περιµένουµε, γιατί γίνουνται ραγδαίες εξελίξεις για τη λύση του Κυπριακου στα Ηνωµένα Έθνη. Παραµύθια φυσικα! Ήταν όµως τόσο ξαφνικη η εισήγηση και σε χρόνο ανύποπτο -οι περισσότεροι βουλεφτες έλειπαν-, που η εισήγηση του έγινε δεχτή, παρόλο που την αντέκρουσε ο Έλληνας βουλεφτης Δήµας. Σύφωνα µε τον κανονισµο µόνο ένας µπορει να µιλήσει εναντίον εισήγησης για αναβολη. Μαζί µας τούτη τη φορα είναι και ο Γιαννάκης Μάτσης, που κάνει επαφές µε συντηρητικούς βουλεφτες και ο Γιαννάκης Οµήρου, που κινείται στην οµάδα των Σοσιαλιστών. Εγώ ενηµερώνω τους Φιλελέφθερους. Ήταν όµως βράδι και δεν µπορούσε να γίνει καµια επαφη και ενηµέρωση µε βουλεφτες. Χτες το πρωί στην Πολιτικη Επιτροπη µίλησα µε 'εβγενικη αγριότητα' και καταφέραµε και ανατρέψαµε την απόφαση. Το θέµα µας µπήκε πρώτο. Άρχισε η συνεδρία αλλα δεν µπόρεσε ο εισηγητής Μποµελ να τελειώσει την αγόρεφση του, γιατί οι µεταφραστές έκαναν απεργία. Ψιθυρίζεται, και εγώ το πιστέβω, πως για την απεργία δεν είναι άσχετοι οι Τούρκοι. Έτσι, ο αδίκων αδικησάτω έτι και ο ρυπαρος ρυπαρευθήτω έτι. Χτες το Συµβούλιο της Ευρώπης θύµιζε έτονα πύργο της Βαβέλ. Στάλωσαν τα µεγάλα του λόγια και οι 'δηµοκρατικοί του θεσµοι' από προβλήµατα πολυγλωσσίας... Ξώµεινα να τα βάζω µε το θεο, µαχαιρωµένη ως εκεί που δεν παίρνει άλλο. Να Τον αµφισβητώ και να πληγώνουµαι ακόµα περισσότερο για τούτο. Αν τα νοητα µαχαίρια στο σώµα µου ήταν πραγµατικα δεν θα υπήρχε τόπος να χωρέσουν άλλα. Όµως διέξοδος δεν υπάρχει. Είναι αργα να θελήσω να γίνω αδικητής και η χαρα του θύτη δεν µε τραβα. Έτσι αναγκαστικά µένω στο δέφτερο µέρος του εντέκατου στίχου του τελεφταίου κεφαλαίου της Αποκάλυψης: και ο δίκαιος δικαιοσυνη ποιησάτω έτι... Πέρα από αφτο δεν µου µένει παρά µια απέραντη γέφση αηδίας από τούτο τον κόσµο. Προχτες όλη µέρα συζητούσαµε για τη µόλυνση της ατµόσφαιρας και την τοξική όξυνη βροχη. Έχουν φέρει και ολόκληρα πραγµατικα πέφκα από το γειτονικό Μάβρο Δάσος της Γερµανίας, κυριολεκτικά καµένα από αφτην και τα εκθέτουν στον τεράστιο υµιϋπόγειο προθάλαµο, µπροστά στα καταστήµατα και τις υπηρεσίες ταξιδιών.
Θεέ µου, γιατί επιτρέπεις τόσες αδικίες, αφίνεις τόσους αδικητές ελέφθερους, σε σηµείο που εµείς να νοιώθουµε αφελείς, γιατί Σε πιστέβουµε και γιατί προσπαθούµε να µην αδικήσουµε συνανθρώπους µας; Σε ένα κοµµάτι χαρτι έχω ζωγραφίσει το Γολγοθα µε τη λεζάντα Όποιου του Μέλλει Ανάσταση το Γολγοθα Περνάει. Πιο κάτω όµως εκθέτω τον προβληµατισµο µου. Καλα η Ανάσταση, ακόµα και το κρέµασµα του Ιούδα. Όµως αφτοι που στάβρωσαν το Χρίστο δεν τιµωρήθηκαν, απλως παρασιωπήθηκε το έγκληµα τους. Για τη δόξα Του θεου ίσως, σαν σκοπιµότητα πολιτικης; Νοµίζω πρέπει να διαβάσω λίγο Καινή Διαθήκη. Υ.Γ. Ο γραµµατέας της Επιτροπής Πολιτισµου, που συνάντησα στο διάδροµο, µου είπε πως διάβασε το βιβλίο 'Γαλάζια Φάλαινα', που του έστειλα και του άρεσε. Δε νοµίζω όµως πως θα έχει τη δύναµη να τον κάµει να δει το δίκιο µας και την αδικία που µας έγινε γιατί, όπως οι περισσότεροι εδώ, κάνει στραβά µάτια στις αδικίες και τα εγκλήµατα που διαπράττει η Τουρκία. Προσφυγια 4 Φεβράρη 1984: Απόγεβµα στο αεροδρόµιο της Ζυρίχης, περιµένοντας το αεροπλάνο για να γυρίσουµε στην Κύπρο. Ελπίζω να µην έχει καθυστέρηση. Χτες ήµουν σε άσκηµη ψυχικη κατάσταση. Πήγα στην Επιτροπη Μουσικης. Το 1985 ορίστηκε Έτος Μουσικης. 'Όταν τελειώσαµε περπάτησα στο Στρασβούργο άσκοπα. Οι καστανιές είναι ακόµα γυµνές. Οι κύκνοι στα κανάλια και στο ποτάµι αργοσαλέβουν παγωµένοι. Το κρύο και η κούραση µε έκαναν να συνέλθω λίγο. Το βράδι έφαγα µια κρεµµυδόσουπα και ήπια τσάι βερβένα. Σήµερα η φούρια του ταξιδιού µου κάνει καλο. Δεν βρήκα καιρό να σκύψω στο χάος της ψυχής µου. Φύγαµε από το Στρασβούργο για τη Ζυρίχη µε το µικρο δεκαοκταθέσιο αεροπλανάκι, που σου δίνει την εντύπωση πως σκαρφαλώνει µε κόπο τις βουνοπλαγιές. Τώρα είµαι ήδη στο αεροπλάνο των Κυπριακών Αερογραµµών µε κατέφθυνση προς την Κύπρο. Διάβασα κυπριακές εφηµερίδες και η ανυπόµονη χαρα της επιστροφης µου σκεπάζει τις αγωνίες και της πίκρες της εβδοµάδας του Στρασβούργου που µόλις τελειώνει. Ο αγώνας συνεχίζεται και όσο δύσκολος και αν είναι όταν µε περιµένει στην άκρη του ταξιδιού η οικογένεια µου και ένα κοµµάτι κυπριακης γης -έστω και αν δεν είναι η αγαπηµένη µου επαρχία-, δεν έχω παρά να γεµίσω εφροσύνη µέχρι δακρύων, ενώ η ψυχη µου µετατρέπεται σε συνετή δοξολογία προς τον Ύψιστο.