πνιοι οι mnm "άγνωστοι

Εντυπωσιακή υπήρξε ή συμμετοχή τής 'Αστυνομίας Πόλεων κατά τόν εφετινό εορτασμό τής Εθνικής Εορτής τής 25ης Μαρτίου 1821. Στις φωτογραφίες μας στιγμιότυπα άπό τήν μεγαλειώδη παρέλαση. Επάνω: Δόκιμοι Ύπαστυνόμοι εις αψογο σχηματισμό πρό τών επισήμων. Κάτω: Τό Μηχανοκίνητο Τμήμα, οί γνωστές «Αύρες» των όποιων ή συμβολή στή όιατήρησι τής δημοσίας τάξεως είναι αποφασιστική. V f

πνιοι οι mnm "άγνωστοι Απίστευτη είναι αληθινά ή τραγωδία, πού τούτη τή στιγμή απειλεί με κίνδυνο θανάσιμο την γειτονική μας Ιταλία. Δολοφονίες καί άπαγωγές, εκρήξεις, φωτιά καί σίδερο συνθέτουν τό πρελούντιο τής άναρχίας, πού σάν πολυκέφαλη Λερναία "Υδρα ζώνει σιγά σιγά ολόκληρη τήν Εύρώπη. Τό φαινόμενο «φρούτο» καί αύτό τού τεχνοκρατούμενου καιρού μας, οφείλεται βασικά στήν κρίση των άξιων καί τών θεσμών, κρίση ή όποια, εάν συνεχισθή, θά όδηγήση τελικώς σέ κατάρρευση τόν δυτικό πολιτισμό μας. Αλλά, τό θέμα «άναρχία», δέν μπορεί βεβαίως νά συζητηθή στίς λίγες αύτές γραμμές. Εδώ, θέλουμε νά έπισημάνουμε κάτι πιό συγκεκριμένο, μέ άφορμή τά πρόσκαιρα γεγονότα στήν Ιταλία καί ιδίως τήν άπαγωγή τού Χριστιανοδημοκράτη ήγέτη κ. "Αλντο Μόρο. 'Ολόκληρος ό κόσμος καί δικαίως, συγκλονίστηκε άπό τό έγκλημα αύτό τών σκληρών πυρήνων τής Ιταλικής άριστεράς. 'Ο τύπος, ή τηλεόραση, τό ραδιόφωνο, έδωσαν μακροσκελείς καί δραματικές περιγραφές γιά τήν άπαγωγή καί τήν τύχη τού Ιταλού πολιτικού. "Ομως, εκείνο, πού σχεδόν άγνοήθηκε παντελώς ή γράφτηκε στά «ψιλά» τών εφημερίδων, είναι ή τραγική μοίρα τών πέντε άστυνομικών, οί όποιοι πλήρωσαν μέ τή ζωή τους τήν πίστη καί τήν προσήλωσι στό ύψηλό τους καθήκον. Πέντε νέοι άνθρωποι, οικογενειάρχες ίσως οί πιό πολλοί, σωριάστηκαν στήν άσφαλτο τής ιταλικής πρωτευούσης, άπό τά ύπουλα καί πάντα επικίνδυνα βέλη τών πρακτόρων τής διεθνούς άναρχίας. Στή μνήμη εκείνων, θυμάτων τών δυνάμεων τού σκότους, θά άρμοζε ίσως περισσότερη δημοσιότητα, όχι γιά άλλο λόγο, άλλά γιά νά συνειδητοποιήσουν οί πολίτες όλης τής γής καί οί πολίτες τής δικής μας πατρίδος, ότι ή ήσυχία καί ή τάξη τήν όποια τόσο πολύ επιθυμούν πληρώνεται μέ κόπους, μέ αίμα, μέ ζωές. Οί άστυφύλακες, οί ύπαστυνόμοι, οί άστυνόμοι στεργιώνουν ήμέρα μέ τήν ήμέρα, στιγμή μέ στιγμή τό οικοδόμημα τής κοινωνικής γαλήνης μέ τήν θυσία τής υγείας, τής σωματικής άκεραιότητος καί τής ίδιας τής ζωής τους. Μέ αφορμή τό ολοκαύτωμα τής Ρώμης, είναι άνάγκη νά ύπενθιμίσουμε στό λαό μας, ότι κάθε γωνιά στή μεγάλη πρωτεύουσά μας, είναι ποτισμένη μέ τό δικό μας τό αίμα. Τό αίμα χιλιάδων άστυνομικών, πού έπεσαν παλεύοντας γιά τήν έπικράτηση τού δικαίου, γιά τού νόμου τήν επιβολή, γιά τή ζωή καί τήν περιουσία τού πολίτου. Τό άτύχημα είναι, ότι εύκολα ό λαός ξεχνά, ότι γρήγορα οί άνθρωποι λησμονούν τήν ευεργεσία. Καί κάτι χειρότερο. Παρασυρμένοι πολλές φορές άπό τά βρωμερά σκουλήκια τής κοινωνικής σαπίλας σπέρνουν τού μίσους τά ζιζάνια, γιά νά σπιλώσουν τήν τιμή καί τό έργο εκείνου, πού ίσως αύτή τή στιγμή σιγοπεθαίνει σέ κάποια γωνιά τών Αθηνών, άκολουθώντας τήν άδυσώπητη μοίρα όλων τών άστυνομικών, πού είναι δεμένη μέ πόνο δάκρυα καί θυσίες... ΣΑΡΑΝΤΗΣ ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ Αστυνόμος Β'

170

ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΘΕΑΝΘΡΩΠΟΥ ΑΛυοιόα παραυομιωυ Του κ. Δ. Κοκκινάκη Ο Ι ΠΑΡΑΝΟΜΙΕΣ, πού ώδήγησαν στή δίκη, τήν καταδίκη καί τόν μαρτυρικό θάνατο τού Χριστού στον Γολγοθά, άρχισαν, σύμφωνα μέ τίς νεώτερες Ιστορικές έρευνες (βασισμένες σέ άγνωστες πηγές καί κείμενα πού ήλθαν πρόσφατα είς φως) άπό τή στιγμή τής συλλήψεως τού Ιησού στό Ό ρος τών Έλαιών. ΟΙ νόμοι τής ' Ιουδαίος απαιτούσαν γιά τή σύλληψι οίουδήποτε «άδικοπρακτούντος» τήν έκδοσι μιας ειδικής διαταγής (ένός είδους εντάλματος) έπικυρωμένης όπως γράφει ό ιστορικός Πώλ Οΰίντερ άπό τόν ήγεμόνα, τό Ρωμαίο Πραίτορα (Διοικητή), πού ήταν τότε ό Πόντιος Πιλάτος. Τέτοια διαταγή όμως δέν υπήρχε. Ό Πιλάτος, δέν φαίνεται, τουλάχιστον άπό ότι είναι γνωστόν έως σήμερα νά είχε συγκατανεύσει στή σύλληψι τού Χριστού. Οί άρχιερεΐς, ό "Αννας καί ό γαμπρός του Καϊάφας θρησκευτικοί ήγέτες τών Ιουδαίων, πού μέ τούς Σαδδουκαίους τήν τάξι τών πλουσίων βοηθούσαν μέ κάθε τρόπο τούς ρωμαίους κατακτητάς στό έργο τής διοικήσεως, καταδυναστεύοντες τούς συμπατριώτες τους, έντελώς αυθαίρετα άπεφάσισαν τήν σύλληψιν τού άντιπάλου τους Ιησού. Δέν άποκλείεται, φυσικά γιά νά έπιτύχουν στά σκοτεινά τους σχέδια νά έξησφάλισαν κάποια άνεπίσημη παρασκηνιακή «διευκόλυνσι» άπό τίς Αρχές. "Ισως νά άπευθύνθηκαν γιά τό σκοπό αυτό στόν Ρ.ωμαΐο τετράρχη τής Γαλιλαίος Ηρώδη Άντύπα τόν γυιό τού 'Ηρώδη πού οί λεγεωνάριοι του είχαν κατασφάξει όλα τά βρέφη 33 χρόνια πρίν, όταν γεννήθηκε ό Χριστός. Τό γεγονός είναι ότι ή παράνομη σύλληψις έγινε άπό μικτό άπόσπασμα βοηθητικής άστυνομίας τών Ιουδαίων, πού έφεραν ρόπαλα καί ξύλα καί ρωμαίων στρατιωτών έφωδιασμένων μέ μικρά ξίφη. Ή κατάφωρη παρανομία τής συλλήψεως τοΰ Χρίστου σφραγίζεται μέ τόν βάρβαρο τρόπο πού έγινε. Ό Ιησούς πιάστηκε μέ φίλημα σάν νά ήταν ό τρομερότερος κακοποιός Εις τήν άπέναντι σελίδα: Ή 'Αποκαθήλωση. Τμήμα άπό πίνακα τοΰ Ρογήρου Βάν Ντέρ. Κάτω: Ή Δ ίκη τον Χρίστον. Χαλκογραφία τον Ντορέ. Αυτός ό υποτυπώδης οπλισμός προδίδει πιθανώτατα κατά τούς έρευνητάς τών Θείων Παθών: 1. Τήν μή έπίσημη κάλυψι τοΰ άποσπάσματος, τήν έλλειψι διαταγής άπό τόν υ πεύθυνο πραίτορα γιά τήν σύλληψι τού Ιησού. 2. Τήν βιασύνη τών έχθρών του νά τόν δικάσουν στό Μεγάλο Συνέδριο καί νά τόν καταδικάσουν στήν έσχάτη τών ποινών σέ διάστημα 48 ώρών. (Σ αύτό τό σημείο οί Σαδδουκαΐοι, οί Γραμματείς, οί Φαρισαίοι καί οί πρεσβύτερόι ήθελαν νά είναι «έν τάξει» μέ τόν νόμο, πού έπίτασσε «νά άποφασισθή καί νά έπικυρωθή ή καταδίκη πρίν άπό τό τέλος τής έορτής τοΰ Πάσχα). ' Η κατάφορη παρανομία τής συλλήψεως τού Χριστού σφραγίζεται καί μέ τόν βάρβαρο τρόπο πού έγινε. Ό Ιησούς πιάστηκε μέ τό φίλημα - προδοσία τοΰ Ιούδα σάν νά ήταν ό τρομερώτερος κακοποιός. Μέσα στό σκοτάδι τής νύχτας (τήν Μ. Πέμπτη) φεγγίζουν σ όλο τόν έλαιώνα πού ποτίζεται άπ τό ρυάκι τών Κέδρων οί πυρσοί τών έπιδρομέων. Ό Ιησούς προσεύχεται γονατιστός άνάμεσα σ ένα πυκνό φράχτη. Ή όχλοβοή τού άποσπάσματος σκίζει τή βαθειά σιωπή τοΰ Όρους τών Ελαιών. Οί πιστοί μαθηταί τοΰ Χριστού ό Ιάκωβος, ό Πέτρος, ό Ιωάννης έχουν άποκοιμηθή πιό πέρα. Η άδίστακτη άγέλη πλησιάζει μέ τόν έκατόνταρχο καί τήν ό- μάδα του, καί τούς «μπράβους» τού μεγάλου Αρχιερέα. Ό Ιούδας τούς όδηγεΐ στό άπάτητο μονοπάτι... «ΧΑΙΡΕ, ΡΑΒΒΙ» Ό Ιησούς νοιώθει άμέσως μετά τήν προσευχή του, τόν κίνδυνο. Στέκεται τώρα όρθός,γαλήνιος μπροστά στους (οπλισμένους δυνάστες τοΰ λαού του. "Εχει φθάσει ή 171

Δεξιά: Μετά τή δίκη καί την καταδίκη τον θεανθρώπου ώδηγήθηκε στό Σταυρό. Ή δίκη τοΰ Χρίστου, υπήρξε μιά σειρά τυπικών καί ούσιαστικών παραβιάσεων τοΰ Ρωμαϊκού καί τοΰ 'Εβραϊκού δικαίου. Εις τήν Απέναντι σελίδα κάτω: Ή Ιερουσαλήμ δπως ήταν στά χρόνια τοΰ Χριστού. Μεγάλη Στιγμή. Μιά στιγμή πού τήν ζοΰν σέ μιά άδιάκοπη Ιερή έπανάληψι οί Αιώνες. «'Ενώ τά κράνη καί τά ξίφη καθρεφτίζουν τίς λάμψεις τών πυρσών, δπως γράφει δ ' Εμίλ Λοΰντβιχ, τήν στιγμή πού ό πάνοπλος εχθρός, τό Κράτος, όρθώνεται μπροστά του, ό κυνηγημένος καί γεμάτος άγωνία άνθρωπος ξαναβρίσκει τόν έαυτό του. Ξαναβρίσκει τή μόνη στάσι πού ταιριάζει μπροστά στή βία». Τήν ώρα πού οί Ρωμαίοι στρατιώται καί οϊ πληρωμένοι υπηρέτες τοΰ 'Αρχιερέα έφορμοΰν γιά νά τόν συλλάβουν ταυτόχρονα μέ τό «Χαΐρε Ραββί» καί τό φίλημα τοΰ Ιούδα ό Ιησούς λέγει στόν έκατόνταρχο: Ήρθατε σάν νάμουν ληστής, μέ μαχαίρια καί ρόπαλα νά μέ συλλάβετε. Μετά γυρίζει πρός τούς ροπαλοφόρους Ιουδαίους τά άβουλα όργανα τών Σαδδουκαίων «κουΐσλινγκς» Τούς έλέγχει γιά τήν ταπεινή τους πρδξι μ' αύτά τά λόγια: Κάθε μέρα βρισκόμουν άνάμεσά σας στό Ναό, καί δίδασκα, όμως έκεϊ δέ μέ συλλάβατε. ΣΚΕΥΩΡΙΑ Αύτές οί δυό φράσεις άπό έλάχιστες πού πρόφερε ό ' Ιησούς άπό τή στιγμή της συλλήψεώς του ώς τή Σταύρωσί Του, γιά τούς Ιστορικούς καί κυρίως τούς νομικούς πού άσχολήθηκαν μέ τή Δίκη του: «Είναι μιά φωνή ' Υπερασπίσεως, μιά γενναία φωνή πού καταγγέλλει τήν παράνομη πράξι τών δυναστών καί τούς άπογυμνώνει συγχρόνως άπό κάθε νομικό έρεισμα γιά τήν βάρβαρη έπιχείρησί του στό Ό ρος τών Έλαιών». Καί οί έρευνηταί προσθέτουν: «"Ετσι. πρίν άρχίση ή δίκη τοΰ Χριστοΰ μιά δίκη παρωδία, μέ κατηγορίες πού έσκευώρησαν οί 'Αρχιερείς καί οί έθελόδουλοι συνεργάτες τών 'Αρχών Κατοχής, είχε ήδη τεθή ό σπόρος τής παρανομίας». Τήν σύλληψι τοΰ Ίησοΰ άκολούθησε αλυσίδα παρανομιών: ' Η προσαγωγή τοΰ Χριστοΰ στόν ύπέργηρα Αρχιερέα "Αννα, ή δίκη του μπροστά στό Μεγάλο Συνέδριο πού προήδρευε ό γαμπρός τοΰ "Αννα, Καϊάφας. Τέλος ή καταδικαστική άπόφασις πού βασίστηκε σέ ψευδομάρτυρες, καί ή έπικύρωσί της άπό τόν Πόντιο Πιλάτο, πού ένιψε τάς χεΐρας του (γιατί ήξερε πόσο άδικη ήταν ή καταδίκη) τρεις άνακρίσεις, 172 μιά άπό τόν Ηρώδη Άντύπα, τόν Πραίτορα τής Γαλιλαίος καί δύο άπό τόν ίδιο τόν Ρωμαίο ήγεμόνα τής Ιουδαίος. ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ Οϊ σύγχρονοι μελετητές τών συγκλονιστικών γεγονότων τής έποχής τοΰ Χριστοΰ άγωνίζονται ακόμη καί σήμερα νά φωτίσουν τή Μεγάλη Δίκη τοΰ Ίησοΰ, καθορίζοντας μέσα άπό τά κείμενα καί τίς μαρτυρίες τών Εύαγγελιστών καί τών παλαιοτέρων θεολόγων καί ιστορικών τά νομικά της πλαίσια. Ποΰ έστηρίχθηκαν οί ' Αρχιερείς γιά νά συρράψουν τό κατηγορητήριό τους; Ποιές άποδείξεις προσεκόμισαν στό Μεγάλο Συνέδριο τό ' Ανώτατο Ιουδαϊκό Δικαστήριο γιά τήν ένοχή τοΰ Χριστοΰ; Έτηρήθησαν οί δικονομικοί κανόνες τής έποχής πρίν καί κατά τήν διάρκειαν τής δίκης; Πώς έδικαιολόγησαν τήν καταδικαστική τους άπόφασι; Τά καίρια έρωτήματα αύτά άπασχόλησαν κατά καιρούς τούς έρευνητάς τής Δίκης τοΰ Ίησοΰ. Τό έργο τους υπήρξε δυσχερέστατο, όπως γράφει ό "Εγκον "Αϊς «δέν ΰπάρχουν παραδόξως ούτε πρακτικά οΰτε έγγραφα, οΰτε ή παραμικρή πειστική μαρτυρία ένός αύτόπτου, ένώ οί περιγραφές τής δίκης άπό τούς Εύαγγελιστάς δέν είναι καθόλου διαφωτιστικές. "Ετσι ό ιστορικός δέν μπορεί νά άπαντήση όριστικά σέ καυτά έρωτήματα. Δέν τοΰ μένει τίποτα άλλο παρά νά προσπαθήση νά συγκρίνη καί νά έρμηνεύση μέ προσοχή τίς περιγραφές πού δίνουν ό Ματθαίος, ό Ιωάννης, ό Μάρκος καί ό Λουκάς». ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ "Οσο όμως καί άν έχη δίκιο ό "Αϊς, ή άπαισιοδοξία του γύρω άπό τήν έλλειψι στοιχείων Ικανών νά φωτίσουν τή Δίκη τοΰ Χριστοΰ έγγίζει κάπως τήν υπερβολή. Ή έποχή πού διαδραματίστηκαν τά Πάθη δέν είναι «Τέρρα ίνκόγνιτα» γιά τούς ιστορικούς. Ή Παλαιστίνη άπό τό 63 π.χ. ύπετάγη στούς Ρωμαίους καί μαζί μέ τή Συρία άπετέλεσε μιά έπαρχία ήταν ήδη γνωστή στόν τότε κόσμο. Τό Βασίλειο τής Ίουδαίας μέ πρωτεύουσα τήν ' Ιερουσαλήμ καί πνευματικό της κέντρο τόν περίφημο Ναό είχε καταντήσει έξ αιτίας τής Ιδιότυπης διοικητικής καί κοινωνικής των διαρθρώσεως ένας διαρκής πονοκέφαλος γιά τή ρώμη. Κι αύτό γιατί παρά τήν παντοδυναμία τών Ρωμαίων κατακτητών, ή ' Ιουδαία ξέφευγε άπό τόν έλεγχό τους. Ή ταν ένα παράδοξο «κράτος έν κράτει» όπου τήν εξουσία άσκοΰσε μιά γερουσία ένα άνώτατο Δικαστήριο ιερέων, πού όχι λίγες φορές μέ τό πρόσχημα τών «θρησκευτικών δικαιωμάτων» έρχονταν άντιμέτωποι μέ τόν Ρωμαίο στρατιωτικό διοικητή. "Οταν έγινε όμως Καϊσαρ τής Ρώμης ό Τιβέριος τά πράγματα άλλαξαν ριζικά. Ό Ρωμαίος "Επαρχος τής Ίουδαίας μέ εντολή τοΰ Αύτοκράτορα έγκαινίασε νέα σκληρή πολιτική. "Εβαλε δικούς του άνθρώπους στό Άνώτατο Δικαστήριο (πού άπετελεϊτο άπό 71 μέλη) πού άνέλαβαν άπομυζώντας τούς συμπατριώτας των νά πληρώνουν φόρους στόν αύθέντη. Σάν άντάλλαγμα γι αύτήν τους τήν υπηρεσία ό Ρωμαίος έπαρχος τούς άφηνε απόλυτη έλευθερία στά θέματα τής λατρείας καί τούς έδινε άκόμη τό δικαίωμα νά δικάζουν όσους άντιστρατεύονταν τούς νόμους τοΰ Μωϋσέως, τοΰ ίδρυτοΰ τής θρησκείας των. "Ετσι, μποροΰμε νά ποΰμε ότι τό «Άνώτατο Συμβούλιο» ή Μεγάλο Συνέδριο τής Ίουδαίας ήταν ένα είδος Συγκλήτου μιάς Βουλής, πού έπιφανειακά μόνο άποτελοΰσε κυρίαρχο Σώμα άφοΰ στήν ούσία τό καθοδηγούσαν οί ' Αρχές Κατοχής καί οπότε ήθελαν άνάτρεπαν τίς άποφάσεις του, άν τύχαινε νά είναι άσύμφορες στήν πολιτική τής Ρώμης. Τέτοια βεβαίως κρούσματα κυρίως τήν έποχή τοΰ Χριστοΰ δέν υπήρχε περίπτωσις νά παρουσιασθοΰν. Οί συνεργάτες τών Ρωμαίων Ιουδαίοι ήταν πειθήνια όργανα τών κατακτητών. ΟΙ ΣΑΔΔΟΥΚΑΙΟΙ Τή μεγαλύτερη δύναμι μεταξύ τών έγκαθέτων αυτών τών Ρωμαίων είχε τό κόμμα τών Σαδδουκαίων. Μέ τό πρόσχημα τής διατη ρήσεως τής Ιουδαϊκής αύτονομίας οί Σαδδουκαϊοι «έθυαν καί άπέλυαν» στή σκλαβωμένη πατρίδα τους. Γιά νά δείξουν καλή διαγωγή καί νά διατηρούν τή φιλία τών κατακτητών, χτυπούσαν άλύπητα στή γένεσί της κάθε έπαναστατική κίνησι. "Επνιγαν όποια φιλελεύθερη φωνή στρεφόταν κατά τών τυράννων ή κατηγορούσε τούς Αρχιερείς γιά τήν άγρια έκμετάλλευσι τών φτωχών. Τούς παρίες πράγματι τούς ύπο-

χρέωναν οί Σαδδουκαΐοι νά πληρώνουν δυσβάστακτους φόρους στόν Ρωμαίο, έπαρχο ή νά φέρνουν αναθήματα λογής - λογής πετράδια καί χρυσαφικά στόν Ναό που τά πιό πολύτιμα έπαιρναν οί ίδιοι ή τά μοιραζόντουσαν μέ τούς Γραμματείς καί τούς Πρεσβύτερους, τίς άλλες τρεις τάξεις στό πανίσχυρο «παρακράτος» τους, τό Μεγάλο Συνέδριο. Μέσα σ' αύτή τήν άτμόσφαιρα, τήν ξεχειλισμένη άπό τό μίσος των σκλάβων κατά των Ρωμαίων δυναστών καί τών συνεργατών τους, έμφανίσθηκε ό Ιησούς. Τά κηρύγματά του γιά 'Αγάπη στόν συνάνθρωπο, ή στηλίτευσις τών κούίσλινγκς τής έποχής ξεσήκωσαν τό βασανισμένο λαό πού στό πρόσωπό του έβλεπε τόν Ελευθερωτή άπό τά δεινά τής κατοχής. "Ετσι τήν Κυριακή 2 'Απριλίου, τού έτους 749 άπό κτίσεως Ρώμης, οί μυριάδες τών καταπιεζομένων υποδέχθηκαν τον Ιησού στην Ιερουσαλήμ σύν γυναιξί καί τέκνοις μέ Βάγια καί μέ τούς αίνους τού «Ώσαννά». "Εντρομοι οί 'Αρχιερείς καί τά μέλη τού Μεγάλου Συνεδρίου μαζεύτηκαν άπό τήν ίδια έκείνη μέρα τού θριάμβου γιά νά συζητήσουν πώς θ άντιμετώπιζαν τόν έ- κλεκτό τού λαού άπό τόν όποιο έκινδύνευσαν νά χάσουν τά προνόμια πού τούς είχε παραχωρήσει ό Κατακτητής. Μετά τή σύσκεψι είχε ύπογραφή άπό τούς συνέδρους ή καταδίκη τού Χριστού. ΟΙ ΝΟΜΟΙ Τό Μεγάλο Συνέδριο άποφασίζοντας τήν έξόντωσι τού 'Ιησού άναζήτησε μιά νομική φόρμουλα, γιά νά στηρίξη τήν κατηγορία. Τήν «φόρμουλα» αύτή τήν βρήκαν οί Γραμματείς, οί άντιγραφεϊς δηλαδή τών Γραφών πού έθεωρούντο αύθεντίες στήν έρμηνεία τού Μωσαϊκού Νόμου. Στό Δευτερονόμιο τής Παλαιάς Διαθήκης (Κεφ. ΙΓ') ύπάρχει μιά διάταξις πού καθορίζει: «Εάν έγερθή έν μέσω σου προφήτης ή ένυπνιαζόμενος ένύπνια... λέγων «άς ϋπάγωμεν κατόπιν άλλων θεών... έκεΐνος ό προφήτης ή έκεΐνος ό ένυπνιαζόμενος έ- νύπνια θέλει θανατωθή». Στό «Λευϊτικό» έξ άλλου (κεφ. ΚΔ') ό Μωϋσής τονίζει: «"Οστις βλασφημήση τό όνομα τού Κυρίου έξάπαντος θέλει θανατωθή». Γιά τούς άντιπάλους τού Χριστού οί δυό αύτές διατάξεις τού Μωσαϊκού Νόμου, έδιναν τή νομική βάσι γιά νά σκηνοθετήσουν μιά ψεύτικη κατηγορία καί νά τόν δικάσουν μπροστά στό Μεγάλο Συνέδριο. "Ετσι προχώρησαν στήν πρώτη δίκη τού Ιησού, πού χαρακτηρίζεται σάν δίκη θρησκευτική, έπειδή οί κατηγορίες άναφέρονται σάν παραβάσεις τού θρησκευτικού Νόμου. ' Η δίκη αύτή, σύμφωνα μέ τήν Ποινική Νομοθεσία τών Ρωμαίων, έπρεπε νά γίνη μέ τό φώς τής ήμέρας. ΣΤΟΝ ΑΝΝΑ Ο Χριστός όμως μετά τήν σύλληψί του στό "Ορος τών Ελαιών, προσήχθη στόν ή- λικιωμένο Αρχιερέα "Αννα, άρχηγό τής Ιουδαϊκής έκκλησίας κοντά μεσάνυχτα καί βρέθηκε άντιμέτωπος μέ Ιερείς, πρεσβυτέρους, Φαρισαίους καί Γραμματείς μιά όλιγάριθμη όμάδα τού Μεγάλου Συνεδρίου. ' Ο "Αννας πρώτος τόν άνέκρινε, προσπαθώντας νά τού άποσπάση κάποια όμολογία γιά νά στηρίξη τήν κατηγορία «τού προφήτου καί όραματιστοΰ άλλων θεών καί τού βλασφήμου τού Θεού, πού ήθελε νά προσάψη στόν Ιησού. Σ αύτή τήν νυκτερινή προανάκριση ό Χριστός γαλήνιος όταν ρωτήθηκε άπό τόν Αρχιερέα «γιά τούς μαθητάς του καί τή διδασκαλία του» άπήντησε: Εγώ μίλησα πάντα στόν κόσμο φανερά, σέ συναγωγή καί στό Ιερό όπου όλοι οί Ιουδαίοι συνέρχονται. Δέν μίλησα ποτέ κρυφά. Γιατί λοιπόν μέ ρωτάς; Ρώτησε έκείνους πού μέ άκούσανε τί τούς είπα. Αύτοί τά ξέρουν όλα. ΨΕΥΔΟΜΑΡΤΥΡΕΣ Ό "Αννας κατάλαβε πώς δέν μπορούσε νά κερδίση τίποτε άπό τήν άπόκρισι τού Χριστού. Καί τόν έστειλε μέ φρουρά στό γαμπρό του τόν Καϊάφα, πού ήταν διορι- Συνέχεια εις τήν σελίδα 324 173

ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΘΕΜΑΤΑ DΚΥΜΗ ΙΟΝ HMDN HI ΖΙΗ III III ΪΕΙΙΙ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΣΙΑΤΟΠΟΥΛΟΥ ΠΛΑΤΕΙΑ επίδραση στή ζωή καί στην τέχνη είχε πάντα 6 κύκλος τών Παθών, μέ τήν εξωτερική γραφικότητα καί τό εσωτερικό τραγικό μεγαλείο. ' Η πνευματική συνύφανση τών λαών μέ τή διδασκαλία τής αγάπης τού Χριστιανισμού έδοσε πλούσιους άνθρωπιστικούς καί καλλιτεχνικούς καρπούς, πού παρέχουν όχι μόνο μιά άξιοπρόσεχτη αισθητική πληρότητα, άλλά καί μιά γόνιμη κοινωνική συνομιλία μέ τόν χρόνο. Άπό τίς πιό συμβολικές γιορτές, ή πορεία καί τό πάθος τού μεγάλου Αθώου, εκφράζουν μαζί μέ τό «Θείο Δράμα καί Θάμα» κι αύτή τήν ίδια τό διαδρομή τής Δημιουργίας. Μέσα στή συγκλονιστική έναλλαγή τών ω ρών άπό τήν ύπαρξη στήν άνυπαρξία τού σταυρικού θανάτου καί - κορωνίδα - τήν ποιητική άνάσταση, παρέχουν άνάγλυφο ο λόκληρο τό βιολογικό κύκλο. Μέ τόν ερχομό στή γή τού ανθρώπου, τή δραματική καμπύλη τής ζωής, τό θάνατο τής ύλης, τήν πίστη στήν αιωνιότητα τής ψυχής καί τήν έλπίδα μιας επιστροφής στόν άγαπημένο γήινο κόσμο, σέ μιά καινούργια όντολογική ένσάρκωση τού πνεύματος στήν «έν χώρω ούσία». Ό αρχαίος μύθος "Εναν όμοιο κύκλο θρησκευτικών εορτών, πού συμβόλιζαν τή ζωή, τό θάνατο καί τήν άνάσταση, είχαν καί οΐ άρχαΐοι "Ελληνες. Ήταν τά περίφημα «Αδώνια» πού γινόντουσαν στά μέσα τής άνοιξης, γιά νά τιμη- θή ό πανόμορφος "Αδωνης. Σύμφωνα μέ τή θρησκευτική παράδοση, τόν ωραίο άνθρωποθεό, είχαν άγαπήσει ταυτόχρονα ή Αφροδίτη - ό έρωτας, ή ζωή - καί ή Περσεφόνη - ό πόνος καί ό θάνατος - καί τόν κρατούσαν διαδοχικά κοντά τους, έννιά μήνες ή 174

πρώτη καί τέσσερες ή δεύτερη. (Τό αρχαίο έλληνικό έτος είχε 13 μήνες). "Οσος δηλαδή, ό κύκλος τής ανθοφορίας καί καρποφορίας τής γής καί τού χειμέριου μαρασμού της. Τά Άδώνια ήταν μιά σειρά επταήμερων τελετών, κυρίως γυναικείων. Στή διάρκεια τους, οί γυναίκες, τοποθετούσαν σέ στολισμένο κλινάρι νεκρικό, τό ξύλινο άγαλμα τού "Αδωνη καί τό έρραιναν μέ λουλούδια, ψέλνοντας λυρικούς ύμνους μέ συνοδεία ε νός ειδικού πένθιμου αύλοΰ, τίς «γίγγρας». Τήν προτελευταία μέρα, ντυμένες πένθιμα κι αύτές, σχημάτιζαν έπιτάφια πομπή «τελοΰσαι πάντα τά εις κηδείαν καθιερωμένα». Στήν περιφορά έψελναν λυρικούς έπιτάφιους θρήνους «κοπτόμεναι» - κατά τόν αρχαίο χρονογράφο - μέ συνοδεία πάλι τής γίγγρας. Τήν τελευταία μέρα των τελετών γινόταν ή ανάσταση τού "Αδωνη, πού πανηγύριζαν μέ χαρές καί τραγούδια. Καί οί γιορτές αύτές συμβόλιζαν τό διαχρονικό κύκλο τή ζωής. 'Η νεώτερη τέχνη Ή κατανυκτική άκολουθία τών ωρών, στό χώρο τού χριστιανισμού, μέ τούς ψαλμούς καί τίς επικολυρικές άφηγήσεις τού Σταυρικού μαρτυρίου, δημιούργησαν μιά σπουδαία καλλιτεχνική καταβολή. Ή ποίηση, ή ζωγραφική, ή μουσική καί ή γλυπτική, ή τελευταία κυρίως στόν δυτικό κόσμο, εμπνευσμένες άπό τά Πάθη έδοσαν ύ- ψηλές δημιουργίες, άληθινούς σταθμούς στήν πορεία τής τέχνης. Στήν κορυφή τών σχετικών εμπνεύσεων βρίσκεται πάντα τό άνεπανάληπτο γλυπτό τής «Πιετά», ή άριστουργηματική μαρμάρινη σύνθεση τού Μιχαήλ 'Αγγέλου Μπουοναρότι, μέ τόν νεκρό Χριστό στήν αγκαλιά τής Παναγίας, πού δεσπόζει στήν καθεδράλε τής Ρώμης. "Ενα πλήθος επίσης γλυπτά, μέ πρώτη ύλη τό μάρμαρο στό χώρο τού Καθολικισμού, καί τό ξύλο στά τέμπλα τής 'Ορθοδοξίας, παρέχουν έξαίρετες συνθέσεις μέ θέματα άπό τόν κύκλο τού πάθους. Παράλληλες είναι καί όλες εκείνες οί έξοχες ζωγραφικές δημιουργίες μέ τούς «Μυστικούς Αείπνους», τίς «Συλλήψεις τού Ιησού», τίς «Σταυρώσεις», τίς «Αποκαθηλώσεις», τίς «Αναστάσεις» κ.λπ. Τών Θεοτοκόπουλων, Τισσιανών, Ραφαήλων, Νταβίντσι, Ρούμπενς, Καραβάζιο, Ρέμπραντ, Τζιότο, Μαστάζιο, Τιντορέτο, Βάν Ντάϊκ κ.ά. καί τών τόσων ανώνυμων καί επώνυμων Βυζαντινών καί νεώτερων ά- γιογράφων (Εύλαλία, Ζαχαρία, Θεοδώρου Καισαρέως, Θεοφάνη, Πανσέληνου, Ανδρόνικου, Δαμασκηνού, Τζάνε, Σκούφου, Δοξαράδων, Λομπάρδων, Κόντογλου κ.λπ.) πού θά έντυπωσιάζουν ώς καλλιτεχνικές καί θεματογραφικές συνθέσεις. Ή λυρική παράδοση Ό κύκλος τής τέχνης, ό εμπνευσμένος άπό τά Πάθη, κορυφώνεται μέ τήν ποίηση καί τή μουσική. Ή πρώτη άνθεϊ πληθωρικώτερη καί σέ ύψηλότερη ποιοτική στάθμη στόν Ανατολικό κόσμο. Ή δεύτερη παρέχει εντυπωσιακές δημιουργίες στή Δύση, μέ μουσικές συνθέσεις κορυφαίων τού είδους. Γενάρχης τού εκκλησιαστικού ποιητικού λόγου ό πολύς Ρωμανός ό Μελωδός, πού ονομάζεται καί Πίνδαρος τού Χριστιανισμού. "Εζησε στήν Κωνσταντινούπολη τόν 5ον αιώνα καί συνέθεσε πάνω άπό χίλια λυρικά κείμενα, τά περισσότερα άφιερωμένα στόν κύκλο τών Παθών. Αξιολογώντας τήν προσφορά του, ό μεγάλος Βυζαντινολόγος Κρουμβάχερ, έγραψε δτι: «Ή μελλοντική ιστορία τής λογοτεχνίας θά έξυμνήση, τό Ρωμανό, ώς τό μέγιστο εκκλησιαστικό ποιητή τού κόσμου». Από τότε κι ώς τίς μέρες μας ένα πλήθος επίσης ανώνυμων καί επώνυμων δημιουργών έχουν άφιερώσει αληθινά αριστουργήματα ποιητικού λόγου εμπνευσμένα άπό τό μαρτύριο. Είναι μιά ρωμαλέα τέχνη πού, ώς τώρα, μένει ά σ π ο ύ- δ α χ τ η. Επίκαιρη, μέσα στό χώρο τής λυρικής δημιουργίας, είναι καί ή μορφή τής περίφημης Βυζαντινής ύμνογράφου Κασσίας ή Κασσιανής, πού έζησε τόν 9ο αίώνα. Εκτός άπό τό δοξαστικό, πού ψάλλεται σήμερα «Κύριε ή έν πολλαϊς άμαρτίαις...» μέ τόν έξοχο Εις τήν άπέναντι σελίδα έπάνω: Ή Σταύρωσις, άπό τά ώραιότερα έργα του ~Ελ - Γκρέκο (Δομήνικου θεοτοκόπουλου). Κάτω: Ή Ά- ποκαθήλωσις. Φορητή εικόνα τού Βυζαντινού Μουσείου Αθηνών. Έπάνω: 'Ιστορία άπό τά "Αγια Πάθη (τοϋχάνς Μέμλινγκ 1435 1494) λυρισμό καί τήν αισθητική δύναμη, έγραψε καί άλλα πολλά ιδιόμελα, καθώς καί «Γνώμες» καί «Επιγράμματα» πού φανερώνουν βαθύτατο ψυχισμό καί ανθρώπινη σκέψη. Ή έορταστική λογοτεχνία Δέν διακρίνεται συνήθως γιά τήν ποιοτική της στάθμη ή έορταστική λογοτεχνία. Μέ βασικό σκοπό νά άποτυπώση τήν επίκαιρό τητα, εξαντλείται άπό ήθογραφικό κυρίως στοιχείο, μέ σπάνιες προεκτάσεις σέ κάποιες ούσιαστικώτερες καλλιτεχνικές πραγματώσεις. Δέν συμβαίνει τό ίδιο μέ τήν ποίηση τών Παθών. Αύτή ή ροή τού καιρού, τού μαρτυρίου καί τής θυσίας μέσα στά κείμενά της, μέ τό συγκινησιακό λόγο διαποτισμένο άπό γνήσια λυρικά στοιχεία, τή οραματοποιεϊ. Τήν ούσιώνει μέ τίς υψηλότερες άνθρωπιστικές έννοιες καί τήν οδηγεί σέ μιά έξαρση αιωνιότητας. 175

'Αριστερά: Ό Φρ. "Αστιγξ, κυβερνήτης τής «Καρτερίας». Κάτω: Ή «Καρτερία» τό πρώτο άτμοκίνητο πολεμικό τοϋ 'ελληνικού στόλου. Εις τήν απέναντι σελίδα: Ή έλληνική «Καρτερία» καί τά πλοία των προστάτιόων δυνάμεων στό λιμένα τοϋ Βρινδησίου, ένώ άναμένουν τόν "Οθωνα γιά νά τάν παραλάβουν κατά τήν άφιξί του στήν 'Ελλάδα. Κ Α Ρ Τ ΕΡΙΑ» Το πρώτο ατμοκίνητο πολεμικο μας Τί ήταν ή «Καρτερία»; Από τά ιστορικά αν μή τό πιό ιστορικό καράβι τής φυλής μας, στάθηκε τό πρώτο άτμοκίνητο πολεμικό πλοίο τοΰ Ναυτικού μας καί άκόμη, τό πρώτο άπ όσα μνημονεύει ή ναυτική ιστορία άτμοκίνητο πλοίο εις τόν κόσμο, πού έλαβε μέρος σέ πολεμικές επιχειρήσεις. Στά επίσημα χαρτιά τήν βρίσκομε μέ τόν χαρακτηρισμό τροχοφόρος κορβέττα ή φρεγάτα (Steam corvette ή Steam frigate). Είχε παραγγελθή στήν Αγγλία, στά ναυπηγεία Deptford, μαζί μέ πέντε άλλα κι έπληρώθηκε άπό τά χρήματα τοΰ πρώτου άγγλικοΰ δανείου πρός τήν έπαναστατημένη ' Ελλάδα. Η κατασκευή του άργοπόρησε πάρα πολύ καί τοΰτο τό άπέδωσαν τότε στή σκανδαλώδη έπέμβασι τής αιγυπτιακής κυβερνήσεως εις τά άγγλικά ναυπηγεία. Πάντως άπό τά καράβια πού παρηγγέλθησαν κι έπληρώθησαν 160 χιλ. λίρες, μόνον τά «Καρτερία», «Καλαβρία» καί «Έπιχείρησις» κατέπλευσαν στά ελληνικά νερά. Κι άν τό «Καρτερία» τελείωσε γρηγορότερα καί κατέπλευσε πιό ενωρίς στήν Ε λ λάδα, τοΰτο έγινε χάρις στίς υπεράνθρωπες προσπάθειες τοΰ Αγγλου φιλέλληνα Φραγκίσκου "Αστιγγος. ' Η «Καρτερία» ήταν ένα καράβι 233 τόννων μέ τίς άκόλουθες διαστάσεις: μήκος 126 πόδια, πλάτος 25 καί βύθισμα 7 πόδια. Τροχήλατο, όπως ήσαν τά πρώτα άτμοκίνητα είχε τέσσαρα κατάρτια εκτός άπό τόν πρόβολο, πάνω στό όποιο έδένοντο τραπεζοειδή ιστία. Μέ γαλήνη, ή μηχανή του εξασφάλιζε ταχύτητα 6 κόμβων, ή όποια όμως μέ ενάντιον άνεμο έπεφτε στούς 3 κόμβους. Είχε πολλές ναυτικές άρετές, φαίνεται όμως πώς ή ίστιοφορία του δέν ήταν άρκετή γιά νά δώση άξιόλογη ταχύτητα. Τά πολεμικά πλοία τής γραμμής τών ήμερών εκείνων είχαν τά πυροβόλα τους τοποθετημένα καθ όλον τό μήκος τών πλευρών τοΰ πλοίου. Ή τοποθέτησις όμως τών τροχών στά πλευρά τής «Καρτερίας» ελάττωσε ά- ναγκαστικά τόν άριθμό τών πυροβόλων. Σ άντιστάθμισμα έφερε βαρύτατο καί καινοφανή γιά τήν εποχή εκείνη οπλισμό. Αποτελεϊτο άπό οκτώ πυροβόλα, τέσσαρα μεγάλα καί τέσσερις καρονάδες, πού έβαλλαν βλήματα τών 68 λιτρών. Φαίνεται δέ πώς τά πυροβόλα αύτά είχαν προκαλέσει μεγάλη κατάπληξι καί έντύπωσι στούς Τούρκους, άφοΰ άναφέρουν οί ιστορικοί ό Ρεσήτ πασάς έστειλε ένα τέτοιο βλήμα στόν Σουλτάνο γιά νά δείξη μέ τί ισχυρά πλοία είχε νά άντιπαλαίση. Τό είχαν περισυλλέξει μετά τή μάχη πού έγινε στόν Πειραιά, κοντά στόν "Αγιο Σπυρίδωνα, μάχη κατά τήν οποία έρριξε ή «Καρτερία». ' Η «Καρτερία» έφθασε άπό τήν Αγγλία στό Ναύπλιο, όπου ήταν ή έδρα τής προσωρινής κυβερνήσεως τήν 4η Σεπτεμβρίου 1826, μίαν εποχή κατά τήν όποιαν τών Ελλήνων ό άγώνας περνούσε πολύ δύσκολες στιγμές. Κυβερνήτη είχε τό Βρεταννό πλοίαρχο "Αστιγγα, γενναΐον καί έμπειρο άξιωματικό, πού ή καρδιά του έπαλλε πραγματικά γιά τήν ' Ελλάδα. ' Ο ερχομός τοΰ καραβιού, μέ τούς πρωτόφαντους τροχούς στά πλευρά καί τό δυνατό πυροβολικό, χειροπιαστό σύμβολο ισχύος, προκάλεσε ενθουσιασμό καί γέμισε ελπίδα τίς άποθαρρυμένες ψυχές τών ' Ελλήνων. Τό καράβι έγινε θρύλος, τυλιγμένος στίς πιό άπίθανες φαντασιώσεις ενός λαού πού πάλευε, χρόνια τώρα, μέσα στό αιμα καί λαχταροΰε τή λευτεριά του. "Ενας ξένος, ό Μέντελσον Μπαρτόλδη, συγκέντρωσε όλες τίς ιστορίες καί τά όνειρα, πού ξύπνησε, όλους τούς θρύλους άπό τούς Τοΰ Άρχιπλ. κ. Μαρ. Σίμψα οποίους δέν ήταν ό μικρότερος εκείνος πού έλεγε, πώς ή «Καρτερία» ήμποροΰσε νά άνέβη στό Ιτς-Καλέ, δηλ. τήν Ακροναυπλία. Καί «μέ λίγο κουράγιο νά σκαρφαλώση στήν κορφή τοΰ Παλαμηδίου». Τό πρώτο Επιτελείο τοΰ ιστορικού καραβιοΰ σχηματίσθηκε, εκτός άπό τόν κυβερνήτη Φραγκ. "Αστιγγα, άπό τόν Σμυρναίο Ιωσήφ Φαλάγκα, ύπαρχο, τόν Άγγλο Χαίη άξιωματικόν πυροβολικού, τόν γενναίο Ψαριανό Μικέ Δούκα καί τόν Ιωάννη Σωτηριάδη επιτελείς, τόν Αμερικανό φιλέλληνα Σαμουήλ Χάου, ιατρόν καί τόν Κριτοβουλίδη, φροντιστή καί γραμματέα. Πλήρωμα είχε περί τούς 45 176

tmmammmmm tmm άνδρες. "Οταν άνέλαβε δράσι τό πλήρωμά του αυξήθηκε πολύ. "Οταν αργότερα τραυματίσθηκε θανάσιμα εμπρός στό Αίτωλικό ό "Αστιγξ, τήν κυβέρνησι του σκάφους άνέλαβε ό ύπαρχος, Ιωσήφ Φαλάγκας. ' Η «Καρτερία» βοήθησε πολύ τόν Αγώνα, στά τελευταία του χρόνια. Μόνον κατά τά έτη 1826 1827 έρριξε 18.000 βλήματα, άπό τά όποια τά περισσότερα ρηκτικά. "Ελαβε μέρος σ όλες τίς κατόπιν ναυτικές έπιχειρήσεις πού έγιναν στόν "Αγιο Σπυρίδωνα τού Πειραιώς, στόν Ώρωπό, Βόλον, Τρίκκερι, Κάστρο τοϋ Μωρία καί Κάστρο τής Ρούμελης (Ρίον καί Άντίρριον) καί πρό πάντων στήν έπιχείρησι τοΰ Κορινθιακού, στήν Ιτέα - επίνειο τής "Αμφισσας. Φαίνεται δέ πώς ή συμβολή τού πλοίου αύτοΰ ήταν αποφασιστική, άφού ξένος Ιστορικός σημειώνει τό έξής: Ά πό τήν ώρα αυτή (δηλ. άφ δτου τά αιγυπτιακά πλοία ήρθαν στήν ' Ελλάδα καί πάτησε πόδι στόν Μωρία ό Ιμβραήμ) άρχισε νά χάνεται ή υπεροχή στή θάλασσα, πού είχαν οί "Ελληνες χάρις στή δεξιότητά των στό Ιδιαίτερο εκείνο είδος τού πολέμου, τό πυρπολικό. Καί ώρισμένες έπιτυχίες τίς όποιες έκέρδισαν άργότερα στόν πόλεμο, ώφείλοντο περισσότερο στήν κατοχή τοΰ άτμοκίνητου πλοίου «Καρτερία», πού είχεν άγορασθή μέ τίς τεχνικές οδηγίες καί κατά συμβουλή τού φιλέλληνα πλοιάρχου Ά στιγγος καί στή χρησιμοποίησι τού πυροβολικού του καί τήν εύστοχη βολή του... Είναι βέβαια δύσκολο νά περιγράψωμε μία πρός μία τίς επιχειρήσεις αυτές στίς όποιες έλαβε μέρος ή «Καρτερία». Δέν ήμπορούμε όμως νά παραλείψωμε ώρισμένες άπ αυτές, ό που ή συμβολή της στάθηκε πολύτιμη, άκόμη δέ καί άποφασιστική. Τήν 5η Φεβρουάριου 1827 ό στρατηγός Γκόρντον, είχε άποβιβασθή καί όχυρωθή στό λόφο τής Μουνιχίας κοντά στόν άρχαΐο λιμένα τών Αθηνών. "Ηταν μία άπό τίς επιχειρήσεις, πού έγιναν στήν περιοχή Αθηνών, Πειραιώς καί Φαλήρου εναντίον τοΰ Κιουταχή, ό όποιος πολιορκούσε τήν Άκρόπολι τών Αθηνών. Τό σχέδιο τοΰ Γ κόρντον ήταν νά χρησιμοποιήση τό λόφο σάν βάση έξορμήσεως εναντίον τού οθωμανικού στρατοπέδου, ένώ μία άλλη δύναμις άντιπερισπασμοΰ θά έπιτίθετο άπό τήν Ελευσίνα μέ κατεύθυνσι τό Μενίδι. Οΐ "Ελληνες όμως τής άλλης δυνάμεως έπαθαν καταστροφή. Μετά τήν επιτυχία του αΰτή, τής 11ης Φεβρουάριου, ό Ρεσήτ πασά Κιουταχής έπροχώρησε πρός τήν Μουνιχία γιά νά έκδιώξη τόν Γ κόρντον. Οί Τούρκοι άπωθήθησαν χάρις στή σθεναρά άντίστασι τών ' Ελλήνων, περισσότερο όμως χάρις στή βροχή τών βλημάτων πού έρριξε τό πολεμικό «Καρτερία» τό όποιο μέ κυβερνήτη τόν "Αστιγγα, είχε μπή ένωρίτερα στόν όρμο. Στίς 8 Απριλίου τού ίδιου χρόνου μιά μοίρα ' Ελληνικών πολεμικών, μέ τά «Καρτερία», «Θεμιστοκλής», «"Αρης», «Ασπασία» καί «Παναγία» καί υπό τήν διοίκησιν τοΰ Άστιγγος, εισχώρησε στόν Παγασητικό Κόλπο, ό που κατέστρεψε τά τουρκικά οχυρά τοΰ Βόλου, έπυρπόλησε μίαν τουρκική ήμιολία (σκούνα), κοντά στό Τρίκκερι καί αιχμαλώτισε οκτώ άλλα καράβια, γεμάτα εφόδια. Ή περισσότερο όμως ήρωϊκή, ή αποφασιστική δράσις τοΰ δοξασμένου αύτού καραβιού ήταν στόν Κορινθιακό, τήν Ιτέα τής "Αμφισσας. "Ετος 1827, πρίν άπό τήν ναυμαχία τού Ναυαρίνου. Είναι μιά δράσις πού έγινε περιώνυμη, γιατί ήταν ή πρώτη ναυτική σύγκρουσι εις τόν κόσμο, στήν όποια έλαβε μέρος ατμοκίνητο πολεμικό πλοίο. ' Ο Κόχραν, άρχηγός τού ελληνικού στόλου διωρισμένος άπό τήν προσωρινή Κυβέρνησι, άφησε στή θάλασσα τοΰ Μεσολογγίου στόλον άπό έξη καράβια, τήν «Καρτερία» (κυβερνήτης πάντοτε ό Άστιγξ) τόν «Σωτήρα» μέ κυβερνήτη τόν πλοίαρχο Θωμά, δύο η μιολίες καί δύο κανονιοφόρους. «Τό πρόσωπον τοΰ διοικούντος τόν στόλον άτρομήτου Φραγκίσκου "Αστιγγος, ή- το ικανή έγγύησις ότι πρός τό μέρος εκείνο δέν ήθελον ησυχάσει τόσον ταχέως οί Τούρκοι». Αύτό τό σχόλιο διατυπώνει παλαιός ιστορικός, τών χρόνων εκείνων. Ό "Αστιγξ είχε λάβει εντολή νά πλεύση στόν Κορινθιακό Κόλπο καί νά συμπράξη μέ τόν Τσώρτς αρχηγόν τού στρατού κι αύτόν διωρισμένο άπό τήν ελληνική Κυβέρνησι πού κινώντας άπό τόν Ισθμό έβάδιζε στά βόρεια παράλια τοΰ Μωριά. Μόλον πού κατεπυροβολεΐτο άπό τά φρούρια τού Ρίου, «τά Μικρά Δαρδανέλλια», όπως τά έλεγαν, κατώρθωσε ό πλοίαρχος Θωμάς νά περάση τήν 21η Σεπτεμβρίου, μέρα μεσημέρι, μέ τό 177

«Σωτήρα», μία κανονιοφόρο καί τίς δύο ημιολίες. Στίς 23 προσέβαλε τουρκικό στολίσκο πού ώρμοΰσε στην Ιτέα, τόν άπέκρουσαν όμως γιατί δέν είχε βοήθεια άπό τίς ημιολίες, πού ό σφοδρός άνεμος τίς είχε σπρώξει στό Λουτράκι. Έ ν τώ μεταξύ έδοκίμασε ό "Αστιγξ νά πέραση τό Στενό μέ την «Καρτερία», έχρειάσθη όμως νά ρυμουλκηθή άπό τήν κανονιοφόρο, γιατί μιά βλάβη τής μηχανής του τόν άκινήτησε σέ άπόστασι βολής άπό τά φρούρια. Σάν έφθασε έξω άπό τόν όρμο τής Ιτέας καί κατεσκόπησε τήν κατάστασι διέκρινε τά καράβια τού εχθρικού στολίσκου, άγκυροβολημένα κάτω άπό τήν προστασία των πυροβολείων καί εκατοντάδων καλών σκοπευτών, πού είχαν σκαρφαλώσει άνάμεσα στούς βράχους. ΤΗσαν εννέα πολεμικά, άπό τά όποια τά δύο ώπλισμένα σκευαγωγό, δύο κανονιοφόροι, μία ημιολία 16 πυροβόλων, ένα βρίκι 14 πυροβόλων, πού έφερε τή σημαία τού ναυάρχου καί τρία άλλα μεγαλύτερα πολεμικά. 'Υ πήρχαν άκόμη έκεΐ καί δύο αυστριακά εμπορικά, πού έφόρτωναν σταφίδα. "Ανεμος ένάντιος καί τρικυμία ε μπόδισαν τόν "Αγγλον φιλέλληνα νά έπιτεθή άμέσως. Καί οι Τούρκοι όμως δέν έκινήθησαν. Είχαν τόση εμπιστοσύνη στήν άνώτερη δύναμή τους ώστε, όταν τελικά πλησίασε ό "Αστιγξ μέ τήν «Καρτερία» καί τόν «Σωτήρα» καί δύο κανονιοφόρους, ετοιμάσθηκαν νά αιχμαλωτίσουν τά ελληνικά καράβια. Καί δέν έπυροβόλησαν πρίν άγκυροβολήση ή «Καρτερία» άπό φόβον μή προδώσουν τήν πραγματική δύναμί τους καί οί "Ελληνες δειλιάσουν καί φύγουν., Ό "Αστιγξ όμως δέν συνήθιζε νά καμαρώνη γιά πολλή ώρα τούς εχθρούς του καί άγκυροβόλησε λίγες ε κατοντάδες γιάρδες άπό τά τουρκικά πλοία καί τίς παράκτιες πυροβολαρχίες, πού τόν ύποδέχθησαν τώρα μέ σφοδρότατο κανονιοβολισμό. ' Ο «Σωτήρ» καί οί κανονιοφόροι άναγκάσθησαν νά ρίξουν άγκυρα 300 γιάρδες πίσω άπό τήν «Καρτερία». 'Ο "Αστιγξ άρχισε τό έργο του μέ τή συνηθισμένη του άπάθεια. Καί στήν άρχή μέν διέταξε νά ρίξουν μεμονωμένες βολές μέ συμπαγή βλήματα, τόσο άπό τά τηλεβόλα τής «Καρτερία», ό σον καί άπό τίς καρονάδες (τά μικρότερα πυροβόλα). Τό άποτέλεσμα στάθηκε φοβερό καί κεραυνοβόλο. Τό βρίκι πού έφερε τό σήμα τού ναυάρχου 178 άνετινάχθη στόν άέρα καί ή μεγάλη ημιολία, πού βρισκόταν κοντά στήν άκτή δέχθηκε μία βόμβα πού έσκασε καί πήρε φωτιά, ή οποία άνάγκασε τό πλήρωμα νά τήν έγκαταλείψη. "Αλλο βρίκι έβούλιαξε καί κάηκε μιά ήμιολία. "Ετσι, σέ μισή ώρα τό «Καρτερία» κατέστρεψε τά τέσσερα μεγαλύτερα πολεμικά τών Τούρκων, πρίν προλάβουν τά πυροβόλα τής άκτής νά βλάψουν σοβαρά τό πλοΐον. Ό «Σωτήρ» καί οί ελληνικές κανονιοφόροι έπλησίασαν τότε στή στεριά καί άνάγκασαν νά σιγήση τό πύρ τών πυροβόλων. Κατέστρεψαν δέ καί τά υπόλοιπα εχθρικά πλοία, εκτός άπό δύο καί συνέλαβαν τά δύο αύστριακά φορτηγά. Στήν αντίπερα άχαϊκή άκτή οί στρατιώτες τού Τσώρτς είχαν παρατηρήσει τήν ελληνική μοίρα νά είσπλέη στόν όρμο τής Ιτέας μέχρι πού τήν έχασαν πίσω άπό τό άκρωτήρι. Καί μόνον ό κρότος άπό τίς έκρήξειίς καί τά μαύρα σύννεφα, πού άρχισαν νά άνυψώνωνται στόν ουρανό, τούς άνήγγειλαν τά γινόμενα. "Υστερα άπό τίς ήττες τού Μεσολογγίου καί τών Αθηνών ή λαμπρά αύτή νίκη τής «Καρτερίας», άναζωογόνησε τούς "Ελληνες καί τούς εξασφάλισε τήν κυριαρχία τού Κορινθιακού καί τήν επικοινωνία τού Μωρία μέ τή Στερεά 'Ελλάδα. "Ετσι ήμπόρεσε ανεμπόδιστος ό "Αστιγξ νά μεταφέρη στή Στερεά τό στρατό τού Τσώρτς. Σπουδαιότερες όμως ήσαν οί πολιτικές συνέπειες τής ναυμαχίας αύτής, γιατί έκορύφωσε τή διάστασι μεταξύ τών τριών ναυάρχων (Κόδριγκτων, Δεριγνύ καί Χέϋδεν) καί τού Ίμβραήμ. 'Ο τελευταίος αύτός, σάν έμαθε τήν εΐδησι τής καταστροφής τών τουρκικών πλοίων, έσκύλιασε κυριολεκτικώς. Θεώρησε τόν Κόδριγκτων υπεύθυνο γιά τίς πράξεις τού συμπατριώτου του "Αστιγγος, καί γιά τήν παραβίασι τής ανακωχής, πού οί ναύαρχοι τού είχαν επιβάλει. Απεφάσισε λοιπόν νά δράση καί άπέστειλε μιά μοίρα πρός τόν Πατραϊκό, μέ εντολή νά καταστρέψη τήν «Καρτερία» καί τά λοιπά πλοία. Τή μοίρα όμως αύτή τήν άνάγκασε ό Κόδριγκτων νά γυρίση πίσω στό άγκυροβόλιό της τό Ναυαρΐνο. "Οπου καί έγινεν ή σύγκρουσις τού τουρκοαιγυπτιακοΰ στόλου καί τών συμμαχικών πλοίων... Βιβλίο θά έχρειάζετο γιά νά γραφούν τά περιστατικά όλα, στά όποια τό τιμημένο αύτό καράβι έδρεψε δάφνες. Τό τέλος του όμως δέν ήταν ανάλογο μέ τίς δάφνες του. Κατά τήν άλληλομαχία πού άκολούθησε τόν ερχομό τού Κυβερνήτου στήν 'Ελλάδα Ιούλιος 1831 οί οπαδοί τού Άνδρέα Μιαούλη ύπενόμευσαν τήν «Καρτερία», στό λιμάνι τού Πόρου. Καί θά τιναζόταν χωρίς άλλο στόν άέρα, όπως έγινε μέ τήν όμορφη φρεγάτα «'Ελλάς» καί τήν κορβέττα «"Υδρα» άν δέν τήν έσωζε ό Μυκονιάτης Γεώργιος Γαλασίδης. Τά ρωσικά πολεμικά έρριχναν βροχή τά βόλια κατά τών καραβιών τού Μιαούλη, ό ναύτης όμως Γαλασίδης, αψηφώντας τόν κίδνυνο έφθασε κολυμπώντας στήν «Καρτερία» καί πέτυχε νά σβήση τό φυτίλι τήν τελευταία στιγμή. Πάντως μετά τήν άπελευθέρωσι καί πρό πάντων μετά τήν έγκατάστασι τής Βασιλείας δέν είχε τήν άπαιτούμενη συντήρησι, μόλον πού δέν έλειψαν οί φιλότιμες προσπάθειες γιά τήν έπιβίωσί της. Τήν άφησαν χωρίς φροντίδα νά σαπίζη στό Ναύσταθμο τού Πόρου καί δέν είχε τήν τύχη νά προσφέρη άλλες υπηρεσίες στό Ναυτικό πού έδόξασε. "Ετσι χάνεται καί δέν βλέπομε τό όνομα «Καρτερία» νά σημειώνεται στά καράβια τού ' Ελληνικού Ναυτικού, κατά τό έτος 1841... Χαρακτηριστική σκηνή άπό τούς αγώνες καί τή συμβολή τού στόλου κατά τήν διάρκεια τοΰ έθνικοΰ Αγώνα τοΰ 1821. Πυρπόληση τουρκικού πολεμικού πλοίου παρά τήν Έρεσσόν (πίνακας τοΰ Ρ. Von Hess)

ΖΩΓΡΑΦΟΣ, ΓΛΥΠΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΙΗΤΗΣ Ο MIX. ΑΓΓΕΛΟΣ ΥΠΗΡΞΕ ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΟΛΥΠΛΕΥΡΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Τό έργο τον Μιχαήλ Αγγέλου ξαφνιάζει τόν θεατή, γιατί ξεπερνά τά συνηθισμένα ανθρώπινα μέτρα. Αληθινή μεγαλοφυΐα, στάθηκε πάντα ένα φιλελεύθερο καί ανυπότακτο πνεύμα, ώς τή στιγμή πού έ κλεισε γιά πάντα τά μάτια του. 'Υπό PAUL HAEDENS 180 ΕΝ ΕΙΝΑΙ καί τόσο εϋκολο νά άφηγηθή κανείς τήν ιστορία τοΰ Μιχαήλ Αγγέλου, καί τούτο ΰχι μόνο γιατί ό μεγάλος καλλιτέχνης έζησε σέ μιά έποχή έντελώς διαφορετική άπό τήν δική μας, άλλά καί γιατί έζησε σέ πολλές Εποχές. Ή ζωή του καλύπτει, σχεδόν, τό διάστημα ένός αίώνος. ' Ο Μιχαήλ "Αγγελος Μπουοναρρότι γεννήθηκε τό 1475, καί πολύ γρήγορα έγινε τό παιδί - θαύμα τής Φλωρεντίας. Εγκατεστημένος στό άνάκτορο τού Αορέντσου τοΰ Μεγαλοπρεπούς, ό όποιος τόν είχε υιοθετήσει, είναι ένα περήφανο, μοναχικό άγόρι, μέ μεγάλα μάτια, γεμάτα περιέργεια 'Αρπάζεται εύκολα άπό τά λόγια τών άλλων. Μιά μέρα μέσα σ ένα καλλιτεχνικό έργαστήριο δέχεται μιά γροθιά, πού τοΰ παραμορφώνει τό πρόσωπο. Διαπληκτίζεται μέ τόν Λεονάρδο ντά Βίντσι, μεγαλύτερό του κατά είκοσι χρόνια άκούει τά φλογερά κηρύγματα τοΰ μοναχοΰ Σαβοναρόλα, πού άπειλεϊ τόν κόσμο μέ τίς φωτιές τής κολάσεως, κομματιάζει πτώματα γιά νά μάθη Ανατομία φεύγει γιά τήν Ρώμη όταν καταφθάνουν οί στρατιές τών Γάλλων καί, στά είκοσι πέντε του χρόνια λαξεύει έκεϊ τήν έξαίσια «Πιετά», ένα άπό τά κλασικά του. "Οταν ξαναγυρίζη στήν Φλωρεντία είναι πιά καθιερωμένος καλλιτέχνης καί δάσκαλος, έτοιμος νά λαξεύση Επάνω στό μάρμαρο τόν «Δαβίδ», τό πελώριο άγαλμα πού γιά τήν μεταφορά του άπό τό έργαστήριο τοΰ Μιχαήλ Αγγέλου στήν Πιάτσα ντέλλα Σινιορία χρειάσθηκαν τρεις ημέρες. Ό νέος πάπας Ιούλιος Β ' διεκδικεϊ τόν καλλιτέχνη. Τόν καλεϊ νά έργασθή κοντά του. Οί σχέσεις τοΰ Μιχαήλ Αγγέλου μέ τόν Πάπα περνοΰν άπό πολλές φάσεις. Είναι άλλοτε σοβαρές, άλλοτε τεταμένες, άλλοτε κωμικές. Μέσα άπό ένα σωρό άπίθανες περιπέτειες, ή άναμέτρησις τών δύο άνδρών θά χαρίση τελικά στόν κόσμο μερικά άπό τά μεγαλύτερα άριστουργήματα τής Αναγεννήσεως. Τώρα ό Μιχαήλ Αγγελος είναι 35 χρόνων, στόν κολοφώνα τής δημιουργηκότητός του. Εργάζεται σάν μανιακός. Είναι ένας άνθρωπος γεμάτος άντιφάσεις. Καλός μέ τούς φτωχούς καί τούς ταπεινούς, είναι πάντοτε άγέρωχος, περήφανος, καί συχνά έκδικητικός άπέναντι ατούς Ισχυρούς τής Εποχής του. Μερικές φορές βυθίζεται σέ μιά μελαγχολική νωχέλεια καί μένει όλόκληρες μέρες σκεφτικός χωρίς νά πιάση τήν σμίλη ή τά πινέλλα του. "Αλλοτε, όρμητικός, θυελλώδης, ξενυχτά Επάνω άπό τά έργα του καί δουλεύει όλόκληρα εικοσιτετράωρα χωρίς νά κοιμηθή ούτε λεπτό. Τά έργα του ξαφνιάζουν. Δέν είναι στά συνηθισμένα μέτρα "Οποιος παραγγέλλει μιά προσωπογραφία στόν Μιχαήλ "Αγγελο, δέν μπορεί νά είναι καθόλου βέβαιος άπό πρίν δτι θά τοΰ άρέση. Αλλά μπορεί νά έχη τήν σιγουριά άτι θά πρόκειται γιά ένα άκόμη άριστούργημα Στήν «Πιετά», ή μορφή τής Παρθένου είναι μιά γυναίκα περίπου 18 έτών. Κανείς άλλος δέν είχε ποτέ άπεικονίσει έτσι τήν Παναγία Ά λ λά καί κανείς άλλος δέν έφτιαξε ποτέ ένα άγαλμά της πού νά φαίνεται πώς είναι έτοιμο νά μιλήση, νά σαλέψη τά χείλη. Ό «Δαβίδ», πάλι, είναι ένας κολοσσός. "Ολα τά έργα του είναι προϊόντα βαθειάς Ανθρωπιάς καί άβυσσαλέων άντθέσεων, πού ύπήρχαν μέσα στήν ίδια τήν ζωή τοΰ καλλιτέχνη. Αύτός, ό γεμάτος πάθος άνθρωπος, δέν γνωρίζει τόν έρωτα Εργάζεται καί ζή κοντά ατούς πλουσιώτερους άνθρώπους τής Εποχής του, περνά τίς ημέρες του μέσα στό πιό πολυτελές περιβάλλον, καί δμως, δταν είναι μόνος, θέλει νά κλείνεται σέ έλεεινές τρώγλες. Είναι δυνατός, πολύ δυνατός, είναι ύγιής στό έργο του, καί δμως είναι ένας άπό τούς λίγους Απαισιόδοξους τής Άναγεννήσεως. 'Υπακούει σχολαστικά στήν προσταγή τοΰ πατέρα του, πού τοΰ είχε πή κάποτε: «Νά μήν πλένεσαι ποτέ». "Οταν Επιστρέφη στήν Φλωρεντία οπό τούς Μεδίκους πάπες Δέοντα / ' καί Κλήμεντα Ζ ', αισθάνεται κιόλας γερασμένος. Μέσα άπό τά έργα του έχει ζήσει χίλιες ζωές. Πώς νά μή γεράση; Τό παρεκκλήσιο τών Μεδίκων καί ή βιβλιοθήκη τοΰ Αορέντσου, τά έργα του αύτής τής Εποχής, άντικατοπτρίζουν τήν στάσι του άπέναντι στή ζωή. Ή Ιταλία δημιουργεί θαύματα στήν τέχνη, τήν στιγμή πού μαστίζεται άπό έσωτερικές έριδες, άπό πολέμους καί συμφορές. Κάθε στιγμή τής ζωής έχει δυό δψεις, αύτό τό ξέρει πολύ καλά ό Μιχαήλ Ά γγελος Μπουαναρότι, τό ξέρει δτι ό κανόνας Ισχύει τόσο στήν ζωή τοΰ κάθε άνθρώπου, δσο καί στήν μεγάλη ζωή δλων τών άνθρώπων, πού λέγεται 'Ιστορία Δέν τοΰ παραγγέλλουν μόνο έργα τέχνης, άλλά καί στρατιωτικά έργα "Οταν πολιορκήται ή Φλωρεντία τοΰ ζητούν νά σχεδιάση όχυρωματικά έργα Ό ίδιος προτείνει νά προστατεύσουν τό κωδωνοστάσιο τοΰ Σάν Μινιάτο κρεμώντας στήν Επιφάνειά του... στρώματα Μ ερικοί γελούν, άλλά αύτή είναι ή πιό πρακτική λύσις. Στά μισά άκόμη τής ζωής του, ό Μιχαήλ "Α γγελος νοιώθει γερασμένος. Δ έν είναι γέρος στ Αλήθεια άλλά ίσως καί νά είναι Ή καρδιά του πρέπει νά χωρή δ λα τά συναισθήματα δλες τίς άνθρώπινες καταστάσεις. "Εχει λοξεύσει κι έχει ζωγραφίσει γέρους, καί έχει μελετήσει τίς ρυτίδες καί τήν έκφρασι τών ματιών τών ηλικιωμένων.

Ψ I\ kλ l ψ L } Επάνω: «Ή Αγία Οικογένεια», άπό τά χαρακτηριστικά έργα τού Μ ιχ. 'Αγγέλου. (Φλωρεντία CaWeria Lffiri). Κάτω: Ο Προφήτης Ήσαΐας, από τήν Καπέλλα Σιζτίνα. "Οταν γερνά πραγματικά, όταν τά χρόνια περνοΰν καί δέν έρχεται ό θάνατος, ό μεγάλος καλλιτέχνης κυριεύεται άπό τήν Απελπισία. Αύτός πού ζωγράφισε τόσο μεγαλείο, τόση χαρά, δέν βλέπει στην δική του ζωή κανένα μεγαλείο καί καμμιά χαρά. 'Ικετεύει τόν θάνατο νά έρθη νά τόν πάρη. Ζή ένα μεγάλο δράμα: Αύτός πού θαύμαζε πάντοτε τήν σωματική ρώμη καί τήν όμορφιά, είναι τώρα πολύ άσχημος ό ίδιος, γεμάτος ρυτίδες, Ανίκανος νά φροντίζη άκόμα καί τόν εαυτό του. Δέν τό Ανέχεται, τό θεωρεί έζευτελιστικό. Πιστεύει άτι είναι ένα άσχημο παιχνίδι πού Αποφάσισε νά τοϋ παίξη ό χρόνος. Εργάζεται πυρετωδώς ώς τίς τελευταίες μέρες τής ζωής του. Είναι ό υπέρτατος άρχιτέκτων τοϋ 'Αγίου Πέτρου, τοϋ Βατικανοΰ των πιό ώραίων μνημείων πού κληροδότησε ή έποχή του στήν δική μας. Λέει άτι έχει καταντήσει ένα «άθλιο σακκί άπό δέρμα καί κόκκαλα», τά έργα του δέν μπορούν νά τόν παρηγορήσουν γιά τή ζωή του πού φεύγει... 'Ολόκληρη ή Ιταλία σημαδεύεται άπό τό πέρασμα τοϋ Μιχαήλ Αγγέλου. Ή Ρώμη, ή Φλωρεντία, τό Μιλάνο. Αναζητώντας τά ίχνη τοϋ μεγάλου καλλιτέχνη, δέν μπορεί παρά νά σταθή κανείς σέ όρισμένα μέρη πού όποτέλεααν σταθμό στήν ζωή του. Στό Μιλάνο ό έπισκέπτης θά θαυμάση τό τελευταίο έργο τοϋ Μιχαήλ Αγγέλου, τήν «ΠιετάΡοντανίνι». Είναι ήπιετά ύπ ' Αριθμόν δύο. Ανικανοποίητος, όπως πάντα, άπό τά ίδια τά άριστουργήματά του, ό Μιχαήλ Ά γγελος έπεδίωκε συχνά νά τά έπαναλαμβάνη, μέ τήν έλπίδα άτι 181

ΜΙΧΑΗΛ ΑΓΓΕΛΟΣ τήν δεύτερη φορά θά πετύχαινε καλύτερο Αποτέλεσμα! Σέ ηλικία ένενήντα χρόνων, τέσσερις μέρες πρίν άπό τόν θάνατό του χάιδευε Ακόμη μέ τήν σμίλη του αύτή τήν δεύτερη Π ιετά Είναι Απίστευτο. Σέ κανέναν άλλο άπό τούς Μεγάλους τής 'Αναγεννήσεως δέν συναντούμε αύτό τό πείσμα, αύτήν τήν έπιμονή, αύτήν τήν Απόλυτη έλλειψι αύταρέσκειας. Στά τελευταία χρόνια τής ζωής του ό Μιχαήλ "Αγγελος δούλευε τό Ίδιο σκληρά δπως καί στά πρώτα. Μόνο κάπου κάπου σταματούσε νά παλεύη μέ τό μάρμαρο καί μέ τά χρώματά του γιά νά κάνη μιά βόλτα στήν έξοχή, συνήθως έφιππος. Τόν έβλεπαν νά κυκλοφορή μέ τό άλογό του Ακόμη καί Αργά τήν νύχτα. Ό καλλιτέχνης είχε Αϋπνίες. Τόν είχε κυριεύσει ή Αγωνία τών γηρατειών καί τού θανάτου. «Δέν μπορώ νά σταματήσω ούτε στιγμή», έλεγε. «Πρέπει Αδιάκοπα νά σκαλίζω τό μάρμαρο. Είναι κάτι πού τό έχω μέσα μου. Πιστεύω άτι τό πάθος αύτό μέ πλημμύρισε άπό τήν βρεφική μου ηλικία, χώθηκε μέσα μου μαβί μέ τό γάλα πού έπινα άπό τήν τροφό μου». Στό Σεττινιάνο, ένα χωριό κρυμμένο Ανάμεσα στούς φλωρεντινούς λόφους, Α νάμεσα στίς έλιές καί τά κυπαρίσσια, υ πάρχει Ακόμη ή παλιά κατοικία τών Μπουαναρρότι. Σήμερα τήν λένε Βίλλα Μικελάντζελο. Στήν άλλη πλευρά τού λόφου τής βίλλας σώζεται Ακόμη τό σπιτάκι τής περίφημης έκείνης τροφού, τής Μάνας Μαργαρίτας, πού ήταν κόρη καί σύζυγος λατόμων. Οί πρώτες είκόνες πού είδε δταν Ακόμη ήταν νήπιο, στά γόνατα τής Μάννας Μαργαρίτας, στήν γραφική αύλή τού σπιτιού της, ήσαν άνθρωποι πού έκοβαν πελώριες πέτρες γιά οικοδομήματα. Τά σφυριά οί βαριές, τά πριόνια, δούλευαν δλη τήν ήμέρα καί οί έργάτες πηγαινοέρχονταν ξαναμμένοι κουβαλώντας διαρκώς καινούργιους όγκόλιθους γιά κόψιμο. Ά π ό τέτοιους όγκόλιθους χτίσθηκε ή Φλωρεντία... Στή Βίλλα Μικαλάντζελο στάζονται Ακόμη τά Ίχνη τού παιδιού - θαύματος. Σ ένα δωμάτιο τού έπάνω όρόφου, ό έπισκέπτης βλέπει ξαφνικά ένα φαϋνο νά τού χαμογελά άπό ένα τοίχο, ζωγραφισμένο μέ κάρβουνο. Είναι ένα λιτό, αδρό, ίντυπωσιακό σχέδιο. Τό αίνιγματικό χαμόγελο τού φαύνου περιφρονεί τούς αίώνες καί τούς τουρίστες πού τό κοιτάζουν βιαστικά ή δέν Ανεβαίνουν κάν στόν έπάνω όροφο. Οί ιστορικοί βεβαιώνουν δ τ ιό Μιχαήλ Ά γγελος ζωγράφισε αύτόν Ό προφήτης 'Ιερεμίας, στήν Καππέλλα Σιξτίνα τής όποιας ή διακόσμησε υπήρξε «έργο ζωής» γιά τόν Μιχ. Άγγελο. Ό Μωύσής γλυπτό Αριστούργημα τοΰ μεγάλου καλλιτέχνη. 182

Ή Δελφική Σίβυλλα. Τοιχογραφία τής Καππέλλα Σίξτίνα. 'Επάνω: Ή σωτηρία τοϋ ανθρώπου, λεπτομέρεια από τοιχογραφία τής Καππέλλα Σιξτίνα. Κάτω: Ή «Πιετά» ενα άλλο αθάνατο έργο τοϋ Μιχ. Ά γγέλου. * 183 -

184 τόν φαΰνο σέ ηλικία Επτά Ετών.1 Στην Φλωμι.τια ψάχνομε γιά τά Ίχνη τής παιδικής του ηλικίας στα δρομάκια τής συνοικίας Σάντα Κρότσε. Σ αύτά τά δρομάκια Εξαφανιζόταν ό μικρός μαθητής, όταν δέν ήθελε νά πάη στό σχολείο. Τό μισούσε το σχολείο, όσο τίποτε άλλο στόν κόσμο. Μισούσε άλα τά μαθήματα, έκτός άπό τήν Ιχνογραφία Συχνά τόν έβρισκαν νά χαζεύη στήν Εκκλησία καί νά άντιγράφη τις νωπογραφίες τού Τζιόττο. Ή απαραίτητη μαρμάρινη πλάκα είναι Εντοιχισμίνη στό σπίτι τής οικογένειας Μπουαναρρότι. Εδώ Ιζησε μιά μέτρια ζωή ό άγαθός Μπουαναρρότι, ό πατέρας τού Μιχαήλ Αγγέλου, ένας κατεστραμμένος Αστός, μέ τήν δεύτερη γυναίκα του καί τά πέντε παιδιά του. Ό πατέρας τού Μιχαήλ Αγγέλου Εβλεπε πάντοτε μέ δυσπιστία τήν αγάπη τού γιου του γιά τήν σμίλη καί τό μάρμαρο, γιά τά χρώματα καί τόν χρωστήρα «Πώς είναι δυνατόν», τού Ελεγε, «Εσύ, Ενας Μπουοναρρότι, νά άσχοληθής μέ χειρωνακική Εργασία» Στό Καπρέζε τά Ίχνη Εχουν σχεδόν σβήσει. Ό Μικελάντζελο Μπουοναρρότι γεννήθηκε Εδώ, ναι, αύτό είναι Αλήθεια Αλλά μόνο κατά τύχη. Ή οικογένεια βρισκόταν Εδώ τήν ημέρα τής γεννήσεως τού παιδιού, στις 6 Μαρτίου 1475, γιατί ό πατέρας είχε διορισθή τοπάρχης άπό τίς φλωρεντινές Αρχές. Τέσσερις μήνες Αργότερα δμαις Εχασε τήν θέσι του καί γύρισε στό Σεττινιάοο. Ό Μιχαήλ "Αγγελος δέν πάτησε ποτέ πιά τό πόδι του στήν γενέτειρά του. 'Αλλά οί κάτοικοι τού Καπρέζε ύπερηφανεύονται πάντοτε γιά τόν μεγάλο καλλιτέχνη, καί μετέτρεψαν τό σπίτι όπου Εμεινε ό Μπουοναρρότι σέ μουσείο... Στήν Καρράρα βρίσκονται λατομεία 'Υπομονητικά πεισματικά μικρόσωμοι Εργάτες Αποσπούν λευκά κομμάτια άπό Ενα πέτρινο βουνό μέ τά φουρνέλλα τους καί μέ τά μικρά τους Εργαλεία Κάτω άπό τόν ήλιο τό τοπίο είναι Εκτυφλωτικό. Σύννεφα άπό σκόνη γεμίζουν τήν περιοχή άπ όπου ξεκινά ή πολύτιμη πέτρα γιά τίς οίκοδομές, γιά τά μνημεία καί γιά τά Αγάλματα Τήν νύχτα τό τοπίο μοιάζει μέ σεληνιακό. Ή Καρράρα ήταν Ενας άπό τούς Αγαπημένους τόπους διαμονής τού Μιχαήλ 'Αγγέλου. Τού άρεσε νά βρίσκεται κοντά στήν πρώτη ϋλη τών Εργων του. Πήγαινε μόνος του στα' λατομεία καί διάλεγε τίς π ιό κατάλληλες πέτρες. Ρώμη. "Οταν άφήνη κανείς τό φώς τής ημέρας καί μπαίνει στήν Σιζτϊνα βρίσκεται ξαφνικά σ Ενα κόσμο υποβλητικό, γεμάτο μυστήριο, γεμάτο μεγαλείο. Ό άνθρωπος αίσθάνεται Απελπιστικά μικρός Απέναντι σ αύ τά πού τόν τριγυρίζουν καί, σιγά - σιγά μέσα άπό τό χάος Αρχίζει νά διακρίνει τήν Ακατάλυτη Αρμονία. Τό μεγάλο όραμα τού Μιχαήλ Αγγέλου Επιβάλλεται, καθηλώνει «"Αν δής τήν Καπέλλα Σιξτίνα» Ελεγε ό Γκαίτε, «δέν θά καταλάβης ποτέ τί είναι ικανός νά κάνη ό άνθρωπος». Πώς άρχισαν όλα αύ τά Πώς Εγιναν; Πώς δόθηκε στόν Μιχαήλ "Αγγελο ή εύκαιρία νά πραγματοποιήση «τό Εργο τής ζωής του»; Ό Πάπας κινήθηκε Ανήσυχα στόν θρόνο, Επειτα σηκώθηκε, άρχισε νά βηματίζη μέσα στό δωμάτιο, τέλος πλησίασε τόν Μιχαήλ Αγγελο καί στάθηκε μπροστά του: Είσαι Ενας παράξενος νέος, Μπουοναρρότι, είπε. Φωνάζεις ότι ή νωπογραφία δέν είναι δική σου δουλειά λές Ενα σωρό πράγματα Εναντίον μου, καί τώρα ξαφνικά Ερχεσαι νά μέ δής μ Ενα σχέδιο πού χρειάζεται πολύ περισσότερη δουλειά καί χρόνο. Πΰ>ς θέλεις νά σέ καταλάβω; Δέν ξέρω. Απάντησε σοβαρά ό καλλιτέχνης. Οΰτε κι Εγώ δέν μπορώ νά καταλάβω τόν Εαυτό μου. Ξέρω μόνο ότι, άν ζωγραφίσω αύτό τόν χώρο, δέν θά μπορέσω νά φτιάξω κάτι μέτριο, Ακόμη κι άν αύτό σάς Αρκεί. "Ετσι περιγράφει ό Ερβιγκ Στόουν τόν διάλογο Ανάμεσα στόν πάπα Ιούλιο Β ' καί τόν Μιχαήλ "Αγγελο, όταν ό τελευταίος ζήτησε άπό τόν πάπα νά τού Επιτρέψη νά διακοσμήση τήν Καπέλλα Σιξτίνα μέ μιά σύνθεσι πέντε ή Εξη φορές μεγαλύτερη άπό Εκείνη πού είχε παραγγείλει ό Πάπας. Στήν Αρχή ό ζωγράφος είχε δημιουργήσει σωστό σκάνδαλο, όταν τού ζήτησαν νά ζωγραφίσει Απλούς τίς μορφές τών Δώδεκα 'Αποστόλων. Δέν είμαι ζωγράφος. Ελεγε. Αναθέστε αύτή τήν δουλειά στόν Ραφαήλ. 'Εγώ είμαι γλύπτης. Αφήστε με νά κάνω τόν «Τάφο».

ΜΙΧΑΗΛ ΑΓΓΕΛΟΣ Εις τήν Απέναντι σελίδα- Ό Μιχαήλ "Αγγελος ζωγραφίζει τόν Δαβίδ στην Καππέλλα Σιξτίνα. Σκηνή άπό μία ταινία μέ θέμα τή ζωή τον. Εις αύτήν τήν σελίδα κάτω: Ό Μιχ. "Αγγελος έφηβος λαξεύει τή μορφή ενός φαύνου. Γλυπτό τού Τσόκκη ατό Παλάτσο Πίττι τής Φλωρεντίας. Στην ούσία, έκεϊνο πού τόν Ενοχλούσε ήταν δτι θά κάλυπτε μέρος μόνο τού έσωτερικοϋ τοϋ παρεκκλησίου. Πολλές μέρες σκεπτόταν τί έπρεπε νά κάνη. Είχε μαζέψει ένα σωρό βοηθούς άπό τήν Φλωρεντία, είχε άρχίσει ήδη τό έργο, έπειτα τούς έξαπέστειλε όλους, κι έμεινε μόνος. Δέν μπορούσε νά συνεργασθή μέ κανένα. Δέν ήθελε άνθρώπους γύρω του. Δέν ήθελε κοινούς άνθρώπους. Πήγε πάλι στόν Πάπα γιά νά τού πή όχι ότι παραιτεΐται άπό τό έργο, άλλά ότι ήθελε νά τό κάνη άκόμη μεγαλύτερο. Μόνο άν σκέπαζε όλους τούς θόλους καί τούς τοίχους τής Σιξτίνα μέ τά έργα του, μόνο τότε θά μπορούσε νά πή μέ τήν ζωγραφική του αύτό άκριβάυς πού ήθελε νά Εκοράση. 'Υπάρχει στήν σχέσι τού Πάπα μέ τόν Μιχαήλ Αγγελο στό στοιχείο πού συνδέει κάποτε τούς μεγάλους άνδρες: μίσος Ανάμικτο μέ έκτίμησι. Διαπληκτίζονται συχνά Ά λλά ό Πάπας ξέρει ότι αύτός ό νευρωτικός καλλιτέχνης είναι ό μόνος πού μπορεί νά τού χαρίση τήν δόξα Καί ό Μιχαήλ Ά γγελος ξέρει ότι μόνο ό Ιούλιος είναι έκεϊνος πού θά τού δώση τήν εύκαιρία καί τά χρήματα νά προσφέρη στήν Ανθρωπότητα τό μεγάλο του έργο. Ό Ιούλιος 'ετοιμάζει άπό νωρίς τόν τάφο του. Παραγγέλει στόν Μιχαήλ Ά γ γελο τό πιό έπιβλητικό μνημείο πού έγινε ποτέ Εκείνος τού δείχνει ένα σχέδιο. Πρόκειται γιά ένα τάφο μήκους 12 μέτρων καί ϋιρους 10, κοσμημένο μέ μεγάλα (πιβλητικά Αγάλματα Ό φιλόδοξος Πάπας δέν πιστεύει τά μάτια του. Πήγαινε Αμέσως στήν Καρράρα νά διαλέξης τά μάρμαρά σου, τοϋ λέει. Ό Μιχαήλ Ά γγελος φεύγει. Ή Επιλογή τοϋ μαρμάρου διαρκεϊ όκτώ μήνες. "Οταν έπιστρέφη τά μάρμαρα άποτίθενται έξω άπό τό Εργαστήριό του στήν πλατεία τοϋ Άγιου Πέτρου, καί προκαλοΰν τόν γενικό θαυμασμό μέ τόν όγκο τους. Ό Πάπας είναι πανευτυχής. Οί Εργασίες έχουν Αρχίσει. Ά λλά έρχεται ένα Επεισόδιο νά τις διακόψη ξαφνικά Ανέλπιστα Ό Ραφαήλ λέει στόν Πάπα ότι θά τοϋ φέρη κακοτυχ ία νάχτίζη τόν τάφο του πριν πεθάνη. Πόας! Πώς δέν τό είχε σκεφθή: Ό Ιούλιος ταράσσεται άπό κακά προαισθήματα Είναι προληπτικός. Σω στά τό έργο πρέπει νά σταματήση Αμέσως. Ά λλά ποιός μπορεί νά σταματήση τόν Μιχαήλ Ά γγελο τώρα πιά "Οταν τόν είδοποιοΰν ότι ό Πάπας προτιμά νά μείνη τό έργο του στή μέση, ό Μπουοναρρότι καβαλά τό Αλογό του καί Εξαφανίζεται Στέλνει ένα μήνυμα στόν Π άπα «Ά ν μέ θελήση ό Ιούλιος Β ', ΰς έχη ΰπ δψι του ότι δέν πρόκειται νά μέ βρή στήν Ρώμη». Ό Πάπας στέλνει ιππείς, πού κυνηγοΰν μέρα καί νύχτα τόν Μιχαήλ Ά γγελο στήν ιταλική ύπαιθρο. Ά λλά αύτός βρίσκεται πάλι στήν Φλωρεντία στήν όποια δέν Εκτείνεται ή διοικητική δικαιοδοσία τοϋ Πάπα Γιά μιά στιγμή, στόν όρίζοντα Εμφανίζονται τά νέφη τοϋ πολέμου: ή Ρώμη καί ή Φλωρεντία βρίσκονται σέ σύγκρουσι διεκδικώντας τόν μεγάλο καλλιτέχνη. Ό Πάπας στέλνει Αντιπροσώπους του νά ζητήσουν τόν Μιχαήλ Ά γγελο. Αύτός άρνείται νά Επιστρέφη. Ή Ιταλία Αναρωτιέται άν Επίκειται ένας άκόμη πόλεμος μέ Αφορμή τό πείσμα των δύο Ανδρών. Τελικά ό διοικητής τής Φλωρεντίας συναντά τόν Μιχαήλ Ά γ γελο. Τοϋ συνιστά νά φανή υποχωρητικός: Ά ν δέν γυρίσης στήν Ρώμη, θά μάς κηρύξη τόν πόλεμο τό Βατικανό! Ή συμφιλίωσις μέ τόν Παπα γίνεται στήν Βολωνία Δηλαδή πιό κοντά στήν Φλωρεντία παρά στήν Ρώμη. Ό Μιχαήλ Ά γγελος μπαίνει σέ μιά αίθουσα γεμάτη άπό τήν Αριστοκρατία τής Εποχής, όπου δινόταν Επίσημο γεΰμα μέ τιμώμενο τόν Πάπα. Στέκει μπροστά στόν Ιούλιο σιωπηλός καί γονατίζει. Ό Πάπας είναι συγκινημένος. Επρεπε νά έλθης Εσύ νά μέ συναντήσης, λέει. Καί όμως ήλθα Εγώ στήν δική σου περιοχή... Ό καρδινάλιος Σοντερίνι, πού παρακολουθεί τήν σκηνή, ψιθυρίζει στόν Πάπα: Συγχωρήστε τον, είναι καλλιτέχνης! Μέσα σέ μιά στιγμή, ό Πάπας είναι έτοιμος νά ξεχάση τήν διαμάχη του μέ τόν Μιχαήλ Άγγελο. Δέει: Δέν πρέπει νά μιλάμε άσχημα γιά τόν Μιχαήλ Άγγελο. Πρέπει νά μήν τόν παρεξηγοΰμε. Αργότερα ό ίδιος ό Μιχαήλ Άγγελος θά πή ότι ήταν πολύ συγκινημένος. Ό Πάπας καί οί άνθρωποί του έκαναν δ,τι μπορούσαν γιά νά τόν περιποιηθοΰν. "Ετσι, όταν ξαναγυρίζη στήν Ρώμη είναι έτοιμος νά ζωγραφίση τήν Σιξτίνα. Ό Αρχιτέκτων Μπραμάντε έχει πετύχει τό σχέδιό του. Αύτός ήταν πού μετέφερε τά λόγια τοϋ Ραφαήλ. Αύτός είναι πού δέν θέλει νά πιάση στά χέρια του ό Μιχαήλ Ά γγελος τις πέτρες καί τήν σμίλη: τόν ζηλεύει. Στό Βατικανό, πάλι, Επικρατεί ή Εντύπωσις ότι ό Μιχαήλ Ά γγελος δέν ξέρει άπό ζωγραφική. Οί Εχθροί του πιστεύουν ότι θά άποδειχθή ή άνικανότης του μέ τήν ζωγραφική τής Σιξτίνα. Ό Ραφαήλ μπορεί, κι αύτός, νά κοιμάται ήσυχος. Γιά πολύν καιρό ό Πάπας Αφήνει μόνο τόν Μιχαήλ Άγγελο. Δέν Επισκέπτεται τό παρεκκλήσιο νά δή πώς πηγαίνει τό έργο. Ακούει μόνο Αντιφατικές φήμες, καί, όταν ρωτά τόν Μιχαήλ Άγγελο, παίρνει πάντοτε τήν Απάντηση: «Προχωρεί. Προχωρεί...». Ά λλά είναι Ανυπόμονος. Μιά ημέρα τοϋ 1510 Αποφασίζει νά Επισκεφθή τόν καλλιτέχνη στόν τόπο τής δουλειάς του. "Οταν μπαίνη στό παρεκκλήσιο μένει έκθαμβος: Ναι, αύτό ήταν κάτι πού δέν τό 185

περίμενε, οΰτε άπό τόν Μιχαήλ Άγγελο. Ό 'Ιούλιος Β ' ξέρει νά έκτιμά τήν τέχνη. Δέν του διαφεύγει ή άξια τού τεράστιου έργου πού απλώνεται μπροστά στά μάτια του. Πότε θά τελειώση; ρωτά ό Πάπας γεμάτος ικανοποίησε "Οταν μπορέσω, άπαντά έκνευρισμένα ό καλλιτέχνης. "Οταν μπορέσης, έ; Ό ποντίφηξ κάνει σάν τρελλός. Βλέπει τήν άξια τού έργου, όργίζεται Ισως γιατί ένας τόσο Αναιδής άνθρωπος σάν τόν Μιχαήλ Ά γγελο μπορεί νά κάνη καλή δουλειά, όργίζεται μέ τόν ίδιο τόν ίαυτό του, έπειδή έχει τήν Ανάγκη τοΰ ζωγράφου, όργίζεται γιατί δέν μπορεί νά έπιδείξη Αμέσως ατούς φίλους του δλο τό έργο τελειωμένο. Ή άντίδρασίς του είναι πρωτοφανής. Σηκώνει τήν ποιμαντορική του ράβδο καί χτυπά τόν Μιχαήλ Ά γγελο στήν ράχι! Αύτό δμως πάει πολύ... Ό ζωγράφος κατεβαίνει Αμέσως άπό τήν σκάλα, δπου ήταν άνεβασμένος, μαζεύει τά πινέλλα τού, βγαίνει στήν αύλή, καβαλά άλλη μιά φορά τό άλογό του καί φεύγει σάν σίφουνας. Δίνει έντολή στούς ύπηρέτες του νά πουλήσουν δλα του τά ύπάρχοντα, αύτός θά φύγη άπό τήν Ρώμη, όριστικά Α λλά δέν τό έκανε. Λίγο Αργότερα άρχισαν πάλι νά φθάνουν στό σπίτι του οί Απεσταλμένοι τοΰ Πάπα. "Ενας κοινός τους φίλος τόν πείθει τελικά Μπαίνει στό σπίτι τοΰ καλλιτέχνη καί πετά πάνω στό τραπέζι ένα πουγγί μέ 500 χρυσά δουκάτα, όλόκληρη περιουσία. «Ό Πάπας», τοΰ λέει, «σέ. ικετεύει νά γυρίσης νά συνέχισης τό έργο. Ζητεί συγγνώμη». Δέν μπορεί κανείς νά λέη συνεχώς δχι στόν Πάπα. Καί ό Μιχαήλ Ά γγελος ξαναγυρίζει... Τήν ημέρα τών Άγιω ν Πάντων τοΰ 1512, γίνονται τά έγκαίνια τοΰ παρεκκλησίου μπροστά στόν καλύτερο κόσμο τής Ρώμης τής έποχής. Είναι ένα γεγονός ιστορικό. Ό Πάπας κάνει λειτουργία. Τό πλήθος μένει άφωνο μπροστά στό μεγαλείο τοΰ ναοΰ. Ό Ιούλιος Β ' είχε δίκιο νά βιάζεται. Σέ τέσσερις μήνες πέθανε. Ό Μιχαήλ Ά γγελος έζησε. "Εζησε πολύ, ώσπου σιχάθηκε τόν ίαυτό του. Ό μεγαλοφυής αύτός καλλιτέχνης, ένα άπό τά λαμπρότερα πνεύματα δλων τών έποχών, δέν μπόρεσε ποτέ νά συμβιβασθή μέ τό περιβάλλον του καί μέ τόν ίδιο τόν ί αυτό του. Τόν ένοχλοΰσε πάντοτε ή άπόστασι πού κρατούσε άπό τούς άλλους Ανθρώπους, άλλά ήταν κλειστός, «μονόχνωτος» δπως καί ό άλλος μεγάλος, ό Λεονάρδος ντά Βίντσι. Τόν ένοχλοΰσε 186 Ακόμη τό γεγονός δτι ό πολύς κόσμος θαύμαζε τήν ζωγραφική του περισσότερο άπό τά γλυπτά του. Περιφρονοΰσε τούς Ανθρώπους γιά τούς όποίους έργοζόταν. Πνεύμα πολύπλευρο καί Ανήσυχο, υπηρέτησε δχι μόνο τήν έποχή του Αλλά καί τό μέλλον. Ό Μιχαήλ Ά γγελος είναι ένα άπό τά σπουδαιότερα στοιχεία τοΰ Ανθρωπίνου πολιτισμού. Τό μεγάλο κοινό θεωρεί Ακόμη καί σήμερα τόν Μιχαήλ Ά γγελο μεγάλο ζωγράφο. Ά λλ ά τό πιό ένημερωμένο κοινό θαυμάζει περισσότερο τά γλυπτά του. Εκτός δμως άπό τήν γλυπτική καί τήν ζωγραφική, στό πλευρό του βρισκόταν μόνο ό καλλιτέχνης αύτός δέν άφησε κανένα τομέα τοΰ πολιτισμού έξω άπό τά ένδιαφέροντά του. Σχέδιασε καί έχτισε κτήρια, βιβλιοθήκες, προσόψεις οικοδομημάτων πού σώζονται Ακόμη, αίθουσες Ανακτόρων. "Εκανε σχέδια λιμανιών, έ κανε όχυρωματικά έργα. Σχεδίασε Ακόμη όλόκληρες πόλεις ή τμήματα πόλεων. Οί σύγχρονοί μας πολεοδόμοι θεωρούν τόν Μιχαήλ Ά γγελο πρόδρομο τής τέχνης τους, καί βλέπουν μέ θαυμασμό τά σχέδιά του. Ό Μπροΰνο Τσέβι, ένας άπό τούς γνωστότερους πολεοδόμους καί Αρχιτέκτονες, βεβαιώνει: θ ά περάσουν Ακόμη πολλά χρόνια, ώσπου νά καταλάβωμε κατά βάθος τό νόημα τών έργων τοΰ Μιχαήλ Αγγέλου. Είναι βέβαιο δτι έχομε Ακόμη νά μάθωμε πολλά άπ αύτόν. "Επειτα άπό δυό παγκοσμίους πολέμους, έπειτα άπό τήν προχειρότητα τής σύγχρονης τέχνης, μάς χρειάζεται πολύ ένα λουτρό στό πνεΰμα τοΰ Μιχαήλ Αγγέλου... Στά έξήντα του χρόνια ό μεγάλος αύτός άνθρωπος Ασχολήθηκε μέ ένα τομέα πού ήταν γι αύτόν καινούργιος: τήν ποίησε Τολμοΰσε σ αύτή τήν ήλικία νά είναι ίσως γιά πρώτη φορά στήν μοναχική ζωή του έρωτευμένος! Γνωρίζει τήν Βιττόρια Κολύννα, μιά εύγενή κυρία μέ μεγάλη καλλιέργεια καί γνώσι Τήν συναντά συχνά κάνουν μαζί μεγάλους περιπάτους, καί συζητούν Ατέλειωτες ώρες. Τό αίσθημά τους δέν είναι ίσως άκριβέύς έρωτας, άλλά κάτι πού μοιάζει πολύ μέ έρωτα Ή καρδιά τοΰ Μιχαήλ Αγγέλου πλημμυρίζει άπό τρυφερότητα Ά λλά στά ποιήματά του, ό Μιχαήλ Ά γγελος έκφράζει τήν Αγωνία του γιά τήν έποχή του καί γιά τό έργο του, γιά τήν ζωή του, πού έχει τήν έντύπωσι δτι πήγε χαμένη... Αύτή είναι ή τραγική είρωνεία τής ζωής του. Ά λλά έξακολουθεί νά ύ- μνή τήν όμορφιά νά τήν άναζητή, νά τήν νοσταλγή. Παραθέτομε σέ πρόχειρη μετάφρασι μερικούς άπό τούς στίχους τών τελευταίων του χρόνων: Μ έ καρδιά άπό θειάφι, σάρκα καί στουπί, Μ αύτά τά κόκκαλα πού μοιάζουν μέ κούτσουρα Δέν είναι θαύμα πέος σάν μέσα σέ Αστραπή Ανάβει κανείς στήν παραμικρή φλόγα Αφιερώνει «στόν έρωτα» ένα άπό τά πιό ώραία σονέττα του, δπου, μέ τόν άλλοτε Ικετευτικό, άλλοτε ειρωνικό τρόπο, παρακαλεϊ: Δός μου πίσω τό Αγγελικό γαλήνιο πρόσωπο, Καί τά γοργά μου πόδια έτοιμα γιά κάθε πορεία Δ ΰκτε μου πάλι τό νερό καί τήν φωτιά πού έκαιγε τόν λαιμό μου. Ά ν θέλης νά φανώ μπροστά σου άλλη μιά φορά.. Ά λλά άπορρίπει Αμέσως αύτή τήν γελοία έλπίδα Ά π ό ένα μαραμένο γέρο, μήν περιμένης τίποτα πιά Γιατί ή ψυχή μου έφθασε κιόλας στήν άλλη δχθη... Ά π ό ένα κομμένο δάσος, τί άλλα νά κερδίση ή φωτιά Ό θάνατος τόν πλημμυρίζει κάθε λεπτό. Δέν τό ξεχνά ούτε στιγμή: «Δέν γεννιέται πιά μέσα μου ούτε μιά σκέψι πού νά μήν έχη τήν σφραγίδα τοΰ θανάτου». Απευθύνεται τώρα στόν θεό του, στόν Ίησοΰ, πού τόν έπικαλεϊται δλο καί πιό συχνά μέ προσευχές γεμάτες πάθος: Νά πού τό ρεύμα τής ζωής μου Μ ' έφερε έπί τέλους Μέσα άπό τρικυμισμένες θάλασσες Πάνω σ εύθραυστο πλοίο "Ως τό κοινό λιμάνι, "Οπου πρέπει ν άποβιβασθώ... Οΰτε τά Αγάλματα οΰτε οί πίνακες Δέν μπορούν πιά νά ησυχάσουν Τήν ψυχή μου πού τείνει Πρός αύτόν τόν θεϊκό έρωτα Πρός Αύτόν πού Ανοίγει Τήν Αγκαλιά του γιά νά μάς δεχθή δλους. Ελευθερωμένος άπό ένα βαρύ, Α βάσταχτο φορτίο, Ξεκομμένος άπό τόν κόσμο "Ερχομαι έξαϋλωμένος πρός σέ. Αγαπημένε μου Σωτήρα.. Ό θάνατος θά είναι γ ι αύτόν μιά λύτρωσις. τηταν Παρασκευή, 18 Φεβρουάριου 1564, σούρουπο. "Ενας πιστός φίλος καί υπηρέτης του, ό καλός Καβαλιέρε Ό Μιχαήλ Ά γγελος έκλεισε τά μάτια έπειτα άπό μιά ζωή γεμάτη θριάμβους, συγκινήσεις, πόνο καί μοναξιά PAUL HAEDENS

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΕΘΝΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ Η ΕΑΑΗΝΙΚΟΤΗΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΕΛΑΓΟΥΣ ΤΟ ΑΡΘΡΟ τοδ πρώην Προέδρου τής Δημοκρατίας ' Ακαδημαϊκού Κυρίου Μιχαήλ Στασινοπούλου (στήν έφημερίδα «Καθημερινή», 7 Αύγουστου 1977), μέ τίτλο «Είμαστε πανέτοιμοι καί άποφασισμένοι», «μιά έκκλησι νά κινητοποιηθή τό πνευματικό δυναμικό τής Χώρας», έστάθη τό κίνητρο γιά τήν παρουσίασι τών τριών θεμάτων τούτου τού πονήματος, πού φαίνονται μέν άνόμοια, διότι άναφέρονται σέ διαφορετικά, τυπικώς καί χρονικώς περιστατικά, συνδέονται όμως μεταξύ τους άπό τό γεγονός ότι ή ίδια μέθοδος προσπελάσεως καί έρμηνείας χρησιμοποιείται καί στίς τρεις περιπτώσεις, ή Ψυχανάλυσι καί γενικώτερα ή 'Ενδομυχοψυχολογία (Tiefenpschologie). Η ΑΡΡΕΝΟΛΟΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟ Ϊ ΣΤΟΡΙΚΗ ΚΥΠΡΟ Ό Πλούταρχος στό έργο του «Βίοι παράλληλοι Θησεύς» (Μετάφρ. τού Κυπρίου Φιλολόγου κ. Κ. Χατζηϊωάννου) γράφει: λκι άπό τά μυθολογούμενα όσα είναι τά πιό καλόφημα είναι στά στόματα όλωνών μπορώ νά πώ' μά ένα παράξενο λόγο γι αΰτά έχει γράψει ό Παίων ό Αμαθούσιος. Λέει δηλ. πώς ό Θησέας πού τόν έριψε ή τρικυμία στήν Κύπρο καί μέ τήν Αριάδνη έγκυο καί σέ άθλια κατάσταση καί πολύ στενοχωρημένη άπό τή θαλασσοφουρτούνα, πώς τήν έβγαλε μόνη της στή στεριά κι' αύτός, ένώ προσπαθούσε νά τακτοποιήση Ενδιαφέρον άρθρο πού εξετάζει σέ βάθος την έλληνικότητα της Κύπρου καί τού Αιγαίου καί αποκαλύπτει τίς βαθύτερες επιδιώξεις τών γειτόνων μας, γραμμένο άπό τόν καθηγητή τού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Δημήτρη Κουρέτα. Τό άρθρο έγράφη τήν 11-9-1977 τό καράβι του, πώς τόν πήραν πάλι τά κύματα στό πέλαγος μακριά άπ τή στεριά καί πώς οί ντόπιες γυναίκες άνέλαβαν, νά περιποιούνταν τήν Αριάδνη στήν άπελπισιά της γιά τή μοναξιά της καί τής έδιναν πλαστά γράμματα, τάχα πώς τής τά έγραφε ό Θησέας, καί τής πρόσφεραν τίς όπηρεσίες καί τή βοήθειά τους όταν κοιλοπονούσε κι άμα πέθανε, πώς τήν έθαψαν χωρίς νά ξεγεννήση μά σάν ξανάρθε ό Θησέας, πόνεσε πολύ γιά τό δυστύχημα κι έδωσε στούς ντόπιους χρήματα κι άφήκε παραγγελιά νά θυσιάζουν στήν Αριάδνη, καί νά φτιάξουν δυό μικρά άγαλματάκια τό ένα άσημένιο καί τό άλλο χάλκινο, καί κατά τή θυσία πρός τιμή της, στίς δυό τού Γορπιαίου μηνός νά πέφτη στό κρεβάτι ένας νεαρός νά φωνάζη καί νά κάνη δ,τι κι οί γυναίκες πού κοιλοπονούν («κατακλινόμενον τινά νεανίσκων φθέγγεσθαι καί ποιεϊν άπερ ώδίνουσαι γυναίκες»). Καί (λέει ό Παίων ό Αμαθούσιος) πώς οί Αμαθούσιοι τό άλσος, μέσα στό όποιο δείχνουν τόν τάφο τής Αριάδνης, τό όνομάζουν άλσος τής 'Αριάδνης Αφροδίτης». Ας σημειωθή ότι ή Άμααθούς ήτο πόλις στή νότια άκτή τής Κύπρου, κοντά στή σημερινή Λεμεσό καί ότι Γορπιαΐος είναι όνομα Μακεδονικού μηνός (15 Αύγ. 15 Σεπτ.). Από τό παραπάνω κείμενο θά στρέψουμε τό ένδιαφέρον μας στήν περικοπή, όπου γίνεται λόγος γιά τόν νεαρό πού ξαπλώνεται επάνω στό κρεβάτι καί μέ κραυγές καί χειρονομίες παριστάνει γυναίκα μέ ώδινες τοκετού (πλασματική λοχεία). Πρόκειται γιά μία τελετουργική πράξη, ή όποια άποτελεΐ μέρος τής όλης διαδικασίας κατά τήν προσφορά θυσίας πρός τιμήν τής νεκρής Αριάδνης καί αύτή καθ έαυτή παρέχει τό ενδόσιμο νά πιθανολογήσουμε ότι τό έθιμο τής άρρενολοχείας ήταν διαδεδομένο κατά τούς προϊστορικούς χρόνους σέ όλόκληρο τόν ' Ελλαδικό χώρο, καί στήν Κύπρο φυσικά, δεδομένου ότι τής νήσου αύτής οίκιστής ύπήρξεν ό βασιλεύς τής 'Αρκαδικής Τεγέας Άγαπήνωρ, δ όποιος ίδρυσε τήν πόλι Πάφο μετά τήν άλωση τής Τροίας, είς τήν πολιορκία τής όποιας είχε λάβει μέρος καί ότι τού λεγομένου Άρκαδοκυπρικακού Πολιτισμού άδιάψευστο τεκμήριο συνιστούν οί πήλινες πινακίδες τού Μουσείου τής Λευκωσίας, πού φέρουν έγχάρακτα ιερογλυφικά σύμβολα τής Άρκαδοκυπριακής γραφής, ή όποια έξελίχθη άργότερα σέ συλλαβική (τό κυπριακό Ιδίωμα). Προσθέτω έδώ ότι καί τήν κυπριακή Σαλαμίνα ίδρυσεν ό Τεύκρος τήν ίδια περίπου έποχή (11ον αίών. π.χ.) κατά τήν επιστροφή του άπό τήν Τροία, διωγμένος άπό τόν πατέρα του Τελαμώνα, βασιλέα τής νήσου (τού Σαρωνικοΰ) Σαλαμίνας, γιατί δέν έπρόλαβε τήν αυτοκτονία τού άδελφού του Αίαντος. Άνασκαφές τής τελευταίας είκοσαετίας πού έπραγματοποιήθησαν άπό τόν διευθυντή τής Υπηρεσίας Αρχαιοτήτων τής Κυπριακής Δημοκρατίας κύριο Βάσο Καραγιώργη καί άπό τόνν Γάλλο Καθηγητή τής άρχαιολογίας στό Πανεπιστήμιο τής Λυών Ζάν Πουγιού «έπιβεβαιώνουν τήν Ιστορικότητα τού θρύλου» ( Αθήνα Ί. Καλογεροπούλου). Προσθέτω ότι ή Έγκωμη, μυκηναϊκή πόλις, τής όποιας τά έρείπια εύρίσκονται όλίγα χιλιόμετρα άπό τήν Σαλαμίνα χρονολογείται γύρω στά τέλη τού 12ου αίώνος π.χ. Τόν όρο «άρρενολοχεία» έπρότεινε τό 1953 ό Καθηγητής τής Λαογραφίας Κύριος Δ. Λουκάτος(Έπετηρίς Λαογραφικού Αρχείου, 8,124) ώς τόν πλέον πρόσφορο πρός άπόδοσι τού όρου «COUVADE» πού τόν είχε χρησιμοποιήσει τό 1889 ό TYLOR, ό όποιος τόν ένεπνεύσθη άπό τόν έπωαστικό ρόλο τοδ άρσενικού περιστεριού καί άλλων πτηνών. Τό έθιμο συνίσταται «είς τήν άμέσως μετά τόν τοκετό κατάκλισι τού συζύγου, δστις έπιφορτίζεται τρόπον τινά τήν περαιτέρω λοχεία τής συζύγου του, παραμένων είς τήν κλίνην καί λαμβάνων δλας τάς προφυλάξεις τής λεχούς, ένώ έκείνη δύναται νά έγερθή άμέσως καί νά έπιδοθή είς οίκιακάς άσχολίας». «Τοιαύτη είναι άκριβώς ή περιγραφή, τήν όποια μάς δίδουν ήδη συγγραφείς τής Ελληνικής άρχαιότητος, όμιλοΰντες περί συγχρόνων λαών» συνεχίζει ό Λουκάτος, καί άναφέρει σχετικά χωρία άπό τούς Απολλώνιο τόν Ρόδιο ( 'Αργοναυτικά, 11, 1012), Στράβωνα (Γ- C. 165) καί Διόδωρο τό Σικελιώτη (Ε, 14,2). 'Επί πλέον ύπενθυ- 187

ΚΥΠΡΟΣ ΚΑΙ ΑΙΓΑΙΟ JMtOMAtl t{) ΛγιίΧ, Φ1>*«ν mao ο "JWBoioV Άν6ριας ΚΥΡΗΝΕΙΑ > 'ύ HcofOtOU JHMA ^Κ<τκο*Μριά ) f j ΛΑΡΝΑΚΑ r. j - β ττ Ί υιti ΛμαβοΟι ΤίΕΜΓΣΟΣ Λοχοςτογ Αγία Π»ί»ι 1 μίζουμε εδώ καί τόν Πλούταρχο. Κατά τούς νεωτέρους χρόνους τό έθιμο τής άρρενολοχείας επιχωριάζει είς τήν 'Ισπανία (Βάσκοι), Κορσική, Φιλιππίνας,Κίνα, μεταξύ Ιθαγενών τού Κογκό, τής Καλκρορνίας, τής Ν. 'Αμερικής κ.ά. Στήν 'Ελληνική βιβλιογραφία ό-ν. Γ. Πολίτης όμιλεΐ περί «λοχείας συζύγου» στίς συμπληρωματικές σημειώσεις προηγούμενης μελέτης του μέ τίτλο «Τά κατά τήν γέννησιν» (Λαογραφικά Σύμμεικτα, Τόμος Γ ', σελ. 217 8) καί ό Γ. Μέγας είς «Ζητήματα ' Ελληνικής Λαογραφίας» (' Ε- πετηρίς Λαογραφικοΰ Αρχείου, 1939). Ό γράφων (μέ τή συνεργασία Ν. Δ. Κουρέτα) άνεκοίνωσε στό Ε' Συνέδριο Ελλήνων Νευρολόγων καί Ψυχιάτρων (Άθήναι 1970) τό θέμα «Τό φαινόμενον τής άρρενοκυήσεως καί άρρενολοχείας έξ άφορμής Ιδίων περιπτώσεων» (ή άνακοίνωσιαύτή περιλαμβάνεται στόν Τόμο «Ψυχανάλυσις - Ψυχιατρική Νευρολογία», Έκλόγιον έρευνών καί μελετών, σελ. 859 874, όπου παρατίθεται καί ή σχετική ξένη βιβλιογραφία. "Εκδ. Γρ. Παρισιάνου, 1975). "Οσο γιά τήν έρμηνεία τού φαινομένου ώς έπικρατέστερη είς τούς κύκλους τών Ανθρωπολόγων φέρεται έκείνη πού στηρίζεται στήν πρωτόγονη άντίληψι γιά τή «συμπαθητική» μαγεία, σύμφωνα μέ τήν όποια ό σύζυγος μέ τό νά υποδύεται τίς ώδινες τού τοκετού συμπάσχει, υποφέρει «κατά συμπάθειαν» μέ τή λεχώνα, πράγμα πού τήν άνακουφίζει ή ότι μέ τό νά υποκαθίσταται σ αυτή καί νά δείχνη πώς αυτός είναι ή μητέρα τού νεογνού εξαπατά τά κακά πνεύματα καί τ άποτρέπει, τά έμποδίζει νά 188 βλάψουν μητέρα καί παιδί, πού εύρίσκονται σέ άδυναμική κατάσταση. Ό Φρόϋντ (1908) κάνει υπαινιγμό στή θεωρία τού Bachofen (1861) καί λέγει δτι τό έθιμο ένεφανίσθη κατά τήν περίοδο τής μεταβάσεως άπό τήν μητριαρχική στήν πατριαρχική όργάνωσι τής κοινωνίας καί άποσκοπούσε στήν καταπολέμησι τής άμφιβολίας πού ύπήρχε τότε γιά τήν πατρότητα (ποιος είναι ό πατέρας;) στά πλαίσια τών πολυανδρικών ένώσεων τής μητέρας μέσα στήν άρχέγονη μητριαρχική κοινωνία. Τό ζήτημα άνακινεΐται στήν Ίλιάδα (Ζ, 206) καί είς άλλα άρχαΐα κείμενα καί εύρίσκεται στό επίκεντρο τού δράματος τού Στρίντμπεργκ «Ό πατέρας». Μέ τό έθιμο αυτό έπιβεβαιώνοντο άνεγνωρίζοντο καί ένομιμοποιοΰντο τά δικαιώματα τού πατέρα επάνω στό παιδί. Από παρατηρήσεις ψυχαναλυτών σέ περιπτώσεις νευρωτικών μέ εκδηλώσεις άρρενολοχείας, παρόμοιες μέ αυτές πού άπετέλεσαν τό υλικό τής άνακοινώσεώς μας, πού προαναφέραμε, προκύπτει δτι πρόκειται γιά μιά «κρίσι» ταυτότητος: ό πατέρας δυσκολεύεται νά δεχθή τόν έαυτό του ώς γεννήτορα τού νεογεννήτου καί ρέπει πρός λανθάνουσα ταύτισι μέ τή γυναίκα) σύμφωνα μέ ψυχολογικούς μηχανισμούς πολύπλοκους καί πάντως εκτός θέματος. Η ΠΑΡΑΛΕΙΨΙ ΤΟΥ ΘΗΣΕΩΣ Τό περιστατικό, άπό τό όποιον έδόθη τό όνομα τού Αίγέως είς τό φερώνυμο πέλαγος, συνιστά τήν πρώτη γνωστή περίπτωσι π α- ραπραξίας. ' Ο δρος αυτός, τόν όποιο χρησιμοποιούν στήν Αγγλοαμερικανική Ψυχαναλυτική Βιβλιογραφία, έπλάσθη κατά τό υπόδειγμα τού δρου άπραξία (άδυναμία έκτελέσεως συντεταγμένων κινήσεων πρός ώρισμένο σκοπό, σύλληψι άντικειμένου, χειρονομία) καί περιλαμβάνει δλες τίς άποτυχημένες, άστοχες, σφαλερές πράξεις (FEHLEISTUN- GEN, ACTES MANQUEES), τά όλισθήματα τού καθ ήμέραν βίου (κάνεις ή λέγεις άλλ άντ άλλων), παραδρομέςστήν όμιλία ή στή γραφή (LAPSUS LINGUE ΕΤ GALA- MI), παραλείψεις ή ξεχάσματα (LAPSUS MEMORIAE κ.λπ.). ' Ο Φρόϋντ άπέδειξεν δτι οί παραπραξίες άνταποκρίνονται σέ βαθύτερη κρυφή καί ανεπίγνωστη επιθυμία. Πρίν άπ αύτόν έπικρατούσε ή γνώμη δτι τά ενεργήματα τών κατηγοριών πού προαναφέραμε είναι άποτέλεσμα άφηρημάδας μέ συντελεστή τήν ψυχοσωματική κόπωσι ή μία δυνατή συγκίνησι, παράγοντες δηλαδή στούς ό ποιους είχεν άποδοθή ρόλος αιτίου, ενώ στήν πραγματικότητα άπλώς έπιδροΰν εύνοητικά, χαλαρώνοντας τήν ήθική λογοκρισία (ZENSUR), τόν αυτοέλεγχο, είς τρόπον ώστε ή καταπιεσμένη επιθυμία έρχεται στήν επιφάνεια μέ τή μορφή τού LAPSUS. Στήν προκειμένη περίπτωσι πρόκειται περί λησμονιάς, ξεχάσματος, περί παραλείψεως μάλλον, τού Θησέως, ή όποια είχε ώς άποτέλεσμα, εμμέσως, τό θάνατο τού πατέρα του! Κατά τήν άναχώρησί του γιά τήν Κρήτη συνεφώνησαν μεταξύ τους ή μάλλον ό πατέρας Αίγεύς έδωσε στό Θησέα τήν έντολή, σέ περίπτωσι πού θά σκοτώση τόν Μινώταυρο, κατά τήν έπιστροφή του άπό

ΚΥΠΡΟΣ ΚΑΙ ΑΙΓΑΙΟ < 3 'Επάνω: Γραμματόσημο, στό όποιο 'ένα περιστέρι κάθεται ίπάνω στή μαρτυρική Κύπρο. Κυκλοφόρησε, ποΰ άλλου, στην Τουρκία. Δεξιά: Ούτε τις έκκλησίες δέν έσεβάσθησαν οΐ «καλοί» γείτονες μας. Μία τουρκική σημαία κυμματίζει στό καμπαναριό τής έκκλησίας τοΰ χωριού Λάμπα Κάτω: Αρχαιότητες τής Σαλαμίνας. Κανείς δεν ξέρει ποιά θά είναι ή τύχη καί των πολιτιστικών θησαυρών τής Μεγαλονήσου. τήν Κρήτη, νά ΰψώση στό πλοίο λευκό πανί, άντί τοΰ μαύρου, πού έφερε κατά τήν άναχώρησί του. Ό Θησεύς έφόνευσε τό Μινώταυρο καί, κατά τήν έπιστροφή, έλησμόνησε «άπό τή χαρά του» σύμφωνα μέ τόν Πλούταρχο είς «Βίον Θησέως «XXII, 1) νά ΰψώση τό λευκό πανί («έκλάσασθαι ύπό χαράς έπάρασθη τό ίστίον»). 'Ο Αίγεύς, πού περίμενε, καθισμένος έπάνω σ ένα βράχο (στό Σούνιο;), μόλις άντίκρυσε τό μαύρο ίστίο, ένόμισε δτι ό γυιός του έγινε βορά τού Μινώταυρου καί άπό τή λύπη του έπεσε στή θάλασσα, πού γι αυτό έλαβε τό όνομά του: Αίγαϊο Πέλαγος (Παραλείπονται έδώ οΐ άλλες λιγώτερο διαδεδομένες παραλλαγές τού μύθου). "Ετσι ό Θησεύς μέ τό νά λησμονήση νά πράξη στήν έπιστροφή του αυτό πού έπρεπε πρό παντός καί πάντοτε νά έχη στό νού του, μάς παρέχει τό ένδόσιμο νά συμπεράνουμε, ότι τό ξέχασμα έκεΐνο είναι άποτέλεσμα βαθύτερης έπιθυμίας νά διαδεχθή τό συντομώτερο τόν πατέρα του, (έδώ καί τώρα! Hie et nunc), τόσο σκληρό είναι τό άσυνείδητο, καί μάλιστα μέ τό άζημίωτο, διότι μέ τό νά μήν έχη έπίγνωσι των συναισθημάτων αυτών ό άνθρωπος (άνύποπτος γιά ό,τι συμβαίνει μέσα του) δέν βασανίζεται άπό τύψεις. (Παρόμοιες περιπτώσεις μέ τάίδια ψυχοκίνητρα άφθονούν στήν ψυχαναλυτική πράξι). Έ πί πλέον τό μέγεθος τής χαράς τού Θησέως είναι ένδεικτικό καί σημαίνει τό βάθος της άπωθημένης έπιθυμίας, ή όποια άπό τά έγκατα τού ψυχισμού τήν υποδαυλίζει. "Αν ή χαρά του δέν είχε αύτό τό έλατήριο, ό Θησεύς θά έσπευδε νά μεταδώση τή χαρμόσυνη είδησι στόν πατέρα του, άναρτώντας τό λευκό ίστίο, όπως είχε προσυμφωνηθεΐ μεταξύ τους. Εδώ κρίνω χρήσιμο νά έπικαλεσθώ τό χωρίο έκείνο τού Αριστοτέλη (Ποιητική IX,3) όπου λέγει ότι «φιλοσοφώτερον καί σπουδαιότερον ποίησις ιστορίας έστίν» μέ τήν έννοια ότι ή βασική προσωπικότης (ή ένστικτώδης) είναι διαχρονικά πανανθρώπινη (Ψυχολογική ίστορικότης). "Ας έχουμε ύπ όψιν τή διαχρονική αυτή ίσχύ τών νόμων πού διέπουν τόν άσυνείδητο ψυχισμό τού άνθρώπου κάθε έποχής καί χώρας, καθώς καί τόν έπαμφοτερισμό τών φιλητικών συναισθημάτων (άμφιθυμία) γενικά καί μάλιστα σέ μεγαλύτερη έντασι έκείνων πού είχε έγκαταστήσει μέσα του άπό τήν ήλικία τής οίδιποδικής φάσεως (άπό τήν ήλικία τών πέντε έτών) τό άρσενικό παιδί καί άργότερα ό ένήλικος άπέναντι στόν πατέρα του. Μέ άλλους λόγους σέ συνειδητό έπίπεδο συναισθήματος άγάπης, έκτιμήσεως καί θαυμασμού, πού συνυπάρχουν μέ άντιπάθεια μέχρι μίσους καί έπιθυμία έκτοπίσεώς του σέ άσυνείδτο έπίπεδο. Τά συναισθήματα αύτά άποκαλύπτονται όταν τό άτομο ύποβληθή σέ ψυχανάλυσι ή άν αύτοπροδοθή μέ τήν διάπραξι κάποιου παραστρατήματος λησμονιάς, καθώς καί στά όνειρα. Τά ίδια συμβαίνουν «έναλλασσομένων τών έναλλακτέων», στόν ψυχισμό τού κοριτσιού. Γιά έπιβεβαίωσι τών άνωτέρω άνεζήτησα στήν ύπερπεντακονταετή Ιατρική πείρα μου καί έπέλεξα τήν περίπτωσι τού Υ όπως μού τήν διηγήθη ό ίδιος (διότι είχε προκαλέσει τήν περιέργειά του) καί ήθελε νά τήν ξεδιαλύνη μέ άλλους λόγους δέν δεσμεύομαι άπό τό ιατρικό άπόρρητο καί δεύτερον, διότι άφορά είς άτομο ψυχολογικώς όμαλό (κατά τεκμήριον, δηλαδή, δέν παραπονεϊτο γιά νευρωτικές ένοχλήσεις ή δυσκολίες στήν έπαγγελματική του άσχολία ή στίς σχέσεις του μέσα στήν κοινωνία 189

ΚΥΠΡΟΣ ΚΑΙ ΑΙΓΑΙΟ 190 καί μέ τό Ετερόφυλο, όπως είπε «δέν αισθανότανε κομπλεξικός». Αυτό είναι σημαντικό, διότι άναιρεΐ έκ προοιμίου τήν ενδεχόμενη άντί ρρησι, πού ίσως προβάλει ένας διαφωνών πρός τάς άρχάς τής Ψυχαναλύσεως μέ τό δικαιολογητικό δτι τά πορίσματα έβασίσθησαν έπί άτόμων μή φυσιολογικών (υστερικών). Πράγματι αυτό συνέβη κατά τό άρχικό στάδιο τής πορείας της (διότι αυτοί οί «νευρασθενικοί» τόν συνεβουλεύοντο τότε καί αύτούς είχε στή διάθεσί του ό Φρόϋντ) καί συνεπώς θά ίσχυρισθοϋν ότι δέν έχουν τάχα καθολική Ισχύ. ' Ο ισχυρισμός αυτός άπεδείχθη άβάσιμος διότι άφ δτου ή ψυχανάλυσις έφαρμόζεται καί σέ δμαλούς άνθρώπους διά διδακτικούς σκοπούς (TRAINING ANALYSIS) άπεδείχθη δτι οί ίδιοι μηχανισμοί διέπουν τόν άσυνείδητο ψυχισμό δλων τών άνθρώπων καί τό υλικό πού έπεξεργάζεται (δνειρα, έλεύθεροι συνειρμοί, παιδικά βιώματα, παραπραξίες κ.λπ.) δέν παραλάσσουν ώστε ή περίπτωσι του Υ είναι κατάλληλη γιά παραλληλλισμό μέ τήν περίπτωση του Θησέως. Αφορμή τών προβληματισμών τού Υ έδωσε ένα όνειρο, όπου είδε τόν πατέρα του, ό όποιος είχε άποθάνει λίγους μήνες πριν άπ αυτό, νά παραπονείται μπροστά σέ μιά συγκέντρωση συγγενικών προσώπων, δτι κάποιος άπ αύτούς παρέβη τήν ύποχρέωσι πού είχε νά τόν βοηθήση οίκονομικώς γιά νά γλυτώση τήν πτώχευσι πού έπέφερε τή διάλυσι τής έπιχειρήσεώς του. Καθώς έλεγε αύτά ό πατέρας του, πάντα μέσα στό δνειρο, προσέβλεπε μέ ύφος έπιτιμητικό καί παραπονεμένο πρός τόν παριστάμενον στή σκηνή αύτή γυιό του Υ, ό όποιος τή στιγμή έκείνη έξύπνησε τρομαγμένος. Μετά τή διήγηση τοΰ ονείρου προσέθεσε, σάν έλεύθερο συνειρμό, δτι λίγο πρίν πεθάνη ό πατέρας του, μιά Κυριακή βράδυ, προσεβλήθη άπό μεγάλη δύσπνοια, συνέπεια κάμψεως τοΰ μυοκαρδίου καί δτι άνέλαβε ό ίδιος νά φέρη τά κατάλληλα φάρμακα, πού είχε συστήσει ό θεράπων ιατρός άπό τό διανυκτερεϋον φαρμακείο. Στό δρόμο συνήντησε ένα φιλικό ζεύγος. Είς τήν πρότασι τής κυρίας νά πάη μαζί τους σ ένα κέντρο διασκεδάσεως, δπου τούς περίμεναν καί άλλοι φίλοι, δέν έφερε άντίρρησι, λησμονώντας έκείνη τή στιγμή τά φάρμακα καί τόν βαρειά άρρωστο πατέρα καί μόνον δταν έφθασε μπροστά στήν είσοδο τοΰ κέντρου έθυμήθη τόν σκοπόν τής έξόδου του. Κάθε σχόλιο, μετά τά δσα έλέχθησαν προηγουμένως γιά τήν άμφιθυμικότητα τών ανθρωπίνων συναισθημάτων, περιττεύει καί ή όμοιότης μέ τήν περίπτωσι τοΰ Θησέως είναι προφανής. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΜΙΑΣ ΑΡΝΗΤΙΚΗΣ ΛΗΛΩΣΕΩΣ Ή ένδομυχοψυχολογία διδάσκει δτι οί πράξεις καί οί τρόποι τής έν γένει συμπεριφοράς τοΰ άνθρώπου διέπονται άπό παράγοντες, τών όποιων δέν έχει πάνοτε έπίγνωσι, διότι είναι άσυνείδητοι, βυθισμένοι είς τά έγκατα τοΰ ψυχισμοΰ του, άλλά μπορεί νά έλθουν στήν επιφάνεια μέ τή μορφή παραδρομών στήν όμιλία (γλώσσα λανθάνουσα τ αληθή λέγει) ή στή γραφή ή άκόμη μέ διάφορα ολισθήματα, παραστρατήματα κ.λπ., όπότε άποκαλύπτεται δτι κάτι διαφορετικό άπό αυτό πού έλέχθη ή άκόμη καί τό άντίθετο «είχε κατά νοΰν». Είς τήν Ίλιάδα (I 313) ό Άχιλλεύς εκφράζεται χαρακτηριστικά «δς χ έτερον μέν κεύθη ένί φρεσίν, άλλο δέ είπη» (εκείνον πού άλλο σκέπτεται μέσα του κι άλλο λέγει). "Ενας διαφορετικός τρόπος άποκαλύψεως τοΰ άσυνειδήτου, σπανιώτερος, συνίσταται στό δτι χωρίς νά έρωτηθεϊ βεβαιώνει δτι δέν έπιθυμεί τοΰτο ή εκείνο. "Οταν οί όρδές τών ζηλωτών τοΰ Αττίλα είσέβαλαν στήν πολυπαθή Κύπρο (20 'Ιουλίου 1974), ό τότε Πρωθυπουργός τής Τουρκίας καί έμπνευστής τής εισβολής, ό Έτζεβίτ σέ μία συνέντευξι πρός ξένο δημοσιογράφο έδήλωσε, μεταξύ άλλων, τά εξής: «Ημείς δέν προτιθέμεθα νά κατακτήσωμεν τήν Ελλάδα, οΰτε ν' άνασυστήσωμεν τήν 'Οθωμανικήν Αύτοκρατορίαν». Τήν εποχή έκείνη σέ μιά συγκέντρωσι φίλων, δπου έγινε συζήτησι γιά τή δήλωσι αύτή, είπα δτι ό ένδογενής, αυθόρμητος τρόπος μέ τόν ό ποιο διετυπώθη, καί μάλιστα χωρίς νά προηγηθή σχετική συγκεκριμένη έρώτησι τήν καθιστά ύποπτη καί προδίδει μύχια έπιθυμία του. Πράγματι, δέν έβράδυνε νά έγείρη ά- ξιώσεις στήν υφαλοκρηπίδα, στόν εναέριο χώρο καί στά νησιά τοΰ Αιγαίου, άκόμη καί στή δυτική Θράκη, δεδομένου δτι ή βουλιμία καί ή δολιότητα τών κακή μοίρφ γειτόνων μας δλων τών κομμάτων (καί τής άντίπολιτεύσεως, δηλαδή του Ντεμιρέλ κ. λ.π.) δέν έχει όρια, διότι υποδαυλίζονται άπό συναισθήματα κατωτερότητος στόν πολιτισμικό τομέα άσίγαστα μέ συνακόλουθο μίσος κατά παντός τοΰ ' Ελληνικού. Μόνον άνώτερη βία ύπερδύναμη θά τούς πειθαναγκάση νά φρονιματισθοΰν, γιά νά τεθή φραγμός στήν άρπακτικότητα καί τόν άχαλίνωντο έπεκτατισμό τους. ' Ο λόγος είναι δτι τά συναισθήματα αύτά είναι ύπουλα καί έπίμονα δταν τροφοδοτούνται άπό αύτό πού ό Νίτσε άπεκάλεσε μέ τήν γαλλική λέξι «RESSENTIMENT* (δέν υπάρχει άλλη λέξι στήν γερμανική πλέον πρόσφορη): μίγμα ζηλοφθονίας, κακότητος, πικρίας, επιβουλής, έκδικητικότητος μέ βάσι συναισθήματα μειονεκτικότητος καί πόθο ύπεραναπληρώσεως. Πιστεύουν λ.χ. οί Τοΰρκοι δτι άμα άποκτήσουν τά νησιά τοΰ Αίγαίου θά διαπρέψουν στήν ναυσιπλοΐα καί θ άποκτήσουν υπεροχή στό εμπορικό ναυτικό, δπως οί άπό αιώνες αύτόχθονες κάτοικοι τών νησιών αυτών. Μέ τή δήλωσί του έκείνη ό Έτζεβίτ άθελά του άπεκάλυψε τήν κρυφή τοΰ ίδιου καί τών όμοφύλων του παγίαν έπιθυμία, τήν όποια έπιβάλλεται νά άντιμετωπίσουμε μέ τό νά έπαγρυπνούμε συνεχώς μέ τό «δπλον παρά πόδα καί έν άνάγκη μέ τό δάκτυλον είς τήν σκανδάλην». Ή άλησμόνητη Μαρία Βοναπάρτη, ή ό ποια υπέγραφε τά έπιστημονικά καί φιλοσοφικά της έργα μέ τό πατρικό της έπώύυμο, μοΰ είχε διηγηθή τήν περίπτωσι γυναικός, ή όποια σέ κάθε ευκαιρία ή καί 'Επάνω αριστερά: Άπό τούς βανδαλισμούς τών εισβολέων. "Ενας «έστανρωμένος» πεταμένος στό δάπεδο κατεστραμένης ίκκλησίας. Κάτω: «Κύπρος '74» (τοΰ χαράκτη κ. Τάσσου). Είς τήν άπέναντι σελίδα επάνω: Ξερριζωμένοι Κύπριοι θρηνούν γιά τήν καταστροφή καί τό αβέβαιο μέλλον τους. Κάτω: θύματα τής θηριωδίας τών εισβολέων μέ ζωγραφισμένη τή φρίκη στά πρόσωπά τους.

χωρίς άφορμή έξεδήλωνε τήν άντιπάθειά της πρός ένα μακρυνό συγγενή της έξ άγχιστείας Εως τήν ήμερα πού έξεδηλώθησαν τά άντίθετα, τά πραγματικά της αίσθήματα καί στό τέλος τόν ύπανδρεύθη. Αυτή ή πράξι της είναι άπόδειξη δτι κατά βάθος θετικό συναίσθημα άνέκαθεν έφώλιαζε στήν ψυχή της, πού είχε λόγους νά τό κρύβη. Τίς σκέψεις αυτές μοΰ υπέβαλε μία μελέτη του Φρόϋντ, πού έδημοσιεύθη τό 1925 στό περιοδικό «IMAGO» (XI), μέ τίτλο «Περί τής Άρνήσεως» (UEBER DIE VE- RNEIGUNG) καί όπου, μεταξύ άλλων, λέγει «Είναι δυνατόν ένας ψυχαναλυόμενος νά μας εΐπη, «θά σας περάση Ίσως άπό τό νοΰ ότι θά πώ κάτι προσβλητικό γιά σας, άλλά δέν έχω τέτοια πρόθεσι». Καταλαβαίνουμε, διευκρινίζει ό Φρόϋντ, ότι πρόκειται περί άρνήσεως, περί άπορρίψεως μιας συνειρμικής Ιδέας, πού άνεπήδησε τή στιγμή έκείνη (έννοεΐ ότι ή σκέψη νά τόν ύβρίση κατεπνίγη έν τώ γίγνεσθαι). "Ενας άλλος λέγει: «Θά διερωτάσθε ποιό είναι τό πρόσωπο αύτό πού όνειρεύθηκα. "Ε, λοιπόν δέν είναι ή μητέρα μου». Σκεπτόμεθα διορθώνοντάς τον: «Είναι λοιπόν ή μητέρα του!». Σάν νά είχε είπει: «Αύτό τό πρόσωπο τού ονείρου μοΰ έθύμησε τήν μητέρα μου, άλλά δέν μοΰ πάει νά δεχθώ αύτό τό συνειρμό»... Κατά συνέπειαν ένα περιεχόμενο παραστάσεως ή Ιδέας άπωθημένο (στό άσυνείδητο) μπορεί νά γίνη συνειδητό ύπό τόν όρο νά τό άρνηθοόμε. Μιά τέτοια άρνησι είναι ένας τρόπος νά γνωρίσουμε τό άπωθημένο, πού σημαίνει ότι είναι ήδη κατ ούσίαν ένα είδος άρσεως τής άπωθήσεως (των άναστολών)... Ή Ίδια ψυχολογική διεργασία παράγεται κατά τή «μαγικώ τώ τρόπω» προληπτική άποτροπή (έξορκισμό) τοΰ κακού, όταν λέμε: «Ευτυχώς πολύν καιρό έχει νά μέ πιάσει αυτή ή ημικρανία». ' Αλλά αύτό είναι ή πρώτη ένδειξη τοΰ επικειμένου παροξισμοΰ ήμικρανίας, πού τόν νοιώθουμε «ύφέρποντα», νά έρχεται (άνεπαισθήτως, θά έλεγε ό Καβάφης) καί πού δέν θέλουμε άκόμη νά τή πιστεύσουμε...». Τό ν άρνήσαι κάτι μέ τή σκέψι σημαίνει κατά βάθος: «Νά κάτι πού θά μέ βόλευε ν άπωθήσω, νά τό διώξω άπό τό μυαλό μου, γιατί δέν μπορώ ή δέν μέ συμφέρει νά τό άποκαλύψω» (πρός τό παρόν, τουλάχιστον εί ότι άφορά τόν Έτζεβίτ). Ό νοών νοείτω.* ΚΥΠΡΟΣ ΚΑΙ ΑΙΓΑΙΟ Σημείωσι *Τό μέλλον τοΰ νεότευκτου επιστημονικού κλάδου πού όνομάσθη Μελλοντολογία, δηλαδή ή επιτυχία στήν πράξι θά έξαρτηθή άπό τό κατά πόσον θά βασισθή στά δεδομένα τής Ενδομυχοψυχολογίας, στή διερεύνηση τών άσυνειδήτων κινήτρων, σάν αυτά πού άπεκαλύφθησαν στήν προκειμένη περίπτωση, άλλως κινδυνεύει νά περιπέση σέ άνερμάτιστη εικοτολογία. 191

οι α>:ηι:κι:ιι:>: του π γ χ ν μ υ ποαιιί>:λ\ου λια>: 'Η θεοποίησι τής επιστήμης καί τής τεχνολογίας στόν καιρό μας, άποδυναμώνει την αίγλη τής πίστεως μέσα στίς ρηχές καρδιές μας. Ξεθώριασεν ή λάμψη των ήθικών άρχών, πού κηρύσσει ή θρησκεία καί χάθηκεν ή ελπίδα γιά μιά ισορροπημένη κοινωνία. ΤΟΥ ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΣ κ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΊ ΔΗ ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ κατακτήσεις τοϋ άνθρώπου, πού όφείλονται όλες στην άλματώδη πρόοδο τής επιστήμης καί τής τεχνολογίας, μας χάρισαν πρωτόγνωρες ά- νέσεις στή ζωή μας καί μας εξασφάλισαν τά μέσα γιά νά άπολαμβάνουμε τή ζωή μας. Ή καταναλωτική μας κοινωνία έχει σήμερα τή δυνατότητα νά μάς προσφέρη δλα τά υλικά άγαθά, ενώ οί άγορές είναι πάντα γεμάτες άπό τά προϊόντα τής γής γιά τή διατροφή μας καί άπό κάθε είδος παραγωγής γιά τήν άνεσί μας. Χιλιάδες χέρια δουλεύουν κάθε μέρα γιά νά εξυπηρετήσουν τίς άνάγκες μας μέ άφθονία, πού ίσως ποτέ άλλοτε δέν υπήρχε σέ τόση έκτασι. Τά άεροπλάνα αύλακώνουν τούς αιθέρες σ δλα τά μήκη καί τά πλάτη τής γής, έκμηδενίζοντας τίς άποστάσεις καί φέρνοντας σέ άμεση έπαφή τούς άνθρώπους δλου τού πλανήτη. ' Ωστόσο ό άνθρωπος πού πλέει μέσα στά άγαθά τού Θεού εμφανίζεται σήμερα άνήσυχος καί ταραγμένος. Τή μεγαλύτερη κατανάλωσι έχουν σήμερα τά ήρεμιστικά φάρμακα, πού οί περισσότεροι τά χρησιμοποιούν γιά νάβρουν λίγη ώρα ύπνου. Τό άγχος έχει δημιουργήσει ένα σωρό προβλήματα φθοράς στόν οργανισμό μας. Οί ψυχίατροι βλέπουν τά ίατρεία καί τίς κλινικές τους νά γεμίζουν καθημερινά άπό άνθρώπους άπελπισμένους πού ζητάνε σωτηρία άπό τό στρέςς τής έποχής μας. Ενώ παληότερες δύσκολες κι έπικίνδυνες άρρώστειες νικήθηκαν όριστικά, καί ύπεχώ- 192 Οί πολυσύχναστες πόλεις, τά απόβλητα τών βιομηχανιών, καπνοί καί φουγάρα, τά καυσαέρια άπό τίς μηχανές, δηλητηριάζουν τήν Ατμόσφαιρα, μάς πνίγουν κάθε μέρα, δημιουργούν συνθήκες μαζικής καταστροφής. Στή φωτογραφία δεξιά, ενα παιδάκι τού Σεβέζο, τραγικό θύμα τής διοξίνης. ρησαν, νέες κάνουν τώρα τήν έμφάνισί τους, δπως τό έμφραγμα, οί καταθλίψεις, ό καρκίνος κ.λπ. πού οφείλονται στήν άγχώδη ζωή μας. Τίς άρρώστειες αυτές τίς όνόμασαν «άσθένειες τού πολιτισμού» γιατί φαίνεται πώς είναι ό φόρος πού πληρώνουμε γιά δ,τι άπολαμβάνουμε χάρις στήν πρόοδο τού αίώνα μας. Μιά ματιά στό παρελθόν Τόν παληό καιρό, πού ήταν άγνωστες οι σημερινές άνέσεις, υπήρχε μιά Ισορροπία άνάμεσα στήν έργασία καί στήν άνάπαυσι. Ό γεωργός, δ ύπάλληλος μπορούσαν νά βολεύουν έτσι τά πράγματα, ώστε καί τή δουλειά τους νά κάνουν καί τή ζωή τους νά χαίρωνται μέ τίς όμορφες γιορτές, μέ τίς οίκογενειακές συναντήσεις, μέ τίς εκδρομές στήν ύπαιθρο, μέ τή θαλπωρή φίλων καί γνωστών, μέ τίς παραδοσιακές έκδηλώσεις πού συγκέντρωναν τούς συγγενείς σ ένα σπίτι γιά νά γιορτάσουν κάποιο γεγονός. Μ ένα λόγο οί παληοί ήξεραν πώς ύπήρχε καιρός γιά δουλειά καί καιρός γιά άνάπαυσι καί ψυχαγωγία άγνή καί μετρημένη. Τήν Κυριακή θά πήγαιναν τό πρώΐ δλοι στήν Εκκλησία, μετά θά μαζεύονταν στό σπίτι γιά νά ίδωθοΰν, νά συζητήσουν καί νά χαρούν. ' Η παραδοσιακή δομή τής οίκογένειας άπαιτούσε τήρησι τής Ιεραρχίας μέσα στό σπίτι κι έξω άπ αύτό, συσπείρωσι δλων γύρω άπό τόν άρχηγό τού σπιτιού πού ήταν καί ό συνδε-

τικός κρίκος δλων, ψυχική συvεwoήσι καί συνεργασία. Τό μεσημεριανό φαγητό ήταν άληθινή μυσταγωγία, όπου δλα τά μέλη τής οίκογένειας συγκεντρωμένα γύρω άπό τόν πατέρα έκμεταλλεύονταν τήν πολύτιμη εύκαιρία. 'Ανέσεις τότε δέν υπήρχαν. Ούτε αύτοκίνητα πρόχειρα, ούτε ήλεκτρικές συσκευές, ούτε τηλεοράσεις, ούτε κεντρικές θερμάνσεις, ούτε άσανσέρ, ούτε ούρανοξύστες. 'Υπήρχαν δμως ψυχική ήρεμία, καθαρή άτμόσφαιρα καί ύγιεινό περιβάλλον, άνεσι κινήσεων, χαρά τής ζωής. Σήμερα δμως τά πράγματα άλλαξαν. Σήμερα δ άνθρωπος έγινε σκλάβος τής δουλειάς του. ' Η δράστη ριότητά του εκτείνεται βέβαια σέ πολλούς τομείς, άλλά καί οί άπαιτήσεις του πολλαπλασιάσθηκαν καί γιά νά ικανοποιηθούν άξιώνουν περισσότερο κόπο. ' Η άνάπαυσις ώρισμένες μέρες καί ώρες γιά τούς περισσότερους έγιναν πολυτέλεια, ή δουλειά δέν σταματά, δλα διαδραματίζονται μέ πρωτοφανή ταχύτητα, πασχίζουν οί άνθρωποι νά τά προλάβουν δλα καί στό τέλος έξηντλημένοι πέφτουν στά χέρια τών γιατρών ζητώντας βοήθεια γιά τήν έπανόρθωσι τής κλονισμένης, πολλές φορές άνεπανόρθωτα, υγείας των. Ή φθορά τοϋ οργανισμού μας Τό φαινόμενο μάς ενδιαφέρει άπό δύο σκοπιές. Πρώτα - πρώτα άπό τήν άποψι τής φθοράς τού άνθρώπινου όργανισμοϋ άπό τόν άπάνθρωπο τρόπο τής ζωής μας. Δέν μπορεί κανείς νά άγνοήση τις βαρειές συνέπειές της γιά τή ζωή μας. "Ανθρωποι τραυματισμένοι γίνονται αίτια δυστυχίας γιά τόν έαυτό τους καί τό περιβάλλον τους. ' Ο καθένας δημιουργεί μέσα καί γύρω του τίς προϋποθέσεις γιά τήν εύτυχία καί τήν πρόοδό του. "Ομως οί περισσότεροι δέν προλαβαίνουν νά χαροΰν τίποτε, γιατί οί άρρώστειες τών άνέσεων, οί καρδιοπάθειες, ό διαβήτης, οί ψυχονευρώσεις, τό στρέςς είναι ένας άρνητικός παράγων γιά τήν άτομική καί τήν κοινωνική πρόοδο. Γι αύτό σέ παγκόσμια κλίμακα γίνεται σήμερα πολύς λόγος γιά ποιότητα στή ζωή μας ώστε νά λυτρωθούμε άπό τό μαστίγωμα τού ίδιου μας του έαυτοΰ. "Ολοι άναγνωρίζουν πώς ό τρόπος τής ζωής μας, δπως έχει σήμερα έξελιχθή, είναι καθαρά άπάνθρωπος πού όδηγεί στήν αύτοκτονία. Τά κλουβιά άπό τό μπετόν κυριεύουν τίς πόλεις πού άρχισαν νά όνομάζωνται ήδη «τσιμεντουπόλεις». Μέ τό χάραμα τής ήμέρας άρχίζει τό άγχος. Κι' έπειτα είναι καί ή ρύπανσι τής άτμοσφαίρας, πού συζητεϊται σήμερα μέ μεγάλο ένδιαφέρον, μιά καί κινδυνεύουμε πιά άπό τόνίδιο τόν πολιτισμό μας. Τά άπόβλητα τών βιομηχανιών, οί καπνοί καί τά φουγάρα, τά καυσαέρια άπό τίς μηχανές δηλητηριάζουν τήν άτμόσφαιρα, μάς πνίγουν κάθε μέρα, λιγοστεύουν τό οξυγόνο, ρυπαίνουν τίς θάλασσες σκοτώνοντας τόν ένάλιο πλούτο, καί γενικά δημιουργούν συνθήκες μαζικής καταστροφής. Δέν πέρασε πολύς καιρός πού τά είδικά συνεργεία διεπίστωσαν πώς καί ή 'Αθήνα έχει ηύξημένο δείκτη ρυπάνσεως, πράγμα πού ά- νάγκασε τήν Πολιτεία νά πάρη ώρισμένα μέτρα γιά τήν περιστολή τού κακού. 'Αλλά τό κακό δσο περνάει ό καιρός θά μεγαλώνη καί οί κίνδυνοι γιά τήν ύγεία μας θά πολλαπλασιάζωνται. ' Ο σύγχρονός μας γάλλος νευροφυσιολόγος καί χριστιανός Παύλος Σωσάρ στό βιβλίο του «Ή χριστιανική άποστολή τού σημερινού άνθρώπου» γράφει τά έξής χαρακτηριστικά: «Ό άνθρωπος δέν πλάσθηκε γιά τήν υπερβολική αύξησι τής ραδιενέργειας, γιά τήν άναπνοή καρκινογόνων άνθρακικών καί ποικίλων τοξικών, δέν πλάσθηκε νά ρουφάη τά τοξικά υπολείμματα τών άπορρυπαντικών ή τών δηλητηριασμένων τροφών άπό έντομοκτόνα καί τοξικά προϊόντα, δέν πλάσθηκε γιά νά τρώη κρέας πού έχει παχύνει μέ άντιβιοτικά καί όρμόνες. Έ χει άνάγκη άπό ήρεμία καί σιωπή, άπό καθαρό άέρα καί φυσικές ό- μορφιές. Δέν πλάσθηκε γιά ένα κόσμο άπό μπετόν καί άπό ρομπότ, χωρίς ζώα καί φυτά. Τί θά γίνουν οί θάλασσες καί οί ποταμοί μας πού δηλητηριάζονται άπό τά βιομηχανικά υπολείμματα; Θά χρειασθή άραγε νά κλεισθή ό άνθρωπος, σάν κοσμοναύτης μέσα σ ένα τεχνητό θαλαμίσκο, πού θά τού εξασφάλιση ένα υ γιεινό περιβάλλον;» (Βλ. Ά ρχ. Ή. Μαστρογιαννοπούλου, έν ' Η άγωνία τού συγ- 193

01 ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΜΑΣ "Ολοι Αναγνωρίζουν, πώς ό τρόπος ζωής μας, όπως έχει σήμερα έξελ,ειχθή, είναι καθαρά απάνθρωπος, πού όδηγεΐ στην αύτοκτονία. Μέ τό χάραμα τής ημέρας άρχίζει τό άγχος. Στή φωτογραφία δεξιά ένα χαρακτηριστικό έργο, πού έκφράζει τήν Αγωνία τής έποχής μας. «Ή κραυγή» τού Eduard Munch. Στήν απέναντι σελίδα: Νέοι «χορεύουν» ύπό τήν επήρεια των ναρκωτικών. Αλλη μία «κατάκτηση» τοϋ πολιτισμού μας. χρόνου άνθρώπου σ. 169). "Αλλωστε είναι πρόσφατη ή τραγωδία τοΰ Σεβέζο στήν 'Ιταλία, όπου όλος ό πληθυσμός άναγκάσθηκε νά μετακινηθή γιά νά σωθή άπό τά τοξικά δηλητήρια τοΰ νέφους πού ξέφυγε άπό κάποιο εργοστάσιο τής περιοχής, ένώ πολλά θύματα παραμορφώθηκαν καί δυστυχούν. Καί στίς εφημερίδες διαβάσαμε γιά τά άποτελέσματα μιας πυρηνικής έκρήξεως πού έγινε κάπου στήν Σοβιετική "Ενωση, καί πού εξαφάνισε όλόκληρη περιοχή καί τήν βύθισε στό θάνατο καί στήν ερημιά. Δέν πρόκειται, λοιπόν, γιά παρωνυχίδα. ' Εδώ κινδυνεύουμε όλοι σοβαρά στήν υγεία καί στή ζωή μας. Καί πρέπει νά σκεφθοΰμε σωστά τί πρέπει νά πράξουμε. Ή πνευματική βλάβη Δέν είναι μόνο ή φθορά τοΰ όργανισμοΰ μας τό μοναδικό κίνητρο πού μάς ωθεί νά μελετήσουμε τό πρόβλημα. Είναι καί ή φθορά τής πνευματικής μας ύπάρξεως πού άκολουθεΐ καί πού έρχεται σάν άναγκαϊο παραπλήρωμα γιά νά όλοκληρώση τήν καταστροφή. ' Η βιομηχανοποίηση ή τεχνική, τά έπιτεύγματα, ή δουλειά στή δουλειά, όλα αύτά δέν μάς χάρισαν μόνο άνέσεις. "Αλλαξαν καί τόν τρόπο τής ζωής μας, καί τόν τρόπο τής σκέψεώς μας. Τώρα ό άνθρωπος δέν νοιάζεται γιά πνευματικούς προβληματισμούς. "Οταν τό πορτοφόλι είναι γεμάτο, όταν στό σπίτι υπάρχει τό πλυντήριο, ό θερμοσίφωνας, όταν τό αυτοκίνητο είναι παρκαρισμένο στό πεζοδρόμιο, όταν ή τηλεόρασι παίζει άκατάπαυστα, σ όποιο κανάλι κι άν έπιθυμή ό άνθρωπος, σιγά-σιγά άπομακρύνεται χωρίς νά τό καταλάβη άπό τις ζωογόνες εκείνες πηγές πού ποτίζουν καί άνδρώνουν τόν άληθινό άνθρωπισμό. "Ετσι στίς ήμέρες μας μαζί μέ τίς άσθένειες τοΰ πολιτισμοΰ, πού χτυπάνε άνελέητα τό σώμα μας, έκαμαν τήν έμφάνισί τους κι άλλες άρρώστειες, πνευματικές αύτές καί ψυχικές μέ συμπτώματα έξ Ισου άνησυχητικά καί έπικίνδυνα, πού άπεργάζονται άργά ή γρήγορα τόν πνευματικό μας άφανισμό, πού είναι μάλιστα δυνατό νά προηγηθή τοΰ φυσικοΰ θανάτου μας. Τά συμπτώματα Ή θεοποίησι τής έπιστήμης καί τής τεχνολογίας στόν καιρό μας, άποδυνάμωσε τήν αίγλη τής πίστεως μέσα στίς ρηχές καρδιές μας. Ξεθώριασεν ή λάμψις τών ήθικών άρχών, πού κηρύσσει ή θρησκεία καί χάθηκεν ή ελπίδα γιά μιά Ισορροπημένη κοινωνία. Μαζί μέ τό άγχος αύξάνεται κάθε μέρα τό αίσθημα τής άνεστιότητος καί άνασφαλείας. Ένώ παράλληλα φαινόμαστε κάθε μέρα καί πιό κουρασμένοι, καί πιό άπογοητευμένοι άπό τόν τρόπο τής ζωής μας. Διώξαμε μακρυά τήν είκόνα 194 τοΰ Θεοΰ καί ζητήσαμε αύτονομία καί άνεξαρτησία άπό τά δεσμά τής πίστεως. Καί βρεθήκαμε μιά μέρα δεμένοι χειροπόδαρα άνίσχυροι γιά κάθε ελευθερία. Ή πιστή δούλεψί μας στόν κόσμο τών φαινομένων μάς έρριξε σέ ένα άληθινό κυκεώνα, όπου παρασυρθήκαμε, πιστεύοντας πώς θά βρήσκαμε άνακούφισι καί βρήκαμε σύγχυσι. ' Η πνευματική αύτή σύγχυσι είναι τό γνώρισμα τής έποχής μας. "Ολοι ζητούν σήμερα νά βροΰν, όλοι είναι κυνηγοί καί όλοι μένουν μέ τά χέρια άδεια καί τίς ψυχές καρτερικές. Οί νέοι ζητούν τό άπόλυτο καί συνεχώς άπελπίζονται. Τρέπονται πρός τόν χιππισμό, τά κοινόβια, τόν άναρχισμό, τόν μηδενισμό. Καί άπό παντού άπογοητεύονται. Οί ώριμοι ζητοΰν χαρά, εύτυχία, πρόοδο, γαλήνη καί είρήνη. Καί συνειδητοποιούν κάθε μέρα καί περισσότερο τή χίμαιρα τών άναζητήσεών τους. Γενικά έχουμε συμπτώματα άποπνευματοποιήσεως τοΰ άνθρώπου. Κι όλα αύτά σέ μιά εποχή πού τόσος θόρυβος γίνεται γιά τό μεσουράνημα τής άνθρώπινης άξίας. Στ άλήθεια ή τραγικότητα τών συγχρόνων μας είναι πολύ αίσθητή. Καίή συνέπειά της είναι πώς ή ταχύτητα καί ή παραζάλη τής ζωής έξώκειλαν τό σκάφος τής ζωής τους κι ώ- δήγησαν τούς άνθρώπους έξω άπό τόν έ- αυτό τους, τή φύσι καί τό Θεό. Τήν άφύσικη ζωή μας τήν πληρώνουμε μέ τίς άσθένειες πού είπαμε. Καί τήν άπομάκρυνσί μας άπ τό Θεό, μέ τό άγχος καί τήν άνασφάλεια, μέ τήν άπιστία μας καί τόν υλισμό μας. Καί δέν θά ξαναβροΰμε τήν ή- συχία καί γαλήνη μας, άν δέν άλλάξουμε τρόπο ζωής, κι' άν δέν άναγνωρίσουμε τά λάθη μας. Είναι εύχάριστο ότι στίς μέρες μας, περισσότερο έξω, οί άνθρωποι άρχίζουν νά συνειδητοποιούν αύτή τήν άνάγκη. Σέ συνέδρεια καί συγκεντρώσεις γίνεται πολύς λόγος γιά άνακατάταξι τής ζωής μας, γιά μετάνοια καί επιστροφή. "Ολοι μιλούν γιά φυσική ζωή, γιά έξοδο στήν ύπαιθρο, γιά θεραπεία τών νευρώσεων, γιά έξάλειψι τού άγχους, γιά άνεύρεσι τής είρήνης. Καί σχεδόν όλοι βλέπουν τήν θεραπεία στήν έπάνοδο τού άνθρώπου στήν άρχική του φύσι, τότε πού ήταν πιό κοντά στό Θεό, πιό κοντά στή φύσι. Κι έδώ στήν πατρίδα μας άκούονται τέτοιες φωνές, πού δείχνουν πώς άρχισε ό σωτήριος προβληματισμός, πού θά μάς όδηγήση στή λύσι τού δράματος καί θά μάς έξασφαλίση όχι μόνο άνθρωπινώτερους όρους διαβιώσεως, άλλά καί πνευματικώτερες συνθήκες γιά έξέλιξι. «"Οσο πλησιάζουμε στά τέλη τοΰ 20οΰ αίώνος μπορούμε είλικρινά νά διπιστώσουμε ότι ή έπιστημονική πρόοδος υποδουλώνει τόν άνθρωπο, τόν άπαλλοτριώνει καί τόν έξευτελίζει. Τό έμψυχο γίνεται σκλάβος τοΰ άψύχου. Ό άνθρωπος ζή κατά ένα ποσοστό μέσα στήν εύημερία, χωρίς ψυχική είρήνη καί έσωτερική γαλήνη. Περίμενε ότι ή έπιστήμη θά τού γέμιζε τό κενό καί βλέπει ότι τό κενό γίνεται πιό όδυνηρό σέ πολλές ψυχές. Περίμενε ή ποικίλη πρόοδος νά τού έξασφαλίση τήν είρήνη άνάμεσα στούς άνθρώπους καί άνάμεσα στούς λαούς, καί όμως ζή μέσα σέ ποικίλες συγκρούσεις καί κάτω άπό συνεχή άβεβαιότητα, μέ τοπικούς πολέμους καί μέ τήν άπειλή νά έκραγή ό τρίτος παγκόσμιος πόλεμος» ( Ί. 'Αλεξίου Ένώ ό 20ός αιώνας φεύγει). Τό άδιέξοδο Μέ ένα λόγο φθάσαμε σ ένα άδιέξοδο μέ τραγικές διαστάσεις. Ή βιομηχανική έπανάστασις γιά τήν άπελευθέρωσι τοΰ άνθρώπου άπό τή φτώχεια καί τή στέρησι δέν άφησε περιθώρια γιά τήν ίκανοποίησι τών πνευματικών μας άναγκών. Βέβαια πολλοί σήμερα είναι ευχαριστημένοι γιατί ά- πολαμβάνουν τά άγαθά τού πολιτισμού. Καί παραβλέπουν τά δεινά, κυρίως τά πνευματικά πού σωρεύονται μέρα τή μέρα. Κι εκείνοι πού διαμαρτύρονται γιά τή ρύπανσι τής άτμοσφαίρας, τό κάνουν πιό πολύ άπό ένδιαφέρον γιά τή θνητή ζωή τους καί λιγώτερο άπό πνευματικά κίνητρα γιά τή σωτηρία τού άνθρώπου άπό τόν ψυχικό άφανισμό. 'Ωστόσο έμείς άνησυχούμε περισσότερο γιά τίς πνευματικές συνέπειες τής ζωής πού κάνουμε καί λιγώτερο γιά τίς βιολογικές της επιπτώσεις, πού είναι κι' αύτές σοβαρές καί έπικίνδυνες. *Η πνευματική ζημιά είναι αύτή πού όδηγεΐ στό άδιέξοδο καί μποτιλιαρίζει τή ζωή μας, μεθοδεύοντας τούς άδυσώπητους νόμους

τής φθοράς. «Ποιό είναι τό άποτέλεσμα των Εξελίξεων αύτών πού τελικά ώδήγησαν στή δημιουργία τής λεγομένης «καταναλωτικής κοινωνίας;», διερωτάται ό Στέλιος Άρτεμάκης. Καί άπαντά ό "ίδιος: «Ή περιπλοκή τοΰ άνθρώπου μέσα σ ένα άνεμοστρόβιλο άπαιτήσεων, πού δταν Ικανοποιηθούν, δημιουργούν νέες άπαιτήσεις, οί όποιες πολλαπλασιάζονται διαρκώς. Διευρύνονται, βαθαίνουν, όξύνονται. "Ετσι δέν μένει πιά καιρός γιά τίποτε άλλο, παρά γιά ένα Εντατικό άγώνα άντιμετωπίσεως των Ολικών μας αίτημάτων. Οί Εξαιρέσεις δέν άνατρέπουν τήν κατάστασιν αύτήν μέσα στήν όποιαν τά άτομα μεταμορφώνονται σέ μηχανές, οί όποιες δουλεύουν σ ένα σύστημα Εξοντωτικής Οπερπαραγωγής καί 0- περκαταναλώσεως. Τό νόημα τής καταστάσεως αύτής είναι πολύ άπλό. Ή βιομηχανική Επανάστασις τού 19ου αίώνα καί ή μοιραία προέκτασίς της στή δημιουργία τής «καταναλωτικής κοινωνίας» τού 20ού αίώνα κατέβασαν άναγκαστικά τόν άνθρωπο. Ά - νατοποθέτησαν τό βλέμμα του άπό τά άνω στά κάτω. Έμείωσαν τήν πνευματική του διάθεσι καί τήν ήθική του εύαισθησία. Τόν έκαμαν άγριο στίς Εκδηλώσεις του. Έπιλήσμονα τών ύποχρεώσεών του γιά τήν διάσωσι τού καλώς Εννοουμένου άνθρωπιστικού πολιτισμού γιά τόν όποιον θυσιάσθηκαν τόσες ώραΐες προσωπικότητες» (Στ. Άρτεμάκη: «Ή μεγάλη νύχτα» τού πολιτισμού καί τού άνθρώπου) Τό φάρμακο Οί άσθένειες τού πολιτισμού μας χρειάζονται ώρισμένη θεραπευτική άγωγή. Καί αύτή πρέπει έγκαίρως νά τεθή σέ Εφαρμογή γιά νά προλάβη μεγαλύτερο κακό καί νά όδηγήση στήν άνακούφισι τού πάσχοντος. Καί τό φάρμακο είναι ένα: ή Επιστροφή στίς πηγές καί στίς εύλογημένες καταβολές τής ζωής μας. Χωρίς αύτό νά σημαίνει άπάρνησι τών τεχνολογικών μας κατακτήσεων, μπορεί νά Ερμηνευθή σάν προσπάθεια άρμονικής συνυπάρξεως τών άγαθών τού πολιτισμού μέ τίς πνευματικές μας άνησυχίες. Καί ή συνύπαρξις αύτή προϋποθέτει σωστή άξιολόγησι τών άναγκών μας, μεθόδευσι τής ίκανοποιήσεώς των κατά σύμμετρον τρόπον καί προτεραιότητα στίς πνευματικές μας άναζητήσεις. Σήμερα ό άνθρωπος άφησε νά τόν καταβροχθίση τό τέρας πού λέγεται καταναλωτική κοινωνία. "Ολα πρός μιά θεότητα στρέφονται, τήν κοιλιά καί τήν άνεσι. Αύτό πρέπει ν άλλάξη. Πρέπει νά κυριαρχήσουμε στίς άπαιτήσεις καί νά τίς ιεραρχήσουμε. Θ' άρχίσωμε άπό τά πνευματικά καί θά παραδεχθούμε τήν άναγκαιότητά τους γιά τή ζωή μας. "Ανθρωπος χωρίς πνευματικούς προβληματισμούς, παύει νά είναι στήν ούσία άνθρωπος. Τό άγχος καί οί νευρώσεις θά νικηθούν, άν ζήσουμε πιό κοντά στή φύση καί πιό κοντά στόν Εαυτό μας. "Αν άφήσουμε διεξόδους στό μυαλό καί στήν καρδιά μας. "Αν διαθέσουμε χώρο γιά τόν θεό μέσα μας. Ή βουλή τοΰ Θεοΰ ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΜΑΣ Ό Θεός μάς έπλασε γιά ν άπολαμβάνουμε τά άγαθά τής γής, πού είναι τόσο άφθονα καί τόσο ώραΐα. Θέλησε νά ζούμε ήρεμα, μέ Εσωτερική γαλήνη, όμορφα καί άγαπημένα. Θέλησε άκόμη νά νοιώσουμε μέσα μας τήν ίκανοποίησι πού νοιώθουν τά παιδιά δταν είναι κοντά στόν πατέρα τους. Γι αύτό καί φύτεψε μέσα μας τό έντονο θρησκευτικό συναίσθημα, πού μάς ώθεΐ νά πλησιάσουμε τό θεό καί νά ζήσουμε κοντά του. Αύτή ήταν καί είναι ή βουλή τού Θεοΰ. Κάθε παράβασίς της άπό μέρους μας φέρνει καταστροφή καί θάνατο. Καί αύτή τήν τιμωρία πληρώνουμε σήμερα. "Οσο πιό γρήγορα τό άντιληφθοΰμε τόσο καλύτερα γιά μάς θά είναι. Στήν Ά γ. Γραφή είναι γραμμένο πώς «οΰκ Επ' άρτψ μόνω ζήσεται άνθρωπος άλλ' Επί παντί ρήματι Εκπορευομένω διά στόματος Θεού» (Λουκ. δ, 4). Τό νόημα είναι πώς ό άνθρωπος δέν πρέπει νά στηρίζη τά πάντα στή ζωή του στίς υλικές άπολαύσεις καί άνέσεις, γιατί αύτές μόνες δέν καταξιώνουν τήν ϋπαρξί του. Παράλληλα όφείλει νά άκούη τί λέει ό Θεός γιά κάθε ζήτημα, ώστε νά συμμορφώνεται μέ τό θείο θέλημα. Αύτός είναι ό χρυσός κανόνας γιά τήν εύτυχία μας πάνω στή γή. Ούτε άρνησις τού πολιτισμού, ούτε περιφρόνησις τού Θεού. ' Η άρνησις τοΰ πολιτισμού θά μάς έφερνε πίσω καί θά μάς στερούσε άπό άγαθά πού τά έχουμε άνάγκη καί πού τό μυαλό μας δώρο τοΰ θεού Επινόησε. "Αρνησις όμως τού Θεού θά μάς προσκολλούσε στήν ύλη καί θά μάς ώδηγούσε στό άδιέξοδο, πού ούσιαστικά θά ήταν γιά όλους μας ύποδούλωσι στά πάθη δηλ. δυστυχία καί θλίψι. Πληρώνουμε σήμερα βαρύ τίμημα μέ τίς άρρώστειες τού πολιτισμού γιά τήν άποστασία μας άπό τό Θεό. Μιλάμε γιά εύημερία καί οικονομική πρόοδο, γιά σχέδια άναπτύξεως, γιά έκβιομηχάνισι, γιά άφθονία. Καί δέν μιλάμε γιά ήθικότητα καί Εξανθρωπισμό μας, γιά ποιότητα τής ζωής μας, γιά καρδιά καί ψυχή. Μέ τόν τρόπο αύτό Επιβεβαιώνουμε τήν Ενοχή μας καί πέφτουμε μόνοι μας στήν παγίδα πού μάς έστησε ό τρόπος τής ζωής μας. Τό συμπέρασμα βγαίνει μόνο του. "Αν θέλουμε νά γλυτώσουμε άπό τήν άγχώδη ζωή μας, νά άποφύγουμε τίς ψυχικές καταπιέσεις, νά άπαλλαγούμε άπό τίς νευρώσεις, είναι καιρός νά καταλάβουμε πώς μάς χρειάζεται τό πνεύμα, ή πνευματικότητα, ή άλήθεια τού Θεού. Κοντά στό Θεό θά ξαναβρούμε τόν χαμένο Εαυτό μας. Στήν πίστι θά βρούμε καί τήν Ελπίδα πού όμορφαίνει τή ζωή μας καί χαλυβδώνει τίς δυνάμεις μας. Καί θά συνεχίσουμε τήν άνηφορική μας πορεία. Καμμία άλλη διέξοδος δέν άπομένει. "Ολα τά άλλα δοκιμάσθηκαν καί άπέτυχαν. Τήν άπαραίτητη Ισορροπία στή ζωή μας Εξασφαλίζει μόνο ό όμαλός ψυχικός μας βίος, πού κι αύτόν μάς τόν Εξασφαλίζει ή άλήθεια τού Θεού. "Οταν ό διάσημος βιολόγος Ά λ. Καρέλ έγραφε πώς «δταν δής άσθενή προσευχόμενον, έλπιζε είς ταχεϊαν άνάρρωσιν» αύτή τήν άλήθεια είχε στό νού του. Καιρός νά τήν παραδεχθούμε όλοι μας καί νά τήν άγκαλιάσουμε θερμά. Οί άσθένειες τού πολιτισμού μας κρούουν συναγερμό. 195

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Η ΑΥΞΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΟΣ Ή άστυνομία πρέπει νά μπορεί συνεχώς νά προσαρμόζεται στήν εγκληματικότητα πού κυνηγά καί πού μέ τήν σειρά της εξελίσσεται σύμφωνα μέ τήν έξέλιξι τής κοινωνίας. 'Όμως ποτέ μέχρι σήμερα ή κοινωνία δέν είχε τόσο άπότομα άλλάξει. Ό λ ε ς οί αρχές μας άνετράπησαν. ' Επομένως καί τής άστυνομίας. ΤΟ ΟΛΟ καί αύξανόμενο ποσοστό τής Εγκληματικότητος στήν Εποχή μας Εχει άρχίσει νά άπασχολή σοβαρά τίς άρχές όλων σχεδόν των χωρών. Στήν Γαλλία, π.χ., μετά τά τελευταία γεγονότα πού παρατηρήθηκαν Εκεί ή άπαγωγή τού βαρώνου Άμπαίν οί είδικοί άχισαν νά προβληματίζωνται. Τό κοινό άνησυχεΐ. 'Η βία παίρνει διαστάσεις πού ήταν άγνωστες μέχρι σήμερα. Σύμωνα μέ τούς υπολογισμούς πού Εγιναν στήν Γ αλλία, Ενας Γ άλλος στούς 25 πέφτει θύμα Ενός Εγκλήματος. Τί κάνει, όμως, ή άστυνομία; Αν Εξετάση κανείς τά άρχεΐα τής άστυνομίας τών διαφόρων μεγαλουπόλεων θά δή ότι σέ κάθε μία άπό αύτές διαπράττονται έτησίως Εκατομμύρια Εγκλήματα: φόνοι, Ενοπλες ληστείες, άπαγωγές, τραυματισμοί, κλοπές, άπάτες, βιασμοί, παιδοκτονίες καί άλλα άμέτρητα άπλούστερα άδικήματα, όπως π.χ. κλοπές αύτοκινήτων καί δικύκλων. Τό πλέον άνησυχητικό, όμως είναι ότι Εδώ καί άρκετά χρόνια τά Εγκλήματα αυτά συνεχώς αυξάνονται μέ ρυθμό μάλιστα τρομακτικό. Οί είδεχθεΐς φόνοι π.χ. αύξάνονται κατά 20% έτησίως. μέσα στά δεκαπέντε τελευταία χρόνια οί Ενοπλες ληστείες αύξήθηκαν περίπου κατά 3000% οί διαρρήξεις κατά 300% καί οί κλοπές αύκοκινήτων κατά 400%. Σύμφωνα μέ τούς τελευταίους υπολογισμούς τό «ποσοστό τής Εγκληματικότητος» πού υπολογίζεται μέ τήν διαίρεση τοΰ άριθμοϋ τών κατοίκων κάθε χώρας μέ τόν άριθμό τών Εγκλημάτων άνέρχεται άπό 16,32 τοϊς χιλίοις στήν Γαλλία, άπό 5 στήν Ισπανία, στό 9,73 στίς Κάτω Χώρες, στό 12,23 στήν Ιαπωνία καί στό 24,57 στόν Καναδά. Στήν Ιταλία, παρ' όλο πού τώρα 196 τελευταία Εχει ξεσπάσει Ενα κύμα βίας, δέν είναι παρά 32,65. Ασφαλώς τό ποσοστό τής Εγκληματικότητος στίς * Ηνωμένες Πολιτείες είναι κατά πολύ άνώτερο, φθάνει τό 50 τοίς χιλίοις καί στήν ευτυχισμένη Σουηδία τό 85. Έάν τώρα ύπολογίσουμε τό ποσοστό αύτό στίς μεγάλες πόλεις Εχουμε 102 τοϊς χιλίοις στό Παρίσι, 19 στό Τόκιο, 5 στήν Μαδρίτη, 56 στήν Βιέννη, 71 στήν Ρώμη καί 78 στίς Βρυξέλλες. Μέσα καταπολεμήσεως Πρίν θίξουμε τό θέμα αύτό θά πρέπει νά άνοίξουμε μία μεγάλη παρένθεσι καί νά Εξετάσουμε τό ζήτημα άπό κοινωνικής άπόψεως. Είναι τής μόδας τόν τελευταίο καιρό νά άποδίδουμε τήν άνοδο τής Εγκληματικότητας στήν «φθοροποιό» κοινωνία μας καί νά παρουσιάζουμε τούς Εγκληματίες σάν... θύματα. Βεβαίως Ενας άριθμός άπό αύτούς είναι τά «βερεσέδια» τής κοινωνίας πού ζοϋμε Εμείς οί δυτικοί, άλλά άπό τό σημείο αύτό μέχρι τοΰ νά ίσχυρισθοΰμε ότι «άλλού» (στά σοσιαλιστικά δηλαδή καθεστώτα) δέν υπάρχει τόση έγκληματικότης είναι μεγάλο λάθος. Οί Σοβιετικοί δέν δημοσιεύουν στατιστικά στοιχεία γιά τήν Εγκληματικότητα τής χώρας τους όμως, τελευταία Εζήτησαν άπό τούς δυτικούς ειδικούς, μέσω τών Άνατολικογερμανών φίλων τους, συμβουλές πού άφοροϋν τήν καθαρώς άστυνομική τεχνική κατά τής Εγκληματικότητας καί συγκεκριμένα στήν καταπολέμησι τών ληστρικών συμμοριών. Πράγμα πού μάς πείθει δτι δ «σοσιαλιστικός παράδεισος» στόν τομέα αύτό δέν διαφέρει άπό τόν Δυτικό. Έ φ ' δσον, λοιπόν, μέ τό νά Επιτίθεται κανείς κατά τής «φθοροποιού» κοινωνίας δέν βελτιώνεται καθόλου ή κατάστασις, δέν μάς μένει παρά τό νά Επιστρέφουμε στίς «ώραίες καί παλιές μεθόδους» δηλαδή στήν άστυνομία. Τό μόνο φάρμακο αύτή τή στιγμή κατά τού Εγκλήματος, είναι οί άστυνομικοί.

"Ολα αύτά δίνουν μία κάπως μπερδεμένη είκόνα: άπό τήν μία πλευρά αύτή ή ίδια ή άστυνομία πρέπει νά έκτελή καθήκοντα, τίς περισσότερες φορές, τελείως διαφορετικά άπό τήν άλλη, οί άστυνομικοί στήν έκτέλεσι των καθηκόντων τους βρίσκονται συχνά ΰπό τάς διαταγάς εντελώς διαφορετικών άρχών έφ' όσον, άν καί είναι υπάλληλοι του υπουργείου Δημοσίας Τάξεως, «έργάζονται» καί γιά τά υπουργεία Δικαιοσύνης καί Εθνικής Άμύνης. Πώς γίνεσαι αστυνομικός Σέ όλα περίπου τά μέρη τοΰ κόσμου ή διαδικασία είναι σχεδόν ή ίδια. Μπορεί βέβαια νά άρχίσει κανείς τήν καριέρρα του μέ τό νά καταταγή στό σώμα σάν άπλός άστυφύλακας μέ τήν έλπίδα πώς κάποια ήμέρα θά γίνη διευθυντής άστυνομίας. Μπορεί καί νά συμβή κάτι τέτοιο άλλά σέ έξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις. Κανονικά γιά κάθε βαθμίδα υπάρχει καί διαφορετική έκπαίδευσις. Γιά νά καταταγή βεβαίως κανείς στήν άστυνομία θά πρέπει νά έχη μία ώρισμένη ήλικία, ένα ώρισμένο ύψος, άρτια σωματική διάπλαση άθλητικές Ικανότητες. Γιά τούς άνώτερους άξιωματικούς υπάρχουν άνώτατες σχολές Χωροφυλακής καί Άστυνομίας. "Ομως παρ όλη τήν όλο καί άρτιώτερη έκπαίδευσι τών άστυνομικών ή έγκληματικότης συνεχώς αύξάνεται. Γιατί όμως; Συχνά στήν εποχή μας κατηγορούν τήν άστυνομία γιά άνικανότητα καί όμως οί σημερινοί άστυνομικοί καταφέρνουν νά διαλευκάνουν σχεδόν τίς περισσότερες υποθέσεις. Τήν κατηγορούν άκόμη γιά «βαναυσότητα» όμως καί πάλι οί άστυνομικοί είναι οί πρώτοι πού άναγνωρίζουν ότι ή βαναυσότης είναι άπαράδεκτη. Στήν Γαλλία π.χ. υπάρχει ειδική ύπηρεσία άστυνομικής Έ - πιθεωρήσεως πού άσχολεϊται μέ ζητήματα πειθαρχικής φύσεως. Δύο χιλιάδες άστυνομικοί περνούν κάθε χρόνο άπό αυτό τό εσωτερικό «δικαστήριο». Καμμιά άλλη διοίκηηις δέν είναι τόσο αυστηρή άπέναντι τών άνθρώπων της όσο ή άστυνομία πού ενάγει έτησίως τό 2% τών υπαλλήλων της. Κάθε άστυνομικός καί γιά τό μικρότερο παράπτωμα άκόμη κι' άν αύτό υπάγεται στήν ιδιωτική του ζωή περνά άπό πειθαρχικό συμβούλιο: παράβασι τού κώδικος κυκλοφορίας, σκανδαλώδη Ιδιωτική ζωή, άπλήρωτα χρέη κ.λπ.. Τά 80% τών «ύποθέσεων» αυτών καταλήγουν σέ μιά άπλή έπίπληξι πού όμως μένει στόν φάκελλο τού άστυνομικού. Καί όλοι είναι σύμφωνοι μέ τά μέτρα αύτά γιατί ό άστυνομικός είναι σάν τήν γυναίκα τοΰ Καίσαρα. Δέν πρέπει μόνο νά είναι άψογος άλλά καί νά τό δείχνη. Τά σφάλματα "Ομως οί άστυνομικοί είναι όπλισμένοι καί τά σφάλματα δέν άργοΰν νά γίνουν. Ά ν σέ κάποια συμπλοκή μέ κακοποιούς χτυπηθούν άθώοι πολίτες κατά λάθος ό κόσμος δέν συγχωρεί. Εάν κάποιος άστυνομικός άδειάση τό περίστροφό του σέ κάποιο κλέφτη ή κοινή γνώμη καταδικάζει. "Ομως είναι γεγονός ότι όταν ό άστυνομικός έχη νά συλλάβη κάποιο ληστή παίζει μέτήν ζωή του. Θά πρέπει άκόμη νά παραδεχθούμε ότι εκείνος πού θά λάβη μέρος σέ μιά ένοπλη ληστεία ξέρει τί κίνδυνο διατρέχει. Αυτός είναι ό κανόνας τού παιχνιδιού πού ό ίδιος ό ληστής άρχίζει άφού πρώτος αύτός «τραβά» τό όπλο. Σήμερα όμως υπάρχει δυστυχώς ή τάσις νά ή- ρωποιή ό κόσμος τούς δράστες μιας ληστείας Ιδίως όταν σκοτωθούν. Μέχρι πότε όμως θά συμβαίνει αύτό; Χρειάζεται ψυχραιμία "Ενας καλός άστυνομικός άποφεύγει τούς πολλούς πυροβολισμούς γιά νά κάνη καί οικονομία στίς σφαίρες του, έφ όσον ή ύ- πόθεσις δέν έχει τελειώσει. ' Η χρήσις τού ρεβόλβερ δέν είναι καθόλου εύκολη. 'Υπάρχουν σκοπευταί έξαίρετοι στά σκοπευτήρια όταν όμως αύτοί οί ίδιοι βρεθούν σέ μιά πραγματική άστυνομική έπιχείρησι γίνονται δημόσιοι κίνδυνοι καί αύτό δέν μπορούν νά τό ξέρουν παρά μόνο μέ τήν πείρα. Γεννάται λοιπόν τό έξής έρώτημα: μήπως δέν θά πρέπει οί άστυνομικοί νά όπλοφο- Είς τήν άπέναντι σελίδα έπάνω: Ό Τήοντορ Μπάντυ. Είναι ύποπτος γιά τήν δολοφονία 36 φοιτητριών, τίς όποιες έβίασε καί tv συνεχεία έσκότωσε. Κάτω: Συνηθισμένο «φαινόμενο» σ ολόκληρο τόν κόσμο. Σύγκρουσι άναρχικών μέ αστυνομικούς. "Ενα ακόμα «στιγμιότυπο» άπό τό κύμα βίας, πού μαστίζει τήν Ιταλία. Ό Ρικάρδο Πάλμα, σύμβουλος τοΰ Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου τής Ιταλίας, νεκρός, θϋμα τών «Ερυθρών Ταξιαρχιών». ρούν κατά τό βρεταννικό σύστημα; (έξυπακούεται βέβαια ότι θά επιβάλλεται θανατική ποινή γιά κάθε δολοφόνο άστυνομικού). Τό θέμα αύτό έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις. Συλλήψεις άθώων Ά λλη κατηγορία πού διατυπώνεται έ- ναντιον τής άστυνομίας είναι τά σφάλματα πού γίνονται καμμιά φορά μέ τίς συλλήψεις άθώων. Είναι γεγονός ότι πολύ συχνά οί άστυνομικοί πιεζόμενοι άπό τούς ύπευθύνους (πολιτικά πρόσωπα) πού βιάζονται νά ικανοποιήσουν τήν κοινή γνώμη προβαίνουν σέ σπασμωδικές κινήσεις. Ποιοι είναι όμως οί υπαίτιοι; Τέλος ένα άκόμη σοβαρό θέμα σήμερα είναι ή έξέλιξις τών σχέσεων άστυνομίας καί δικαιοσύνης. Πρόκειται γιά ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα. Οί άστυνομικοί σάν διώκτες τού εγκλήματος είναι άμείλικτοι. Ή δικαιοσύνη άφ ένός μέν πρέπει νά είναι πιό γαλήνια καί άφ' έτέρου δέν είναι δυνατόν νά μένη άμέτοχη στήν όλο καί περισσότερο φιλελεύθερη έξέλιξι τής κοινωνίας. Δηλαδή, ό άστυνομικός πρέπει σήμερα νά πολεμά όλο καί περισσότερο άνελέητα τούς έχθρούς τής κοινωνίας ένώ οί δικασταί, 197

Η ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΣ Άπό τήν απαγωγή τοΰ Άλντο Μόρο. Σκεπασμένο μέ σεντόνι τό πτώμα ενός από τούς πέντε άστννομικούς. κάτω άπό τήν πίεσι της κοινής γνώμης πρέπει νά δείχνουν όλο καί μεγαλύτερη κατανόησι. "Ολοι οί άστυνομικοί έχουν στά συρτάρια τους φακέλλους εγκληματιών γιά τήν σύλληψι τών όποιων έδαπάνησαν όλόκληρους μήνες πού καταδικάσθηκαν σέ ποινές συχνά έλαφρές, πού άποφυλακίσθηκαν προτού λήξη ή ποινή τους, γιατί έπέδειξαν καλή διαγωγή καί πού καταζητούνται καί πάλι γιατί ύπέπεσαν σέ νέα παραπτώματα. Είναι άλήθεια δτι κατά κανόνα ή σχεδόν κατά κανόνα, ό άστυνομικός δέν πιστεύει ότι ένας έγκληματίας μπορεί νά έπιστρέψη στόν ίσιο δρόμο ένώ ένας δικαστής όφείλει νά τό πιστεύη. Έ ξ άλλου ό άστυνομικός εργάζεται συχνά μέ τίς υποψίες πράγμα πού δέν συμβαίνει μέ τόν δικαστή. "Ετσι ό νόμος μέν έπιτρέπει στούς άστυνομικούς νά συλλαμβάνουν τούς γκάγκστερ πού έτοιμάζουν κάποιο κόλπο όμως ποτέ ή σχεδόν ποτέ οί δικασταί δέν στηρίζουν κατηγορία έναντίον τους, γιατί ή παράδοσις θέλει νά μήν τιμωρείται κάποιος παρά γιά κάτι πού έχει διαπράξει. Ελπίζουν 'Εάν πέντε γνωστοί εγκληματίες όπλισμένοι σάν άστακοί βρεθούν εμπρός σέ κάποια τράπεζα, υπάρχει πάντα ή έλπίδα, τήν τελευταία στιγμή νά μετανοιώσουν καί νά μήν κάνουν τίποτα. Οί άστυνομικοί δέν τό πιστεύουν, οί δικασταί όμως τό ελπίζουν. Αύτή, ή διαφωνία μπορεί νά έχη σοβαρές συνέπειες. Γίνεται άφορμή νά άφήνουν οί άστυνομικοί καμμιά φορά τούς 198 έγκληματίες νά διαπράττουν τό έγκλημα καί νά τούς συλλαμβάνουν έπ αύτοφώρω παρ όλο πού γνωρίζουν άπό πρίν όλες τους τίς κινήσεις. Κι αύτό γιά νά μή δοΰν τούς έγκληματίες μετά άπό μικρό διάστημα πάλι ελεύθερους μέ τήν κατηγορία άπλώς τής όπλοφορίας. Ιδού λοιπόν ένα θέμα πού θά πρέπει πολύ νά συζητηθή. ' Η Αστυνομία σήμερα πρέπει νά άσχοληθή σοβαρά μέ τό μέλλον της. "Αλλοτε έλεγαν: «Ό καλύτερος τρόπος γιά νά άντιμετωπίση κανείς τήν εγκληματικότητα δέν είναι τό νά διαθέτη αστυνομικούς εγκεφάλους τής περιωπής τοΰ Μαιγκρέ, άλλά άστυφύλακες παντρεμένους μέ γυναίκες θυρωρούς ή άστυφύλακες πού συχνάζουν στά καφενεία τής γειτονιάς». Καί είχαν νά διηγηθοΰν πάμπολες ύποθέσεις, όπου κάποιος γείτονας παραξενεύτηκε άπό τό καινούργιο άμάξι τού ένοικιαστοΰ τοΰ πέμπτου ή άπό τόν θόρυβο κάποιου βαρέος φορτίου πού μετακινούσε ό διπλανός του τήν νύκτα: πληροφορίες πού έβαλαν τά λαγωνικά στά ίχνη τού εγκληματία. Είναι γεγονός ότι ό καλύτερος σύμμαχος τής άστυνομίας είναι ό πληροφοριοδότης. Γι αύτό τόν σκοπό δέν έχει παρά νά διαθέτη κοινούς άστυφύλακες σχεδόν παντού. Γιά τίς μεγάλες βέβαια ληστείες υ πάρχουν οί πραγματικοί πλέον πληροφοριοδότες, πού άνήκουν στό περιβάλλον τοΰ υποκόσμου. "Ολα αύτά είναι καλά, μέ μία όμως παρατήρησι. Σήμερα δέν υπάρχουν πιά γειτονιές όπου όλοι γνωρίζουν ό ένας τόν άλλο, καφενεδάκια καί ύποπτα στέκια. Ή άστυνομία έχει χάσει τά νερά της στίς μεγάλες πόλεις, όπου κανείς δέν ξέρει κανέναν, όπου τό έμπορικό τής γειτονιάς παρεχώρησε τήν θέσι του στό μεγάλο σούπερ μάρκετ καί όπου δέν υπάρχουν πιά στέκια άνθρώπων τού υποκόσμου. Στήν περίπτωσι π.χ. μιάς μεγάλης ένοπλης ληστείας, οί άστυνομικοί ξεκινούσαν κατά τά 90% τών περιπτώσεων άπό κάποιον πληροφοριοδότη. Μέχρι τώρα ήξεραν ποιοι ήσαν περίπου ικανοί γιά κάποια τέτοια έπιχείρησι. Δέν είχαν λοιπόν παρά νά καταφύγουν στήν πληροφορία. Οί ερασιτέχνες αύξάνονται Σήμερα, ό όποιοσδήποτε μπορεί νά ληστεύση μιά τράπεζα. "Εχουμε άπειρα παραδείγματα. "Ενας φοιτητής, δύο υπάλληλοι, τρεις άνεργοι εργάτες, πέντε άλλοδαποί. "Ολοι μπορούν νά έπιτεθούνστόν ταμία καί νά συλλάβουν όμήρους. Γιά τήν άστυνομία όλα άλλάζουν. Κατ άρχήν οί «ερασιτέχνες» είναι πολύ πιό επικίνδυνοι άπό τούς έγκληματίες. ' Ο πραγματικός γκάγκστερ γνωρίζει τόν κώδικά του: ξέρει ότι ποτέ δέν πυροβολεί κανείς αστυνομικό καί έπί πλέον δέν πανικοβάλλεται. "Αν άποτύχη, «συνηθισμένα τά βουνά άπ τά χιόνια». Ό άρχάριος όμως εννοεί νά μή συλληφθή, είναι λοιπόν ικανός γιά όλα, δηλαδή δέν ύπολογίζει τίποτα. Ακόμη ή έρευνα γίνεται πολύ πιό δύσκολη. Πού νά ψάξη κανείς; Ό δολοφόνος δέν είναι πιά μέσα στό άκουάριουμ, άλλά στόν ώκεανό. ' Η άστυνομία πρέπει νά μπορεί συνεχώς νά προ-

σαρμόζεται στην εγκληματικότητα πού κυνήγα καί πού μέ τήν σειρά της εξελίσσεται σύμφωνα μέ τήν έξέλιξι τής κοινωνίας. "Ομως ποτέ μέχρι τώρα αυτή ή κοινωνία δέν είχε τόσο άπότομα άλλάξει. "Ολες οί άρχές μας άνετράπησαν. ' Επομένως καί τής άστυνομίας. Η ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΣ Πώς κατασκευάζεται ένας καλός αστυνομικός ' Ο καθηγητής τής σχολής πάντα τονίζει δτι δέν υπάρχει «τέλειο έγκλημα». ' Η διαλεύκανσι όμως μιας ύποθέσεως δέν ά- παιτεΐ άνθρώπους μέ εξαιρετικές ικανότητες, άλλά συνεργασία πολλών άπλών άστυνομικών, πού όφείλουν νά μήν παραμελήσουν τίποτα. Πρέπει νά καταστραφοΰν οί μύθοι των άλάθητων λαγωνικών. Ή δύναμις τής άστυνομίας είναι οί πληροφορίες, τά άποτυπώματα, τά πορτραϊτα πού γίνονται μέ περιγραφές, οί άναλύσεις τής βαλιστικής, ή συστηματική άναζήτησι τού λάθους πού θά έχη όπωσδήποτε κάνει ό έγκληματίας, ή... τύχη. Ή έρευνα, ή άνάκρισις καί ή σύλληψις άπαιτοϋν ιδιαιτέρα τεχνική. Κάθε κίνησι πρέπει νά είναι μελετημένη: ό άστυνομικός οφείλει πάντα νά κάνη γνωστή τήν Ιδιότητά του, οφείλει συνεχώς νά διατηρή τήν δυσπιστία του απέναντι τού «άντιπάλου» πού μπορεί νά είναι ώπλισμένος. "Ομως πρέπει πάντα νά σέβεται τόν πολίτη, τίς δημόσιες έλευθερίες, τόν νόμο. Βεβαίως διαφορετική στάσι θά τηρήση όταν έχει νά κάνη μέ κάποιον σεσημασμένο γκάγκστερ καί μέ κάποια γυναίκα πού έκλεψε κάτι φαγώσιμο καί πού ίσως άθωωθή. Ό άστυνομικός διδάσκεται ότι ή χρήσις τού όπλου δέν δικαιολογείται παρά όταν πρόκειται γιά «νόμιμη άμυνα». Στήν Γαλλία ό νόμος είναι ρητός καί κατηγορηματικός. Κακώς πιστεύουν ότι έ νας άστυνομικός έχει δικαίωμα νά πυροβολή τόν όποιοδήποτε κακοποιό πού τό βάζει στά πόδια. «Εάν ό κακοποιός πετάξει τό όπλο του, δέν υπάρχει θέμα νομίμου άμύνης». "Αλλη περίπτωσι: οί άστυνομικοί πού έχουν βάλει φράγματα γιά νά κλείσουν κάποιο δρόμο, δέν έχουν δικαίωμα νά πυρο Ένας ακόμα νεκρός άστυνομικός, σωματοφύλακας τοΰ Αλντο Μόρο. Τό πτώμα του σκεπάστηκε μέ. έφημερίόες! βολήσουν τόν οδηγό πού θά έπιχειρήση νά τά παραβιάση, έφ' όσον αύτός δέν κάνει τήν άρχή ή δέν άποπειραθή νά τούς παρασύρη μέ τούς τροχούς του. Μέ λίγα λόγια, ό άστυνομικός δέν πυροβολεί παρά μόνο, εάν ύπάρχη άπειλή θανάτου καί όχι, όπως πιστεύουν πολλοί, γιά νά έπιβάλη τόν νόμο. Σήμερα στήν Γαλλία υπάρχει ή καλύτερη σχολή σκοποβολής «ένστικτώδους σκοπεΰσεως», όπου διδάσκουν εμπειρογνώμονες πού έχουν προσαρμόσει τόν άμερικανικό τρόπο σκοπεύσεως στίς άνάγκες τών άστυνομικών. Στήν σχολή αύτή εκπαιδεύονται άστυνομικοί απ' όλα τά μέρη τού κόσμου. ' Ο ειδικός στόν τομέα αύτό Ραϋμόν Σασία, λέει: «Κατ' άρχήν ένστικτώδης σκόπευσις δέν υπάρχει. Μόνο τά ζώα ένεργούν ένστικτωδώς καί θά είναι καταστροφή νά πυροβολή κανείς σάν ένα ζώο. Μετά άκόμη θά πρέπει νά ξέρουμε ότι καί ταλέντο στόν τομέα αύτό δέν υπάρχει. Ό όποιοσδήποτε, ή σχεδόν ό οποιοσδήποτε, μπορεί νά γίνη καλός σκοπευτής. Αρκεί νά έργασθή. Νά μελετήση όλες τίς θέσεις, τήν παραμικρή κίνησι. Νά θυσιάση όλόκληρες ώρες γιά νά έξασκηθή». Στήν σχολή άναλύουν στούς εκπαιδευόμενους καί έξηγούν καί τήν παραμικρή κίνησι: πώς νά τοποθετούν π.χ. τά πόδια τους, νά παίρνουν τήν κατάλληλη θέσι, νά μήν χάνουν τήν Ισορροπία τους, νά σηκώνουν τό σακκάκι, νά άγγίζουν τό όπλο, νά τό βγάζουν άπό τήν θήκη, νά τό κρατούν στό χέρι τους, νά βάζουν τό δάχτυλο στήν σκανδάλη. Ή κάθε κίνησι μελεταται έπί ώρες καί τά πάντα πρέπει νά γίνωνται στήν εντέλεια μέσα σέ μερικά δέκατα τού δευτερολέπτου. ' Ο άστυνομικός πρέπει νά πυροβολή χωρίς νά κοιτά τό όπλο. Τά μάτια του πρέπει νά είναι καρφωμένα στόν στόχο, πού συνήθως πυροβολεί ταυτόχρονα. Αύτό τό γεγονός συχνά τόν παρασύρει νά άδειάζη όλόκληρο τό όπλο του... ένστικτωδώς. Κανονικά θά έπρεπε όλοι οί αστυνομικοί νά περνούν άπό τέτοιου είδους σχολές. Μέχρι νά άλλάξη ή κοινή γνώμη Οί έμπειρογνώμονες πιστεύουν ότι όσοι αστυνομικοί δέν έχουν περάσει άπό τέτοια έκπαίδευσι, πρέπει νά μήν οπλοφορούν, μέ τήν προϋπόθεσι βέβαια ότι θά καθιερωθή ή θανατική ποινή γι' αύτούς πού θά σκοτώνουν άστυνομικό. Αύτό τό πράγμα όμως πρός τό παρόν είναι άνεφάρμοστο. Είναι γεγονός ότι έδώ έχουμε ένα φαύλο κύκλο. Από τήν μιά πλευρά ή κοινωνία μας μοιάζει σάν νά δημιουργή έγκληματίες, ένώ άπό τήν άλλη είναι πιό άνεκτική άπέναντί τους. Μέ αυτές τίς προϋποθέσεις, τό έργο τής άστυνομίας δυσχεραίνεται. Είναι άδύνατο νά έχη έπιτυχία, έφ' όσον άπό τό ένα μέρος κατηγορεΐται γιά τήν αϋξησι τής έγκληματικότητος καί γιά έλλειψι κατανοήσεως καί υπερβολική σκληρότητα. Πρός τό παρόν, έπομένως, έως ότοο ή κοινή γνώμη καταλάβη ότι είτε τό θέλουμε είτε όχι, ή έπιείκεια καί ή άνεκτικότης έχει τά όριά της καί ότι τό έγκλημα ξεπερνά τά όρια αύτά. Εκ τής «Γκάρντιαν»

ΕΝΩ ΤΑ ΘΥΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΑ «ΗΔΟΝΙΣΤΙΚΑ» ΣΥΝΕΧΩΣ ΑΥΞΑΝΟΥΝ Νεα μεθοΰος βοήθειας τω ν τοξικομανών Εις τό κτίριον τοΰ παλιού μοναστηριού Μπεμπενχάουζεν, εις τήν περιοχήν Τούμπιγκεν τής Δυτικής Γερμανίας, ίδρύθη πρό τριετίας μία όργάνωσι με σκοπό τήν καταπολέμησι των ναρκωτικών. Πρωτοπόροι αυτής τής όργανώσεως είναι γονείς τοξικομανών παιδιών καί διάφοροι κοινωνικοί λειτουργοί. Στά τρία χρόνια πού πέρασαν εισήλθαν στό ίδρυμα περί τούς 190 τοξικομανείς άπό τούς οποίους οί 120 έθεραπεύθησαν τελείως. Α Ν Ο Π Ε Ρ Ι Ο Ρ Ι Σ Μ Ο Σ τής έθ ερ α π εύ θ η σ α ν τελείω ς». Ή Ό ρ γ ά - χ ρ ή σ εω ς κ α ί τής κ υ κ λο φ ο ρ ία ς νω σ ις αιίτή, σ υ ν εχ ίζ ει τ ό «Σ π ή γκ ελ», τω ν ν α ρ κ ω τ ικ ώ ν είνα ι ά ρμοδιό τη «έχει ς νά έπ ιδ είξ η σ ο β α ρ ό ς έπ ιτυ χία ς τής π ο λιτεία ς, αί μ έθ ο δ ο ι δ μ ω ς κατα - π ο λ εμ ή σ εω ς των ό λ ε θ ρ ίω ν α π ο τελεσ μ ά τ ω ν π ο ύ είνα ι ό φ θ α λμ ο φ α νή εις τά ό σ ο ν Αφορά το ύς τοξικ ο μ α νείς, τούς Α λκ ο ο λικ ο ύ ς κ α ί γενικούς τά ά τομα έκείνα, π ο ύ ήσαν έθ ισ μ ένα είς τήν θύμ α τα τω ν να ρ κ ω τικ ώ ν, είνα ι έρ γο ν τή ς έπ ισ τή μ η ς. Α σ φ α λ ώ ς ή σ ύ γχ ρ ο χ ρ ή σ ιν τώ ν π α ρ εμ φ ερ ο ύς φ α ρμάκω ν». φ ύσεω ς νος θ ερ α π ευτικ ή έχει νά έπ ιδ είξη Ο ί ια τ ρ ο ί τής έπ α ρ χία ς Τ ο ύμ π ιν- Α ρκετός έπ ιτυ χία ς δ ια σ ώ σ εω ς τ ο ξ ι κ ο μ α ν ώ ν κ α ί α λ κ ο ο λ ικ ώ ν, ιδ ια ιτέρ ω ς έφ η βω ν. Π α ρ α λ λ ή λ ω ς δ μ ω ς μ έ τάς έκ σ υ γ χ ρ ο ν ισ μ έ ν ο ς μ εθ ό δ ο υ ς θερα π είας, ο ί Α υ τ ικ ο γ ε ρ μ α ν ο ί έχουν θ έσ ει εις έφ α ρ μ ο γή ν π ρ ο σ φ ά τω ς κ α ί ένα π ριοτ ό τυ π ο ν τρ ό π ο ν β ο ή θ εια ς των ατόμων θ υμ ά τω ν τ ώ ν να ρκω τικ ώ ν. Ε ις τ ό κ τ ίρ ιο ν το ΰ π α λα ιο ύ μ ο ν α γ κ εν πα ρα δ έχοντα ι, λ ό γ ω μ ετρ ιο π ά θεια ς ασφαλούς, δ τι δέν έχο υ ν έξεύρ ει τή ν «μ υ σ τικ ή ν σ υ ντα γή ν» π ο ύ θεραπ εύει το ύς τοξικ ο μ α νείς. Ά ρ κ ο ΰ ν τ α ι μ ό ν ο ν νά δ ια β εβα ιδ χτο υν δ τι έφ α ρμ ό ζ ο υ ν μ εθ ό δ ο υς, αί ό π ο ία ι μ έ χ ρ ι τώ ρα δ έν έχο υ ν έφ α ρμ ο σ θ ή Α λλού κ α ί μ ά λ ισ τ α μ έ τ ό σ ο ν ικ α νο π ο ιη τικ ά α π οτελέσ μ α τα. σ τη ρ ιο ύ Μ π εμ π ενχάουζεν, εις τήν π ε ρ ιο χ ή ν Τ ο ύ μ π ιν γκ εν τής Δ υ τ ικ ή ς Γ ερ μ α νία ς, ίδρύθη π ρ ό τριετία ς ή «Ό ρ - γά νω σ ις κ α τά τώ ν να ρ κ ω τικ ώ ν». Π ρ ω τ ο π ό ρ ο ι είς τήν 'ίδρυσιν τής έν λ ό γ ω όργα νεόσεω ς είνα ι ο ί γ ο νείς τώ ν τ ο ξ ικ ο μ α ν ώ ν έφ ή β ω ν κ α ί δ ιά φ ο ροι κ ο ιν ω ν ικ ο ί λ ειτο υ ρ γο ί. Τ ό π ερ ιο δ ικ ό ν «Σ π ή γ κ ελ» α ναφ έρει δ τι «κ α τά τήν δ ιά ρ κ εια ν τ ώ ν τριώ ν α ύτώ ν έτώ ν ε ίσ ή λ θ ο ν εις τό Ίδρυμα π ε ρ ί το ύς 192 τοξικ ο μ α νείς, έκ τώ ν ο π ο ίω ν ο ί 120 Π ροϋποθέσεις γ ιά τήν θεραπείαν Ή π ρ ώ τη κ α ί κ υ ρ ιω τέρ α προ'ύ- π ό θ εσ ις δ ιά τή ν θ ερα π εία ν τώ ν τ ο ξ ι κ ο μ α ν ώ ν είς τ ό Ίδρυμα το ΰ μ ο ν α σ τ η ρ ιο ύ Μ π εμ π εν χ ά ο υ ζ ε ν είνα ι ό χ ρ ό ν ο ς. Τ ούτο, διότι, ή θερα π εία δ ια ρ κ ε ί έξι μ ό ν ο ν μ ή ν ες ώ ς σ υ νή θ ω ς π ρ ο β λ έ π ε ται δ ιά τάς π εριπ τουσεις αύτάς. δεύτερα προ'ύπόθεσις είνα ι ή θ έλη - σ ις το ΰ το ξ ικ ο μ α ν ο ύ ς νά Α ποδεχθή Ή τή ν έ π ιβ α λ λ ο μ έ ν η θερα πεία ν. Π ρ ώ τον, π ρ έπ ει νά σ υ μ φ ω νή σ η είς τήν β ε λ τ ίω σ ιν τής έξω τ ερ ικ ή ς του ί.μφα- 200

'Αριστερά: Μία γυναίκα ήρωϊνομανής, θΰμα των «φαρμάκων» τοΰ θανάτου. Επάνω: Δύο άκόμα γυναίκες, «λάτρας» τής ηρωίνης. Παίρνουν τό θάνατο σέ δόσεις. νίσ εω ς, ά λ λ ά ζ ο ν τ α ς τ ό ν τ ρ ό π ο ν τής Ε νδυμασίας του, ά π ο χα ιρ ετώ ντα ς την «χ ίπ π ικ η ν» π ε ρ ιβ ο λ ή ν κ α ί μ ε ιώ ν ο ν τα ς τ ό μ ή κ ο ς τω ν μ α λ λ ιώ ν του. Τ ίπ ο τ ε δεν π ρ έπ ει νά ένθ υμ ίζη εις τόν θ ερ α π ευόμ ενον τ ό π α λα ιό ν π ερ ιβ ά λ λ ο ν τ ω ν το ξικ ο μ α νώ ν. Ο ί δ ίσ κ ο ι μ ε τό χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ό ν είδ ο ς μ ο υ σ ικ ή ς π ο ύ έτος τώ ρα ή κουεν, ό φ είλ ο υ ν νά Εξαφανισθοΰν. 'Α σ φ α λώ ς θά τοΰ φέρ ο υ ν Α ναμνήσεις ά π ό τό ν π α λα ιό ν τ ρ ό π ο ν ζ ω ή ς του. Έ ξ ά λλο υ, ή άνία είνα ι μ ία κατά - σ τα σ ις τήν ό π ο ια ν ο ί θ ερ α π ευόμ ενοι δέν π ρ έπ ει νά γνω ρ ίζο υ ν. Ε ις τήν π ρ α γμ α τικ ό τη τα ο ί «φ ιλ ο ξ ενο ύ μ ενο ι» το ΰ ιδ ρ ύ μ α το ς ξυ π ν ο ύ ν εις τάς 5.3 0 π.μ. κ α ί μ ε τ ' ό λ ίγ ο ν ή Ε ργασία αρχ ίζ ει. Ή ά π α σ χ ό λ η σ ις είς δια φ όρους Εργασίας, κ η π ουρ ικ ή, χ τ ίσ ιμ ο κ.λ π, θ εω ρ είτα ι ώ ς ό νέος π ρ ω τό τ υ π ο ς τρ ό π ο ς θ ερα π εία ς τω ν το ξικ ο μ α νώ ν. Ε π ίσ η ς, δ ι ό σ ο υ ς Εκ τ ώ ν θερα- π ευ ο μ ένω ν Ε πιθυμοΰν νά Α π οκτή σ ουν μ ία ν κ α τά ρ τη σ ιν Ε π α γγελμ α τικ ή ν εύ- ρ ίσ κ ε τ α ι είς τήν δ ιά θ εσ ίν τ ω ν ένα ξ υ λ ο υ ρ γ ικ ό ν κ α ί ένα μ η χ α ν ο υ ρ γ ικ ό ν Ε ργαστήριον. Τ ό π ε ρ ιο δ ικ ό ν «Σ π ή γ κ ε λ» Εξαί- ρ ο ν τ α ς τ ό έ ρ γ ο ν τής «Ο ρ γα ν ώ σ εω ς κ α τά τ ώ ν να ρ κ ω τ ικ ώ ν» υ π ο γρ α μ μ ίζει μ ε τ α ξ ύ ά λ λ ω ν : «Π ραγματικούς, οί θερα π ευόμ ενοι, μ ετ ά π ά ρ ο δ ο ν 18 μ η νώ ν κ α τώ ρ θ ω σ α ν νά Α π οκτή σ ουν μ ία ν Ε π α γγελμ α τικ ή ν κ α τά ρ τη σ ιν κ α ί νά εΰρουν Εργασίαν. Σ υμ φ ώ νους μ έ δ η λ ώ σ εις μ ια ς Ε πιχειρή σεω ς τής Ε π α ρ χ ία ς Τ ο ύ μ π ινγκ εν, ο ί θ εραπευθέν- τες τ ο ξ ικ ο μ α ν είς είνα ι πολ.ύ Ε ργα τικοί κ α ί ευσυνείδητοι». Χωρίς τήν συ μπαρ «στάσιν τώ ν ψ υχιάτρω ν Τ ό Ε νδιαφέρον τής δ λη ς θερα πεία ς είνα ι δ τι αυτή Ε πιτελεΐται χ ω ρ ίς τήν σ υ μ π α ρ ά σ τα σ ιν τ ώ ν ψ υχιά τρω ν. Ή Ε ργασία Α π ο τ ελεί τ ό ν κ υ ρ ιώ τερ ο ν πα ρ ά γ ο ν τ α ώ ς κ α ί ή ψ υ χ ικ ή κατά στα - σ ις το ΰ τοξικ ο μ α νο ύ ς. Ο ί «φ ιλο ξενούμ ενο ι» είς τό κ τ ίρ ιο ν το ΰ μ ο να σ τη ρ ιο ύ Μ π εμ π εν χ ά ο υ ζ εν είνα ι η λικ ία ς 16 έω ς 3 0 Ετών. Τ ά έξοδα σ υ ντη ρ ή σ εω ς τοΰ ιδ ρ ύμ α τος π ρ ο έρ χ ο ν τ α ι Από δ ια φ ό ρους Ε πιχορηγήσεις κ α θ ώ ς κ α ί Από τά έσ ο δ α Εκ τής θ ερα π εία ς τώ ν θ ερ α π ευομένω ν π ο ύ Α σ χο λούντα ι είς ο ικ ο δ ο μ ικ ό ς Εργασίας, είς τήν ζ ω ο κ ο μ ία ν ή είς πρατήρια β ενζίνη ς, τά όπ ο ια έχει Ενοικ ιά σ ει ή Ό ρ γ ά ν ω σ ις. Ή μ έθ ο δ ο ς θ ερα π εία ς τώ ν τ ο ξ ι κ ο μ α ν ώ ν είς τ ό Μ π εμ π εν χ ά ο υ ζ εν έχει ώ ρ ισ μ έν ο υ ς Ε πικριτάς. "Ο μω ς π ρ έπ ει νά τ ο ν ισ θ ή δ τι κ α νείς δέν δύνα ται νά Α μ φ ισ βητή σ η τά θ ετικ ά ά π ο τελέσ μ α - τά της, σ ή μ ερ ο ν δ π ο υ ο ί νέοι π ρ ο σ φ εύ γο υ ν δ λ ο κ α ί π ερ ισ σ ό τ ερ ο ν είς τήν η ρ ω ίνη ν κ α ί τήν κ οκαΐνην, Εκ τής χ ρ ή σ εω ς τώ ν ό π ο ιω ν τ ό π ο σ ο σ τ ό ν τώ ν θ α νά τω ν π α ρ ο υ σ ιά ζει αϋξησιν, δ π ω ς ά νέφ ερεν κ α ί ό ύ π ο υ ρ γό ς 'Υ γιεινή ς τής Δ υ τ ικ ή ς Γ ερ μ α νία ς. Κ α ί κ α τέλη ξεν, Ε κφράζοντας τήν εύχή ν δτι, ο ί 3 3 8 θ ά να το ι τ ο ξ ικ ο μ α ν ώ ν κ α τά τ ό π α ρ ελθ ό ν έτο ς δ έν θά π ρ έπ ει νά Επαναληφθοΰν κ α ί Εφέτος. 201

Στις φωτογραφίες μας μερικές από όμορφιές τής Κέρκυρας, ή οποία πήρξε έπί πολλές δεκαετηρίδες σπ δάίο πνευματικό κέντρο. Δεξιά τό γαλμα τοΰ Αχίλλειος ατό περίφι 'Αχίλλειο. Κάτω: Στιγμιότυπα άπό παλαιό Κέρκυρα. Λειτανία κατά τή\ ορτή τοΰ Άγ. Σπυρίδωνος, στην < Άγ. Βασιλείου παρά τήν Σπιανι (Σχέδιο F. Cartwright. Χάραζις // ματισμός ύπό R. Havelle καί Έκ τής συλλογής Λάμπρου Εύταξι 202

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΓΡΑΦΕΙ Ο ΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ κ. ΝΑΠ. ΔΟΚΑΝΑΡΗΣ η ι ο ν ι ο ί : Λ Κ Λ Ι Η Η Ι Λ Κ ΙΡ Κ Υ Ρ Λ ΐ: Η <rii ihoili τΐ <ς κι$ τον ΚιΙιΙΐ νικον tim< Mim» iov ε Τ Η Ν Ε Υ Κ Α Ι Ρ Ι Α Ν έπ εξερ - σ τ ο ΰ κ α ί τή ν Ι 7 /2 9 η ν Μ α ίο υ 1824 νά γα σ ία ς σ χ εδ ίο υ Α /τ ο ς, ύ π ό τοϋ έπ ιτύ χ η τήν έπ ίσ η μ ο ν κ α ί π α νη γυ ρι αή ν (! ) λ ειτ ο υ ρ γία ν τής Ί ο ν ίο υ Α Μ 'Υ π ο υ ρ γείο υ Π α ιδεία ς, δ ιά τήν ίπ α νκ λ ε π ο ύ ρ γ ία ν τής Ί ο ν ίου Α κ α δ η μ ία ς είς τήν Κ έρ κ υ ρ α ν, κ ρ ίν ο μ εν σ κ ό π ιμ ο ν νά κ ά μ ω μ εν μ ία ν σ ύ ν τ ο μ ο ν π α ρουσία - σ ιν το ϋ π ρ ώ το υ Ν εο ε λ λ η ν ικ ο ύ Π α νεπ ισ τη μ ίο υ, ή λειτο υ ρ γία τοϋ όπ ο ιο υ ά π ετ έλεσ ε σ τα θ μ ό ν είς τήν π νευμ α τικ ή ν π ο ρ εία ν τοϋ νέου Έ λ λ η ν ισ μ ο ΰ. Ε ίνα ι ά ξιο ν δέ ιδ ια ιτέρ α ς π ρ ο σ ο χή ς, τό γεγο νός, ό'τι τρεις μ ό ν ο ν μ ή να ς μ ετά τή ν ϋ ψ ω σ ιν τής ση μ α ία ς τής έπ α να σ τά σ εω ς είς τήν 'Α γία να α ύ ρ α ν, τήν 1 7.5.1 8 2 1, ή Ί ό ν ιο ς Β ο υ λ ή έξέδ ι- δε τ ό π ερ ιβ ό η τ ο ν ψ ή φ ισ μ α π ε ρ ί τής ί δ ρ ύ σ εω ς τής Ί ο ν ίο υ Α κα δημία ς. Ό Β ρ ετα ννό ς ό'μως 'Α ρ μ ο σ τή ς Θ ω μ ά ς Μ α ίτλα ντ, ό Χ ά ρ τ ιν γ κ τής έπ ο- χή ς, ά ντιδ ρ ο ΰ σ εν ό σ ο ν ήδύνα το διά τήν μ α τ α ίω σ ιν τής λειτ ο υ ρ γία ς τοϋ π νευμ α τικ ο ύ τούτου ιδρύματος. Ώ ς ά ντίρ ρ ο π ο ν τω ν κ α τ α χ θ ο ν ίω ν ένεργετώ ν το ϋ Μ α ίτλα ντ, έσ τά θ η ό μ έγα ς φ ιλ έ λ λ η ν κ ό μ η ς Φ ρ ειδ ερ ίκ ο ς Γ κ ίλ - φορδ, ό ό π ο ιο ς μ έ ά κ α τα π ό νη το ν ένερ γη τικ ό τη τα κ α τ ό ρ θ ω σ ε νά παρα- κ ά μ ψ η τάς ά ντενεργεία ς τοϋ Ά ρ μ ο - κ α δ η μ ία ς είς τήν Κ έρ κ υρα ν. Ή Ί ό νιο ς Α κ α δ η μ ία έλειτο ύ ρ γη σ ε έ π ίτ ε σ σ α ρ ά κ ο ντα σ υ να π τά έτη, ά π ό τοϋ έτους 1824 μ έ χ ρ ι τοϋ 1864, έτους έν σ ω μ α τ ώ σ εω ς τής Έ π τ α ν ή σ ο υ μ έ τήν μ η τέρ α 'Ε λλά δα. Α π ό το ϋ επ ο μ ένο υ έτους τής 'ενώ σεως, ή Ί ό ν ιο ς Α κ α δ η μ ία έ κ λ ε ισ ε τά ς π ύ λα ς της, τό π τ ω χ ό ν 'Ε λ λ η ν ικ ό ν Δ η μ ό σ ιο ν δέν ή δύνα το νά σ υ ντη ρ ή σ η δύο Π α ν επ ι σ τή μ ια κ α ί α ύτό έγιν ε κ α τα νο η τό ν ά π ό τήν Ε π τ α ν η σ ια κ ή ν κ ο ινω νία ν χ ω ρ ίς γ ο γγυ σ μ ο ύ ς κ α ί πα ρά πονα. «'Έ νω σ ιν θ έλο μ ε κ α ί χ ω ρ ίς ψ ω μί», έκ ρ α ύ γα ζο ν ο ί Έ π τ α ν ή σ ιο ι είς τούς Ή είσοδος τοϋ φρουρίου τής Κέρκυρας δπως είναι σήμερα. 203

Η ΙΟΝΙΟΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑ Είς αύτήν τήν σελίδα δεξιά Οΐ τέσσαρες έποχές. Τοιχογραφία τοΰ Αχίλλειου. ΕΙς τήν άπέναντι σελίδα hi άνω: Τό παληό θέατρο Σάν Τζιάκομο (1720 1903). 'Αργότερα στό κτήριο στεγάστηκε τό Αημαρχεϊο Κέρκυρας. Κάτω: Ή όδός Άγ. Σπυρίδωνος, Από τίς γραφικότερες τής όμορφης πολιτείας. σ κ ω π τ ικ ο ύ ς "Ά γ γ λ ο υ ς ό τ ι θά δυσ τυ- χ ή σ ω σ ιν έάν ίν ω θ ώ σ ιν μ έ τή ν 'Ε λ λάδα. Ά φ ο ΰ Ε πέτυχον το ΰ σ κ ο π ο ΰ τ ω ν κ α ί ή νώ θ η σ α ν μ έ τήν μ η τέρ α πα τρίδα, ή σ α ν ά π ο φ α σ ισ μ ένο ι νά ύπ ο- σ τ ώ σ ιν ο ί αν δ ή π ο τε θυσίαν, χ ά ρ ιν τοΰ γενικ ω τέρ ο υ σ υ μ φ έρ ο ντο ς τω ν 'Ε λ λή νω ν. Ά λ λα ι Άκαδημίαι Π ρ ό τής λειτ ο υ ρ γία ς τής Ί ο ν ίου Α κα δ η μ ία ς, ή 'Ε π τά νη σ ο ς κ α τά τήν μ α κ ρ α ίω να ύ π ο δ ο ύ λ ω σ ίν της, κ ά τω ά π ό τήν Δ / σ ι ν τή ς Γ α λη νο τά τη ς Δ η μ ο κ ρ α τ ία ς τής Β ενετία ς, έ γν ώ ρ ισ ε κ α ί ά λ λ α ς Α κ α δ η μ ία ς (2), ώ ς τήν «Α κ α δ η μ ία ν τώ ν Έ ξ η σ φ α λ ισ μ ένω ν», ά π ό το ΰ έτους 1656 μ έ χ ρ ι το ΰ Ετους 1716, τήν «Α κ α δ η μ ία ν τώ ν Π ερ ι- π λα νω μ ένω ν», τήν «Α κ α δ η μ ία ν τώ ν Γ ο ν ίμ ω ν» κ α ί τή ν «Ί ο ν ικ ή ν Α κ α δη μ ία ν» τώ ν Γ ά λ λ ω ν Ε παναστατώ ν κ α τά τή ν Β ' Γ α λ λ ικ ή ν Κ α τ ο χ ή ν τής Έ π τα νή σ ο υ. Τ ά Εν λ ό γ ω π νευ μ α τικ ά ιδ ρ ύμ α τα κ α ϊτο ί ά νω τέρα ς π νευμ α τικ ή ς κ α λλιέρ γεια ς, Εμειναν κ λ εισ τ ά εις τό εύρύ κ ο ιν ό ν κ α ί δ έν Εχουσι νά έπ ιδ ε ίξ ω σ ι τ ίπ ο τ ε τ ό ιδ ια ίτερ ο ν, εΐμ ή μ ό ν ο ν ό τ ι Ε διδον δ ιέ ξ ο δ ο ν εις τάς π νευ μ α τικ ό ς Ε να σ χολή σ εις μ ια ς ά ργο- σ χ ό λ ο υ α ρισ το κρατία ς. "Αν κ α ί ή τελευ τα ία «Γ ο ν ικ ή Α κ α δ η μ ία», πα ρ ά τ ό β ρ α χ ύ τ α τ ο ν τής λ ειτο υ ρ γία ς της, υ π ό τήν Ε πίδρασιν τώ ν ιδ εώ ν τής Γ α λ λ ικ ή ς Έ π α να σ τά σ εω ς, άπε- τ έλ εσ ε π ρ ο π α ρ α σ κ ευ α σ τ ικ ό ν β ή μ α δ ιά τή ν μ ε γά λ η ν π νευ μ α τικ ή ν Εξόρ- μ η σ ιν τής Γ ο ν ιο ύ Α κ α δ η μ ία ς τοΰ Γ κ ίλ φ ο ρ δ. Ο λίγα τινά περί τοΰ ίδρυτοΰ τής Ί ονίο υ Ακαδημίας Ο κ ό μ η ς Φ ρ ειδ ερ ίκ ο ς Ν ό ρ θ Γ κ ίλ - φ ορδ(3) Εγεννήθη εις τ ό Λ ο ν δ ΐν ο ν τήν 9ην Φ εβ ρ ο υ ά ρ ιο υ 1796, υιός το ΰ Λ ό ρ δου Ν ό ρθ, ά ρ γό τερ ο ν Π ρ ω θ υ π ο υ ρ γο ΰ τής Μ ε γά λ η ς Β ρετα ννία ς, Ε λαβεν Επι- μ ελη μ ένη ν μ ό ρ φ ω σ ιν κ α ί Επεδόθη εις τή ν μ ε λ έτ η ν τώ ν 'Ε λ λ ή ν ω ν κ α ί Λ α τ ίν ω ν σ υ γγρα φ έω ν. Γ ο η τευ θ είς ά π ό τό κ ά λ λ ο ς τής 204 'Ε λ λ η ν ικ ή ς ά ρχα ιότητος, Ε κρινεν ά πα ρ α ίτη τον νά Επισ κ εφ θ ή τούς τόπους Ενθα Ε λαμψ εν ό 'Ε λ λ η ν ικ ό ς π ο λ ιτ ισ μ ό ς. Π ρ ώ τ ο ς σ τα θ μ ό ς το ΰ τα ξειδ ίο υ του, Εν ετει 1790, ύ π ή ρ ξεν ή Κ έρ κ υ ρ α, Εν συνεχ ε ία Ε πεσκέφθη τή ν Λ ευ κ ά δ α κ α ί τήν Ιθ ά κ η ν, εις τήν ό π ο ια ν π α ρ έμ εινεν Επί Ετος κ α ί π λέο ν. Ε κεί Ε μ ελέτησε τά ή θη κ α ί Εθιμα τώ ν σ υ γχ ρ ό ν ω ν του 'Ε λ λ ή ν ω ν κ α ί τ ό σ π ο υδαιό τερ ο ν, Ε μ α θ ε τήν ζ ω ντα νή ν γ λ ώ σ σ α ν τοΰ λαοΰ. Σ υ ν ε χ ίζ ω ν τήν π ερ ιο δ εία ν του άνά τήν 'Ε λλά δ α, Ε πεσκέφ θη τήν Τ ίρυνθα, τάς Μ υ κ ή να ς, τ ό "Α γιον "Ορος, τή ν Σ μ ύρ νη ν, τήν Κ ύ π ρ ο ν, τή ν Κ ω ν / π ο λ ι ν κ α ί ά λ λ ο ς 'Ε λ λ η ν ι κ ό ς Χ ώ ρ α ς. Έ π ισ τ ρ έψ α ς εις τήν Κ έρ κ υ ρ α ν ά σ π ά ζετα ι τ ό Α ν α τ ο λ ικ ό ν 'Ο ρ θ ό δ ο ξ ο ν Χ ρ ισ τ ια ν ικ ό ν Δ ό γμ α. Τ ό 1815 μ έ τή ν υ π α γω γή ν τής Έ π τ α - νή σου εις τήν Β ρ ετα ν ν ικ ή ν π ρ ο σ τα σίαν, ό Γ κ ίλ φ ο ρ δ σ υ λ λ α μ β ά ν ει τήν Ιδέαν τής ίδ ρ ύ σ εω ς Π α ν επ ισ τ η μ ίο υ εις μ ία ν τώ ν Ι ο ν ίω ν νήσω ν. Κ α τ άρχ ή ν ά π εφ α σ ίσ θ η ή 'ίδρυσις τής Γ ο νιού Α κ α δ η μ ία ς νά γίνη εις τήν Ιθ ά κ η ν, άφ ενό ς μ έ ν δ ιά νά εΰρ ίσ κ ε τ α ι εις τ ό κ έν τ ρ ο ν τής Έ π τ α - νήσου, άφ 'ετέρου δ έ εις τό ό τ ι νέοι Εκ τής α π ένα ντι Σ τ ε ρ ε ό ς κ α ί υ π ο λ ο ί π ο υ 'Ε λ λ ά δ ο ς θ ά ή δ ύνα ντο εύ χερ ώ ς νά φ ο ιτ ή σ ω σ ιν εις τ ό υ π ό Ίδρυσιν Π αν επ ισ τή μ ω ν. Τ ό σ χ έδ ιο ν το ΰτο κ α τεπ ο λεμ ή θ η ά π ό τ ό ν 'Α ρ μ ο σ τή ν Μ α ίτλα ντ, ό ό π ο ιο ς δ ιά σ τρ α τη γικ ο ύ ς λ ό γ ο υ ς δ έν ή θ ελ ε Επ ο ύ δ ε ν ί λ ό γ ω εις τή ν γειτνιά ζο υ σ α ν μ έ τή ν Σ τ ε ρ ε ό ν 'Ιθ ά κ η ν νά ιδ ρ υθή ή Γ ό ν ιο ς Α κ α δ η μ ία Α π τότερος σ κ ο π ό ς τοΰ Μ α ί τλα ν τ ή τα ν ή μ α τ α ίω σ ις τής ίδρύσ εω ς τής Ί ο ν ίο υ Α κ α δ η μ ία ς, ά λ λ ά π ρ ό τή ς Ε μμονής το ΰ μ ε γ ά λ ο υ φ ιλ έ λ - λ η ν ο ς Γ κ ίλ φ ο ρ δ, α ί Α ντιδράσεις αδται π α ρ εκ ά μ φ θ η σ α ν κ α ί ή Γ ό ν ιο ς Α κ α δ η μ ία ώ ς π ρ ο εξετέθ η, ή ν ο ιξ ε τάς π ύ λα ς της τή ν 1 7 /2 9 η ν Μ α ίο υ 1824. Α λ λ ά τ ό Εργον το ΰ Γ κ ίλ φ ο ρ δ, εις τόν ό π ο ιο ν ή 'Ε π τα νη σ ια κ ή Γ ερ ο υ σ ία Ε δ ω σ ε τόν τ ίτ λ ο ν το ΰ «"Α ρ χ ο ν τ α τής Α κ α δ η μ ία ς», δ έν τ ελ ειώ ν ε ι Εδώ. Κ ά - μ ν ε ι Ε π ιχορη γή σεις Εκ το ΰ ίδ ιου α ύτοΰ τα μ είου είς τό ά ρτισ υστα θ έν Ίδρυμα κ α ί π ρ ο μ η θ εύ ει τά ά να γκα ιο ΰ ντα διά τή ν εύρυθμον λ ειτ ο υ ρ γία ν του μ έ σ α χ ο ρ η γ ε ί ύπ ο τρ ο φ ία ς είς ά π όρους σ π ο υδαπτό ς, Ε νεργεί είς τούς δ ια φ ό ρ ο υ ς φ ιλ ε λ λ η ν ικ ο ύ ς σ υ λ λ ό γ ο υ ς τής Ε ύ ρ ώ π η ς κ α ί π λ ο υ τ ίζ ει τήν β ιβ λ ιο θ ή κ η ν (4 ) τής Α κ α δ η μ ία ς διά σ π α ν ιω τά τω ν β ιβ λ ίω ν. Τ ό ν Ιο ύ ν ιο ν τοΰ 1 8 2 7 Α να χ ω ρ εί είς Α γ γ λ ία ν δ ιά τάς θ ερ ινό ς του δια κ οπά ς, ώ ς Επραττε κ α τ Ετος, μ έ π ρ ό θ εσ ιν είς τάς ά ρχά ς το ΰ φ θ ινοπ ώ ρ ο υ νά Ε πιστρέψ η είς τήν Κ έρ κ υ ρ α ν κ α ί νά Ε γκατασταθή μ ο ν ί μους είς αύτήν. Δ υ σ τυχαχ; ό μ ω ς δέν Ε πέπρω το νά Επανέλθη, είς τ ό Δ ο ν δ ί- νον Ε π ω χούμενος Εφ άμάξης, π ίπ τ ει Εξ αύτής, μ έ Α π ο τέλεσ μ α νά τρα υματ ισ θ ή σ ο β α ρ ώ ς κ α ί τήν 2 α ν Ο κ τ ω β ρ ίο υ 1827 νά άποθάνη. Ό θά να τός του Ε λύπησε β α θ ύ τ α τ α ό χ ι μ ό ν ο ν το ύς 'Ε π τα νη σ ίο υ ς π ο ύ Ε χανον τόν π ρ ο σ τά τη ν τω ν, ά λ λ ά ό λ ό κ λ η ρ ο ν τόν 'Ε λ λ η ν ισ μ ό ν, το ΰ ό π ο ιο υ τούς υπέρ τής Ε λευθερίας Α γώ να ς είχ ε δ ια σ α λ π ί σ ε ι είς ό λ ό κ λ η ρ ο ν τή ν Εύράτπην. Σ χολαί τής Ίονίου Ακαδημίας Ή Γ ό ν ιο ς 'Α κ α δ η μ ία π ερ ιελά μ - β α ν ε τέσ σ α ρα ς Σ χ ο λ ά ς!(5 ) Τ ή ν Θ εολο γία ν, τήν Φ ιλοσοφ ία ν, τήν Ν ο μ ικ ή ν κ α ί τή ν Ια τρ ικ ή ν. Ή λειτ ο υ ρ γία τής 'Ια τρ ικ ή ς μ ετ ά τ ό ν θ ά να το ν τοΰ Γ κ ίλ φ ο ρ δ, τ ό Ετος 1828, ά νεσ τά λη δ ιά μ ε ρ ικ ά Ετη. Ά ντιθ έτω ς π ρ ο σ ε- τέθ η τ ό 'Ιερ ο σ π ο υ δ α σ τή ρ ιο ν δ ιά τήν σ τ ε λ έ χ ω σ ιν τής Ε κ κ λ η σ ία ς διά μ ο ρ -

φ ω μ ένω ν κ λη ρ ικ ώ ν. Α π ό το ΰ έτους 1 8 3 7 λ ε ιτ ο υ ρ γ ε ί ή Σ χ ο λ ή το ΰ Π ο λ ί τ ικ ο υ Μ η χα νικ ο ύ. Μ ε θ ού π ο λύ π ρ ο σ τίθ ετα ι κ α ί Φ α ρ μ α κ ευ τικ ό ν Σ χ ο - λεϊο ν. Ή δ ιά ρκεια τής φ ο ιτή σ εω ς ώ ρ ίσ θ η τριετή ς δι δ λα ς τά Σ χ ο λ ά ς, π λ ή ν τής Ια τρ ικ ή ς Σ χ ο λ ή ς, ήτις ήτο πεντα ετή ς. Κ α τ ά ταΰτα ή Ί ό νιος Α κ α δ η μ ία π ερ ιελ ά μ β α ν εν άπάσας σ χ εδ ό ν τά ς έπ ισ τή μας. Α ί παραδ ό σ εις τ ώ ν μ α θ η μ ά τω ν έγένο ντο εις τήν 'Ε λ λ η ν ικ ή ν γ λ ώ σ σ α ν κ α ί τά έπ ι- σ τ η μ ο ν ικ ά σ υ γγρ ά μ μ α τα τώ ν Κ α θ η γη τώ ν ήσαν έπ ίσ η ς σ υ ντετα γμ ένα εις Ε λ λ η ν ικ ή ν γλώ σ σ α ν. Ή λειτ ο υ ρ γία τής Ί ο ν ίου Α κ α δημία ς κ α τά τούς χ ρ ό ν ο υ ς το ΰ Απελευ θ ερ ω τ ικ ο ύ ά γώ νο ς ά π ο τ ε λ ε ΐ γ εγ ο νός β α ρ υ σ ή μ α ντο ν είς τήν π νευμ α τικ ή ν π ο ρ εία ν το ΰ ά να γεννω μ ένου έθνους, ά λ λ ά κ α ί τή ν τοια ύτη ν τώ ν ύ π ό το υ ρ κ ικ ή ν κ α τ ο χ ή ν 'Ε λ λ η ν ικ ώ ν π ε ρ ιο χ ώ ν. Έ ξ αύτής π ρ ο ή λ θ ο ν οί σ π ο υ δ α ιό τερ ο ι Κ α θ η γ η τ α ί τοΰ έν έχει 1 8 3 7 είς Α θ ή να ς ίδ ρ υθέντος Ε θ νικ ο ύ Κ α π ο δ ισ τ ρ ια κ ο ΰ Π α νεπ ισ τη μ ίο υ. Ή Ί ό ν ιο ς Α κ α δ η μ ία δ ιεκ ρίθ η είς ό'λους τούς το μ είς τής Ε π ισ τή μ η ς, έκ είνη ό μ ω ς π ο ύ τή ν έκ α νε ιδ ια ι τέρ ω ς γνω σ τή ν εις τήν δ ια μ ό ρ φ ω σ ιν το ΰ 'Ε λ λ η ν ικ ο ύ Δ ια φ ω τισ μ οϋ, είνα ι ή φ ιλ ο λ ο γία. Μ έ έπ ίκ εντρ ο ν τή ν Κ έ ρ κ υρ α ν κ α ί τήν Ί ό ν ιο ν 'Α κ α δ η μ ία ν της, ίδ η μ ιο υ ρ γή θ η ή 'Ε π τα νη σ ια κ ή Σ χ ο λ ή μ έ τούς Σ ο λ ω μ ικ ο ύ ς κ α ίμ ετ α - σ ο λ ω μ ικ ο ύ ς π ο ιη τά ς κ α ί λ ο γίο υ ς, ο'ί- τινες ά π ετ έλεσ α ν τή ν γέφ υραν μ ετα - β ιβ ά σ ε ω ς τής π νευμ α τικ ή ς σ οφ ία ς τώ ν Ί ο ν ίω ν είς τήν ά να γεννη θ εϊσ α ν πατρίδα. Διακριθέντες καθηγηταί τής Ίονίου Ακαδημίας Κ α τ ά τόν τεσ σ α ρ α κ ο ντα ετή β ίο ν της ή Ί ό ν ιο ς Α κ α δ η μ ία έγνώ ρ ισ ε σ ειρ ά ν σ ο φ ώ ν Π α νεπ ισ τη μ ια κ ώ ν δασ κ ά λω ν, ο'ίτινες έχά ρ α ξα ν τήν πνευμ α τικ ή ν π ο ρ εία ν το ΰ έθνους. Τάς δια φ όρους κ α τά Σ χ ο λ ή ν έπ ισ τή μ α ς έδ ίδ α ξα ν έν σ υ ν ό λ ω π εντή κ ο ντα εις Κ α θ η γη τ α ί.(6 ) Ά ν ά μ ε σ ά τους ξ εχω - Η ΙΟΝΙΟΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ρ ίζ ο υ ν δ ιά τή ν π νευ μ α τικ ή ν τω ν ένάρ- γεια ν κ α ί σ ο φ ία ν τής δ ιδ α σ κ α λία ς τ ω ν άνά τ ό Π α ν ε λ λ ή ν ιο ν τά όνόμ α τα τ ώ ν Π. Β ρ ά ϊλα Ά ρ μ έ ν η, Α. Κ ά λ β ο υ, Κ. Ά σ ω π ίο υ, Θ. Φ α ρμ α κίδου, Ν. Δ ε λ β ιν ιώ τ ο υ, Ν εο φ. Β ά μ βα, I. Ο ίκ ο - νομ ίδου, I. Κ α ρ α νδ η νο ΰ, X. Π ρ ετεν - τέρη, Χ ρ. Φ ιλητα, Κ. Σ α κ ελλα ρ ό π ο υ - λου, Κ ω ν /ν ο υ Ζ α β ιτζιά νου, Α θ α να σ ίου Π ο λ ίτ ο υ κ α ί Φ ω τίο υ Κ ά ν τ α ή Π α π α φ ω τίο υ. Κ ύ ρ ιο ν χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ι κ ό ν τώ ν δ ια π ρ εψ ά ντω ν είς τήν έπ ι- σ τή μ η ν ά νδρώ ν, ύ π ή ρ ξεν ό ά γνό ς Ιδεα λισ μ ός, ή π ίσ τ ις είς τήν π α τρίδα, τή ν θ ρ η σ κ εία ν κ α ί τά ιδ α νικ ά τοΰ Έ λ λ η ν ικ ο ΰ έθνους. Τ ό π έρα σ μ α τοΰ χ ρ ό ν ο υ δέν έσ τά θ η ικ α νό ν νά σ κ επ ά - σ η δ ιά τής λή θ η ς τ ό π ρ ω το π ο ρ ια κ ό ν έρ γο ν τώ ν Α ρ χ ιτεκ τό νω ν τοΰ Ν ε ο ε λ λ η ν ικ ο ύ Μ εγα λείο υ. "Ο σον παρ έρ χ ο ν τ α ι ο ί κ α ιρ ο ί κ α ί τ ό έθ νος ώ - ρ ιμ ά ζ ει π νευμ α τικ ώ ς, τ ό σ ο ν π ερ ισ σ ό τ ερ ο ν Α να γνω ρίζετα ι ή σ υ μ β ο λ ή κ α ί τ ό έρ γο ν τ ώ ν δ ιδ α σ κ ά λ ω ν τής Ί ο ν ίο υ Α κ α δ η μ ία ς είς τήν π νευμ α τ ικ ή ν Α να γέννη σ ιν το ΰ Ν έο υ 'Ε λλη νισ μού. Π νευματικόν κλίμα τών Ίονίω ν Νήσων κατά τούς χρόνους ίδρύσεως τής Ίονίου Ακαδημίας - Προσφορά ταύτης είς τά Ν εοελληνικά γράμματα Δ ιά νά κ α τα νοή σ ω μ εν κ α λύ τερ ο ν τ ό έρ γο ν κ α ί τήν π ρ ο σ φ ο ρ ά ν (7 ) τής Ί ο ν ίο υ Α κ α δ η μ ία ς είς τήν ά να γεννη - θ εΐσ α ν π α τρίδα, είνα ι Α παρα ίτητον νά κ ά μ νω μ εν μ ία ν σ ύ ν τ ο μ ο ν Αναδρομ ή ν είς τ ό π ν ευ μ α τ ικ ό ν κ λ ίμ α τώ ν Ί ο ν ίω ν Ν ή σ ω ν το ΰ τίτλους το ΰ 18ου κ α ί τώ ν ά ρ χ ώ ν το ΰ 19ου α ίώ νος, έτι δ έ κ α ί π α λα ιό τερ ο ν. Ε ίνα ι γνω σ τόν, ό τ ι ή Β υζα ντινή π νευ μ α τικ ή κ λ η ρ ο νομιά διά τών νή σ ω ν το ΰ Α ιγα ίο υ, τής Κ ύ π ρ ο υ κ α ί τής Κ ρ ή τ η ς π ερ ιή λθ εν είς τά 'Ε π τά νη σ α μ ετ ά τήν π τ ώ σ ιν τοΰ Μ ε γά λ ο υ Κ ά σ τ ρ ο υ (8 ) ( Η ρ α κ λ ε ίο υ ), τ ό έτο ς 1969. Ε ίνα ι έπ ίσ η ς γνω σ τόν, ό τι ή Ι τ α λ ικ ή Α να γέννη σ ις συνετε- λέσ θ η κ ά τω Α πό τήν έπ ίδ ρ α σ ιν τώ ν 'Ε λ λ ή ν ω ν λ ο γ ίω ν, ο'ίτινες κατέφ ευ- γο ν είς τήν Ι τ α λ ία ν φ εύ γο ντες τήν το υ ρ κ ικ ή ν δ ουλεία ν, μ ετ ά τήν π τ ώ σ ιν Συνέχεια εις τήν σελίδα 311 205

ΑΝΕΠΑΝΑΛΗΠΤΑ «ΚΟΜΜΑΤΙΑ» ΤΗΣ ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΗΣ ΜΑΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Ταξίδι Ο Η ΧΙΑΙΘΤΡΑΠΒΥΔΙΕΜΕΝΑ ΚΥΘΗΡΑ Τοϋ Κώστα Ούράνη ΠΛΕΟΜΕ πρός ένα κάβο πού προχωρεί, σκοτεινός κι απειλητικός, μέσα στή θάλασσα. Μπροστά μας, στό βάθος, φαίνονται τ Αντικύθηρα (πού οί κάτοικοί του σπάνια επικοινωνούν μέ τόν άλλο κόσμο) καί μακριά, σάν άχνα, τά βουνά τής Κρήτης. ' Η άκτή τού νησιού είναι άπότομη όλη, ξεσχισμένα βράχια γεμάτα σπηλιές. Τά κύματα πού τά δέρνουν, κάνουν άκόμα πιό άξενο τό νησί αυτό «των ερώτων». Κανένα, πάντα, "ίχνος ανθρώπινης ζωής. Μόνο σά φτάνομε εμπρός στόν κάβο, μιά άπροσδόκητη λευκή οπτασία, σταμπαρισμένη μέσα στό βαθούλωμα δυό ψηλών βράχων, θαμπώνει τό βλέμμα. Είναι μιά πλευρά τής μικρής πολιτείας των Κυθήρων πού έχει φανεί. Στρίβομε τόν κάβο καί μπαίνομε σ ένα μικρόν όρμο μέ άπαλότατες γραφικές καμπύλες καί άκύμαντα άτλάζινα νερά. Μπροστά μας άσπρίζουν μερικά σπιτάκια, ριγμένα στήν άμμουδιά σάν κύβοι ζαριών, κι άριστερά, στό ύψος ενός βράχου πού δίνει τήν εντύπωση μιας τεράστιας πλώρης καραβιού, δια- ΕΙς αύτήν τήν σελίδα αριστερά: Μία χαρακτηριστική άποψι των Κυθήρων άπό τή θάλασσα. Δεξιά: Μία σιδερένια πόρτα σέ χωριό των Κυθήρων. Εις τήν απέναντι σελίδα: Μία άκόμα άποψι τοΰ νησιού τής 'Αφροδίτης. 206

γράφεται ή σιλουέτα ενός περήφανου βενετσιάνικου κάστρου. ' Η πρωτεύουσα των Κυθήρων, ή Χώρα, όπως τή λένε, λευκάζει εκτυφλωτικά πλάϊ στό κάστρο της... Κυκλοφορεί κανείς μέσα στήν κωμόπολη τών κυθήρων σά μέσα σέ διαδρόμους ενός μεγάλου κτιρίου χωρίς στέγη. Πραγματικά: οί δρόμοι της είναι στενοί σά διάδρομοι καί δέν άπολήγουν ποτέ σέ ανοιχτό χώρο. Κάποτε μάλιστα περνάνε κάτω άπό βαθειές καμάρες, όπου βρίσκει καταφύγιο λίγη σκιά, ' Η Χώρα, χωρίς δέντρα, μ όλα της τά σπίτια εκθαμβωτικά άσπρισμένα ήταν πυρωμένη σά φούρνος τή μεσημεριάτικη έκείνη ώρα πού φθάσαμε. Τά μάτια, ασυνήθιστα, ύποφέρανε άπό τήν άνήλεη αύτή λευκότητα πού μόνο, κάποτε, τό πράσινο φεστόνι μιας κληματαριάς σέ μιά ταράτσα τήν γλύκαινε λίγο. Στους δρομάκους δέν υπήρχε ούτε άνθρωπος, τά σπίτια ήταν κοιμισμένα κι είχαμε τήν εντύπωση πώς σεργιανούσαμε σέ μιά παράξενη νεκρή πολιτεία. Καί τήν έντύλωση αύτή τήν έκαναν πιό ζωηρή παλιά οίκόσημα γαλατικά κρίνα, λιοντάρια, παπικές τιάρες πού βλέπαμε σκαλισμένα σέ πολλές πόρτες σπιτιών... Πόσο λίγο περί μένα ότι τά Κύθηρα θά θύμιζαν γραφικές καί ή συχες κωμοπόλεις τής νότιας Ιταλίας ένα Κάπρι π.χ. χωρίς κοσμοπολιτισμό ή ένα Μπαβένο χωρίς πρασινάδα! *Η φωτεινή καί βαρειά γαλήνη ήταν τέτοια, πού πηγαίνοντας νά δούμε τό κάστρο, περπατούσαμε σιγά - σιγά πάνω στά πλακόστρωτα γιά νά μήν τήν ταράξομε. Στό τείχος τού κάστρου, πού είναι γυρισμένο πρός τή μικρή κωμόπολη, ήταν έντειχισμένο άλλοτε ένα άνάγλυφο λιοντάρι τού 'Αγίου Μάρκου. Τό άνάγλυφο αύτό τό έξυσαν, κι ένα άλλο λιοντάρι, ολόκληρο, καθισμένο στά πισινά του πόδια, κοιτάζει τώρα άπό τίς επάλξεις τής Βρεταννικής Αύτοκρατορίας. "Ως τό 1863, τά Κύθηρα τά κατείχαν οί "Αγγλοι. ΤάΊχνη τους είναι άκόμα νωπά στό κάστρο. Μόλις τώρα καταρρέουν τά οικοδομήματα πού χρησίμευαν γιά κατοικίες καί γραφεία τών "Αγγλων στρατιωτικών, καί στό παρεκκλήσιο τού κάστρου, οί τάφοι παληών ξένων εύγενών χάσκουν σά νά είχαν συληθεϊ χθές μόλις άπό τούς κατοίκους. Τ άγρια χορτάρια δέν έχουν άκόμα σκεπάσει όλότελα τίς αύλές, τίς μάταιες τάπιες καί τά πιό μάταια άκόμα κανόνια... Ό βράχος τού κάστρου, έτσι πού προχωρεί σάν πλώρη ΰπερωκεάνειου μέσα στό κενό, άγκαλιάζει μιάν ά- πέραντη φωτεινή καί ειρηνική θέα. Στό άνοιχτό πέλαγο τό μάτι διακρίνει τήν Κρήτη κάτω άπό τά τείχη, σέ βάθος αβύσσου, άπλώνεται ή άσπρη άπό τούς άφρούς τραχηλιά τών παράλιων τού νησιού πίσω άσπρίζει ή Χώρα. Τά σπίτια της, τετράγωνα, χωρίς σκεπές, δέν παρουσιάζουν παρά λείες επιφάνειες άπό κλιμακωτές ταράτσες καί λιακωτά πού θυμίζουν μικρές πολιτείες τού Μαρόκου. Πράσινα καί γαλάζια παραθυρόφυλλα κάνουν πού καί πού έντονες κηλίδες μέσα στή γενική λευκότητα τών σπιτιών. Στά πόδια τού κάστρου ήταν συμμαζωμένος άλλοτε ό άρχικός συνοικισμός τής Χώρας. Στό στενό του χώρο σώζονται μέχρι δέκα μικροσκοπικές εκκλησίες, γιατί κάθε εύπορο σπίτι, όπως καί σ' άλλα νησιά τού Αιγαίου, είχε τό Ιδιαίτερο παρεκκλήσι του. Μοΰ είπαν ότι, πρίν άπό είκοσιπέντε μόλις χρόνια, ήταν στήν κωμόπολη πάνω άπό εκατόν πενήντα παπάδες! Οί καμπάνες όμως είναι σήμερα σιωπηλές. Τά κατάλευκα Κύθηρα, χαυνωμένα άπό τόν ήλιο πού τά πυρώνει κι άπό τήν κατακαθιασμένη άπάνω τους σιγή, κοιμούνται λησμονημένα. Τό νησί τής Αφροδίτης δέν τό επισκέπτονται σήμερα παρά μόνο ορτύκια άναρίθμητα ορτύκια, τήν εποχή τής μεγάλης τους άποδημίας γιά τήν Αίγυπτο. Είναι έξω άπό τούς μεγάλους δρόμους τών θαλάσσιων συγκοινωνιών, βίαιοι άνεμοι δέρνουν τίς ά- κτές του τό μεγαλύτερο μέρος τού χρόνου καί τά προϊόντα του είναι πάρα πολύ λίγα ώστε νά προσεγγίζουν έκεΐ συχνά πλοία. "Οποιος άποβιβάζεται στά Κύθηρα, πρέπει νά περιμένει δ- λόκληρη βδομάδα γιά νά ξαναδεϊ βαπόρι.

Μιά κοινωνική πληγή, πού μέχρι σήμερα μάστιζε πιό πολύ τούς μεγάλους, έχει άρχίσει νά άπλώνεται άνησυχητικά καί στις μικρότερες ήλικίες. Είναι οί άπόπειρες αύτοκτονιών των παιδιών άπό 7 μέχρι καί 16 ετών! Ή κοινωνική αύτή άρρώστια είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα τών ήμερών μας. Μιας έποχής, ή οποία προσπαθεί μέ κάθε τρόπο καί μέσο νά γκρεμίση τήν πίστη πρός τό Θεό, νά ξεφτίση θεσμούς όπως ή Οικογένεια καί τό Σχολείο, νά διδάξη τό έγκλημα μέ τά μέσα μαζικής ένημερώσεως κ.λπ. κ.λπ. "Ας σκύψουμε όμως, κάπως περισσότερο, στίς άπόπειρες αύτοκτονιών τών παιδιών μας, γιά νά γνωρίσουμε καλύτερα τό καινούργιο μά καί καυτό αύτό κοινωνικό πρόβλημα... ΜΙΑ ΚΡΥΦΗ ΠΛΗΓΗ ΠΟΥ ΜΑΣΤΙΖΕΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΑΣ Πποπειρες πυιοιαουιας i m m i i M Τοϋ π. Εμαν. Καλαϊτζάκη Τό κέντρο Δηλητηριάσεων Στό νοσοκομείο Παίδων «Αγλαΐα Κυριάκού» λειτουργεί άπό τό 1975 τό Κέντρο Δηλητηριάσεων, πού δέχεται περιπτώσεις άπό όλη τή χώρα. Μαζί μέ τίς δηλητηριάσεις δέχεται καί άπόπειρες αύτοκτονιών, όπου χρησιμοποιήθηκαν φάρμακα. Μιλήσαμε μέ τόν διευθυντή τού Κέντρου κ. Βλάχο, γιά τίς άπόπειρες αύτοκτονιών πού δέχονται. Νά τί μάς είπε: Σύμφωνα μέ μιά τελευταία στατιστική δυό χρόνων, τών ετών 1976,1977, τό Κέντρο μας δέχθηκε συνολικά 161 άπόπειρες αύτοκτονιών παιδιών άπό 10 16 έτών. Τά παιδιά αύτά προέρχονταν άπό όλη τήν ' Ελλάδα καί ήσαν τά 150 κορίτσια καί τά 11 άγόρια. ' Από τό σύνολο αύτό τών άποπειρών οί 5 κατέληξαν σέ θάνατο. Μάλιστα τά 4 άπ αύτά κατάγονταν άπό αγροτικές περιοχές. ΕΡ. Στό σύνολό του, κ. Βλάχο, στίς άπόπειρες αύτές πού δεχθήκατε, τί μέσα χρησιμοποιήθηκαν; ΑΠ. Σέ ποσοστό 80% χρησιμοποιήθηκαν φάρμακα, δηλαδή ήρεμιστικά, άσπιρίνες κλπ. "Ενα άλλο ποσοστό 8% χρησιμοποίησε διάφορα γεωργικά φάρμακα. Απ' έδώ μάλιστα είχαμε τούς 4 θανάτους.. Μερικοί άκόμη χρησιμοποίησαν χλωρίνη ή διάφορα άπορρυπαντικά. Καί τέλος 3 άτομα έκαναν σύνθετη άπόπειρα αύτοκοτονίας. Πήραν δηλαδή χάπια καί προσπάθησαν παράλληλα νά πέσουν σέ τραίνο ή νά γκρεμισθούν σέ βάραθρο. ΕΡ. "Εχετε δεχθή περιπτώσεις πού νά είχαν κάνει καί άλλες άπόπειρες; ΑΠ. Δέν έχουμε κρατήσει συγκεκριμένο άριθμό. Πάντως ένα όχι πολύ μεγάλο ποσοστό είχε κάνει καί δεύτερη, καί τρίτη άπόπειρα. ΕΡ. Θέλετε νά μάς πήτε ποιές έποχές γίνονται, άπό ποιά μέρη τής ' Ελλάδος προέρχονται καί σέ ποιά κοινωνική τάξι άνήκουν τά παιδιά πού έπιχειροΰν τίς άπόπειρες αύτές; ΑΠ."Εχουμε παρατηρήσει πώς τά περισσότερα κρούσματα γίνονται τήν άνοιξι καί τό φθινόπωρο. Μάλιστα άπ αύτά ένα ποσοστό προέρχονται άπό τήν περιοχή Αττικής καί τά ύπόλοιπα άπό τήν άλλη *Ελλάδα. Καί άπό αύτές όμως τίς άπόπειρες οί πιό πολλές προέρχονται άπό έπαρχιακές πόλεις καί έλάχιστες άπό άοζικές περιοχές. Πρέπει νά συμπληρώσω άκόμη πώς ένα άρκετά μεγάλο ποσοστό άποπειρών προέρχεται άπό τήν μέση ή τήν κατωτέρα κοινωνικοοικονομκά τάξι. Καί ένα πολύ μικρό άπό τήν λεγάμενη «άνώτερη» τάξη. ΕΡ. Γιά τά αίτια τών αύτοκτονιών τί έχετε νά μάς πήτε κ. Βλάχο; ΑΠ. Τά αίτια, πού σπρώχνουν τά παιδιά στήν αύτοκαταστροφή είναι ποικίλα. Τά περισσότερα πάντως, σέ ποσοστό 65%, είναι οικογενειακής (ρύσεως (ενώ οί ξένοι έχουν άντίστοιχα 25%). "Ενα άλλο 20% είναι οί αισθηματικοί λόγοι (ένώ οί ξένοι έχουν 45%). "Αλλοι λόγοι είναι τά προβλήματα τού Σχολείου, ή εύθιξία κλπ. Είχαμε μάλιστα καί μιά κοπέλλα, πού έκανε απόπειρα αύτοκτονίας επειδή τήν έπίεζαν νά γίνη μάρτυς τού Ιεχωβά. Τά περισσότερα παιδιά πάντως προέρχονταν άπό διαλυμένες οίκογένειες ή άπό άλλες πού είχαν ύπερπροστασία, μεγάλη αύστηρότητα κ.λπ. ΕΡ. Σάν Κέντρο πώς άντιμετωπίζετε τίς άπόπειρες τών παιδιών; ΑΠ. Τό πρόβλημα τών αύτοκτονιών καί προπαντός όταν πρόκειται γιά παιδιά, είναι πολύ μεγάλο. Γιατί τά παιδιά αύτά αίσθάνονται ένα είδος άνασφάλειας, νοιώθουν άπομονωμένα καί μόνα έξ αιτίας ίσως ναυαγίου τής οικογένειας τους κ.λπ. Γ ιά μένα πάντως ή μεθόδευσι είναι πολύ δύσκολη. Νομίζω πώς είναι άπα- 208

Τά περισσότερα άπό τά παιδιά πού αύτοκτονοϋν, έκτός βέβαια άπό τίς νευρολογικές ή ψυχιατρικές περιπτώσεις, άνήκουν σέ διαλυμένες, ή δχι σωστές οίκογένειες. ραίτητη ή προληπτική ψυχολογική καί ψυχιατρική παρακολούθησή "Ετσι ί σως μειώσουμε τόν αριθμό των αποπειρών αύτοκτονίας στή χώρα μας. Τώρα οι άπόπειρες πού έρχονται σέ μα, άντιμετωπίζονται τόσο άπό τούς γιατρούς όσο καί άπό τήν κοινωνική υπηρεσία τοΰ Κέντρου μας, ώστε κατά τό δυνατόν νά ξεπεράσουν προσωρινά ό,τι τά άπασχολεΐ καί νά ξεφύγουν άπό τόν κίνδυνο τοΰ θανάτου. Πρόβλημα δημιουργεΐται στή συνέχεια. Γιατί δέν έχουμε τήν δυνατότητα νά παρακολουθήσουμε τά παιδιά όταν φεύγουν άπό μάς. ΕΡ. Κύριε Βλάχο, τί συμβουλή θά είχατε νά δώσετε στά παιδιά πού σκέφτονται, θέλουν ή φοβούνται πώς θ αύτοκτονήσουν καί στούς γονείς τους. ΑΠ. Θά έλεγα αυτό πού είπα σέ μιά κοπέλλα 14 ετών,' ήλθε σέ μάς, γιατί ήθελε νά πεθάνει. Ή ζωή σου μέχρι τώρα ήταν πολύ λίγη. Από δώ καί πέρα έχεις νά ζήσης πολλά χρόνια, πού άσφαλώς θά είναι γεμάτα μέ κακά άλλά καί μέ καλά. Μή ξεχνάς πώς σ όλα σχεδόν τά προβλήματα υπάρχουν λύσεις. Προσπάθησε καί δέν θά χάσης. Ό Θεός βοηθάει αυτούς πού προσπαθούν. Στούς γονείς πάλι θά έλεγα πώς πρέπει σέ κάθε στιγμή νά θυμούνται τήν ευθύνη τους άπέναντι στά παιδιά. "Ας προχωρήσουμε όμως. Διαπιστώσαμε πώς στίς πέντε περίπου άπόπειρες αυτοκτονιών, πού είσάγονται στά νοσοκομεία τών Αθηνών καί τοΰ Πειραιώς, ή μία είναι άπόπειρα παιδιού άπό 13 16 ετών! Συγκεκριμένα, πήγαμε σέ τρία νοσοκομεία (Γεν. Κρατικό Αθηνών, Νοσοκομείο Τζάνειο Πειραιώς) καί καταγράψαμε 251 άπόπειρες αυτοκτονιών, πού είχαν γίνει σέ διάφορα χρονικά διαστήματα. Ά π αύτές οί 49 (43 κορίτσια καί 6 άγόρια) ήσαν άπόπειρες παιδιών άπό 13 16 ετών. Πιό άναλυτικά: Τρία παιδιά είχαν άποπειραθή νά πεθάνουν (2 κορίτσια καί 1άγόρι) καί ήσαν 13 ετών. "Αλλα 4 (3 κορίτσια, 1 άγόρι) ήταν 14 έτών. Ακόμη άλλα 15 κορίτσια ήταν 15 έτών. Καί τέλος 27 παιδιά (23 κορίτσια, 4 άγόρια) ήσαν 16 έτών. Τό τραγικό μαζί καί άνησυχητικό στά περιστατικά αυτά, όπως καί στά προηγούμενα έκτός βέβαια άπό τίς νευρολογικές ή ψυχιατρικές περιπτώσεις είναι ότι προέρχονται άπό διαλυμένες ή όχι σωστές οικογένειες. Γι αύτό είναι άνάγκη νά άναληφθή μιά πραγματική σταυροφορία τού Κράτους, τής Εκκλησίας, τού Σχολείου καί τών άτόμων γιά τήν οικογένεια. Πολύ περισσότερο οί πιό ειδικοί πρέπει νά γνωρίσουμε άπό κοντά τό πρόβλημα, ώστε νά συστηματοποιηθή ή άντιμετώπισι, άλλά καί νά καθιερωθή σέ σωστή βάσι ή όρθή πρόληψι τών αυτοκτονιών. Τονίζουμμ γιά άλλη μιά φορά, πώς δέν είναι σωστό νά γίνωνται τόσες άπόπειρες αυτοκτονιών (μία κάθε ώρα γίνεται μόνο στήν περιοχή Αττικής) καί τό υπουργείο Κοινωνικών Υπηρεσιών ή ή Εθνική Στατιστική Υπηρεσία νά μή τίς καταγράφουν. Ακόμη πρέπει νά σταματήση ό Κινηματογράφος, ή Τηλεόραση, τό κακό έντυπο καί πολλά άλλα νά σπρώχνουν τό παιδί στό έγκλημα, στήν άνηθικότητα, στό εύκολο κέρδος κ.λπ. 209

ΑΠΟ ΤΙΣ ΛΑΪΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ Τ Π Α ΪΧ Μ ΙΚ Α ΚΟΙΛΙΑ ΚΑΙ Ο Ν Κ Α Ι Ρ Ο τής Τ ο υ ρ κ ο κ ρ α ΤΙΆΓΟΥΑΙΛ θ έλα νε νά ξ ο ρ κ ίσ ο υ ν τά κ α κ ά π νεύ τία ς ο ί σ κ λ α β ω μ έ ν ο ι "Ε λληνες μ α τ α πού, κ α θ ώ ς (π ίσ τευ α ν, έκα να ν είχα ν κ α το ρ θ ώ σ ει νά π ετύ χ ο υ ν ά πν ό α ρ ρ ω σ τα ίνο υ ν ο ί ά νθ ρω π ο ι, νά το ύς δ υνά σ τες τους ώ ρ ισ μ έν α π ρ ο - νό μ ο ια σ χ ετ ικ ά μ έ τά θ ρ η σ κ ευ τικ ά τους κ α θ ή κ ο ν τ α "Ενα άπ ' αύτά ήταν γ, κ ή άδεια νά έκ δ η λ ώ ν ο υ ν μ έ π υ ρ ο β ο λ ισ μ ο ύ ς τή χ α ρ ά το υς γιά τήν Ά ν ά σ τ α σ ι του Χ ρ ισ τού. Κ ένώ β α σ ίλ ε υ ε τρομοκρατία σ τ ις π ό λ εις κ α ί σ τά χ ω ρ ιά κ α τά τή δ ιά ρκεια δ λ ο υ το ύ χ ρ ό ν ο υ κ α ί κ α νείς δ έν τ ο λμ ο ύ σ ε νά ό π λο φ ο ρ ή σ η, τό Π ά σ χ α ο ί ρα γιά δες, ίφ ο δ ια σ μ έ ν ο ι μ έ κ ο υμ π ο ύ ρ ια ή κ α ρ ιο φ ίλ ια ξ εσ π ο ΰ σ α ν τόν κ α η μ ό το υς ρ ίχ ν ο ν τ α ς σ μ π ά ρ α Π α λ α ιό ς χ ρ ο ν ικ ο γ ρ ά φ ο ς σ η μ ειώ νει π ώ ς τήν η μ έρα τής Λ α μ π ρή ς, Α ρ χ ικ ά κ ι ά ρ γό τερ α ά π ό τίς Μ ε γά λ η Π α ρ α σ κ ευή ώ ς τήν Κ υ ρ ια κ ή τού θ ω μ ά σ τ ίς α ύλές τ ω ν έκ κ λ η σ ιώ ν, στά σ ο κ ά κ ια π ο ύ σ υ χ νά ζο ντα ν α π ο κ λ εισ τ ικ ά ά π ό "Ε λληνες, Α κόμα κ α ί στά σ π ίτ ια χ α λ ο ύ σ ε ό κ ό σ μ ο ς ά π ό τούς κ ρ ό τους. Κ α ιγό τα νε, τ ό π ελεκ ο ύ δ ι! Φ υ σ ικ ά τά κ ίνη τρ α δέν ήτανε μ ό ν ο ν δ θ ρ η σ κ ευ τικ ό ς φ α να τισ μ ό ς, τ ό ξ εχεί- λ ισ μ α τού ένθ ο υ σ ια σ μ ο ΰ γιά τ ό μ εγά λ ο θ α ύ μ α ή χ α ρ ά γιά τή δ ιπ λ ή άνάστα σι, τήν Ά νά σ τα σ ι τού Κ υ ρ ίο υ δ η λα δ ή κ α ί τήν ά λλη π ο ύ σ υ ντελείτα ι τήν ά νοιξι, τήν ά νά σ τα σ ι τή ς φ ύσεω ς. Ε κ είν ο π ο ύ έκ α νε τούς σ κ λ α β ω μ έ νο υς π ρ ο γό ν ο υ ς μ α ς νά π υ ρ ο β ο λ ο ύ ν ήτανε τό π ά θ ο ς γιά τή Λ ε υ τ ε ρ ιά Ο ί φ λ ό γες κ α ί ο ί κ ρ ό τ ο ι έθ έρ μ α ινα ν τίς έ λ π ίδ ες το υ ς κ έδ ινα ν γιά λ ίγ ε ς σ τ ιγμ έ ς ύ π ό σ τα σ ι σ τά μ υ σ τ ικ ά τους ό ν ε ιρ α Τ ό έθ ιμ ο τ ω ν π υ ρ ο β ο λ ισ μ ώ ν είνα ι π α λα ιό. Ά ν α φ έ ρ ο ν τ α ι π α νά ρ χα ιες π α ρ ό μ ο ιες συνήθειες. Λ α ο ί π ρ ω τ ό γ ο νο ι κ α τα φ εύγα νε σ το ύ ς κ ρ ό το υ ς ότα ν 210 δ εκ α τίζ ω ντα ι τά ζ ώ α νά κ α τα σ τρ έ- φ ω ντα ι ο ί σ ο δ ειές, νά σ π α ρ ά ζω ντα ι ά π ό ά γρια θηρία τά κ ο π ά δ ια τους. Α λ λ ά κ α ί σ τή γέννη σ ι τ ώ ν π α ιδιώ ν, σ τ ά β α φ τ ίσ ια σ το ύ ς γά ρ ο υς κ α ί σ το ύ ς θα νά τους χ τ υ π ο ύ σ α ν λιθ ά ρ ια ή ξ ύ λ α κ α ί μ ετά τήν έφ εύρ εσ ι τής π υρί- τ ιδ ο ς έρ ρ ιχνα ν π υ ρ ο β ο λ ισ μ ο ύ ς γιά νά φ ο β ίσ ο υ ν τά δ α ιμ ό νια κ α ί νά π ά νε ό λ α κ α λ ά ή, σ έ π ε ρ ίπ τ ω σ ι θανάτου, νά μ ή β ρ ή ά λ λ ο κ α κ ό τ ί φ α μ ίλιες. Σ έ μ ερ ικ ά μ έρ η τα υτό χρ ο να μ έ τούς κ ρ ό τους β α ρ ο ύ σ α ν μ ε τ ά λ λ ιν ε ς π λά κ ες ή σ ή μ α ντρ α γιά νά μ ε γ α λ ώ σ ο υ ν οί θ ό ρ υ β ο ι κ α ί νά γ ρ ο ικ ίσ ο υ ν κ α λύ τερ α τά ξ ό ρ κ ια τά ό ρ γα να το ύ εω σ φ όρ ου. Ά π ό Α φηγήσεις τ α ξιδ ιω τ ώ ν κ α ί σ η μ ειώ μ α τα 'ιστορικώ ν σ υ γγρ α φ έω ν ξέρ ο υ μ ε π ώ ς ο ί Γ ε ρ μ α ν ο ί το ύ π α λιο ύ κ α ιρού σ υ νή θ ιζα ν νά π υ ρ ο β ο λ ο ύ ν τά Χ ρ ισ το ύ γεννα, τή ν Π ρ ω τ ο χ ρ ο ν ιά τήν Λ α μ π ρ ή, κ α θ ώ ς κ α ί π ο λ λ έ ς ά λ λ ες γιο ρ τερ ές μ έρες, τ Ά γ ια ν ν ιο ΰ αίφνης. Ξ έρ ο υ μ ε έπ ίσ η ς ό τ ι τό Φ εβ ρ ο υ ά ριο σ τή ν Π α λ α ισ τ ίν η χ τ υ π ο ύ σ α ν συνεχώ ς τίς κ α μ π ά νες κ α ί π έφ τα νε πυρ ο β ο λ ισ μ ο ί, γ ια τ ί ό λ α ό ς θ εω ρ ο ύσε γρ ο υ σ ο ύ ζ ικ ο τόν μ ή να α ύτό ν κ ή θ ελε νά π ρ ο λ ά β η κ ά θ ε δ υ σ ά ρ εσ το π ο ύ μ π ο ρ ο ύ σ ε ν ά φήση σ τ ό π έρ α σ μ ά του. Ό π ερ ιη γη τή ς Λ ο ύ ν τ β ιχ Ρ ό ς, π ο ύ π έρ α σ ε ά π ό τό Κ α σ τ ε λ λ ό ρ ιζ ο π ρ ίν ά π ό ένά μ ισ υ π ερ ίπ ο υ α ιώ ν α έχει γρά ψ ει π ώ ς σ έ μ ία ν έ κ λ ε ιψ ι σ ελή νη ς είδ ε μ ε ς σ τή β α θ ειά νύχτα έ ξ α λ λ ο υ ς Α νθρώ π ους π ο ύ τ ρ έχουν ξ εφ ω ν ίζ ο ν τα ς Α π ελπ ισ τικ ά κ α ί νά ρ ίχ ν ο υ ν κατά τ ό μ έ ρ ο ς τού χ α μ έ ν ο υ φ εγγα ριού. Π ίσ τ ευ α ν ό τ ι έτ σ ι έξο υ δ ετέρ ω να ν τά ΤΟΥ κ. ΣΠ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ κ α κ ά σ τ ο ιχ ε ία Κ ά τ ι π α ρ ό μ ο ιο Αναφ έρει ένας ά λλο ς, π ο ύ είχ ε έπ ισ κ εφ θ ή τήν Ι τ α λ ία Ό Α λη σ μ ό νη τος Α κα δημαϊκός Κ. Ρ ω μ α ίο ς Α ναφέρει ό τι π α λα ιά συ1 νη θίζα νε σ τή ν 'Α ρ κ α δ ία νά ρ ίχ ν ο υ ν το υ φ εκ ιές ψ η λά ά π ό χ α ρ ά ένώ σ τούς θα νά τους έρ ρ ιχνα ν το υφ εκ ιές ψ η λά σ τ ή γή μ έ τήν έπ ιθ υ μ ία νά ξ ο ρ κ ί σ ο υ ν τά ό λέθ ιρ α π νεύμ α τα το ύ κ ά τω κ ό σ μ ο υ. Σ τ ή ν Κ α π π α δ ο κ ία σ υνηθίζα νε νά π υ ρ ο β ο λ ο ύ ν τρ εις φ ο ρές τήν ήμερα τής Π ρ ω τοχρ ο νιά ς. Α νά μ εσ α σ τ ά πειρα π α σ χα λινά έθ ιμ α το ύ λα ο ύ μ α ς είνα ι κ α ί μ ερ ικ ά ά ξιο σ η μ ε ίω τ α π,ού δέν κ ρ ίνω ά σ κ ο π ο νά τ Αναφέρω. " Ο λοι μ α ς κ ά τι ξέρ ο υ μ ε γιά τή σ υνήθεια π ο ύ είχα ν ά λ λ ο τ ε τά π α ιδ ιά Α κόμη κ α ί μ ε ρ ικ ο ί μ ε γ ά λ ο ι νά φ τιά νο υν ο μ ο ιώ μ α τα τού Ιούδα, νά τά γεμ ίζο υ ν μ έ ά χυρα ή π ίτουρ α κ α ί π υ ρ ο τεχνή μ α τα κ α ί νά τά κ α ίνε μ ό λ ις ό πα π ά ς ά ρ χιζε τό «Χ ρ ι σ τ ό ς Ά ν έ σ τ η». Π ο λ ύ λ ίγ ο ι ό μ ω ς θά έτυ χ ε νά μ ά θ ο υ ν ό τι ο ί Ζ α κ υ νθ ινές ν ο ικ ο κ υ ρ ές τόν κ α ιρ ό τής 'Ε νετο κ ρα τίας, μ ό λ ις ά κ ο υ γα ν τίς κ α μ π ά νες νά π α νη γυ ρ ίζ ο υ ν τή ν π ρ ώ τη Ά ν ά σ τ α σ ι ά νο ιγα ν τά π α ρά θυρα τώ ν σ π ιτ ιώ ν κ α ί π ετοΰσ α ν σ τ ίς ρ ο ύ γες διά φ ορα Α γγεία τής κ ουζίνα ς. Ο ί Α φελείς γυνα ίκ ες έπ ίσ τευ α ν ό τι έτ σ ι έπ ρ επ ε νά κ ά νο υ ν γιά νά έκ δ η λ ώ σ ο υ ν τήν άγα- ν ά κ τ η σ ί το υς ένα ντίο ν τώ ν σ τα υρ ω - τήδω ν. Π ο λ λ έ ς τίς σ εγο ντά ρ ιζα ν ο ί ά ντρες το υς ρ ίχ ν ο ν τ α ς τρα κ α τρούκ ες, β α ρ ελό τα, στρ ά κ ες. Τ ό έθ ιμ ο αύτό κ ρά τη σ ε π ο λ λ ά χρ ό νια, έφ θα σ ε σ χ ε δ ό ν ώ ς τ ί Α ρχές το ύ α ιώ να μας. Σ τ ό Ά ρ γ ο ς, μ έ χ ρ ι τής έπ ο χή ς τώ ν δ ο ξ α σ μ έν ω ν Β α λ κ α ν ικ ώ ν Π ο λ έ μ ω ν, ο ί κ ο π έ λ λ ε ς ντυμ ένες μ έ γιο ρ τ ιν ά χ ο ρ εύ α ν ε σ τά σ τα υρ ο δ ρ ό μ ια κ α ί σ τ ίς π λα τω σ ιές. Α ν ά μ ε σ α σ τά π ο λ -

λ ά χ α ρ ο ύ μ ενα τρα γούδια το ύ σ υ ρ τοΰ ήτανε κ ένα π ο ύ ή λ α ϊκ ή μ ο ύ σ α Α φιέρω σε σ τ ό σ τρ α τη γό τής Ά ρ γ ο - λ ίδ ο ς Δ η μ ή τρ ιο Τ σ όκρη. Ε ίχ ε σ τρ ο φ ές έπ α ν ετικ ές γιά τή λ ε β εν τ ιά κ α ί τή γ ν ώ σ ι τού π ο λ ε μ ισ τ ή π ο ύ ό Γ έρ ο ς τού Μ ό ρ ια ά π ο κ α λο ΰ σ ε «π α ιδ ί του». Σ τ ό π ισ τ ρ ό φ ι έκ είνο υ τού τρα γο υδιο ύ Ανακ α τεύετα ι ή θ ρ η σ κ εία μ έ τή ν π α λλη - κ α ρ ιά «Χ ρ ισ τέ κ ι Α ληθινέ μ ο υ κ ι ό Τ σ ό κ ρ η ς κ α β α λλά ρ η ς». Σ τ η ν ίδια π ά λ ι γινότα νε τήν Τ ρίτη τού Π ά σ χ α Α γώ νες δρόμ ου, κ ι ο π ο ίο ς έρχό τα νε π ρ ώ τ ο ς έπ α ιρ νε β ρ α β είο ένα Αρνί. Θ ά σ ά ς φ ανή π α ρ ά ξενο ό τα ν μ ά θ ετε π ώ ς Α θλοθέτη ς ή ταν τό έ κ κ λ η σ ια σ τ ικ ό τα μ είο το ύ 'Α γίο υ Ν ικ ο λά ο υ, ενός μ ικ ρ ο ύ ναού χ τ ισ μ έ ν ο υ σ τή ν β ο ρ ειν ή είσ ο δ ο το ύ Α ρ γο υ ς, Από ο π ο ύ ξ ε κ ι νούσ αν οί δρομείς. Σ τ ή ν λ α ϊκ ή π ο ίη σ ι χ ρ ω σ τ ά μ ε π ο λ λ ά π α σ χ α λινά τ ρ α γ ο ύ δ ια "Ενα Από αύτά τρα γο υδιό τα νε Από τά σ κ ο τεινά χ ρ ό ν ια τής σ κ λα β ιά ς : «Τώρα Μεγάλη Πασχαλιά τώρα καλός μας χρόνος. Τώρα ή γής στολίζεται μ έννιά λογιών λουλούδια μέ πράσινα μέ κόκκινα μ όξιά καί μέ γαλάζια Τώρα ό ξένος βούλεται στόν τόπο του νά πάη» Ό έθ ν ικ ό ς μ α ς π ο ιη τή ς Δ ιο ν ύ σ ιο ς Σ ο λ ω μ ό ς Α φιέρω σε σ τ ό Π ά σ χ α μ ερ ι κ ο ύ ς Α πό τούς π ιό γο η τευ τικ ο ύ ς σ τ ί χ ο υ ς του. 'Α νή κ ο υν σ τ ή δεύτερη σ τρ ο φ ή τού π ο ιή μ α το ς «Ή ήμέρα τή ς Λ α μ π ρ ή ς», π ο ύ π ερ ιέχ ετα ι σ τή ρ ω μ α λέα. Α λλά Ατυχους ό χ ι π λή ρ η σ ύ ν θ εσ ί του, ό «Λ ά μ π ρος»: «Χριστός Άνέστη! Νέοι, γέροι καί κόρες, όλοι, μικροί - μεγάλοι, έτοιμαστήτεμέσα στις έκκλησιές τις δαφνοφόρες μέ τό φοϋς τής χαράς συμμαζευ τήτε Ανοίξετε αγκαλιές είρηνοφόρες ό μπροστά στούς 'Αγίους φιληθήτε, Φιληθήτε γλυκά χείλη μέ χείλη, πέστε «Χριστός Άνέστη», έχθροί καί φίλοι». Α λ λ ά κ ι ά λ λ ο ι ν εο έλλη νες τεχνίτες τού σ τ ίχ ο υ έγρ α ψ α ν π α σ χ α λινά τ ρ α γο ύ δ ια Θ ά π ερ ιο ρ ισ τ ώ ν Αναφέρ ω τ ό νο μ α το ύ Κ ω σ τ ή Π α λα μά. Σ ένα έκ τενές τρα γο ύδι του Α πευθύνεται σ τ ό Χ ρ ισ τ ό κ α ί σ τ ίς τρεις γυνα ίκ ες π ο ύ ε ίχ α ν τήν τύχη νά δια π ισ τεύσουν π ρ ώ τ ες τ ό Α νέλπ ισ το, γιά κ είνες θαύμ α Ν ά ίδ ο ΰ ν μ ό λ ις εφθασαν, κρα τώ ντα ς Α ρώ ματα δ ιά ν Α λείψ ο υν τό νεκ ρ ό Ιη σ ού, έ ξ ω Από τό Α νοιχτό μ ν η μ είο «ν εα νίσ κ ο ν κ α θήμερον, π ε- ρ ιβ ε β λ η μ έ ν ο ν σ τ ο λ ή ν λ ευ κ ή ν» κατά τόν Ε ύ α γγελ ισ τ ή Μ ά ρ κ ο. Ν Ακούσ ο υ ν Α πό τό ίδ ιο τό σ τόμ α τού Α γγέλου π ώ ς ό Κ ύ ρ ιο ς Α να σ τή θ η κ ε. Τ ό π ο ίη μ α Α ρχίζει μ έ τόν σ τίχο : «Ώ τής Α γάπης ό Ρ α β β ί κ α ί τής ειρ ήνη ς» κ α ί τ ελειώ ν ει μ έ το ύτο τό τετρά σ τιχο: «ΤΩ, έσείς Μαγδαληνή, Σαλώμη κι ώ Μαρία» άπ ' τή δική σας τήν Αφάνταστη εύτυχία δώστε τής γής, κάθε ψυχής καί κάθε Ανθρώπου, κάθε λαού, κάθε πατρίδας, κάθε τόπου!» 211

Κατηγορήθηκε άπό τούς άντιπάλους τοΰ Περικλέους γιά κατάχρησι καί ασέβεια πρός τούς θεούς. Πέθανε κάτω άπό άγνωστες συνθήκες στή φυλακή. Σ ΤΗΝ 'Αθήνα τοο 5ου αΐώνος π.χ. τό 'ελληνικό πνεομα φαίνεται νά έγγίζη τά δρια τής τελειότητος. Τά μεσαία χρόνια τοΰ αΐώνος αύτοΰ είναι μιά άπιαστη, θεία στιγμή. Ή πόλις, τήν όποια τώρα κυβερνά ύ Περικλής, ίόραιώνει τήν ηγεμονία της σέ δλα τά πεδία τής ζωής καί τής τέχνης με αύξανόμενη συνειδητή εύστοχία, χάρις στό δημοκρατικό της πολίτευμα. Εμφανίζει ή Αθήνα τήν έποχή αύτή τήν είκόνα μιάς μεγάλης μητροπόλεως πού έξουσιάζει μιά Απέραντη θαλασσινή «συμμαχία» ή, μέ τήν σύγχρονη όρολογία, μιά αύτοκρατορία. Εχει νά δείξη πλούτη καί δύναμι καί, τό σπουδαιότερο, τό βαθύ βίωμα 'ενός πνευματικού πολιτισμού. Στήν τέχνη συνταιριάζει τήν έσωτερική έλευθερία καί εύκινησία τοΰ Ανθρώπου μέ τήν έντονα βαθυστόχαστη καί άχρονη ηρεμία. Επάνω στήν Άκρόπολί της, τό άρχέγονο αύτό ιερό τέμενος τοΰ έλληνισμοΰ, βλέπει κανείς νά γεννιέται τώρα 6 μεγάλος κλασσικός ρυθμός. Ακούει έκεϊ μέσα ένα όργασμό δουλειάς «τούς τέκτονας, πλάστας, χαλκοτύπους, λιθουργούς, βαφείς, χρυσού μαλακτήρας καί έλέφαντος, ζωγράφους, ποικιλτάς, τορευτάς». Κάθε πέτρα πού μπαίνει έπάνω στήν άλλη, τήν μεγάλη τούτη στιγμή τής ύπέρτατης άνατάσεως, Αποκρυσταλλώνει Αμέσως σέ φόρμα μιά σκέψι κι ένα αίσθημα, πού ζητούσαν έπιτακτικά τήν όριστική έκφρασί τους. Καί νά φαντασθή κανείς Ακόμη καθώς δλοι τούτοι οί τεχνίτες, δπως μάς τούς περιέγραψε ύ ιστορικός Απ τήν Χαιρώνεια, ό Πλούταρχος, 212 έχουν καί τούς προμηθευτάς καί συνεργούς τους. Στήν θάλασσα τούς έμπόρους, κυβερνήτες καί ναύτες, στήν ξηρά τούς άμαξουργούς, Αμαξηλάτες, σχοινοπλόκους, λινουργούς, σκυτοτόμους, όδοποιούς καί μεταλλουργούς. Έ τσ ι γεννιέται ένα καλλιτεχνικό θαύμα έπάνω στόν ιερό βράχο τής πόλεως τής Παλλάδος Αθήνας. «Εδώ τώρα κάθε τομεύς τής τέχνης έχει «ώς είς στράτευμα συντεταγμένους» τούς δικούς του έργάτες τόν θητικόν δχλον τόν πολύ λαό, πού γίνεται όργανο καί σώμα ενιαίο τοΰ συντελουμένου έργου. Καί έτσι οί διάφορες Ανάγκες μοίραζαν Απλόχερα τήν εύπορία σέ κάθε ηλικία». Μέ αύτά τά λόγια, ό ιστορικός πού άναφέραμε, περιγράφει στό «βίο τοΰ Περικλέους» τά έργα πού κατασκευάσθηκαν στήν Άκρόπολί τών Αθηνών τήν έποχή τής πολιτικής καί πνευματικής Ακμής, τόν 5ο π.χ. αίώνα, γιά νά συνέχιση πιό έπιγραμματικ ά «Καί υψώνονταν, μεγαλόπρεπα καί ύ- περήφανα, τά έργα. Αμίμητα στήν ώραιότητα καί τήν χάρε Οί τεχνίτες συναγωνίζονταν μεταξύ τους πώ θά ξεπερόση ό ένας τόν άλλο στήν δημιουργική φαντασία καί τήν καλλιτεχνική ίντέλεια. Κι δλα γίνονται μέ καταπληκτική γρηγοράδα. Γι αύτό καί θαυμάζονται Ακόμη περισσότερο τά έργα τοΰ Περικλέους. Μέσα σέ λίγο χρόνο έγιναν τόσο ώραϊα, ώστε νά θαυμάζωνται αίώνια. Έπάνω τους χύνεται ή πνοή καί τό πνεύμα τής νεότητος πού διατηρεί Ανέπαφη Από τόν χρόνο τήν δψι τους, «ώσπερ Αειθαλές καί ψυχήν Αγήρω καταμεμειγμένην τών έργων έχόντων». Α κτινοβολούσαν Αειθαλές πνεύμα καί ψυχή Αγέραστη. Κι δλα αύτά τά έπισκοπεϊ μέ τό άετήσιο βλέμμα του ένας μεγάλος καλλιτέχνης, ό Φειδίας. Αύτόν έχει τοποθετήσει «έπίσκοπο» τών έργων, γενικό έπιστάτη, δ Περικλής. Ή γένεσις τοΰ κλασσικού ρυθμού συνδέεται πρωταρχικά μέ τό όνομά του. Αύτός σμιλεύει καί έποπτεύει μαζί τά γλυπτά έργα τοΰ Παρθενώνος, τό θαύμα πού ένεσάρκωσε τήν ούσία τής μεγάλης κλασικής πλαστικής τέχνης. Τί άνθρωπος θά έπρεπε νά ήταν αύτός, ό «θεοποιός», ό γλύπτης Αγαλμάτων θεών, τοΰ Απόλλωνος, τής Αθήνας, τοΰ Α ιός, γιά νά τόν ύπακούη έκούσια μιά όλόκληρη στρατιά όχι άπό έργάτες Αλλά άπό καλλιτέχνες διαφορετικής Ιδιοσυγκρασίας δπως ό Αγοράκριτος, Καλλικράτης, 'Ικτίνος, Μνησικλής, Κόροιβας, Παιώνιος, Αλκαμένης, Κρησίλαος; "Ολοι αύτοί τόν θαυμάζουν καί γι αύτό τόν ύπακούουν. Μόνο έτσι ήταν δυνατό ποτέ νά περατωθή ένα τεράστιο έργο, δπως είναι τά γλυπτά τοΰ Παρθενώνος. Μόνο τά χρυσελεφάντινα Αγάλματα τής Αθήνας Παρθένου καί τοΰ Α ιός στήν Ολυμπία θά μπορούσαν πράγματι νά κλονίσουν τήν Αντοχή 'ενός Τιτάνος. Ό Φειδίας ήταν γέννημα οίκογενείας καλλιτεχνών τής Αθήνας, δπου είδε τό φως γύρω στά 500 π.χ., ίσως καί λίγο Αργότερα, τό 492 90, στά χρόνια τής μάχης τοΰ Μαραθώνος. Ό πατέρας του όνομαζόΐαν Χαρμίδης. Ό Πάναινος, ό ξακουστός ζωγράφος καί γλύπτης, ήταν Αδελφός του ή ξάδελφος, δέν ξέρομε Ακριβώς. Τό βέβαιο είναι πας δ έπίσης ζωγράφος Πλεισταίνετος είναι Αδελφός του. Ά π ό μικρός έδειξε δτι ήταν προικισμένος μέ τήν σφραγίδα τής καλλιτεχνικής δωρεάς. Ά ρχισε νά ζωγραφίζη

ΜΕ ΨΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΣΤΟ ΕΔΩΛΙΟ Ένας μεγάλος θΰμα τοΰ φθόνου Είς τήν απέναντι σελίδα Ό Παρθενώνας, όπως ήταν τήν έποχή τής Τουρκοκρατίας. Κάτω: Παράσταση Λαπήθου καί Κενταύρου άπό τίς Μετώπες τοΰ Παρθενώνα Γιά τό Αθάνατο Αριστούργημα κατηγορήθηκε ό Φειδίας καί οδηγήθηκε στό δικαστήριο.

έξαίρετα Γρήγορα δμως παράτησε τήν τέχνη αύτή καί δόθηκε Αποκλειστικά κι όλόψυχα στην γλυπτική. Μαθήτευσε Αρχικά στόν γλύπτη Ή γία στήν Αθήνα καί Αργότερα στόν Αργείο Αγελάδα. Τόν γλύπτη αύτόν φαίνεται πώς κάλεσε άπό τό Ά ργος ό Θεμιστοκλής, νά άναλάβη, ώς τεχνικός σύμβουλος, τήν άνοικοδόμησι τών Αθηνών, μετά τήν γνωστή κατά τούς Μηδικούς Πολέμους καταστροφή τους. "Ισως ό Φειδίας νά πήγε στό Ά ργος γιατί πολλές Αθηναϊκές οίκογένειες μεταναστέυσαν τότε μπροστά στήν είσβολή τών βαρβάρων. Ά ν καί άπό ιστορικής πλευράς ή παράδοσις αύτή τής μαθητείας τού Φειδία κοντά στόν "Αργείο Αγελάδα δέν είναι έξακριβωμένη καί θεωρείται Απίθανη, δμως τήν στηρίζουν καλλιτεχνικά κριτήρια "Οτι δηλαδή είναι φανερή ή έπίδρασις τής Αργείος τεχνοτροπίας στήν Αττική τέχνη τοΰ 5ου π.χ. αίώνος. Τά Ίχνη αύτά είναι ήρεμες γυμνές μορφές τών γλυπτών τοΰ Φειδία στόν Παρθενώνα γιά τά όποια θά κάνωμε λόγο παρακάτω. Αύτή ή τεχνοτροπία έρχεται αέ Αντίθεοι, σημειώνουν οΐ είδικοί, στήν νευρώδη 214 Ακρίβεια πού χαρακτηρίζει τήν Αττική τεχνοτροπία τοΰ Ή γία πρώτου διδασκάλου τοΰ Φειδία Τήν διπλή διλλωστε αύτή μαθητεία τοΰ Φειδία τήν φανερώνουν τά πρώιμα έργα του. Είναι ή χαλκή Πρόμαχος 'Αθήνα στήν Άκρόπολι τών Αθηνών, ή Άθηνα Άρια στις Πλαταιές καί τό σύμπλεγμα τών Αθηναίων ηρώων στούς Δελφούς, πού έγιναν άπό τά λάφυρα τής μάχης τοΰ Μαραθώνος. Τής ίδιας πρώιμης αύτής περιόδου, έργα τοΰ Φειδία είναι τό χρυσελεφάντινο Αγαλμα τής Α θήνας στήν Πελλήνη τής Άχαΐας καί τό χρυσελεφάντινο Αγαλμα τής Αφροδίτης στήν Ή λιδα Τό χρόνια πού ό Φειδίας σμιλεύει τά Αγάλματα τοΰτα συμπίπτουν μέ έκεϊνα πού τήν Αθήνα κυβερνά ό Κίμων, άπό τό 472 π.χ. δηλαδή ώς τό 460 π.χ. περίπου. Μ ετά τόν έξοστρακισμό τοΰ λαμπροΰ αύτοΰ Αθηναίου στρατηγού καί πολιτικού, προβάλλει πλέον στήν Αθήνα τό πολιτικό Αστρο τοΰ Περικλέους πού, ώς συναρχηγός τοΰ δημοκρατικού κόμματος, πρωτοστάστησε στήν πολιτική έξουθένωσι τοΰ Αντιπάλου του. Αριστοκρατικού Κίμωνος. Ά π ό τήν έποχή αύτή Αρχίζει ή δεύτερη περίοδος τής καλλιτεχνικής δράσεως τοΰ Φειδία Τώρα θά φθάση ώς μεγάλος δημιουργός στό μεσουράνημά του. Ώ ς Ανθρωπος δοσμένος Απόλυτα στήν τέχνη, ό Φειδίας είναι κλεισμένος στόν ίαυτό του. Γ ι' αύτό έχει πολύ λίγους φίλους. Δέν έχει γυναίκα παιδιά οίκογενειακές ύποχρεώσεις. Ζή γιά νά δημιουργή, νά έμπνέεται καί νά δίνη σάρκα καί όστά στά καλλιτεχνικά του δ ράματα Ώ ς καλλιτέχνης αίσθάνεται d- πόλυτα τήν έλευθερία Λέγει τήν Αλήθεια γυμνή, Απροκάλυπτη. Δέν γνωρίζει συμβιβασμούς καί σκοπιμότητες. Στήν εύθύτητά του αύτή, στό ήθικό αύτό Ανάστημα όφείλει τούς πολλούς έχθρούς του. Ώ ς Αντίβαρο δμως τών έχθρών του έχει έλάχιστους, έπιστήθιους φίλους, Ανάμεσα στούς όποιους πρώτο καί καλύτερο τόν Περικλή. Μιά Αρρηκτη, πράγματι, φιλία συνδέει τούς δύο Ανδρες, τόν ήρωα τής Αθηναϊκής Δημοκρατίας Άλκμεω νίδη Περικλή καί τόν «θεοποιό» καλλιτέχνη Φειδία Τό πρόγραμμα καλλιτεχνικού έγκαλλωπισμοΰ τής πόλεχος πού συνέλαβε ό πολιτικός θά ένσαρκώση ό μοναδικός

Με.ρικά άπό τά Αριστουργήματα πού κοσμούσαν τήν 'Αθήνα στά χρόνια τού Φειδία καί σήμερα κοσμούν 'Ελληνικά Μουσεία Αριστερά.: Ή Δήμητρα καί ή Παμψίλη τού Κεραμικού. Δεξιά Ό περίφημος Δεξίλεως. Κάτω: Ή Άθηνά τον Βαρβακείον. Αντίγραφο τής Χρυσελεφάντινης 'Αθήνας τού Φειδίου, ή ό ποια καί στάθηκε μοιραία γιά τόν μεγάλο γλύπτη. καλλιτέχνης μέ τήν πηγαία, τήν ούράνια εμπνεσί του. Ό Περικλής άναθέτει, λοιπόν, στόν Φειδία τήν γενική Επιστασία των Εργων τής Άκροπόλεως τό 448 π.χ. Εκεί υψώνεται τώρα, κορώνα όλων τών Εργων, ό Παρθενώνας «ό δωρικός ναός, απλός καί τρισμέγαλος, μέ τά σεμνά σκαλίσματα, μέ τά λαμπρά πλουμίδια, τ Ανάγλυφα, τ Αγάλματα, πού παρασταίνουν ζωντανά, πλεμένα καθώς είναι, τών Αθηνών τά ηρωικά, τής πολιτείας τά τίμια» κατά πώς λέγει ό ποιητής. Ε κεί όπου Εμφανίζεται ή άλ.ηϋινά Επαναστατική Εμπνευσις τοΰ Φειδία, είναι ή ζωφόρος. Είναι ή Εκφρασις μιας ριζικά νέας πνευματικής στάσεως Απέναντι στήν παράόοσι, θρησκευτική καί καλλιτεχνική, δμοια μέ τήν στάσι πού Εκφράζει ό Περικλής στόν «Επιτάφιό» του. Στήν ζωφόρο τοΰ Παρθενώνος τήν θέσι τών παλαιών ιερών μύθων, τήν παίρνει ή ί- ορταστική πομπή τών Παναθηναίων. Τό Αντίκρυσμα τής συνολικής είκόνος τής ζωφόρου μας δίνει τόν Εορταστικό τόνο τής πραγματικής πομπής, Αλλά ταυτόχρονα μάς γεννά μιά ύπέρβασι πρός τίς σφαίρες τής αίώνιας καί Ακατάλυτης ούσίας τοΰ κόσμου. Εκείύψώνεται πάντα ή μεγάλη ή Αληθινή τέχνη. "Ενας ξένος οίσθητικός καί κριτικός είπε: «Στήν ε- νωσι τών κοινών σκοπών καί τής Ατομικής έλευθερίας, σέ μιά τάξι πού ποτέ δέν καταρρέει, μολονότι όλοένα σοϋ δίνει τήν έντύπωσι πώς θά συμβή αύτό, ή ζωφόρος τοΰ Παρθενώνος είναι ή τέλεια άπεικόνισις τοΰ Ιδανικοΰ τής δημοκρατίας πού έκφάζεται στόν «Επιτάφιο» τοΰ Περικλέους». Βλέπει κανείς νά κινήται έδώ όλος ό Αθηναϊκός δήμος, σεμνός καί χαρούμενος, εύσεβής, Αλλά καί υπερήφανος. Πειθαρχημένος καί Ελεύθερος, δ- πως τό πολίτευμά του, στήν πιό εύτυχισμένη Ισορρόπησι τών δυνάμεων πού τήν συγκροτούν «τό μήτ άναρχον μήτε δεσποτούμενον». Στήν δυτική ζωφόρο Αρχίζει ή παναθηναϊκή πομπή μέ τούς ίππεϊς πού συγκεντρώνονται, αρματώνονται, Ανεβαίνουν στά άλογά τους. Ή πομπή συνεχίζεται στήν βόρεια καί νότια πλευρά ώς τήν Ανατολική. Δίφροι καί τέθριππα, πεζοί προσκυνηταί, οί όδηγοί τών ζώων γιά τίς θυσίες. Ύδριοφόροι, σκαφηφόροι, κανηφόροι, μουσικοί, αύληταί καί άρπισταί, προχωρούν Ανατολικά Μπροστά άπό τούς πολέμιατάς, τά πολεμικά άρματα, οί στεφανωμένοι μέ τά κλαδιά τής νίκης άνδρες καί όπλϊτες μέ δόρατα καί Ασπίδες. Καί στήν συνέχεια τής πομπής, Ισως τό Εκλεκτότερο τμήμα της, νεαροί ίππεϊς, βλαστοί τών καλυτέρων οίκογενειών τών Αθηνών. Κάθονται Επάνω στά περήφανα άλογά τους χωρίς σέλες μέ γοητευτική άνεσι καί χάρι. 'Εκλεκτό Επίσης τμήμα τής πομπής οί Αθηναίες παρθένες πού προχωρούν μέ βήμα ζυγιασμένο σχηματίζοντας τήν κορυφή της. Τίς θνητές αύτές Αθηναίες παρθένες τής εορταστικής πομπής Ακολουθούν οί δέκα ήρωες τών φυλών τής 'Αττικής καίαύτοί πάλι μάς όδηγοΰν ατούς 'Ολύμπιους θεούς, πού, χωρισμένοι σέ δυό όμάδες, κάθονται Επάνω σέ θρόνους καί Εδρες. Έ τσι ή πομπή τούτη Αστράφτει άπό νιάτα καί όμορφιά Σεμνή καί χαρούμενη. 'Αλλά δ, τι ατούς αιώνες Επέβαλε τόν Φειδία είναι τό σμίλευμα τοΰ Αγάλματος τής Αθήνας Παρθένου πού στήθηκε στό Εσωτερικό τοΰ ναοΰ, ό όποιος όφείλει σ 215

αύτό τό όνομά του. Είναι ό Παρθενών, ό ναός όπου στεγάζεται ή Παρθένος. "Οποιος άρχαΐος Έλληνας ένοιωθε τήν Ανάγκη νά δη τήν θεότητα σέ όλη της τήν μεγαλοπρέπεια, δέν είχε παρά νά εισέλθη στό ιερό τοΰ Παρθενώνος, στόν σηκό, καί νά προσευχηθή στό άγαλμα τής θεάς. Έ να χρυσελεφάντινο άγαλμα. Έ φθανε τά δώδεκα περίπου μέτρα ΰψος. Ή θεά στέκεται- όρθια, ύπέροχη, μέ τό κράνος της, τό τριπλό λοφίο της, τήν αίγίδα της καί τό ιερό ΰφι της. Παντού χρώματα καί στολίδια. Είναι έπιβλητική χωρίς Απειλητική ΰψι. Ελεύθερες πλεξούδες άπό τά μαλλιά της ξεφεύγουν γιά νά μετριάσουν τήν τραχύτητα τοΰ κράνους της μέ τήν Αγρια σφίγγα καί τά τέρατα. Ή Αγαπητή της γλαύκα φαίνεται έπίσης σκαρφαλωμένη κάπου έκεϊ. Γενικά τό άγαλμα τονίζει τήν φύσι τής θεάς, όχι μόνο έξωτερικά μέ τό ύπερφυσικό του μέγεθος, Αλλά μέ τήν όλη μεγαλοπρέπειά του. Στά 448 π.χ. ό Φειδίας μαζί μέ τήν έναρξι τών άλλων έργων έπάνω στήν Άκρόπολι, καθώς είδαμε, καί τήν θεμελίωσι τοΰ νέου Παρθενώνος, άρχισε καί τίς έργασίες γιά τό χρυσελεφάντινο αύτό άγαλμα τής θεάς. Δέκα χρόνια χρειάσθηκναν γιά νά τό άποτελειώση καί νά τό τοποθετήση στόν Παρθενώνα. Λύτοΰ τοΰ έργου ή κατασκευή υπήρξε μοιραία γιά τόν καλλιτέχνη. Ά π ό τό ΰψος, στό όποιο τόν έχει Ανεβάσει ή τέχνη του, έρχεται νά τόν γκρεμίση ή μοίρα καί νά τόν ρίξη στήν φυλακή καί τόν θάνατο. Γύρω στά 435 π.χ. ό Φειδίας κατηγορήθηκε γιά κλοπή καί Ασέβεια θ ά γίνη τό έξιλαστήριο θύμα τοΰ μίσους πού τρέφουν οί Αντίπαλοι τοΰ ρηξικέλευθου, τοΰ μεγάλου όραματιστοΰ καί πραγματοποιοΰ πολιτικοΰ, τοΰ Περικλέους. Ό Πλούταρχος συνδυάζει τήν κατηγορία κατά τοΰ Φειδία καί τήν καταδίκη του μέ μιά συγκεκριμένη πολιτική πράξι τοΰ Περικλέους. Πρόκειται γιά τήν γνωστή άπόφασι τοΰ μεγάλου πολιτικοΰ, τόν ναυτικό Αποκλεισμό τών Μεγάρων, τό «Μεγαρικό ψήφισμα». Στις διαπραγματεύσεις μεταξύ 'Αθηναίων άπό τήν μιά καί Μεγαρέων καί Λακεδαιμονίων άπό τήν άλλη, γιά τήν κατάργησι τοΰ «ψηφίσματος» ό Περικλής στάθηκε Αδιάλλακτος. Τοΰ Απέδωσαν Αργότερα ώς γνωστό, καί γιά τόν λόγο αύτό, τήν όλη εύθύνη τοΰ Πελοποννησιακοΰ Πολέμου. Νά τί μάς άφηγεϊται ό Πλούταρχος. «Μιά μερίδα τοΰ Αθηναϊκού λαοΰ έλεγε ότι ό Περικλής έπέμενε στήν άρνησι καταργήσεως τοΰ «Μεγαρικοΰ ψηφίσματος» άπό μεγαλοφροσύνη καί όρθή έκτίμησι τοΰ δημοσίου συμφέροντος. Είχε τήν γνώμη ότι ή άπαίτησις τών Λακεδαιμονίων γιά τήν κατάργησι τοΰ ψηφίσματος 216 ήταν μεγάλης πολιτικής σημασίας. "Αν ή πόλις τών Αθηνών υποχωρούσε, άν δεχόταν τήν δρσι τοΰ ψηφίσματος, θά ήταν καθαρή όμολογία Αδυναμίας. Οί Απαιτήσεις τών Λακεδαιμονίων θά έπαναλαμβάνονταν στή συνέχεια καί σέ άλλα θέματα Μία άλλη μικρή μερίδα τοΰ λαοΰ υποστήριζε τήν δποψι ότι ό Περικλής άπό καθαρή αύθάδεια καί έπιθυμία τοΰ πολέμου, γιά νά άποκτήση Ακόμη μεγαλύτερη δύναμι καί δόξα έδειξε τέλεια περιφρόνησι στούς Σπαρτιάτες. Τούς προκάλεσε, καί έτσι άρχισε ό Ανοικτός πόλεμος. Ό ψυχρός πόλεμος Ανάμεσα στήν Αθήνα καί στήν Σπάρτη, έδώ καί πενήντα τόσα χρόνια τώρα θά μετατροπή σέ θερμό, Ανοικτό πόλεμο. Μία τρίτη άποψις, πού έχει πολλούς μάρτυρες, συνεχίζει ό Πλούταρχος, είναι ή Ακόλουθη. Ό Φειδίας ήταν, καθώς είδαμε, ό δημιουργός τοΰ Αγάλματος τής Παρθένου Άθηνάς καί ίπιστήθιος φίλος τοΰ Περικλέους. Άσκοΰσε μεγάλη έπιρροή στόν πολιτικό, πράγμα πού κινούσε τόν φθόνο πολλών έναντίον του. Έ τσι μερικοί άπ ' τούς έχθρούς αύτούς τών δυό Ανδρών σκέφθηκαν στό πρόσωπο τοΰ καλλιτέχνη νά δοκιμάσουν τά αίσθήματα τοΰ λαοΰ Απέναντι στόν Περικλή. Καταδίκη τοΰ καλλιτέχνη, θά σήμαινε γ ι' αύτούς, καταδίκη τοΰ πολιτικοΰ. Σκηνοθέτησαν, λοιπόν, γ ι ' αύτό τό λόγο τήν δίκη τοΰ Φειδία». Ή κρίσις αύτή τοΰ Χαιρωνέως ιστορικού άποδεικνύεται Απόλυτα σωστή άπό τά ίδια τά γεγονότα καί τίς κατηγορίες τοΰ Φειδία Συνδυάζονται πάντοτε μέ τό πρόσωπο τοΰ άρχηγοΰ τής Αθηναϊκής Πολιτείας. Κίνησαν οί έχθροί τοΰ Περικλέους όλόκληρο μηχανισμό συκοφαντιών κατά τοΰ Φειδία Βρήκαν κάποιον Μέμνωνα μέτοικο. Μέτοικοι λέγονταν στήν Αρχαία Αθήνα οί έγκατεστημένοι σέ αύτήν Έλληνες, πού δέν είχαν τά δικαιώματα τοΰ Αθηναίου πολίτη, Αλλά πλήρωναν ένα ποσό, τό μετοίκιο, γιά νά μπορούν νά μένουν καί νά έργάζωνται σέ αύτήν καί νά Αντιπροσωπεύονται στά δικαστήρια μέσω Αθηναίων πολιτών ή δικηγόρων. Ό Μέμνων, λοιπόν, αύτός Ανήκε στό άμεσο έργατικό προσωπικό τό όποιο έπέβλεπε ό ίδιος ό Φειδίας. Παρουσιάσθηκε μιά μέρα νά κάθεται στήν Αγορά ώς ικέτης καί νά ζητά τήν άδεια τοΰ Δήμου νά ΰποβάλη μήνυσι κατά τοΰ Φειδία Αύτή ήταν μιά διαδικασία τοΰ Αττικοΰ δικαίου. Ό λαός δέχθηκε καί ή καταγγελία έγινε. Ό καλλιτέχνης κατηγορήθηκε εύθέως άτι καταχράσθηκε μέρος άπό τόν χρυσό πού προοριζόταν γιά τήν κατασκευή τοΰ χρυσελεφάντινου Αγάλματος τής Άθηνάς. Ό πληρωμένος ψευδόμάρτυς είπε πώς είχε προσωπική Αντίληψι τοΰ πράγματος. Ό Φειδίας, γαλήνιος μπροστά στό δικαστήριο τοΰ λαοΰ, κατακεραυνώνει τόν συκοφάντη καί έκείνους πού κρύβονταν πίσω του. Αποκαλύπτει άτι ό χρυσός έπάνω στό άγαλμα είναι κατά τέτοιο τρόπο τοποθετημένος, ώστε νά είναι δυνατόν κάθε στιγμή νά Αφαιρεθή. Νά τόν Αφαιρέσουν, λοιπόν, καί τό άγαλμα δέν θά πάθη τίποτε. Νά τόν ζυγίσουν καί άν βρεθή λιγώτερος άπό έκείνον πού Αρχικά τοΰ παρέδωσε ή πολιτεία ήταν καθορισμένη καί γνωστή ή ποσότητα πού παρελήφθη τότε νά δικασθή στήν έσχάτη τών ποινών. Οί κατήγοροί του κατακεραυνώθηκαν. Δέν τόλμησαν νά προχωρήσουν καί έτσι ή πρώτη κατηγορία κατέρρευσε σάν χάρτινος πύργος. Σοφίζονται τότε οί έχθροί τοΰ Περικλέους μιά δεύτερη κατηγορία Τήν φορά αύτή έχουν σκεφθή καλύτερα θ ά έκμεταλλευθοΰν τά αίσθήματα τής θεοαεβείας Ακόμη καί δεισιδαιμονίας τοΰ Αθηναϊκού λαοΰ, γιά νά πλήξουν καίρια τόν κατηγορούμενο. Ιδού ή κατηγορία Στήν περίφημη Ασπίδα τοΰ Αγάλματος τής Άθηνάς, ώς γνωστό, ό Φειδίας παρέστησε τήν Άμαζονομαχία Στήν Ανάγλυφη αύτή παράστασι τής μάχης τών Αμαζόνων πάνω στήν Ασπίδα ό Φειδίας έδωσε σέ κάποιον άπ τούς μαχητάς τό πρόσωπο τοΰ Περικλέους, Αλλά τόν έκάλυψε έπιτήδεια μέ τό προτεταμένο χέρι πού έρριχνε τό Ακόντιο. Έκεϊ, ό γλύπτης ένετύπωσε καί τήν δική του μορφή, ώς γέροντος φαλακρού πού κρατά μιά πέτρα στά δυό υψωμένα του χέρια γιά νά τήν έκσφενδονίση κατά τοΰ έχθροΰ. Μεγάλη Ασέβεια! Ανάμεσα σέ γεγονότα καί πρόσωπα τής ίερδς παραδόσεως, παρεμβάλλονται καί πρόσωπα σύγχρονα κοινών θνητών! Συνεστήθη τότε μιά έξεταστική τών πραγμάτων έπιτροπή, ένώ ό Φειδίας προφυλακίσθηκε. "Ωσπου νά έκδώση τό πόρισμά της ή έπιτροπή αύτή, ό Φειδίας βρήκε τόν θάνατο στό δεσμωτήριο. Ά γνωστο άν πέθανε άπό Ασθένεια ή δηλητήριο. Ή κακότης τών έχθρών του καί έχθρών τοΰ φίλου του δέν σταμάτησε έδώ. Πρότειναν στήν Εκκλησία τοΰ Δήμου καί έπέτυχαν μέ «ψήφισμα» τήν παραχώρησι άτελείας, Απαλλαγής τοΰ Μέμνωνος άπό φόρους, ένώ οί στρατηγοί έντέλλονταν νά φροντίσουν γιά τήν Ασφάλεια τοΰ Ανθρώπου!! Οί κεραυνοί τοΰ Ανθρωπίνου μίσους καί τοΰ φθόνου έπληξαν έναν Ακόμη μεγάλο. Είπαν πώς αύτή είναι ή μοίρα δλων έκείνων πού ξεπέρασαν τά συνηθισμένα Ανθρώπινα μέτρα Κι ό Φειδίας ήταν άμφισβήτητα ένας Από αύτούς.

ΕΚΛΕΚΤΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΡΑΦΕΙ Ο ΑΚΑΔΗΜΑ Ϊ ΚΟΣ κ. ΠΕΤΡΟΣ ΧΑΡΗΣ Ευαι ακαταμάχητος οωβμομοι ΓΟ ΜΙΚΡΟ αυτοκίνητο μέ τούς λίγους φίλους ήταν πιά πολύ έξω από την πόλη κι όλο προχωρούσε γιά νά συναντήσει έπιτέλους τό ελληνικό καλοκαίρι, πού αργούσε νάρθει. Ή ώρα τής παπαρούνας είχε περάσει πιά, μά ή χτεσινή βροχή είχε κάνει πιό δυνατό, πιό φρέσκο τό πράσινο, κ ή σιωπή τού θαυμασμού εκράτησε πολύ. Κάποια ίχνη από τό πέρασμα τής Ανοιξης έμεναν εδώ κ έκεϊ, οί άνθρωποι δέν τά είχαν πατήσει όλα, δέν τά είχαν εξαφανίσει εντελώς, κι ό παρελθοντιστής τής συντροφιάς, όταν στην είσοδο ενός χω ριού τού Κορινθιακού τούς υ ποδέχτηκαν λουλούδια μέ ο λοζώντανα, μέ ανοιξιάτικα χρώματα, κατακλύστηκε άπό νοσταλγία. Κάθε φορά πού βγαίνω λίγο έξω άπό την Αθήνα, είπε, νομίζω ότι γυρίζω στόν παλιό καλό καιρό, πού στόν τόπο μας κατοικούσαν μόνο "Έλληνες καί όλα ήταν ελληνικά, άπό τά πιό σπουδαία ώς τά πιό ασήμαντα, άπό τά πιό χρήσιμα ώς τά ολωσδιόλου περιττά. Κ αί τούτο ίσχυε ακόμα καί γιά τά λουλούδια. Τότε δέν είχαμε παρά μόνο ελληνικά λουλούδια. Ή έκπληξη ήταν ζωηρή. Καί χρειάστηκαν άμέσως έξηγήσεις: Μά καλά, δέν έφερναν καί τότε ρίζες άπέξω καί δέν τίς καλλιεργούσαν; τόν ρώτησαν. "Εφερναν, όμως εκείνοι πού έφερναν ξένες ρίζες ήταν μετρημένοι στά δάκτυλα καί ή καλλιέργεια πολύ περιορισμένη. Δηλαδή, θέλησε νά τόν πειράξει ό νεότερος τής συντροφιάς, είχατε, μαζί μέ τόσα άλλα άγαθά, καί τό χειρότερο, τόν πιό απαράδεκτο σωβινισμό; Καί βέβαια τόν είχαμε, θύμωσε ελαφρά ό νοσταλγός. Καί καθόλου δέν μάς ζημίωνε ό σωβινισμός αυτός, γιατί ά- πλούστατα μάς έδινε λουλούδια πού είχαν εύωδιά, πού ήταν όμορφα μά καί μοσκοβόλαγαν, τελοσπάντων ήταν α ληθινά λουλούδια. Τό επιχείρημα έφερε γιά λίγο σιωπή. Φάνηκε ακαταμάχητο. Κ ι ό νοσταλγός τών λουλουδιών τού παλιού καλού καιρού πήρε θάρρος καί είπε: Ό σωβινισμός αύτός, πού μοΰ καταλόγισε ό κύριος, δέν είναι τόσο νέος όσο νομίζει. Τόν είχε κ ένας εκλεκτός τής προχερασμένης γενεάς πού ελπίζω ότι δέν θά τού άρνηθήτε νά έχη γνώμη: ό Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. "Εγραφε, λοιπόν, ό Παπαδιαμάντης σ ένα διήγημά του: «ΤΗσαν έκεϊ βασιλικά καί βιόλες καί άρμπαρόρριζες καί άλλα φραγκολούλουδα». Δέν καταδέχεται κάν νά τά άναφέρει μέ τ όνομά τους αυτά τά «διάφορα φραγκολούλουδα». Κ ένας σύχγρονός του χρονογράφος, ό Παύλος Νιρβάνας, εξηγεί: «Τό πιθανότερο μού φαίνεται πώς δέν ήξερε τά όνόματά τους, αλλά ούτε είχε καί καμμιά όρεξη νά τά μάθη. "Ισως καί νά μήν έλεγαν τίποτε στήν ψυχή του καί στήν αισθητική του τά ξενικά αύτά λουλούδια, πού δέν είχαν εύωδιάσει ποτέ τήν αί- 217

σθηματική ςωη των παροενικών ήρωίδων.» Λέν ξέρω πόσοι από τή συντροφιά παραδέχτηκαν την εξήγηση αυτή. Τό βέβαιο είναι δτι λουλούδι πού δέν έχει άρωμα, καί δλα σχεδόν τά φραγκόλούλουδα δέν έχουν, από τά π ιό θαυμάσια, τά γνήσια ολλανδικά, ως εκείνα πού καλλιεργούνται στή γη μας μέ ξένες ρίζες καί μέ χίλιες - δυό διασταυρώσεις, λουλούδι, λέω, πού δέν ευωδιάζει, μπορεί νά προκαλεί θαυμασμό, μά δέν μάς κερδίζει. Δέν αγγίζει τήν όσφρησή μας κ ' έτσι παραμερίζεται γρήγορα, ξεχνιέται, γιατί ή όσφρηση είναι καί μνήμη καί συγκρατεί δ, τι αξίζει, δ,τι τήν ερεθίσει, δ,τι τής προσφέρει επιτέλους κατιτί, έστω καί λίγο. Τό φραγκολούλουδο, συμπέρανε ό νοσταλγός έ- πειτ ' από μικρή σιωπή, μένει έξω άπό τόν άνθρωπο. Καί ρώτησε: Είδατε ποτέ καμιά κυρία, καμιά κοπέλα, τής αριστοκρατίας ή τού λαού, νά βγάζει άπό τό μποϋστο της μιά φραίζια; 'Ενώ πλήθος παρθενικά στήθη εόωδιάζουν άπό γιασεμί ή άπό βασιλικό. 'Αλήθεια, τό επιχείρημα τούτο ήταν άκαταμάχητο. Μπορεί νά λείψουν άπό τόν κόσμο οί σωβινισμοί. "Ενας όμως θά μείνει: ή προτίμησή μας, ή αδυναμία μας γιά τά λουλούδια πού έχουν καί άρωμα, γιά ένα ελληνικό γαρύφαλλο ή γιά ένα ελληνικό τριαντάφυλλο, πού δέν διασταυρώθηκε μέ ξένη ρίζα καί δέν είναι μόνο όμορφο αλλά κ ευωδιάζει. ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ Γύρω απο του υεου Κωόικο οβ. EucAoqxpni ΤΑΧΥΤΗΣ - ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΣ ΕΠΕΙΔΗ ή ταχύτης αποτελεί όμολογουμένως τό πρώτον αίτιον των τροχαίων ατυχημάτων στίς μή κατωκημένες περιοχές τής πατρίδας μας καί ή προτεραιότης τό πρώτον στίς κατωκημένες περιοχές, θεωρώ ωφέλιμο, έπ' ευκαιρία τοϋ νέου Κώδικα 'Οδικής Κυκλοφορίας, νά αναπτύξω μέ ό πλα λόγια, άπευθυνόμενος κυρίως στούς ο δηγούς, τά δύο αύτά άρθρα, πού κατά τήν γνώμην μου, ό Νέος Κώδικας δέν τά περιέλαβε άνάλογα μέ τήν σημασία τοϋ άντικειμένου πού ρυθμίζουν. Πρώτα πρώτα μέ τήν ταχύτητα. Γι αυτήν μιλάει τό άρθρον 20 καί μέ λίγα λόγια λέει: Άρθρον 20. "Ορια ταχύτητος Μέσα στίς κατοικημένες περιοχές, κανένα όχημα δέν έπιτρέπεται νά τρέχη μέ ταχύτητα άνώτερη τών 50 χιλιομέτρων, ε κτός έάν, μέ πινακίδα, επιτρέπεται παραπάνω ή επιβάλλεται πιό κάτω καί άπό τά 50 χιλιόμετρα. Λ.χ. ορίζεται ταχύτης 60, 70 χιλιομέτρων ή 40, 30, όπότε οί όδηγοί θά συμμορφωθούν μέ τίς υποδείξεις τών πινακίδων. Στίς μή κατοικημένες περιοχές, όπως έχη σήμερα τό όδικόν δίκτυον τής χώρας μας (έθνικοί δρόμοι λεωφόροι κ.λπ.) κανένα όχημα δέν μπορεί νά τρέχη παραπάνω άπό Χ0 χιλιόμετρα. Τό ότι μέ κοινή άπόφαση τών ' Υπουργών Συγκοινωνιών καί Δημοσίας Τάξεως, όρίσθησαν οί όδοί: Αθηνών Λαμίας, Λαμίας Βελεστίνου Λαρίσης, Λαρίσης Τεμπών Κατερίνης καί Α θηνών Κορίνθου, ώς όδοί ταχείας κυκλοφορίας, δέν άρκεϊ, διότι προηγουμένως θά πρέπει νά τεθοϋν αί άνάλογοι πινακίδες καί σημάνσεις. Μέχρι τότε ίδωμεν... Βέβαια ό νέος Κώδικας γράφει γιά 120 χιλιόμετρα γιά τούς αύτοκινητόδρομους καί Τοϋ Άστυν. Β κ. Νικ. Πιπερίδη. 100 χιλιόμετρα γιά τούς δρόμους ταχείας κυκλοφορίας. Δυστυχώς όμως στή χώρα μας, σήμερα δέν έχουμε οϋτε αύτοκινητόδρομους, οϋτε δρόμους ταχείας κυκλοφορίας. Εδώ πρέπει νά προσέχουν οϊ όδηγοί μικρών έπιβατικών αύτοκινήτων, διότι τρέχοντος πάραπάνω άπό 80 χιλιόμετρα στούς εθνικούς δρόμους, είναι παραβάτες μέ τόν Ν. Κώδικα, καί οί ποινές είναι: α) Εάν τρέχουν μέχρι 96 χιλιόμετρα, δηλαδή ύπερβαίνοντες τό όριον 20%, τιμωρούνται μέ χίλιες δραχμές πρόστιμο τούλάχιστον καί μέ άφαίρεση τής άδειας ίκανότητος μέχρι 10 ημέρες, β) Εάν τρέχουν μέ ταχύτητα άπό 97 120, δηλαδή υπερβαίνουν τό όριο άνω τοϋ 20%, άλλά όχι παραπάνω άπό 120 χιλιόμετρα, τιμωρούνται μέ πρόστιμο 2.000 δραχμών τούλάχιστον καί μέ άφαίρεση τής άδειας ίκανότητος μέχρι 10 ή- μέρες, γ) Εάν τρέχουν μέ ταχύτητα άνώ-

Ή ταχύ της καί ή παραβίασις τής προτεραιότητας, άποτελοϋν άπό τά σπουδαιότερα αίτια τών τροχαίων Ατυχημάτων, τών όποιων ή πρόληψι αποτελεί συνεχή έπαγρύπνησι τών αστυνομικών τής τροχαίας. Στή φωτογραφία μας δεξιά, τροχονόμος τής Ύποδ/νσετος Τροχαίας Αθηνών τοποθετεί εις τό παρμπρίζ αύτοκινήτου ειδικό ένημερωτικό φυλλάδιο, πού τύπωσε ή Τροχαία εις τρεις ξένες γλώσσες, πρός ένημέρωσι τών ξένων έπισκεπτών τής χώρας μας. τερη τών 120 χιλιομέτρων, τιμωρούνται σέ βαθμό πλημμελήματος μέ χρηματική ποινή τουλάχιστον 3.000 δραχμών. Δηλαδή δέν θά τούς κόψη κλήση ό τροχονόμος, άλλά θά τούς κάνη μήνυση καί θά τούς παραπέμψη εις τό μονομελές πλημμελειοδικείο. ' Ενδεχομένως δέ νά τούς συλλάβη καί νά τούς όδηγήση στόν Εισαγγελέα, γιά τό αύτόφωρο. Επίσης άφαιρεΐται καί ή άδεια ίκανότητος μέχρι 10 ήμέρες. Γιά τά φορτηγά έχομε άλλα όρια ταχύτητος. Γιά τά μεγάλα φορτηγά, δηλαδή αύτά πού είναι άνω τών πέντε τόννων, τό μεγαλύτερο όριο ταχύτητος είναι 70 χιλιόμετρα. Γιά τά μικρά φορτηγά καί τά λεωφορεία στούς έθνικούς δρόμους είναι καί γι αύτά 70 χιλιόμετρα, ένώ γιά τούς αύτοκινητοδρόμους καί τούς δρόμους ταχείας κυκλοφορίας (πού δέν έχομε, έπαναλαμβάνομε), είναι 80 χιλιόμετρα. Γ ιά τά λεωφορεία πού μεταφέρουν μαθητάς, τό άνώτατο έπιτρεπόμενο όριο είναι 60 χιλιόμετρα. Γ ιά τίς δίκυκλες μοτοσυκλέττες τό άνώτατο όριο είναι 70 χιλιόμετρα σέ όποιονδήποτε δρόμο καί άν κινούνται σέ μή κατοικημένη περιοχή, ένώ γιά τίς τρίκυκλες 60 χιλιόμετρα. Τά φορτηγά αυτοκίνητα πού μεταφέρουν επικίνδυνες ύλες (δέν είναι έπικίνδυνες ύλες κατά τόν Κώδικα τά συνήθη υγρά καύσιμα), τό άνώτατο όριο ταχύτητος γιά τίς κατοικημένες περιοχές είναι 40 χιλιόμετρα καί γιά τίς μή κατοικημένες 50 χιλιόμετρα. Τά ίδια όρια Ισχύουν καί γιά τά φορτηγά πού μεταφέρουν πρόσωπα (όταν τούτο επιτρέπεται). Γιά τά μοτοποδήλατα, δίκυκλα ή τρίκυκλα, γιά τά αγροτικά μηχανήματα καί τά μηχανήματα έργων, τό άνώτατο όριο ταχύτητος έίναι έντός καί έκτος κατοικημένων περιοχών 40 χιλιόμετρα, έάν δέ τά μηχανήματα έργων, τά άγροτικά μηχανήματα ή τά ύπ αύτών ρυμουλκούμε να δέν έχουν ελαστικά μέ άεροθαλάμους (σαμπρέλλες), τότε τό άνώτατο έπιτρεπόμενο όριο είναι 15 χιλιόμετρα. Οί ποινές γι' αύτές τίς παραβάσεις είναι οί αύτές πού είπαμε παραπάνω, μέ τίς τρεις κλιμακώσεις. Δηλαδή μέχρι 20% 1.000 δραχμές, άνω τού 20% καί μέχρι 120 χιλιόμετρα 2.000 δραχμές καί άνω τών 120 χιλιομέτρων 3.000 χρηματική ποινή, δηλαδή πλημμέλημα, ένώ σέ όλες τίς παραβάσεις άφαιρεΐται καί ή άδεια ίκανότητος μέχρι 10 ήμέρες. Αύτά βέβαια έάν δέν υπάρχουν πινακίδες πού νά όρίζουν διαφορετικά τά όρια ταχύτητος. Διότι σύμφωνα μέ τήν παράγραφο 5 τού άρθρου 20 δύνανται οί Δ/νταί τών Διευθύνσεων 'Αστυνομίας ή Ύποδ/- σεων Τροχαίας μέ αποφάσεις τους, πλήρως δικαιολογημένες καί συμφωνούσης τής Συντονιστικής Επιτροπής Κυκλοφορίας, νά ό ρίζουν όρια ταχύτητος διάφορα, τά όποια βέβαια θά ίσχύσουν άφοϋ τοποθετηθούν πρώτα οί άνάλογες πινακίδες. Γιά τούς έθνικούς δρομους τά όρια ταχύτητος μεταβάλλονται διά κοινής άποφάσεως τών 'Υπουργών Δημοσίας Τάξεως Δημοσίων "Εργων καί Συγκοινωνιών. Τό όριο τών 80 χιλιομέτρων στούς έθνικούς δρόμους είναι πολύ μικρό. Πρέπει διά κοινής άποφάσεως νά τροποποιηθή ή διάταξις καί όρισθή είς 100 χιλιόμετρα. "Οπως έχει τό άρθρον, τά μεγάλα φορτηγά στούς έθνικούς δρόμους μπορούν νά τρέχουν όσο καί τά μικρά καί τά λεωφορεία, δηλαδή μέ 70 χιλιόμετρα, διότι στά τελευταία κάνει τήν διάκριση αύτοκινητοδρόμων καί ταχείας κυκλοφορίας όρίζον ταχύτητα μέχρι 80 γιά τό «άλλο όδικό δίκτυο» 70 χιλιόμετρα (ώς γνωστόν ή χώρα μας σήμερα έχει μόνον «τό άλλο όδικόν δίκτυον») ένώ γιά τά μεγάλα φορτηγά, τά άνω τών πέντε τόννων, απλώς άναφέρει είς 70 χιλιόμετρα, άνευ τής άνωτέρω διακρίσεως. Γιά τό όριο ταχύτητος είχον προηγηθή διάφορες γνώμες καί συζητήσεις, είς τάς όποιας μάλιστα έλαβε μέρος διά τού τύπου καί ή κοινή γνώμη, ή ΕΛΠΑ κ.λπ. Λόγω τής σοβαρότητος τού θέματος, διότι άναμφισβητήτως γιά τίς μή κατοικημένες περιοχές, ή μεγάλη ταχύτης άποτελεΐ τό πρώτον αίτιον τών σοβαρών καί, έν πολλοϊς θανατηφόρων άτυχημάτων, είχεν προταθή νά τιμωρήται ή παράβαση σέ βαθμό πλημμελήματος καί μάλιστα μέ ποινή άνευ μετατροπής καί αύστηρές διοικητικές κυρώσεις. Οί συντάκται τού άρθρου, προφανώς λόγω τής πιέσεως τής κοινής γνώμης, συνέταξαν δυστυχώς ώς άνω τό άρθρον, μέ τίς ώς άνω άτέλειες. Μικρές ποινές τελικώς, άλλά καί μικρά όρια ταχύτητος. "Ετσι είς τό μέλλον τίποτε σχεδόν δέν άλλάζει γιά τήν ταχύτητα. Μάλλον θά έχωμε περισσότερες παραβάσεις, λόγω τού μικρού άνωτάτου όρίου καί τής μικρής σχετικώς ποινής, ένώ ή ταχύτης θά έξακολουθήση νά άποτελή τόν πολύφερνον σπονδοφόρον είς τόν βωμόν τού Μολώχ. Περαιτέρω τό άρθρον 20 μέ τήν παράγραφο 8 όρίζει ότι τά φορτηγά καί τά ύπ αύτών ρυμουλκούμενα, ώς καί τά λεωφορεία, πρέπει στό πίσω μέρος τους νά έχουν έντός άσπρης κυκλικής έπιφανείας γραμμένο τό άνώτατο όριό ταχύτητος. Ό Ν. Κώδικας παρέχει τήν δυνατότητα, σέ ώρισμένους δρόμους, ή σέ ώρισμένες λωρίδες κυκλοφορίας, νά τοποθετηθούν πινακίδες, πού νά όρίζουν ότι δέν έπιτρέπεται ή μείωση τής ταχύτητος κάτω άπό ώρισμένο όριο, δηλαδή γι' αυτούς θά τιμωρή καί τήν βραδυπορεία. Νέα διάταξη πού άποβλέπει στήν τιμωρία αύτών πού στούς έθνικούς δρόμους πιάνουν τήν άριστερή λωρίδα καί κινούνται βραδέως. Η παράγραφος 9 όρίζει ότι μέ άπόφασι τού Υπουργού Συγκοινωνιών δύναται νά έπιβάλλεται ύποχρεωτικά καί έφοδιασμός μέ ταχογράφους άπό ώρισμένες κατηγορίες οχημάτων. Μέχρι σήμερα βάσει τών ύπ άριθμ. ΣΤ 118985/69 καί ΣΤ 11825/74 άποφάσεων τού 'Υπουργού Συγκοινωνιών έφοδιάζονται 219

υποχρεωτικά μέ ταχογράφους δλα τά υπεραστικά, τουριστικά, ταξιδιωτικά λεωφορεία καί φορτηγά μέ μικτόν βάρος άνω των 6 τόννων, πλήν ελάχιστων έξαιρέσεων ("Αρθρον 1 παρ. 3 τής ΣΤ' 11825/74 ΦΕΚ Β' 492 άποφάσεως Υπουργού Συγκοινωνιών). Δυνατόν μέ νέα Υπουργική άπόφαση νά όρισθή ότι καί τά Ι.Χ. λ.χ. θά έφοδιασθοϋν υποχρεωτικά μέ ταχογράφους. "Οσοι υπόχρεοι δέν έχουν ταχογράφο ή έπεμβαίνουν επ' αυτού μέ σκοπόν νά δείχνη ό ταχογράφος ταχύτητα μικρότερη τής πραγματικής, τιμωρούνται μέ φυλάκισιν μέχρι ένός έτους. Περί των συντονιστικών έπιτροπών κυκλοφορίας όμιλεΐ λεπτομερώς τό άρθρον 106 τού Ν. Κ. Ο. Κ. θώη λτνχήμ τ ί -q " οτο- «ο- Οι 4-8- JΟ Α Ι1 0 ΙΤ Α ΙΙΙ ΕΙΙ «Τ ΡΑ ΔΕΛΤΙΟΝ IXNQH ΤΥΟΧΟΠΕΔΗΙΕΟΣ ΟΔΙΚΟΥ ΤΡΟΧΑΙΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ ε *is 9\Γ ή τ L-4 S ΤΑ ΧΥΤΗ Σ Ε ΙΣ ΧΙΛ ΙΟ Κ -» : C0 ΙρΟ -ΤΟ -00 Ξ-30 ΐ ΠΑΡΑΓΩΝ ΤΡΙΒΗΣ Έλέχθη, καί πράγματι είναι, ή ταχύτης ένα άπό τά κυριώτερα αίτια τών τροχαίων ατυχημάτων. Μάλιστα γίνεται κατάχρησις τού όρου υπερβολική ταχύτης, είς τά κατηγορητήρια, τόσον άπό τάς άστυνομικάς άρχάς, όσον καί άπό τάς δικαστικός. Στερεότυπός άναφέρεται είς τά κατηγορητήρια ότι έγένετο υπαίτιος τροχαίου άτυχήματος συνεπεία τής μεγάλης ταχύτητος, ή διότι δέν έρρύθμισε τήν ταχύτητα άναλόγως τών συνθηκών, ή είχεν μεγαλυτέραν ταχύτητα τής έκ τών περιστάσεων έπιβαλλομένης (περί ής όμιλεΐ τό άρθρον 19 τού Ν. ΚΟΚ καί τό 76 τού παλαιού, έξ οΰ καί ή έπιτυχής έκφρασις «βρέξει δέν βρέξει υπάρχει πάντοτε τό 76». ' Απάντησις διά τάς δικαιολογίας τών έλλήνων όδηγών είς τά τροχαία άτυχήματα είς τά όποια πάντοτε οί έξεταζόμενοι δέν φταίουν...). Ημιρομηνί bpmότνχήμσι Τ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΙΧΝΩΝ ΤΡΟΧΟΠΕΔΗΣΕΩΣ ΕΙΣ ΤΟΠΟΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ 'Αριβμ. κυκλοφορίας όχήματος Η bpim. Ιμττρ. τροχός δ*ξ'ός Ιμπρ. τροχός Σύνολον μίσος δρος τροτ. ιίς μ. ιγδος δδοστρώματος ατόστασις όδοστρώμστος κλίσις όδοστρώμστος Ιλσχιστή ϋττολογιζομίνη τοηξύτης ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΟΚΙΜΑΣΤΙΚΗΣ ΤΡΟΧΟΠΕΔΗΣΕΩΣ όριστ. όπίσβ. τροχ. δ«ξιός όπίσβ. τροχός όριομ. δοκίμων 1 2 όδηγός ταχύτη κατά τήν δοκιμήν U Ή όριστ. Ιμπρ. τροχ. όριστ. όπίσβ. τροχ. δφός Ιμπρ. τροχ. διξιός όπίσβ. τροχ. Σύνολον Μίσος δρο$ τροχοπ. afs μ. Μίσος δρος παρόγοντος τριβ. ήμ*ρ «β* &Ρ δοκιμής όριθμ. καί τύπος όχήμ. δοκιμής ιίδος όδο στρώματος Π «Ρ τ η ρ ή 111 Τό Εναντι Νομογράφημα κατ σκ*υόσβη ύπό Παν/μίον NORTHWE5 ΤΟ Ν τών Η.Π.Α. καί χρησιμοποιιγται Ιττισήμως. Επειδή λοιπόν ή ταχύτης είναι σπουδαίος παράγων διά τόν έξετάζοντα τήν υπαιτιότητα είς ένα τροχαϊον άτύχημα, οί ασχολούμενοι μέ τήν άνάκρισιν θά πρέπει νά συλλέγουν πληροφορίας, στοιχεία, κ.λπ. διά τό κανονικόν ή όχι τής ταχύτητος. Καλύτερον στοιχεΐον, άψευδής μάρτυς, περί τής ταχύτητος είς ένα τροχαίο άτύχημα, είναι ή κατάλληλος έκμετάλλευσις τών είς τόν τόπον τού άτυχήματος άνευρισκομένων Ιχνών τροχοπεδήσεως. Ταΰτα έκτος τής ταχύτητος μάς δίδουν καί τήν άναμφισβήτητον κανονικήν ή όχι πορείαν - θέσιν τού οχήματος είς τό όδόστρωμα. Πρέπει λοιπόν πάση θυσία οί ένεργούντες τήν αυτοψίαν, έπιμελώς νά άναζητούν αύτά καί νά τά προσδιορίζουν επακριβώς είς τά όπ αυτών συντασσόμενα σχεδιαγράμματα. Σπουδαίον ρόλον παίζει ή αρχή τών ιχνών τροχοπεδήσεως. Εάν προσδιορίσωμε επακριβώς αυτήν καί ϋπολογίσωμεν όρθώς τήν άπόστασιν άντιδράσεως (δηλαδή τό διάστημα τό όποιον διήνυσε τό όχημα άπό τήν στιγμήν καθ ήν ό όδηγός άντελήφθη τόν κίνδυνον, μέχρι ένάρξεως τής πεδήσεως, τό όποιον, ώς είκός, είναι ανάλογο τής ταχύτητος, δεδομένου ότι ώς μέσος χρόνος άντιδράσεως λαμβάνεται ό χρόνος τού 1" διά τόν μέσον όδηγόν), δυνάμεθα νά άνεύρωμεν τό σημεϊον έκ τού όποιου ό όδηγός άντελήφθη τόν κίνδυνον καί νά έξάγωμεν συμπεράσματα περί τής έπιμελείας του ή όχι. Περαιτέρω επιβάλλεται ή σωστή κατά μήκος κατ άπόκλισιν μέτρησις ιχνών, διότι όσον μεγαλύτερον μήκος έχομεν, τόσον μεγαλυτέραν, κατά τό μάλλον, ταχύτητα είχεν,τό όχημα, ένώ καί ή άπόκλισις παίζει σπουδαίον ρόλον διά τήν κατάδειξιν καί έτέρας άποφασιστικής ένεργείας τού ό- δηγού, πρός άποφυγήν τού άτυχήματος. Εκ τού συνολικού μήκους τών Ιχνών πρέπει νά άφαιροΰμεν τό μήκος μεταξύ τών αξόνων τού οχήματος. Ό λόγος είναι προφανής, διότι θά έχωμεν καθαρόν μήκος τροχοπεδήσεως. Περαιτέρω χρειάζεται ιδιαίτερη προσπάθεια διά τόν προσδιορισμόν τού λεγομένου παράγοντος τριβής, δηλονότι, καιρικοί συνθήκαι, κατάστασις οδού, υγρά, ξηρά, είδος οδοστρώματος, άσφαλτος, λεία, πεπατημένη, τραχεία, βάρος οχήματος, κατάστασις έλαστικών κ.λπ. Ανευρισκομένου τού καταλλήλου παράγοντος τριβής καί τού ορθού μήκους τών Ιχνών τροχοπεδήσεως, έχομεν αληθείς ένδείξεις περί τής ταχύτητος τού οχήματος διά καταλλήλου προσαρμογής είς τό σχετικόν νομογράφημα. Άρθρον 26 - Προτεραιότης Πολύ σπουδαία διάταξη τού Κώδικα, Ιδιαίτερα γι αυτούς πού κινούνται σέ κατοικημένες περιοχές. Εάν ή ταχύτητα καί τό άντικανονικό προσπέρασμα άποτελούν τά κυριώτερα αίτια τών τροχαίων άτυχημάτων στις μή κατοικημένες περιοχές, ή μή παραχώρηση προτεραιότητας αποτελεί τό πρώτον αίτιον τών τροχαίων άτυχημάτων, στις κατοικημένες περιοχές. Οί περισσότερες συγκρούσεις καί τραυματισμοί στίς πόλεις όφείλονται στή μή παραχώρηση προτεραιότητας. Μέ τήν πρώτη παράγραφό του τό άρθρο 26, υποχρεώνει τούς όδηγούς, πού πλησιάζουν ένα όδικό κόμβο, μιά διασταύρωση, είτε έχουν προτεραιότητα είτε όχι, νά προσέχουν πολύ, καί κυρίως, νά ρυθμίζουν (έδώ ή ρύθμιση έχει τήν έννοια τής μείωσης) τήν ταχύτητά τους, ώστε, αυτοί πού όποχρεούνται νά παραχωρήσουν προτεραιότητα, νά μπορούν νά σταματήσουν καί νά άφήσουν τούς έχοντας προτεραιότητα νά περάσουν, οί δέ τελευταίοι, καίτοι έχουν προτεραιότητα, νά μπορέσουν νά άποφύγουν, κάνοντας τή σωστή άποφευκτική ένέργεια, τό άτύχημα, έάν κατά παράβαση τών άλλων δέν τούς παραχωρηθή τελικά προτεραιότητα. Καί ό νέος Κώδικας, όπως βλέπουμε, στό θέμα τής ευθύνης έπί τροχαίων άτυχημάτων, υιοθετεί τήν άρχή τής συνετούς όδηγήσεως, ή όποια άπορρέει άπό τήν περίφημη «άρχή τού κινδύνου», ή όποια καθιέρωσε τήν άντικειμενικήν (καί όχι υποκειμενικήν μόνον δόλος άμέλεια) ευθύνη, στά τροχαία άτυχήματα. Κατά τήν άρχήν τής συνετούς όδηγήσεως ή τήρησις 220

τών κανόνων κυκλοφορίας, έκ μέρους ένός όδηγοΰ, καί μόνον αυτή, δέν τόν απαλλάσσει τής εύθύνης είς ένα τροχαίον άτύχημα. 'Απαιτείται έτι περαιτέρω έπιμέλεια καί προσοχή, έξικνουμένη μέχρις ύποχρεώσεως προβλέψεως τής περιπτώσεως καθ ήν ό έτερος υπόχρεος δέν έτήρησε τούς κανόνας κυκλοφορίας, όπότε ύφίσταται κίνδυνος άτυχήματος, τόν όποιον πρέπει νά δυνηθή νά άποφύγη ό συνετός όδηγός. ' Η άρχή αυτή μεταξύ τών προστατευομένων δύο άγαθών τής ζωής καί τής σωματικής άκεραιότητος καί τής άξίας τής έξυπηρετήσεως τής κυκλοφορίας, δίδει, ώς είναι φυσικό, προτεραιότητα είς τήν ζωήν καί τήν σωματικήν άκεραιότητα. Αντίθετος τής αρχής αυτής είναι ή λεγομένη άρχή τής έμπιστοσύνης. Κατ αύτήν ό τηρών τούς κανόνας κυκλοφορίας, απαλλάσσεται τής εύθύνης έπί τροχαίων άτυχημάτων, διότι «έχει εμπιστοσύνη», δτι καί ό έτερος υπόχρεος θά τηρήση τούς κανόνας κυκλοφορίας καί έπομένως δέν θά ύπάρξη κίνδυνος άτυχήματος, Είς περίπτωσιν δέ τής μή τηρήσεως τών κανόνων κυκλοφορίας έκ μέρους τού άλλου καί έπομένως, δημιουργίας κινδύνου, καί δή άτυχήματος, έχει, ό παραβάτης, άκεραίαν τήν εύθύνην αύτοΰ. Ή άρχή αύτή δίδει μεγαλυτέραν σημασίαν είς τό άγαθόν «έξυπηρέτησις τής κυκλοφορίας», άπό τήν ζωήν καί τήν σωματικήν άκεραιότητα. Ακολουθείται άπό τάς νομοθεσίας όλίγων χωρών, αί όποΐαι όμως τείνουν καί αύταί, νά υιοθετήσουν τελικά τήν άρχήν τής συνετούς όδηγήσεως. Μέ τήν παράγραφο δύο τό αύτό άρθρο, υποχρεώνει τούς όδηγούς νά μή μπαίνουν στή διασταύρωση, όταν ή πυκνότης τής κυκλοφορίας είναι τέτοια, ώστε νά μή μπορέσουν νά περάσουν καί έπομένως, θά παραμείνουν υποχρεωτικά έντός αύτής, τήν οποία τελικά θά άποφράξουν. Ή διατύπωσις τής παραγράφου 2 τού άρθρου 26, καθ ήμάς είναι άστοχος καί άνεδαφική. Κακώς έτέθη ή φράσις «έστω καί έάν οί φωτεινοί σηματοδόται επιτρέπουν τούτο». Διότι τό άρθρο αύτό όμιλεΐ διά προτεραιότητα καί όχι διά φωτεινούς σηματοδότας. Τήν ιδίαν ύποχρέωσιν έπιβάλλει τό άρθρο 6 παράγρ. 1 έδαφ. α", περίππτωσις ββ, τήν οποίαν μάλιστα τιμωρεί μέ 1500 τουλάχιστον δραχμές, ένώ τό άρθρο 26, ερχόμενον είς άντίθεσιν, τήν τιμωρεί μέ 600 τουλάχιστον δραχμές. Θά έπρεπε άντί τής φράσεως αύτής νά τεθή «έστω καί άν έχει προτεραιότητα». Ατυχής είναι ή διατύπωσις τής παραγράφου 3. Διότι, καίτοι τό άρθρον 6 παραγρ. 1 έδαφ. α' περίπτωσις αα άπαγορεύει τούς έχοντας πράσινον, νά είσέλθουν στήν διασταύρωσιν, παραχωρούντες προτεραιότητα στούς έντός αύτής κινουμένους έκ προηγουμένης σηματοδοτήσεως (ποινή 1.500 δρχ.), ή διάταξις τής παραγράφου 3, έρχομένη είς άντίθεσιν, τούς δίδει προτεραιότητα, λέγουσα ότι οί έκ προηγουμένης σηματοδοτήσεως δύνανται νά έξέλθουν, έάν δέν παρεμποδίζουν τήν διέλευσιν τών μέ πράσινο είσερχομένων. Οί δέ παρεμποδίζοντες καί έξερχόμενοι τιμωρούνται μέ 600 δραχμές τουλάχιστον. Επειδή ή παράγραφος άναφέρεται είς τό Κεφάλαιον περί προτεραιότητος οί συντάκται αύτής θέλοντες νά δώσουν μίαν λύσιν είς τά «μποτιλιαρίσματα», θά έπρεπε νά μή άναφέρουν καθόλου τούς φωτεινούς σηματοδότας, περί αύτών όμιλεΐ λεπτομερώς τό άρθρον 6, άλλά νά ώριζαν ότι προτεραιότητα είς τάς περιπτώσεις αύτάς έχουν οί ευρισκόμενοι έντός τής διασταυρώσεως, έ ναντι τών είσερχομένων, άνεξαρτήτως έάν αύτοί έρχονται έκ δεξιών ή άριστερών. Ή παράγραφος 4 τού άρθρου 26 όρίζει ότι στούς κόμβους (διασταυρώσεις, διακλαδώσεις, συμβολές κ.λπ.) ή προτεραιότητα ορίζεται μέ κατάλληλη σήμανση. Τέλος ή παράγραφος 5 ορίζει ποιος έχει προτεραιότητα στούς κόμβους πού δέν υ πάρχει σήμανση, καί τήν δίδει σ αύτούς πού έρχονται άπό δεξιά. "Εχουμε όμως τίς έξής εξαιρέσεις: α) Γι αυτούς πού κινούνται σέ αύτοκινητοδρόμους καί όδούς ταχείας κυκλοφορίας. Εδώ πρέπει νά πούμε τά έξής: Στήν 'Ελλάδα, πρός τό παρόν δέν έχουμε ούτε αύτοκινητοδρόμους, ούτε όδούς ταχείας κυκλοφορίας, όπως τούς όρίζει ό Κώδικας στό άρθρο 2. Δηλαδή ύφίσταται νομοθετική ρύθμιση, άλλά δέν υπάρχουν τέτοιοι δρόμοι είς τούς όποιους κινούμενοι οί οδηγοί μας νά τήν άπολαύσουν. "Ας τήν έχουν τουλάχιστον ύπ όψιν τους οί οδηγοί πού ταξιδεύουν στό έξωτερικό καί οί λοιποί, άς άναμένουν μέ τήν ελπίδα μήπως αί ύπάρχουσαι Εθνικοί όδοί μετατραποΰν τουλάχιστον, διά καταλλήλων έργασιών καί σημάνσεων σέ όδούς ταχείας κυκλοφορίας. β) Δεύτερη εξαίρεση γιά τόν έρχόμενο έκ δεξιών έχουμε, όταν αύτός εισέρχεται σέ όδό, άπό χωματόδρομο, μονοπάτι, άπό Ιδιόκτητο κτήμα πού είναι δίπλα άπό τήν όδό, άπό χώρο παρκαρίσματος, καί άπό σταθμό καυσίμων ή άλλων έξυπηρετήσεων. Αύτοί χάνουν τήν έκ δεξιών προτεραιότητά τους καί οφείλουν νά τήν παραχωρήσουν στούς κινουμένους είς τάς όδούς. γ) Τρίτη εξαίρεση έχουμε γι αύτούς πού ξεκινούν, έναντι τών συνεχιζόντων τήν πορεία τους ή γι αύτούς πού κάνουν όπισθεν, όπου ή κίνηση αύτή έπιτρέπεται, έναντι τών κινουμένων πρός τά έμπρός. Καί αύτοί λοιπόν χάνουν τήν έκ δεξιών προτεραιότητά τους, λόγω ξεκινήματος ή όπισθοπορείας. δ) Τέλος τά σιδηροδρομικά ή τροχιοδρομικά οχήματα (τραίνα, τράμ), έχουν προτεραιότητα έναντι τών άλλων οχημάτων είτε είναι άπό δεξιά είτε είναι άπό άριστερά. Καμμιά άλλη εξαίρεση δέν άναφέρει ό νέος Κώδικας. Δέν παίζει λοιπόν κανένα ρόλο γιά τήν προτεραιότητα α) τό πλάτος τού δρόμου είς τόν όποιον κινούμεθα, β) άν περνούν λεωφορεία άπό αυτόν, γ) άν περισσότερα οχήματα περνούν άπό τόν δρόμο μας. Υπάρχει σήμανση πού μάς δίδει προτεραιότητα; Έάν ναί, τήν έχουμε, διαφορετικά θά τήν παραχωρήσουμε στόν έκ δεξιών έρχόμενο έκτος έάν έχουμε μιά άπό τίς παραπάνω εξαιρέσεις πού είπαμε. Οί οδηγοί μας πρέπει νά προσέχουν τώρα στήν άρχή τήν έφαρμογή τού νέου Κώδικα, όταν κινούνται μέσα σέ κυκλικό κόμβο ή σέ κυκλικές πλατείες. Μέ τόν παλαιό Κώδικα ήσαν συνηθισμένοι νά έ χουν προτεραιότητα, έναντι τών είσερχομένων. Ή προτεραιότητα αύτή καταργήθηκε μέ τόν νέο Κώδικα καί έχουν προτεραιότητα οί έκ δεξιών ερχόμενοι, δηλαδή οί εισερχόμενοι. Όρθώς ό νέος Κώδιξ κατήργησε τήν έξαίρεσιν τών κινουμένων έπί άρτηριών. Διότι είχε δημιουργήσει πολλάς άμφισβητήσεις. Δέν είχε χαρακτηρισθή σάν άρτηρία καμμία όδός, διότι τούτο ήτο άδύνατον, έδιδε όμως διά τούς κινουμένους είς τάς λεγομένας λεωφόρους τών πόλεων, είς ό δούς πού είχαν λεωφορειακάς γραμμάς καί γενικώς τάς παρουσιαζούσας συνήθως μεγάλην κίνησιν, λαβήν διά προτεραιότητα. Αποτέλεσμα ήτο τά Δικαστήρια νά έκδίδουν άποφάσεις άντιφασκούσας ή μή ήτιολογημένας μέ συνέπειαν τήν άκύρωσιν αύτών. Τώρα, έάν δέν υπάρχει σήμανσις προτεραιότητα έχει πάντοτε ό έκ δεξιών έρχόμενος. Κακώς όμως, καθ ήμάς, κατήργησε τήν έξαίρεσιν τών έντός τού κυκλικού κόμβου κινουμένων έναντι τών είσερχομένων. Διότι, έάν οί έντός, άναμένουν, παραχωροΰντες προτεραιότητα είς τούς έκ δεξιών έρχομένους καί είσερχομένους είς τόν κόμβον, πώς θά κενωθή ό κόμβος, ώστε νά δυνηθή νά δεχθή έτερα όχήματα τά όποια θά πρέπει νά διακινηθούν δι αυτού; Λ.χ. σέ περίπτωσιν μή λειτουργίας τών σηματοδοτών τής Πλατείας 'Ομόνοιας, μέ τόν νέο Κώδικα έχουν προτεραιότητα οί εισερχόμενοι άπό τάς όδούς Αγίου Κων/νου, Πειραιώς, Αθήνας, Πανεπιστημίου καί οί έντός τού κόμβου οφείλουν νά τούς παραχωρούν προτεραιότητα. Σέ περίπτωσιν έ- φαρμογής τής νέας διατάξεως θά έχωμεν όπωσδήποτε άδιέξοδον. Μικροτέρας βέβαια σημασίας είναι ή περί τού άντιθέτου συνήθεια τών όδηγών μέχρις έξοικειώσεώς των πρός τήν νέαν διάταξιν. Επίσης όρθώς έδωσε λύσιν δι όλας τάς περιπτώσεις, διασταυρώσεις, διακλαδώσεις συμβολάς κ. λπ. δίδων προτεραιότητα είς τόν έκ δεξιών, ένώ ό παλαιός Κώδιξ ώμίλει μόνον διά διασταυρώσεις μέ άποτέλεσμα είς άλλες περιπτώσεις, νά έχωμε άμφισβητήσεις. "Ολες τίς περί προτεραιότητας παραβάσεις ό νέος Κώδικας τίς τιμωρεί μέ πρόστιμο τουλάχιστον 600 δραχμών καί μέ άφαίρεση τής άδειας ίκανότητος έπί δέκα ήμέρας. 221

Στιγμές που οημα&ψαυ τη μοίρα τωυ ΕΛΑηυωυ ΜΙΚΡΟ ΧΡΟΝΙΚΟ Στις φωτογραφίες των σελίδων μας 'ένα «άλμπουμ» από τή μεγάλη πείνα τοϋ λαοϋ μας. Επάνω: Πεινασμένα 'Ελληνόπουλα Κάτω δεξιά Περιμένουν στην ούρά γιά νά άγοράσουν τήν περίφημη λαχανίδα Είς τήν άπέναντι σελίδα: Περιμένουν νά τούς δώσουν κάποιο ξεροκόμματο. καταξίωσή του στην ' Ελλάδα τά δύο πρώτα χρόνια τής κατοχής. Τότε πού, αμέτρητα πλήθη τής Αθήνας καί τοϋ Πειραιά, ξεχύνονταν στίς επαρχίες μέ κάθε δυνατό μέσο γιά νά είσκομίσουν είδη διατροφής, απαράλλαχτα δπως καί οί μύρμηγκες τοϋ άγροΰ είσκομίζουν γιά τό χειμώνα. Καί οί μύρμηγκες τής κατοχής, δέν πρόφτασαν βέβαια τόν πρώτον κατοχικό χειμώνα, άλλά χωρίς αύτούς ασφαλώς ή μεγάλη πείνα θά ήταν μεγαλύτερη, καί όπωσδήποτε χάρη καί σ αύτούς, δέν είχε συνέχεια καί σχόν επόμενο χειμώνα μέ τήν οξύτητα τοϋ πρώτου. Στήν άρχή, τά είδη πού είσκόμιζαν τάπαιρναν μέ δραχμές. Σιγά σιγά, δμως, μέ τόν πληθωρισμό, στή θέση τής δραχμής άρχισε νά μπαίνη ή χρυσή λίρα. Καί οί μύρμηγκες τής κατοχής πού ήταν δραχμοβίοτοι μικρονοικοκυραΐοι καί δέν είχαν χρυσές λίρες, σοφίστηκαν τή μέθοδο τής άνταλλαγής είδους μέ είδος. "Ετσι, στήν κάθε εξόρμησή τους άπό τά δύο μεγάλα αστικά κέντρα πρός τίς επαρχίες, έφερναν μαζί τους παλιά ροϋχα, παλιά παπούτσια, λάστιχα γιά σόλες, ντρίλια, κάμποτ, άλατζάδες, κουτές μέ τσιγάρα καί λογιών μπιχλιμπίδια γιά τίς κοπέλλες, ψευτοκοσμή- Τοΰ τ. Άστυν. Δ/ντοϋ κ. ΗΛΙΑ ΧΑ Ϊ ΔΕΜΕΝΟΥ ΕΝΑ γνωμικό λέει, νά μοιάση κανείς τοϋ μύρμηγκα, καί νά γίνη άπό δαΰτον σοφώτερος. "Αν ό κάθε άνθρωπος δανείζεται κάτι καί άπό τή σοφία τών μυρμήγκων, τούτο είναι ύποκειμενικό γνώρισμα καί τό ξέρει μόνο ό ίδιος. Προκειμένου όμως γιά τούς άνθρώπους μαζικά, ξέρουμε πώς αύτό τό γνωμικό, βρήκε τή χωρίς προηγούμενο πρακτική 222

223

Ο ΓΟΛΓΟΘΑΣ ΕΝΟΣ ΛΑΟΥ "Ενα Από τά τακτικά καί συνηθισμένα μπλόκα πού έκαναν ο! Αρχές κατοχής. Ή έρευνα Αφορούσε, έκτος τών Αλλων καί στή μεταφορά «παρανόμων» τροφίμων. ματα καί χάντρες. ΚΓ ϋστερ άπό τήν κατανίκηση καί τή κατατρόπωση τών Ιταλών, τήν επική αντίσταση στά όχυρά, καί τήν μολαταύτα κατάρρευση τού μετώπου, ξανάσμιξαν κι ήρθαν κατά πρόσωπο μέσα στήν κατοχική δυστυχία, ό κάτοικος τής πολιτείας κι' ό άγρότης σ ένα δώσε - πάρε, γιά νά ζήσουν κι οι δυό μαζί καί τά παιδιά τους, κι όλα τούτα τ άμέτρητα πλήθη πού πήραν αύτόν τόν δρόμο γιά τήν επιβίωσή τους. Κι ήταν τούτη ή άνταλλαγή ειδών καί ή αύτοβοήθεια, φίλημα ζωής, χαρά Θεού καί εύλογία καί άξιοπρέπεια τού άνθρώπου μέσα στήν κατοχική δυστυχία. Κι ύστερα, πάλι, καθώς τά πλήθη τ άμέτρητα γύριζαν άφού πέρναγαν άπό τά Νομαρχιακά «παρακρατήματα» καί άπό τά Ιταλικά «μπλόκα», είσκόμιζαν στήν Αθήνα καί στόν Πειραιά τρόφιμα άπό τίς έπαρχίες μέ χίλιους δυό κυνδύνους, άλλά καθώς είπαμε, δέν πρόφτασαν τόν πρώτο κατοχικό χειμώνα. "Ομως, αυτές οί μυρμηγκιές τών υπεραστικών «μαυραγοριτών», δς τούς πούμε έτσι στήν άρχή, αφού κουβάλησαν άμέτρητους τόννους άπό εφόδια όλο τό καλοκαίρι τού '42, έκτος τού ότι συντελούσαν στήν κατά κάποιο τρόπο έξασθένηση τής ζητήσεως κατά τό μέτρο πού αυτοί δέν είχαν άνάγκη, έξάλλου, συντέλεσαν καί στό άνοιγμα δύο Αγορών, κι έγιναν τροφοδότες αύτών τών άγορών. Ή μία, είναι, ή μαυραγορίτικη κατοχική λαϊκή άγορά τών συνοικισμών, όπως ήταν στό Πολύγωνο, στούς Αμπελόκηπους, στό Δουργούτη, στά Πετράλωνα, στόν Ασύρματο, στό Βοτανικό, στήν Καλλίπολη τού Πειραιά, στά Καμίνια, στά Ταμπούρια, στήν Πη-'άδα, στήν Κοκκινιά. Αύτής τής Αγοράς υπήρξαν τροφοδότες, άλλά καί ιδρυτικά μέλη, όσοι απ αύτήν τή μαυραγορίτικη κάστα, έπέκτειναν τίς εισαγωγικές τους δραστηριότητες καί πέρα άπό τίς καταναλωτικές άνάγκες τού σπιτιού τους. Καί, ή όποια Αγορά, όπως θά δούμε πάρα κάτω, δέν ήταν ή καθαυτό Μαύρη τής κατοχής, ποΰταν βουτηγμένη ολόσωμη στήν κρυφή συναλλαγή, καί τοπικά άδέσποτη καί χωρίς μόνιμη στέγη. Ή άλλη άγορά πού προαναφέραμε καί τής όποιας έγινε τροφοδότης αυτή ή μαυραγορίτικη κάστα, είναι ή καθιερωμένη άγορά «ή Έλευθέρα» τού ώργανωμένου έμπορίου, ή όποια, μετά τόν Οκτώβριο τού '42, ξαναλειτούργησε ϋστερ άπό ένα χρόνο χειμέριας νάρκης. Καί μέ τό άνοιγμα αυτής τής άγοράς, αυτόματα, έκλεισε ή μαυραγορίτικη τών συνοικισμών, καί ή ώς τότε σ αύτήν προσφορά καί τροφοδοσία, πέρασε στή δεύτερη πού άνοιξε. Καί μέ τούτο τό άνοιγμα πού έγινε ϋστερ άπό κάποια μέτρα καί άπό προσπάθειες πού θά πούμε στή συνέχεια, σείστήκε καί ή αδέσποτη Μαύρη. Καί ένώ ή τελευταία, μ όλο πού χτυπήθηκε κι' αύτή κατακέφαλα, δέν έλλειψε ποτέ άπό τό καταναλωτικό στερέωμα, μέ τό κλείσιμο τής μαυραγορίτικης λαϊκής κατοχικής άγοράς τών συνοικισμών, έξαφανίσθη όλότελα καί ή κάστα τών μυρμήγκων τής κατοχής. Τούς είπαν σαλταδόρους, τούς είπαν μαυραγορίτες ή καί συνεργαζόμενους ή καί δοσίλογους ακόμα. Δέν ήταν οϋτε συνεργαζόμενοι, οϋτε δοσίλογοι, οϋτε κάν μαυραγορίτες. Ή ταν μικρονοικοκυραϊοι κουβαλητές γιά τό σπίτι τους, καί σιγά σιγά, πολλοί άπ αύτούς έγιναν κερδοσκόποι καί μικρέμποροι. "Ομως, αύτή ή κερδοσκοπική τους έφεση έπί τών λίγων άπό τόν καθένα πού διακινούσε άγαθών, άλλά τών πολλών άπό τούς πολλούς πού έρχονταν στήν κατανάλωση, ήταν εύεργετική γιά τό κοινωνικό σύνολο μέσα στήν κατοχική δυστυχία. ΕΤΣΙ, τώρα, γιά νά έχωμε μιά πραγματική εικόνα τών άρνητικών έντοπίων στοιχείων τών καθαυτό μαυραγοριτών πού είχαν δικτυώσει τή μαύρη άγορά πάνω σ ένα άόρατο πλέγμα κρυφής συναλλαγής, σέ κρύπτες, στό ποδάρι, στό πεζοδρόμιο, στό σπίτι μέ τό τηλέφωνο, στά έστιατόρια όσα έμεναν άνοικτά κι' όσα καινούργια μαυραγοριτών άνοιγαν, πρέπει νά κάνωμε μιά άφαίρεση. Τούτο δέ, γιά τόν επιπλέον λόγο, ότι υπήρξαν καί στό έξωτερικό κατακρίσεις περί τής ' Ελλάδος ώς χώρας μαυραγοριτών καί δοσιλόγων. Καί μάλιστα κατακρίσεις πού άναφέρονταν στήν περίοδο τής Ιταλικής κατοχής. Δηλαδή, σέ μιά περίοδο πού οί αστικοί πληθυσμοί σμίξαν στή δυστυχία μέ τούς κατοίκους τής υπαίθρου μέ τόν άξιοπρεπέστερο τρόπο πού ταν ή άνταλλαγή είδους μέ είδος, ήταν τό «φίλημα ζωής». Πρέπει ν άφαιρέσωμε τά σμήνη τών υπεραστικών «μαυραγοριτών», τών μυρμήγκων τής κατοχής, καί τό υπόλοιπο, θά δούμε πώς ήταν οί πραγματικοί μαυραγορίτες τών πόλεων, οί συνεργαζόμενοι καί δοσίλογοι, πού πολλοί διακινούσαν αγαθά μέ άδειες τών άρχών κατοχής, καί χωρίς νά έχουν σχέση μέ τό ώργανωμένο εμπόριο, καί αποτελούσαν μιά κάστα, πού νομίζω δέν θά ήταν άγνωστη καί σ άλλες κατεχόμενες χώρες, καί μάλιστα, χωρίς άφαίρεση. Μολαταύτα, πρέπει νά υπογραμμίσουμε τό γεγονός ότι, ό 'Ελληνικός λαός στό σύνολό του, άφού άντέστη ήρωϊκά σέ δυό μεγάλες δυνάμεις αμυνόμενος τού «πατρίου έδάφους», στή μετέπειτα δοκιμασία του, μόνος καί άβοήθητος τά δύο πρώτα χρόνια τής κατοχής, μέ καρτερία καί μέ άξιοπρέπεια, στόν τομέα τών στερήσεων, άντιμετώπισε τή μοίρα του. (') Durant Γ occupation italienne, ά Athenes du moins, le deux peuples s etonnerent de s entendre si bien et parfois de fratemiser sur le dos des Allemands... le marche noir, le sens de la famille, I amour de la combinazione qui prend en grec le nom de symphonie, tout contribuait ά creer des liensbientbt senlimenlaux» Α υ τά γ ρ ά φ ε ι ό Γ ά λ λ ο ς δ ια ν ο ο ύ μ ε ν ο ς Robert Levesque σ τ ό β ιβ λ ίο το υ «Domaine Grec» κ α ί σ τ ό ν ό π ο ιο ν έ χ ε ι δ ο θ ε ί ά π ά ν τ η σ ις ά π ό * Ε λ λ η ν ικ ο ύ ς λ ο γ ο τ ε χ ν ικ ο ύ ς κ ύ κ λ ο υ ς (Ν. 'Ε σ τ ί α 15 Σ β ρ. 47). ΠΩΣ ΧΤΥΠΗΘΗΚΕ Η ΜΑΥΡΗ ΑΓΟΡΑ ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ στό καλοκαίρι τού 42. Ή μαύρη άγορά έχει έκτοπίσει τήν καθιερωμένη τή γνωστή άγορά τού ιδιωτικού έμπορίου, τήν «Έλευθέρα» όπως τήν άποκαλοΰσαν τότε, καί τά καταστήματα είδών διατροφής παραμένουν κλειστά. "Υστερ άπό τή μεγάλη φουρτούνα τού περασμένου χειμώνα, ό Ελληνικός λαός μοιάζει σά ναυαγός πάνω σέ μιά σχεδία, σέ μιά σανίδα σωτηρίας, πού δέν είναι άλλη, παρά, ή θερινή εύκρασία καί τά έποχικά είδη, όσα μπορούσαν νά διακινηθούν. Τό σήμα τής βοήθειας, τό S.O.S, έχει περάσει στά έρτζιανά, άλλά κανένα πλοίο δέν φαίνεται στόν όρίζοντα. Καί όμως, σέ λίγο μπαίνουμε στό φθινόπωρο. Σέ λίγο θά μπούμε καί στό δεύτερο κατοχικό χειμώνα. Οί συνθήκες θά είναι οί ίδιες καί τά ίδια αίτια φέρνουν τά ίδια άποτελέσματα. Τό φάσμα τού άνθρωποβόρου λιμού, δέν έχει άπομακρυνθή άπό τόν Αττικό όρίζοντα. 2 2 4

"Αν εξαιρέσομε τή δραστηριότητα τής Αρχιεπισκοπής, τήν Κυβέρνηση Καΐρου καί τόν Ερυθρό Σταυρό καθ όσον άφορά στις ένέργειες γιά τήν συμμαχική βοήθεια πού άλλωστε δέ φαινόταν νά καταφθάνη πρό τοΰ χειμώνα, καί λίγα εφόδια άπό τήν Τουρκία, δέν βλέπει κανείς άλλη σανίδα σωτηρίας στό πέλαγος τής κατοχής «έν όψει» τοΰ γιά δεύτερη φορά πιθανότατα έπερχόμενου κυκλώνα. Καί άπό τήν Κατοχική Κυβέρνηση καί τ άνώτερα κλιμάκια, δέν φαίνονταν νά υπάρχουν μέτρα προληπτικά καί βελτιωτικά τής έπισιτιστικής καταστάσεως τής Χώρας, έκτος άπό τά κατασταλτικά καί καταδιωκτικά τής μαύρης άγοράς. Αυτός όμως ό δρόμος όδηγούσε σέ άδιέξοδο καί σέ μάταιους καί άχαρους άγώνες, πράγμα πού τό είχε διαπιστωμένο ήδη ή ύπό νέα διεύθυνση άγορανομία τοΰ Πειραιώς. "Ετσι, ή σκέψη ότι κάτι έπρεπε νά γίνη προτού είναι άργά, είχε άποβή τυραννική. Τί όμως μπορούσε νά γίνη άπό μιά υπηρεσία μέ περιορισμένα μέσα δραστηριότητος, καί μόνο δυνατό μέσο τή δίωξη; Καί όμως, κάτι άλλο έπρεπε νά γίνη έκτος άπό τή δίωξη. ' Η δίωξη, ήταν μόνο γιά τήν ικανοποίηση τής Κοινής Γνώμης πού βοοΰσε κατά τών μαυραγοριτών, χωρίς κανένα άλλο ωφέλιμο άποτέλεσμα. "Ετσι, εύκολα μπορούσε ή Αγορανομία νά γίνη ούραγός τής δημοσίας κραυγής, καί νά στέλνη κάθε μέρα στό δικαστήριο, όπως άλλωστε έστελνε τούς μαυραγορίτες, καί νά έπαναπαύεται καί ή Ίδια πάνω σ αύτήν τήν καταδιωκτική δράστη ριότητά της. Καί νά τούς παίρνη καί τά σιτάρια καί τά καλαμπόκια, καί τά λάδια, καί τά μέλια καί τά χαρουπόμελα. Καί νά τά δίνη στούς άγορανομικόύς άνακριτές νά τά μοιράζουν στόν κόσμο. ΚΓ ύστερα πάλι τάΐδια καί τά Ίδια. Καί τούτη ή δράστη ριότητά της νά μήν έχη τελειωμό. "Ομως, έτσι κάνοντας άντλούσε άπό πίθο Δαναΐδων. Η πολυπλόκαμη Λερναία "Υδρα, πέταγε άλλους, όσους κγ άν τής κόβανε πλοκάμους. Καί, τό πρόβλημα ήταν πολύπλευρο, δέν έπαιρνε αναβολή, κι έπρεπε νά βρεθή κάποια λύση. "Ομως, δέν είχε σωστή κατάστρωση. Η ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ πρός τήν κατανάλωση τών άγαθών, αυτών τών λίγων πού ύπή ρχαν στήν κατοχή, είχε φύγει άπό τήν προπολεμική της κοίτη. Καί ή όρθή κατάστρωση Ο ΓΟΛΓΟΘΑΣ ΕΝΟΣ ΛΑΟΥ τοΰ προβλήματος ήταν, πώς θά ήταν μπορετό, ν ανοίξουν τά καταστήματα ειδών διατροφής, καί νά ξαναρχίση νά λειτουργή τό (οργανωμένο έμπόριο κι οΐ άγορές. "Ετσι, ώστε, ή διακίνηση τών άγαθών, νά φύγη άπό τά χέρια τών μαυραγοριτών καί νά περάση στούς φυσικούς αυτής φορείς. Νά φύγη άπό τήν κρυφή, καί νά περάση στή φανερή συναλλαγή. "Αν αυτό μπορούσε νά γίνη, θά ξεπέρναγε ό τόπος τή μεγάλη τή δραματική κρίση, καί οί πάρα πέρα διαμορφώσεις, θά ήταν ο πωσδήποτε εΰεργετικώτερες γιά τό καταναλωτικό κοινό, όσο βέβαια θά έπέτρεπαν οί κατοχικές συνθήκες. Κι όσο γιά τήν Αγορανομία, θά ήταν καί γι αυτήν εύχερέστερος ό έλεγχος, άλλως δέν είχε κανένα λόγο ύπάρξεως, όταν κάθε μέρα βοοΰσε πρό τών πυλών της ή δημοσία κραυγή, χωρίς νά μπορή νά έλέγξει τά πράγματα καί νά προσφέρη ουσιαστική βοήθεια στό χειμαζόμενο κοινό. Η μέ τούτην τήν σκέψη κατάστρωση τοΰ προβλήματος, γιά νά ύλοποιηθή, έπρεπε νά συντρέχουν δυό συντελεστές: Πρώτος ήταν ό έφοδιασμός, άς ήταν καί μέ μικροποσότητες ειδών διατροφής τών κεντρικωτέρων καταστημάτων γιά ένα πρώτο ξεκίνημα, καί μέ ανοχή στίς τιμές, πού θά έπρεπε νά ήταν όσον τό δυνατόν κατώτερες τής μαύρης. Δεύτερος συντελεστής θά ήταν ό ά ν ε φοδιασμός τών καταστημάτων γιά ένα άπαραίτητο στήν άρχή μικρό διάστημα, πού κατά τίς έκτιμήσεις τής Αγορανομίας μπορούσε καί νά μή χρειασθή, έπρεπε όμως νά προβλεφθή. Οί δέ έκτιμήσεις ήταν, ότι μετά τό άνοιγμα τών καταστημάτων ειδών διατροφής, θά υπήρχαν προσφορές σ αύτά τά καταστήματα άπό τούς ίδιους τούς μαυραγορίτες, άστικούς καί υπεραστικούς. Εξάλλου, θά άρχιζε νά λειτουργή καί τό ώργανωμένο έμπόριο καί θάνοιγαν κι οί Αγορές. Αυτές οί σκέψεις κι αυτές οί έκτιμήσεις τής Αγορανομίας Πειραιώς θάλεγε κανείς ότι θάπρεπε νά σχεδιασθοΰν καί στή συνέχεια νά υλοποιηθούν άπό κάποιο ά- νώτερο Κυβερνητικό κλιμάκιο, ή τ όλιγώτερο νά είσηγηθή ή Αγορανομία γιά νά γίνουν. Ά λ λ άφοΰ δέν έγιναν άπό κανένα άνώτερο κλιμάκιο, καί όταν άπό τή μιά μεριά ήταν ή ύπό τόν άμεσο έλεγχο τών κατακτητών κρατική γραφειοκρατία τοΰ σχεδόν άνύπαρκτου Κράτους, κι άπό τήν άλλη μεριά οί Γερμανοί, καί ό,τι θά γινόταν θά είχε καί μυστικές καί έπικίνδυνες πτυχές, αυτό, δηλαδή τό σχέδιο καί ή έφαρμογή τού σχεδίου άπό άλλους, ή μέ τή συνεργασία, ή καί τήν άπλή γνώση άλλων, άποκλείοταν νά γίνη. "Ετσι, τήν πρωτοβουλία καί τήν ευθύνη τής έπανατάξεως τής διακινήσεως τών ειδών διατροφής στή φυσική τους κοίτη, δηλαδή τό άνοιγμα τών κλειστών ίσαμε τότε άγορών καί τών καταστημάτων, άνέλαβε ή άγορανομική μονάδα τής Αστυνομίας πόλεως Πειραιώς. ΤΟ ΛΑΔΙ ήταν τό κυριώτερο καί βασικώτερο είδος, πού ό ' Ελληνικός λαός, τόσο πολύ τό είχε στόν τόπο του, καί τόσο πολύ τό έστερήθη. Καί, τού οποίου ή προσφορά στήν κατανάλωση, καθώς καί ή τιμή, ά- σκοΰσε εύεργετική έπίδραση σ όλα τά είδη διατροφής. Καί στόν Πειραιά, γινόταν μεγάλη διακίνηση λαδιού άπό μαυραγορίτες, τούς οποίους ή Αγορανομία μπορούσε νά έλέγξη, νά τούς πιάση στίς μάντρες καί στίς κρύπτες, καί νά τούς όδηγήση στό δικαστήριο. Μέ τήν έναρξι τής κατοχής έζέλειπαν καί δλα τά μέσα μεταφοράς, πού έπετάχτηκαν άπό τούς καταχτητές. Μιά «θέση στό κάρο» ήταν μεγάλη υπόθεση. 225

Εκείνους όμως πού δέν μπορούσε νά έλέγξη μέ αστυνομικά καταδιωκτικά μέτρα, ήταν άκριβώς εκείνοι πού εϊσκόμιζαν τό λάδι άπό τήν Κρήτη, άπό τήν Μυτιλήνη καί άπό τήν Πελοπόννησο, είτε μέ ξένα, είτε μέ ιδιόκτητα βενζινόπλοια, πού κάποιοι άπ αυτούς είχαν καί τίς πλάτες τών Γερμανών καί εϊσκόμιζαν καί μέ τήν άδειά τους. "Επρεπε λοιπόν μέ κάποιον άλλον τρόπο νά τούς πλησιάση: Νά τούς άναζητήση, νά τούς άνακαλύψη, νά τούς προσκαλέση καί νά τούς μιλήση. Νά τούς μιλήση γιά κάποια μέλλουσα καί άναπόφευκτη κρίση μπροστά στόν 'Ελληνικό Λαό. Αύτό καί έκανε μιά μέρα τού Όκτώβρη τού 42. Άραγε, άξιζαν άντί γιά φραγγέλιο, τόσα μεγάλα λόγια στούς εμπόρους τής μαύρης άγοράς; Είναι μιά άποψη. Ή άλλη, είναι, άν δέν υπήρχαν καί αυτοί; "Ας είναι, τό άποτέλεσμα υπήρξε καταπληκτικό. Ή Αγορανομία Πειραιώς είχε στή διάθεσή της τά λάδια τών εισαγωγέων μαυραγοριτών, έτσι, ώστε νάρχονται στήν κατανάλωση άπό τούς ίδιους, καί άπό τούς πάγκους τής άλλωστε νεκρής ιχθυαγοράς, καί μέ τήν τιμή τών 17.000 δρχ. κατ όκάν, άπό 25 27.000 στή μαί μη. Αυτή ή άπροσδόκητη συγκατάθεση καί συμφωνία, έχει τήν έξήγησή της. Άπλούστατα, τούς συνέφερε, γιατί πέρ άπό τή συμφωνηθείσα τιμή ήταν οί μεσάζοντες, τώρα όμως είναι οι ίδιοι πού θά έχουν καί κάποια κάλυψη άπό τήν άγορανομία. "Ομως, μ αυτή τή συμφωνία δέν θάμπαιναν λάδια στά καταστήματα μέ τήν ίδια τιμή, άφοΰ θά τά πωλοϋσαν οί ίδιοι. "Ετσι, ή Αγορανομία, προκειμένου γιά τόν παράλληλο καί ταυτόχρονο εφοδιασμό καί τών καταστημάτων, καθώς σκόπευε, έπρεπε νά πάρη άλλο δρόμο. Ωστόσο, ή μέλλουσα νά γίνη συγκέντρωση τών λαδιών τών μαυραγοριτών στήν ιχθυαγορά, καί ή πώληση στό κοινό μέ πολύ χαμηλότερες τιμές άπό τίς τιμές τής άδέσποτης μαύρης, ήταν «μάννα έξ ούρανοϋ». Καί έξ άλλου, ήταν μεγάλο δυναμάρι γιά ν όναστυλώση μαζί καί μέ άλλες προσπάθειες πού θ άκολουθοΰσαν τή γονατισμένη γηραιά Αγορά τού (οργανωμένου ιδιωτικού εμπορίου, πράγμα πού σχεδόν ήταν βέβαιο γιά τόν άπλούστατο λόγο: Ή κάτω άπό τίς ενέργειες καί τά μάτια τής Αγορανομίας συγκέντρωση στήν Κεντρική Αγορά καί προσφορά μεγάλων ποσοτήτων λαδιού μέ τιμές στήν άρχή καθοριστικές άπό τήν ίδια, καί μέ άνάλογη άνοχή στις τιμές καί τών άλλων ειδών, άνοιγε τό πράσινο φώς στό φοβισμένο έμπόριο καί στά καταστήματα κι έπανέφερε τήν πίστη στήν Αγορά. "Ομως, έμενε ό άλλος δρόμος πού έπρεπε νά πάρη γιά νά βρή άλλα λάδια, καί άλλα είδη, ώστε νά προικοδοτήση τά καταστήματα, γιά μιά οριστική καί διαρκή σύζευξή τους μέ τήν κατανάλωση. Σ ΕΝΑ κτήριο, στή ΒΔυτική πλευρά τής πλατείας Κοτζιά στήν Αθήνα, είχε τήν έδρα της ή εταιρία «Αιγαίου» πού έκανε συγκέντρωση καί έξαγωγή λαδιών γιά λο- 226 Μέσα ατά σκοτάδια τής μαύρης κατοχής, όταν ή πείνα καί ή δυστυχία άπειλοϋσε μέ άφανισμό τό λαό μας ή Αστυνομία ύπήρξε ό μόνος βοηθός καί συμπαραστάτης του γαριασμό τών Γερμανών σέ μεγάλες ποσότητες άπό τίς δεσμευμένες περιοχές, καί διατηρούσε άποθήκες στόν Πειραιά. Τό ότι αυτή ή εταιρία πού διευθυνόταν άπό "Ελληνες πολίτες θά μπορούσε μέ κάποια κατάλληλη ένέργεια νά διοχετεύση λίγες ποσότητες λάδια στά καταστήματα καί μέ τιμές παραδεκτές, ήταν μιά άποψη πού γαλβάνιζε τή σκέψη τής Αγορανομίας, χωρίς βέβαια νά ύπάρχη καμμιά τέτοια έκδήλωση άπό τήν άλλη μεριά. "Ομως, ή κρούση πρός τήν κταεύθυνση αυτή παρουσίαζε κάποιες δυσκολίες, άν μή καί έπικίνδυνες πλευρές, καί κάποιους δισταγμούς πού καθιστούσαν τή σκέψη τυραννική. Αλλά, προκειμένου γιά ένα τόσο σοβαρό ζήτημα πού δέν έπαιρνε άναβολή, δέν άπόμενε παρά ή τόλμη: "Ετσι, μιά άπό κείνες τίς μέρες τής σκλαβιάς καί τής πείνας, ό διευθυντής τής Αγορανομίας, άπό τόν Πειραιά βρέθηκε στήν Αθήνα, πρόσωπο μέ πρόσωπο στό γραφείο του μέ τόν διευθύνοντα σύμβουλο τής έταιρείας, άπό τόν όποιον ζήτησε 10 τόννους λάδι σέ πρώτη δόση, καί σέ μιά λογική τιμή πού θά κατέβαλαν οί παντοπώλες. Φυσικά, δέν περίμενε κανείς άπό τήν πρώτη στιγμή κάποια συγκατάθεση, καί ό,τι βγήκε άπ αυτήν τήν έπαφή, ήταν μιά άμυδρή ύπόσχεση μετά τήν έξέταση τού ζητήματος. "Ομως γιά τά λάδια τά όποια θά προσφέρονταν τυχόν άπό τά καταστήματα καί άπό τούτην τήν πηγή, έπρεπε νά υπάρχουν δικαιολογητικά, ότι δέν ήταν άπό τίς περιοχές τήν παραγωγή τών όποιων είχαν δεσμεύσει οί Γερμανοί, ένώ πραγματικά θά ήταν. Ή ύπαρξη αυτών τών δικαιολογητικών τά όποια στό μεταξύ είχαν έπιτευχθή, διευκόλυνε καί έξασφάλιζε κάπως καί τόν δότη, πού τελικά δέχτηκε τήν πρόταση. Τούτο δέ, υπό τόν όρο ότι δέν θάπρεπε νά γνωρίζη κανείς τήν προέλευση τών λαδιών, καί γιά τό λόγο τούτο τά βαρέλια θά τάστελνε ό ίδιος ό δότης μέ καραγωγέα τής έμπιστοσύνης του, στόν όποιον θά γινόταν καί ή έξόφληση τού λογαριασμού άπό τούς παντοπώλες, μέ τιμή λιανικής πωλήσεως μιά δραχμή χαμηλότερη άπό τίς τιμές τής ιχθυαγοράς, ήτοι 16.000 στήν όκα (1). "Ετσι, λύθηκε καί τό πρόβλημα τού έφοδιασμοΰ τών καταστημάτων μέ λάδια γιά τό πρώτο ξεκίνημα. "Ομως, άλλο θέμα ξεπρόβαλε έπιτακτικό, κι αύτό ήταν τό τί θά λάδωνε «ό κοσμάκης», γιατί έκτος άπό λίγες ποσότητες άπό όσπρια καί έληές καί περισσότερες άπό χαρουπόμελα πού είχαν άντικαταστήσει κάποιο φορτίο άπό «καμμένη» ζάχαρη «άβαρίας», δέν είχε συγκεντρωθή άκόμη τίποτε άλλο. Τά μέ τόσες όμως προσπάθειες έξασφαλισμένα έλαιόλαδα πού περίμεναν τήν ή- μέρα X γιά νά έμφανισθούν στήν Αγορά, ένδυνάμωναν τήν Αγορανομία καί γιά πάρα πέρα άλλες προσπάθειες. Καί, τό όραμα μιας έστεμμένης, τής λαχανίδας, καί τών δορυφόρων αύτής ζαρζαβατικών τών λαχανοκήπων τού Ρέντη, Μοσχάτου καί Αγίας Άννης, άν τυχόν έπαιρνε σάρκα, άνοιγε τό δρόμο πού οδηγούσε στό άνοιγμα καί μιας άλλης κατηγορίας καταστημάτων, τών όπωρολαχανικών, άς ήταν καί χωρίς οπώρες. Καί τώρα δέν έμενε παρά ή προσπέλαση στό βασίλειο τής λαχανίδας. ΣΕ κάποια αίθουσα τής κοινότητος Ρέντη, μιά άπό τήν έπάλληλες έκεΐνες ήμέρες τών προσπαθειών, βρέθηκαν συγκεντρωμένοι οί λαχανοκηπουροί τών περιβολιών τής περιοχής πού προαναφέραμε, προσκαλεσμένοι άπό τόν παρόντα διευθυντή τής Αγορανομίας. "Ακόυσαν άπό τού στόματός του, πολλά περί «κατακραυγής» σέ βάρος τους τής Κοινής Γνώμης, γιά τή μαύρη άγορά τών λαχανικών, πού ώργίαζε γύρω άπό τούς φράχτες τών περιβολιών τους. Δέν μπορούσαν βέβαια ν άμφισβητήσουν τούτο, άλλά καί είχαν κάποιο έπιχείρημα, πώς, λόγου χάρη, πλήρωναν τούς έργάτες μέ είδος, καί δέν ήταν έκεΐνοι πού έκαναν τή μαύρη άγορά, άλλά, μέ τά διάφορα είδη ποϋβγαιναν άπό τούς λαχανόκηπους σάν άντίτιμο έργασίας, έκαναν μαύρη άγορά πολλά ένδιάμεσα πρόσωπα. Καί, ό λόγος αυτός, ότι δηλαδή πλήρωναν σέ είδος, ήταν γι αύτούς καί λόγος νά διαπραγματευθούν πάνω στήν πρόταση πού τούς έγινε, νά διαθέτουν τού λοιπού ένα ποσοστό τής παραγωγής, άπ εύθείας στούς όπωρολαχανοπώλες, σύμφωνα μέ διατακτικές τής Αγορανομίας, έτσι πού τελικά δέχτηκαν, καί τό ποσοστό τούτο κανονίσθη στά 55% τής παραγωγής.τηταν βέβαιο, πώς ό μηχανισμός αυτός, δέν θά διαρκούσε έπί πολύ, γιατί στό μεταξύ θ άρχιζε τήν λειτουργία της ή Λαχαναγορά Καμινίων άπό παράλληλες προσπάθειες, καί μέ εύρύτερη διασύνδεσή της μέ τούς τόπους τής παραγωγής. "Υστερ άπ αυτές τίς σχεδιασμένες ένέργειες, πού στήν πρώτη τους φάση είχαν σάν άποτέλεσμα τήν έξεύρεση μεγάλων ποσοτήτων τροφίμων γιά τό πρώτο ξεκίνημα πρός τόν τελικό σκοπό τού άνοίγματος τών καταστημάτων καί τών άγορών, δέν έμενε παρά τό πέρασμα στή δεύτερη φάση, δηλαδή νά όρισθή ή ήμέρα X, καί (1 ) Γ ιά τ ή σ υ ν ε ρ γ α σ ία κ α ί τ ή ν έ ξ α γ ω γ ικ ή τη ς δ ρ α σ τ η ρ ιό τ η τ α ή έ τ α ιρ ία «Α ιγ α ίο υ» π έ ρ α σ ε ά π ό τ ό δ ικ α σ τ ή ρ ιο τώ ν δ ο σ ιλ ό γ ω ν. 'Ο μ ο ίω ς έ λ ο γ ο - δ ό τ η σ ε κ α ί ό κ υ ρ ιώ τ ε ρ ο ς έ κ τώ ν ε ίσ α γ ω γ έ ω ν λ α δ ιώ ν π ο ύ σ υ γ κ ε ν τ ρ ώ θ η κ α ν σ τ ή ν ιχ θ υ α γ ο ρ ά. Σ τ ή δ ε ύ τ ε ρ η π ε ρ ίπ τ ω σ η π ή ρ ε κ λ ή σ η κ α ί κ α τ έ θ ε σ ε σ τ ό δ ικ α σ τ ή ρ ιο ό δ / ν τ ή ς τ ή ς Α γ ο ρ α ν ο μ ία ς. Σ τ ή ν π ρ ώ τ η δ έ ν π ρ ο σ ε κ λ ή θ η κ α ί ά ρ α δ έν π α ρ έ σ τ η.

τά έξευρεθέντα είδη νά διοχετευθοΰν καί νά έμφανισθοΰν στην Αγορά. ΗΤΑΝ ήμερα Δευτέρα κατά τό β δεκαήμερο τοϋ Όκτώβρη τοΰ '42. Τά κεντρικά καταστήματα βρέθηκαν ϋστερ' άπό ένα χρόνο κλεισίματος άνοιχτά καί μέ άσυνήθη κίνηση πελατών. Δέν έμεναν ά- νοιχτά πρίν παρά ώρισμένα παντοπωλεία γιά άραιότατες δελτιακές διανομές. Γύρω άπό τούς πάγκους τής ιχθυαγοράς προσφέροταν λάδι μέ 17.000 στήν όκά άπό 25 27.000 πού είχε στήν άδέσποτη μαύρη. Στήν αρχή βέβαια, δέν έλειπαν καί οϊ γνωστές «ούρές». "Ομως, άπό τή μιά μέρα στήν άλλη λιγόστευαν τά πλήθη πού κατέβαιναν καί άπό τήν Αθήνα καί τά προάστια, ώσπου, μετά 5 6 ήμέρες, τό λάδι έπεσε στίς 15.000 τήν όκά καί χωρίς νά υπάρχουν ούρές. Αλλά δέν ήταν μόνον τό είδος αυτό πού είχε άρχίσει νά προσφέρεται μέ πτώση όχι μόνον τής τιμής άλλά καί τής ζητήσεως, ήταν παράλληλα καί κάποια προσφορά μεγάλης ποικιλίας ειδών στά καταστήματα άπό τούς ϊδιους τούς μαυραγορίτες, καί άπό τά πληρώματα Ιταλικών πολεμικών καί διαφόρων λαθρεμπορικών. "Ετσι, σιγά σιγά σταμάτησε ή πώληση λαδιών άπό τήν Ιχθυαγορά καθώς καί ή διοχέτευση αυτών στήν Κεντρική Αγορά άπό Γερμανικά έξαγώγιμα, πράγμα πού ήταν πολύ έπικίνδυνο. Καί τά καταστήματα, πρόσφεραν τά είδη τους μέ τιμές, τό χαρακτηριστικό τών οποίων ήταν, ότι σημείωναν πτώση ανάλογη μ έκείνην τοΰ έλαιολάδου, ή τιμή τοΰ οποίου, άρχομένου τοΰ Ίανουαρίου τοΰ 1943, έπεσε στίς 5 6000 δρχ. Ανάλογη πτώση, είχε σημειώσει καί ή τιμή τής χρυσής λίρας. Η μαύρη άγορά πού είχε τήν άποκλειστικότητα στή διακίνηση τών άγαθών, είχε χτυπηθεί μέ τή μαύρη άγορά, καί τ άγαθά της, πέρασαν στούς φυσικούς της φορείς. "Ετσι, άρχισε ή έπαναλειτουργία τών Αγορών καί τών καταστημάτων τοΰ έ- νιαίου κυκλώματος ' Αθηνών Πειραιώς, καί τό ιδιωτικό έμπόριο άρχισε νά έπανασυνδέεται μέ τούς τόπους παραγωγής, ένώ έξακολουθοΰσε ή προσφορά ειδών στά καταστήματα άπό τά άποθέματα τών μαυραγοριτών. Πρέπει νά σημειώσωμε, πώς ή σημαντικώτερη προσφορά, ήταν έκείνη πού προέρχοταν άπό τούς υπεραστικούς μαυραγορίτες, τούς μύρμηγκες τής κατοχής, πού, είχαν έξελιχθή σέ μικρεμπόρους. Καί συνέβη ώστε, οΐ φλέβες άπό τ άποθέματά τους ν άποκοποΰν αύτόματα μετά τήν ήμέρα X άπό τίς μαυραγορίτικες λαϊκές άγορές τής κατοχής, καί νά μεταμοσχευθοΰν στά καταστήματα. Καί στόν τόπο αύτών τών μαυραγορίτικων άγορών τής κατοχής, ξαναβλάστησαν οί γνωστές Λαϊκές άγορές τοΰ ώργανωμένου έμπορίου, μετά τή νεκρανάσταση αύτοΰ. ΕΤΣΙ έχουν τά πράγματα, καί, «... αυτό πού έθεωρεϊτο δυσθεόρατο ιδανικό τούς πρώτους μήνες τοΰ 41, έγινε πραγματικότητα τό '42, καί τό "Εθνος πέρασε άπό τή μεγάλη δοκιμασία τής πείνας». Τούτη ή φράση γράφτηκε σέ άπομνημονεύματα σημαίνοντα άντιστασιακοΰ πρωταγωνιστή τών χαλεπών έκείνων ήμερών, μέ τή διαφορά, ότι, τό ξεπέρασμα άπό τή μεγάλη δοκιμασία τοΰ πρώτου κατοχικοΰ χειμώνα, άποδόθηκε στούς άγώνες τοΰ ΕΑΜ, «πού βρήκε τούς πρωτοπόρους νά σαλπίσουν τό ξεσήκωμα μέ ψηλά τά χέρια καί τίς γροθιές γιά τή διεκδίκηση τοΰ ψωμιοΰ πού ήταν τό Α τοΰ Έθνικοΰ άγώνα». "Ωστε, υπάρχει καί άλλο σκέλος τής Εθνικής Αντιστάσεως καί είναι αύτό καθώς φαίνεται, ό τομέας τών στερήσεων. Αλλά, στόν άντιστασιακό αύτόν τομέα, πρωταγωνιστές ήταν άλλοι παράγοντες. (1) Πραγματικά, έδώ υπάρχει ένα ξεσήκωμα γιά τό «ψωμί», άλλά τό ξεσήκωμα αυτό, δέν είναι άπό καμμιά (οργανωμένη προσπάθεια, άλλά άπό τήν άνοργάνωτη προσπάθεια τών κατοίκων τών δύο πόλεων πού ξεχύθηκαν στίς έπαρχίες γιά τό «ψωμί», καθώς προαναφέραμε. (Ι)Αΰτοί ο ί π ε ρ ί Ε Α Μ Ισ χ υ ρ ισ μ ο ί σ έ σ χ έ σ η μ έ τ ό ισ τ ο ρ ο ύ μ ε ν ο θ έμ α, γ ρ ά φ τ η κ α ν σ τ ά π ο μ ν η - μ ο ν ε ύ μ α τα Ή λ ί α Τ σ ιρ ιμ ώ κ ο υ π ο ύ δ η μ ο σ ιε ύ τ η κ α ν ά π ό τ ή ν ε φ η μ ε ρ ίδ α «Ά κ ρ ό π ο λ ις», κ α ί δ ή, ώ ς π ρ ό ς τ ό σ η μ ε ίο τ ο ύ τ ο, τ ή ν 25 1 73. Τ ό δ τ ι τά π ρ ά γ μ α τ α έ χ ο υ ν κ α θ ώ ς ισ τ ο ρ ο ύ ν τ α ι ύ φ ή μ ώ ν, δ ώ σ α μ ε ά π ά ν τ η σ η π ο ύ δ η μ ο σ ιε ύ τ η κ ε σ τ ό φ ύ λ λ ο τ ή ς 14 2 73. 'Ο μ ο ίω ς δ ώ σ α μ ε ά ν ά λ ο γ η ά π ά ν τ η σ η κ α ί σ τ ή ν έ φ η μ ε ρ ίδ α «Ε λ ε ύ θ ε ρ ο ς Κ ό σ μ ο ς», π ο ύ ά π α ν τώ ν - τα ς σ έ ό μ ο ιο υ ς π ε ρ ί Ε Α Μ ισ χ υ ρ ισ μ ο ύ ς το ΰ «Ρ ιζ ο σ π ά σ τ η» γ ιά τό ί δ ι ο θ έ μ α, τ ο ύ ς ά ν τ ικ ρ ο ύ ε ι σ τ ό φ ύ λ λ ο τ ή ς ί 10 77 π α ρ α γ ν ω ρ ίζ ο υ σ α τ ό ν κ υ ρ ίω ς σ υ ν τ ε λ ε σ τ ή σ τ ή ν Ο κ τ ω β ρ ια ν ή το ύ 42 έ π ισ ιτ ισ τ ικ ή μ ε τ α β ο λ ή κ α ί β ε λ τ ίω σ η, τ ή ν Α σ τ υ ν ο μ ία. Ή ά π ά ν τ η σ ή μ α ς δ η μ ο σ ιε ύ τ η κ ε σ τ ό ν «Ε λ ε ύ θ ε ρ ο Κ ό σ μ ο» σ τ ό φ ύ λ λ ο τ ή ς 19 10 77. Τό κλειδί όμως τής προσπάθειας πού ξεπέρασε ό τόπος τίς μεγάλες στερήσεις τοΰ πρώτου κατοχικοΰ χειμώνα, είναι ή σχεδιασμένη επιχείρηση τής άγορανομικής μονάδας τής Αστυνομίας Πόλεων στόν Πειραιά πού μπόρεσε νά πάρη τή διακίνηση τών άγαθών άπό τά χέρια τών μαυραγοριτών, χωρίς βέβαια νά ισχυρίζεται ότι μέ τοΰτο έξέλιπε ή μαύρη άγορά στήν Κατοχή, καί νά τήν έπαναφέρη στά ίσαμε τότε κλειστά καταστήμτα χρησιμοποιώντας τή μέθοδο «πάσσαλος πασσάλω έκκρούεται». Αλλά, δέν έκπλήσσει καθόλου τό γεγονός ότι ή χαρακτηριστική καί έντυπωσιακή έκείνη Οκτωβριανή τοΰ 42 έπισιτιστική μεταβολή καί βελτίωση, προβάλλεται άπό άσχετους πρός τά πραγματικά περιστατικά παράγοντες. ' Η ίδια ή Αστυνομία Πόλεων, οϋτε άξιολόγησε, οϋτε καί πρόβαλε τή δική της ευεργετική συμβολή παράπλευρα στή δραματική πορεία τοΰ Ελληνικού Λαοΰ διαμέσου πολυετών στερήσεων πού έχουν καί μετακατοχική επέκταση, όπως δυστυχώς, δέν πρόβαλε τή συμβολή της, οϋτε στόν καθαυτό άντιστασιακό άγώνα. "Ετσι δέν γράφτηκε οϋτε μιά σελίδα άπό τίς δραματικές έκεϊνες σελίδες καί προσπάθειες στό κατώφλι τοΰ δεύτερου κατοχικοΰ χειμώνα. Οϋτε καί στόν Τύπο τής εποχής έκείνης. Μόνο πού σέ κάποια χαρτιά βρέθηκαν δύο κιτρινισμένα άπό τήν πολυκαιρία φύλλα. Τό ένα είναι άντίγραφο εγγράφου τών έπαγγελματιών πρός τόν Τύπο κοινοποιημένο καί στήν Αγορανομία γιά τήν πάταξη τής μαύρης αγοράς, τήν έπαναφορά τοΰ έμπορίου στό φυσικό του δρόμο, καί τήν πτώση τών τιμών τών τροφίμων. Τό άλλο είναι συγχαρητήριο έγγραφο τών έπαγγελματιών στήν ίδια αρχή, πού κοινοποιεί καί τό πρός τόν Τύπο πού όμως δέν βρήκε φιλόξενες στήλες. Ο σκοταδισμός τής Κατοχής κάλυψε τά πάντα. Δέν έμεινε τίποτε, τίποτε, παρά μόνο, τά δύο κιτρινισμένα φύλλα (1.) Τ ό π ρ ώ τ ο φ ύ λ λ ο Γ1 Έ ν Π ειρ α ιεΐ τή 8η Ν οεμ βρίου 1942 Προς Τ ή ν ά ξ ιό τ ιμ ο ν Δ / ν σ ι ν τ ή ς έ φ η μ ε ρ ίδ ο ς ( Ά κ ρ ό π ο λ ι ς, Π ρ ω ία, *Ε λ. Β ή μ α, Κ α θ η μ ε ρ ιν ή ). Ο ί κ ά τ ω θ ι ε κ π ρ ό σ ω π ο ι το υ σ υ ν δ έ σ μ ο υ ' Ε σ τια - τ ό ρ ω ν Ζ υ θ ε σ τ ια τ ό ρ ω ν κ α ί Ο ίν ο μ α γ ε ίρ ω ν Π ε ιρ α ι ώ ς κ α ί λ ο ιπ ώ ν ε π α γ γ ε λ μ α τ ικ ώ ν ο ρ γ α ν ώ σ ε ω ν, δ ιε ρ μ η ν ε ύ ο ν τ α ς ο υ μ ό ν ο ν τ ή ν γ ν ώ μ η ν τώ ν έ π α γ γ ε λ μ α τ ιώ ν, ά λ λ ά κ α ί τ ή ν έ κ δ η λ ο ν τ α ύ τ η ν τ ο ΰ ά ν α κ ο υ - φ ισ θ έ ν τ ο ς κ ο ιν ο ύ, α ίσ θ α ν ό μ ε θ α τ ή ν ύ π ο χ ρ έ ω σ ιν ό π ω ς, κ α ί δ η μ ο σ ία σ υ γ χ α ρ ώ μ ε ν τ ό ν δ ιε υ θ υ ν τ ή ν τ ή ς Α γ ο ρ α ν ο μ ία ς κ. Χ α ϊδ ε μ έ ν ο ν, κ α ί ό λ ο υ ς το ύ ς σ υ ν τ ε λ ε σ τ ά ς, ο ιτ ιν ε ς δ ι ε ύ σ τ ο χ ω ν κ α ί μ ε λ ε τ η μ έ ν ω ν ε ν ε ρ γ ε ιώ ν, κ α τ ό ρ θ ω σ α ν ν ά ύ π ο τ ιμ ή σ ω σ ι τ ή ν τ ιμ ή ν τ ο ϋ λ α δ ιο ύ κ α τ ά δ ε κ ά δ α ς χ ιλ ιά δ α ς δ ρ α χ μ ώ ν τ ή ν ό κ ά, π ρ ο σ ε ν ε γ κ ό ν τ ε ς ο υ τω ύ ψ ίσ τ η ν υ π η ρ ε σ ία ν είς τ ό ν π τ ω χ ό ν κ ο σ μ ά κ η ν, σ υ ν ά μ α δ έ, έπ α ν έ- φ ε ρ ο ν ε ίς τό ν φ υ σ ικ ό ν δ ρ ό μ ο ν το ϋ ά ν τ α γ ω ν ισ μ ο ϋ τ ό έ μ π ό ρ ιο ν, έ π ά τ α ξ α ν τ ή ν μ α ύ ρ η ν ά γ ο ρ ά ν κ α ί σ υ ν ε τ έ λ ε σ α ν ε ίς τ ή ν π τ ώ σ ιν τ ώ ν τ ιμ ώ ν κ α ί τώ ν ά λ λ ω ν ειδ ώ ν. Ό πρό εδρ ο ς Ό Γεν. Γ ραμματεύς Ν. Π ο λ υ ζ ώ η ς Τ ό δ ε ύ τ ε ρ ο φ ύ λ λ ο Σ Υ Ν Δ Ε Σ Μ Ο Σ Ε Σ Τ ΙΑ Τ Ο Ρ Ω Ν Ζ Υ Θ Ε Σ Τ ΙΑ Τ Ο Ρ Ω Ν Ο ΙΚ Ο Μ Α Γ Ε ΙΡ Ω Ν Π Ε ΙΡ Α ΙΩ Σ ό δ. Λ υ κ ο ύ ρ γ ο υ 4 'Ι δ ρ υ θ ε ίς τ ό 1917 άρ. πρω τ. 1168 Κ ω ν σ τ. Γ ε ω ρ γ έ λ ο ς Ε ν Π ε ιρ α ιε ΐ τη 12η Ν ο ε μ β ρ ίο υ 1942 Π ρ ό ς τ ό ν κ. Δ / ν τ ή ν τ ή ς Α γ ο ρ α ν ο μ ία ς Ε ν τα ύ θ α. Σ υ γ χ α ίρ ο ν τ ε ς υ μ ά ς δ ιά τ ή ν π ρ ω τ ο β ο υ λ ία ν κ α ί έ ν έ ρ γ ε ιά ν σ α ς δ ιά τ ή ν ά ν α κ ο ύ φ η σ ιν το ϋ κ ο ιν ο ύ, κ α ί δ ιά τά έ π α κ ο λ ο υ θ ή σ α ν τ α κ α λ ά ά π ο τ ε λ έ σ μ α τ α, έ θ ε ω ρ ή σ α μ ε ν κ α θ ή κ ο ν μ α ς ιν α έξ ά ρ ω μ ε τα ύ τα ς κ α ί δ η μ ο σ ία ά π ο σ τ έ λ ο ν τ ε ς σ χ ε τ ικ ό ν έ γ γ ρ α φ ο ν ε ίς τ ά ς τ έ σ σ α ρ α ς π ρ ω ιν ό ς ε φ η μ ε ρ ίδ α ς. Σ υ ν η μ μ έ ν ω ς ά π ο σ τ έ λ λ ο μ ε ν ύ μ ΐν ά ν τ ίγ ρ α φ ο ν τ ο ϋ ά π ο σ τ α λ λ έ ν τ ο ς, δ η μ ο σ ιε υ θ έ ν τ ο ς ά τ υ χ ώ ς μ ό ν ο ν ε ίς τ ή ν ««Α κ ρ ό π ο λ ιν» π ε ρ ιλ η π τ ικ ώ ς. Μ έ τ ή ν ά ν τ ίλ η ψ ιν ό τ ι ή έ ν έ ρ γ ε ια μ α ς α υ τή ο ύ σ α έ π ιβ α λ λ ο μ έ ν η θ έ λ ε ι τ ύ χ η κ α ί τ ή ς έ γ κ ρ ίσ ε ω ς υμώ ν διατελοϋμεν: Μ ετά π ό σ η ς τ ιμ ή ς Ό πρό εδρ ο ς Ό Γ εν. Γραμματεύς Ν. Π ο λ υ ζ ώ η ς Κ. Γ ε ω ρ γ έ λ ο ς Σ Η Μ. Μ έ ά ν ά λ ο γ ο π ν εύ μ α γ ιά τ ή ν έ π ε λ θ ο ύ σ α ««νεκρανά σ τα σ η» τ ή ς Α γ ο ρ ά ς κ α ί τ ή ν π τώ σ η τ ώ ν τιμ ώ ν, μ ίλ η σ ε ά π ό τ ό β ή μ α τ ή ς ' Α γ ία ς Τ ρ ιά - δ ο ς σ τ ο ύ ς π ισ τ ο ύ ς, κ α ί ό σ υ ν δ ικ α λ ισ τ ή ς έπ α γ - γ ε λ μ α τ ία ς, Γ ε ώ ρ γ ιο ς Π λ α τ α ν ιώ τ η ς. 227

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΝ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ Υπό Β. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥ Η Ε Ι Μ Ι ΟΥ ΑΝΟΜΟΙΟΥ ΜΕΣΑ είς τήν σύγχυσιν τής σημερινής έποχής ό άνθρωπος συχνά πλανάται. Σχηματίζει άπατηλήν είκόνα περί τοϋ έαυτοΰ του, τοΰ νοήματος τής ζωής καί τοΰ προορισμού του. "Αλλοτε νομίζει δτι σκοπός τής ζωής είναι νά άποκτήση άφθονα άγαθά, άλλοτε νά διασκεδάση καί νά ζήση ευχάριστα, άλλοτε νά άγωνισθή διά μίαν Ιδεολογίαν καί άλλοτε άλλα. Καθένας προσπαθεί νά γεμίση τήν ζωήν του μέ διάφορα πράγματα καί νά τής δώση κάποιο νόημα. Αλλά πολλάκις άνακαλύπτει τήν πλάνην του καί τήν ματαιότητα των έπιδιώξεών του, καί άν σκεφθή σοβαρώτερον καί φιλοσοφήση, εύρίσκεται ένώπιον χάους, άντιμετωπίζει 'ένα μέγα κενόν καί συχνά φθάνει είς τήν απελπισίαν. Παράδειγμα οί ύπαρξισταί φιλόσοφοι τής σημερινής έποχής, οί όποιοι άπεκόπησαν άπό τήν θρησκείαν καί τήν πίστιν καί ήθέλησαν νά εξετάσουν βαθύτερον τό νόημα τής ζωής όλοι αυτοί ήσθάνθησαν ίλιγγον καί φρίκην άπό τό μεταφυσικόν κενόν, τό όποιον διεπίστωσαν καί κατέληξαν είς τόν μηδενισμόν. Εννοώ τούς άθέους ϋπαρξιστάς Χάϊντεγκερ καί Σάρτρ. Διότι υπάρχουν καί οί πιστοί, όπως ό Μαρσέλ καί Γιάπσερς οΐ όποιοι είναι περισσότερον αισιόδοξοι καί δέν καταλήγουν είς τόν μηδενισμόν καί τήν 228 άπελπισίαν. Ενώ οί άθεοι ύπαρξισταί λέγουν ότι τό βαθύτερον νόημα τής ζωής είναι τό άγχος, ή μέριμνα, ή άπελπισία, συχνά δέ καταλήγουν είς τόν μηδενισμόν καί τόν άμοραλισμόν. Εδώ βλέπομεν τά άποτελέσματα τής άποκοπής τοΰ άνθρώπου άπό τήν μεταφυσικήν καί τήν θρησκείαν. Χωρίς Θεόν ό κόσμος καί ή ζωή δέν έχουν νόημα. Τό κίνημα τοΰ υπαρξισμού έτόνισε τήν άνάγκην νά έξετάση ό άνθρωπος καλλίτερα τόν έαυτόν του, τό νόημα τής ζωής του, τόν προορισμόν του, νά γνωρίση βαθύτερα τόν έαυτό του, τό «γνώθι σαυτόν» τών άρχαίων. Τό θέμα αύτό οί πολλοί τό έξετάζουν έπιπολαίως καί προσπαθούν νά γεμίσουν τό κενόν τής ψυχής των μέ υλικά πράγματα καί ύλικάς άπολαύσεις, παρανοοΰντες τό νόημα τής υπαρξιακής φιλοσοφίας. Οί έπιστήμονες καί οί φιλόσοφοι έξετάζουν τόν άνθρωπον άπό ίδικής των σκοπιάς καθένας καί έτσι έχομεν διαφόρους φιλοσοφίας περί τοΰ άνθρώπου καί διαφόρους έπιστήμας (Ιατρική, βιολογία, άνθρωπολογία, σωματολογία, ψυχολογία, κοινωνιολογία κ.λπ.). Κάθε επιστήμη έξετάζει τόν άνθρωπον άπό ίδικήν της άποψιν καί δίδει μίαν ίδιατέραν είκόνα περί αύτοΰ, διάφορον άπό τάς άλλας έπιστήμας. ' Ο Γάλλος ίατρός Καρρέλ ήθέλησε νά συνδυάση τά πορίσματα τών άνθρωπολογικών έπιστημών καί νά δημιουργήση μίαν ένιαίαν επιστήμην περί τοΰ άνθρώπου, καί έγραψε τό βιβλίον: «Ό άνθρωπος αύτός 6 άγνωστος», όπου άποδεικνύει ότι παρ δλας τάς προόδους τών σχετικών έπιστημών ό άνθρωπος είναι ό μέγας άγνωστος. Καί όμως τό πρώτον, τό όποιον έπρεπε νά γνωρίζη ό άνθρωπος είναι ό έαυτός του, ποιον είναι τό νόημα καί ό σκοπός τή ζωής του, διά νά ρυθμίζη άναλόγως τήν συμπεριφοράν του καί νά εύρίσκη τήν όλοκλήρωσιν καί τήν εύτυχίαν του. Διά τούτο θά έξετάσω-

μεν εδώ τάς διαφόρους άπόψεις, αί όποίαι διετυπώθησαν περί τοΰ άνθρώπου καί θά προσπαθήσωμεν νά εΰρωμεν ποία είναι ή καλλιτέρα, τήν ό ποιαν πρέπει νά Ιχωμεν ώς όδηγόν είς τήν ζωήν μας. Αί φιλοσοφικοί θεωρίαι Αί φιλοσοφικοί θεωρίαι περί άνθρώπου είναι δυνατόν νά διακριθοΰν είς τρεις κατηγορίας: α) τάς φυσιοκρατικάς, β) τάς άνθρωπιστικάς ή πνευματικός, καί γ) τάς θρησκευτικός. Είς κάθε κατηγορίαν εχομεν πολλούς εκπροσώπους καί διαφόρους θεωρίας. Κατά τήν φυσιοκρατικήν θεωρίαν ό άνθρωπος είναι ζώον, άλλά μέ τήν πάροδον τοΰ χρόνου άνέπτυξε τόν ε γκέφαλον καί έμαθε νά χρησιμοποιεί εργαλεία. "Ετσι έδημιούργησε τόν πολιτισμόν. Οί φυσιοκράται παραβλέπουν τήν τεραστίαν διαφοράν τοΰ άνθρώπου άπό τά ζώα καί θέλουν νά τόν εξομοιώσουν μέ αυτά. Βέβαια ό άνθρωπος έχει κοινόν μέ τά ζώα σώμα καί τάς οργανικός λειτουργίας, τήν ζωήν. "Εχει όμως καί νοΰν καί ψυχικόν βίον καί ήθικήν συνείδησιν, πράγματα τά όποια δέν τά έχουν τά ζώα. Καί πάλιν δυνάμεθα νά έρωτήσωμεν, τί είναι ζωή καί τί νοΰς, διότι αύτά δέν είναι Ιδιότητες τής ΰλης οΰτε δύναται ή ΰλη μόνη νά δημιουργήση ζωήν καί νόησιν. Οί φυσιοκράται, χωρίς νά λύουν τό πρόβλημα τής προελεύσεως τής ζωής, στηρίζονται είς τήν άναπόδεικτον θεωρίαν τής έξελίξεως καί λέγουν ότι ή ζωή είναι άποτέλεσμα έξελίξεως καί ό νοΰς είναι πολύπλοκοι νευρικαί συνδέσεις ίνών τοΰ έγκεφάλου ή άντανακλαστικαί κινήσεις. "Ολα αύτά όμως δέν έξηγοΰν τά θαυμάσια φαινόμενα τής ζωής, τήν τελειότητα, τήν άρμονίαν καί τήν σκοπιμότητα αυτής, οΰτε τό πολύπλοκον καί μυστηριώδες φαινόμενον τής σκέψεως. 'Η επιστήμη ά- πλώς περιγράφει αύτά τά πράγματα χωρίς νά κατορθώνη νά τά έξηγή. Οί φυσιοκράται συχνά καταλήγουν είς τόν υλισμόν, όταν φύγουν άπό τό πεδίον τής επιστήμης καί παραγνωρίζοντες τά όρια τής άνθρωπίνης γνώσεως κάμνουν φιλοσοφίαν καί έπιχειροΰν μέ λογικά άλματα καί αύθαίρετους θεωρίας νά έρμηνεύσουν τόν άνθρωπον. Συχνά καταλήγουν είς έξωφρενικάς άπόψεις. Εκτός άπό τήν τιμήν, τήν όποιαν έκαμαν είς τόν άνθρωπον, νά τόν εξομοιώσουν μέ τά ζώα, είπαν καί άλλα παράδοξα, μέ τά όποια τόν καταβιβάζουν άκόμη χαμηλότερον. «Ό άνθρωπος είναι ό,τι τρώγει», είπεν ό υλιστής Feuerbach. Ή σκέψις είναι έκκρισις τοΰ έγκεφάλου, όπως ή χολή είναι έκκρισις τοΰ ήπα- Ό άνθρωπος είναι πνευματικόν όν, εχει προικισθή άπό τόν θεόν μέ ιδιαιτέρας ικανότητας, χάρις είς τάς οποίας κατώρθωσε νά δημιουργήση έπιστήμες, φιλοσοφίαν, τέχνην, ήθικήν, πολιτισμόν. Ό άνθρωπος δέν είναι μηχανή, διότι ή μηχανή δέν εχει συναίσθημα, οϋτι σκέψιν, οΰτε έλευθερίαν. τος», έγραψε τό 1937 ό Karl Voght. «Ό άνθρωπος είναι μία μηχανή», έλεγε ό la Mettrie, χωρίς νά άποδείξη πώς έγινε αυτή ή μηχανή, ποιος τήν έσχεδίασε καί τήν κατεσκεύασε. Είς τήν έποχήν του όμως έπεκράτει ή μηχανική θεωρία περί τοΰ κόσμου καί ή άποψίς του έφαίνετο νά στηρίζεται έπιστημονικώς. Σήμερον ή θεωρία αύτή έχει άντικατασταθή άπό άλλας. Καί πάλιν όμως, άν παραδεχθώμεν έστω ότι ό κόσμος είναι μία μηχανή, μέ τήν θεωρίαν αύτήν δέν έρμηνεύεται τό φαινόμενον τής ζωής οΰτε τό άκόμη θαυμασιώτερον φαινόμενον τής ψυχικής ζωής τοΰ άνθρώπου καί τής σκέψεως. "Αλλοι φυσιοκράται έτελειοποιήθη- 229

σαν ολίγον αυτήν τήν θεωρίαν καί είπον δτι ό άνθρωπος είμαι μία άντιληπτική μηχανή. Καί αύτό δμως δέν εξηγεί τίποτε. 'Ο άνθρωπος δέν είναι μηχανή, διότι ή μηχανή δέν έχει συναίσθημα ούτε σκέψιν οΰτε έλευθερίαν, διότι δέν δύναται νά κάμη κάτι άντίθετον άπό αύτό, τό όποιον είναι κατασκευασμένη νά κάμη. Τέλος ό άνθρωπος δέν είναι ζώον, διότι έχει συνείδησιν, νόησιν, φαντασίαν, συναίσθημα κ.λπ. 'Ο άνθρωπος είναι πνευματικόν δν, έχει προικισθή άπό τόν Θεόν μέ Ιδιαιτέρας ίκανότητας, χάρις είς τάς όποιας κατώρθωσε νά δημιουργήση επιστήμην, φιλοσοφίαν, τέχνην, ήθικήν, πολιτισμόν, ό όποιος άναπτύσσεται είς δλους τούς τομείς. Ενώ τά ζώα είναι στάσιμα είς δλα. "Αλλοι φυσιοκράται προσεπάθησαν νά έρμηνεύσουν τήν συμπεριφοράν του άνθρώπου μέ τάς όρμάς. Ό Φρόϋντ π.χ. είπεν δτι βασική όρμή τού άνθρώπου είναι ή Libido καί δτι δλα τά δημιουργήματα τοΰ πολιτισμού είναι μεταμορφώσεις τής όρμής αύτής. "Αλλοι περισσότερον συνεπείς μέ τόν έαυτόν των, ύλισταί τής έποχής μας είπαν δτι «ό άνθρωπος είναι ένα σακκί μέ έντερα»... Έκεΐ έφθασαν οί σημερινοί ύ- παρξισταί, νά γράψουν χωρίς έντροπήν πράγματα, τά όποια εξευτελίζουν τόν άνθρωπον. Καί αύτό άποδεικνύει δτι ό ύλισμός καταλήγει είς τήν ύποτίμησιν καί τόν έξευτελισμόν τοΰ άνθρώπου. Αί άνθρωπιστικαί θεωρίαι ' Η άλλη κατηγορία είναι αί άνθρωπιστικαί θεωρίαι, αί όποίαι κατάγονται άπό τήν φιλοσοφίαν τής κλασσικής άρχαιότητος. Ό άνθρωπος όρίζεται άπό τούς άρχαίους ώς ζώον λόγον έχον, δεκτικόν παιδείας καί τελειώσεως, πνευματικόν δν μέ μεγίστην άξίαν. Οί άρχαϊοι "Ελληνες διεμόρφωσαν μίαν Ιδανικήν είκόνα περί τοΰ άνθρώπου, μέλους τής κοινωνίας καί τής πολιτείας, δημιουργοΰ τοΰ πολιτισμού. Διά τούτο οί μεταγενέστεροι άνθρωπισταί έστηρίχθησαν είς αύτούς. Αλλά είς τήν έποχήν μας μερικοί δήθεν άνθρωπισταί άπεκόπησαν άπό τήν κλασσικήν παράδοσιν καί τήν χριστιανικήν πίστιν καί κατέληξαν είς τόν άθεον ύπαρξισμόν. "Ετσι δμως περιπλανώνται είς τά σκότη τοΰ ύ- λισμοΰ καί δέν κατορθώνουν νά δώσουν μίαν καλώς θεμελιωμένην ήθικήν. 230 Οί περισσότεροι άνθρωπισταί δμως τονίζουν τήν πνευματικήν φύσιν τοΰ άνθρώπου, τήν άξίαν τής προσωπικότητος καί τής συνδέσεώς του μέ τάς πνευματικός άξίας. Οί φιλόσοφοι τής κατηγορίας αύτής, διά νά κατανοήσουν τόν άνθρωπον δέν στηρίζονται είς τάς σωματικός λειτουργίας καί τάς όρμάς, άλλά είς τά πνευματικά δημιουργήματα τοΰ άνθρώπου, είς τάς ά ξίας καί τόν πολιτισμόν, τόν όποιον έδημιούργησε. "Ετσι κατανοούν βαθύτερον τήν πνευματικήν φύσιν τοΰ άνθρώπου καί όρίζουν έναν άνώτερον προορισμόν δι αύτόν (Dilthey Μ. Scheler κ.ά.). Τέλος ή θρησκευτική θεώρησις τοΰ άνθρώπου συναντάται δχι μόνον είς τούς θεολόγους, άλλά καί είς πολλούς άνθρωπιστάς, οί όποιοι συνδυάζουν τήν θρησκευτικήν πίστιν μέ τήν φιλοσοφίαν. Αλλά τήν καθαρωτέραν καί πλέον πνευματικήν είκόνα περί τοΰ άνθρώπου εύρίσκομεν είς τήν Αγίαν Γραφήν. Κατά τήν Παλαιόν Διαθήκην ό άνθρωπος είναι τό τελευταΐον καί τελειότερον δημιούργημα τοΰ Θεού, ή κορωνίς τής δημιουργίας έδημιουργήθη δέ μέ είδικήν δημιουργικήν ενέργειαν τοΰ Θεού, κατ είκόνα Αύτοΰ καί καθ όμοίωσιν, δηλ. μέ αύτεξούσιον καί άθάνατον ψυχήν. Τό σώμα βέβαια είναι ύλικόν, άποτελεΐται άπό τά ίδια συστατικά μέ τό χώμα, δπως λέγει ή Α γία Γραφή, ό άνθρωπος έπλάσθη άπό τόν Θεόν μέ χώμα. "Ελαβεν δμως καί τήν πνοήν τοΰ Θεού, έχει κάτι τό θειον μέσα του. Καί αύτό είναι ή λογική σκέψις καί ή άθάνατος ψυχή. Ψυχή καί σώμα δέν νοούνται χωριστά, άλλά ώς μία ψυχοσωματική όλότης. Τό σώμα δέν είναι δεσμωτήριον τής ψυχής, δ πως έλεγον οί άρχαϊοι φιλόσοφοι, άλλά ναός, κατοικητήριον τής ψυχής. Τό κακόν είς τόν κόσμον όφείλεται είς τήν άμαρτίαν, είς τό προπατορικόν άμάρτημα, τό όποιον διέστρεψε τήν άγαθήν φύσιν τοΰ άνθρώπου. Η λύτρωσις έρχεται μέ τήν πίστιν είς τόν Χριστόν, τήν ύπακοήν είς τόν θειον νόμον καί τήν προσπάθειαν πρός ή θικήν καί πνευματικήν τελείωσιν. Αύτός είναι ό τελικός προορισμός καί σκοπός τοΰ άνθρώπου, ή τελειοποίησις, τό «καθ όμοίωσιν». Η Αγία Γ ραφή δίδει μίαν ΰψηλήν είκόνα περί τοΰ άνθρώπου, τόν θεωρεί βασιλέα τής κτίσεως, πνευματικόν δν μέ προορισμόν τήν θέωσιν, τήν άθανασίαν. Δέν τόν παρομοιάζει μέ τά ζώα, άλλά μέ τούς άγγέλους. «Ήλάττωσας αύτόν βραχύ τι παρ άγγέλους, δόξη καί τιμή έστεφάνωσας αύτόν, καί κατέστησας έπί τά έργα τών χειρών σου...», γράφει ό ψαλμωδός (Ψαλμός 8ος, στ. 6 7). Άλλά πολλάκις ό άνθρωπος λησμονεί τόν θειον προορισμόν του καί εξομοιώνεται μέ τά ζώα. Καί αύτό τό γνωρίζει ό ψαλμωδός, «άνθρωπος έν τιμή ών ού συνήκε, παρασυνεβλήθη τοϊς κτήνεσιν τοϊς ά- νοήτοις καί όμοιώθη αύτοίς», γράφει είς τόν 48ον ψαλμόν. Ά λλά σκοπός τοΰ άνθρώπου είναι ή σωτηρία τής ψυχής του. «Γνώθι σεαυτοΰ τήν φύσιν, δτι θνητόν μέν τό σώμα άθάνατος δέ ή ψυχή, έπιμελοΰ ψυχής πράγματος ά - θανάτου» γράφει ό Μ. Βασίλειος. Οί ύλισταί φιλόσοφοι συχνά κάμνουν φιλοσοφίαν τήν ύλιστικήν ζωήν των, άφορμώντες άπό τόν τρόπον ζωής αύτών ή τοΰ περιβάλλοντός των καί έρχονται μέ τήν φιλοσοφίαν νά δικαιολογήσουν μίαν άπαράδεκτον συμπεριφοράν. Ή ύλιστική φιλοσοφία πάλιν πααρασύρει είς μίαν ύλιστικήν ζωήν καί έτσι γίνεται φαύλος κύκλος. Καί έφθάσαμεν σήμερον είς μίαν σύγχυσιν ίδεών καί άπόψεων τοΰ άνθρώπου, είς μίαν άκατανόητον φιλοσοφίαν ή όποια καταλήγει είς τόν μηδενισμόν. Ά λλά οί πολλοί δέν κατανοούν τά γριφώδη νοήματα τής ύπαρξιακής φιλοσοφίας, τήν υίοθετοΰν δμως, διότι τούς δίδει ήθικήν άσυδοσίαν καί έλευθερίαν νά παραδοθοΰν είς τάς σαρκικός ήδονάς. Δι αύτούς ύπάρχειν σημαίνει βίαν, ήδονήν, χιππισμόν. "Ετσι ήννόησαν καί έτσι έφήρμοσαν τόν ύ- παρξισμόν οί σημερινοί νέοι. Αλλά ό υπαρξισμός, δπως ε'ιπομεν, καταλήγει είς τόν μηδενισμόν καί τήν άπελπισίαν. Βλέπει τήν ζωήν γεμάτην άγχος καί άγωνίαν καί τραγικότητα. Αίτια αύτοΰ είναι τό μεταφυσικόν κενόν, ή έλλειψις τής πίστεα.ς είς τόν Θεόν. "Οπως λέγει ό Γιάσπερς, είναι άδύνατος ό καθορισμός τοΰ νοήματος τής ύπάρξεως χωρίς τήν έννοιαν τοΰ ύ- περβατικοΰ, χωρίς Θεόν. Αλλά ό σύγχρονος άνθρωπος άπεμακρύνθη άπό τόν Θεόν καί τήν θρησκείαν, καί διά τούτο έχασε τό νόημα τής ζωής του. Μόνον ό χριστιανικός άνθρωπισμός καί ή χριστιανική διδασκαλία δίδει τό άληθές νόημα τής ζωής, δεικνύει τόν όρθόν δρόμον, ό όποιος θά Ττώση τόν άνθρωπον καί τόν πολιτισμόν τής έποχής μας. "Ολα τά άλλα όδηγοΰν είς τό άδιέξοδον καί τό κακόν. Ή χριστιανική πίστις δίδει τό άληθινόν νόημα τής ζωής, τήν άληθινή χαράν καί εύτυχίαν.

ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ Θ Η ΣΑ Υ ΡΟ Ι ΣΕ ΞΕΝΑ ΜΟΥΣΕΙΑ Α ΚΑΡΥΑΤΙΔΑ TOY ΕΡΕΧΟΕΙ0Υ ΜΑΣ Τοϋ Αρχαιολόγου κ. Αναστασίου Βαρβαρρήγου Ο Β Ρ Ε Τ Α Ν Ν ΙΚ Ο Μ ο υ σ είο α τ ό Λ ο ν δ ίν ο είνα ι ενα μ ο υ σ είο Ε π ιβλη τικ ό κ α ί μ εγα λ ό π ρ επ ο, π ο ύ ή π ρ ό σ ο ψ ή του δίδει την Ε ντύπω ση ενό ς ά ρχα ίου Ε λλη νικού ναού. Μ ία δ ιπ λ ή κ ιο ν ο σ τ ο ιχ ία ά π ό κ ίο ν ε ς Ιω νικ ο ύ ρ ιθ μ ο ΰ π ρ ο δ ια θ έτο υ ν τ ό ν ά ρχα ιό- ψ ιλο Ε πισκέπ τη του. Α ρχές τού 18ου αίώνα. 'Ιδ ρ ύθ η κ ε σ τίς Σ τ ό Ε σω τερικό το ύ Β ρ ετα ννικ ο ύ Μ ο υ σ είο υ μ π ο ρ ε ί κ α νείς νά θα υμ ά σ ει κ α ί νά μ ελετ ή σ ει π α ρ ά λ λ η λ α τήν Εξέλ ιξ η τής τέχνη ς μ έσ α σ τ ό ά τέρ μ ο νο π έρ α σ μ ά των α ίώ νω ν κ α ί τ ώ ν Εποχ ώ ν. Σ ' α ύτό λ ο ιπ ό ν τ ό μ ο υ σ είο τού Λ ο ν δ ίν ο υ Εγινε κ ά τι Ε ξαιρετικά τιμ η τ ικ ό γιά μας. Ό π ρ ώ τ ο ς χ ώ ρ ο ς π ού θά Ιδ εΐ δ Ε πισκέπτης του είνα ι μ ιά α ίθουσ α μ έ τά 'Ε λ λ η ν ικ ά α γά λμ ατα. Έ ν α ά π ό τά π ρ ώ τα 'ελληνικά ά γά λ- μ α τα τού Β ρ ετα ννικ ο ύ Μ ο υ σ είο υ είνα ι ή ξενη τεμ ένη Κ α ρ υ ά τιδ α το ύ Έ ρ εχ - θείου μας. ' Υ π ο δ έχετα ι καθημερινούς μ έ μ ιά β ο υ β ή θ λ ίψ η διά χυ τη σ τό π ρ ό σ ω π ό της σ ά ν μ ο υ σ εια κ ή ο ικ ο δ έσ π ο ινα το ύς Ε πισκέπτες, γιά νά τούς εισ α γά γει σ τ ό ν Ο ίκ ο ν α ύτόν τού π νεύμ α το ς κ α ί τής Τ έχνης. Ο ι Ε πισκέπ τες το ύ μ ο υ σ είο υ μ α γ ν η τ ισ μ ένο ι ά π ό τήν τελειό τη τα τής γ λ υ π τ ικ ή ς της ά π ο δ ό σ εω ς, σ τέκ ο υ ν μ π ρ ο σ τ ά της κ α ί τήν θαυμάζουν. Κ α ί άν τύχει νά είνα ι Έ λ λ η ν ε ς ο ΐ θεατοί, α ισ θ ά νο ντα ι νά το ύς σ φ ίγγετα ι ή κ α ρ δ ιά ά π τήν σ υ γκ ίνη σ η, γ ια τ ί θ υμ ούντα ι π ώ ς κ ά π ο ια νύκτα β έ β η λ α χ έ ρ ια ά ρ χα ιό φ ιλου σ υ λ λ έκ τ ο υ τήν έ- χώ ρισαν άπό τις αδελφές της. πού σ τ ο λ ίζ ο υ ν τόν π ρ ό σ τα σ η το ύ Έ ρ ε- χ θ ε ίο υ μας, κ α ί τήν μ ετέφ ερ α ν σ έ χ ώ ρ α μ έ κ λ ίμ α υ γρ ό κ α ί μ έ ούρανό σ υννεφ ια σ μ ένο. Τ ό β λ έ μ α της μ ένει π ρ ο σ η λ ω μ έν ο κ ά π ο υ μ α κριά. Μ ο ιά ζ ει νά α δ ια φ ο ρ εί γιά οσα γύρω τη ς σ υ μ βα ίνουν. Ε ίνα ι μ ιά ξένη κ α ί θά μ είν η ξ ένη μ έ σ α σ α ύτό τό π ερ ιπ ο ιη μ ένο μ ο υ σ είο το ύ Λ ο νδ ίνο υ. Τ ό ά γα λμ α ά π ο τ ε λ ε ϊ ενα άφθά- σ το υ κ ά λ λ ο υ ς δ η μ ιο ύ ργη μ α τής ά ττι- κ ή ς σ μ ίλη ς. Τ ό ύ ψ ο ς της είνα ι υ π ερ φ υσ ικ ό. Ο ί δ έ κ ά θ ετες π τυ χ ές τού δ ω ρ ικ ο ύ χ ιτ ώ ν ο ς της μ π ρ ο σ τ ά μ α ς θ υμ ίζο υ ν π ο λ ύ τίς ρ α β δ ώ σ εις τώ ν ιω ν ικ ώ ν κ ιό νω ν. Τ ό π ρ ό σ ω π ο τής Κ α ρ υά τιδ α ς, π α ρ δ λη τή ν κ α τα σ τρ ο φ ή σ τή ν μ ύ τη κ α ί σ τά χ ε ίλ η, Α κτιν ο β ο λ ε ί τήν υπ ερ ο χή τής Ε λ λ η ν ικ ή ς τέχνη ς κ α ί τής Ε λ λ η ν ικ ή ς φ υλής. Α ξ ίζ ει, π ράγμ α τι, νά π ρ ο σ έξ ει κ α νείς ιδια ίτερα τό λεπ τό, ά λλά εύρω σ τ ο σ ώ μ α τού γυνα ικ είο υ αύτοΰ Α γάλμ α το ς, π ο ύ τυλίγετα ι σ εμ νό π ρ επ α σ τ ό ν π τ υ χ ω τ ό δ ω ρ ικ ό χ ιτ ώ ν α του. Ή θ έσ η κ α ί ό π ρ ο ο ρ ισ μ ό ς της δέν ή τα ν β έβ α ια σ τ ό Β ρ ετα ν ν ικ ό Μ ο υ σ είο, ά λ λ ά ό ιερ ό ς β ρ ά χ ο ς τής Ά κ ρ ο - π ό λ ε ω ς τώ ν 'Α θηνώ ν, σ υντρ ο φ ευ μ έ- νη ά π ό τίς υ π ό λ ο ιπ ες Κ α ρ υ ά τιδ ες τού Έ ρ εχ θ είο υ μ α ς, τ ό ό π ο ιο ν ά π ο τ ε λ ε ϊ ενα ά π ό τά κ ο μ ψ ό τ ερ α Α ρχιτεκ τονικ ά μ νη μ εία τής κ λ α σ σ ικ ή ς ά ρχα ιότη τος. Ή ξ ενη τεμ ένη Κ α ρ υ ά τιδ α το ύ Έ ρ ε χθ είο υ, μ α ζ ί μ έ τήν ζ ω φ ό ρ ο ν τού Π α ρ θ ενώ ν ο ς κ α ί μ έ τά λ ο ιπ ά Αρισ τουργή μ α τα τή ς Φ ειδ ια κ ή ς Τ έχνης, θά μ α γν η τ ίζ ο υ ν π ά ντο τε μ έ τήν ό μ ο ρ- φ ιά τους τούς Ε πισκέπ τες το ύ Β ρετα ν- νικ ο ΰ Μ ο υ σ είο υ κ α ί θά ά π ο δ εικ νύ- ο υν σ α ύτούς τήν ύ π α ρ ξη το ύ μ εγα λ είο υ τής 'Ε λ λ η ν ικ ή ς φυλής. Αριστερά: Ή Καρυάτιδα πού εύρίσκεται στό Βρεταννικό Μουσείο. 231

ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ τής ΧΕΝ Κέρκυρας οργανώθηκε στίς 19 Μαρτίου ενδιαφέρουσα εκδήλωση γιά τήν καταπολέμησι τών ναρκωτικών. Τήν προσπάθεια τής ΧΕΝ έβοήθησε άποτελεσματικώς ή Αστυνομική Δ/νσις Κερκύρας. Σχετικώς μέ τά ναρκωτικά μίλησαν, σέ πυκνό άκροατήριο στήν αίθουσα τοϋ κινηματοθεάτρου «ΕΘΝΙΚΟΝ» πολλοί είδικοί έπιστήμονες καί έγινε καί προβολή διαφωτιστικής ταινίας. Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε ή όμιλία τοϋ Α ' Ύπαρχηγοΰ Ά στυν. Πόλεων κ. X. Παπαγεωργίου, μέ θέμα «Τά Ναρκωτικά ώς αίτιο έγκληματικότητος». Τήν όμιλία του κ. Ύπαρχηγοΰ, λόγω του ένδιαφέροντος τοϋ προβλήματος τών ναρκωτικών, τά όποια άποτελοΰν πλέον έμφανή κίνδυνο γιά όλόκληρο τόν κόσμο, δημοσιεύουμε έν συνεχείς: ΘΕΩΡΩ έξαιρετική τιμή καί γιά τό Σώμα Αστυνομίας Πόλεων καί γιά μένα προσωπικώς τό ότι καλούμαι νά όμιλήσω σ' ένα τόσο έκλεκτό άκροατήριο. Καί έκφράζω γι αυτό τίς εύχαριστίες μου πρός τά εύγενή μέλη τής ΧΕΝ Κερκύρας, μαζί μέ τά συγχαρητήριά μου γιά τήν ώραία πρωτοβουλία τους. Οί προηγούμενοι όμιληταί, μέ περισσή ένάργεια, παρουσίασαν τά είδη τών ναρκωτικών καί τίς όλέθριες έπιδράσεις τους στήν υγεία έκείνων, πού κάνουν τό μεγάλο σφάλμα νά καταφύγουν σ' αύτά, γιά ν άπολαύσουν ένα φευγαλέο πέρασμα άπό τούς ψεύτικους καί μάταιους, άλλά καί τόσο καταστροφικούς ήδονιστικούς παραδείσους τοϋ άργοΰ θανάτου. 'Εγώ θά περιορισθώ σέ μιά θεώρησι τοϋ θέματος μόνο άπό τήν πλευρά τού έγκλήματος. "Υστερα άπό μιά μικρή εισαγωγή, θά άναφερθώ πρώτα στίς μορφές τής έγκληματικότητος περί τά ναρκωτικά, ήτοι όσο άφορα τήν παραγωγή, τήν έμπορία διακίνησι καί τήν χρήσι τους, έπειτα στήν συμβολή τής ' Αστυνομίας γιά τήν προληπτική καί κατασταλτική άντιμετώπιση τοϋ 232 τη ΝΠΡΚΒτικη s : nr προβλήματος καί θά τελειώσω μέ τά έξαγόμενα συμπεράσματα καί τίς άναγκαΐες προτάσεις. Σεβόμενος τήν έπιθυμία τών όργανωτών καί τήν άπαίτησι τής κλεψύδρας θά περιορισθώ στόν προκαθορισμένο χρόνο. Στίς μέρες μας, τό πρόβλημα τών ναρκωτικών έχει λάβει, διεθνώς, τεράστιες διαστάσεις καί έχει δημιουργήσει πολλές καί εϋλογες άνησυχίες. Σέ τέτοιο, μάλιστα, βαθμό, ώστε νά υποστηρίζεται άπό πολλούς ότι ό σύγχρονος πολιτισμός κινδυνεύει νά καταρρεύσει άπό τήν διάδοσι τών ναρκωτικών. Παρ' όλο ότι δέν πιστεύουμε στίς άπαισιόδοξες αύτές προβλέψεις, δέν μπορούμε καί νά παραβλέψουμε τό γεγονός, ότι τά διάφορα είδη τών ναρκωτικών ουσιών, φυσικών ή συνθετικών, κατακτούν όλο καί περισσότερο έδαφος. Καί τό σπουδαιότερο, κατακτούν όλο καί εύρύτερο κύκλο προσώπων. Γιατί, ένώ παλιότερα ήταν διαδομένα μόνο σέ άτομα κατώτερης κοινωνικής καί πνευματικής στάθμης, σήμερα έχουν είσβάλλει σ' όλες τίς τάξεις. 'Εκείνο πού, κατά τήν γνώμη μου, δημιουργεί τήν πιό σοβαρή άνησυχία είναι ότι τό εύρύ κοινό δέν έχει κατανοήσει άκόμη τήν καταστροφική έπίδρασι τών ναρκωτικών στήν σωματική, πνευματική καί ψυχική υγεία τών άνθρώπων. 'Από άγνοια, μένει άδιάφορο στά μελαγχολικά μηνύματα πού έρχονται άπό όλες τίς χώρες καί στέκεται άσυγκίνητο μπροστά στά άναρίθμητα θύματα τού άργοΰ θανάτου. 'Ανακύπτει, έπομένως, έπιτακτικό τό χρέος τής διαφωτίσεως. Νά γιατί ή πρωτοβουλία τούτη τής ΧΕΝ Κερκύρας είναι κάτι παραπάνω άπό άξιέπαινη καί τιμά Ιδιαίτερα τά μέλη της. Μακάρι τήν δραστηριότητα αυτή τήν γεμάτη άνθρωπιά καί Χριστιανική παρόρμησι, νά μιμηθοϋν όλες οί έπιστημονικές καί έκπολιτιστικές όργανώσεις, μέ κοινό στόχο τήν άφύπνισι όλων τών άνθρώπων γιά τήν άνάσχεσι τού άπειλουμένου κινδύνου. 'Αλλά άς έρθουμε στό κυρίως θέμα μας. Τό πρόβλημα τών ναρκωτικών συνθέτουν τρεις παράγοντες, ήτοι ό παραγωγός, ό έμπορος καί ό τοξικομανής. ' Επομένως καί οί μορφές τής σχετικής έγκληματικότητος είναι τρεις, ήτοι ή παραγωγή, ή έμπορία καί διακίνησις καί ή χρήσις. Θά εξετάσουμε τήν κάθε μία χωριστά.

ΙΟΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΟΣ 'Εγκληματικότης περί την παραγωγή. Μέ τήν Σύμβασι τής Γενεύης τού 1961, ή καλλιέργεια τής ύ- πνοφόρου μήκωνος, άπό τήν κορυφή (κωδία όπως λέγεται) τής όποιας έξάγεται καί συλλέγεται, σέ παχύρευστη μορφή, τό όπιο, είναι, κατά κανόνα, άπαγορευμένη. Επετράπη ή καλλιέργεια αυτή σέ ώρισμένες μόνο χώρες τής 'Ανατολής, γιά τήν παραγωγή όπίου, άπαραίτητου γιά φαρμακευτικούς καί έπιστημονικούς σκοπούς. Ωστόσο, ένώ ή έπιτρεπόμενη αυτή παραγωγή καθορίσθηκε σέ 900 τόννους έτησίως, ή παράνομη υπερβαίνει τούς 1.200 τόννους. Ένωρίτερα, δηλαδή μέ τό Πρωτόκολλο τού 1953 ή εύχέρεια τέτοιας καλλιέργειας είχε δοθή καί στήν ' Ελλάδα. Πρός τιμή της, όμως,ούδέποτε έκανε χρήσι αύτοΰ του προνομίου. Βέβαια, οί παλιοί μας πρόγονοι ίσως δέν θά συμφωνούσαν μ' αύτή μας τήν δρνησι. Κάτι ήξεραν άπό τέτοιες καλλιέργειες, άν λάβομε ΰπ δψι μας κάποιο άρχαϊο ' Ελληνικό νόμισμα (όπου ή κωδία τής όπιοφόρου παπαρούνας διακρίνεται στό πίσω μέρος τού κράνους τού πολεμιστοΰ) ή κάποιο Κρητικό άγαλμα τού 14 π.χ. αίώνα (όπου διακρίνουμε τρείς κωδίες στό κεφάλι τής Θεάς). Άπαγορευμένη είναι, έπίσης, έδώ καί διεθνώς, ή καλλιέργεια τής Ινδικής καννάβεως. Ά πό τό φυτό αυτό, όπως είναι γνωστό, βγαίνει, σέ μορφή ρητίνης, τό χασίς, ένώ άπό τά κλαδιά καί τά φύλλα του παρασκευάζεται ή μαριχουάνα. ' Ωστόσο τό έγκλημα αύτό μάς άπασχολεΐ κάπου - κάπου καί παρουσιάζεται, συνήθως, μέ τήν μορφή τής καλλιέργειας σέ ξένες ή έγκαταλειμένες έκτάσεις, γιά παραπλάνησι τών Αρχών. Ή παράνομη, τέλος, παρασκευή στήν Ελλάδα συνθετικών ναρκωτικών, όπως είνάι τά παραισθησιογόνα καί άλλες ψυχότροπες ούσίες, σπανίως μάς άπασχολεΐ. Έγκληματικότης περί την εμπορία - διακίνησι Ά ν ή παραγωγή καί παρασκευή ναρκωτικών στή Χώρα μας δέν δημιουργούν άνησυχίες, όμως ή έμπορία τους μάς άπασχολεΐ σοβαρότατα. Καί αύτό, γιατί: α. "Οπως βλέπετε στή διαφάνεια, ή γεωγραφική μας θέσις προσφέρεται σάν σπουδαίος διαμετακομιστικός σταθμός ή, έστω, δίοδος. Τό όπιο (πού έμφανίζεται μέ κόκκινο χρώμα) καί τό παραγωγό του, ή μορφίνη, (πού φαίνεται μέ μαύρο χρώμα), μεταφέρονται άπό τήν Ανατολή σέ παράνομα έργαστήρια τής Δυτικής Εύρώπης, όπου μετατρέπονται σέ ήρώΐνη (τήν βλέπετε μέ κίτρινο χρώμα) καί προωθείται σ όλο τόν κόσμο, Ιδίως πρός τήν Αμερική. β. Πολλοί τών Τουριστών πού έπισκέπτονται τήν Χώρα μας, μεταφέρουν καί ναρκωτικά, πού τά κρύβουν στά πιό άπίθανα σημεία τών άποσκευών τους, τής ένδυμασίας τους κ.λπ. γ. Τό έλκυστικό κέρδος. Ό έμπορος ναρκωτικών, πού άποτελεΐ τόν πιό έγκληματικό παράγοντα στό όλο πλέγμα τού προβλήματος, είτε γιά εισαγωγέα πρόκειται είτε γιά μεσάζοντα, προσπορίζεται τεράστια χρηματικά όφέλη. Ά πό τόν πίνακα βλέπομε ότι δέκα (10) κιλά άκατέργαστου όπίου, άξίας 160 δολλαρίων, μετατρεπόμενο σ ένα (1) κιλό μορφίνης, άποφέρει στόν έμπορο ένα έσοδο πεντακοσίων χιλιάδων (500.000) δολλαρίων. Α ντιλαμβάνεται, λοιπόν, κανείς γιατί υπάρχει ένας τόσο μεγάλοτ άριθμός σατανικών έμπορων, οί όποιοι, σαγηνεμένοι άπό τό προκλητικό κέρδος, μηχανεύονται χίλιους - δυό πανούργους τρόπους μεταφοράς τού άπαισίου δηλητηρίου, καί άδιαφορούν καί γιά τό έγκλημά τους καί γιά τίς άπειλούμενες βαρειές ποινές, δ. ΟΙ εισαγωγείς, οί μεσάζοντες, οί προμηθευταί είναι συνήθως έπικίνδυνοι κακοποιοί καί άνήκουν σέ (οργανωμένες όμάδες. Γιά νά πετύχουν τό σκοπό τους, διαπράττουν, χωρίς δισταγμό, καί άλλα είδεχθή έγκλήματα, όπως άνθρωποκτονίες, άπάτες, άπειλές, εκβιάσεις, δωροδοκίες, λαθραία έξαγωγή συναλλάγματος καί άλλα. Έγκληματικότης περί τήν χρήσι Αύτή καί μόνη ή χρήσι ναρκωτικών ούσιών, όταν γίνεται χωρίς Ιατρική συνταγή, άποτελεΐ έγκλημα, τιμωρούμενο μέ βαρειές ποινές. Οί ναρκομανείς, πέρα άπό τήν φυσική καί ψυχική έξόντωσι, τήν δική τους καί τών άπογόνων τους, διαπράττουν κι άλλα σοβαρά έγκλήματα, όπως άνθρωποκτονίες, έκβιάσεις είς βάρος φαρμακοποιών, τραυματισμούς, βιασμούς, άσέλγειες κ.ά., γιατί βρίσκονται σέ άδυναμία νά άντιδράσουν στίς παρορμήσεις τους. 233

Είναι ακόμη πρόσφατη μιά άνθρωποκτονία στήν 'Αθήνα, άπό νεαρό τοξικομανή. ' Υποδουλωμένοι στό πάθος τους καί έπηρεασμένοι άλλοτε άπό τίς παραισθητικές καταστάσεις τής χρήσεως καί άλλοτε άπό τά καταθλιπτικά σύνδρομα τής άποκοπής, βυθισμένοι, όπως είναι, στήν άβυσσο τοϋ μίσους καί τής άρνήσεως, ρέπουν στήν άδικοπραξία. 'Εξουθενωμένοι καί ψυχικά ράκη, καταλήγουν στήν άντικοινωνική συμπεριφορά, τήν άλητεία, τήν έπαιτεία. Στήν Χώρα μας, ή έγκληματικότης άπό τήν χρήσι ναρκωτικών είναι μικρή, σέ σύγκρισι μέ άλλες χώρες. 'Οφείλεται,Ίσως, αύτό στό ότι επηρεάζουν άκόμη τήν ζωή τών 'Ελλήνων ώ- ρισμένες, έθνοσωτήριες θά έλεγα, συντηρητικές περί οίκογενείας, θρησκείας καί Κοινωνικής συμπεριφοράς άντιλήψεις. Συμβολή τής Αστυνομίας στήν αντιμετώπιση τοΰ προβλήματος Σέ κάθε 'Υπηρεσία τής Αστυνομίας υπάρχει είδική 'Ομάδα, πού άσχολεΐται τόσο μέ τήν πρόληψι, όσο καί μέ τήν καταστολή τών έγκλημάτων περί τά ναρκωτικά. Οί 'Ομάδες αύτές φροντίζουν νά έπισημαίνουν φυτείες άπαγορευμένων φυτών καί τίς καταστρέφουν. Ασκούν έπιμελημένη έπιτήρησι σ' όλα τά σημεία εισόδου καί έξόδου τής Χώρας γιά τήν άνακάλυψι καί κατάσχεσι διακινουμένων ναρκωτικών καί τήν σύλληψι τών δραστών. Ελέγχουν συστηματικά τά ύποπτα κέντρα καί όλους τούς χώρους, όπου συχνάζουν άτομα γνωστά ή ύποπτα γιά έμπορία ή χρήσι ναρκωτικών. Τέλος, ή ' Αστυνομία ένισχύει κάθε έκδήλωσι πού άποβλέπει στήν σχετική διαφώτισι τοΰ κοινού. Οί δυσκολίες πού άντιμετωπίζουμε στήν άποστολή μας αυτή είναι τρομερές. Θά άναφέρω τίς πιό σημαντικές, α. Τά θύματα δέν καταγγέλλουν τήν άγορά ή χρήσι ναρκωτικού, γιατί είναι συνένοχα καί γιατί δέν θέλουν νά χάσουν τόν προμηθευτή. Κι' όμως, τό στοιχείο αύτό θά ήταν πολύτιμο, στήν 'Αστυνομία, γιά νά προχωρήσει στήν έπισήμανσι τής σπείρας, β." Η σωρεία τών μέσων καί τρόπων πού έπινοοΰν οί άσυνείδητοι έμποροι τοΰ άργοΰ θανάτου, γιά τήν μεταφορά τού δηλητηρίου, δημιουργούν πρόσθετες δυσχέρειες. Ενδεικτικά σάς παρουσιάζω σέ σλάϊτς μερικές τέτοιες περιπτώσεις: 1. Αύτός ό ναυτικός, πού μοιάζει περισσότερο μέ άστροναύτη, μεταφέρει ήρωΐνη. 2. Τό πίσω μέρος ένός γιλέκου, έγινε είδική θήκη γιά χασίς. 3. Μιά ζώνη, κλεισμένη κατάλληλα μέ φερμουάρ, βρέθηκε γεμάτη μέ σακκουλάκια ήρώίνης. 4. Κάποιος έπενόησε τίς σόλες τών παπουτσιών του. 5. "Αλλος τήν κονσέρβα. 6. "Αλλος τό βιβλίο. 7. ή τόν στυλογράφο 8. ή τήν κούκλα. 9. Μερικοί, άκολουθούν τήν κοινή μέθοδο τής βαλίτσας μέ διπλό πάτο'. 10. Καί κάποιος πού θέλησε νά τροφοδοτήσει τόν φυλακισμένο έμπορο ναρκωτικών, σκέφθηκε τό καρβέλι τού ψωμιού. "Ολες αύτές οί δυσχέρειες δυσκολεύουν τρομερά τήν έπισήμανσι καί δίωξι τών δραστών καθώς καί τήν κατάσχεσι τών παρανόμως κυκλοφορούντων ναρκωτικών ουσιών. Κατά τήν έκτίμησι τής Ίντερπόλ, μόνο τό 10% τών ναρκωτικών πού διοχετεύονται στήν διεθνή παράνομη κυκλοφορία, άνακαλύπτεται καί κατάσχεται. Στήν δική μας Χώρα, οί διωκτικές Αρχές (Αστυνομία, Χωροφυλακή, Λιμενικό, Τελωνεία, Αγροφυλακή), συντονίζοντες τίς ένέργειές τους εύρίσκονται σέ άέναο έγρήγορσι καί έργάζονται εύσυνείδητα στόν τομέα αυτόν. Καί είμαστε βέβαιοι ότι μέ τήν προμήθεια έκπαιδευμένων σκυλιών πού σχεδιάζει τό Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως, ή έπισήμανσις καί δίωξις τών λαθρεμπόρων ναρκωτικών θά καταστή περισσότερο άποτελεσματική. Ά πό πλευράς πεπραγμένων στό χώρο ευθύνης τής Αστυνομίας Πόλεων, δηλαδή στίς πόλεις Αθηνών, Πειραιώς, Πατρών καί Κερκύρας, τόν περασμένο χρόνο έβεβαιώθησαν 80 έγκλήματα περί τά ναρκωτικά (75 σέ βαθμό κακουργήματος καί 5 πλημμελήματα) έναντι 92 κακουργημάτων τού 1976. Οί στατιστικοί πίνακες πού άκολουθούν σέ σλάϊτς, δίδουν μιά είκόνα γιά τήν δραστηριότητα τών Υπηρεσιών τής Αστυνομίας Πόλεων κατά τό 1977, σέ σύγκρισι μέ τό 1976. Κατασχεθέντα ναρκωτικά. "Οπως βλέπετε, τήν πρώτη θέσι στίς ποσότητες πού κατασχέθηκαν κατέχει τό χασίς. ΦΟΒΑΙΙΕΗΟΜ: 'Ό λο ι οί γονείς, άκόμα καί οί καλύτεροι, πρέπει νά σκέπτωνται, ότι κάποια μέρα τό πρόδλημα τών ναρκωτικών θά μπορούσε νά τεθή καί στήν οίκογένειά τους. Ε π α ν α λ α μ β ά ν ετα ι συχνά, ότι μια υ γ ιή ς ο ικ ο γ ένεια είνα ι η κα λύτερη π ρ οφ ύλα ξη άπό τους κ ινδ ύ ν ο υ ς τής τοξικο μα νία ς. Τ ό παιδί πού μ εγαλώ νει μέσα σέ μία ά τμόσφ α ιρ α άγάπης. τρ υ φ ερ ό τη το ς καί ά μοιθα ίας έμ π ισ τοσύνη ς. ό έφ η β ο ς πού γ ν ω ρ ίζει τήν θαλπω ρή καί τήν άσφ άλεια. ά πειλ ούντα ι π ρ α γμα τικ ά πολύ λιγότερο, ά λλά δ έν είν α ι καί τελείω ς άπρόσβλητοι. Σ τ ή ν π ρ α γ μ α τικ ό τη τα ό π ειρ α σ μ ός είνα ι μ εγ ά λο ς καί δ έν μπορ είτε νά κ ρ α τήσετε τό παιδί σας σέ ενα γυάλ ινο κλουβί γιά νά τό προφ υλά ξετε. Ε ίν α ι δ υ ν α τό ν να προσθληθή από παρωτίτιδα, ιλαρά ή νά δοκιμά σ η τό χ α σ ίς και τα αλλα ναρκω τικά. Δ έ ν είσ θ ε οί μ όνοι πού έπ η ρ εά ζετε τήν συμ π ερ ιφ ορ ά του. Ο ί συμ μ α θ η τα ί του τό έπ η ρ εά ζο υ ν επίσης. Ή ένστικ τώ δ ης επιθυμία τής δοκιμής, ή διά θεσ η τής μ ιμ ή σ εω ς τώ ν άλλων, ώ στε νά γ ν ω ρ ίζει γιά ποιό πράγμα μιλούν, ή ά ντίθεσ η πρός τήν γ ενεά τώ ν ήλικιω μένω ν. ή ά μ φ ισ β ή τη σ η τών σ υνηθειώ ν και τής παραδόσεω ς. όλα αύτά επ ιδρούν έπ ίσ ης στό παιδί Ο ί γ ο ν ε ίς εύ ρ ίσ κ ο ντα ι επ ο μένω ς σέ μ ειο νεκ τικ ή θέση καί δέν είνα ι καθόλου έκπ ληκτικό τό γεγ ο νό ς, ότι έχ ο υ ν ζω ηρούς φ όβους καί π ρ οσπ αθ ούν νά θρούν τήν μαγική σ υντα γή 234

I I Μ ί 1976 1977 1.Χ ασίς άκατ<ργαστο-*οοντα ίγραμ. 4 2.1 2 1 ίγ ρ α μ.29.4 3 0 2. χατεργασ μ ίνο -χλαχίδ ια ί * 3 5.9 4 5 ; ' 97.827 5. * σχόνη ί * 2.7 3 8 ; 2.8 1 7 4. 6εν6ρίλλια (χα τεστρα *η σαν ΙΤεμΑχ. 50 ί -------- 5. Οπιο Α χοτίργα στο ( ύ γ ρ ί ) ίγραμ. 7 0 0 ίγραμ. 57 6. Μ ο ρ» C * η J * 9 3 ; * 25 7. ' Η ρ ω ί ν η 1 7 0 f -------- β. 1 ο χ ι ί ν η ; 2 ; -------- 9. L. S. D. ; 121ίΓραμ. 14 0. Δ ισ κ ία ΔιΑφορα ίτεμαχ. 81θίΤ εμ Α χ. 200 Εδώ πρέπει νά μνημονεύσω άκόμη τήν μεγάλη έπιτυχία πού είχε ή Ασφάλεια Αθηνών στις άρχές τού παρελθόντος 'Ιανουάριου, μέ τήν κατάσχεσι 17 κιλών καθαρής ήρώίνης, πού άποτελεί διεθνές ρεκόρ καί έντυπωσίασε τήν παγκόσμια κοινή γνώμη. Συλληφθέντες, κατ' είδος έγκλημάτων: Οί περισσότεροι τών συλληφθέντων κατηγορήθησαν γιά έμπόριο. 'Από τούς 199 συλληφθέντες γιά ναρκωτικά τό 1/4 είναι νέοι 13 έως 24 έτών. Είδικώτερα, όμως, στήν χρήσι ναρκωτικών, ή ήλικία αυτή κατέχει, δυστυχώς, τό 50% τών συλληφθέντων. ί Ά δ ι κ ή μ α τ α ί } 1 9 7 6 ί 1 9 7 7 : ζ'τί ρ ΐ δ μ 3 ς Τ ' τ ΰ ν - '! Γ Ί ρ ΐ δ μ δ ^ ΐ τ ω ν 7 σ υ λ λ η φ «_.; 1 3-2 4 Ϊί < π Α λ η.β,1 3-2 4 _ ί ; 1. Παραγωγή -Παρασχευή ί 12 5 2 J; ίο ; 1 \ ί 2 Δ ια μ ε τ α χ. έ μ χ ό ρ ιο ί 130 ί 29 : 134 ί 33 ; ί 3.Μ ιχρ ο εμ κ ό ρ ιο ί 24 ί 7 ; 15 ; 4 ί ί 4. Κ ατοχή ί 22 7! ί 2 0 \ 5 ; ί 5.Χ ρ ή σ ις ; 4 ί 2 : 18 ; 8 \ -? ί 1! * ί ί j Σ ύ ν ο λ ο \ 197 \ 47 :: 2οο ί 5ΐ : Συλληφθέντες, κατά ήλικία: "Οπως παρατηρείτε, στήν έγκληματικότητα γιά ναρκωτικά κυριαρχούν οί νέοι. Προηγείται ή ήλικία 25 έως 29 έτών καί άκολουθεϊ ή ήλικία 21 έως 24. ί ι _ 2 _ 3 6 * 1L 9 7 2 ί ; Ή λ ν χ ί α 1 ί ; Α ρ ι θ μ ό ς ; % Ά ρ ι θ μ ό ς ί % \ ; ΐ 5-17 έ τ ί ν \ 4 ;: 2. ο ι ί 3 1,5 ; 1 8-2 0 \ 12 ί1 6.0 3 ί 12 Λ 6, 0 ; 21" 24 > : * ; \ 2 0,6! 39 # 9,5 ; 1 ; 25_ 29. \ «1 9,0 9 V 57 \ 2 8,5 ; 3 ο - 34 *> 32 ί 1 6,0 ί j 1 5,5 0 ; * 1 9,5 9 44 «; 55 1 I ί 34 ; 1 7,0 ; ί 4 5 - ί 59 >. ; 3 3 \ ; 1 6,1 8 I 23 ί 1 1,5 ; ; r ύ 'i 0 λ 0 } 199 : 2 0 0 Συλληφθέντες, κατά είδικές κατηγορίες: Παρέχονται έδώ, ό- Ο ί κ ο γ ε ν ε ι α κ ή Κατ«1 σ τ ά σ ι ς... * κ κ α ( 6 ε υ σ ι ς ", Φ ν λ ο Τ κ η κ ο ί τ η ς Α γ α μ ο ι, ί γ γ α μ ο ι σ τ ο ι χ ε ι ί μ έ σ η ί ί ρ ρ ε ν ς ς ^ θ ή λ ε ι ς ώ β ιγ ς. 5 ί _ ί ί Έ λ λ η - ί Ά λ λ ο - ν ε ς. ί δ α κ ο ί. 1 4 0 : 6 ο ; 182 ; ιβ Η 1 59 ",3SL \ 68 ; Γ # 5 5 % 6 5, 0 ; 3 4, 0 7 0, ο ; 3 0, Ο ί 9 1, 0 \ 9, 0 7 0, 5 0 ί 2 9, 5 0 ρισμένα είδικά στατιστικά στοιχεία, νομίζω ένδιαφέροντα: Οί άγαμοι έγκληματίες στά ναρκωτικά είναι διπλάσιοι άπό τούς έγγαμους. ΟΙ τού Δημοτικού Σχολείου είναι σχεδόν τριπλάσιοι άπό έκείνους τού Γυμνασίου. Οί γυναίκες έχουν έλάχιστο ποσοστό συμμετοχής, ένώ οί "Ελληνες είναι σχεδόν τριπλάσιοι άπό τούς άλλοδαπούς. 'Εθισμένοι στά ναρκωτικά: Θά ήθελα, έπί πλέον, νά προσθέσω, ότι κατά τήν έτήσια έκθεσι τού Υπουργείου Κοινωνικών 'Υ πηρεσιών πρός τόν Ο.Η.Ε., σ όλη τήν 'Ελλάδα υπήρχαν, τό 1976, 2.888 ναρκομανείς. 'Από αυτούς 2780 (96,3%) εθισμένοι στό χασίς.. Τελειώνοντας τήν παρουσίαση τής έγκληματικότητος, πρέπει νά ύπογραμμίσω ότι οί άριθμοί αυτοί καί τά λοιπά στατιστικά στοιχεία πού είδατε, δέν έμφανίζουν τήν όλη έκτασι τού προβλήματος, ούτε τό όλο μέγεθος τής άπειλής. Κι αύτό, γιατί κάτω άπό τό πέπλο τής αυστηρής, συνωμοτικής θά έλεγα, συνεργασίας έμπορων μεσαζόντων θυμάτων, τά περισσότερα έγκλήματα, πού έχουν ώς κύριο αίτιο τά ναρκωτικά, δέν καταγγέλλονται στίς 'Αρχές. Συμπεράσματα 1. Τό πρόβλημα τών ναρκωτικών στήν Ελλάδα έχει περισσότερο χαρακτήρα έμπορίου, καί, κυρίως, διαμετακομιστικού, λόγω τής θέσεώς μας στό σταυροδρόμι αύτό τών τριών 'Ηπείρων. 2. Τά όδυνηρά άποτελέσματα άπό τήν χρήσι δέν μαστίζουν τήν Χώρα μας τόσο έντονα, όσο τήν άλλοδαπή. Αύτό όφείλεται σέ ώ- ρισμένους άνασταλτικούς παράγοντες, όπως είναι: α. Οί περί οίκογενείας, θρησκείας καί κοινωνίας συντηρητικές άντιλήψεις τού λαού μας, γιά τίς όποιες μιλήσαμε ένωρίτερα. β. Οί άπειλούμενες άπό τούς νόμους μας αύστηρές κυρώσεις, τόσο ποινικές (πού φθάνουν μέχρι ισόβιο κάθειρξι) όσο καί παρεπόμενες (πού φθάνουν μέχρι έκτόπισι). Σημειούται, ότι ή 'Ελλάς συγκαταλλέγεται στίς χώρες μέ τήν σκληρότερη νομοθεσία γιά τά ναρκωτικά. γ.ή άγρυπνη παρακολούθησις καί ό άδιάκοπος άγώνας τών διωκτικών Αρχών κατά τών σατανικών έμπορων τού άργού θανάτου. 3. Παρ όλα αύτά θά ήταν έγκληματικό νά υποστηρίξουμε, ότι ή Χώρα μας δέν άντιμετωπίζει, έστω καί σέ μικρό βαθμό, πρόβλημα ναρκωτικών. Ή περιορισμένη διάδοσις τών καταστρεπτικών αύτών ούσιών δέν μάς έπιτρέπει νά υποτιμούμε τόν κίνδυνο, ό ό ποιος, χωρίς καμμιά υπερβολή, εύρίσκεται πρό τών θυρών τό φάσμα του ορθώνεται άπειλητικά, όλο καί περισσότερο. Καί τό πιό άνησυχητικό σημείο τού προβλήματος εύρίσκεται στό γεγονός ότι τό μισό, ίσως καί πιό μεγάλο, ποσοστό τών όσων κάνουν χρήσι ναρκωτικών άνήκει στούς νέους. Προτάσεις 1. Μιά σοβαρή έπαλξις γιά τήν μελέτη καί τόν συντονισμό τού άγώνα κατά τών ναρκωτικών θά αποτελούσε ή δημιουργία ένός ένιαίου φορέα άπό κρατικούς καί κοινωνικούς παράγοντες. "Ηδη καταβάλλεται μιά τέτοια προσπάθεια έκ μέρους τής Πολιτείας. 2. Πολύτιμα άποτελέσματα θά είχε μιά εύρύτερη διαφώτισι τού λαού, μέ όλα τά μαζικά μέσα ένημερώσεως. 'Επίσης τά σεμινάρια, σάν κι αύτό τής ΧΕΝ Κερκύρας, μέ όμιλίες καί προβολή καταλλήλων ταινιών, κυρίως στά Σχολεία. Καί πρέπει ή έξόρμησις αύτή τής διαφωτίσεως νά άναληφθή σύντομα, πρίν τό κακό πάρει τήν μορφή καί τήν έκτασι τής έπιδημίας, όπως άλλού. 3. Αναγκαία θεωρούμε τήν ϋπαρξι ένός ειδικού ιδρύματος παροχής βοήθειας σέ τοξικομανείς. Σήμερα, όσοι έχουν μιά κάποια οικονομική δυνατότητα, μεταφέρονται σέ ιδιωτικές κλινικές όπου, όμως δέν διατίθεται ειδικευμένο προσωπικό. Οί άποροι τοξικομανείς μεταφέρονται στά δημόσια ψυχιατρεία μέ όλες τίς δυσμενείς έπιπτώσεις. 4. Τό πρόβλημα τών ναρκωτικών πολύπλευρο καί πολυσύνθετο όπως είναι, μέ τίς διεθνείς διασυνδέσεις του καί τίς λοιπές δυσχέρειες, δέν μπορεί νά άντιμετωπισθή άποτελεσματικά μόνο μέ άστυνομικά μέτρα. Επιβάλλεται νά συναγερθούν όλοι οί άρμόδιοι φορείς, (γονείς, δάσκαλοι, κληρικοί, κρατικοί καί κοινωνικοί λειτουργοί κ.λπ.) σέ μιά πανελλαδική έκστρατεία. Είναι έπείγουσα άνάγκη, βιολογική καί έθνική. Μόνον έτσι, μέ τήν συντονισμένη αύτή προσπάθεια, θά μπορέσουμε νά κρατήσουμε τούς συμπολίτες μας μακρυά άπό τήν ψυχοφθόρο άρρώστεια τής έποχής. Μόνον έτσι θά μπορούμε νά καμαρώνουμε τούς νέους μας άκμαίους καί όλκιμους, χρυσή έλπίδα τού Γένους, στιβαρούς θεματοφύλακες τών παραδόσεων τής Φυλής μας. Άλλοιώς, θά τούς βλέπουμε, όπως σέ άλλες Χώρες, σωματικά καί ψυχικά ράκη, νά παραδέρνονται έξουθενωμένοι στούς απατηλούς παραδείσους τών ήδονιστικών δηλητηρίων. Κυρίες, Κύριοι, Φρονώ ότι ή λήψις τών προτεινομένων μέτρων είναι άδήριτος άνάγκη. Γιατί, κι άν άκόμη τά μέτρα αύτά δέν συμβάλουν θετικά στήν βελτίωσι τής καταστάσεως πού υπάρχει, τουλάχιστο θά προλάβουν τήν έπιδείνωσί της. Τό Σώμα τής Αστυνομίας Πόλεων, έξ ονόματος τού οποίου όμιλώ έχει ένστερνισθή βαθύτατα τήν σοβαρότητα τού προβλήματος καί είναι πρόθυμο γιά όποιαδήποτε γόνιμη συνεργασία καί παροχή κάθε συνδρομής. Σάς εύχαριστώ». 235

ΑΝ ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ καί οΐ άγωνισταί ιδεωδών μέ τήν πάροδον τοδ χρόνου έρχονται καί παρέρχονται, τά έργα των όμως παραμένουν καί τούς έξυμνοϋν. Είς τήν χορείαν τών μεγάλων ' Ιεραρχών καί Ιερωμένων έκείνων οί όποιοι έχυσαν τό α ιμα των διά νά βλαστήση τό δένδρον τής έλευθερίας μας, συγκαταλέγεται καί ό προμνησθείς ' Ιεράρχης. Γεννηθείς καί άνατραφείς κατά τούς χρόνους τής Τουρκοκρατίας άπό γονείς ευσεβείς είς τήν όρεινήν πολίχνην τής 'Αρκαδίας Δημητσάναν (1745) καί σπουδάσας είς τάς σχολάς τού τόπου του, 'Αθηνών, Εύαγγελικής τής Σμύρνης καί τής Πάτμου, ήκολούθησε τό στάδιον τού κληρικού. Εις τούτο ό μεγαλεπίβουλος έκεϊνος νέος, δστις άπό τά πρώτα έτη τής ζωής του, διεκρίνετο διά τήν ευφυΐαν, τήν σεμνότητα καί εύλάβειαν πρός τήν 'Εκκλησίαν, έπέπρωτο νά εύδοκιμήση καί άναδειχθή είς έκλεκτόν πνευματικόν ήγέτην. Τίς οίδε διά τόν άλλοτε Γεώργιον Ά γ- γελόπουλον, ότι είς τούς λειμώνας καί τάς κοσμημένος άπό ναΐσκους κλιτύς τού Μαινάλου δπου έποίμενε τό ποίμνιον τού πατρός του, πώς έσκέπτετο, τί ώραματίζετο διά τόν έαυτόν του καί τούς ύποδούλους άδελφούς του... Μολονότι έζησεν είς περιβάλλον έλεύθερον, διότι ή Δημητσάνα είχε διοικητικά προνόμοια σεβασμού, έλευθερίας καί ίερότητος, ώς τόσον έφλέγετο ϋπό τού πόθου δπως ΐδη τούς όμοεθνείς του γραμματισμένους καί άπό τόν κατακτητήν άπολυτρωμένους. Γενόμενος κάτοχος τών σοφών πατρογονικών συγγραμμάτων καί διαλάμπων έπί σοφίμ καί άρετή, έγένετο γνωστός καί άγαπητός είς τήν Μητρόπολιν τής Ιωνίας, δπου καί προσεκλήθη άπό τόν τότε Μητροπολίτην Προκόπιον (1775) νά προσφέρη τάς έκεΐ υπηρεσίας του. Μεταβάς είς Σμύρνην, άναπτύσσει άξιόλογον έκκλησιαστικήν καί κοινωνικήν δράσιν, ή όποια τόν φέρει είς τόν άνώτερον βαθμόν τής Ιεροσύνης καί άκολούθως, είς τό ύπατον τής 'Εκκλησίας άξίωμα. ' Ανελθών ό Πατριάρχης Γρηγόριος, κατά τήν έκφρασιν τού μεγάλου ρήτορος Κωνσταντίνου Οίκονόμου έξ Οίκονόμων, είς τόν άνάλωτον έκείνον βράχον, τόν άήττητον Οίκουμενικόν Θρόνον, ένθα προσερρίφθησαν καί έθραύσθησαν νικηφόρως δλα τά κύματα τής ύλης καί τού άντεθνικισμού, άνεδείχθη, ό άξιος Πατριάρχης τής Μεγάλης τού Χριστού 'Εκκλησίας καί τού άλυτρώτου 'Ελληνισμού. Αί πρώται ένέργειαί του στρέφονται, διά τήν καλήν διοίκησιν τής Εκκλησίας καί ήθικήν έξύψωσιν τού Κλήρου, πρός τήν άναζωπύρωσιν τοδ θρησκευτικού συναισθήματος καί τήν έξάπλωσιν τών γραμμάτων. Πρός τούτο, ώς θεόπεμπτος ποιμενάρχης, ό όποιος γνωρίζει τάς κρίσιμους στιγμάς τού βαρυχειμαζομένου λαού του, έργάζεται άκαταπαύστως. Ανακαινίζει ιερούς ναούς καί Ιδρύει κέντρα γραμμάτων καί 'Εθνικής Παιδείας, ένθα έν αύταϊς προπαρασκευάζεται, ή έ- θνεγερσία τών έλευθέρων Πολιορκημένων καί πράττει πάν τό δυνατόν, διά νά άναζωογονήση τόν ήμιθανή. Πρός έπιτυχίαν τού σκοπού του έπιστρατεύει τάς δυνάμεις του διά νά κινητοποιήση κλήρον καί λαόν. Διά περιφήμου συνοδικής του έγκυκλίου, έκδοθείσης τόν Σεπτέμβριον τοδ 1807, συνιστά είς τάς Κοινότητας «δπως προθυμοποιηθούν ζήλφ ένθέω είς τό συστήσαι κοινά σχολεία τών Ιερών γραμμάτων καί φροντιστήρια τών 'Ελληνικών μαθημάτων». «Οί διδάσκαλοι, τονίζει είς αύτήν, πρέπει νά είναι επιμελείς είς τήν έκπαιδευσίαν καί μάθησιν καί χρηστοήθειαν τών διδασκομένων μαθημάτων». 'Ενεργών διά τήν γενικήν πνευματικήν άναγέννησιν καί ήθικήν άνάπλασιν τών έλληνοπαίδων, άπευθύνεται καί είς Ιδιαίτερα μέρη μέ ιδιαίτερον πνεύμα συμβολής. Ή γραφίς του κινείται συνεχώς διά νά μεταφέρη τήν έθνοσωτήριον πατρικήν του φωνήν πανταχοδ. Πρός τούς προκρίτους τής Μάνης γράφει, δπως συστήσουν κοινόν ' Ελλη νομουσείον καί μετ άλλων, δτι «μόνον τό φώς τής παιδείας δύναται νά όδηγήση είς ψυχωφελή καί βιωφελή καί περί τό ζήν χρήσιμα». Αί τοιαΰται ένέργειαί του άφήνουν ό- σημέραι τό Ισχυρόν φώς τής παιδείας νά καταυγάζη τάς ψυχάς τών υποδούλων καί νά δημιουργούν είς τόν όρίζοντα τού δούλου Γένους, τήν άνατολήν μιας έλευθέρας ' Ελλάδος. Ούτω αί άπό πολλού φυγαδευθεϊσαι' Ελληνίδες Μούσαι επανέρχονται είς τάς έ- στίας των καί ό έρως υπέρ τής Παιδείας άνάπτει περισσότερον. Τό δέ έπανιδρυθέν τυπογραφείον τοδ Πατριαρχείου προσφέρει καί τούτο τήν πολύτιμον συμβολήν του είς τά γράμματα, διά νά διώξη τό πυκνόν σκότος τής άγραμματωσύνης καί βαρβαρότητος. Τοιουτοτρόπως, άπό τής πρώτης πατριαρχείας του καί έντεδθεν, έως τέλους τού 1818, έποχής Ιστορικής διά τήν σύστασιν καίΐδρυσιν μεγάλου άριθμού σχολείων, τό μορφωτικόν λάβαρον τών άνωτέρων σχολών κυματίζη ίεροπρεπώς είς πολλάς πόλεις, τής 'Ελλάδος καί τής Τουρκίας, καί δή είς «τό Πανεπιστήμιου τών σκλάβων» τό «Κρυφό Σχολειό» τής Δημητσάνης. * 236

Εις τήν απέναντι σελίδα Επάνω: Ό μαρτυρικός Πατριάρχης Γρηγόριος ό Ε ΕΙς αυτήν τήν σελίδα Επάνω: Μετά τόν άπαγχονισμό τοϋ Πατριάρχου, Τούρκοι σέρνουν τό σεπτό λείψανο γιά νά τό ρίξουν στό Βόσπορο. Κάτω: Τό καθολικό τής Νέας Μονής Φιλοσόφου στή Δημητσάνα, τήν ιδιαιτέρα πατρίδα τοϋ Γρηγορίου. ' Ως πραγματικός Εθναπόστολος τής άναμορφώσεως, δέν άρκεΐται μόνον είς τήν ίδρυσιν σχολείων, άλλά μεριμνά μετά θέρμης νά έκδώση εκπαιδευτικά καί κοινωφελή συγγράμματα. Κατά τό 1807 Εκτυπώνει δύο Εργα του Εκπονηθέντα κατά τά Ερημικός ώρας τής Εν "Αθψ Εξορίας του. Ακολούθως Εκδίδει καί Ιτερα παρεφρασμένα Εργα Εκ τών συγγραμμάτων τοϋ Χρυσοστόμου, τοϋ Βασιλείου, ώς καί σχόλια είς τά ηθικά τοϋ Άριστοτέλους. Πρός όλοκλήρωσιν τοϋ σκοποϋ του σπεύδει είς σχολάς, διανέμει δωρεάν βιβλία, Εφορεύει, διδάσκει, ευλογεί καί Ενθαρρύνει καθηγητάς καί μαθητάς. Ό Κοραής, Ενθους γενόμενος Εκ τών άναμορφωτικών Ενεργειών τοϋ ίεροΰ άνδρός, γράφει δτι ό νϋν Πατριαρχεύων είναι άξιος πάσης τιμής. Ή παροϋσα καί έπερχομένη γενεά τών Γραικών θέλουν συγκαταριθμήσει τρίτον είς τήν τάξιν καί πρώτον είς τήν τιμήν μέ τόν Φώτιον καί Εύστάθιον. Γενικώς αί φιλόμουσαι προσπάθειαι τοϋ Πατριάρχου Επαινοΰνται άπό σοφούς καί λογίους τής Εποχής Εκείνης, καί ό Καποδίστριας μέ τούς Επαίνους του λέγει δτι, «πρέπει πρώτον νά μορφώσωμεν "Ελληνας καί κατόπιν νά κάμωμεν Ελλάδα». Καί πράγματι, δ άγών ούτος Εφερεν άγλαόκαρπα άποτελέσματα. Τά κρυφά καί φανερά σχολειά Εξέθρεψαν μέ τά νάματα τοϋ Ελληνοχριστιανικοϋ πολιτισμοΰ τάς ή- ρωΐδας μορφάς τών Ελλήνων, Εξ ών άργότερον άνεγεννήθη θαυματουργώς Εκ τής τέφρας του, ώς άλλος φοΐνιξ ή άειθαλής 'Ελλάς. Καί Ενώ τά άσαρκα δνειρα τής «πικραμένης ντροπαλής» Ελάμβανον όσημέραι σάρκα καί όστά, Εμελλε νά τά συνοδεύση είς Εν σώμα άκατανικήτου δημιουργικής δυνάμεως τό διά τής άγχόνης μαρτύριον τοϋ πανευκλεοϋς Ιεράρχου. Θυσία άληθώς, χριστομιμήτου Ποιμενάρχου, ή δποία έξήγειρε καί συνήγειρε τόν τότε Φιλελληνισμόν καί μή Εναντίον τοϋ κατακτητοϋ, Ενώνων μέ τό καθαγιαστικόν συμβολικόν σχοινί τοϋ πνεύματος τάς ψυχάς τών λεοντοθύμων άγωνιστών τοϋ 1821. Ή κρεμάλα τοϋ άνωτάτου Λειτουργοϋ τοϋ Ύψίστου, κατά τόν ιστορικόν Καρολίδην, ήτο ήθική ήττα τοϋ Σουλτάνου καί θρίαμβος μέ δριστικήν νίκην διά τήν άνταγωνιζομένην Ελλάδα. *Η άγχόνη έδίδαξεν δλον τόν τότε κόσμον, διανοούμενον καί μή, νά άνέλθη μέ πατριωτικήν Εξαρσιν είς τό ύψος τών περιστάσεων. Ό πυρσός τής Ελευθερίας φερόμενος μέ πάθος καί μανίαν είς τάς στιβαράς χεΐρας τής άθανάτου Ελ- «Μή μέ παρακινείτε είς φυγήν, μή θέλετε νά σωθώ* ή ώρα τής φυγής μου θά ήταν αρχή σφαγής, ώρα σπαθιού εις τήν Κωνσταντινούπολιν καί τήν άλλην Χριστιανοσύνην. Είμαι Πατριάρχης διά νά σώσω τόν λαόν μου, ό'χι νά τόν ρίξω είς τά μαχαίρια τής Γ ιανιτζαριάς!» ληνικής Φυλής, Εσκόρπιζε πανταχοΰ τό φώς τής πολυϋμνήτου Ελευθερίας, μέ γενικόν σύνθημα: Κτυπάτε πολεμάρχαι! «Μή λησμονείτε τό σχοινί, παιδιά τοϋ Πατριάρχη!». Η άδικωτάτη άπαγχόνισις τοϋ Εθνάρχου τρώσασα βαθύτατα τήν καρδίαν τών ' Ελλήνων, Εξύψωσε τήν άγανάκτησιν καί τό μίσος αυτών πρός τούς τυράννους, διεχώρισεν άνά μέσου τοϋ σταυρού καί τής ήμισελήνου, ένέπνευσε δύναμιν άκατάβλητον είς τούς άγωνιστάς, άναδείξασα ήρωα τόν δειλόν χωρικόν καί άμαζόνα τήν άσθενή Παρθένον (Χρ. Άνδροϋτσος είς λόγον πανηγυρικόν Γρηγ. Ε' 1921). Αναρίθμητα Εργα λόγου καί τέχνης Εδημιουργήθησαν άπό πολλούς διά ν άποθανατισθή δ βρόχος τοϋ Ιερομάρτυρος μέ τό εύρύ μέγεθος τής έννοιας του. ΟΙ Εθνικοί άσματωδοί μέ τήν ήδύλαλον λαϊκήν Μούσαν Εξύμνησαν τήν κρεμάλαν πλησίον τοϋ νεοελληνικού θαύματος. Ό δέ πολιτικός άνήρ Σπυρίδων Τρικούπης, Ενώπιον τών πληρεξουσίων τής Β' Εθνοσυνελεύσεως, είπεν, δτι «ή άνεξαρτησία δέν Εγγράφη τό πρώτον Εν τώ Συντάγματι τοϋ 1843, άλλά τό 1821... διά τοϋ αίματος τοϋ Πατριάρχου Γρηγορίου τοϋ Ε'». Ό Ιστορικός τής Έπαναστάσεως Γερβϊνος παρατηρεί δτι, «Ή κατά τοϋ Πατριάρχου άπηνής συμπεριφορά τής Πύλης, ποιήσασα τό πρώτον ρήγμα είς τήν Τουρκικήν δυναστείαν παρεσκεύασε τήν Ελευθέρωσιν τής Ελλάδος. Ο θάνατος αύτοΰ Εδωκεν Εν πάσαις ταϊς έπαρχίαις τό σύνθημα τρομερωτάτων Εκδικήσεων. Εστιγμάτισε πρό τών όφθαλμών πάντων τών Ε λ λήνων διά στίγματος άνεξαλείπτου τόν Σουλτάνον, δν έκάλουν τοϋ λοιποΰ σφαγέα». Προβλέπων ό Άρχιερεύς τό πολυώ- 237

δυνον τέλος του, τό όποιον συνέβη είς τάς 10 'Απριλίου του έτους 1821, καί άποχαιρετών πάν δ,τι ήγάπησε καί έπεθύμησεν, άφήνει άπό τά ίερά του χείλη νά έξέλθουν, είς τούς προτρέποντας αυτόν νά φύγη πρός σωτηρίαν του, καί οί άξιομνημόνευτοι τής ευαγγελικής τελειότητος, Ιστορικοί λόγοι: «Μή μέ παρακινείτε είς φυγήν, μή θέλετε νά σωθώ ή ώρα τής φυγής μου θά ήταν άρχή σφαγής, ώρα σπαθιού είς τήν Κωνσταντινούπολή καί τήν άλλην Χριστιανωσύνην. Εύμορφο πράγμα θέλετε νά κάμω, μεταμορφωμένος μέ καμμιά προβειά είς τήν πλάτην νά φεύγω είς τά καράβια, ή σφαλισμένος είς πρεσβείαν φιλικήν, ν' άκούω είς τούς δρόμους τά όρφανά τοϋ "Εθνους μου νά σπαράττουν είς τά χέρια τού δημίου. Είμαι Πατριάρχης διά νά σώσω τόν λαόν μου, όχι νά τόν ρίξω είς τά μαχαίρια τής Γιανιτζαριάς! Ό θάνατός μου ίσως χρησιμεύση περισσότερο παρ' δτι έδυνάμην νά φαντασθώ ποτέ πώς θά ώφελήση ή ζωή μου! Οί ξένοι Βασιλείς θά ταραχθούν διά τήν άδικίαν τοϋ θανάτου μου! Δέν θά ίδοϋν ίσως μέ άδιαφορίαν ύβρισμένην τήν πίστιν τους είς τό πρόσωπόν μου, καί δπου είναι άνδρες άρμάτων, "Ελληνες, θά πολεμήσουν μέ άπελπισίαν πολέμου, πού συχνά χαρίζει τήν νίκην, είμαι βέβαιος! Κάμετε λοιπόν υπομονήν είς δ,τι μοϋ συμβή! Σήμερον τών βαΐων άς φάγωμεν είς τό τραπέζι τά ψάρια τοϋ γιαλού καί παρεμπρός έντός ίσιος τής έβδομάδος, άς φάγουν καί αύτά άπό ήμάς! "Οχι, δέν θά χρησιμεύσω έγώ περίγελος τών ζώντων καί περπαντώντας μέ διάκους καί άρχοντας είς τούς δρόμους τής Όδυσσοϋ, τής Έπτανήσου ή τής Αγκώνας, νά μέ δαχτυλοδείχνουν τά παιδιά: «'Ιδού ό φονηάς ό Πατριάρχης!». "Αν τό "Εθνος μου σωθή καί θριαμβεύση, θά μ' άποζημιώση, έλπίζω, μέ θυμιάματα τιμής καί έπαίνου, έπειδή έκαμα τό χρέος μου!... Τετάρτην φοράν δέν θά άνεβώ πλέον είς τά μοναστήρια τού "Αθωνος δέν τά θέλω. Χαίρετε σπήλαια καί κορυφαΐς τού ιερού βουνού' χαΐρε θαλάσσιον κύμα- χαϊρε Σπάρτη καί Αθήνα, δπου ήθελα νά συστήσω σχολεία επιστημών διά τούς νέους τής πατρίδος χαΐρε γή τής γεννήσεώς μου, Δημητσάνα. Έγώ ύπάγω δπου μέ καλεΐ, μέ βιάζει ή γνώμη μου. Ή μεγάλη μοίρα τοϋ "Εθνους καί ό Ούράνιος Θεός, έφορος θείων καί ανθρωπίνων πραγμάτων». Τά λόγια αύτά ήσαν αί μεγαλόψυχοι σκέψεις, τό κύκνειον άσμα τοϋ Άρχιποιμένος πρός τήν Μεγάλην Εκκλησίαν, τήν 'Ελλάδα καί τήν Δημητσάναν. Τέλος άπό τήν ζωήν καί τό μαρτύριον τού σεβασμίου ρασοφόρου Γέροντος, δστις είναι τό σύμβολον τοϋ *Ελληνισμού καί τοϋ Χριστιανισμού, τής 'Ορθοδοξίας καί Εύσεβείας, τής 'Ιστορίας καί άθανασίας, έκπέμπονται πολλαί άκτΐνες διά νά μάς όδηγήσουν πρός τόν δρόμον τής Πίστεως καί τού καθήκοντος. 'Αρκεί ν άγωνιζόμεθα πρός τούτο4 τό "Εθνος άναμένει άπό ήμάς πολλά! ΑΠΟ ΤΟΝ «ΚΟΣΜΟ» ΤΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ 0 ΝΕΟΣ "ΝΟΝΟΣ ΤΗΣ ΙΜ ΙΦ ΗΙΣ Μετάφρ. Διασκευή υπό τοϋ Άστυν. Δ/ντοϋ κ. I. ΣΤΑΘΑΡΑ 01 Ε Ν Τ Ε Τ Α Λ Μ Ε Ν Ο Ι ά ξιω μ α - το ΰ χ ο ι γιά τήν έφ α ρ μ ο γή τώ ν Ν ό μ ω ν σ τη ν Α μ ερ ικ ή π ο σ β λ έπ ο υ ν σ τ ό π ρ ό σ ω π ο το ΰ Κ α ρ μ ίν Γ κ α λ ά ν τ ε γιά τ ό π ρ ο σ ε χ έ ς μ έ λ λ ο ν τόν Δ ιά δ ο χ ο ν 'Α ρ χ η γό ν δ λ ω ν τ ώ ν Α ρ χ η γ ώ ν τοΰ ώ ρ γα νω μ ένο υ έγκ λή μ α το ς. Μ ία π ρ ο σ ε κ τ ικ ή έρευνα, δ π ω ς τή ν πα ρουσ ιά ζ ει τό έ γκ ρ ιτ ο ν Α μ ερ ικ α ν ικ ό ν Π ε ρ ιο δ ικ ό ν «NEW YORK» τοϋ μ η νάς Φ εβ ρ ο υ ά ρ ιο υ 1977, π ο ύ θά ά κο- λουθήση, γύρω ά π ό τή δ ο μ ή τής π ρ ο σ ω π ικ ό τ η τ ά ς του, θά μ ά ς π είσ η σ χ ετ ικ ά μ έ τίς π ρ ο σ δ ο κ ίε ς τ ώ ν Α ξ ι ω μ α τ ικ ώ ν τής 'Υ π η ρ εσ ία ς Δ ιώ ξ ε ω ς Ν α ρ κ ω τικ ώ ν. "Ενας μ ικ ρ ο σ κ ο π ικ ό ς η λ ικ ιω μ έ νο ς ά νθ ρ ω π ο ς σ έ σ τ ύ λ τρα π εζίτο υ β γ α ίν ει ά π ό τό δ ια μ έρ ισ μ ά του π ο ύ β ρ ίσ κ ετ α ι σ τ ό Γ κ ρ ή ν ο υ ϊτ ς έ π ί τής π λα τεία ς Γ ο ν έ ϊβ λ υ σ τ ό Κ έ ν τ ρ ο τής Ν έο ς Ύ ό ρ κ η ς. Σ τα μ α τά σ τή γω νία κ α ί β γ ά ζ ει ά π ό τό τσ επ ά κ ι το ϋ κα- λ ο ρ ρ α μ ένου σ α κ κ α κ ιο ΰ του ένα π ο ΰ ρο τ ώ ν δ ύο δ ο λλα ρ ίω ν. Τ ό ξ ε τ υ λ ίγ ε ι κ α ί τό ά νάβει. Τ ό φ α λ α κ ρ ό σ τ ρ ο γ γ υ λ ό κ εφ ά λι του κ ιν είτ α ι δ εξιά κ α ί άρι- σ τερ ά κ α ί τά ψ υχρά κ α σ τα νά μ ά τια του π ίσ ω ά π ό τά μ έ μ α ύ ρ ο σ κ ε λ ετ ό ά π ό ό σ τ ρ α κ ο χ ε λ ώ ν α ς γυα λιά του έπ ιθ εω ρ ο ΰ ν τό δ ρ ό μ ο σ έ βάθος. Κ ά τ ω σ τ ό μ έ σ ο ν το ΰ τετρ α γώ νο υ δύο άνδρες, ξ α π λ ω μ έ ν ο ι σ τ ό μ π ρ ο σ τ ιν ό κ ά θ ισ μ α μ ια ς σ κ ο ν ισ μ έν η ς γ κ ρ ί σ ε β ρ ο λ έ τ κ α τ α β ά λ λ ο υ ν π ρ ο σ π ά θ ειες γιά μ ιά δ ια κ ρ ιτικ ή π α ρα κ ολούθηση. Έ ν α ς ά π ό α ύτούς α ρπάζει τ ό ά κου- σ τ ικ ό τοΰ ά σ τυ νο μ ικ ο ΰ Α συρμάτου κ α ί ά κ ο ύ γετα ι νά λέγη. «Τ ώ ρ α β γ α ίν ει ά π ό τό σ π ίτ ι του». Ό Κ α ρ μ ίν Γ κ α λά ντε, ό Ν έ ο ς Α ρ χ η γ ό ς το ΰ υ π ο κ ό σ μ ο υ τή ς Ν έα ς Ύ ό ρ κ η ς, τ ό ά π ο φ ώ - λ ιο ν α ύτό τέρας, ξ ετρ υ π ώ ν ει ά π ό τήν τ ρ ώ γ λ η του κ α ί 'ετοιμάζεται νά ά ρ χίσ η τό κ α θ η μ ερ ινό π ρ ό γρ α μ μ α τής έγκ λ η - μ α τ ικ ή ς του δ ρα σ τη ριό τη το ς. Β γά ζο ντα ς ά π ό τ ό σ τ ό μ α του ένα σ ύ ννεφ ο κ α π νο ύ κ ινείτα ι μ έ ζω ντά νια, π ερ νώ ντα ς π ίσ ω ά π ό β ο υ ν ά μ α ύ ρ ω ν φ ο ρ τη γώ ν α ύ το κ ινή τω ν κ α ί σ τ ρ ίβ ει Α ριστερά σ τή γ ω ν ιά Μ ιά χ ρ υ σ α φ ένια κ α ν τ ιλ λ ά κ Ε λ ν τ ο ρ ά ν τ ο τ ό ν π ρ ο σ π ερ ν ά ' Ο ο δ η γό ς Α νοίγει τή ν π ό ρ τ α τώ ν έπ ιβ α τ ώ ν ό Γ κ α λ ά ν τ ε π η δά ει μ έ σ α Ή Κ α ν τ ιλ λ ά κ Α να π τύσσει ίλ ιγγ ιώ δ η τα χύτη τα μ έ σ α σ τή ν έβ δ ό μ η λεω φ ό ρ ο κ α ί κ α τευθύνετα ι κ ά τω σ τ ή Μ ικ ρ ή Ι τ α λ ία Ή Σ ε β ρ ο λ έ τ Α κ ο λ ο υ θ εί ά π ό π ίσ ω π ρ ο σ ε κ τ ικ ά Ο ί έπ ιβ α ίν ο ν τ ες τής Σ ε β ρ ο λ έ τ είνα ι π ρ ά κ τ ο ρ ες τοΰ ό μ ο σ π ο ν δ ια κ ο ΰ Γ ρ α φ είο υ τής 'Υ π η ρ ε σ ία ς Δ ιώ ξ εω ς Ν α ρ κ ω τ ικ ώ ν. Γ κ α λ ά ν τ ε π ιθ α ν ό ν νά μ ή γνω ρ ίζ ει π ο ιά υ π η ρεσ ία Α ντιπ ροσω π εύουν, Αλλ ά δ έν πα ύει δ μ ω ς νά τούς υ π ο λ ο γίζ ει ώ ς έλά χ ισ τ α μ ό ρ ια Τ ε λ ε ί άπό κ α θ η μ ερ ινή ν άν κ α ί δ χ ι σ υ ν εχ ή π α ρ α κ ο λο ύ θ η σ ιν κ α ί έπ ιτή ρ η σ ι ά π ό Ό 238

τόσ ο υ ς π ο λ λ ο ύ ς έφ α ρ μ ο σ τά ς το ΰ Ν ό μ ο υ π ε ρ ί να ρ κ ω τικ ώ ν, τής Ό μ ο - σ π ο νδ ια κ ή ς ' Υ π η ρεσ ία ς Δ ιώ ξ εω ς Ν α ρ κ ω τ ικ ώ ν, τ ο ΰ Ε φ - Μ π ί - Ά ϊ, τοΰ Τ μ ή μ α το ς Ν α ρ κ ω τ ικ ώ ν τής Ν έα ς ' Υ - ό ρ κ η ς π ο ύ ά π ο τ ελοϋν τίς π ιό ικ α νές υ π η ρ εσ ίες τής δ ιώ ξ ε ω ς του ώ ρ γα νω - μ ένο υ έγκ λή μ α το ς, ώ σ τ ε ά να γκά ζετα ι έ.νίοτε νά ό δ η γή π ερ ισ σ ό τ ερ α ά π ό ένα α ύ το κ ίνη το π ρ ο κ ειμ ένο υ νά φ θάση σ τ ό ρ α ν τ εβ ο ύ π ο ύ Ιδιαίτερα π ρ ο τ ιμ ε ΐ σ τ ό Μ α ν χ ά τ α ν μ έ σ α σ έ ένα μ π α ρ - ρ εσ τ ω ρ ά ν τ σ τη ν 'Α ν α τ ο λ ικ ή "Ο χ θ η το ΰ ποτα μού. Ό Γ κ α λ ά ν τ ε ξέρ ει νά λ α μ β ά νη δ λ ε ς τίς β α σ ικ έ ς κ α ί ά να γκ α ΐες π ρ ο φ υλά ξεις. Π ο τ έ δέν σ υ νη θ ίζει νά συ- ζ η τή τίς δ ο υ λειές το υ ά π ό τη λεφ ώ νο υ ή σ τ ό δ ια μ έρ ισ μ α το ΰ χ ω ρ ιο ύ το υ π ο ύ είνα ι ή μ ό ν ιμ η κ α το ικ ία του ή σ τη ν έ ξ ο χ η κ α ί π ο λ υ τ ελ ή β ίλ λ α σ τη ν Α ν α τ ο λ ικ ή σ υ νο ικ ία δ π ο υ έπ ισ κ έπ τετα ι μ ιά φ ιλενά δ α του. Π ο τ έ το υ δέν γρά φ ει τίπ ο τε, ά κ ό μ α κ α ί δ τα ν είνα ι ά νά γκη νά κ α ν ο ν ίσ η τη ν διευθέτη σ ι δ ια φ ό ρ ω ν θεμάτω ν. Ό Γ κ α λ ά ν τ ε κ α τά τ ρ ό π ο ν έμ μ ε σ ον, μ έ σ α σ τά τρία τελευ τα ία χρ ό νια, άφ δ το υ έ ξ έτ ισ ε κ α ί τήν τελευτα ία το υ κ α τα δ ίκ η σ τή φ υλα κ ή, έπ έτυχε νά ά να νεώ σ η τ ό π α λ α ιό Γ α λ λ ικ ό Σ ύ ν δ εσ μ ο κ α ί νά δ η μ ιο υ ρ γή σ η νέες β ά - Έπάνω δεξιά: Καραμπινιέροι σέ περιπολία στά περίχωρα τοΰ Παρτονίκο, πού αποτελεί κέντρο τής Μαφίας σέ άπόστασι 30 χλμ. άπό τό Παλέρμο. Κάτω: Ό Καρμίν Γκαλάντε, ό νέος άρχηγός τοΰ υποκόσμου τής Ν. ' Υόρκης. σ εις, ά νοίγο ντα ς έτσ ι κ α ινο ύ ρ γιο υ ς δ ρ ό μ ο υ ς δ ια κ ινή σ εω ς τ ώ ν να ρ κ ω τικ ώ ν ά π ό τή ν Ε ύ ρ ώ π η σ τή ν Α σ ία κ α ί σ τ ή Λ α τ ιν ικ ή Α μ ερ ικ ή. (Σ η μ. "Ιδε σ τ ό π ρ ο η γο ύ μ εο τεύ χ ο ς Ά σ τ υ ν. Χ ρ ο ν ικ ά σ ελ. 72, «Ν έο ι Β α σ ιλ είς τής η ρ ω ίνη ς») Μ έ τόν καιρό τά κατάφερε νά έ κ λ ε γ ή ό ίδ ιο ς Π ρ ό εδ ρ ο ς ενό ς συν- τελουμ ένου μ α ζ ικ ο ύ έ γκ λ ή μ α τ ο ς π ο ύ έκ τείν ετα ι ά π ό τό Μ ό ν τ ρ εα λ μ έ χ ρ ι σ τή π ό λ ι Μ ε ξ ικ ο ύ κ α ί νά ά να δειχθ ή έπ ίσ η ς ό π λ έ ο ν Π α ντο δ ύ να μ ο ς έγκ λ η - μ α τία ς. Ο! ό μ ο τ ιμ ο ί του σ τ ό «Σ υ μ β ο ύ λ ιο» μ ία έννεα μ ελή ς Ε θ ν ικ ή Ε π ιτ ρ ο π ή ά π ό τίς ά ρ χουσες ο ίκ ο γέ- νειες, π ο ύ ά π ο τ ε λ ε ϊ τ ό Ά ν ώ τ α τ ο ν Δ ικ α σ τή ρ ιο ν κ α ί Σ υ μ β ο ύ λ ω ν τή ς Α μ ε ρ ικ α ν ικ ή ς Μ α φ ία ς, θ έλουν, ό π ω ς π ισ τεύετα ι, νά τόν ά να κ η ρ ύξουν κ α ί τ ό ν ό νο μ ά σ ο υ ν γρ ή γο ρ α α φ εντικ ό σ δ λ α τά ά φ εντικ ά «Capo di tutti» νά το ΰ δ ώ σ ο υ ν δ η λα δ ή τόν τ ίτ λ ο π ο ύ έκ ρ α τεΐτο ά π ό τόν μ α κ α ρ ίτη Κ ά ρ λ ο Γ κ α μ π ϊνο. Τ ά να ρ κ ω τικ ά είνα ι ή είδ ικ ό τη ς του, ά λ λ ά ό Γ κ α λ ά ν τ ε δ έν π ερ ιο ρ ί ζ ετα ι μ ό ν ο σ α ύτό τό είδ ο ς ά π ο κ λ ει- σ τ ικ ά Π ισ τεύ ετα ι δ τι ά π ό τά π α ρα σ κ ή νια δ ιευθύνει σ το ιχ ή μ α τα π ο λ λ ώ ν εκ α το μ μ υ ρ ίω ν δ ο λ λ α ρ ίω ν κ α ί ένα μ ε γά λ ο ά ρ ιθ μ ό ά λ λ ω ν έπ ιχ ειρ ή σ εω ν σ τ ό Μ π ρ ο ΰ κ λ ιν, σ τ ό Λ ό ν γ κ Α ϊλ α ν τ κ α ί σ τή Ν. Ύ ερ σ έη. Ο ί ά σ χ ο λ ο ύ - μ ε ν ο ι μ έ τό ά να κ ρ ιτικ ό ν έρ γ ο ν υπ ο σ τη ρ ίζ ο υ ν δ τι ό Γ κ α λ ά ν τ ε είνα ι υ π εύθυνος γιά τά το π ικ ά τυχη ρά π α ίγ- νια γιά τήν τοκ ο γλυ φ ία, γιά τούς τρ ο μ ερ ο ύ ς έκ β ια σ μ ο ύ ς. Ο ί καθα ρές έπ ιφ α νεια κ ώ ς (π ο ύ υ π ο τίθ ετα ι δ τ ι είναι νό μ ιμ ες) έπ ιχ ειρ ή σ εις τίς ό π ο ιες έ λ έγ χ ε ι κ α ί π ο ύ π ερ ιλ α μ β ά ν ο υ ν είδη νεω τ ερ ισ μ ώ ν κ α ί ετα ιρείες φ ο ρ τη γώ ν α υτοκινή τω ν, μ ία ετα ιρεία τυ ρ ο κ ο μ ι κ ώ ν π ρ ο ϊό ν τ ω ν κ α ί διά φ ορα μ π ά ρ κ α ί εσ τια τό ρ ια έχο υ ν π ερ ιέλθ ει εις χ εϊρ α ς τής Μ α φ ία ς ά π ό ιδ ιο κ τή τες β υ θ ισ μ έ νους σ τά χ ρ έ η σ τούς μ α φ ιό ζο υ ς έκ - β ια σ τ ά ς κ α ί το κ ο γλύ φ ο υ ς. Ό σ κ ο π ό ς το ύ Γ κ α λ ά ν τ ε είνα ι νά ύ π α γά γη έμ μ έσ ω ς δ λ ε ς τίς δρα σ τη ρ ιό τ η τ ες κ α ί τ ώ ν π έντε ο ικ ο γ εν ειώ ν το ΰ έγκ λ ή μ α τ ο τής Ν έα ς Ύ ό ρ κ η ς υ π ό τόν ά μ εσ ο ν έ λ ε γ χ ό ν του. Ε ά ν τούτο τό έπ ιτ ύ χ η λ έ ν ε ο ί άξιοο- μ α τ ο ΰ χ ο ι τής έφ α ρ μ ο γή ς τ ώ ν Ν ό μ ω ν είνα ι π ιθ α ν ό ν νά θ ελή σ η νά σ τή σ η β ρ ό χ ο δ χ ι μ ό ν ο σ τ ό ν υ π ό κ ο σ μ ο έκ εί- νης τής π ό λ ε ω ς ά λ λ ά νά σ τ ρ α γγα λ ίσ η ά κόμα κ α ί τίς μ υρ ιά δ ες έπ ιχ ειρ ή σ εω ν, σ τ ίς ό π ο ιες τ ό ώ ρ γα ν ω μ ένο έγκ λη μ α έχει διεισ δύσει. Τ ά π ρ ό σ τυχα μ ά τια το ΰ Γ κ α λ ά ν τ ε κ α ί τό α ιω νίω ς β λ ο σ υ ρ ό του β λ έ μ μ α Α π οτελούν τούς μ ό ν ο υ ς φ υσ ικ ο ύ ς υ π α ιν ιγμ ο ύ ς μ ια ς π ρ ο σ ω π ικ ό τ η τ ο ς π ο ύ π εριγρ ά φ ετα ι ά π ό το ύς β ετερ ά - 239

Η ΜΑΦΙΑ νους π α ρα τη ρη τά ς το ϋ υπ ο κ ό σ μ ο υ, ώ ς βιαία, διεφ θαρμένη, Απαίσια, Ανελέη τη κ α ί Α π ο λύτω ς Α νάλγητη. Π ρ ο ι κ ισ μ έ ν ο ς Από τή φ ύση μ έ εύρω σ τία κ α ί Α κάματη δ ρ α σ τη ρ ιό τη τα π α ρά τό β ά ρ ο ς τ ω ν 6 7 του χ ρ ό ν ω ν, έν σ α ρ κ ώ νει τό φ ό β ο κ α ί έ ν σ π είρ ει τ ό δ έο ς κ α ί τή φ ρίκ η σ έ κ ά θε μ α φ ιό ζ ικ ο τέρα ς π ο ύ κ υ κ λ ο φ ο ρ ε ί σ τ ό δρόμ ο. "Οταν π ο λ ύ π ρ ό σ φ α τα έξ έτ ιε μ ία Α πό τίς π ο ιν ές του σ τή φ υ λα κ ή το ϋ Α ρεσε νά π έρ να τ ίς ώ ρ ες τής ψ υ χ α γω γία ς του μ έ τ ό νά Α να γνω ρίζετα ι ώ ς Β α σ ιλεύ ς τοϋ υ π ο κ ό σ μ ο υ Α πό το ύς σ υ γκ α τα δ ί- κ ο υ ς του. Σ τ ε κ ό τ α ν ε σ έ ένα π ερ ί β λ ε π τ ο σ η μ είο το ϋ το ίχ ο υ κ α ί ο ί σ υ γκ α τ ά δ ικ ο ί του τόν π ρ ο σ έ β λ επ ο ν σ ά ν β α σ ιλ η ά τους μ έ σ α σ τ ό ν ήλιο. Μ ιά α ύθεντικ ή π η γή π λ η ρ ο φ ο ρ ιώ ν υ π ο λ ο γ ίζ ε ι ό τ ι είνα ι υπ εύ θ υνος Α μέσω ς ή έμ μ έσ ω ς γιά τίς έκ τ ε λ έ σ ε ις π ά νω Από 8 0 μ ε λ ώ ν τής σ υμ μ ορία ς. Ό Κ ά ρ μ ιν Γ κ α λ ά ν τ ε γυιό ς φ τω χ ώ ν Σ ικ ε λ ια ν ώ ν μ ετα ν α σ τ ώ ν γεννή θ η κ ε σ τ ό Χ ά ρ λ εμ σ τ ίς 23 Φ εβ ρ ο υ ά ριου τοϋ 1910. Σ έ η λ ικ ία I I χ ρ ο ν ώ ν είχ ε τήν π ρ ώ τη Α ψ ιμ α χία μ έ τ ό νόμο. Σ τ ά 2 0 του χ ρ ό ν ια κ α τα δ ικ ά σ θ η κ ε γιά Α δικο έπ ίθ εσ η κ α ί λ η σ τ εία κ α ί έκα νε γι α ύτό I 2 V 2 χ ρ ό ν ια φ υλα κή. Β γή κ ε μ έ έγγύ η σ ι τό 1939 κ α ί δ ο ύ λ ε ψ ε σ τό ν υ π ό κ ο σ μ ο μ έ τ ό νά κ α το ρ θ ώ σ η νά έ π ιβ ά λ η τίς θ ελή σ εις του σ το ύ ς τρεις Α ρχηγούς Α πό τίς π έντε ο ίκ ο γέν ειες τής Μ α φ ία ς μ έσ α σ τ ή Ν. Ύ ό ρ κ η. Λ ίγ α χ ρ ό ν ια Α ργότερα δ ιεδ ό θ η ό τ ι μ ιά π ρ ο σ ω π ικ ό τ η ς ό χ ι μ ικ ρ ο τ έρ ο υ Ανασ τή μ α τος τοϋ Μ ο υ σ ο λ ίν ι είχ ε ά ξκ ό σ ει τήν σ ιω π ή τοϋ Κ ά ρ λ ο Τ ρέσκα, ενό ς Ί τ α λ ο ΰ Π ο λ ιτ ικ ο ύ έξ ό ρ ισ τ ο υ Από το ύς π λ έ ο ν ε ιλ ικ ρ ιν ε ίς π ο λ ιτ ικ ο ύ ς. Έ φ έρ ετ ο ώ ς Α ναρχικός, Α λλά σ τή ν Α μ ερ ικ ή ά μ β ισ β η τ εΐτ ο ή ά π ο δ ιδ ο μ έ- νη ΐδ ιό τη ς τοϋ Α να ρ χικ ο ύ. Τ ήν Ι Ι η ν Ια νο υά ρ ιο υ 1943 ό Τ ρ έσ κ α έτο ιμ ά ζετο νά δ ιά σ χ ισ η τήν 5 η Λ εω φ ό ρ ο σ τ ή Ν. ' Υ όρκη, ό τα ν ένα μ α ύρο σ τ έσ ιο ν α ύ το κ ίνη το γλύσ τρ η σ ε σ τ ή γω νία. "Ενας κ ο ν τ ό π α χ ο ς Α πλοφ ό ρ ο ς μ έ κ α φ φ έ σ κ ο ύ ρ ο σ α κ κ ά κ ι π ή δ η ξε έ ξ ω κ α ί π υ ρ ο β ο λ ώ ν τ α ς τό ν Τ ρ έσ κ α σ τά νώ τα κ α ί σ τ ό κ εφ ά λι τό ν Αφησε Απνουν. Ύ σ τ ε ρ α τ ό α ύτο κ ί νη το Α νέπ τυξε τα χύτη τα κ α ί χά θ η κ ε. Α υ ό ώ ρ ες π ερ ίπ ο υ π ιό μ π ρ ο σ τ ά Από τόν Α καριαίο θ ά να το τού Τ ρέσκα, ό Γ κ α λ ά ν τ ε είχ ε θεαθή σ έ α ύτοκίνη το 240 σ εντά ν π ο ύ έφ ερε τήν Ιδια π ινα κ ίδ α κ υ κ λ ο φ ο ρ ία ς μ έ έκ είν ο τ ό α ύτοκίνη το π ο ύ ό δ ο λ ο φ ό ν ο ς μ ετά τήν π ρ α ξ ιν του ξ εγλύσ τρ ή σ ε. Σ υ λ λ η φ θ ε ίς ώ ς π ρ ώ το ς ύ π ο π το ς Α ρνήθηκε νά ό μ ο λ ο γ ή σ η ότι έγν ώ ρ ιζ ε κ ά τι γιά τήν έντυπ ω σ ια κ ή δ ο λο φ ο νία. Τ ά μ α ρ τυρ ικ ά σ το ιχ εία ή σ τό χ η σ α ν νά έπ ιτύ χο υ ν μ ία θ ετικ ή ά να γνώ ρ ισ ιν τής τα υτό τη το ς το ύ έγκ λη μ α τίο υ κ α ί έτσ ι ο ί Α σ τυ νο μ ικ ο ί ύ π ο χρ εώ θ η σ α ν νά τ ό ν ά φ ή σ ουν έλεύθερο. Τ ό 1953 έ π ί Υ π α ρ χ η γ ία ς ήδη τού Τ ζ ό Μ π α νά νο, δ Γ κ α λ ά ν τ ε μ ετέβ η σ τ ό ν Κ α να δ ά κ α ί έσ χ η μ ά τισ ε σ υμ - μ α χ ία μ έ τούς Ιτ α λ ο ύ ς γ κ ά γκ σ τ ερ ς το ύ Μ ό ντρ εα λ. Τ ό Φ θ ινό π ω ρ ο τού 1954 ό Γ κ α λ ά ν τ ε κ α ί τ ό τέρα ς τού Μ ό ν τ ρ εα λ ό Φ ρ ά νκ Π ε τ ρ ο ύ λ α π ετά - ξ α ν μ έ Α εροπλά νο σ τή ν Ιτ α λ ία γιά μ ιά μ υ σ τ ικ ή σ ύ σ κ εψ ι μ έ τ ό Λ ο ΰ κ ι Α ο υ τσ ιά νο. Σ αύτή τή σ ύ σ κ εψ ι έ θ εσ α ν τίς θ εμ ελια κ ές β ά σ εις γιά ένα δ ιεθ νές δ ίκ τυ ο να ρ κ ω τικ ώ ν, τ ό ό π ο ιο ν θά έγένετο γνω σ τό, ώ ς Γ α λ λ ι κ ό ς Σ ύ νδ εσ μ ο ς. Τ ό Α ρ χικ ό σ χ έδ ιο ή τα ν νά φ ο ρ τώ σ ο υ ν σ έ π λ ο ία τό Τ ο υ ρ κ ικ ό ό π ιο σ τή Μ α σ σ α λία, νά τό μ ετα τ ρ έψ ο υ ν σ έ η ρω ίνη σ έ έρ γο σ τ ό σ ιο φ α ρ μ ά κ ω ν π ο ύ θά διη ύθυνον ο ί Γ ά λ λ ο ι Κ ο ρ σ ικ α ν ο ί γκ ά γκ σ τ ε ρ ς κ α ί Α κ ο λούθω ς νά έμ π ο ρ ευθοΰν λα θρα ία τ ό φ ινιρ ισ μ ένο π ρ ο ϊό ν μ έσ α σ τό ν Κ α ν α δ ά κ α ί σ τ ίς 'Η νω μ ένες Π ο λ ι τείες. Αριστερά: Μία «μαφιόζα» τής Σικελίας. Κάτω: Ό Τζό Πετροζΐνο. «Στέλεχος» τής Μαφίας τής δεκαετίας τοΰ 1920. Δεξιά: "Ενα γκρουπ άπό μαφιόζους, άπό τούς πρώτους πού «στελέχωσαν» τήν έγκληματική όργάνωση στήν Αμερική. Τ ό 1958 ο ί ο μ ο σ π ο ν δ ια κ ο ί Π ρ ά κ τ ο ρ ε ς το ύ ς ένετόπ ισ α ν. "Ενα π ο λ υ μ ε λ έ ς Δ ικ α σ τή ρ ιο ν Ε ν ό ρ κ ω ν έκα τη - γό ρ η σ ε 4 0 Δ ιεθ νεϊς Ε μ π ό ρ ο υ ς ηρω ί νης μ έ σ α σ τούς ό π ο ιο υ ς σ υ γκ α τ ελέ- γετ ο κ α ί ό Γ κ α λά ντε. Κ α τα δ ικ α σ θ είς τ ό 1962 σ έ 2 0 ετή κ ά θ ειρ ξ ι Α πελύθη έ π ί έγγυ ή σ ει τήν 2 3 η ν το ΰ 1974. Ια νουά ριου Κ α θ ' ό ν χ ρ ό ν ο ν ό Γ κ α λ ά ν τ ε εύρί- σ κ ετο μ α κ ρ ά ν τής Μ α φ ία ς μ ε γά λ ες Α λλα γές έπ ρ α γμ α τοπ ο ιή θ η σ α ν σ τή ν ιερ α ρ χία τή ς Μ α φ ία ς. Ό Κ ά ρ λ ο Κ α μ π ϊν ο, τ ό νέο Α φ εντικ ό σ τ Αφεντικ ά Α σ κ ούσ ε τ ό ν έ λ ε γ χ ο σ τή π ιό μ ε γά λ η ο ίκ ο γέν εια το ΰ έγκ λ ή μ α τ ο ς μ έ σ α σ τή χ ώ ρ α κ α θ ώ ς έπ ίσ η ς κ α ί σ τό Σ υ μ β ο ύ λ ιο τής Μ α φ ία ς. Α ύ τ ό ς κ α ί ό Κ ο λ ό μ π ο ε ισ α γω γείς τ ώ ν να ρ κ ω τικ ώ ν π ο ύ έπ ρ ο μ η θ εύετο ό ό χ λ ο ς, β ρ έ θ η κ α ν ο ί "ίδιοι σ τ ό μ ο ν ο π ά τ ι τής έπ ισ τρ ο φ ή ς το ΰ Γ κ α λ ά ν τ ε κ α ί α ύτό το ύ ς ώ δ ή γη σ ε σ τή ν π α ρ ά ξενη π ερί- π τ ω σ ι τής Α ερ οπορ ικ ή ς π τή σ εω ς τοΰ Κ ό ν σ α λ β ο λ. Ο ί Α δ ελφ ο ί Κ ά ρ μ εν κ α ί Φ ά νκ Κ ο ν σ ά λ β ο έ ξ ελ είχ θ η σ α ν σ έ μ έ λ η τής ό μ ά δ ο ς τοΰ Γ κ α μ π ϊνο. Κ ά ρ μ ιν η λ ικ ία ς 3 9 έτ ώ ν Α νέπ τυξε τή δρα σ τη ριό τη τά του σ τ ό Μ ε ξ ικ ό σάν π α γκ ό σ μ ια κ υρ ία π η γή τής κ ο ρ φ έ ηρω ίνης. Μ έ α ύτό τό τ ρ ό π ο κ α τώ ρ - θ ω σ ε νά κ α τα σ τή εκ α το μ μ υ ρ ιο ύ χ ο ς κ α ί νά μ ετ α κ ό μ ισ η σ τ ό Φ ό ρ ντ - Α ή τή ς Ν έα ς ' Υ ερ σ έη ς κ α ί νά ζ ή σ έ ένα π ο λ υ τ ελ έ ς δ ια μ έρ ισ μ α σ τ ό ν 2 4 ο ν ό ρ ο φ ο ν. Σ τ ίς 7 Σ ε π τ ε μ β ρ ίο υ 1975 έπ εσ ε, έπ ή δ η σ ε ή έξεπ α ρα θ υρ ώ θ η Από Ό

ένα α π ό τά πα ρά θυρα το ΰ δ ια μ ερί- σ μ α τ ό ς του. Ή Α σ τ υ ν ο μ ία το ΰ Φ ό ρ ντ-λ ή έ- χ α ρ α κ τ ή ρ ισ ε τήν π ερ ίπ τ ω σ ιν ώ ς αύ- τοκτονία ν. Τ ό π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν ό μ ω ς τοΰ Γ κ α μ π ϊ- νο δ ιέδ ω σ ε τ ό ψ ίθυρο δ τι ό Κ ά ρ μ εν έδ έχθη μ ία ν ά κ ο υ σ ία ν κ α τά δ υ σ ιν είς τ ό κ εν ό έπ ειδ ή ά ρνή θ η κε νά έπ ι- τρ έψ η σ τ ό Γ κ α λ ά ν τ ε νά ά ντλή μ έρ ο ς τ ώ ν π α ρ α νόμ ω ν κ ερ δ ώ ν ά π ό τίς σ ω λ η ν ώ σ εις του τώ ν ν α ρ κ ω τ ικ ώ ν σ τό Μ ε ξ ικ ό. Ό Φ ρ ά νκ Κ ο ν σ ά λ β ο η λικ ία ς 3 2 έτ ώ ν ώ ρ κ ίσ θ η κ ε νά έκ δ ικ η - θή τ ό ν θ ά να τον τοΰ ά δερφοΰ του. Έ ν α μ ή να υσ τέρ α ά π ό τή ν έκ π α - ρ α θ ύ ρ ω σ ιν τοΰ Κ ά ρ μ εν δύο τέρατα β ρ έθ η κ α ν δ ο λο φ ο νη μ ένα μ έ π υ ρ ο β ο λ ισ μ ο ύ ς κ α ί έγκ α τα λελειμ μ ένα, μ έσ α σ ένα φ ο ρ τ η γό σ ένα δ ρ ό μ ο τοΰ Μ π ρ ο ΰ κ λ ιν. Ο ί π η γές το ΰ υ π ο κ ό σ μ ο υ άναφ έρουν δ τι αύτά τά π τώ μ α τα άνή- κ ο ν σ έ έκ είνο υ ς το ύς ίδ ιο υ ς π ού έ ξ ετ έλεσ α ν τή σ υ μ φ ω νία μ έ τ ό ν Γ κ α λ ά ν τ ε γιά τή δ ο λ ο φ ο ν ία το ΰ Κ ά ρ μ εν. Δ ύ ο μ ή ν ες ά ρ γό τερ α ό Κ ο ν σ ά λ β ο β ρ έθ η κ ε κ ρ εμ α σ μ ένο ς ά π ό τήν όροφ ή σ τ ό δ ια μ έρ ισ μ α τής λα ϊκ ή ς π ο λ υ κ α το ικ ία ς σ τή Μ ικ ρ ή Ιτα λ ία ό π ο υ διέμενε. Ο ί ψ ίθ υ ροι π ο ύ κ υ κ λ ο φ ο ρ ο ύ σ α ν σ τ ό δ ρ ό μ ο έλεγα ν δ τι τ ό σ κ ό ρ τοΰ ά γώ νο ς είνα ι Ισ όπαλο. Δ ύ ο γιά τόν Γ κ α μ π ΐν ο κ α ί δύο γιά τόν Γ κ α λά ντε. "Α λ λ α δ μ ω ς χτυ π ή μ α τα δ ό θ η κ α ν σ ό λ ό κ λ η ρ η τή Μ η τ ρ ο π ο λ ιτ ικ ή π ερ ιο χή. Μ α ύ ρ ο ι κ α ί Ι σ π α ν ο ί δια π ρ α γμ α - τ ευ τα ί τοΰ ό π ίο υ χ τυ π ή θ η κ α ν σάν μ ύ γ ε ς σ τ ό Χ ά ρ λεμ, σ τ ό Μ π έν τ ο φ ο ν τ - Σ τα ϋ β έσ α ντ, σ τ ό Μ π ρ ό ν ξ κ α ί σ τίς β ρ ω μ ο γ ειτ ο ν ιέ ς τ ώ ν π ό λ ε ω ν Ν ιο ύ - για ρ κ κ α ί ' Υ ερσέης. Ο ί ν τ εντέκ τιβ ς δ κ ο υσ α ν δ τι ό Γ κ ο λ ά ν τ ε είχ ε έξαπ ο λ ύ σ ει τό σ τρ α τό του γιά νά έπ α - να κτή σ η τίς ά γο ρ ές να ρ κ ω τ ικ ώ ν π ο ύ είχ ε έ γκ α τ α λ είψ ει γιά χ ρ ό ν ια τώ ρα σ έ Ά λλες έθ νικ ές ο μ ά δ ες π ο ύ ζο ΰσ α ν Α νακα τεμένες μ έσ α σ τίς γειτονιές. Ό Κ ά ρ λ ο Γ κ α μ π ΐν ο ά π εβ ίω σ ε τ ό π ερ α σ μ ένο Ο κ τ ώ β ρ ιο ά π ό κ α ρ δ ιο - πάθεια. Ό 6 3 ετή ς π α νο ΰρ γο ς σ ύ μ β ο υ λ ο ς τοΰ Γ κ α μ π ΐν ο Ιω σ ή φ Ν. Γ κ ά λ ο (δ έν έχει κ α μ μ ιά σ χ έσ ι μ έ τόν Κ ρ ε ϊζ ο Τ ζό Γ κ ά λ ο, π ο ύ δ ο λο φ ο νή θ η κ ε έδ ώ κ α ί 5 χ ρ ό ν ια ) σ τερ είτα ι τής φ υ λετικ ή ς σ υ γ γένεια ς π ο ύ χ ρ ειά ζ ετα ι σ τ ό μ π λ ό κ τοΰ Γ κ α λά ντε. Κ α τ ό π ιν τούτου ό Γ κ α λ ά ν τ ε φαίνεται δ τι έχει φ θάσει κ ο ν τ ά σ τή β ο υ ν ο κ ο ρ φ ή τής δ υνά μ εω ς κ α ί δέν υ π ά ρ χ ει τώ ρα Ά λλο ς νά τόν ά ντα γω - σ ισ θ ή ά φοΰ ό δ ιά σ η μ ο ς Ά ν ιέ λ ο Ν τ ε- λ α κ ρ ό ς φ έρετα ι Ασθενής. Σ ή μ ερ α κ υ κ λ ο φ ο ρ ε ί Ά οπλος, χ ω ρ ίς νά τόν Α κ ο λ ο υ θ εί κ α τ ' Α νάγκην π ά ντοτε σ ω μ α το φ ύλα κ α ς. Ό θ είο ς Σ ά μ π ο ύ τόν Α κ ολουθούσ ε σ ά ν σ κ ιά Η ΜΑΦΙΑ λ έ ς κ α ί Α π ο τελούσε τή ν ούρά του δ έν χ ρ ειά ζ ετα ι π ιά τώ ρ α π ρ οστα σ ία. Κ ά θ ε μ έρ α Α να χ ω ρ εί ά π ό τ ό σ π ίτ ι του π ο ύ β ρ ίσ κ ετ α ι σ τ ό χ ω ρ ιό Γ κ ρ η νο ύ - ϊτς ή ά π ό τό δ ια μ έρ ισ μ α τής Α ν α τ ο λ ικ ή ς Σ υ ν ο ικ ία ς π ο ύ σ υ νη θ ίζει νά μ ο ιρ ά ζ η τίς ώ ρ ες του μ έ τή ν έρω μ ένη του κ α ί τή θ υγα τέρα του κ α ί π η γα ίνει νά σ υ να ντή σ η π ρ ό σ ω π α σ τ ά π ίσ ω δω μ ά τια Ι τ α λ ικ ώ ν Α ρτοπ οιείω ν, μ ι κ ρ ώ ν εσ τ ια τ ο ρ ίω ν κ α ί π α ρα θ α λα σ σ ίω ν μ π ά ρ, δ π ο υ ο ί ξ έ ν ο ι είνα ι τόσο σ π ά νιο ι δ σ ο ο ί π ιγκ ο υ ΐν ο ι σ έ κ λίμ α τα α κ α τά λλη λα γι αύτούς. Α λ λ ά ζ ε ι α ύτο κ ίνη τα μ έ τήν ίδ ια εύ κ ο λ ία π ο ύ π ο λ λ ο ί Α λλά ζουν τά υπ ο κά μ ισ α, μ ιά δ ια φ ο ρ ετικ ή κ ά ν τ ιλ λ α κ κ ά θ ε μ έρ α χ ω ρ ίς κ α νένα ά π ό αύτά τά α ύτο κ ί νητα νά είνα ι κ α τα χω ρ η μ ένο σ τ ό δ νο μ ά του. Π ρ α γ μ α τ ο π ο ιε ί μ α κ ρ ιν ά τα ξίδ ια σ τ ό Μ α ϊά μ ι, σ τ ό Σ ικ ά γο, σ τ ό ν "Αγιο Λ ο υ δ ο β ίκ ο, σ τ ό Σ ά ν Φ ρ α ντζίσ κ ο, σ τ ό Λ ό ς "Α ντζελες κ α ί σ έ Ά λλες μ ε γα λ ο υ π ό λ εις. Π ρ ο τ ο ύ ά να χω ρ ήση γιά τά μ ε γά λ α αύτά τα ξείδ ια π ά ντο τε π έρ να ά π ό τ ό γρα φ είο το ΰ Α ξ κ ο - μ α τ ικ ο ΰ σ τ ό ν ό π ο ιο ν έχει ά νατεθή ή έπ ιτή ρ ισ ίς του κ α ί ζητά Άδεια μ έ τόν ισ χ υ ρ ισ μ ό δ τι έ π ιθ υ μ εϊ νά κ ά νη τίς δ ια κ ο π ές του σ τή ν έξ ο χ ή ή δ τι π ρ ο τίθεται νά έπ ισ κ εφ θ ή σ υ γγ εν είς του. Σ τ ή π ρ α γμ α τικ ό τη τα έχει σ υ νά ψ ει σ υ μ μ α χίες μ έ τούς 'Α ρ χη γο ύ ς τοΰ υ π ο κ ό σ μ ο υ σ ' δ λ η τή χ ώ ρ α κ α ί ά κόμα ο ί σ χ έσ εις του έκ τ είν ο ν τ α ι π ιό π έρα ά π ό τήν π ερ ιο χ ή π ο ύ π ρ ο η γο υ μ έ ν ω ς ή λ έγχετο ά π ό τή ν κ λ ίκ α τοΰ Γ κ α μ π ΐνο. " Ο λοι ο ί Α πατεώ νες κ α ί ο ί έ κ β ια σ τ α ί σ τίς υ π ο θ έσ εις να ρ κ ω τικ ώ ν κ α ί χ α ρ τ ο π α ιξ ία ς ά π ό τ ό Ν ό το, τ ό Ν ιο ύ - Γ ο υ έσ τ κ α ί τ ό Φ άαρ Γ ο υ έσ τ έχουν έπ ίσ η ς είσ ρ εύ σ ει σ τή Ν έα Ύ - ό ρ κ η π ρ ο κ ειμ ένο υ νά ίδ ο ΰ ν τό μ ικ ρ ό Β α σ ιλη ά κ α ί σ υ νω θ ο ΰ ντα ι σ τά δω μάτια ξ ενο δ ο χ είω ν νο ικ ια σ μ ένα τήν τελευτα ία σ τ ιγμ ή γιά νά ά π ο φ ύ γο υ ν τούς ή λ εκ τ ρ ο ν ικ ο ύ ς ώ τοα κ ο υσ τά ς. Σ έ συσ κ έ ψ εις όπως αύτές, ό π α ντοδύνα μ ο ς α ύτός γκ ά γκ σ τερ, ό μ ε γ ά λ ο ς αύτός ά φ έντη ς δ ο υλεύει γιά νά μ ο ν ιμ ο π ο ιή - σ η τήν υπ ο τα γή τους σ ' α ύτόν κ α ί τήν ά να γνώ ρ ισ ίν του ώ ς Ε θ ν ικ ο ύ η γέτου το ΰ ώ ρ γα ν ω μ ένου έγκ λή μ α το ς. Ή ά ξ ίω σ ίς το υ κ α ί δ χ ι ή φ ιλ ο δ ο ξ ία του, είνα ι νά γίνη ό κ α ινο ύ ρ γιο ς Ν ο ν ό ς τής Μ α φ ίας. 241

Στή φωτογραφία κάτω, ό Πατήρ Δημήτριος Ντούντκο ίμπρός είς τό εικονοστάσι τοΰ ίεροΰ ναοΰ τοϋ Γκρέμπνεβο οπού εφημερεύει. Ή φωτογραφία ίλήφθη τό 1976 καί εφθασε ατόν ίλεύθερο κόσμο στις αρχές τοΰ 1977. ΕΝΑΣ ΗΡΩΙΚΟΣ ΚΛΗΡΙΚΟ! 'Ο αθεϊσμός είναι όπως τό διεσπασμένο άτομο τοΰ κακοΰ. 'Η διάσπαση είναι ηθική, οικογενειακή καί κοινωνική. Οί άθεϊσταί δέν πιστεύουν στόν Θεό, δέν πιστεύουν όμως καί στόν άνθρωπο, τόν πλησίον. Ό αθεϊσμός ύποσκάπτοντας τήν πίστη στό Θεό, ύπέσκαψε όλα τά θεμέλια τής κοινωνικής ζωής. ' Η καταστροφή των εκκλησιών τής πατρίδας μας, εκκλησιών άνεκτιμήτου αξίας, ή άπουσία ήθικής, ή φθορά τής οικογένειας, ιδού οί καρποί τοΰ αθεϊσμού. ΟΝΑΟΣ τοΰ 'Αγίου Νικολάου, κοντά στό Κοιμητήριο Πρεομπραζένσκογιε στή Μόσχα, δέν έχει τίποτε τό εξαιρετικό άπό άπόψεως οικοδομικής γιά νά προσελκύση τούς θαυμαστός τής αρχαίας ρωσικής αρχιτεκτονικής, ούτε γίνονται έκεΐ μεγαλοπρεπείς εκκλησιαστικές άκολουθίες, πού εντυπωσιάζουν καί προσελκύουν τούς πιστούς. Ό ναός δέν είναι μεγάλος, είναι σέ μέρος απόκεντρο, είναι χαμηλός. Τό εΐκονοστάσιο είναι πολύ απλό καί οί εικόνες, πολύ συνηθισμένες, δέν έχουν ιδιαίτερη αξία. Κι υστέρα 242 δέν είναι εύκολο νά φθάση κανένας έκεΐ άπ τό κέντρο τής Μόσχας, είναι άρκετά μακρυά. Έ ν τούτοις, ό ναός αυτός έχει γίνει ξακουστός καί πολύ δημοφιλής. Πηγαίνουν έκεΐ μέ τά πόδια ή μέ όποιοδήποτε συγκοινωνιακό μέσο πλήθη ανθρώπων. Φθάνουν έκεΐ άνθρωποι απ όλες τίς γωνιές τής άπεράντου σοβιετικής πρωτευούσης, ακόμη καί άπ τά προάστεια. ΤΑραγε τί είναι αυτό πού προσελκύει στόν τόπο αύτό τόσα πλήθη άνθρώπων; Ό ίερεύς π. Δημήτριος Ντούντκο υπηρετεί στήν έκκλησία αυτή έδώ καί δεκαπέντε χρόνια. 'Υπηρετεί μέ ευσυνειδησία καί αίσθημα ευθύνης. Τελεί τίς Άκολουθίες όπως όλοι οί εύλαβεΐς ιερείς, μέ κατάνυξη καί φόβο Θεού. Εκείνο όμως πού δίνει ιδιαίτερο τόνο στήν Λειτουργία τοϋ π. Δημητρίου είναι τό κήρυγμα πού κατακλείει τήν Θεία Μυσταγωγία. Κήρυγμα πνευματικό, πρωτότυπο, τολμηρό, πού άπαντά σ όλα τά έπίκαιρα προβλήματα. ' Ο π. Δημήτριος Ντούντκο είναι ένα σπάνιο καί έξαιρετικό φαινόμενο συγχρόνου ρώσου ίερέως. Γεννήθηκε σ ένα τυπικό ρωσικό

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΕΝ. ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ ΜΕΣ. ΕΚΠΑΙΔ. κ. ΣΟΛΩΝ ΝΙΝΙΚΑΣ STON ΕΡΥΘΡΟ ΠΑΡΑΔΕΙΣΙΟ χωριό καί γνώρισε άπ τήν παιδική του ήλικία τή φτώχεια καί τήν στέρηση πού έφερε στίς αγροτικές οικογένειες τής Ρωσίας ό βίαιος κολλεκτιβισμός. Εύτύχησε νά πάρη θρησκευτική άγωγή απ τήν οικογένεια του. "Ομως τά παραδείγματα των ήρωϊκών χριστιανών τής ιδιαιτέρας πατρίδος του πού ύπέφεραν γιά τήν πίστη, καί πού πολλές φορές μαρτυρούσαν γ ι αυτή, τού έθέρμαναν άκόμη περισσότερο τήν εύσέβεια καί τόν στήριξαν άμετάκλητα στή χριστιανική πίστη. Κατόπιν ήρθεν ό πόλεμος. "Ελαβε μέρος σ αύτόν καί μάλιστα έτραυματίσθη. Μετά τόν πόλεμο έγγράφεται σ ένα Θεολογικό Ινστιτούτο, άλλά μετά άπό λίγο οδηγείται, γιά τίς θρησκευτικές του πεποιθήσεις, στά στρατόπεδα τού Στάλιν. Επί όκτώμισυ χρόνια στά «πανεπιστήμια» αύτά άνοίγουν τά μάτια του σέ πολλά πράγματα. Οι άξιες τής ζωής παίρνουν γ ι αύτόν συγκεκριμένο νόημα. ' Η πίστη του σταθεροποιείται καί μεγαλώνει. Απολύεται μετά, καί ιδού τον πάλι φοιτητής τής Εκκλησιαστικής Ακαδημίας. Μετά ;τήν άποφοίτησι ό π. Δημήτριος νυμφεύεται καί χειροτονείται ίερεύς. 'Όμως έχει κάτι τό ιδιαίτερο επάνω του. Τή στιγμή πού ή άθεϊστική καταπίεση καί αύθερεσία έχει παραλύσει τόν επίσημο εκκλησιαστικό οργανισμό, τή στιγμή πού κανένας εκπρόσωπος τής Εκκλησίας, είτε επίσκοπος είτε ίερεύς, δέν τολμά νά ξεφύγη άπ τά όρια δραστηριότητος πού έχει θέσει ή κυβέρνηση, ό π. Δημήτριος τολμά καί σπάζει τό φράγμα. "Εχοντας συνειδητοποιήσει τήν μεγάλη σημασία τού κηρύγματος τού θείου λόγου γιά τήν οικοδομή των πιστών, καί ότι «κήρυγμα, όπως λέγει, είναι ή κυριωτέρα άποστολή τού ίερέως», έδωσε όλον τόν εαυτόν του στή διακονία τού λόγου τού Θεού. «Ό Χριστιανισμός πρέπει νά γίνη ή βάση τής όλης μας ζωής». «Ή πίστη στό Χριστό είναι τό μόνο πράγμα πού μάς είναι άπολύτως άπαραίτητον». «Κάτω άπό τό φώς τού χριστιανισμού πρέπει νά εξετάζουμε όλα τά προβλήματα». «Ή φωνή τής Εκκλησίας σήμερα πρέπει νά άκούγεται σέ συνάξεις μορφωμένων καί σέ συγκεντρώσεις εργατών». «Πρέπει νά κάνουμε πνευματικώτερη τή ζωή τών άνθρώπων πού βρίσκονται έξω άπό τίς πόρτες τής Εκκλησίας». «Ό χριστιανός δέν πρέπει να τραβηχθή στό καβούκι του, πρέπει νά ύποφέρη γιά τά δεινά τών άλλων...» Ιδού μερικές φράσεις άπό κυρήγματά του. 'Η κλασσική μορφή τού κηρύγματος δέν ικανοποιούσε τόν π. Δημήτριο. Τά πλήθη πού τόν παρακολουθούσαν είχαν άπορίες, προβλήματα. Τά διετύπωναν μέ άγωνία είτε προφορικά είτε γραπτά. "Ετσι άπεφάσισε νά άλλάξη τή μορφή τών κηρυγμάτων του. "Οχι μονόλογος άλλά διάλογος. Οί άκροαταί θά διετύπωναν γραπτά τίς ερωτήσεις τους καί αυτό θά άπαντοΰσε. "Ετσι καί έγινε. Κι άρχισε έτσι τίς περίφημες «συνδιαλέξεις» του, μετά άπό κάθε εκκλησιαστική Ακολουθία, άντί γιά κήρυγμα. Καί ή επιτυχία ύπήρξε μεγάλη. Πλήθη άνθρώπων συρρέουν γιά νά τόν άκούσουν. "Ερχονται πιστοί, έρχονται ετερόδοξοι, άκόμη καί 'Εβραίοι. "Ερχονται καί πολλοί 243

ΕΝΑΣ ΗΡΩ Ι ΚΟΣ ΚΛΗΡΙΚΟΣ ΜΙΑ ΦΩΝΗ ΚΑΡΔΙΑΣ ΑΠΟ Επάνω: Ό Πιότρ Γακίρ, ένας ακόμα «όιαφωνών» στή Σοβιετική "Ενωση. Κάτω: «Ή Παναγία τοϋ Βλαντιμίρ». Εστάλη στή Ρωσία από τήν Κων/πολη. Απέναντι: Ή Άγια Τριάδα. Τοιχογραφία στό Ναό τής Μεταμορφώσεως τοΰ Νόβγκοροντ (1378). "Εργο τοϋ "Ελληνα θεοφάνους. Οι πιέσεις τοΰ καθεστώτος δέν είναι ικανές νά στερέψουν τήν πίστη τοΰ ρώσικου λαού. άθεϊσταί. 'Υποβάλλουν ελεύθερα καί χωρίς δνομα ερωτήσεις, καί εκείνος άπαντά. Άπαντά μέ ένάργεια, μέ γνώση, μέ πίστη καί πειστικότητα άπαράμιλλη. "Ολοι φεύγουν πλήρως ικανοποιημένοι καί βαθύτατα επηρεασμένοι. Οί καρποί δέν άργησαν νά έλθουν άφθονοι. "Οπως άναφέρει ό ίδιος, σέ μικρό χρονικό διάστημα έβάπτισε 2.000 ένηλίκους. Αυτό κάνει τίς Αρχές νά άνησυχοΰν. Στίς συνεχείς οχλήσεις όπως σταματήση τά κηρύγματά του, εκείνος άπαντά ότι «πρωταρχικό καθήκον τοΰ ίερέως, πού απορρέει άπό τήν χειροτονία του, είναι νά κηρύττη». Στούς πιστούς ένορίτας του πού τοΰ εξέφραζαν τόν φόβο μήπως τιμωρηθή άπό τό καθεστώς γιά τήν τόλμη του, άπαντοΰσε: «Ό ίερεύς πρέπει νά τολμά. Πρέπει νά είναι ό ποιμήν, έτοιμος νά θυσιάση τή ζωή του γιά τά πρόβατά του. Μέ τό νά βαστάη τόν σταυρό του ό ίερεύς κηρύττει αύτό πού δέν μπορεί νά κηρύξη μέ τό λόγο του ή τή δράση του. Νά ύποφέρη κανένας γιά τίς πεποιθήσεις του, γιά τήν πίστη του, γιά τό έργο τοΰ Θεοΰ, αύτό είναι τό πιό μεγάλο, τό πιό πειστικό επιχείρημα». «'Ένας ίερεύς πρέπει νά νοιάζεται πρώτα άπ όλα γιά τό συμφέρον των άλλων καί όχι γιά τήν δική του ήσυχία». «"Αν πρόκειται γ ι αύτό νά ύποφέρη είναι μιά μεγάλη χαρά γι αύτόν καί ή πιό πειστική άπάντηση σ όλες τίς ερωτήσεις. Ό Χριστός δέν είχε ποό νά κλίνη τήν κεφαλή, καί εμείς οί ιερείς θά χρησιμοποιήσουμε τό θείο άξίωμά μας γιά νά τακτοποιήσουμε τίς προσωπικές μας υποθέσεις;» ' Η Κυβέρνηση δέν μπορούσε νά άνεχθή μιά τέτοια κατάσταση μέσα στήν πρωτεύουσα, κάτω άπό τή μύτη της. Ό π. Δημήτριος τούς έλεγε, στά Αστυνομικά Τμήματα πού τόν έσερναν: «Σείς έχετε τό ραδιόφωνο, τήν τηλεόραση, τίς εφημερίδες, τό έντυπο καί τόσα άλλα γιά τήν άθεϊστική σας προπαγάνδα. Έγώ έχω μόνο τό κήρυγμα καί μάλιστα μέσα στούς τέσσερες τοίχους μιάς εκκλησίας, γιατί άνησυχεΐτε;» "Ομως εκείνοι άνησυχοΰσαν... Καί μετά άπό λίγο ό π. Δημήτριος έστερεϊτο τοΰ δικαιώματος νά όμιλή (4 Μαΐου 1974). Εύτυχώς τό περιεχόμενο πολλών άπό τίς «συνδιαλέξεις» αύτές διασώθηκαν, μέ τό νά κρατούν σημειώσεις οί άκροαταί του. Δημοσιεύθηκαν στόν κρυφό ρωσικό τύπο (σαμιζντάτ) καί έξεδόθηκαν στά Γαλλικά. Σάν μικρό δείγμα θά παραθέσουμε παρακάτω μερικές άπό τίς ερωταποκρίσεις αύτές: ΕΡΩΤΗΣΗ: Τί είναι ό άθεϊσμός; ΑΠΑΝΤΗΣΗ:... Ή επιστημονική εξέλιξη έχει σημειώσει τόση πρόοδο, ώστε ό άθεϊσμός, κατά τήν εκτίμηση σοφών επιστημόνων, έχει μείνει πίσω άπό τήν έπιστήμη κατά διακόσια τουλάχιστον χρόνια. Ά ς δούμε τί γίνεται σέ μάς σήμερα. Νά γίνη κανένας άθεος στήν εποχή μας δέν άπαιτεΐται μεγάλος κόπος. Φθάνει νά μάθη άπ έξω μερικές φράσεις καί ν άφεθή κατόπιν νά παρασυρθή άπό τό ρεύμα ιδού έγινε άθεος. Άντιθέτως γιά νά γίνης πιστός πρέπει νά γνωρίσης πολλά, νά δοκιμάσης δυσκολίες, νά πάς άντίθετα στό ρεύμα. Αύτό άπαιτεΐ μιά ψυχή ήρωϊκή. Καί δέν είναι τυχαίο ότι σήμερα γίνονται πιστοί, άνθρωποι πού έχουν πραγματικά ψυχή ήρωϊκή. ' Ο άθεϊσμός είναι όπως τό διεσπασμένο άτομο τοΰ κακού. ' Η διάσπαση είναι ήθική, οικογενειακή καί κοινωνική. Οί άθεϊσταί δέν πιστεύουν στόν Θεό, δέν πιστεύουν όμως καί στόν άνθρωπο, τόν πλησίον. Ό πατέρας δέν πιστεύει καί δέν εμπιστεύεται τά παιδιά του,τά παιδιά δέν πιστεύουν τόν πατέρα τους, ό σύζυγος τή γυναίκα του καί ή γυναίκα τόν σύζυγό της. Ό άθεϊσμός υποσκάπτοντας τήν πίστη στόν Θεό, ύπέσκαψε όλα τά θεμέλια τής κοινωνικής ζωής. ' Η καταστροφή τών εκκλησιών τής πατρίδος μας, εκκλησιών άνεκτιμήτου άξίας, ή άπουσία ήθικής ζωής, ή φθορά τής οικογένειας, ή εγκληματικότητα καί άνηθικότητα ιδού οί καρποί τοΰ άθεϊσμοΰ. Ό άθεϊσμός παρήγαγε τήν εχθρότητα, τήν υποψία, τήν κο- 244

νραπετασμα λακεία, τόν άρριβισμό. "Ας δοΰμε συγκεκριμένα παραδείγματα. "Ας άρχίσουμε άπό τό σχολείο. "Ενα παιδί πού πιστεύει στό.ν Χριστό είναι στόχος ειρωνειών καί διωγμών. "Εχουμε περιπτώσεις διδασκάλων πού τράβηξαν βιαίως τόν σταυρό τού βαπτίσματος άπ τόν λαιμό τών παιδιών, (ευτυχώς οί περιπτώσεις αυτές έγιναν σπάνιες στίς ημέρες μας). Μαθηταί ώργανωμένοι στίς νεανικές άθεϊστικές οργανώσεις δέρνουν τούς πιστούς συμμαθητάς των. "Εχουμε περιπτώσεις κατά τίς όποιες χριστιανοί γονείς έστερήθησαν τού δικαιώματος νά κηδεμονεύουν τά παιδιά τους, κατά παράβαση τοΰ άστικοΰ κώδικος, ό όποιος (στό γράμμα τουλάχιστον) επιτρέπει στούς γονείς νά άνατρέφουν τά παιδιά τους θρησκευτικώς. Στούς τόπους εργασίας βλέπουν μέ καχυποψία τούς χριστιανούς, τούς υποτιμούν καί τούς υποβιβάζουν άπό τά άξιώματα πού κατέχουν, δέν τούς άφήνουν νά προοδεύσουν. Τέτοιες μεταχειρίσεις είναι συχνές καί πολλοί χριστιανοί τίς έχουν ύποστη... ΕΝΑΣ ΗΡΩ Ι ΚΟΣ ΚΛΗΡΙΚΟΣ ΕΡΩΤΗΣΗ: Πάτερ Δημήτριε, θά είχατε την ευκαιρία νά διαβάσετε τήν Επιθεώρηση τών Καθολικών ό «Λόγος». Άπαντα σ όλα τά ερωτήματα, βλέπουμε εκεί τήν Εκκλησία αύτή νά έχη πιάσει τόν σφυγμό τών καιρών μας. Συγκρινομένη πρός αύτή τήν έκδοση, τί άξίζει ή δική μας πτωχή «Επιθεώρηση τοΰ Πατριαρχείου Μόσχας; Τί νομίζετε; Δέν πρέπει καί εμείς νά κάνουμε κάτι; Αλλά ποιος νά τό κάνη; Πού είναι οί δυνάμεις μας; Διαπιστώνουμε έτσι ότι ή Καθολική Εκκλησία είναι πιό δραστήρια». ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οί δρόμοι μας είναι διαφορετικοί. Οί Καθολικοί έχουν τόν δικό τους καί εμείς τόν δικό μας... Οί Καθολικοί έχουν τά πάντα: Είναι ώργανωμένοι, έχουν τήν άπολογητική τους, τούς ύπερασπιστάς τοΰ χριστιανισμού, τήν θεολογία τους. "Ολα είναι λεπτομερώς τακτοποιημένα, ώστε είναι νά τούς θαυμάζη κανένας, άλλά... στό τέλος υπάρχουν σ αυτούς περισσότεροι άπιστοι παρά σέ μάς. Είναι εξωφρενικό αύτό πού έχουν εφεύρει γιά νά κρατήσουν τούς άνθρώπους στούς κόλπους τής Εκκλησίας. "Εχουν εισαγάγει άκόμη καί τήν τζάζ. Αλλά οί άνθρωποι ένδιαφέρονται περισσότερο γιά τίς άνέσεις τους παρά γιά τήν πίστη. Σέ μάς, άντιθέτως, δέν υπάρχει τίποτε, δέν υπάρχουν παρά δοκιμασίες... Τήν περασμένη φορά, μιά ξένη πού κατοικεί στή χώρα μας, ήρθε στήν συγκέντρωσή μας καί έμεινε κατάπληκτη άπ τήν προσοχή μέ τήν οποία όλοι παρακολουθούσαν τήν ομιλία. Ή ομιλία διήρκεσε μιάμιση ώρα, είχε δέ προηγηθή καί μιά Ακολουθία, δηλ. ομιλία καί Ακολουθία διήρκεσαν τέσσερες ώρες. Καί ήταν όρθιοι όλες αύτές τίς ώρες. Τί σημαίνει αύτό; "Οτι μεγάλος άριθμός άπό τούς συμπατριώτας μας, φαινομενικά άπιστοι, είναι στήν πραγματικότητα πιστοί. Σήμερα, σχεδόν καθένας αισθάνεται δίψα γιά τήν πίστη. Αλλά εμείς οί ιερείς τί κάνουμε; Απολύτως τίποτε. 'Η θεολογική μας «Επιθεώρηση» δέν λέει τίποτε, οί ιερείς μας είναι άδύναμοι, καί εν τούτοις ό κόσμος στρέφεται πρός τόν Θεό. Εμείς πού ζούμε εδώ στή Ρωσία βρισκόμαστε σέ κατάσταση καλύτερη άπ αυτούς έκεΐ κάτω, καί δέν έχουμε σέ τίποτε νά τούς ζηλέψουμε. Φαντασθήτε ποιά χαρά θά ήσθάνετο εκείνος πού θά εύρίσκετο μαζί μέ τόν Χριστό στόν Γολγοθά! Λένε ότι μερικοί Καθολικοί θέλουν νά έρθουν ειδικά έδώ γιά νά πλησιάσουν κατά κάποιο τρόπο στίς δοκιμασίες τοΰ Γολγοθά... Αύτόν τόν καιρό ένα μεγάλο θαύμα γίνεται έδώ στή Ρωσία: δέν λαμβάνει χώρα μόνο ή Σταύρωση τού Κυρίου άλλά καί ή έκ νεκρών Ανάστασή του. Πράγματι, βλέπουμε παιδιά άπό γονείς δηλητηριασμένους άπό τόν άθεϊσμό, παιδιά πού δέν πήραν ποτέ τους θρησκευτική άγωγή, νά επιστρέφουν αίφνιδίως στήν πίστη. Μού έχουν διηγηθή τήν περίπτωση ενός καθηγητού, τόν όποιον έδιωξαν άπό τήν εργασία του, γιατί ήταν πιστός, τόν όποιο έν συνεχεία 245

έβαλαν στή φυλακή, επί παρασιτισμοί, καί ό όποιος κάτω από φοβερές συνθήκες προσεβλήθη άπό φυματίωση, άλλ ό όποιος δέν ήρνήθη ποτέ τήν πίστη του, καί ύ- πέφερε τά πάντα γενναία, μέ τήν ελπίδα τής άναστάσεως των νεκρών. Κι αν δέν υπήρχε παρά μόνο μιά καί μόνο τέτοια περίπτωση, άξιζε τόν κόπο νά ζήση κανένας έδώ. Ά λ λ υπάρχουν καί παρόμοιες! Αλλά γιατί νά σάς διηγούμαι τέτοια γεγονότα, τά γνωρίζετε σείς οί ίδιοι καλύτερα. Θέλω νά σάς πώ ένα μόνο, ότι έχουμε δεχθή τήν μεγαλύτερη δυνατή ευτυχία, νά βρισκώμαστε στήν κατάσταση πού εύρίσκοντο οί πρώτοι χριστιανοί. Λοιπόν, άς φανούμε άξιοι αύτής τής ευλογίας. Ά ς είμαστε πιστοί στόν Θεό μας καί άς τόν εύχαριστούμε γιά όλα. ΕΡΩΤΗΣΗ: Γιατί οί χριστιανοί είναι τόσο θλιμμένοι; Δέν σκέπτονται παρά τόν θάνατο. Δέν αισθάνονται τίς χαρές τής γής. 'Υποθέσατε γιά μιά στιγμή, ότι δέν υπάρχει τίποτε μετά τήν παρούσα ζωή γιατί λοιπόν οί χριστιανοί νά στερούνται άπ όλα έδώ στή γή; Κατά τή γνώμη μου, ή θρησκεία καί ιδιαίτερα ή χριστιανική θρησκεία είναι άπλώς μιά αύτοκτονία. ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ιδού, ένας «κεραυνός έν αιθρία». Ά πό πού βγάζετε τό συμπέρασμα ότι οί χριστιανοί είναι άνθρωποι θλιμμένοι; Ή χαρά δέν άπορρέει άπ τήν άμαρτία, άλλ άπ τήν άρετή. Καί άν οί χριστιανοί σκέπτωνται τόν θάνατο, τό κάνουν γιά νά μή άμαρτήσουν. Ή άμαρτία μπορεί νά φέρη τή χαρά; Αμφιβάλω. 'Η άμαρτία φέρνει τήν άνία, τόν κόρο. Ή χαρά τής άμαρτίας είναι τεχνητή. Χαίρεται κανένας πραγματικά όταν είναι βέβαιος ότι αύτό πού κάνει είναι καλό, όταν πιστεύει ότι υπάρχει ζωή, ότι δέν ύ- πάρχη θάνατος. Συγχωρέστε με, άλλ εμείς οί πιστοί δέν μπορούμε ούτε στιγμή νά πιστέψουμε ότι δέν υπάρχει κάτι πέρα άπ τήν παρούσα ζωή. Γι αύτό καί οί γήινες χαρές είναι πιό έντονες γιά μάς, 246 παρά γιά τούς άθεους. «"Ολα μού επιτρέπονται λέει ό Απόστολος άλλ εγώ δέν θά έξουσιασθώ άπό τίποτε». "Οταν οί χαρές τής ζωής γίνωνται μοναδική έπιδίωξη, τότε ό άνθρωπος γίνεται τό δυστυχέστερο πλάσμα. Ή θλίψη, ή πιό τρομερή, είναι νά είσαι χορτασμένος άπόλυτα άπ τήν γήινη χαρά καί αύτό είναι τό καταλληλότερο έδαφος γιά τήν διάπραξη τών πιό φοβερών εγκλημάτων. Οί γήινες χαρές πρέπει νά είναι ή άρχή γιά τίς ούράνιες τίς αιώνιες χαρές. ' Ο άνθρωπος έπλάσθη γιά τή χαρά, τήν εύτυχία... Γιά τόν πιστό, ή Βασιλεία τού Θεού άρχίζει έδώ, στή γή. Καί ό φυσικός θάνατος δέν είναι έμπόδιο στή χαρά αυτή. Γιά τόν άθεο, ό θάνατος σημαίνει τό τέλος τής χαράς, ένώ γιά τούς πιστούς ό θάνατος είναι ή άρχή μιάς χαράς πιό μεγάλης. Τώρα, έρευνήστε ποιά κατάσταση δίνει μεγαλύτερη χαρά στή ζωή καί θά καταλάβετε ότι ό χριστιανισμός είναι άκριβώς ή θρησκεία τής χαράς. ΕΡΩΤΗΣΗ: Πάτερ Δημήτριε, γιατί μάς φέρετε τήν Εκκλησία ώς παράδειγμα; Άνοϊξτε τά μάτια καί ίδέτε τόν σύγχρονό μας κλήρο ή άκόμη καί αύτόν τόν Πατριάρχη. Δέν θά δήτε παρά δουλικότητα μπροστά στήν Εξουσία καί δειλία. Ή Εκκλησία καλύπτεται άπό λάσπη. "Ενας πραγματικός διανοούμενος ντρέπεται νά προσέλθη στήν έκκλησία. Πρέπει πολλά νά καθαρισθοΰν σ αυτή, πρέπει νά άνακαινισθή, νά άναδιοργανωθή γιά νά μπορέσουν οί σύγχρονοι άνθρωποι νά τήν πλησιάσουν. ΑΠΑΝΤΗΣΗ: ' Η έρώτησή σας είναι άπό έκεΐνες πού «σκοτώνουν». Καί όταν μού λέτε, «άνοϊξτε τά μάτια γιά νά δήτε τόν σύγχρονο κλήρο», σάς άπαντώ: Νά είσθε πιό άντικειμενικός. Βλέπετε σφάλματα τού σημερινού κλήρου, δακτυλοδεικτεΐτε καί αύτόν τούτον τόν πατριάρχη, άλλ άς ξέρετε ότι βλέπετε τά πράγματα πολύ επιπόλαια. Ποιος άλλος βρίσκεται κάτω άπό συνθήκες τόσο δύσκολες όσο ό Πατριάρχης; Λένε ότι περιστοιχίζεται άπό χιλιάδες καταδότας. "Ενα στεναγμό νά βγάλη, καί τόν έχουν άκούσει όλες οί αστυνομίες.. "Ο,τι κάνει, παρά συνείδηση, τό κάνει κατόπιν πιέσεως καί βεβαίως, άπό άδυναμία, όπως κάθε άνθρωπος. Δέν θέλετε νά είσθε έπιεικής, παίρνετε τή θέση είσαγγελέως καί προφέρετε τό κατηγορώ σας. Λοιπόν, πρέπει νά γνωρίζετε ότι όλα τά όπλα τού έχθροΰ έχουν στραφή έναντίον μας, καί μόνο τό γεγονός ότι υ πάρχουμε είναι-ένα μεγάλο θαύμα. Δέν θέλω νά δικαιολογήσω έκείνους άπ τούς κληρικούς πού δέν άξίζουν τέτοια δικαιολογία, όπως δέν θέλω καί νά κατηγορήσω τούς προδότας καί δειλούς τής δικής σας οικογένειας (τών διανοουμένων). Θέλω νά πώ άπλώς, ότι πρέπει νά μή εκφέρουμε κρίσεις βεβιασμένες. 'Υποκλίνομαι μπροστά στούς ήρωας τής ίντελιγκέντσια. Α λλά νομίζετε ότι εμείς οί χριστιανοί είμαστε τελείως στείροι; Θά άναφέρω ένα παράδειγμα, πού προέρχεται άπό άνθρωπο τής δικής σας οικογένειας. Δέν θέλω νά ονομάσω τόν συγγραφέα, τόν γνωρίζετε καί σείς. ' Ο συγγραφεύς μάλιστα είναι κομμουνιστικών πεποιθήσεων. Γράφει λοιπόν σ ένα έργο του: Μερικοί χωρικοί, κλεισμένοι σέ στρατόπεδο εργασίας, υπερασπίζονται τό δικαίωμά τους νά μή έργασθούν τήν ημέρα τού Πάσχα. Τούς οδηγούν έν τούτοις στή δουλειά μέ τή βία. Παρακαλοΰν καί υπόσχονται ότι θά συμπληρώσουν τήν εργασία εργαζόμενοι διπλά τήν επομένη ήμέρα. Δέν-*τούς άκούν. Τούς βάζουν μέ γυμνά πόδια στό τρομερό κρύο τού Βορρά. Μένουν έκεΐ, όπως οί χριστιανοί τών πρώτων αιώνων... Καί... Τό πνεύμα τους δέν λύγισε. Τήν επομένη έκαμαν πράγματι διπλή έργασία. Καί ό συγγραφεύς τελειώνει λέγοντας ότι οί άνθρωποι αύτοί δέν άρπαξαν ούτε συνάχι, ύστερα άπό τόση παραμονή, μέ γυμνά πόδια, μέσα στά χιόνια. Καί άναφωνεΐ: Μπορούμε εμείς νά συμπεριφερθοΰμε κατά τόν ίδιο τρόπο; (Πρόκειται περί τού συγγραφέως Εύγένι

Γκίνζμπουργκ στό βιβλίο του «"Ενα σκληρό οδοιπορικό»). ΕΡΩΤΗΣΗ: Πάτερ Δημήτριε, δέν λαμβάνετε ύπ όψη ότι οί «συνδιαλέξεις» σας αυτές μπορεί νά έχουν μιά δυσάρεστη συνέχεια; Τό νά προσελκύετε άνθρώπους αυτό ονομάζεται προπαγάνδα. Δέν θά ήταν καλύτερα νά δίνατε στούς πιστούς σας απλώς μερικές συμβουλές; Σκεφθήτε καί τόν εαυτό σας, έχετε παιδιά... ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ιδού πού σκοντάφτουν όλα στην περίπτωσή μας. Τί νά κάνουμε; Δέν πρέπει νά συναντούμε δυσκολίες καί στενοχώριες; "Εχουμε ξεχάσει ωσάν αύτό νά μή έχη γραφή γιά μας ότι εκείνος πού άκολουθεΐ τόν Χριστό καί δέν λαμβάνει τόν Σταυρό του, δέν είναι άξιος Αύτου; «Ό φιλών πατέρα ή μητέρα ή τέκνα» υπέρ τόν Χριστόν, δέν είναι άξιος Αύτοΰ. Καί άν αύτό άπευθύνεται πρός όλους, πρός τούς ιερείς άπευθύνεται ιδιαιτέρως. Είμαστε έτοιμοι νά κάνουμε συμβιβασμούς μέ τήν συνείδησή μας. Αρκεί νά μή έχουμε ενοχλήσεις. Αλλά δέν είναι έτσι... Εάν είσαι ίερεύς πρέπει νά άκτινοβολής. Ό Κύριός μάς διέταξε νά κηρύττουμε. Καί μεταχειριζόμεθα διαφόρους τρόπους. ' Ο οίκος τού Θεού πρέπει νά γεμισθή. Τό έργο τού Θεού δέν συγκρίνεται μέ κανένα άλλο. "Ολα τά άλλα έχουν προσωρινή άξια, τό έργο τού Θεού έχει άξια αίωνία. Οί κοσμοναΰται ταξίδεψαν στό διάστημα χωρίς νά σκεφθοϋν ότι έχουν παιδιά. 'Η δική μας προσπάθεια δέν είναι νά κατακτήσουμε τό διάστημα, άλλά νά είσάγωμε τούς άνθρώπους στή Βασιλεία τού Θεού. Λοιπόν, πρέπει νά τολμούμε λιγώτερο άπ αύτούς; Γιά νά εκπληρώσουμε τό έργο τού Θεού πρέπει πάντοτε νά τολμούμε. "Ετσι καί έγώ άπεφάσισα νά τολμήσω. Είμαι εύχαριστημένος πού βλέπω νά έρχωνται ολοένα καί περισσότεροι στίς συγκεντρώσεις μας. Πρέπει νά τολμούμε, όλοι μαζί. Γιά νά δούμε. Τί θά γίνει, τέλος πάντων, μέ τήν έφαρμογή τού νέου Κώδικα *Οδικής Κυκλοφορίας. Θά τόν σεβαστούν οί κ.κ. οδηγοί των αυτοκινήτων ή θά τόν γράψουν κι αυτόν στά παλιά τους τά παπούτσα ή μάλλον σιά... παλιά λάστιχα τών τροχών τους; Δυστυχώς πρός τό παρόν συμβαίνει τό δεύτερο! Τά δυστυχήματα, παρά τήν φιλότιμη προσπάθεια τών οργάνων τής Τροχαίας Αθηνών καί Π ροαστείων δέν λένε νά λιγοστέψουν. "Ενα Ι.Χ. μάς λέει ή σχετική είδηση λόγω υπερβολικής ταχύτητας, έπεσε πάνω σ ένα περίπτερο. Είναι αλήθεια, πώς ή μανία γιά νά μήν πούμε τό ψώνιο τής ταχύτητας, στήν εποχή μας έχει καταντήσει πλέον κάτι τό άνυπόφορο. Ή ήδονή τού ιλίγγου, ή δίψα τού κινδύνου, ή γοητεία τού... πίπτειν έπί ένός περιπτέρου καί... τσακίζειν τά μούτρα καί τά πλευρά είναι, φαίνεται, μία άπό τίς... άπολαύσεις τού καιρού μας! Ό σύγχρονος ρωμιός καβάλησε μαζί μέ τίς ρόδες καί τό καλάμι καί τρέχει... τρέχει... τρέχει σάν δαιμονισμένος, χωρίς νά πολυσκοτίζεται άν θά φτάσει στόν προορισμό του ή θά καταλήξει στό Σταθμό Πρώτων Βοηθειών! Αλλά γιατί τρέχει ό θεοπάλαβος; Αλήθεια, τί θέλει νά φτάσει; Μήπως τήν εύτυχία; "Ομως, αύτή, είναι σέ όλους μας γνωστό, πώς έχει τό ρεκόρ τής ταχύτητας, όταν τό βάλει πείσμα νά φύγει! Καί δέν πρέπει νά μάς διαφεύγει, πώς ή εύτυχία είναι θηλυκού γένους καί άπό τά γυναικεία πείσματα άλλο τίποτα! Τότε, λοιπόν, γιατί τρέχει, άφοΰ δέν πρόκειται νά φτάσει τήν εύτυχία; ' Απλώς, τρέχει γιά νά... τρέξει! "Η γιά νά δοκιμάσει τό μεθύσι τής ταχύτητας. Τά σοβαρά μέ γέλιο Ρεκόρ ταχυτητος Καί τό μεθύσι αύτό πολλές φορές τό πληρώνει μέ ένα ταξίδι σέ... τόπο χλοερό! ' Ο καλός μας Θεός, όταν έπλασε τόν άνθρωπο τού έβαλε πόδια μέ ορισμένη ταχύτητα καί τού είπε νά βαδίζει καί νά τρέχει ό ίδιος. "Αν ήθελε νά τόν κάνει αύτοκίνητο θά τού κόλλαγε άντί γιά πόδια, ρόδες, άντί γιά καρδιά καρμπιρατέρ καί θά τού έβαζε στίς φλέβες του άντί αιμα... σούπερ ή έστω απλή βενζίνη! Εάν ήθελε πάλι νά τόν κάνει άεροπλάνο θά τού έβαζε φτερά καί θά έδινε στόν Άδάμ γιά σύντροφό του όχι τήν Εϋα, άλλά μιά όμορφη ιπτάμενη συνοδό, μέ μιά κομψή στολή, άντί τού φύλου συκής καί ένα χαριτωμένο καπελάκι! Ό Δημιουργός, ό μως, δέν έκανε τέτοια σχέδια. Αύτά τά σχέδια τά έκανε άργότερα ό άνόητος άνθρωπος πού θέλησε νά διορθώσει τό έργο τού Πλάστη! Ό άνθρωπος πού θέλησε νά υποτάξει τόν χρόνο καί νά κάνει τούς μήνες βδομάδες, τίς βδομάδες μέρες καί τίς μέρες ώρες. *Ο κόσμος θέλει, σώνει καί καλά, όλα νά τελειώσουν στό άψε σβήσε! Γιατί; "Ομως κουτοί, άνόητοι, ανυπόμονοι καί επιπόλαιοι άνθρωποι, ένα πράγμα άκόμα δέν βάλατε καλά στό μυαλό σας: Τό ταχύτερο, τό πιό σύντομο πού υπάρχει σ αύτό τόν κόσμο καί άπό τό αύτοκίνητο καί άπό τόν πύραυλο είναι ή ζωή. "Ετσι είναι δυστυχώς! Αύτή είχε, έχει καί θά έχει πάντα στούς αιώνες τό ρεκόρ τής ταχύτητας! Μή τρέχεις, λοιπόν, καλέ μου άνόητε άνθρωπε! Σπεύδε βραδέως, όπως έλεγαν καί οί σοφοί ήμών πρόγονοι... Τώρα ξέρεις! Γιά νά μήν τήν... πατήσεις κι έσύ μέ κανένα περίπτερο, πάτησε λίγο φρένο. Μπορείς!!! ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΟΛΙΤΗΣ 247

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΟ ΑΧΤΥ ΝΟΜΙΚΟΝ ΛΙΚΑΙΙΙΜΑ Τοΰ Ά στυν. Δ/ντοϋ Α' κ. ΣΩΤ. ΚΑΤΣΙΜΠΑΡΟΥ "Εννοια τοΰ δικαιώματος Ή κυριαρχική έπέμβασις τής 'Αστυνομίας διά τής όποιας περιορίζεται είς ώρισμένας περιπτώσεις καί μερικώς μόνον ή έλευθερία τών πολιτών έκφράζεται διά τής έννοιας τοΰ όρου «άστυνομικόν δι*αίωμα». ' Η Πολιτεία είς τήν έπιθυμίαν της νά έξυπηρετήση τό δημόσιο συμφέρον παρεχώρησεν είς τήν Αστυνομίαν μέρος τής κρατικής έξουσίας μέ Αντάλλαγμα τήν ύποχρέωσιν αυτής νά έξασφαλίζη τήν ευταξίαν, νά διατηρή τήν Ασφάλειαν καί νά προστατεύη τήν περιουσίαν τών Ατόμων. Κατ' αυτόν τόν τρόπον άνεγνωρίσθησαν είς τήν Αστυνομίαν δικαιώματα έντός τών πλαισίων τοΰ κρατικοΰ καταναγκασμοΰ έναντι όλων τών μελών τής πολιτείας. Ή ένάσκησις τών έξουσιών αυτών παρά τής Αστυνομίας δέν πραγματοποιείται μέ άπόλυτον έλευθερίαν, οΰτε αύθαιρέτως, ΰπό τών Αστυνομικών όργάνων, άλλά περιορίζεται έντός όρίων τά ό- ποία έχουν σαφώς καθορισθή. Ή δράσις τής Αστυνομίας, κατά ταΰτα, δεσμεύεται άπό κανόνας δικαίου οί όποίοι διέπουν όλας τάς σχετικός ένεργείας αύτής καί μάλιστα είς δλην τήν έκτασιν τών ένεργειών τούτων. Καί πράγματι' δέν ήτο δυνατόν νά γίνη έξαίρεσις διά τήν Αστυνομίαν, Λφοΰ αύτή ή ίδία ή πολιτεία διά τών κανόνων πού θεσπίζει έπιβάλλει αύτοπεριορισμούς είς τήν δράσιν όλων Ανεξαιρέτως τών όργανων της καί δεσμεύσεις είς τας κρατικας ένεργείας. Ή έννοια, λοιπόν, τοΰ «'Αστυνομικού δικαιώματος» ταυτίζεται κατα βάσιν πρός τό «σύννομον» τής ένεργείας τών Αστυνομικών όργανων κατα τήν ένασκησιν τής παραχωρηθείσης είς αύτα δημοσίας έξουσίας. 'Ως γνωστόν, κατα τό παρελθόν, ή έπέμβασις τής Αρχής είς τήν Ιδιωτικήν ζωήν τών πολιτών καί ό περιορισμός τών Ατομικών αυτών δικαιωματων έγένετο χωρίς κανένα νομικόν έρεισμα. Δικαιολογία βεβαίως υπήρχε δια τήν αΰθαιρεσίαν αύτήν. Έλέγετο ότι, Αποκλειστικός σκοπός τής έπεμβάσεως ήτο, κατ' Αρχήν, ή έξασφαλισις τής εΰρυθμίας είς τήν κοινωνικήν ζωήν καί τής ευημερίας τοΰ πολίτου. ΔιΑ τοΰτο λοιπόν, ή πραγμάτωσις ένός σκοποΰ τόσης σημασίας έπιτρέπει τήν Αντίστοιχον έπιβολήν περιορισμών. Δέν ύπήρχον δμως δρια καί κανόνες οί όποιοι νά ρυθμίζουν τήν έκτασιν, τό είδος καί τόν τρόπον τής δημοσίας έπι βολής. Άργότερον καί κατόπιν πολλών κοινωνικών Αγώνων καί προσπαθειών Ανεγνωρίσθησαν είς τούς διοικουμένους δικαιώματα δημοσίου δικαίου. 'Αποτέλεσμα τούτου ήτο δτι καμμία περιοριστική παρέμβασις τής πολιτείας δέν ήτο δυνατόν νό έπιχειρηθή χωρίς προηγουμένην νομικήν πρόβλεψιν. Αύτήν Ακριβώς τήν κατάκτησιν έκφράζει δ όρος «Κράτος δικαίου». Μέ τόν δρον αύτόν είδικώτερον νοείται δτι ή διοικητική λειτουργία Ασκείται μέν ΰπό τών κρατικών όργανων Αλλά δμως αύστηρώς περιωρισμένη δπως τήν διαγράφουν οί κανόνες δικαίου, οί ό ποίοι, τελικώς, διασφαλίζουν τήν νομικήν θέσιν τών ΰπηκόων τοΰ κράτους. Παραλλήλως πρός τάς Αρχάς τοΰ «Κράτους δικαίου» άνεπτύχθησαν είς τήν συνέχειαν καί είδον τό φώς καί έπιστημονικαί Απόψεις κατά τάς όποιας ή σύννομος δρδσις τών δημοσίων Αρχών δέν Αποτελεί οΰτε Αναγνωρίζεται ώς ένέργεια Ατομική ή προσωπική τών όργανων αυτών, Αλλά είναι ένέργεια τής Απροσώπου κρατικής έξουσίας τής όποιας τήν «βούλησιν» έξωτερικεύουν τα κρατικα δργανα κατά τήν έκτέλεσιν τής άποστολής των. Τό «άστυνομικόν δικαίωμα» συνεπώς, χαρακτηρίζει τήν διακριτικήν έξουσίαν πού έχει έκχωρηθή είς τήν Αστυνομίαν, ή ό- ποία ώς έκ τούτου δύναται νά έπιβάλλη περιορισμούς είς τούς πολίτας ύπό τήν διπλήν προϋπόθεσιν α) οί περιορισμοί αύτοί νά έπιτρέπονται άπό κανόνα δικαίου καί β) νά Αποβλέπουν είς τήν έξυπηρέτησιν τοΰ δημοσίου συμφέροντος. Ή Αστυνομία δταν Ασκή τό δικαίωμα αύτό έκφάζει τήν κυριαρχικήν βούλησιν τής πολιτείας δταν δρά σύννομος. Κατά τήν δράσιν αύτήν τής Αστυνομίας πού Αποβλέπει είς τήν ύλοποίησιν τών υποχρεώσεων πού έχουν έπιβληθή είς τούς πολίτας κυριαρχούν αΐ άρχαί τής νομιμότητος, τής Ισονομίας καί τής συμφωνίας πρός τό πνεύμα τοΰ νομοθέτου. Ή ύπέρβασις τών όρίων τοΰ «Αστυνομικού δικαιώματος» έλέγχεται άπό Αρμόδια τής πολιτείας δργανα, έπισύρει κυρώσεις κατά τών όργάνων πού παρεκτρέπονται καί Αποτελεί λόγον Ακυρώσεως τών πράξεων τής Αρχής. Είς ώρισμένας, τέλος, περιπτώσεις ή ύπέρβασις τών όρίων ή καί ή κατάχρησις τοΰ δικαιώματος γεννά δικαιώματα άποζημιώσεως τών πολιτών. Κανονικώς, δμως, δικαίωμα Αποζημιώσεως τοΰ πολίτου ό όποϊος ύπεχρεώθη είς παροχήν ή Ανοχήν έκ τής νομίμου Ασκήσεως τοΰ Αστυνομικού δικαιώματος, Ανακύπτει μόνον δταν τοΰτο προβλέπεται ΰπό νομικοΰ κανόνος καί μάλιστα έκείνου πού έδωσε τήν έξουσιοδότησιν. Τό προκείμενον θέμα έχει άπασχολήσει, ώς είναι φυσικόν, τούς 248

είδικούς Επιστήμονας Ερευνητάς. Έ τσι άπό τήν σκοπιάν τής φιλοσοφίας τοΰ δικαίου Εξεταζόμενου, χαρακτηρίζεται ώς μία «δραματική άντινομία, δυσεπίλυτος». Καί πράγματι διά νά προστατευθή ή κοινωνική εύρυθμία ή Ελευθερία, Επιτρέπεται ό βαρύς περιορισμός τής Ελευθερίας καί τών άλλων δικαιωμάτων τοΰ πολίτου, καί ώς Εκ τούτου ή διακύβευσις πάντοτε τών άγαθών αύτοΰ. ' Η άποψις αύτή υποστηρίζεται διότι είς όλους τούς κυρωτικούς θεσμούς τοΰ δικαίου όσον άπταιστος καί άν είναι ή λειτουργία των υπάρχει σύμφυτος δ κίνδυνος καταχρηστικής Εφαρμογής τοΰ Εξαναγκασμού, άρα καί άδικαιολογήτου προσβολής τών δικαιωμάτων τοΰ πολίτου ύπό τό πρόσχημα μάλιστα καί διά τών μεσων τοΰ δικαίου (βλ. Ί. Δεσποτοπούου «Ελευθερία καί δίκαιο».) Τά κατ ιδίαν δικαιώματα "Οσα Εχουν άναφερθή άνωτερω άφοροΰν είς όλα τά δικαιώματα τά όποια Εχουν παραχωρηθή είς τήν άστυνομίαν. Τό είδος καί ή φύσις, όμως, τών κατ' Ιδίαν δικαιωμάτων Εξετάζονται είς τήν συνεχειαν λεπτομερεστερον. ' Η κατάταξις τών δικαιωμάτων είς κατηγορίας γίνεται μέ βάσιν τό άντικείμενον τής μερίμνης είς τό όποίον άναφερονται. Είδικώτερον, διακρίνονται δικαιώματα τά όποία συνδέονται μέ τήν ύποχρέωσιν τής άστυνομίας νά διαφυλάσση τήν δημοσίαν τάξιν καί ήσυχίαν καί είς δικαιώματα τά όποία άνάγονται είς τήν φροντίδα περιφρουρήσεως καί διατηρήσεως τής δημοσίας ά- σφαλείας. "Αλλα, άκόμη, δικαιώματα άποβλέπουν είς τήν άπρόσκοπτον Εξυπηρέτησιν τοΰ προανακριτικοΰ Εργου τής άστυνομίας. Τά κυριώτερα δικαιώματα είναι: α) Τό δικαίωμα τής έξακριβώσεως τής ταυτότητος τών πολιτών. Κατά ρητήν διάταξιν νόμου (Ν. 87/1945) «πάν άτομον ύ- ποχρεοΰται νά Επιδεικνύη είς τά άστυνομικά όργανα τήν ταυτότητά του καί νά δηλοΐ τήν ταυτότητα Ετέρου προσώπου γνωστού είς αύτόν, άλλως άρνούμενον νά δηλώση τήν ταυτότητα ή νά δηλώση ψευδή τοιαύτη τιμωρείται διά τής ποινής τοΰ άρθρου 225 παραγ. 2 Ποινικού Κώδικος» (άρθ. 157 Κ. Ν. 2458/1953. (Παρομοίαν διάταξιν περιλαμβάνει καί ό Α.Ν. 624/48 είς τό άρθρον 9 κατά τό όποίον τιμωρείται «δστις κληθείς άρνείται νά δηλώση ή δηλοί ψευδώς είς τά όργανα τής δημοσίας τάξεως τήν ταυτότητα αύτοΰ ή άλλου γνωστού αύτώ προσώπου» (Παρεμφερής καί διάταξις άρθρ. 27 παραγ. η. Π.Δ. 342/18 3 1977). Έ κ τών ώς άνω ρητών νομικών ύποχρεώσεων τών πολιτών προκύπτει άντιστοίχως τό σύννομον τοΰ άστυνομικοΰ δικαιώματος διά τήν Εξακρίβωσιν τής ταυτότητος κάθε προσώπου. Καί πολύ δικαίως διότι ή Εξακρίβωσις τής ταυτότητος θεωρείται άπαραίτητος προΰπόθεσις Εκπληρώσεως τοΰ άστυνομικοΰ Εργου, Ιδιαιτέρως δέ είς τούς συγχρόνους πολυαρίθμους οίκισμούς όπου ή παραπλάνησις τής άστυνομίας είναι εύκολος. Τούτο άσφαλώς οφείλεται είς τήν χαλάρωσιν τών κοινωνικών σχέσεων καί είς τήν εύκολίαν συχνής μεταβολής τόπου κατοικίας. Αί Ενέργειαι τών άστυνομικών όργάνων διά τήν Εξακρίβωσιν τής ταυτότητος τών πολιτών πρέπει είς δλας τάς περιπτώσεις νά στηρίζωνται είς εΰλογον αίτίαν καί νά Επιχειρήται χωρίς τήν παρακώλυσιν αύτών άπό τάς Εργασίας των. β) Τό δικαίωμα τής προσκλήσεως ιδιωτών είς αστυνομικός υπηρεσίας Εκτός τών ύπό τοΰ κώδικος Ποινικής Δικονομίας προβλεπομένων περιπτώσεων κλητεύσεως είς τάς άστυνομικάς υπηρεσίας μαρτύρων, κατηγορουμένων κ.λπ. τήν όποιαν ένεργεΐ ό άστυνομικός υπάλληλος ό όποιος Εχει άναλάβει τήν προανάκρισης παρέχεται είς τήν άστυνομίαν τό δικαίωμα τής προσκλήσεως Ιδιωτών είς τό άστυνομικόν κατάστημα καί διά διαφόρους άλλας αίτιας. Κατά ρητήν όμοίως διάταξιν νόμου (άρθρον 157 παραγ. 3 κ. νόμου 2458/53, κώδ. άρθρ. 23 Ν. 3095/24, άρθρ. 6 Ν. 3344/25) «τιμωρείται διά κρατήσεως ή προστίμου, δστις γενομένης Εγγράφου προσκλήσεως παρ άστυνομικοΰ ύπαλλήλου Εχοντος τουλάχιστον βαθμόν άστυνόμου Β'. Τάξεως ή τυγχάνοντος προϊσταμένου Τμήματος, Σταθμού ή ειδικής υπηρεσίας, άμελεί ή άρνείται δι όλου νά προσέλθη είς τό άστυνομικόν Κατάστημα». Σχετική Επί τοΰ αύτοΰ θέματος ή άντίστοιχος διάταξις Ν. Δ. 3365/1955 άρθρ. 115 «περί όργανισμοΰ Σώματος Χωροφυλακής» διά τής όποιας Επεκτείνεται ή ύποχρέωσις πρός προσέλευσιν τών Ιδιωτών είς τό άστυνομικόν κατάστημα καί είς τήν περίπτωσιν Εγγράφου προσκλήσεως τήν όποιαν Εκδίδει ό «διοικών ύπαξιωματικός τής Χωροφυλακής». Ώ ς Εκ τούτου, οί ώς άνω άναφερόμενοι υπάλληλοι τής άστυνομίας Εχουν τό δικαίωμα τής προσκλήσεως Ιδιωτών είς τό άστυνομικόν κατάστημα πρός Εξέτασιν. "Οχι όμως άπεριορίστως. Διότι αί προσκλήσεις Ιδιωτών είς τό άστυνομικόν κατάστημα Επιτρέπονται μόνον δι ώρισμένας αίτίας αί όποΐαι καθορίζονται περιοριστικώς, άλλως δέν γεννούν ύποχρέωσιν είς τούς πολίτας πρός συμμόρφωσιν. Επιτρέπεται ή πρόσκλησις: α) κατόπιν Εγγράφων κρατικών υ πηρεσιών, β) αύτεπαγγέλτως, κατόπιν Εγγράφων αίτήσεων ή παραγγελιών Ιδιωτών καί γ) αύτεπαγγέλτως, κατόπιν προφορικών παραγγελιών ή αίτήσεων Ιδιωτών (Βλέπε καί ύπ άριθμ.60 Κανονισμόν Αρχηγείου Αστυνομίας Πόλεων ΦΕΚ 82 τής 7 4 52, τεύχος Β'). Η Εγγραφος πρόσκλησις έκδίδεται κατά είδικόν τόπον είς τόν όποίον περιλαμβάνονται ώρισμέναι Ενδείξεις άναγκαίαι πρός ένημέρωσιν τοΰ Ιδιώτου περί τής αίτίας καί τής ίδιότητος τοΰ καλοΰντος. Πρός διευκόλυνση τοΰ Εργου τής άστυνομίας, τά στοιχεία τής προσκλήσεως καταχωροΰνται είς τριπλότυπον δελτίον διά πρακτικούς λόγους. Έ ξ αύτών τό Ενα Εντυπον παραδίδεται είς τόν πολίτην πού προσκαλείται. γ) Τό δικαίωμα τοΰ εξαναγκασμού είς συμμόρφωσιν πρός αστυνομικά μέτρα. Ή Αστυνομία δόνάται νά άπαιτή τήν παρά τών πολιτών συμμόρφωσιν πρός τά παρ αύτής λαμβανόμενα μέτρα τάξεως κατά τάς τελετάς, παρατάξεις, καί Εορτάς διά τών όποιων περιορίζεται κατά κύριον λόγον τό δικαίωμα τής Ελευθερίας διακινήσεως τών πολιτών καί Επιβάλλεται περιορισμός τής κυκλοφορίας πεζών καί όχημάτων είς τούς τόπους αύτούς τής δημοσίας διασκεδάσεως, ή τά άλλα προσιτά είς τό κοινόν μέρη, ώς Επίσης καί είς τούς τόπους τών άλλων δημοσίων είς τό ύπαιθρον συναθροίσεων. Διά νά θεμελιωθή τό νόμιμον τής ύποχρεώσεως αύτής τών πολιτών καί νά στηριχθή Επαρκώς ή δυνατότης Επιβολής τών άντιστοίχων κυρώσεων πού προβλέπονται διά τήν περίπτωσιν αΰτήν κατά τών άτόμων Εκείνων τά όποία άρνοΰνται νά συμμορφωθούν πρός τάς ύποδείξεις τής άρχής, άπαιτεΐται, ώς άποκλειστική προΰπόθεσις ή Εγκαιρος καί Επαρκής γνωστοποίησις τοΰ είδους καί τής Εκτάσεως τών μέτρων τάξεως πού Ελήφθησαν. Πρός τούτο θεωρείται είς τήν πράξιν άρκετή μία άνακοίνωσις διά τοΰ τύπου καί τών λοιπών μέσων ένημερώσεως ή καί διά τοιχοκολλήσεως τοΰ Εντύπου τής άνακοινώσεως είς κατάλληλα σημεία τής περιφερείας. Δέν άρκεϊ όμως αύτό. Διά νά βεβαιωθή παράβασις κατά ώρισμένου άτόμου άπαιτεΐται άκόμη νά προηγηθή σχετική Εγγραφος ή προφορική πρόσκλησις πρός τούτο. (Τό δικαίωμα τούτο τής άστυνομίας στηρίζεται είς διατάξεις διαφόρων νόμων, μάλιστα δέ Εκείνων τοΰ άρθρου 158 τοΰ Κ. ν. 2458/53). 249

δ) Τό δικαίωμα τής έξαλείψεως των αιτίων παραβάσεως μέ τά ίδια τής άρχής μέσα. 250 ' Η άστυνομική άρχή έχει τό δικαίωμα νά προβαίνη μέ τά μέσα πού ή ίδια διαθέτει είς τήν έξάλειψιν των αίτίων παραβάσεων μέ τόν τελικόν σκοπόν νά έξαφανίση καταστάσεις πού θεωρούνται ότι είναι έπικίνδυνοι είς τήν δημοσίαν τάξιν καί άσφάλειαν. Τό δικαίωμα τούτο σαφώς προκύπτει έκ τού περιεχομένου τού άρθρου τού σχετικού νομικού κανόνος κατά τόν όποιον «Ή άστυνομική άρχή δύναται μετά καταδικαστικήν άπόφασιν νά αίρη δι Ιδίων αύτής μέσων τά αίτια τής παραβάσεως ταύτης» (άρθρ. 160 Κ.ν. 2458/53 κωδικοπ. τό άρθρ. 19 ν. 4971/1931. Σχετικόν καί άρθρ. 115 κανον. Έλλην. Χωρ/κής κατά τό όποιον καί «ή δαπάνη, έάν δέν έπιτάσση άλλως ό νόμος, βαρύνει τόν πταίστην, είσπραττομένη ώς δημόσιον έσοδον». Είναι φανερόν ότι διά νά έπιχειρηθή ή άρσις τών αίτιων άπαιτεΐται νά προηγηθή σχετική καταδίκη τού παραβάτου ύπό τού Πταισματοδικείου διά τήν παράβασιν αύτήν. Ή καταδικαστική άπόφασις άποτελεϊ τήν άναγκαίαν προϋπόθεσιν διά νά προχωρήση ή άστυνομική άρχή είς τήν έξάλειψιν τών αίτιων. Τούτο, έπί πλέον, σημαίνει ότι ή δικαστική άπόφασις δέν είχε καμμίαν έπίδρασιν, άφοΰ άποδεικνύεται άνίσχυρος νά ύ- ποχρεώση τόν παραβάτην είς συμμόρφωσιν. Τό δικαίωμα τούτο έχει την έννοιαν ότι ή άστυνομία ύ- ποχρεοΰται νά προλαμβάνη κάθε παρομοίαν κατάστασιν ή όποία έγκυμονεί κινδύνους διά τούς πολίτας καί ώς έκ τούτου, ύ- ποχρεούται νά προβαίνη μέ τά ίδια αύτής μέσα είς τήν έξάλειψιν τών αίτίων τών παραβάσεων έκ τών όποιων προέρχεται ό κίνδυνος. Κατ' αύτόν τόν τρόπον ένεργεΐ πλέον χωρίς νά άναμένη τήν σχετικήν πρωτοβουλίαν τού παραβάτου τήν όποίαν αυτός ό ίδιος ένδέχεται νά μήν έκδηλώση άλλωστε. Διά τήν έπέκτασιν τού δικαιώματος αύτού καί είς τάς περιπτώσεις άλλων παραβάσεων, διά τάς όποιας δέν έχει άσκηθή άκόμη δίωξις, ώς έπίσης καί δι έκείνας διά τάς όποιας δέν έχει μέν πραγματοποιηθή ή έκπλήρωσις τών άντικειμενικών όρων διά τήν όλοκλήρωσιν τής πράξεως, άλλά όμως ώς προβλέπεται μέ βεβαιότητα θά τελειωθή τό πταίσμα άμέσως, τίποτε τό σαφές καί άναμφισβήτητον δέν περιλαμβάνεται είς τόν νόμον. Κατά μέν, τήν γενικήν διάταξιν πού διέπει τάς ένεργείας τών άστυνομικών όργάνων, ή άστυνομία έχει έπιφορτισθή μέ τήν εύθύνην καί ώς έκ τούτου δύναται νά ένεργή πάντοτε καί κατά τόν νόμον διά νά προλαμβάνη κάθε κίνδυνον πού άπειλεΐ τό κοινόν. ' Η γενική όμως, έξουσιοδότησις είναι έπαρκής διά νά καλύψη καί τήν έπέμβασιν τής άστυνομίας είς τάς περιπτώσεις αύτάς; Κατά τήν γνώμην τών έπιστημόνων, ή άπάντησις πρέπει νά θεωρείται ώς καταφατική, είς τήν άντίθετον περίπτωσιν, θά πρέπη τό ζήτημα αύτό, τής νομικής δηλαδή ρυθμίσεως, νά άποτελέση Ιδιαιτέραν φροντίδα τής πολιτείας. Παρά ταύτα, καθ' όσον τουλάχιστον συμπεραίνεται έκ τής τακτικής πού άκολουθείται έως σήμερον, δέν διαφαίνεται πρόθεσις τού νομοθέτου νά ρυθμίση παγίως τό θέμα. Τούτο καταδεικνύεται έκ τού γεγονότος ότι, μόνον είς δσας περιστάσεις θέλει, παρέχει ό νομοθέτης τήν συγκεκριμένην έξουσιοδότησιν διά τήν έξάλειψιν τών αίτίων τών άστυνομικών παραβάσεων. Σαφή παραδείγματα τούτου είναι τά άκόλουθα: α) Κατά τό άρθρον 34 Ν. 614/1977 «περί τού Κώδικος όδικής κυκλοφορίας»: «Τά άρμόδια άστυνομικά όργανα δύνανται νά ένεργήσουν τήν μεταφοράν όχήματος, τό όποιον σταθμεύει είς άπαγορευμένη θέσιν, άν έκ τής σταθμεύσεως παρεμποδίζεται ή κυκλοφορία» καί τελειώνε: «Τά έξοδα μεταφοράς καί τά φύλακτρα βαρύνουν τόν Ιδιοκτήτην ή κάτοχον τού όχήματος». Κατά γενικωτέραν έκτίμησιν είς τήν αύτήν κατηγορίαν δύναται νά ύπαχθή καί ή ρύθμισις πού προβλέπεται ύπό τού άρθρου 103 παραγ. 2 τού αύτού νόμου 614/77 κατά τήν όποίαν «είς τά έκπέμποντα έπικίνδυνα καυσαέρια καί προκαλούντα ύπερβολικούς θορύβους όχήματα, έπιβάλλεται ή άφαίρεσις τής άδειας κυκλοφορίας καί κρατικών πινακίδων μέχρις άποκαταστάσεως τών έλαττωμάτων αύτών», άρμόδιοι διά τήν έπιβολήν καί έκτέλεσιν τών κυρώσεων αύτών είναι οί άξιωματικοί Διοικηταί τών ύ- πηοεσιών Τροχαίας Κινήσεως». β) Διά τού άρθρου 80 παραγρ. 3 Β. Δ. 1955 «περί γενικού οίκοδομικού κανονισμού» θεσπίζονται έξασφαλιστικά μέτρα είς τάς οίκοδομάς. ' Η λήψις τών μέτρων αύτών είναι ύποχρεωτική καί δέν άπαιτεΐται προηγούμενη καταδίκη τού παραβάτου. 'Αντιστοίχους διατάξεις, άλλά μέ διαφοράς ώς πρός τάς προϋποθέσεις έφαρμογής των, περιέχει καί ό ν. 499/1947 «περί πειθαρχικής έξουσίας προϊσταμένων λιμενικών άρχών». Διά τών διατάξεων τούτων ρυθμίζονται αί έπεμβάσεις τής λιμενικής άρχής διά τήν έξάλειψιν τών αίτίων λιμενικών παραβάσεων. Κατά τόν νόμον αύτόν όμως άπαιτεΐται όπως προηγηθή ή έπί δύο φοράς έπιβολή προστίμου διά τήν αύτήν παράβασιν διά νά γεννηθή τό δικαίωμα τής Λιμενικής άστυνομίας πρός έπέμβασιν διά τών Ιδίων αύτής μέσων. Κατ έξαίρεσιν, έξ άλλου, «ή λιμενική άρχή δύναται νά έπιβάλη τήν άποκατάστασιν τών πραγμάτων παραχρήμα» είς έκτάκτους περιστάσεις κατά τάς όποιας άπειλεΐται έκ τής παραβάσεως ή δημοσία τάξις, ύγεία καί άσφάλεια τών πλοίων, έγκαταστάσεων κ.λπ.. Είς τήν περίπτωσιν αύτήν, όπως είναι φανερόν, πρόκειται διά έπείγουσαν άνάγκην, ή όποία δέν έπιδέχεται άναβολήν ή άναμονήν. 'Εξ όλων τών άνωτέρω, συνάγεται εύκόλως, ότι ή άστυνομία δέν έχει δικαίωμα νά έπεμβαίνη διά τήν έξάλειψιν μέ τάίδια αύτής μέσα τών αίτίων άστυνομικών παραβάσεων, όταν διά τήν δίωξιν τήν όποίαν ένήργησε άκουλούθησε άθώωσις τού κατ αύτήν παραβάτου. ε) Δικαιώματα προληπτικής κρατήσεως πολιτών. Είς τόν νόμον 2461/1960 άρχικώς, αί διατάξεις τού όποίου έπαναλαμβάνονται είς τό άρθρον 2 κ.ν. 2458/53 παραγρ. στ', προβλέπεται ότι: «ή άστυνομία πρός διαφύλαξιν τής δημοσίας είρήνης, ήσυχίας καί τάξεως δύναται νά λαμβάνη ύπό φύλαξιν οίνόφλυγας καίφρενοβλαβεις περιφερομένους καί έπικινδύνους». Ά πό τήν διατύπωσιν τής διατάξεως αύτής προκύπτει ότι ή άστυνομία έχει τό δικαίωμα προκειμένου νά άποτρέψη έπικειμένην καί κατά λογικήν συνέπειαν άναμενόμενην διαταραχήν, νά κρατή ύπό φύλαξιν μόνον τά άτομα έκεΐνα τά όποια έπειδή είναι μεθυσμένα ή φρενοβλαβή καί περιφέρονται έλευθέρως άναμένεται νά προκαλέσουν διατάραξιν τής δημοσίας είρήνης, ήσυχίας καί τάξεως. Τό δικαίωμα αύτό είναι αύτοτελές καί άνεξάρτητον άπό κάθε άλλην προϋπόθεσιν, όπως π.χ. τήν προηγουμένη διάπραξιν άλλου έγκλήματος ή τήν παραβίασιν άστυνομικού μέτρου, αί όποΐαι κατά τάς γενικάς άρχάς τού δικαίου άντιμετωπίζονται μέ Ιδιαιτέραν έκτίμησιν. ' Η διάρκεια τής κρατήσεως δέν καθορίζεται μέ άκρίβειαν άφού έξαρτδται άπό τάς άντικειμενικάς περιστάσεις. Δέν δύναται όμως νά παραταθή πέραν ένός εύλόγου χρόνου, τόσου δέ όσου άπαιτεΐται διά νά άποκατασταθή ή διαταραχή τού νού ή νά έξαλειφθή ή άπειλή τού κινδύνου. Τό δικαίωμα τούτο τής άστυνομίας έχει καί εύεργετικόν άλλά καί προστατευτικόν διά αύτούς τούς ίδίους τούς κρατηθέντας χαρακτήρα. ' Εκ τής κατά λέξιν διατυπώσεως τής διατάξεως αύτής καί τής κατά περιοριστικόν τρόπον άναφοράς της είς μόνον τούς «οίνόφλυγας καί φρενοβλαβείς» δέν άφήνει περιθώρια διά τήν έπέκτασιν τού δικαιώματος κρατήσεως καί είς άλλας κατηγορίας έπικινδύνων προσώπων, τών όποίων ή κράτησις κατά περίπτωσιν έπιβάλλεται πρός τόν σκοπόν άποτροπής άμέσου κινδύνου ή έγκλήματος. Ή κράτησις τών άτόμων αύτών ή όποία καί ένεργεΐται κατά καιρόν ύπό τής άστυνομίας έπιφέρει άγαθά άποτελέσματα. Στηρίζεται όμως είς άλλας προϋποθέσεις αί όποΐαι προβλέπονται ύπό Ιδιαιτέρων διατάξεων. Ή συνέχεια στό επόμενον τεΰχος.

ΠΩΣ ΘΑΘΕΛΑ Πώς θάθελα νά ήμουν ένα πλάσμα δμοιο μέ κείνο πού ό Θεός επιθυμεί ακέραιος νά ήμουν κγ όχι κλάσμα γεμάτος άπό πίστη καί τιμή. Πώς θάθελα νά ήμουν ένα πλάσμα όπως τό θέλει ό Χριστός, πολύ καυτό χωρίς διαφορά ούτε καί χάσμα άνάμεσα σέ μένα καί σ αύτό. Νά βρίσκωμαι κοντά στόν ξένο πόνο τής Παναγίας νάχω κάτι άπ τήν καρδιά σάν τό κερί όπως Αύτή κ ι εγώ νά λυώνω δίπλα σέ κείνον πού τόν δέρνει ή αναποδιά. Νά τρέχω κ ι όλο γρήγορα νά φθάνω τού "Αη-Νικόλα ή τ 'Ά η-λ ιά νδμαι βοηθός ν άπλώνω χέρι στό ναυτάκι ή στόν τσοπάνο τότε πού χάσκει άπό κάτω του ό βυθός. Νά γίνωμαγ'άη-βασίλης καί νά δίνω σ αύτόν πού δέν τά έχει καί πείνα λίγη χαρά καί κάτι άκόμη νά τ άφήνω καί φεύγοντας νά νοιώθω ταπεινά. Νάχω ψυχή, νάχω καρδιά καί μιά συνήθεια νά κάνω μόνο τό καλό, τό άρεστό κ ι έχοντας πάντοτε Σταυρό μου τήν άλήθεια νά βρί σκω σίγουρα τό δρόμο τό σωστό. Πώς θάθελα άν γινόταν, έτσι νάμαι καί έτσι ναταν όλοι οί θνητοί μέ δίχως μίση, άλλά μόνο ν άγαπάμε γιά νάμαστε κ ι εμείς άγαπητοί. Ποτέ μου δέν θά πάψω νά προσμένω πραγμάτωσι αύτής τής προσδοκίας καί στήν καρδιά μου έχω πάντοτε άναμμένο ένα κερί, νά μοΰ σκορπά, λάμψι εύδοκίας. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΘ. ΑΚΡΙΒΟΣ Ά σ τυν. Δ /ντής Α ' 25η ΜΑΡΤΙΟΥ Είκοσιπέντε τοΰ Μαρτίου! Κι άπ τής άνοιξης τό μύρο κελαϊδοΰνε μεθυσμένα μέσ στά κλώνια τά πουλιά κι οί μορφές κάποιων ηρώων ξαναζούνε γύρω - γύρω λές καί ήρθαν νά μάς δούνε άπ τά χρόνια τά παληά Μάς κοιτούν καί μάς θυμίζουν, πώς τής λευτεριάς τή χάρη τή χρωστάμε ατούς άγώνες, στά μπουρλότα τοΰ Κανάρη στόν Ανδροΰτσο καί στόν Διάκο καί στά άλλα παλληκάρια καί στό Γέρο τού Μωριά, πού παλέψαν σάν λιοντάρια γιά νά διώξουνε τούς Τούρκους καί νά φέρουν λευτεριά, τόν καιρό τοΰ είκοσιένα πούταν όλα σιωπηλά, «γιατί τάσκιαζε ή φοβέρα καί τά πλάκωνε ή σκλαβιά». Σ όλους μέσα στή ψυχή τους έκαιγε άσβεστη λαμπάδα ν άναστήσουν τήν Ε λλάδα καί μιά μέρα σάν καί τούτη τής πατρίδας τά παιδιά στήν Α γ ία Λαύρα όλοι όρκιστήκαν μιά βραδυά σέ Θεό καί Παναγιά: Θάνατος ή Λευτεριά!!! Καί μ αυτές τίς δύο λέξεις πρόβαλαν γυμνά τά στήθη ξεσηκώθηκαν οί σκλάβοι, σάν άγέρας σάν μπουρίνι ή ' Ελλάδα άναστήθη κι έζησε ή Ρωμιοσύνη... Είκοσιπέντε τοΰ Μαρτίου! Πάντοτε θά μάς θυμίζει τούς άγώνες τής φυλής μας κι έναν ύπουλο έχθρό κι ό Ρωμιός πού άπ άκρη σ άκρη σήμερα πανηγυρίζει ξανακάνει όπως τότε έναν όρκο ιερό: Δέν θ άφήσει τ άγιο χώμα τούτο έδώ νά τό πατήσει δέν θ άφήσει νά τού πάρει ούτε μία σπιθαμή καί στή μάχη σάν λιοντάρι άν χρειασθεΐ θά πολεμήσει όπως τότε, έτσι καί τώρα, γιά πατρίδα καί τιμή! ΕΙν ό "Ελληνας ώραΐος κι άγαπάει τήν ειρήνη καί ποτέ δέν έχει μάθει άλλους νά τούς άπειλεΐ, μά θά πρέπει νά τό ξέρουν οί γειτόνοι μας εκείνοι, πού θελήσουν νά τόν βλάψουν πώς δαγκώνει σάν σκυλί. "Οπως τότε έτσι καί τώρα ειμαστ όλοι ένωμένοι καί στήν άκρη έχουν πάει μίση, πάθη καί θυμοί, κι όλοι σύσσωμο τό "Εθνος είμαστε άποφασισμένοι, άν ή σάλπιγγα ήχήσει νά βρεθούμε στή γραμμή καί νά κάνουμε μπορούμε κατορθώματα γιγάντων, όταν είμαστε ενωμένοι κι είμαστε ΕΛΛΗΝΕΣ πρό πάντων! ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΟΛΙΤΗΣ 251

Η ΔΡΑΣΙΣ ΜΙΑΣ ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ 01 ΑΣΥΡΜΑΤΟΙ ΤΟΥ ΜΙΑΑ 014 ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΣΤΥΝΟΜΟΥ κ. ΣΑΡΑΝΤΗ ΑΝΤΩΝΑΚΟΥ Νέα παιδιά, άλλά μέ γενναία καρδιά καί άγάπη πρός την πατρίδα, πολέμησαν μέ κίνδυνο τής ζωής τους γιά την τιμή καί τήν ανεξαρτησία τοΰ ελληνικού λαοΰ. Μέ τη δράσι τους καταξίωσαν τά υψηλά «πιστεύω» των 'Ε λλήνω ν πρός τήν ελευθερία καί τήν άνθρώπινη άξιοπρέπεια. Δ ΙΑ τήν δόξαν καί τό μεγαλεΐον τής Μ. Βρεταννίας θά παραμείνωμεν είς τήν θάλασσαν 21 ήμέρας. ΕΙς τό σκάφος μας φιλοξενοΰμεν τούς γενναιότερους ανδρας τοΰ παρόντος πολέμου, οί όποιοι μεταβαίνουν διά νά άγωνισθοΰν διά τήν ελευθερίαν τής πατρίδος των» Πλωτάρχης Ά λεξάντερ. Αύτή ή ήμερήσια διαταγή διαβάσθηκε στίς 24 Ιουλίου τοΰ 1942, επάνω στό αγγλικό υποβρύχιο «Πρωτεύς». Τό υποβρύχιο εκείνο, πού ήταν ή ναυαρχίδα τοΰ άγγλικοΰ στόλου τής Μεσογείου, άπέπλεε άπό τήν βάσι τής Βηρυτού μέ προορισμό τήν ' Ελλάδα. Εκτός άπό τό πλήρωμα, μετέφερε μιά όμάδα ' Ελλήνων σαμποτέρ, υπό τήν άρχηγία τοΰ λοχαγού τοΰ ελληνικού στρατού Ιωάννη Τσιγάντε, αρχηγού τής μετέπειτα θρυλικής όργανώσεως «Μίδας 614». Εκτός άπό τόν Τσιγάντε, στήν όμάδα άνήκαν ό ϋπαστυνόμος Σπΰρος Κώτσης, ό λοχαγός Παν. Ρογκάκος, ό έφεδος άνθυπίλαρχος Βασ. Ζακυνθινός, ό έφεδρος άνθυπολοχαγός Φώτης Μανωλόπουλος, ό μόνιμος άνθυπολοχαγός Δημ. Γυφτόπουλος, ό σμηνίτης 252 ασυρματιστής Κωνσταντίνος Ροΰσσος καί ό σμηνίτης άσυρματιστής Ίω ν. Μωραΐτης. Μαζί τους πήραν, εκτός άπό τά άπαραίτητα εφόδια έκστρατείας ασυρμάτους, όπλα, εκρηκτικά μηχανήματα καί εκρηκτικές ύλες, τρόφιμα καί ένα κιβώτιο μέ δώδεκα χιλιάδες χρυσές λίρες Αγγλίας. Τό υποβρύχιο, έν καταδύσει τήν ή- μέρα καί έν άναδύσει τήν νύχτα, κατάφερε, μέ μύριους κινδύνους, νά φθάση, έπειτα άπό οκτώ ήμερων ταξίδι, τά μεσάνυχτα τής 1ης Αύγούστου 1942 στόν όρμο Νύφη τής Μάνης καί νά άποβιβάση μέ πολλή δυσκολία τούς τολμηρούς "Ελληνες καί τά εφόδια. Αφού επί δέκα ολόκληρες ήμέρες έμειναν κρυμμένοι σέ σπηλιές τής περιοχής καί κάτω άπό τήν μύτη των κατακτητών, κατόρθωσαν τήν ένδεκάτη ήμέρα νά φύγουν γιά τόν Πειραιά, πού ήταν καί ό τελικός προορισμός τής άποστολής τους. Στό παράτολμο έγχείρημα βοήθησαν δυό ήρωϊκοί Μανιάτες, οί Πολύχρονης Λεωτζάκος καί Κούλης Σιδέρης, πού μέ τά πλεούμενά τους μετέφεραν τόν Τσιγάντε καί τούς συνεργάτες του στόν Πειραιά. Αμέσως μετά τήν άφιξί τους, στίς 13 Αύγούστου, καί άφού τακτοποιήθηκαν σέ σπίτια εμπίστων πατριωτών, ό Τσιγάντες άρχισε τήν πρετοιμασία γιά τήν έκπλήρωσι τής άποστολής πού τούς είχε άναθέσει τό Στρατηγείο τής Μέσης Ανατολής. Οί στόχοι τής άποστολής ήσαν κυρίως: 1) Ή άνατίναξις τής γέφυρας Καρύων, βορείως τής Λαμίας. 2) Ή διενέργεια σαμποτάζ στό λιμάνι τού Πειραιώς, στόν Ναύσταθμο καί σέ άλλα σημεία τής περιοχής. 3) ' Η άπόφραξις τής διώρυγος τοΰ Ισθμού τής Κορίνθου. 4) Ή άμεση επικοινωνία μέ τόν στρατηγό Χρήστο Ζυγούρη, πού έμενε στά "Ανω Λεχώνια Βόλου καί θά αναλάμβανε τήν άρχηγία τών εθνικών αντάρτικών όμάδων. 5) 'Η Ίδρυσις μυστικών βάσεων στά άνατολικά παράλια τής Εύβοιας γιά τήν προσέγγισι συμμαχικών υποβρυχίων καί βενζινοκινήτων σκαφών. * Η έπίτευξις τών παραπάνω στόχων θά ήταν άποφασιστικής σημασίας γιά τόν αγώνα πού διεξαγόταν στήν Αφρική. Οί Γερμανοί είχαν άμεση άνάγκη εφοδίων, ώστε νά άρχίσουν άμέσως τήν έπίθεσί τους εναντίον τών συμμαχικών δυνάμεων, μέ σκοπό βε-

Εις τήν απέναντι σελίδα: Ό ηρωικός άσνρματιστής Κων/νος Ροΰσσος. Τά ραδιογωνιόμετρα τοϋ έχθροΰ ένετόπισαν τό κροσφήγετό τον καί ό Ρονσσος σννελήφθη. 'Επάνω: Ό Αστυφύλακας Κώστας Μπούρας. Ανήκε στόν «Μίδα» καί ήταν καί σύνδεσμος τοϋ Ψαρροϋ. Έκτελέστηκε άπό τούς Γερμανούς γιά τή δρβσι του στην Καισαριανή τήν 19 6 1943. Δεξιά: Ό Θεόδωρος Λιακός. Πλήρωσε καί αύτός μέ τή ζωή του τήν αγάπη του πρός τήν πατρίδα. βαίως τήν κατάληψι τής Αίγύπτου καί τής Μ. Ανατολής. Ή καταστροφή τής γέφυρας των Καρύων θά υποχρέωνε τούς κατακτητάς νά μεταφέρουν τό πολεμικό τους υλικό μέ αύτοκίνητα άπό τόν σταθμό Παλαιοφαρσάλων Θεσσαλίας ως τόν Μπράλο. Αυτό συνεπαγόταν πολλούς κινδύνους καί δυσκολίες. Ή άπόστασις ήταν μεγάλη καί ό δρόμος ακατάλληλος, άλλά τό ορεινό έδαφος προσφερόταν γιά δρασι αντάρτικών ομάδων. "Ας σημειωθή ότι ή μεγάλη γέφυρα τής Παπαδιάς είχε προηγουμένως καταστροφή κατά τήν ΰποχώρησι των βρεταννικών στρατευμάτων. Τό ίδιο προβληματικός, αν όχι αδύνατος, θά ήταν ό εφοδιασμός τών Γερμανών στήν Αφρική, άν έκλεινε ή διώρυγα τοϋ Ισθμού τής Κορίνθου καί γινόταν σαμποτάζ στό λιμάνι τού Πειραιώς. Καί αύτό, γιατί όλες σχεδόν οΐ μεταφορές άπό τήν Ιταλία γίνονταν μέσω τής διώρυγος. Μετά τήν άχρήστευσί της τά γερμανικά καί ιταλικά πλοία θά ήσαν άναγκασμένα νά περιπλέουν τήν Πελοπόννησο καί νά είναι έτσι περισσότερο έκτεθειμένα στίς έπιθέσεις τών συμμαχικών υποβρυχίων. Αύτά σάν πρόλογος γιά τήν αρχή καί τήν άποστολή τοϋ «Μίδας 614», ό ό ποιος σημειωτέον, στήν συνέχεια γιγαντώθηκε μέ τήν ένταξι στίς τάξεις του δεκάδων 'Ελλήνων, μέ άποτέλεσμα νά γίνη μιά άπό τίς σπουδαιότερες, καλά οργανωμένη καί μέ τά άρτιώτερα μέσα όργάνωσις Αντιστάσεως στήν κατεχομένη ' Ελλάδα. Στό σημείωμα αύτό θά άναφερθοϋμε είδικώτερα στήν προσφορά τών τολμηρών Ασυρματιστών τής όμάδος, άπό τούς ο ποίους οί περισσότεροι βρήκαν στό τέλος τραγικό θάνατο. Τά στοιχεία μας συλλέξαμε άπό διάφορες γνωστές καί μή πηγές καί κυρίως άπό τά δημοσιεύματα καί τίς Αφηγήσεις τού ΰπαστυνόμου Σπ. Κώτση, ό όποιος, μετά τόν άδοξο θάνατο τοϋ Τσιγάντε, άνέλαβε τήν άρχηγία τής όργανώσεως. Τό σπουδαιότερο, άν μή μοναδικό, σημείο έπαφής τών Αντάρτικών καί Αντιστασιακών ομάδων τής κατεχομένης ' Ελλάδος μέ τίς συμμαχικές 'Υπηρεσίες τή Μέσης Ανατολής ήταν ό Ασύρματος. Μέ τρεις Ασυρμάτους Αγγλικής κατασκευής, μικροΰ όγκου, άλλά μεγάλης έμβέλειας, συσκευασμένους σέ ειδική βαλίτσα, είχε έφοδιασθή ό «Μίδας 614». Τούς Ασυρμάτους αύτούς χειρίζονταν οί "Ελληνες άσυρματισταί Κωνσταντίνος Ροΰσσος, Θεόδωρος Λιάκος, Ματθαίος Ανδρόνικος καί Ιωάννης Μωραΐτης. Τό ενδιαφέρον είναι, ότι γιά τήν μεταβίβασι τών τηλεγραφημάτων χρησιμοποιήθηκε τελειότατο κρυπτογραφικό σύστημα. Οί είδικές υπηρεσίες τοϋ έχθροϋ δέν κατόρθωσαν ως τό τέλος τοϋ πολέμου νά τό άνακαλύψουν. Μέ τούς Ασυρμάτους αύτούς μεταβιβάζονταν είδικώτερα στό στρατηγείο τής Μ. Ανατολής πληροφορίες σχετικές μέ τίς κινήσεις τών στρατευμάτων Κατοχής καί κυρίως μέ τόν εφοδιασμό τών δυνάμεων τοϋ Αξονος, πού βρίσκονταν στήν Βόρειο Αφρική. Τόση ήταν ή θραϋσις πού έκαναν οί τρεις άσύρματοι τοϋ «Μίδα», ώστε πολύ λίγα γερμανικά καράβια έφθαναν στήν Αφρική, έφόσον τά συμμαχικά υποβρύχια ειδοποιούνταν σχετικώς καί γνώριζαν μέ λεπτομέρειες τόν Ακριβή χρόνο άναχωρήσεως, τήν δύναμι καί τόν προορισμό τών εχθρικών νηοπομπών. Οί Γερμανοί σκέφθηκαν νά Αντικαταστήσουν τά μεγάλα μεταγωγικά κα- 253

«ΜΙΔΑΣ 614» ράβια μέ μικρά άπό μπετόν άρμέ, πού λόγφ τοΰ μικρού όγκου τους ήταν δύσκολος στόχος γιά τά πυροβόλα καί τίς τορπίλλες τών υποβρυχίων. Χρησιμοποιήθηκαν μερικά άπό αύτά, άλλά τό σχέδιο τελικά έγκαταλείφθηκε επειδή τά «τσιμεντοκάραβα» άνέπτυσσαν λόγω τοΰ μεγάλου βάρους τους μικρή ταχύτητα, άλλά καί επειδή ή κατανάλωσις καυσίμων ήταν υπερβολική. Α πέμενε ή μετάκλησις άπό τήν Γερμανία ειδικευμένου προσωπικού μέ τελειότατα μηχανήματα. Σέ αύτά περιλαμβάνονταν ραδιογωνιόμετρα, πού είχαν τήν ικανότητα νά έντοπίζουν τόν άσύρματο σέ άκτΐνα 500 μέτρων. Τά πράγματα άρχισαν νά γίνονται δύσκολα γιά τούς άσυρματιστές τού «Μίδα». Ά πό τόν Μάιο τού 1943 πήραν τά σχετικά προφυλακτικά μέτρα. Σέ αύτά κυρίως περιλαμβάνονταν ή σύντομη λειτουργία άσυρμάτου (όχι παραπάνω άπό τρία λεπτά), ή άλλαγή μήκους κύματος καί ωρών μεταδόσεως, ή έπιτήρησις τού σπιτιού, όπου εργαζόταν ό άσύρματος, άπό δύο μεταμφιεσμένους έργάτες, μικροπωλητάς κ.λπ. καί ή μετάδοσις τηλεγραφημάτων μία καί μόνο φορά άπό τό ίδιο σημείο. Άλλά εκτός άπό τά ραδιογωνιόμετρα, σοβαρό επίσης πρόβλημα ήταν ή μεταφορά των άσυρμάτων άπό σπίτι σέ σπίτι, έπειδή οί Γερμανοί έκαναν συχνούς καί εξονυχιστικούς έλέγχους σέ κάθε μεταφερόμενο άντικείμενο. Τό πρόβλημα λύθηκε μέ τήν συνδρομή τοΰ τότε Αστυνομικού Διευθυντού τής Αστυνομίας Πόλεων Αγγέλου Έ - βερτ, πού ήταν μυημένος στήν όργάνωσι. Ό "Εβερτ διέθετε τά υπηρεσιακά 254 αύτοκίνητα. Μέ οδηγούς έμπιστους άστυφύλακες, μετέφεραν τά πολύτιμα μηχανήματα άπό τήν μιά άκρη τής Αθήνας στήν άλλη. Ή θέσις τών ασυρματιστών τοΰ «Μίδα» έγινε καί πάλι δύσκολη, μετά τήν άπομάκρυνσι τοΰ "Εβερτ άπό τήν θέσι του τόν Απρίλιο τοΰ 1943. Τό κενό άναπληρώθηκε άπό τούς Αστυνομικούς Διευθυντάς Τσαγκλή καί Παπαδημητρίου, πού διέθεταν, όπως καί προηγουμένως τά άστυνομικά αύτοκίνητα γιά τήν μεταφορά τών άσυρμάτων καί τών πρακτόρων τής όργανώσεως. Γενικά, γιά τήν μετάδοσι τών σημάτων του ό «Μίδας 614» χρησιμοποίησε περισσότερα άπό 50 σπίτια καί καταστήματα, τήν Ιατροδικαστική 'Υπηρεσία Αθηνών, τό έπί τής όδού Γ Σεπτεμβρίου άστυνομικό οίκημα κ.ά. Τό σύστημα κρυπτογραφήσεως τών τηλεγραφημάτων, πού κατά τούς δύο πρώτους μήνες τής δράσεώς της, χρησιμοποίησε ή ομάδα Τσιγάντε, ήταν ή μετατροπή τών γραμμάτων σέ άριθμούς. Σύστημα εύκολο, άλλά υπήρχε μεγάλος κίνδυνος νά άποκρυπτογραφηθή άπό τούς Γερμανούς. "Ετσι, άποφασίσθηκε ή χρησιμοποίησις τού συστήματος τοΰ διπλού ή τριπλού μετασχηματισμού τών γραμμάτων, πού ή ταν τελείως αδύνατο νά άποκρυπτογραφηθή. Είπαμε παραπάνω, ότι ή λειτουργία ένός άσυρμάτου κάτω άπό τήν μύτη τών "Ες "Ες, τής Γκεστάπο καί τού Κομάντο Πιάτσα ήταν πράγματι ένα επικίνδυνο παιχνίδι μέ τόν θάνατο. Ό συλλαμβανόμενος, έπειτα άπό φρικτά μαρτύρια τουφεκιζόταν. Γι αύτό άπό τήν πρώτη στιγμή πού ή ομάδα έφθασε στήν Ελλάδα, ό Τσιγάντες προσπάθησε νά συνδεθή μέ έμπιστα πρόσωπα, πού θά τόν βοηθούσαν στήν άπόκρυψι τών άσυρμάτων καί τών χειριστών τους. "Ενας άπ αύτούς ήταν ό τότε συνταγματάρχης Βέρρος, μέ τό ψευδώνυμο «Άληθέας». Αύτός έφερε σέ επαφή τόν Τσιγάντε μέ τόν δικηγόρο Μάκη Καλκανδή, στό σπίτι τοΰ όποιου ό πρώτος πραγματοποιούσε άργότερα πολλές επαφές μέ τούς συνεργάτες του. Ό Καλκανδής διηύθηνε τότε μιά μυστική όργάνωσι καί έξέδιδε τήν έφημερίδα «Μάχη» συνεργαζόμενος στενά μέ τόν άστυνόμο Εύστάθιο Μπαργάνη καί τούς άστυνομικούς Γ ουνελα, Καλογερόπούλο, Κοκορό καί άλλους. Ό Γουνελας, μέ πρότασι τού ύπαστυνόμου Παρίση, δέχθηκε νά έγκατασταθή ό πρώτος άσύρματος τού «Μίδα» στό σπίτι τών άδελφών του, στήν όδό Πειραιώς 167. Τόν άσύρματο αύτό χειριζόταν ό άσυρματιστής Θεόδωρος Λιάκος. "Ολα πήγαιναν καλά ώς τίς 18 Μαρτίου 1943. Εκείνο τό πρωί τά ραδιογωνιόμετρα τών Γερμανών, καί ίσως άτυχεΐς συμπτώσεις ή άμέλεια περί τά μέτρα άσφαλείας, οδήγησαν τήν Γκεστάπο στό σπίτι τής όδού Πειραιώς, όπου ό νεαρός Λιάκος μεταβίβαζε μέ τόν άσύρματο του μηνύματα στήν Μ. Ανατολή. «Ήταν ή ώρα 9», θυμούνται οί άδελφοί Γουνελδ, «όταν ό Λιάκος είχε τελειώσει τήν έκπομπή καί ετοιμαζόμαστε νά πάμε στήν δουλειά μας. Τήν στιγμή εκείνη άκούμε φρεναρίσματα αύτοκινήτων έξω άπό τό σπίτι. Γερμανοί μέ στολή καί μέ πολιτικά κατέβαιναν γρήγορα - γρήγορα. Μπήκαν μέ τά πιστόλια στά χέρια μέσα στό σπίτι καί άφού μάς άπομόνωσαν σέ ένα δωμάτιο, άρχισαν τήν έρευνα. Βρήκαν τόν άσύρματο καί όλους μαζί μάς μετέφεραν στήν όδό Γ'

Σεπτεμβρίου. Εκεί, δπως ήταν φυσικό, άρχισε ή άνάκρισις. 'Ο Λιακός, παρά τήν νεαρή του ήλικία (ήταν μόλις 20 ετών), καί παρά τά άνήκουστα βασανιστήρια, στά όποια υπεβλήθη επί δύο περίπου μήνες, κράτησε τό στόμα του κλειστό». Στούς άνακριτάς του άπάντησε, κατά μαρτυρία τών άδελφών Γουνελά: «Είμαι στρατιώτης, όπως καί σείς. Σείς πολεμάτε μέ τά όπλα, εγώ πολεμώ μέ τόν άσύρματό μου. "Εστελνα κρυπτογραφημένα τηλεγραφήματα, τά όποια μοΰ έδινε ό αρχηγός μου. Ποιό ήταν τό περιεχόμενό τους δεν γνωρίζω, όπως δέν γνωρίζω τό πραγματικό όνομα τοΰ αρχηγού μου». Ό Διάκος καί οί άδελφοί Γουνελά παραπέμφθηκαν νά δικαστούν στό γερμανικό στρατοδικείο πού συνεδρίαζε στίς φυλακές Αβέρωφ. ' Η δίκη έγινε στίς 10 Μάΐου 1942. Τό στρατοδικείο καταδίκασε σέ θάνατο τόν ήρωϊκό άσυρματιστή Λιάκο, έρήμην σέ θάνατο τόν άστυνομικό Ιωάννη Γουνελά καί σέ ισόβια τούς δύο άδελφούς του. 'Ο Λιάκος καί ένας άλλος άσυρματιστής τοΰ «Μίδα», ό Μάριος Δανιηλίδης, έκτελέσθηκαν ό πρώτος στίς 20 5 43 καί ό δεύτερος μιά ήμέρα νωρίτερα. Μετά τήν σύλληψι τού Διάκου καί τού Δανιηλίδη, άρχισε νά λειτουργή ό τρίτος άσύρματος τού «Μίδα», πού ήταν κρυμμένος στό σπίτι τής ' Ελένης Γιαννακέα, έπί τής οδού Δωδεκανήσου, 15, στήν Νέα Σμύρνη. Χειριστής του ήταν ό Κωνσταντίνος Ροΰσσος, ό όποιος μετέδωσε πολλά καί σπουδαία μηνύματα στήν Μ. Ανατολή. Αλλά καί αυτού τού ήρωϊκοΰ νέου τό τέλος, πού σημειωτέον έπασχε άπό φυματίωσι, δέν ήταν καλύτερο άπό εκείνο τού Διάκου. Στήν προσπάθειά του νά ένημερώνη τακτικά καί πλήρως τό συμμαχικό στρατηγείο, μετέδιδε μακροσκελή τηλεγραφήματα, πράγμα άνεπίτρεπτο άπό τούς κανόνες συνωμοτικότητος, πού πρέπει νά τηρούνται σέ τέτοιες περιπτώσεις. Τό μοιραίο ήλθε ένα πρωινό τοΰ Μαρτίου τοΰ 1943. Ή ταν ή τελευταία ήμέρα αυτού τοΰ μηνός, ώρα 5.15'. Ό Ροΰσσος έβγαλε τόν άσύρματό άπό τήν κρύπτη, τόν έγκατέστησε στό δωμάτιό του καί άφού πέτυχε επαφή μέ τήν Μ. Α νατολή, άρχισε νά διαβιβάζη τά σήματα, πού τού είχε φέρει πρωί - πρωί ό άλλος άσυρματιστής τής όμάδος, ό Ανδρόνικος Ματθαίος. Λίγο άργότερα, οί ειδικές ομάδες τοΰ έχθροΰ, μέ τά τελειότατα γιά τήν εποχή ραδιογωνιόμετρα, ένετόπισαν τό σπίτι. Μέ τά όπλα στά χέρια όρμησαν μέσα. Ό Ροΰσσος, παλληκάρι άληθινό τούς αντιμετώπισε μέ τό πιστόλι του. "Ενας Γερμανός τραυματίσθηκε σοβαρά. Ή Γκεστάπο συνέλαβε έν συνεχεία όλα τά μέλη τής οικογένειας Γιαννακέα. Τούς γονείς έστειλε ώς ομήρους στήν Γερμανίαν, ένώ τά δυό κορίτσια οδηγήθηκαν στίς φυλακές. Αλλά τό δράμα τής όδοΰ Δωδεκανήσου είχε καί τήν συνέχειά του. Μετά τόν θάνατο τού Ρούσσου καί τήν μυστική μεταφορά καί φυλάκισι τής οικογένειας Γιαννακέα, στό σπίτι έγκαταστάθηκαν Γερμανοί, μέ προφανή σκοπό νά συλλάβουν όποιον πήγαινε εκεί καί έν συνεχεία νά εντοπίσουν καί τά άλλα μέλη τοΰ «Μίδα». Ό κλήρος έλαχε στόν άσυρματιστή Ανδρόνικο Ματθαίο. Στίς 9 τό πρωί τής επομένης πήγε στήν Ν. Σμύρνη νά άντικαταστήση τόν Ροΰσσο. Ανύποπτος γιά τό ότι συνέβαινε, συνελήφθη καί ο δηγήθηκε στήν άρχή σέ ένα παράρτημα τής Γκεστάπο στόν Πειραιά καί έν συνεχεία στά κεντρικά γραφεία - κολαστήρια τής όδοΰ Μέρλιν.' Ο Ανδρόνικος υπεβλήθη σέ άφάνταστα βασανιστήρια, γιά νά άποκαλύψη τόν άρχηγό καί τά μέλη τής όργανώσεως, στήν όποια αποδείχθηκε ότι μετείχε, έφ όσον στίς τσέπες του βρέθηκαν τηλεγραφήματα, πού θά μεταβιβάζονταν στίς συμμαχικές υπηρεσίες. Σαράντα ολόκληρες ήμέρες κράτησε τό μαρτύριο τοΰ Μυκονιάτη άσυρματιστοΰ, χωρίς οί Γερμανοί νά μπορέσουν νά τοΰ πάρουν ούτε λέξι. "Ετσι άποφάσισαν νά τόν παραπέμψουν στό στρατοδικείο. Ή δίκη άρχισε στίς 13 5 43 μέ τήν κατηγορία τής κατα- «ΜΙΔΑΣ 614» Είς τήν άπέναντι σελίδα έπάνω Αριστερά: Ό Ιωάννης Μωραΐτης, ένας Ασυρματιστής τού «Μίδα». Δεξιά: Ό επίσης Ασυρματιστής Ματθαίος Ανδρόνικος. Κάτω: Ό Αρχηγός τοΰ «Μίδα» ταγματάρχης Τσιγάντες. Βρήκε ηρωικό θάνατο, έπειτα άπό προδοσία καί μπλόκο τών Ιταλών στό σπίτι όπου κρυβόταν. Εις αυτήν τήν σελίδα έπάνω: "Ενας δρόμος τών Αθηνών κατά τήν κατοχή. Τήν κυκλοφορία ρυθμίζει Γερμανός στρατιώτης. σκοπιάς εις βάρος τών στρατευμάτων Κατοχής. Μέ τήν άπολογία του έξέπληξε άκόμη καί τούς δικαστάς του: «"Οπως διαπιστώσατε», είπε ό Ανδρόνικος, «ήλθα πρό εξαμήνου άπό τήν Μ. Ανατολή. "Ολο αυτό τό διάστημα προσπάθησα μέ φανατισμό νά σάς κάνω όσο μπορούσα περισσότερο κακό καί μεγαλύτερες ζημιές. Είμαι υπερήφανος γι αυτό καί δέν μετανοώ. Λυπάμαι μόνο πού δέν μπορώ νά συνεχίσω τό έργο μου». ΐό ίό ιο άνόρυπρεπής ήταν ή στάσις τού νεαρού άσυρματιστού, όταν είδε τόν πατέρα του νά μπαίνη στήν αίθουσα τοΰ Παρνασσού, όπου συνεδρίαζε τό στρατοδικείο. «Πατέρα», είπε ό Ματθαίος, «ήθελα νά σ έβλεπα νά μπαίνης μέ τό μέτωπο ψηλά. Πρέπει νά είσαι υπερήφανος γιά μένα, όπως είμαι καί έγώ γιά ό,τι έκανα γιά τήν πατρίδα. Θά έλθη μιά ήμέρα, πού θά είσαι υπερήφανος γιά μένα». Τό γερμανικό στρατοδικείο, μέ πρόεδρο τόν συνταγματάρχη Ράντκε, μετά άπό σύντομη διαδικασία επέβαλε στόν Ανδρόνικο τήν έσχάτη τών ποι- 255

«ΜΙΔΑΣ 614» Δεκάδες αστυνομικοί είχαν ένταχθή στίς ομάδες άνηστάσεως νών. Ό μελλοθάνατος ήρωϊκός νέος, μεταφέρθηκε καί πάλι στίς φυλακές Άβέρωφ. Δυό ημέρες άργότερα καί ένώ δέν είχε άκόμη ξημερώσει, άνοιξε τό κελλί τοϋ Ματθαίου καί μαζί μέ τήν άπαίσια σιλουέττα τοΰ Γερμανού σκοπού, φάνηκε καί ό ιερέας τής 'Αγίας Τριάδος Αμπελοκήπων, Αλέξανδρος Σεφεριάδης. Μέ σεβασμό ό Ανδρόνικος μετάλαβε τών Αχράντων Μυστηρίων καί έγραψε μιά έπιστολή γιά τούς γονείς του, στην οποία, παρακαλοΰσε νά μεταφέρουν τά όστα του στην ά- γαπημένη του Μύκονο. Στό καμιόνι, πού θά τούς οδηγούσε στό Σκοπευτήριο Καισαριανής, είδε, ανάμεσα στούς άλλους ομήρους, καί τόν Λιάκο. Είχαν έλθει μαζί άπό τήν Μ. Ανατολή, μέ τήν άπόφασι νά πολεμήσουν γιά μιά ελεύθερη πατρίδα. Είχε ξημερώσει στό πένθιμο τοπίο τής Καισαριανής, όταν κροτάλισαν τά πολυβόλα τοΰ εκτελεστικού άποσπάσματος. Λίγο πρίν πέσουν, βροντοφώνησαν στούς δημίους τους: «Ζήτω ή Ελλάς». Τά νεανικά κορμιά παρέλαβε τό ειδικό συνεργείο τοΰ Δήμου Αθηναίων, πού είχε συστήσει ό Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός, καί τά ενταφίασε στό Νεκροταφείο Κοκκινιάς. Τήν έπομένη, εορτή τού Αγίου Κωνσταντίνου, ό τραγικός πατέρας τοΰ Άδρόνικου πήγε στό νεκροταφείο, προσπαθώντας νά άφαιρέση μέ τά χέρια του τό χώμα τού τάφου, γιά νά δή γιά τελευταία φορά τό παιδί του. Μετά τήν άπελευθέρωσι, τό πολεμικό «Δήλος» μετέφερε τά όστά τοΰ Ματθαίου στήν Μύκονο, όπως ήταν ή τελευταία του επιθυμία. Πολύτιμος γιά τόν «Μίδα» ασυρματιστής ήταν καί ό Γεράσιμος Καμίλος, "Ελληνας άπό τήν Αίγυπτο, είκοσι μόλις χρόνων. Τού είχε άνατεθή ό χειρισμός τού άσυρμάτου τής όργανώσεως άπό τόν ΰπαστυνόμο Σπ. Κώτση, ό όποιος, μετά τόν θάνατο τού Τσιγάντε, άνέλαβε τήν άρχηγία τοΰ «Μίδα». Ό Καμίλος ήταν Ικανότατος χειριστής. Κατόρθωνε μέσα σέ δυό λεπτά τής ώρας νά διαβιβάζη καί νά δέχεται ογκώδη τηλεγραφήματα, πράγμα έξαιρετικά σημαντικό, γιατί έτσι ήταν δύσκολος ό εντοπισμός τών α συρμάτων άπό τά εχθρικά ραδιογωνιόμετρα. Επειδή τά πλήγματα πού δέχθηκε ή όργάνωσις στό θέμα τών άσυρμάτων ήσαν απανωτά, ό Κώτσης νοίκιασε άρκετά δωμάτια, ώστε ή έναλλαγή νά είναι συχνή. Κατασκευάσθηκαν ειδικές κρύπτες καί, τό σπουδαιότερο, οργανώθηκε ή ομάδα περιφρουρήσεως τού άσυρμάτου, μέ έπικεφαλής τόν Σωτήριο Τσαγκλή ή «Στρατηγό» καί τόν τμηματάρχη τής Αγροτικής Τράπεζας Γεώργιο Κατσιμήτρο. Αλλά ότι δέν κατάφεραν τά ραδιογωνιόμετρα τών Γερμανών, τό κατάφερε ή άγάπη τοΰ Καμίλο γιά μιά γυναίκα καί περισσότερο κάποια άτυχή ς σύμπτωσις. Ή άγάπη αυτή τόν οδήγησε στό σπίτι έπί τής όδοΰ Λιοσίων 251. Εκεί έμενε ό Δημ. Μόνος, στέλεχος τής άντιστάσεως άπό τά πιό τολμηρά. Αποστολή τού Μόνου ήταν οί δολιοφθορές σέ βάρος τού εχθρού καί ή παρακολούθησις τών ραδιοφωνικών εκπομπών τών Συμμάχων. Τίς σπουδαιότερες είδήσεις δημοσίευε στήν έφημερίδα υπό τόν τίτλο RAF, τήν όποια διένεμε μυστικά στήν Αθήνα. Τήν δράσι τοΰ Μόνου είχε μυρισθή ή Γκεστάπο, πού άνέθεσε τήν έξουδετέρωσί του στόν άνθυπολοχαγό Κάρλ Μπέτμαν. Ή παρακολούθησις οδήγησε τήν γερμανική άστυνομία στό σπίτι τού Μόνου. Τό πρωί τής 6 8 1943 ό Μπέτμαν, συνοδευόμενος άπό τόν διερμηνέα Γεώργιο Οίκονομίδη, σλαβικής καταγωγής, κύκλωσε τό σπίτι τής οδού Λιοσίων. Μέσα ήταν άπό τήν προηγουμένη ήμέρα καί ό Καμίλος. Είχε μεταφέρει έκεΐ καί τόν άσύρματο μέ σκοπό νά μεταβιβάση μηνύματά του στήν Μέση Ανατολή. ' Η άνακάλυψις φύλλων τής RAF οδήγησε σέ λεπτομερέστερη έρευνα τούς Γερμανούς. "Ετσι άνακαλύφθηκαν ή κρύπτη καί ό άσύρματος κάτω άπό τόν νιπτήρα. Ό Καμίλος, ό Μόνος καί ή άδελφή του μεταφέρθηκαν στό έπί τής οδού Άβέρωφ ξενοδοχεΐον «Κοραής», όπου στεγαζόταν ένα παράρτημα τής Γκεστάπο. Ακολούθησαν άνακρίσεις καί βασανιστήρια. ' Ο Μόνος έκτελέσθηκε καί ό Καμίλος κατόρθωσε νά δραπετεύση. "Ενας άσύρματος καί μερικά άκόμη υλικά έγιναν ή αιτία τής συλλήψεως καί τής έκτελέσεως ένός άκόμη γενναίου παληκαριού, τοΰ άστυνομικοΰ Κων. Μπούρα. Στά ίχνη του δυστυχώς οδηγήθηκαν οί Γερμανοί μέ τήν συνδρομή *Ελλήνων προδοτών. *Ο Μπούρας, άπό τόν Μελιγαλδ Μεσσηνίας, εκτός άπό τίς υπηρεσίες πού πρόσφερε στόν «Μίδα», ήταν καί σύνδεσμος τοΰ Ψαρρού, ό όποιος τότε οργάνωνε άνταρτικές ομάδες στήν Παρνασσίδα. Τίς πολύτιμες υπηρεσίες τού Μπούρα στήν έθνική ύπόθεσι ήλθε, όπως είπαμε, νά διακόψη ένας προδότης, έμμισθος πράκτορας τής G.F.P. καί μέλος τής φιλογερμανικής όργανώσεως Ο.Ε. Δ.Ε., ό Κωνσταντίνος Βασσατής. «Είς τούτον», άναφέρει ό κ. Κώτσης, «άνέθεσε ή G.F.P. τήν έξιχνίασιν τών είς βάρος τών κατακτητών κατασκοπευτικών ενεργειών. Ό Βασσατής έβοηθεΐτο άπό τούς επίσης πράκτορες τών Γερμανών Θωμά Αποστολίδη καί Η- λία Καρατζα, ναυτικό άπό τήν Καλαμάτα». Ο Βασσατής δέν άργησε νά έντοπίση τόν Μπούρα καί νά τόν θέση ύπό συνεχή παρακολούθησιν. Τό μοιραίο έφθασε στίς 29 Απριλίου τού 1943. Ό Μπούρας πήγαινε νά συναντήση μερικούς άπό τούς έπιτελεΐς τού Ψαρρού πού βρίσκονταν στήν Αθήνα. *Η συνάντησις έγινε σέ ένα καφενείο τής οδού Καρόλου, κοντά στό θέατρο Σαμαρτζή. Ό Βασσατής τηλεφώνησε στήν G. F.P., πού συνέλαβε, εκτός άπό τόν Μπούρα, τόν Δημ. Γεωργαντά, συνταγματάρχη μηχανικού, τό Γ. Φαμελίτη, τόν λοχαγό Ή λία Άθανασιάδη καί τούς Ν. Καίσαρη, Σ. Πανούση καί Γ. Σέββα. Τό άτύχημα ήταν ότι ό Μπούρας έφερε μαζί του μερικά σημειώματα μέ όδηγίες τού Ψαρρού, τά όποια δέν πρόφτασε νά καταστρέψη. Αλλά ό προδότης ενημέρωσε συμπληρωματικά τούς κατακτητάς καί γιά τό σπίτι τοΰ Μπούρα, στό όποιο βρέθηκαν ένας άσύρματος, όπλα καί πολεμοφόδια, στρατιωτικές στολές κ.ά. Τό υλικό αύτό είχε σταλή μέ ΰποβρύχιο άπό τήν Μ. Ανατολή στήν βάσι υποβρυχίων πού είχε ιδρύσει ό Φ. Μανωλόπουλος στά άνατολικά παράλια τής Εύβοιας. Από έκεΐ μεταφέρθηκε στόν Πειραιά μερίμνη τού Μητροπολίτη Καρυστίας Παντελεήμονος καί έν συνεχείςι στό σπίτι τού Μπούρα άπό τόν ίδιο καί τόν άλλοτε άστυνομικό Τζαβέλλα καί μέ τήν χρησιμοποίησι τοΰ υπηρεσιακού αυτοκινήτου τού Διευθυντοΰ τής Αστυνομίας Αγγέλου "Εβερτ. Μετά τήν σύλληψί του, ό Μπούρας κατόρθωσε νά πείση τούς άνακριτάς του ότι οί υπόλοιποι συλληφθέντες δέν είχαν Ι δέα γιά τά όπλα καί ότι αυτός ήταν ό μόνος υπεύθυνος. "Ετσι οί ύπόλοιποι άφέθηκαν ελεύθεροι λίγο άργότερα 256

χωρίς νά παραπεμφθοΰν σέ δίκη. Ό Μπούρας βασανίσθηκε 45 όλόκληρες ήμερες μέ ιόν πιό σκληρό καί απάνθρωπο τρόπο, χωρίς όμως νά χάση τήν ψυχραιμία του καί χωρίς νά άποκαλύψη τό παραμικρό στούς δημίους του. "Οταν οί Γερμανοί άπελπίσθηκαν πώς θά τοΰ έπαιρναν τήν πιό άσήμαντη έστω πληροφορία, τόν παρέπεμψαν στό έκτακτο στρατοδικείο. ' Ο ήρωϊκός άγωνιστής καταδικάσθηκε δίς εις θάνατον καί έκτελέσθηκε στην Καισαριανή στίς 19 6 43.' Η άνδροπρεπής στάσις του εντυπώσιασε άκόμη καί τούς δημίους του, όπως άκριβώς συνέβη μέ τόσους καί τόσους γενναίους πατριώτες. Τό χρονικό τής έ- κτελέσεως τοΰ Μπούρα περιγράφει στήν άναφορά του πρός τόν Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό, ό έφημέριος τοΰ ' Οσίου Μελετίου, αΐδεσιμώτατος Κωνσταντίνος Γρηγορόπουλος. Γράφει μεταξύ άλλων: «Τάς άπογευματινάς ώρας τής 18 6 43, κατόπιν διαταγής τής Αρχιεπισκοπής Αθηνών, μετέβην είς τάς φυλακάς Άβέρωφ, ινα τάς πρωινός ώρας τής επομένης έξομολογήσω καί μεταλάβω "Ελληνας πατριώτας, τούς όποιους θά έξετέλουν οί Γερμανοί τήν έπομένην. Πρίν καλά - καλά ξημερώση ή 19η Ιουνίου, μέ παρέλαβον ένοπλοι Γερμανοί, οί όποιοι μέ ώδήγησαν είς τά άνήλια καί άνθυγιεινά κελλία, όπου πρέβην εις τήν έξομολόγησιν τεσάρων άτόμων, πού θά έξετελοΰντο ολίγον βραδύτερον, είς τό Σκοπευτή ριον τής Καισαριανής. Μεταξύ τούτων συμπεριλαμβάνετο καί ένα παλληκάρι, πού άπέσπασε, μέ τήν έπιδειχθεΐσαν στάσιν του, τόν θαυμασμόν, τόσον τών 'Ελλήνων, όσον καί τών Γερμανών πού παρευρίσκοντο είς τόν περίβολον τών φυλακών. Ηταν ό Κώστας Μπούρας, πού τόν είχαν οί Γερμανοί, άκόμη καί μέσα στό κελλί του, μέ άλυσοδεμένα τά χέρια, φοβούμενοι μήν άποδράση. Άφοΰ μετέλαβε, χωρίς νά δυνηθή νά όλοκληρώση τήν έξομολόγησιν καί μοΰ έμπιστευθή τάς τελευταίας του επιθυμίας (μέ διέταξαν οί Γερμανοί νά 'διαθέσω μόνον 5' λεπτά τής ώρας) τόν παρέλαβαν καί τόν ώδήγησαν είς ένα μεγάλο φορτηγό αυτοκίνητο.» Ό Κώστας, σάν πραγματικό παλληκάρι πού ήταν, δεμένος μέ τά σίδερα στά χέρια, μέ σταθερό καί άκλόνητο βήμα, όπως προχωρούσε πρός τήν κατεύθυνσιν τοΰ αύτοκινήτου μέ χαμόγελο, υπερηφάνεια καί άνδρισμό, άπεχαιρέτησε τούς πάντας καί τάς άρκετάς έκατοντάδας φυλακισμένων, οί όποιοι έκ τοΰ θορύβου είχαν ξυπνήσει καί παρηκολούθουν μέσα άπό τά κάγκελλα τών κελλιών τό δράμα τών μελλοθανάτων, τραγουδώντας τόν Εθνικό "Υμνο καί άλλα θούρια, μέ ένα άλμα άνέβηκε στό αύτοκίνητο. Είς τά 5.30' άκριβώς, τό αύτοκίνητον μέ τήν κουστωδίαν του διέσχισεν τούς δρόμους τής περιοχής Αμπελοκήπων μέ ίλιγγιώδη ταχύτητα καί σέ λίγο έφθασε είς τόν περίβολον τοΰ Σκοπευτηρίου Καισαριανής. Κατά τήν διαδρομήν ό Μπούρας δέν έπαυσε ούδ έπί στιγμήν νά τονώνη τό ήθικόν τών λοιπών μελλοθανάτων καί νά τραγουδά διάφορα πατριωτικά τραγούδια καί θούρια, παρασύροντας καί αύτούς είς τό τραγούδι, μέ άποτέλεσμα νά έξαγριώση τόν έπί κεφαλής Γερμανό άξιωματικόν καί νά διατάξη νά τόν κτυπήσουν διά νά σταματήση. Τήν 6ην άκριβώς ώραν, ό έπικεφαλής τοΰ άποσπάσματος μέ ένα άνθυπασπιστή καί ένα άξιωματικό τοΰ Δικαστικού, μέ διέταξαν νά τούς άκολουθήσω. Είσήλθομεν έντός τοΰ Σκοπευτηρίου. Εΰθύς άμέσως παρέλαβον τούς Παπαγιάννην καί Ντεγιάννην, τούς έδεσαν έπί πασσάλων καί άφοΰ τούς άπήγγειλε τήν καταδίκην των ό δικαστικός, τούς έξετέλεσαν. Ήκολούθησεν ή έκτέλεσις τοΰ Βαρόπουλου καί άκολούθως τοΰ ήρωος Κ. Μπούρα. Ή έκτέλεσις τοΰ Μπούρα παρουσίασε ένα άνατριχιαστικό θέαμα τό όποιον ούδέποτε θά σβήση άπό τήν μνήμην μου. «ΜΙΔΑΣ 614»»Μετά τήν άπαγγελίαν τής είς θάνατον καταδίκης του, τοΰ άφήρεσαν τίς χειροπέδες, οί όποιες έπί 50 ήμέρας τοΰ είχαν καταπληγώσει τά χέρια, τόν ώδήγησαν είς τόν πάσσαλον καί έπί τρεις φοράς έπεχείρησαν νά τοΰ καλύψουν τούς οφθαλμούς, άλλά έστάθη άδύνατον. Τότε, ό έπί κεφαλής τοΰ άποσπάσματος διέταξε καί τόν έδεσαν έπί πασσάλου, σάν τόν Χριστό καί έτσι δεμένος παρέδωσε τό πνεύμα. Τοιαύτη ήτο ή λύσσα τών έξηγριωμένων Γερμανών, πού έκ τών υπεραρίθμων ριφθεισών βολών διά τών οπλοπολυβόλων, άπεκόπη ό πάσσαλος είς δύο τεμάχια». «Μετά τήν έκτέλεσιν τοΰ Μπούρα, έπηκολούθησαν άνά δύο οί έκτελέσεις τών Βενιζέλου, Κιτσοπούλου, Δημητροπούλου καί Γκούτη. Παρηκολούθησα, Μακαριώτατε, μέ βαθυτάτην λύπην, άλλά καί ύπερεκχειλισμένην άγανάκτησιν, τό άποτρόπαιον αύτό έγκλημα τών βαρβάρων κατακτητών καί έθαύμασα τόν πατριωτισμόν, τό θάρρος καί τήν ψυχραιμίαν τών έθνομαρτύρων Χριστιανών, πού έδωσαν τήν ψυχήν των υπέρ τής Ελευθερίας τής Πατρίδος μας». Αύτή ήταν ή «μικρή ιστορία» τών άσυρματιστών τοΰ «Μίδας 614». Μιά ιστορία πού γράφηκε στήν σκλαβωμένη έλληνική πρωτεύουσα κάτω άπό τήν μύτη τοΰ κατακτητοΰ. Είναι μιά ιστορία πού έγραψαν έλάχιστοι άπλοι άνθρωποι, οί όποιοι όμως, υπηρετώντας Ιδέες, ξεπέρασαν τά άνθρώπινα μέτρα. 257

ΥΠΟ ΤΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΥ κ. I. Δ. ΠΑΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Μ Μ Η Μ Β Β Μ Β η Μ «"Α ψ ες ά ρ τ ι ο ΰ τω γά ρ π ρ έπ ο ν έσ τ ίν ή μ ΐν π λ η ρ ώ σ ω π ά σ α ν δ ικ α ιο σύνην». Ιη σ ο ύ ς Δ ιά τή ς ρ ή σ εω ς τα ύτης το ύ Γ λ υ - κ υτά το υ Υ ιού τή ς Π α ρ θ ένου, έξα ί ρ ετα ι ή μ ε γά λ η ά ξια κ α ί ή σ π ο υ- δα ιό τη ς τής δ ικ α ιο σ ύ νη ς δ ιά τ ό άτομ ο ν κ α ί τή ν κ ο ινω νία ν, π ο ύ μ ό νη ά νυψ ώ νει εις Ισόθεα ΰ ψ η τόν ά νθ ρ ω π ο ν κ α ί δ ια σ φ α λίζει τή ν ευη μ ερία ν κ α ί τή ν π ρ ό ο δ ο ν εις τή ν κ ο ινω νία ν, κ α ί υ π ο γρ α μ μ ίζετα ι τό κ α θ ή κ ο ν π ρ ό ς τόν νόμον, τ ό δ ίκ α ιο ν κ α ί ό α π ό λυτ ο ς σ εβ α σ μ ό ς, διά τή ν ά π ό δ ο σ ιν τής δ ικ α ιο σ ύ νη ς, τής ώ ρ α ιο τέρ α ς λ ε ι τουρ γία ς τή ς ά νθ ρ ω π ό τη το ς τής κ ο ι νής π η γή ς π α σ ώ ν τ ώ ν α ρετώ ν, άπ ά ρ χοντα ς κ α ί π ο λίτα ς, π ο ύ α π ένα ν τ ι τη ς είνα ι «έν ά ξιώ μ α τ ι ίσ ω». Τ ί είνα ι δ μ ω ς δ ικ α ιοσύνη ; Ό Γ ιο ύ μ π ερ τ λ έγει, ά τι δ ικ α ιο σ ύ νη είνα ι ά λήθεια έν ένεργεία. Ό δέ Ιο υ σ τινια νό ς «σ τα θ ερ ά κ α ί σ υ νεχ ή ς θ έλη σ ις ν ά π ο δ ίδ η εις έκ α σ τ ο ν τό π ρ ο σ ή - κ ο ν». Α λ λ ο ι δέ, είπ ο ν σ χ ετ ικ ώ ς ά λλα. Π λ η ρ έσ τ ερ ο ν δ μ ω ς κ α ί έκ φ ρ α σ τι- 258 κ ώ τ ερ ο ν ο ρ ισ μ ό ν μ ά ς δ ίδ ει ή σ υ μ β ο λ ικ ή της π α ρά σ τα σ ις, π ο ύ εις τό ένα της χ έ ρ ι κ ρ α τ ε ί τήν π λ ά σ τ ιγ γ α μ έ τήν ο π ο ία ν σ τα θ μ ίζ ει τό δ ίκ α ιο ν κ α ί εις τ ό ά λ λ ο κ ρ α τ εί ξ ίφ ο ς μ έ τ ό ό π ο ιο ν δ ια φ υλά ττει τ ό δ ίκ α ιο ν κ α ί ε π ιβ ά λ λ ε ι τή ν τιμ ω ρ ία ν. Ό Γ έ ρ ιγ κ ξ ίφ ο ς κ α ί π λ ά σ τ ιγγα, τά θ ε ω ρ ε ί σ τ ο ιχ εία απαρ α ίτη τα τής δ ικ α ιο σ ύ νη ς. «Τ ό ξ ίφ ο ς χ ω ρ ίς π λ ά σ τ ιγγα, λ έ γει είνα ι γυμ νή βία, ή π λ ά σ τ ιγ ξ χ ω ρ ίς τό ξ ίφ ο ς είνα ι ά δυναμία τού δικαίου. Κ α ί τά δύο ξ ίφ ο ς κ α ί π λ ά σ τ ιγ ξ είνα ι α παραίτητα κ α ί σ υ νέχ ο ντα ι μ ετα ξ ύ τω ν. Κ α τ ά σ τ α σ ις δ ικ α ίο υ κ υ ρ ια ρ χ ε ί ε κ ε ί μ ό νο ν, δ π ο υ ή δύνα μ ις, μ έ τήν ο π ο ία ν ή δ ικ α ιο σ ύ νη κ ρ α τ ε ί τό ξίφ ο ς, έξισ ο ΰ τ α ι π ρ ό ς τήν δ εξιό τη τα, μ έ τήν ο π ο ία ν αϋτη χ ω ρ ίζ ετ α ι τή ν π λ ά σ τ ιγ γα». Δ ικ α ιο σ ύ ν η λ ο ιπ ό ν, είνα ι ή μ έ κ ά θ ε τρ ό π ο ν δ ια σ φ ά λ ισ ις κ α ί α π ο νο μ ή το ύ δ ικ α ίο υ κ α ί ή τιμ ω ρ ία τού ά δικου. Δ ίκ α ιο ν δέ τ ό κ α τά ν ό μ ο ν όρθόν, ά δ ικ ο ν τό πα ρά νομ ον. Ή ισ το ρ ία μ α ρτυρ εί, δ τι ή ά μ ο ιβ ή τού κ α λ ο ύ κ α ί ή τιμ ω ρ ία το ύ κ α κ ο ύ ή το ι ή ά π ό δ ο σ ις τής δ ικ α ιοσύνη ς, α π ο τ ε λ ε ί π ρ ω τ α ρ χ ικ ό ν σ τ ο ιχ ε ϊο ν συντη ρ ή σ εω ς κ α ί π ρ ο ό δ ο υ τ ώ ν κ ο ιν ω νιώ ν κ α ί κ ρα τώ ν. Ή δ ικ α ιο σ ύ νη δ η μ ιο υ ρ γ εί τά ς π ρ ο ϋ π ο θ έσ εις διά κ ά θε π ρ ο σ π ά θ εια ν έκ π ο λ ιτ ισ μ ο ΰ κ α ί έθ νικ ή ν επιτυχίαν. Τ ό σ ύ σ τη μ α τού Χ α μ ο υ ρα μ π ή, ή νομ ο θ εσ ία τ ώ ν Φ αραώ, ό Θ εό π νευσ τ ο ς νόμ ο ς το ύ Μ ω ύ σ έω ς υπήρξαν, π ρ ά γμ α τι, τ ό θ ε μ έλ ιο ν ά νεπ τυ γμ ένω ν π ο λ ιτ ισ μ ώ ν. Ή α ύστηρά νομ ο θ εσ ία το ύ Λ υ κ ο ύ ρ γο υ έδ η μ ιο ύρ γη σ ε τή ν ά- ή ττη το ν Σ π ά ρ τ η ν κ α ί ο ί σ ο φ ο ί νό μ ο ι το ύ Σ ό λ ω ν ο ς έθ εσ α ν τά ς β ά σ εις τού μ ο ν α δ ικ ο ύ εις τόν κ ό σ μ ο ν π ο λ ιτ ισ μ ο ύ τού Α θ η να ϊκού. Ή τελειό τη ς τής νο μ ο θ εσ ία ς τού Ιο υ σ τινια νο ύ, Ί σ α ύ ρ ω ν κ α ί Μ α κ ε- δ ό ν ω ν έ ξ η σ φ ά λ ισ ε τή ν α ρ μ ο νικ ή ν τάξ ιν κ α ί είς τά π λ έ ο ν ά π ο μ εμ α κ ρ υ - σ μ ένα θέμ α τα τού ά π ερ ά ντο υ κ ρά το υς κ α ί ά π ετ έλ εσ ε τό ά κ λ ό ν η τ ο ν θ εμ έλ ιο ν τής Β υ ζα ντινή ς δ υνά μ εω ς, τή ς κ ο ιν ω νικ ή ς ειρήνης, κ α ί τού π ερ ιφ ή μ ο υ Β υ ζ α ντινού π ο λ ιτ ισ μ ο ύ. Τ έλ ο ς ή Ρ ώ μ η κ α τ ό ρ θ ω σ ε νά μ ε γα λ ο υ ρ γ ή σ η κ α ί

Αριστερά: Ό 'Αδαμάντιος Κοραής. Δ ιεκήρυξε δτι μόνον ή δικαιοσύνη φέρει τήν ελευθερία, τή δύναμη καί τήν ασφάλεια. Επάνω: «Απονομή», δικαιοσύνης στά χρόνια του Βυζαντίου. Ή διαπόμπευσις τοΰ Πατριάρχου Κων/νου πρό τής καρατομήσεώς του ("Εργο Γ. Ρόόαλαον). νά έπ ιζή σ η εις τήν ισ το ρ ία ν χ ά ρ ις τοΰ νο μ ο θ ετικ ο ύ κ ο λ ο σ σ ο ύ της το ΰ «Ρ ω μ α ϊκ ο ύ Δ ικ α ίο υ». Δ ικ α ίω ς, ό Σ ο λ ο μ ώ ν δ ιεκ ή ρ υ ξε δ τι «ή δ ικ α ιο σ ύ νη α νυψ ώ νει τό Ε θ νο ς», ό δ έ Κ ο ρ α ή ς «μ ό νο ν ή δ ικ α ιο σ ύ νη φ έρει τή ν ελευ θερίαν, τή ν δ ύνα μ ιν κ α ί τήν α σφάλεια ν». Δ ιά τή ς π ισ τ ή ς τη ρή σ εώ ς της έπ ιτυ γχ ά νετα ι ή ά ρ μ ο νικ ή σ υ μ β ίω σ ις τ ω ν α τό μ ω ν εις τήν κ ο ιν ω ν ία ν κ α ί ή ά ν ύ ψ ω σ ις α ύτώ ν εις ά νω τέρ α ς σ φ α ί ρας, ίσ ό τ η τ ο ς κ α ί Α δ ελφ οσύνη ς β α σ ι κ ο ί ά ρ χ α ί π ρ ο ό δ ο υ κ α ί εύημερίας. Ά ντιθ έτω ς, όταν ή κ ο ινω νία, δέν π είνα διά τήν δ ικ α ιο σ ύ νη ή νο μ ίζ ει δ τι δ ικ α ιο σ ύ νη είνα ι «τό δ ίκ α ιο ν τοΰ ισ χ υ ρ ό τερ ο υ» τό τε ή κ ο ιν ω ν ία «μ ερ ί ζ ετα ι έα υτής κ α ί έρη μ οΰτα ι». Έ ρ η - μ ο ΰ τα ι δ ιό τι άνευ δ ικ α ιο σ ύ νη ς κάθε έννοια ή θ ικ ή ς κατα λύεται, οι άνθρ ω π ο ι κ α θ ίσ τα ντα ι σ κ λ η ρ ό τ ερ ο ι κ α ί Ά γονται κ α ί φ έρ ο ντα ι α π ό τά τα π εινά π ά θη κ α ί έ ν σ τ ικ τ ά τω ν. Τ ό Ατομ ικ ό ν κ α ί έ θ ν ικ ό ν σ υ μ φ έρ ο ν παραβ λ έ π ε τ α ι κ α ί κ ά θ ε έννο ια δικαίου, ίσ ό τη τος, α δ ελφ ό τη το ς κ α ί Α νθρω π ισ μ ο ύ π α ραβιά ζετα ι. Ή Σ π ά ρ τ η κ α ί ή Ρ ώ μ η, Αμφό- τερα ι αί π ο λιτεϊα ι, αν κ α ί ή σ α ν ισ χ υ ρ ο ί κ α ί ένδ ο ξο ι, έπ ή λθ ε ή π α ρα κ μ ή κ α ί ή κ α τα σ τρ ο φ ή τω ν. Έ π ή λ θ ε δ ιό τ ι ά ρ χ ο ντες κ α ί π ο λ ϊτ α ι ή ρ χ ισ α ν νά π α ρ α β α ίνουν τήν δ ικ α ιο σ ύ νη ν κ α ί νά κ α τα π α τούν το ύς νόμους, ό π ο - β λ έ π ο ν τ ε ς εις τ ό Α τομ ικ ό ν τω ν σ υ μ φ έρον. Ό ρ θ ώ ς π α ρ α τη ρ εί ό Σ α τ ω μ - β ρ ιά ν, δ τι «ή δ ικ α ιο σ ύ νη είνα ι ό ά ρτο ς ενό ς έθνους. Π ειν ά π ά ντοτε δ ι αυτόν. "Ο ταν σ τερη θ ή Α ποθνήσκει». Π ρ ά γμ α τι, ή π ερ ιφ ρ ό ν η σ ις π ρ ό ς τήν δ ικ α ιο σ ύ νη ν Α π ο τ ελεί π η γή ν δ εινώ ν διά τό ά το μ ο ν κ α ί τήν κ ο ιν ω ν ία ν κ α ί π ρ ο ετο ιμ ά ζ ει κ ο ιν ω ν ικ ή ν Α ναταραχήν κ α ί Α π ειλ εί τήν έξ α φ ά ν ισ ιν κ ά θ ε ώ - ρ α ίο υ κ α ί υψ η λού, π ο ύ έχει νά επ ί δ ειξη ό π ο λ ιτ ισ μ ό ς. Α ς σ τα μ α τή σ ω μ ε εδώ. Ή σ ύ ν το μ η μ α τ ιά π ο ύ ρ ίξ α μ ε εις τήν ισ τ ο ρ ικ ή ν έ ξ έ λ ιξ ιν τώ ν δ ια φ ό ρ ω ν κ ο ιν ω ν ιώ ν μ ά ς π είθει, Α π ολύτω ς, δ ιά τον ευ ερ γετ ικ ό ν ρ ό λ ο ν τή ς δ ικ α ιοσύνη ς, εις τή ν ο μ α λή ν λειτ ο υ ρ γία ν τ ώ ν π ο λ ι τ ειώ ν κ α ί τήν ά νά π τυ ξιν τής εύημερ ία ς τώ ν μ ε λ ώ ν της. Κ α θ ίσ τ α τ α ι π ρ ό δ η λο ς, ήδη, ή υ ψ η λή Α π ο σ το λή τής δ ικ α ιο σ ύ νη ς Ανάμ ε σ α εις τά ς π ο ικ ιλ ω ν ύ μ ο υ ς σ χ έσ εις τ ώ ν π ο λ ιτ ώ ν κ α τά τήν Α π όδοσιν τοΰ δικαίου, ή μ ε γά λ η Α ξία κ α ί σ η μ α σ ία της διά τήν ά π ο κ α τά σ τα σ ιν κ ά θ ε Α γαθής μ ε τ α ξ ύ τ ώ ν Α νθ ρώ π ω ν σ χ έ- σ εω ς, διά τήν δ ια τή ρ η σ ιν τής γα λή νης εις τήν κ οινω νία ν, κ α ί ή τεράσ τια σ υ μ β ο λ ή της δ ιά κ ά θ ε Ε θ ν ι κ ή ν επ ιτ υ χ ία ν κ α ί έ κ π ο λ ιτ ισ τ ικ ή ν δρά σιν. Ιδού, λ ο ιπ ό ν, τό έ π ιβ ε β λ η μ έν ο ν κ α ί σ ω τ ή ρ ιο ν κ α θ ή κ ο ν μας. Ή π ρ ο - σ ή λ ω σ ίς μ α ς π ρ ό ς τήν δ ικ α ιοσύνη ν, π ρ ό ς τή ν Α ρετήν εκείνη ν, π ο ύ εις τό εύ ερ γετ ικ ό ν τη ς θ ά λ π ο ς δύνα ται νά κ α λ λ ιερ γη θ ή ή Α γάπη κ α ί ή Α δελφ ο σ ύνη κ α ί ν Α ναπτυχθή εις τό θ ερμ ο - κ ή π ιο ν τής Α γάπης, μ ία νέα ζω ή χα ρά ς, δ η μ ιο υ ρ γία ς κ α ί π ρ οόδου. «Ο ϋ τ ω γάρ π ρ έπ ο ν έ σ τ ίν ή μ ϊν διά νά έ ξ έλ θ η ή κ ο ιν ω ν ία μ α ς Α πό τήν σ τ ε ν ω π ό ν τής ή θ ικ ή ς τα λα ιπ ω ρ ία ς εις εύρεία ς λ ε ω φ ό ρ ο υ ς μ ε γ ά λ ω ν δημιο υ ρ γιώ ν «π λ η ρ ώ σ α ι π ά σ α ν δ ικ α ι οσ ύνην». 259

ΕΑΑΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ "Π ΕΡΙ ΝΑΡΚΠΤΙΚΠΝ» ΙΩΑΝΝΟΥ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ Επιτίμου Παρέδρου Α.Σ.Δ.Υ. Δ/ρος Νομικής Μετά την δημοσίευσιν είς τά «Α στυνομικά Χ ρονικά» (Τόμος Κ Δ ', σελ. 485 έπ.) του 1ου Δ ελτίου τής Ε λ λ η νικ ή ς Β ιβλιογραφίας «περί Ν αρκω τικώ ν», τό όποιον έτυχε εύμενεστάτης υποδοχής εκ μέρους τω ν ειδικώ ν επιστημόνω ν, ώς καί τώ ν ά σχολουμ ένω ν γενικώ ς με τό καυτό τούτο θέμα, εΐμεθα είς την εύχάριστον θέσιν νά παρουσιάσω μεν τό 2ον Δ ελτίον. Είς τό παρόν δελτίον παρουσιάζονται παλαιαί καί νέαι μελέται ή β ιβ λία είς την 'Ε λληνικήν έπί του θέματος τώ ν ναρκω τικώ ν, ώς επίσης σημειουνται ώ- ρισμέναι συμπληρω ματικοί πληροφορίαι έπί μελετώ ν ή β ιβ λίω ν δημοσιευθεισών είς τό Ιο ν Δ ελτίο ν (σημειούνται δ ι άστερίσκου) καί διορθώσεις ά- βλεψ ιώ ν. Ε παναλαμβάνεται ή παράκλησις ό πω ς οί έχοντες στοιχεία διά μελέτας ή βιβλία περί τώ ν ναρκω τικώ ν, μη περιλαμβανόμενα είς τά δημοσιευθέντα δύο δελτία, δπω ς τά γνω ρίσουν είς τόν έπιμεληθέντα την παρούσαν έργασίαν ( Ί ω - άννην Κ. Π απαγεω ργίου - Π λάτω νος 10 -Ά μ α ρ ο ύ σ ιο ν ). ΔΕΛΤΙΟΝ 2 1. Ά γ γ έ λ η Ί ω ά ν ν ο υ Έ π α ϊτ α ι - Ά λ ή τ α ι (Τ ά π α ρ ά σ ιτα τής κ ο ινω νία ς) «Φ ο ρ ο λ ο γικ ή Δ ικ α ιο σ ύ ν η», τ ό μ ο ς Ε ' (1 9 6 7 ), σ ελ. 55, 57. 2. Ά ν α σ τ α σ ιά δ ο υ Ιω ά ν νο υ Κ ο ιν ω ν ικ ή Ψ υχολο γία, έκ δ ό σ εις Α. Κ α ρ α β ία Ά θ ή ν α ι 1971 σ ελ. 6 2 έπ. 3. Ά ν τ ω ν ά κ ο υ Σ α ρ ά ντο υ Ό Λ ε υ κ ό ς Θ ά να το ς «Σ τ ρ α τ ιω τ ικ ή Έ π ιθ εώ ρ η σ ις», Μ ά ϊο ς 1977, Τ εύ χ ο ς 5 σ ελ. 100 έπ. 260 4. Α ίλ ια ν ο ΰ Ί. 'Ισ τ ο ρ ία τής να ρ κ ώ σ εω ς είς τήν χ ε ιρ ο υ ρ γικ ή ν Π ε ρ ιο δ ικ ό ν «Π α ρ να σ σ ό ς» ΙΘ ' (1 9 7 7 ) σ ελ. 73, ( Ι ν δ ι κ ή Κ ά ν ν α β ις ). 5. Ά ρ ισ τ ο φ ά ν ο υ ς Κ ω μ ω δ ία ι Ο ρ ν ιθ ες σ τ ' 159-160 έκδ. 'Ε λ λ η ν ικ ο ύ Ε κ δ ο τ ικ ο ύ Ο ρ γα ν ισ μ ο ύ Β ιβ λ ιο θ ή κ η τ ώ ν 'Ε λ λ ή ν ω ν N o 9. 6. Α σ τ υ ν ο μ ικ ά Χ ρ ο ν ικ ά Δ η λη τή ρ ια κ α ί Ν α ρ κ ω τ ικ ά σ τή ν Α ρ χ α ιό τ η τ α «Α σ τ υ ν ο μ ικ ά Χ ρ ο ν ικ ά» τόμ. Κ Ε ' σ ελ. 122. 7. Α σ τ υ ν ο μ ικ ά Χ ρ ο ν ικ ά Ή Δ ίω ξ η τ ώ ν να ρ κ ω τικ ώ ν «Α σ τ υ ν ο μ ικ ά Χ ρ ο νικ ά», Κ Ε σ ελ. 265. 8. Α σ τ υ ν ο μ ικ ά Χ ρ ο ν ικ ά Θ ερα π εία τ ώ ν να ρ κ ο μ α νώ ν μ έ β ε λ ο ν ισ μ ό Α σ τ υ ν ο μ ικ ά Χ ρ ο ν ικ ά Κ Ε. σ ελ. 949. 9. Α σ τ υ ν ο μ ικ ά Χ ρ ο ν ικ ά Σ τ ό π ερ ιθ ώ ρ ιο τ ώ ν τεχνη τώ ν π α ρ α δ είσ ω ν «Α σ τ υ ν ο μ ικ ά Χ ρ ο ν ικ ά» Κ Ε, σ ελ. 466. 10. 'Α σ τ υ ν ο μ ικ ά Χ ρ ο ν ικ ά Ή Κ ιν ε ζ ικ ή Μ α φ ία π ο τ ί ζ ει μ έ η ρω ίνη τήν Ε ύρ ώ π η Α σ τ υ ν ο μ ικ ά Χ ρ ο ν ικ ά Κ Ε ' σ ελ. 632. 11. Β ο υ γιο ΰ κ α Κ ω ν /ν ο υ Π ρ ο ϋ π ο θ έσ εις Ν ο μ ίμ ο υ δ ια θ έσ εω ς τώ ν Ν α ρ κ ω τ ικ ώ ν Α σ τ υ ν ο μ ικ ά Χ ρ ο νικ ά, τόμ. Κ Δ ' σ ε λ 556. 12. Γ α λ α ν ο ύ Γ ιά ννη Τ ό «Α γ χ ο ς» Ε κ δ ό σ εις Ε. Μ π α ρ μ π ο υ ν ά κ η Ά. Σ ιώ κ η Θ εσ σ α λ ο ν ίκ η 1968, σ ελ. 60. 12. Γ α ρ δ ίκ α Κ ω ν /ν ο υ ** Ε γκ λ η μ α τ ο λ ο γ ία, τ ό μ ο ς A ' «Τ ά Γ εν ικ ά κ α ί τά α το μ ικ ά α ίτια τ ώ ν ε γ κ λ η μ ά τω ν», ε κ δ ο σ ις Ε ', Ά θ ή ν α ι 1966, σ ελ. 838. 13. Γ εω ρ γ α κ ο π ο ύ λ ο υ Π. Φ ά ρμ α κα κ α ί κ ύ η σ ις π ε ρ ιο δ ικ ό ν «Ια τρ ικ ή», Ν ο έμ β ρ ιο ς 1974, τ ό μ ο ς 26, τεύ χο ς 5ον, σ ελ. 349. 14. Γ εω ρ γ ίο υ Μ η τ ρ ο π ο λ ίτ ο υ Ν ίκ α ια ς Ή α λη θ ινή Κ ο ιν ω ν ικ ό τη ς τής νεό τη το ς έκδ. Ε ρ γα τ ικ ή 'Ε σ τία Ά θ ή ν α ι 1970, σ ελ. 6. 15. Δ ά μ π α σ η Ί ω ά ν ν ο υ 'Ι σ τ ο ρ ικ ο ί Ί α τ ρ ικ α ί μ ε λ έ τα/ Ε κ δ ο σ ις 'Ε τα ιρ εία ς Κ υ κ λ α δ ικ ώ ν μ ε λ ε τ ώ ν Ά θ ή ν α ι 1966 σ ελ. 13, 70. 16. Δ ελ η γιά ν ν η Ί ω ά ν ν ο υ Ό π ρ ο γα μ ια ίο ς έ λ ε γ χ ο ς

τής υγεία ς τω ν μ ε λ λ ο ν ύ μ φ ω ν Χ α ρ μ ό σ υ ν ο ν Δ η μ η τρ ιο ί Κ α ρ α νίκ α, τ ό μ ο ς Γ ', έκδ. Σ χ ο λ ή ς Ν ο μ ικ ώ ν κ α ί Ο ικ ο ν ο μ ικ ώ ν Ε π ισ τ η μ ώ ν Π α ν επ ισ τ η μ ίο υ Θ εσ σ α λο νίκ η ς, σ ελ. 657. 17. Δ η μ ο κ ρ α τικ ή Π α ν επ ισ τ η μ ια κ ή Κ ίν η σ η Ν α ρ κ ω τικ ά ( κ α υ τό τό π ρ ό β λ η μ α κ α ί σ τ η ν Ε λ λ ά δ α ) Α θ ή να 1977. 18. Δ ιεθ ν ή ς Σ ύ μ β α σ η κ α τά τ ώ ν Ν α ρ κ ω τ ικ ώ ν Ψ υ χ ο τ ρ ο π ικ α ί Ο ύ σ ία ι Έ π ιθ ε ώ ρ η σ ις Χ ω ρ ο φ υ λα κ ή ς, τόμ. 7ος (1 9 7 6 ) σ ελ. 693. 19. Δ ο ύ β ρ η Θ. Ν α ρ κ ω τ ικ ά κ α ί Δ η λη τή ρ ια Α σ τ υ ν ο μ ικ ά Χ ρ ο νικ ά, Κ Ε ', σ ελ. 778. 20. DURANT WILL** Π α γ κ ό σ μ ιο ς 'Ισ τ ο ρ ία του Π ο λ ιτ ισ μ ο ύ τ ό μ ο ς Β, σ ελ. 2 0 9. Τ ό μ ο ς Γ ', σελ. 2 98. 21. Ε λεύ θ ερ η Γ εν ιά Ν α ρ κ ω τ ικ ά Π ε ρ ιο δ ικ ό «'Ε λεύθερη Γ ενιά», τεύ χος 1 8 /1 9 7 8 σ ελ. 24. 22. Έ λ ευ θ ερ ιά δ ο υ Δ η μ. Ή ν ό σ ο ς ώ ς κ ώ λ υ μ α γά μ ο υ Έ π ισ τ. Έ π ετ η ρ ίς Π Α Σ Π Ε, Ά κ α δ. έτο υ ς 1952-1953, σ ελ. 15. 23. Ε ύ σ τα θ ιά δ ο υ Κ ο κ κ ε β η Α ν ν α Ή επ ίδ ρ α σ η τής χ ρ ο ν ιά ς χ ρ ή σ η ς Κ α ν ν ά β εω ς σ τ ίς νο η τικ ές λ ειτ ο υ ρ γ ίε ς (Τ ρ εις 'έρευνες) Δ ιδ α κ τ ο ρ ικ ή Δ ια τ ρ ιβ ή Ιω ά ν ν ιν α 1976. 24. Ε μ μ α νο υ ή λ Έ μ μ. Ή π α ρά τή Κ ο ιν ω ν ία τώ ν Ε θ ν ώ ν σ υ ν δ ιά σ κ εψ ις το ύ Ο π ίο υ Ά ρ χ ε ϊο ν τής Φ α ρμ α κ ευτικ ή ς, τεύ χ ο ς 1 3 / 1925 σ ελ. 1 έπ. 25. Ε μ μ α νο υ ή λ Έ μ μ. Τ ά φ υτά το ύ 'Ο μ ή ρ ο υ Ά θ ή ν α ι 1942 (σ ελ. 38: Μ ή κ ω ν σ ελ. 41: Ν η π ενθ ές). 26. Ε μ μ α ν ο υ ή λ Έ μ μ. Ή Θ η ρια κ ή Έ ν Ά θ ή - να ις 1938. 27. FACT SHEETS Ν α ρ κ ο μ α νή ς (ά π ό τή ν έκ δ ο σ η FACT SHEETS τής 'Υ π η ρ εσ ία ς Δ ιώ ξ ε ω ς Ν α ρ κ ω τ ικ ώ ν το ύ 'Υ π ο υ ρ γ ε ίο υ Δ ικ α ιο σ ύ ν η ς τ ώ ν Η.Π.Α. Μ ετά - φ ρα σ ις Σ π ύ ρ ο υ Θ εο δ ω ρ ο π ο ύ λ ο υ Έ π ιθ ε ώ ρ η σ ις Χ ω ρ ο φ υλα κ ή ς, τόμ. Η ', σ ελ. 3 95. 28. FROSCH WILLIAM ** Ο ί κ ίνδ υ νο ι το ύ L.S.D «Α σ τ υ ν ο μ ικ ά Χ ρ ο νικ ά», τόμ. Κ Δ ' σ ελ. 861. 29. Η γο υ μ ενά κ η Κ ω ν /ν ο υ Τ ό π ρ ο γα μ ια ϊο ν π ισ τ ο - π ο ιη τ ικ ό ν Υ γ ε ία ς Ά θ ή ν α ι 1969, σ ελ. 20. 30. HARISSON Τ. Ε σ ω τ ε ρ ικ ή Π α θ ο λο γία, έκ δ ο - σ ις Σ Τ ' Γ εν ικ ή Έ π ο π τ ε ία κ ειμ ένο υ Ί. Κ ρ ικ ε λ ή ς Ε π ιμ έ λ ε ια ύ λη ς Β. Θ εο δ ώ ρ ο υ έκδ. Γ ρη. Π α ρ ισ ι- α νό ς Τ όμ. A ' Ά θ ή ν α ι 1972. 31. 00RNEY KAREN Α ύ το α νά λυ σ η Μ ετά φ ρα σ η Τ ά κ η Ε ύδόκα, Ν ίκ α ς Χ ρ ισ τ ο φ ίδ ο υ Έ κ δ. Α. Κ α ρ α β ία Ά θ ή ν α ι 1964. σ ελ. 11. 32. HUTCHISEN JAMES Π α ιδ ια τ ρ ικ ά Π ρ ο β λ ή τα έ ν τή π ρ ά ζ ει Μ ετά φ ρ α σ ις Ί ω ά ν ν ο υ Ν ικ ο λ ο - π ο ύ λ ο υ Ά θ ή ν α ι 1972. σ ελ. 6 4 9 (Δ η λ η τ η ρ ία σ ις διά β α ρ β ιτ ο υ ρ ικ ώ ν Δ η λ η τ η ρ ία σ ις δ ι α μ φ ετα μ ίνη ς) σ ελ. 652. 33. Κ α κ ο υ λ ίδ η Χ ρ υ σ ο σ τ ό μ ο υ Ή κ ό λ α σ ις τώ ν λ ο υ λ ο υ δ ιώ ν (Ν α ρ κ ω τικ ά : Ό λ ε υ κ ό ς θά να τος) Π ε ρ ιο δ ικ ό ν «Έ π ιθ ε ώ ρ η σ ις Χ ω ρ ο φ υ λ α κ ή ς», τόμ. Ζ ' σ ελ. 667. 34. Κ α λ λ ιφ ρ ο ν ά Μ ιχ. Θ ερ α π ευτικ ά φ υτά Ά θ ή ναι 1936 σ ελ. 98 (Σ τρ α μ ώ νιο ν). 35. Κ α ν α τ σ ο ύ λ η Α. Κ α ρ δ ιο λ ο γ ία Έ ν Ά θ ή ν α ις 1933 σ ελ. 3 4 7, (Κ α φ εΐνη ), 3 4 9 ( Ό π ιο ΰ χ α ). 36. Κ α ρ α ν ίκ α Δ. Έ γ κ λ η μ α τ ο π ρ ο λ η π τ ικ ό ν Δ ί κ α ιο ν 1933, σελ. 91. 37. Κ ά ρ τ ερ Έ κ θ ε σ η Π ρ ο έδ ρ ο υ Κ ά ρ τ ερ π ρ ό ς τ ό Κ ο γ κ ρ έ σ σ ο τώ ν Η Π Α σ τ ίς 2 Α ύ γο ύ σ τ ο υ Α σ τ υ νο μ ικ ά Χ ρ ο ν ικ ά Κ Ε, σ ελ. 712. 38. Κ ά τ σ α Γ ρ η γο ρ ίο υ Σ τ ο ιχ ε ία Ια τ ρ ο δ ικ α σ τ ικ ή ς Τ ό μ ο ς Α ' Ά θ ή ν α ι 1948, σ ελ. 48. 39. Κ α τ σ ίκ η Λ ά μ π ρ ο υ Γ ά μ ο ς κ α ί Δ ια ζύγιο ν έκδ. «Ν έα Σ κ έ ψ η» Ά θ ή ν α ι 1974. 40. Κ ο κ ο λ ά κ η Έ μ μ.* * Ή 'Ο μ ο φ υ λ ο φ ιλ ία ώ ς α ιτία έγκ λ η μ ά τω ν Θ εσ σ α λ ο ν ίκ η 1976, σ ελ. 17, 46. 41. Κ ο π α ν ά ρ η Φ ω κ ίω ν ο ς Ή Δ η μ ο σ ία 'Υ γ εία έν Έ λ λ ά δ ι Ά θ ή ν α ι 1935, σ ελ. 401. 42. Κ ο υ ρ έτ α Δ. Β ιω τ ικ ά ά δ ιέξο δ α κ α ί Τ ο ξ ικ ο μ α νία Α σ τ υ ν ο μ ικ ά Χ ρ ο νικ ά, τόμ. Κ Ε ', σ ελ. 180. 43. Κ ρ ιμ π ά Χ ρ υ σ ο σ τ ό μ ο υ Τ ό Χ α σ ίς (Γ ια τ ί τ ό λ έμ ε έτσ ι;) Π ε ρ ιο δ ικ ό ν «Ι σ τ ο ρ ία», Σ ε π τ έ μ β ρ ιο ς 1974, σ ελ. 9. 44. Κ ώ ν σ τ α Γ.* * Λ ε ξ ικ ό ν Ν ο μ ικ ή ς, τ ό μ ο ς 4ος, σ ελ. 375, τόμ. Γ ' σ ελ. 495. σ ελ. 6 8 έπ. Τ όμ. 8 ο ς σ ελ. 92 έπ, τόμ 12ος, σ ελ. 3 3 3 3 34. 45. Κ ώ ν σ τ α Γ εω ρ γ ίο υ Ν εώ τ ε ρ ο ν λ ε ξ ικ ό ν Ν ο μ ικ ή ς, τόμ. Β ' σ ελ. 375, τόμ. Γ ' σ ελ. 495. 46. KALIFANA ANTONY Δ ιεθ ν ή ς Ε μ π ο ρ ία Ν α ρ κ ω τ ικ ώ ν Μ ετά φ ρ α σ ις Α. Κ ρ α ν ίτ η Π ε ρ ιο δ ικ ό ν «Α σ τ υ ν ο μ ικ ά Χ ρ ο νικ ά», τόμ. Κ Δ σ ελ. 716. 47. Λ ο γα ρ ά Γ εω ρ γ ίο υ Φ α ρ μ α κ ο λογία, τόμ. 3 ο ς Θ εσσα λονίκη 1975. 48. LECHAT Μ. Α ν θ ρ ώ π ιν ο ς Ο ρ γ α ν ισ μ ό ς κ α ί τρ ο χα ία ά τυχή μ α τ α, έκ το ύ β ιβ λ ίο υ «Ε π ιδ η μ ιο λ ο γ ία τώ ν Τ ρ ο χ α ίω ν α τυχη μ ά τω ν», π ερ ιο δ ικ ό «Έ π ιθ ε ώ ρ η σ ις Χ ω ρ ο φ υ λα κ ή ς», τόμ. Η ' σ ελ. 866. 4 9 MARQUISET JEA Τ ό έγκ λ η μ α Σ ε ιρ ά SAIS- JE έκδ. Ί. Ζ α χ α ρ ο π ο ύ λ ο υ. 50. MOSCOW ALVIN Ο ί έμ π ο ρ ο ι τού ά ργού θα νά του Έ κ το ύ β ιβ λ ίο υ «Ο ί έμ π ο ρ ο ι τή ς η ρω ίνη ς» Μ ετά φ ρ α σ ις Ί. Σ τα θαρά, Ά σ τ υ ν. Δ /ν τ ο ΰ Π ε ρ ιο δ ικ ό «Α σ τ υ ν ο μ ικ ά Χ ρ ο νικ ά», τόμ. Κ Δ ' σ ελ. 8 9 6 έπ., τόμ. Κ Ε ', σ ελ. 68, 210, 400, 610, 758, 920. 51. Π α π α γεω ρ γίο υ Ί ω ά ν ν ο υ Ή σ υ μ β ο λ ή τώ ν φ α ρ μ α κ ο π ο ιώ ν εις τόν ά γώ να τής ά νεξα ρ τη σ ία ς Π ε ρ ι ο δ ικ ό ν «Κ ο ιν ω ν ικ ή Έ π ιθ ε ώ ρ η σ ις» 1973, τεύ χ ο ς 6, σ ελ. 63 (ό π ιο ν). 52. Π α π α γεω ρ γίο υ Ί ω ά ν ν ο υ Ν α ρ κ ω τ ικ ά ( Ή ό γδ ο η Π λ η γ ή το ύ Φ α ρα ώ ) έκ δ ο σ η Α δ ελ φ ό τ η τ α ς 261

Φ ιλ ια τ ρ ιν ώ ν ή Έ ρ ά ν η Α θ ή να 1977. 52α. Π α π α γεω ρ γίο υ Ί ω ά ν ν ο υ τ ό Γ λ ω σ σ ικ ό ν Ιδ ί ω μ α τ ω ν Τ ο ξ ικ ο μ α ν ώ ν π ε ρ ιο δ ικ ό «Α σ τ υ ν ο μ ικ ά Χ ρ ο νικ ά», τόμ. Κ Ε ', σ ελ. 682. 53. Π α π α γεω ρ γίο υ Ί ω ά ν ν ο υ Ή εκ τοΰ κ ινδ ύ νο υ τώ ν ν α ρ κ ω τ ικ ώ ν δ ια ψ ώ τισ ις, π ε ρ ιο δ ικ ό «Έ π ιθ ε ώ ρ η σ ις Χ ω ρ ο φ υ λα κ ή ς», τόμ. 9 ο ς σ ελ. 3 8 επ. 54. Π α π α δ ά τη Κ. Ή κ α λ λ ιέρ γεια τής ύπ νο φ ό ρ ο υ μ ή κ ω ν ο ς εν τή Α ν α τ ο λ ικ ή Μ α κ εδ ο ν ία Α ρ χ εία 'Υ γιεινή ς, Ά θ ή ν α ι 1951, τεύχη 9 12. 55. Π α π α εμ μ α νο υ ή λ Έ μ μ. Θ έμ α τα Δ η μ ο σ ία ς 'Υ γ ι εινής, έκδ. 2 α Ά θ ή ν α ι 1975. 56. Π α π α ζα χα ρ ίο υ Ί ω ά ν ν ο υ Π α ρ α δ ό σ εις Κ ο ιν ω ν ι κ ή ς Β ιο λ ο γ ία ς Τ εύ χος A ' Ά θ ή ν α ι I9 6 0, σ ελ. 65. 5 7. Π αρασκευαλ δη Χ ρ ισ τ ο δ ο ύ λ ο υ Σ χ ο λ ιά ζ ο ν τ α ς την έπ ικ α ιρ ό τη τα, σ ελ. 108 επ. έκδ. «Ή X ρ υ σ ο π η γή», Ά - θήναι. 58. Π α ρ α σ κ ευ ώ δ η Χ ρ ισ τ ο δ ο ύ λ ο υ Σ ύ γ χ ρ ο ν η Μ ά σ τ ιγα (Τ ά να ρ κ ω τικ ά ), έκδ. «Ή Χ ρ υ σ ο π η γ ή». Ά θ ή ν α ι. 59. Π α ρα τη ρ η τοΰ Φ τ ω χ έ μ ο υ Φ ίλ ε ( Ό Θ α νά σ ιμ ο ς κ ίνδ υ νο ς τώ ν να ρ κ ω τικ ώ ν), π ε ρ ιο δ ικ ό «Έ π ιθ ε ώ ρ η σ ις Χ ω ρ ο φ υ λα κ ή ς», τόμ. Η, σ ελ. 480. 60. Ν α ρ κ ω τ ικ ά (Δ υ ν α μ ίτ ις σ τά θ εμ έλ ια τή ς Κ ο ιν ω - νίας) Έ π ιθ ε ώ ρ η σ ις Χ ω ρ ο φ υ λα κ ή ς, τόμ. Η ', σ ελ. 3 90. 60α. Π ο λ ίτ ο υ Ν. Π α ροιμ ία ι, τόμ. Β ' Ά θ ή ν α ι 1965 έκδ. Ο ρ γ α ν ισ μ ό ς «Έ ρ γά ν η» Ε.Π.Ε. σ ελ. 681 (λ. Α φ ιό ν ι). 61. Π ύ ρ ρ ο υ Δ ιο ν υ σ ίο υ το ύ Θ εττα λο ϋ Φ α ρ μ α κ ο π ϋία Γ εν ικ ή Έ ν Κ ω ν σ τ α ν τ ιν ο υ π ό λ ε ι 1918 Έ π α ν έ - κ δ ο σ ις έ κ το ύ π ρ ω το τ ύ π ο υ, τοΰ Ε π ισ τ η μ ο ν ικ ο ύ Γ ρ α φ είου Ε λ λ ά δ ο ς τής PHILIPS - DUPHAR B.V., σ ελ. 66 (Γ λ ύ κ ισ μ α α ρ ω μ α τικ ό ν μ έ δ π ιο ν). 62. PRO JUVENTUTE Ζ υ ρ ίχ η κ α ί PHARMA INFO RMATION Β α σ ιλεία Τ ά πα ιδιά μ α ς Τ ά να ρ κ ω τικ ά κ ι εμ είς Ε π ιμ έ λ ε ια Έ κ δ ό σ ε ω ς σ τή ν Ε λ λ η ν ικ ή : Δ ια φ η μ ίσ εις PRODUCTA Ε.Π.Ε. 63. Ρ έπ π α Χ ρ ή σ τ ο υ Α υ τ ο ί π ο ύ ά γγ ιξ α ν τ ό ν θά νατο π ε ρ ιο δ ικ ό «Έ π ιθ ε ώ ρ η σ ις Χ ω ρ ο φ υ λα κ ή ς», τόμ. Η ' σ ελ. 875. 64. REVUE DE POLICE CRIMINELE - DAYTOP Μ ιά ελπ ίδ α γιά το ύς το ξικ ο μ α νείς. Π ε ρ ιο δ ικ ό ν «Έ π ι- θ εώ ρ η σ ις Χ ω ρ ο φ υ λ α κ ή ς» τό μ Η ' σ ελ. 881. Μ ετά φ ρ α σ ις Ε ν ω μ ο τ ά ρ χ ο υ Ε υ τυ χ ία ς Χ α τζά κ η. 65. REVUE INTERNATIONALE DE POLICE CRIMI- NELLE Ή Δ ιεθνή ς π α ρ ά νο μ ο ς κ ίν η σ ις τώ ν να ρκω τ ικ ώ ν Μ ετά φ ρ α σ ις κ α ί ά π ό δ ο σ ις ά π ό τή ν Α ν θ υ π ο μ ο ίρ α ρ χ ο δίδα Α ν δ ρ ο μ ά χ η Τ ζουμέρκα. Π ε ρ ιο δ ικ ό «Έ π ιθ ε ώ ρ η σ ις Χ ω ρ ο φ υ λα κ ή ς», τόμ. Η ', σ ελ. 401. 66. Σ.Β. Ο Π ό λ ε μ ο ς τοΰ ό π ίο υ «Α σ τ υ ν ο μ ικ ά Χ ρ ο νικ ά», τ ό μ ο ς Κ Δ ' σ ελ. 650. 67. Σ ιν α ν ιώ τ ο υ Λ ά μ π ρ ο υ Ε ρ μ η ν ε ία Κ ώ δ ικ ο ς Π ο 262 λ ιτ ικ ή ς Δ ικ ο ν ο μ ία ς, τόμ. Γ ' Ά θ ή ν α ι 1974, σ ελ. 293. 68. Σ τεφ ά νο υ Θ εο δ ώ ρ α ς Μ α θ ή μ α τα Δ η μ ο σ ία ς Κ ο ι νω νικ ή ς Υ γ ιε ιν ή ς Α θ ή ν α 1976 (έκ δ. Σ χ ο λ ή ς Έ π ισ κ ε π τ ρ ιώ ν κ α ί Α δ ε λ φ ώ ν Ν ο σ ο κ ό μ ω ν Α θ η ν ώ ν ) 69. SWARTOUT HUBERT Σ ύ γ χ ρ ο ν ο ς Ι α τ ρ ικ ό ς Σ ύ μ β ο υ λ ο ς (π ρ α κ τ ικ ό ς ο δ η γό ς υγεία ς) Μ ετά φ ρ α σ η Κ ο σ μ ά Ά λ κ. Ο ικ ο ν ό μ ο υ Π ρ ό λ ο γ ο ς Κ α θ η γη τ ο ΰ Ν ικ ο λ ά ο υ Τ σ α μ π ο ΰ λα Έ κ δ ο σ ις «Ό Φ ά ρος τής Ε λ λ ά δ ο ς», σ ελ. 131. 70. Τ ερ εντίο υ Ε ύα γγ. Ή τα ξιν ό μ η σ ις κ α ί ή δ ρ ά σ ις τ ώ ν ψ υ χ ο φ α ρ μ ά κ ω ν Φ α ρ μ α κ ευ τικ ό ν Δ ε λ τ ίο ν, τεύ χος 1 7 5 /1 9 6 4, σ ελ. 13, τεύ χ ο ς 1 7 6 /1 9 6 4 σ ελ. 9. 71. Τ ζα μ ουρ ά νη Ν ικ ή τ α Ν α ρ κ ω τ ικ ά ένα ς δυνα μ ίτ ις σ τά θ εμ έλ ια τή ς σ ύ γχ ρ ο ν η ς Κ ο ιν ω ν ία ς π ερ ιο δ ικ ό «Έ π ιθ ε ώ ρ η σ ις Χ ω ρ ο φ υ λα κ ή ς», τόμ. Η ', σ ελ. 731. 72. Τ σ εβ ά Δ η μ. Ο! Τ ο ξ ικ ο μ α ν ε ίς κ α ί ο ί σ χ έσ εις τους, μ έ τήν κ α τά π τω σ η κ α ί τό έγκ λ η μ α π ερ ιο δ ικ ό «Έ π ιθ ε ώ ρ η σ ις Χ ω ρ ο φ υ λα κ ή ς», τόμ. Η ', σ ελ. 643. 73. Τ σ ιτίνη Μ α ρ ία ς * Π ερ ισ τ α τ ικ ά Φ α ρ μ α κ ο γνω σ ία ς κ α ί Φ α ρ μ α κ ο τεχνία ς είς τά έπ η τοΰ 'Ο μ ή ρ ο υ π ερ ιο δ ικ ό ν «Φ α ρ μ α κ ευ τικ ό ν Δ ε λ τ ίο ν» Ε π ισ τ η μ ο ν ικ ή έκ δ ο - σις, τό μ II, τεύ χ ο ς 1 (1 9 7 6 ) σ ελ. 42. 74. Τ σ ίπ η Κ. Κ ο ιν ω ν ία τού Έ γ κ λ η μ α τ ίο υ (Σ χ έσ εις - έθ ιμ α - δ ιά λ εκ τ ο ς - σ υ νή θ εια - χ α ρ α κ τ ή ρ ες κ α ί έλπ ίδ ες, τώ ν δ ια φ ό ρ ω ν τύ π ω ν ε γκ λ η μ α τ ιώ ν ) Α σ τ υ ν ο μ ικ ά Χ ρ ο νικ ά, τ ό μ ο ς A ', σ ελ. 15, 16. 75. Τ σ ιρ ώ νη Ν ίκ ο υ Μ έ το ύς να ρ κ ο μ α νείς τή ς Ν έα ς Ύ ό ρ κ η ς έ κ δ ό σ εις Ά π ο σ τ ο λ ικ ή ς Δ ια κ ο ν ία ς Ά θ ή ν α ι 1977. 76. THEIL PIERRE Ό Ν ικ ο τ ιν ισ μ ό ς (Μ ιά Τ ο ξ ι κ ο μ α νία μ ετεμ φ ιεσ μ ένη ) Φ α ρ μ α κ ευ τικ ό ν Δ ε λ τ ίο ν, τεύ χος 2 5 0 /1 9 7 0 σ ελ. 25. 77. Φ ιλ ιπ π ό π ο υ λ ο υ Γ. Ψ υχοφ ά ρμ α κ α Ά ν α κ ο ί- ν ω σ ις είς τό Σ υ μ π ό σ ιο ν 'Υ φ η γη τ ώ ν τής Ι α τ ρ ικ ή ς 'επί τ ώ ν σ υ γχ ρ ό ν ω ν π ρ ο β λ η μ ά τ ω ν έκ τής χ ρ ή σ εω ς τώ ν φ α ρ μ ά κ ω ν Φ α ρ μ α κ ευ τικ ό ν Δ ε λ τ ίο ν 2 1 2 /1 9 6 7 σ ε λ II. 78. Φ ο ρ λ ίγ κ α Χ ρ ή σ τ ο υ Ή θ έσ ις τής Α σ τ υ ν ο μ ία ς είς τή ν σ ύ γχ ρ ο ν ο ν Κ ο ιν ω ν ία ν - Π ε ρ ιο δ ικ ό «Έ π ιθ ε ώ - ρ η σ ις Χ ω ρ ο φ υ λα κ ή ς», τόμ. Ζ ' (1 9 7 6 ) σ ελ. 2 83. 79. Φ ρ ό μ Έ ρ ιχ Ή τέχνη τής Α γ ά π η ς Ά π ό τό β ιβ λ ίο «Α γ ά π η», έκδ. Μ π ο υ κ ο υ μ ά νη, Ά θ ή ν α ι 1974. 80. UNESCO** Ι σ τ ο ρ ία τής Ά ν θ ρ ω π ό τ η τ ο ς, τόμ. Β ', 1963, σ ελ. 134. 81. Ό κ ό σ μ ο ς τ ώ ν Φ υ τώ ν κ α ί τώ ν Ζ ώ ω ν, έκδ. Χ ρ υ σ ό ς Τ ύπος, τόμ ο ς Γ ' σ ε λ 2 79, 2 17. Δ ιο ρ θ ώ σ ε ις 1ου Δ ελτίο υ : α) Ή ύ π άριθ. 141 κ α τα χώ ρ η σ ις, ά ν τ ί«κ ύ τ τ α ρ η Κ.» νά δ ιο ρ θ ω θ ή είς τ ό ό ρ θ ό ν «Κ ό τ τ α ρ η Κ.». β ) Ή ύ π άριθ. 231 κ α τα χ ώ ρ η σ ις (Τ σ ιπ ή Κ.) νά σ υ μ π λη ρ ω θ ή, μ ετ ά τήν σ ελίδ α 3 0 2, μ έ τή ν σ ελ. 3 57. γ) Ή ύπ άριθ. 2 5 4 κ α τα χ ώ ρ η σ ις (WHITMAN VIG j νά δ ιο ρ θ ω θ ή ά π ό «Α σ τ υ ν ο μ ικ ά Χ ρ ο ν ικ ά» τόμ. ΙΑ ', ε ις τό ό ρ θ ό ν «Α σ τ υ ν ο μ ικ ά Χ ρ ο νικ ά», τόμ. Ι Η '.

ΝΕΟΙ ΚΑΙ ΠΑΙΑΝΑ Ενδιαφέρον καί πάντα επίκαιρον άρθρον του δικηγόρου κ. Α. Μπεσιέρη ΟΟΠΛΙΣΜΟΣ των νέων μέ δπλα ηθικά, είναι πράξις κατ εξοχήν σπουδαία. Δέν θά παρατηρηθή έλλειψις στοργής καί άγάπης ιδία πρός τούς γονείς. Καί έξηγούμεθα. Δέν θά βάζη τόν άλλον ρυθμιστήν τής ζωής του ό μέ ήθικόν οπλισμόν νέος. Έάν έδιδάσκοντο Χριστιανικώς οί νέοι δέ θά έπίστευαν ότι δέν υπάρχει Θεός διά νά στηρίζουν επ' αύτοΰ τάς έλπίδας, οϋτε ψηχή άθάνατος διά νά δικαιολογήται προσδοκία καλυτέρου κόσμου άπό τόν παρόντα, γενικώς δέ έκδηλοϋται ή άπαισιοδοξία των ώς άρνησις τής ύ- πάρξεως προόδου, τήν δέ ζωήν παριστα ό νέος πλήρη δεινών καί βασάνων καί θρηνολογεί έπί τών έλεεινοτήτων του κόσμου. Τό αίτημα τής αίτιότητος είναι: δέν υπάρχει τίποτε τό άνεξάρτητον αλλά έξηρτημένον. Ή ορθή οδός είναι ή κατά τό πνεύμα προσήλωσις εις τήν άσκησιν τών άρετών καί διά τής άφοσιώσεως είς τόν θεόν ρύθμισις τού άνθρωπίνου βίου κατά τό υπόδειγμα τής ζωής τού Χριστού. ' Η έπιστήμη δύναται νά μας γνωρίση έκεΐνο τό όποιον δύναται νά άποδειχθή καί δύναται νά άποδειχθή μόνον τό έξηρτημένον διότι άποδεικνύειν σημαίνει παράγειν ένα πράγμα άπό ένα άλλο. Ρυθμιστής τής ζωής τού νέου δέν θά είναι καί δέν θά γίνη άπλώς ό άλλος, ή άνώνυμη καί άπρόσωπη μονάδα τού άστάτου όχλου ή τής άβουλης μάζας, άλλά ρυθμιστής θά γίνη ή άγάπη, ή αγάπη τού πλησίον, ή άγάπη πού είναι πρόθυμος είς πράξεις μεγάλας καί ηρωισμούς δηλαδή ό,τι δίδει νόημα υψηλόν είς τήν ζωήν καί καταξιώνει τόν νέον. ' Η άξια είναι παν ότι ικανοποιεί μίαν ανάγκην. *Η ήθική άξια είναι άξια τελειότητος. Ά πό τινων δεκαετιών καί ιδία έσχάτως, παρατηρούνται παρανοήσεις περί τού σκοπού καί τής άποστολής τής παιδείας, ήδυνήθησαν νά παρασύρωσιν άτυχώς, εις άπόκλισιν αύτής άπό τάς παραδόσεις, έλαφροτάτης έστω, τά άποτελέσματα δέ αύτής υπήρξαν καί θά εξακολουθούν νά ύπάρχωσι ήκιστα έλπιδοφόρα. Μέ τήν αϋξησιν τού παιδικού έγκλήματος όσον σπανίως άλλοτε, έπιβάλλεται σήμερον, μετά πάσης έπισημότητος ηθικός οπλισμός τών νέων διά Χριστιανικής καί Εθνικής παιδείας. Θρησκευτικαί άξίαι είναι αί παρέχουσαι είς τόν άνθρωπον τό ύπέρτατον νόημα τής ζωής καί αί περισσότερον πάσης άλλης έπηρεάζουσαι τόν πνευματικόν βίον, τάς ψυχικός λειτουργίας καί τήν κοινωνικήν θέσιν τών περισσοτέρων άνθρώπων. Χρειάζεται τόλμη καί δύναμις τών νέων νά επιτύχουν τοιούτους στόχους. Πλήν τών έκδήλων καί λίαν επικινδύνων συμπτωμάτων έπακολουθησάντων καί όφειλομένων άποκλειστικώς είς τήν άπό τής παραδόσεως έκτροπων αύτής τής παιδείας, ύπάρχουσι καί πολλά άλλα, έξ ίσου σαφή καί έξ Ίσου επικίνδυνα τά όποια κραυγάζουσιν, ότι πρέπει νά προσέξωμεν ιδιαιτέρως τήν παιδείαν. Ή αναλλοίωτος διά τών αιώνων σωζομένη Ελληνική ψυχή, διετήρησεν έν έαυτή συνείδησιν τού μακροτάτου καί εύκλεεστάτου παρελθόντος τής φυλής μελετώσα τούς άρχαίους "Ελληνας συγγραφείς καί ή θεοΐδρυτος καί πιστή τών εθνικών παραδόσεων θεματοφύλαξ Εκκλησία, διεφύλαξε ιύς θησαυρούς τού αρχαίου καί τού μι ιαιωνικού 'Ελληνικού πνεύματος και διά τούτων έπεδίωξε τήν πνευματικήν έκπαίδευσιν τού Έθνους ώς καί ή πλειάς τών διαπρεπών διδασκάλων. Κατώρθωσαν έν τούτοις είς τήν κατεύθυνσιν αύτήν οί σοφοί νά προαφαιρούν κάτι διά τό όποιον δέν τοϊς άπεδόθη ή προσήκουσα ευγνωμοσύνη. ' Η διαλάμπουσα μορφή τού μεγάλου Ά δ. Κοραή έγένετο ό κυριώτατος εκπρόσωπος αύτών. Μή λησμονώμεν δέ, ότι σήμερον ύπέρ ποτέ καί άλλοτε, σήμερον λέγω επιβάλλεται νά άποβλέψη ίδιατέρως ή παιδεία είς τήν ένίσχυσιν τού πατριωτικού φρονήματος. Ό δρόμος πού πρέπει νά άκολουθήση ή νεολαία μας είναι ή κατά τό πνεύμα προσήλωσις είς τήν άσκησιν τών άρετών καί διά τής άφοσιώσεως είς τόν θεόν ρύθμισις τού άνθρωπίνου βίου κατά τό υπόδειγμα τής ζωής τού Χριστού. 263

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ TOY ΚΑΙΡΟΥ ΜΑΣ ΗΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ λεκάνη άποτελεϊ τόν χώρον όπου διέρχονται τάς διακοπάς τους περί τά 100.000.000 Ευρωπαίοι. Καί ή κλειστή θάλασσα, ή όποια υπήρξε ή κοιτίδα τόσων πολιτισμών άλλά καί τοΰ ϊδικοϋ μας, είναι βαρύτατα άσθενής: ή βρώμα έντός τής όποιας την κατεδίκασεν αύτός ό ίδιος ό σύγχρονος πολιτισμός είναι πλέον όχι μόνον ανυπόφορη άλλά καθαυτό θανάσιμη. Αυτή ή πρωτοφανής είς έκτασιν άλλά καί είς έπιπτώσεις ρύπανσις πέραν τοϋ πλήθους καί τών πολυπλεύρων έπιπτώσεών της είς όλους τούς τομείς, όπως άλιείας, υ γείας κλπ. σημειώνει ιδιαίτερον ένδιαφέρον καί κίνδυνον είς τόν τομέα τής τουριστικής κινήσεως. Πρώτη, μετά τήν Γαλλίαν, ή γειτονική μας Ιταλία φαίνεται νά άντελήφθη καί νά συνειδητοποίησεν είς όλην τους τήν εκτασιν τούς κινδύνους πού συνεπάγεται ή τεράστιας έκτάσεως αυτή ρύπανσις. "Ηδη τό 1973 τό "Υγειονομικόν Ινστιτούτον τοΰ Πανεπιστημίου τής Μπολώνια, έπεσήμανεν μέ έκπληκτικήν παρρησίαν καί κατήγγειλεν δημοσία είς πείσμα τοΰ δυσμενούς άντικτύπου έπί τοΰ τουριστικοΰ ρεύματος καί τών τυχόν άντιρρήσεων τών άρμοδίων τήν διαμορφωθεϊσαν κατάστασιν. Συμφώνως πρός τά τότε, τό 1973, έπίσημα στοιχεία τοΰ άνωτέρω Ινστιτούτου, μόλις ποσοστόν 13,6% τών Ιταλικών α κτών, τών όποιων ή συνολική έκτασις είναι 7.530 χιλιόμετρα, είναι καθαραί, ένώ ποσοστόν 23,9% είναι τόσον άκάθαρται ώστε καί ένα πήδημα είς τήν θάλασσαν «δύναται νά έχη έπικινδύνους διά τήν υγείαν συνέπειας» τοΰ κολυμβητοΰ καί λουομένου! Τό αυτό έτος άνέφερεν ή Νεάπολις τά πρώτα σημειωθέντα, είς τήν πολυσύχναστη άπό Η ΡΥΠΑΝΣΙΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ Η ΙΤΑΛΙΑ ΕΠΙ ΚΕΦΑΛΗΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΟΣ ξένους περιηγητάς περιοχήν της, κρούσματα χολέρας, τά όποια έτρομοκράτησαν πρός στιγμήν, τήν Εύρώπην, χωρίς έν τούτοις νά έχουν σοβαρές συνέπειες. Ο ί' Ισπανοί έξ άλλου, άνταγωνισταί τών Ιταλών είς τήν έξασφάλισιν τοΰ ευρωπαϊκού τουριστικού ρεύματος, έσπευσαν τό 1976 ν αποδείξουν καί νά καταγγείλουν ότι είς τήν Ιταλίαν χύνονται έτησίως άνά χιλιόμετρον τής άκτής κατά μέσον όρον τόννοι λίματα είς τά ΰδατα τής Μεσογείου! Πρό τοΰ κινδύνου νά στερηθή ή Ιταλία μεγάλου ποσοστοΰ τοΰ ζωτικής διά τήν οίκονομίαν της ευρωπαϊκού τουριστικού ρεύματος, έσπευσαν όχι μόνον αί άρμόδιαι άρχαί άλλά καί αί κατά τόπον κοινότητες, μέ πρωτοβουλίαν τών κατοίκων ακόμη, ν άναλάβουν άληθή έκστρατείαν πρός διάσωσιν τών άκτών τους άπό τής ρυπάνσεως καί τών έγκυμονούντων έξ αύτής κινδύνων. "Ηδη, μετά δισταγμούς καί παλινδρομήσεις έπετεύχθη ή άνέλκυσις 468 βαρελίων τοΰ είς τά άνοικτά τοΰ Μπρίντιζι βυθισμένου γιουγκοσλαβικοΰ φορτηγού «Καβιτάτ», μέ τό θανάσιμα μολυσματικό φορτίο τους καί παραμένουν Ισάριθμα περίπου βαρέλια είς τό κύτος τοΰ πλοίου, τών όποιων ή άνέλκυσις παρουσιάζει δυσχερείας καί κινδύνους. Συγχρόνως όμως ένας σημαντικός άριθμός άκτών καί παρακτίων ύδάτων, πού είχαν άπαγορευθή νά χρησιμοποιηθούν άπό λουομένους, άφέθησαν έλεύθεροι πρός χρήσιν ΰπό τοΰ κοινοΰ, συνεπεία τής έγκαταστάσεως σημαντικού άριθμοΰ είδικών έγκαταστάσεων καθάρσεως τών άποβλήτων. Χαρακτηριστική είναι ή περίπτωσις τών λουτροπόλεων τής Άδριατικής, τών περιφήμων παραθαλασσίων θερέτρων Ριτσιόνε, Ρίμινι, Καττόλικα, καί Τσελενάτικο. Αί έν λόγω διεθνούς φήμης λουτροπόλεις είχαν άποκλεισθή άπό τήν πρώτη γραμμήν διά τούς λουσμένους, μέχρις δτου, τό 1974 ήρχισεν ή έκστρατεία «καθαρό θαλασσινό νερό» πρός διάσωσίν τους άπό τόν όριστικό μαρασμό. Πρός τόν σκοπόν αύτόν έδαπανήθησαν άπό τάς κοινότητας αυτής ποσά ϋπερβαίνοντα τό ίσόποσον τών 5.000.000. 000 δραχμών διά τήν έγκατάστασιν μονάδων καθαρισμού άποβλήτων μέ τό σημαντικότατον έν προκειμένω έπίτευγμα τής έλευθέρας διαθέσεως τής παραλίας μήκους 120 χιλιομέτρων είς τούς παραθεριστάς καί τουρίστας, άφοΰ ή περιοχή αυτή τής Ά - δριατικής, γνωστής ώς Έμίλια Ρωμάνια, άπό τό «πολύ μολυσμένη» χαρακτηρίζεται πλέον, συνεπεία τών έργων, είς «άσθενώς μολυσμένη». Πρός έξασφάλισιν τής έπιτυχίας αύτής έτέθη προσφάτως έν υπηρεσία ένα είδικόν πλοίον. Πρόκειται περί ένός σκάφους μήκους μόλις 12 μέτρων τό όποιον είναι ένα πλωτόν έργαστήριον. Τό έν λόγω έργαστήριον είναι πλήρως αϋτοματισμένον καί έχει στοιχίσει παρά τό μικρόν του έκτόπισμα ίσόποσον πρός 20.000.000 δραχμάς καί ή άποστολή του συνίσταται νά περιπλέη τά παραλιακά ΰδατα τών Ιταλικών άκτών τής Άδριατικής καί νά ένεργή δειγματοληψίας τών κατά τόπους θαλασσίων ύδάτων, διαπιστουμένης δέ παραβάσεως τών κανόνων περί ρυπάνσεως είς ώρισμένη περιοχήν θά Κάτω: Χάρτης τής Ιταλικής Χερσονήσου, ό όποιος δείχνει τόν βαθμό ρυπάνσεως. Είς τήν Απέναντι σελίδα έπάνω: Προσπάθεια καταπολεμήσεως τής ρυπάνσεως τής θαλάσσης μέ πετρέλαιο, μέ είδικώς έξοπλισμένα πλοία και μέ χημικές ουσίες. 264

σημαίνεται συναγερμός των άρμοδίων. 'Ενώ όμως διά τούς αισιόδοξους τό πρόβλημα φαίνεται νά προχωρή πρός τήν αίσίαν λύσιν του μέχρι βαθμού πού πολλοί νά πιστεύουν ότι σύντομα θά μπορούν καί νά... πίνουν τό νερό τών θαλασσίων αύτών περιοχών τό θέμα παρουσιάζει δλλας δυσχερείας. Αί δυσχέρειαι αύταί συνίστανται εί τό ότι τά ύδατα τής Άδριατικής μολύνονται είς σημαντικότατου βαθμόν περί τάς έκβολάς τού Πάδου. ' Ο μεγάλος αΰτός ποταμός μεταφέρει λίματα καί ρυπαίνει τά ΰδατα τής Άδριατικής. Τά άκάθαρτα αύτά ϋδατα πού αύξάνουν τήν παραγωγή φυκιών, είς τήν όποιαν συντελούν καί αί έγκαταστάσεις έπίσης καθαρισμού τών ύδάτων, πράγμα πού περιορίζει τάς προσπάθειας πρός τό παρόν είς τήν διατήρησιν τής καθαριότητος τών άκτών. * ΤΟ ΕΙΔΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΛΙΜΕΝΟΣ ΤΟΥ ΑΜΒΟΥΡΓΟΥ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΑΓΡΥΠΝΑ ΠΛΕΟΝ ΤΑ ΠΛΕΟΥΜΕΝΑ Θά ένόμιζεν, έκ πρώτης όψεως, κανείς ότι έπανέρχονται καί πάλιν ειδυλλιακοί καιροί. Αίφνιδίως πληθύνονται εκείνοι πού σιωπηλοί κάθονται στό μουράγιο, σέ ήσυχες γωνιές τού πολυθόρυβου λιμένος τού *Αμβούργου, κρατώντας υπομονετικά στό χέρι τό άκρο κάποιας τριχιάς πού φαίνεται νά είναι τό σύνεργο μιας πετονιάς ή κάτι άνάλογο. Θά έλεγε κανείς ότι κάποιο κύμα φυσιολατρείας ή άνεργίας έφερε ξαφνικά στά μουράγια τού λιμανιού αυτού ένα πλήθος σχετικώς νέων άνδρών πού έπιδίδεται μέ εκπληκτικήν εύσυνειδησίαν καί αύτόχρημα αύτοσυγκέντρωσιν είς τό ψάρεμα στά όπωσδήποτε θολά νερά τού λιμένος, μέ σύγχρονα τέλεια «καλάμια». Μιά προσεκτικότερη έν τούτοις παρατήρησις άποδεικνύει ότι δέν πρόκειται περί συνηθισμένων ψαράδων πού πετοΰν μέ έ μπειρες κινήσεις τά «σχοινάκια» τους στά νερά τού μεγαλύτερου δυτικογερμανικοΰ λιμένος. "Εστω καί άν φορούν πολιτικήν περιβολήν πρόκειται περί εύσυνείδητων αστυνομικών ύπαλλήλων πού εργάζονται είς πείσμα άν φαίνεται ότι διασκεδάζουν. Καί μάλιστα ψαρεύουν «μεγάλα ψάρια». Πρόκειται δηλαδή περί είδικευμένων άστυνομικών ύπαλλήλων, τής λιμενικής άστυνομίας, οί όποιοι άνήκουν είς τήν ειδικήν υπηρεσίαν «Προστασίας ' Υδάτων άπό έπικινδύνους Μολύνσεις». Μέ τά «καλάμια» τους καί τίς «πετονιές» τους παρακολουθούν εύσυνείδητα τούς πιθανούς αύτουργούς μολύνσεως τών ύδάτων, τόσον είς τήν ξηράν όσον καί εκείνους πού επιβαίνουν πλοίων, ποντοπόρων άλλά καί άκτοπλοϊκών, μεγάλων καί μικρών, άκόμη καί άκάτων εντός τού λιμένος. Διότι είς τό άκρον κάθε άγκιστριού τους δέν κρέμεται τό δόλωμα άλλά είδικοί κύβοι, όμοιάζοντες μέ σπόγγους, πού έχουν τήν ιδιότητα νά άναρροφοΰν ύδρογονάνθρακες καί τά σχετικά τους κατάλοιπα, δηλαδή κάθε Ιχνος πετρελαίου, είς διάστημα ένός λεπτού. Κατόπιν τοποθετείται κάθε «σφουγγαράκι» χωριστά είς τήν θήκην άφού προσδεθή μέ ένα αγκίστρι ή επιγραφή τού άκριβούς σημείου τού λιμένος άπό όπου έλήφθη τό δείγμα καί άναλύεται προσεκτικά είς τά ειδικά έργαστήρια τής υπηρεσίας αύτής. Κατ' αύτόν τόν τρόπον εντός ελάχιστου χρόνου οί εκπρόσωποι τού νόμου εύρίσκονται επί τά ίχνη τών έγκληματιών είς βάρος τού περιβάλλοντος καί σπεύδουν νά έπιβάλουν είς αύτούς σοβαροτάτας κυρώσεις. ' Η ρύπανσις διά καταλοίπων πετρελαίου καί βιομηχανικών άποβλήτων άποτελούν ένα ζωτικοτάτης σημασίας πρόβλημα διά τόν παγκοσμίου κινήσεως καί φήμης λιμένα τού Αμβούργου, έάν ληφθή ύπ' όψιν ότι είς τόν λιμένα τούτον είσπλέουν κατά μέσον όρον περί τά 40.000 πλοία χωρίς νά συνυπολογισθούν είς αύτά οί μεγάλοι άριθμοί τών άκτοπλοϊκών, ποταμίων καί τών πλοίων άναψυχής. Κατά τό παρελθόν έτος έδόθη τό σήμα συναγερμού μολύνσεως διά πετρελαίου 112 φορές είς τήν περιοχή τού ποταμού "Ελμπε καί τάς έκβολάς του, έκ τών όποιων 96 φορές εντός τού λιμένος τού ' Αμβούργου. Κατά τό πρώτον έξάμηνον τού τρέχοντος έτους έδόθη τό σήμα περισσότερον άπό 60 φορές, δηλαδή 10 φορές κατά μέσον όρον μηνιαίως. Τό γεγονός ότι ή ειδική αυτή υπηρεσία τής λιμενικής άστυνομίας άπαρτίζεται άπό 9 μόλις άνδρας, δέν σημαίνει διόλου ότι είναι περιφρονητέα ή έλλειπώς έπηνδρωμένη. "Ισως νά έξακολουθή νά έπικρατή είς τό εύρύ κοινόν ή έντύπωσις ότι διά νά είναι άποτελεσματική ή άστυνόμευσις άπαιτεΐται πολυάριθμος έπάνδρωσις. Δέν συμβαίνει έν τούτοις αύτό είς τήν προκειμένην περίπτωσιν. Διότι ή συγκρότησις τής νέας αυτής μονάδος διώξεως έχει γίνει μέ άπολύτως διάφορα, τελείως σύγχρονα καί άποκλειστικώς έπιστημονικά κριτήρια. Εξοπλισμένοι οί ολίγοι αύτοί είδικοί «ντεντέκτιβς τού νερού» μέ άφαντάστης άκριβείας καί τελειότητος όργανα καί μέσα γενικότερον, είναι είς θέσιν ν άποδώσουν έξαιρετικά είς τό δυσχερέστατον έργον τους, μέχρις άπιστεύτου βαθμού, τόσον άπό άπόψεως άκριβείας όσον καί άπό άπόψεως δράσεως. Οί άπαρτίζοντες τήν ειδικήν αυτήν όμάδα άνδρες, πέραν τής έξειδικευμένης έξαιρετικής των έκπαιδεύσεως, σωματικώς, τεχνικώς καί πρό πάντων έπιστημονικώς, έχουν έθισθή νά νοιώθουν άνετα τόσον έντός ελικοπτέρων μέ κάθε καιρό όσον καί ντυμένοι μέ τάς είδικάς προφυλακτικάς ενδυμασίας κατά τής μολύνσεως, έπάνω είς ταχύπλοα ειδικά σκάφη άλλά καί κάτωθεν τής έπιφανείας έντός έγκαταστάσεων χωρικών προϊόντων καί τοξικών ούσιών ή είς αυτοκινητοδρόμους κατά τήν μεταφοράν επικινδύνων καί έξαιρετικώς τοξικών ούσιών. Πέραν τών καθηκόντων τους αυτών, άνιχνεύσεως καί έντοπισμοΰ πηγών ρυπάνσεως τής θαλάσσης ή έπίλεκτος αύτή μονάς καλύπτει έπίσης καί τούς τομείς άνιχνεύσεως τοξικών άερίων, ραδιενέργειας καί θορύβων πρός έντοπισμόν διάρροών άλλά καί παραβάσεων τών διατάξεων άσφαλείας προλήψεως κινδύνων. 265

TD ΕΜΠΟΡΙΟ THE ΓΥΝΑΙΚΑ! ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΘΗΚΕ Σ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ Έκ τής «ΙΣΤΟΡΙΑΣ» ΤΟ ΛΕΓΟΜΕΝΟ, ότι ό Εταιρισμός είναι «τό γηραιότερο επάγγελμα τοϋ κόσμου» δέν άποτελεΐ σχήμα λόγου. ' Η άνακάλυψις μορφών Εμπορίου γυναικών σέ πρωτόγονους πληθυσμούς μέ τούς όποιους ήλθαν σέ Επαφή έξερευνηταί καί Εθνολόγοι τών ήμερών μας, άποδεικνύει τήν ϋπαρξί του άπό τά πανάρχαια χρόνια. Υπάρχουν όμως καί άδιάψευστες μαρτυρίες, ότι καί οί άρχαιότεροι πολιτισμοί γνώρισαν τό Επάγγελμα αυτό. Οί Ασσυριοβαβυλώνιοι λόγου χάριν, έπέτρεπαν τήν δσκησί του, μολονότι θεωρούσαν τίς κοινές γυναίκες κατώτερα πλάσματα, υποδεέστερα άκόμη καί άπό τίς σκλάβες, άφοΰ οί πρώτες ήσαν υποχρεωμένες νά βγαίνουν στόν δρόμο μέ ακάλυπτο πρόσωπο ένώ οί δεύτερες κυκλοφορούσαν μέ Ενα πέπλο ριγμένο Επάνω στό κεφάλι τους, όπως καί οί Ελεύθερες γυναίκες. Στην άρχαία Βαβυλώνα τό Επάγγελμα τής Εταίρας ήταν πολύ διαδεδομένο, πολλοί δέ πλούτισαν άπό τήν έκμετάλλευσί της. Κάποιος Ναμπούρ - Ά κί - Ίντίν, λόγου χάριν, είσέπραττε περισσότερο άπό τό ενα τρίτο τών κερδών πού αποκόμιζαν οί σκλάβες του, τίς όποιες είχε διαμοιρασμένες στούς διάφορους κακόφημους οίκους τής πόλεως, καί μπόρεσε Ετσι νά γίνη ό πλουσιώτερος τής χώρας. 266 ' Η φαραωνική Αίγυπτος μάς μεταβίβασε τά κατορθώματα, άνάμικτα άπό άλήθεια καί θρύλο, μερικών διασήμων Εταίρων. Μεταξύ όλων ξεχωρίζει, κατά τήν μαρτυρία τού "Ελληνος ιστορικού Ηροδότου, ή κόρη τού Χέοπος, τού διάσημου Φαραώ, πού τό όνομά του είναι συνδεδεμένο μέ τήν περίφημη ομώνυμη πυραμίδα. "Οταν κατασκεύζε τήν πυραμίδα αύτή ό Χέοψ, άντιμετώπισε οικονομικές δυσκολίες καί προέτρεψε τήν κόρη του νά πάη σέ ενα κακόφημο οίκο γιά νά κερδίση χρήματα. Τό μάλλον υψηλό άντίτιμο περνούσε κατ εύθείαν άπό τόν πελάτη στόν φαραώ. Καί τότε ή κόρη του, γιά νά μή μείνει μέ άδεια χέρια, είχε μιά ώ- ραία εμπνευσι. Από κάθε άνδρα, μέ τόν ό ποιο Ερχόταν σέ Επαφή, ζητούσε νά τής φέρη μιά πέτρα καί, μέ όλο αυτό τό υλικό, κατόρθωσε νά κατασκευάση, γιά τήν διαιώνισι τού ονόματος της, μιά πυραμίδα, όχι μνημειακή όπως τού πατέρα της, άλλά άρκετά μεγάλη. Είχε περισσότερο άπό 45 μ. ύψος. Ή Παλαιά Διαθήκη μάς παρέχει πολλές μαρτυρίες γιά τήν παρουσία κοινών γυναικών στήν Παλαιστίνη. Ό Εταιρισμός ήταν άποδεκτός άπό τούς ' Εβραίους, μολονότι καταδικασμένος ήθικά, καί ή Εταίρα δέν έθεωρεϊτο απόβλητο τής κοινωνίας. Μόνο οί ιερείς δέν είχαν δικαίωμα νά νυμφευθούν Εταίρα καί τά κορίτσια τους δέν μπορούσαν νά Εκδοθούν. Οί άλλοι' Εβραίοι ήσαν Ελεύθεροι νά νυμφευθούν κοινή γυναίκα, χωρίς αυτό νά εχη καμιά έπίπτωσι στήν ζωή τους. Οί Εταίρες, Εξ άλλου, δέν βρίσκονταν σέ κατώτερη μοίρα άπό τίς άλλες γυναίκες όσον αφορά στήν άπονομή δικαιοσύνης. Αυτό άποδεικνύεται καί άπό τό γεγονός ότι ό βασιλεύς Σολομών ένδιαφέρθηκε γιά τίς δυό Εταίρες πού διεκδικούσαν τό ίδιο παιδί καί Εκρινε κατά τόν γνωστό τρόπο, όπως άναφέρει ή Βίβλος, τήν περίπτωσί τους. Από τήν Βίβλο μαθαίνομε ότι οί Εταίρες στήν άρχαία Παλαιστίνη κατοικούσαν στά πιό νευραλγικά σημεία τής πόλεως. Τίς συναντούσε κανείς στά σταυροδρόμια, όπου ήταν μεγαλύτερη ή κίνησις, ή κοντά στούς ναούς. Σπάνια έπενέβαιναν οί άρχές. Μόνο, άπό καιρό σέ καιρό, μέ σκοπό τήν κάθαρσι, οί άρχές Εκοβαν τά δέντρα άπό τά ιερά άλση πού βρίσκονταν κοντά στούς ναούς, γιατί, όπως πίστευαν, τά «έμόλυναν» μέ τήν παρουσία τους οί Εταίρες. «Οίκοι ήδονής» ύπήρχαν καί Εξω άπό τά τείχη τής πόλεως. Σέ Εναν άπό αύτούς ήταν καί ή Ραάβ, ή Εταίρα τής ' Ιεριχοϋς, πού ό Δάντης τήν τοποθετεί στόν ουρανό τής Αφροδίτης (Παράδεισος, Άσμα 10): «Καί στό χορό μας ώς μπήκε τόν κάνει νά ξαστράφτει κορυφαία» (Μετάφρασις Ν. Καζαντζάκη). Ή Ραάβ Εκρυψε στό σπίτι της τούς άπεσταλμένους τού Ιησού τού Ναυή καί βοήθησε γιά τήν άπελευθέρωσι τής Ιεριχοϋς. Ή άρχαία 'Ελλάδα γνώρισε μιά Εκτεταμένη κλίμακα γυναικών πού είχαν έπιδοθή στόν Εταιρισμό, μιά κλίμακα πού άρχιζε άπό τό πιό χαμηλό σκαλί, όπου συναντάμε τίς κοινές γυναίκες, ώς τό πιό ψηλό: Εκεί πού στέκονταν οί γυναίκες πολυτελείας, οί «Εταίρες». Οί πρώτες ήταν περιορισμένες σέ ειδικά σπίτια καί βίσκονταν, όπως άναφέρει ό Σόλων, ό περίφημος νομοθέτης, κάτω άπό τόν Ελεγχο τού κράτους καί Εφορολογοΰντο. Εκτός άπό αυτές, υπήρχαν καί οί Ελεύθερες, πού κυκλοφορούσαν στούς δρόμους τής πόλε ως καί έπωλοΰντο στους περαστικούς. "Εναν χαρακτηριστικό διάλογο μεταξύ Ελεύθερης γυναίκας καί διαβάτη μάς διέσωσε ή Παλατιανή Ανθολογία. «Εκείνος: Καλησπέρα / Εκείνη: Καλησπέρα / Εκείνος: Είσαστε Ελεύθερη; / Εκείνη: Ναί, δέν Εχω κανέναν αύτή τή στιγμή. / Εκείνος: Τότε Ελάτε νά φάμε μαζί. Πόσα θά πρέπει νά πληρώσω; / Εκείνη: Δέν χρειάζεται νά μέ πληρώσετε άμέσως. Μοΰ τά δίνετε αύριο τό πρωί». Σέ άλλη θέσι βρίσκονταν οί αύλητρίδες, οί άκροβάτισες, οί χορεύτριες. Πολύ ώραϊες, μέ καλλιτεχνική καλλιέργεια, είχαν τήν ικανότητα νά προκαλοΰν καί νά γοητεύουν. Μέ τόν χορό διήγειραν τόν πόθο τών θεατών, μέ τό τραγούδι (τά λόγια ήταν καθαρώς Ερωτικά) προκαλούσαν τήν Επιθυμία. Γ ι αυτό πληρώνονταν καί πιό άκριβά. Άνωτέρας κλάσεως ήσαν οί Εταίρες. Έπρόκειτο γιά γυναίκες καλλιεργημένες μέ ξεχωριστά πνευματικά καί σωματικά χαρίσματα. Τίς συναναστρέφονταν πολύ οί πλούσιοι κι Εκείνοι πού κατείχαν μεγάλες κυβερνητικές καί κρατικές θέσεις. Μερικές άπό τίς Εταίρες άπέκτησαν μεγάλη φήμη, όπως ή Λαΐδα, ή Φρύνη, ή Ασπασία κ.ά. Λιγώτερο γνωστή ήταν ή Κλεψύδρα, πού όφειλε τό όνομά της στό γεγονός ότι συμφωνούσε μέ τούς πελάτες της Εναν ώ- ρισμένο χρόνο πού θά Εμεναν μαζί της, καί άν Εκείνοι τόν παραβίαζαν ήσαν υποχρεωμένοι νά πληρώσουν διπλή τιμή. Εκτός άπό τίς περαστικές, τίς αύλητρΐδες, τίς Εταίρες, ή άρχαία ' Ελλάδα γνώρισε καί τίς λεγάμενες «ιερόδουλες» γυναίκες πού ήσαν άφιερωμένεες στήν λατρεία τής Αφροδίτης. Αύτές Εξεδίδοντο στό όνομα τής θεάς καί παραχωρούσαν Ενα μέρος άπό τά κέρδη τους στούς ναούς της. Τό είδος

ΙΙΟ ΠΙΜΪΜΑ ION ΜΟΝΟΝ Επάνω: 'Εταίρες σέ παράστασι κρατήρα τον 4ου π.χ. αιώνα. Κάτω: «Οι εταίρες». Πίνακας τοϋ Βιττόρε Κοφπάτσιο ατό Μουσείο Κορρίρ Βενετίας. αύτό άνθησε κυρίως στήν Κόρινθο. Απεναντίας, στήν Ρώμη δέν παρατηρήθηκε αύτό. Εκεί, ή γυναίκα πού έξεδίδετο έθεωρεϊτο στιγματισμένη καί βρισκόταν κάτω άπό τόν αυστηρό έλεγχο τοΰ κράτους. Μιά τέτοια γυναίκα μπορούσε ν άποκατασταθή στήν κοινωνία, μόνο άν παντρευόταν. Αύτό, φυσικά, ίσχυε γιά τίς ελεύθερες καί όχι γιά τίς σκλάβες, γιατί κανένας Ρωμαίος δέν μπορούσε νά νυμφευθή δούλη. Καί στήν Ρώμη, όπως καί στήν 'Ελλάδα, υπήρχαν καί οί λεγάμενες «περιπατητικές», αυτές πού γύριζαν τήν νύχτα, στό σκοτάδι, καί ξεχώριζαν άπό τό φανάρι πού κρατούσαν στό χέρι. Τίς συναντούσε κανείς κυρίως κοντά στούς τάφους καί τά νεκροταφεία. Δέν ήταν δέ λίγες έκεΐνες πού γύρευαν μαζί, μέ τούς πελάτες τους καταφύγιο μέσα σέ τάφο. ' Ο Χριστιανισμός άντιμετώπισε κατά τόν δικό του τρόπο τό φαινόμενο τού έταιρισμοΰ. Ή χριστιανική ήθική, διδάσκει τόν άσκητισμό καί τήν άποχή. "Οποιος έχει έξωσυζυγικές σχέσεις άμαρτάνει. 'Επομένως καί ό εταιρισμός είναι άμάρτημα καί ή γυναίκα πού επιδίδεται σέ αύτόν είναι άμαρτωλή. Σύμφωνα πάντως μέ τούς πατέρες τής Εκκλησίας, ή άμαρτωλή αύτή δέν πρέπει νά άποβληθή άπό τήν άνθρώπινη κοινωνία, γιατί δέν θεωρείται σάν όριστικά χαμένη. Μπορεί ν' άκολουθήση τό παράδειγμα άλλων τέτοιων γυναικών πού πέρασαν άπό τό ατιμωτικό επάγγελμα στίς τιμές τής αγιοσύνης, όπως ή Α γία Μαυρία ή Αιγύπτια, ή 'Αγία "Αφρα, ή 'Αγία Πελάγια, ή ' Αγία Θαΐς. Καθήκον κάθε πραγματικού χριστιανού είναι, όχι νά καταδιώξη αύτές τίς γυναίκες, άλλά νά τίς πλησιάση καί νά τίς ξαναφέρη στόν ορθό δρόμο. Στίς άρχές τού Μεσαίωνα, έν τούτοις, έγινε προσπάθεια νά πλαισιωθή νομικά ό έταιρισμός. Εδώ έχομε τίς πολύ αύστηρές διατάξεις τών Βησιγότθων (ή γυναίκα πού συλλαμβάνεται νά έκδίδεται, τιμωρείται μέ 300 βουρδουλιές) καί τίς πιό έπιεικεΐς τού «Corpus Juris Civili» τοΰ Ιουστινιανού (6ος αίώνας μ.χ.) Ό Ιουστινιανός, ενώ είναι πολύ αύστηρός μέ τούς μαστροπούς καί τούς ιδιοκτήτες κακοφήμων οίκων (πού είναι δυνατόν νά καταδικασθούν άκόμα καί σέ θάνατο) γιά τίς ελευθερίων ήθών γυναίκες δείχνει μεγαλύτερη κατανόησι. Θά προσπαθήση μάλιστα νά ίδρύση έναν «οίκο σωτηρίας» γι αύτές. Αλλά ή προσπάθειά του δέν θά στεφθή άπό έπιτυχία. Τό τόσο ενδιαφέρον του καί ή τόση κατανό- 267

ησίς του, φαίνεται πώς ύπαγορεύθηκαν άπό τήν ανάγκη μιας προσωπικής δικαιώσεως. Ό αϋτοκράτορας είχε νυμφευθή, παρά τίς άντιρρήσεις τών συγγενών του, τήν Θεοδώρα, πού ήταν ηθοποιός καί έλευθερίων ήθών γυναίκα. Κατά τόν Μεσαίωνα, οί πιό άξιοι αύτοκράτορες δέν παρέλειψαν νά έπέμβουν μέ νομοθετικά μέτρα έναντίον τοΰ έταιρισμοΰ. ' Ο Κάρολος ό Μέγας στην προσπάθειά του νά έπιβάλη τήν ήθική τάξι στις αύλές τών υποτελών του βασιλέων (είχαν δημιουργήσει πραγματικά χαρέμια) έπέβαλε αύστηρούς νόμους πού έπληξαν άμεσα τίς έλεύθερες γυναίκες. "Οσες συνελλαμβάνοντο νά έκδίδωνται, μαστιγώνονταν δημοσία. Πιό αυστηρός άκόμα υπήρξε ό Μπαρπαρόσσα. ' Η πιό σημαντική του διάταξις σχετικά μέ τό θέμα αύτό περιελήφθη στην Lex Pacis Castrensis, τοΰ 1158. Στην πραγματικότητα, ό Μπαρμπαρόσσα ένδιαφέρθηκε περισσότερο γιά τήν δύναμι καί τό σφρίγος τών στρατιωτών του παρά γιά τήν τύχη τών κοινών γυναικών. 'Ανησυχούσε μήπως οί στρατιώτες του χάσουν τήν ζωτικότητά τους γλεντώντας συχνά μέ γυναίκες. "Ετσι, καθιέρωσε αύστηρές τιμωρίες γιά τούς στρατιώτες πού θά άνακαλύπτονταν μέ τέτοιες γυναίκες. Σέ αύτές δέ έπέβαλε τόν παντοτινό στιγματισμό, μέ τό κόψιμο τής μύτης τους. Πολύ σκληρή τιμωρία. Εκείνος πού πήρε πιό σοβαρά τό θέμα ήταν ό βασιλεύς τής Γαλλίας Λουδοβίκος IX ', ό έπιλεγόμενος "Αγιος. Μ' ένα διάταγμα τού 1254 έθεώρησε ώς έκτός νόμου όλους έκείνους πού είχαν σχέσι μέ τόν έταιρισμό, (έλεύθερες γυναίκες, μαστροπούς, Ιδιοκτήτες κακοφήμων οίκων) καί τούς έπέβαλλε τήν ποινή τής έξορίας. Πιθανόν, οί άποφάσεις του νά μήν είχαν τό ποθούμενο άποτέλεσμα άν, τό 1269, τήν παραμονή τής άναχωρήσεώς του, γιά τήν "Εβδομη Σταυροφορία (κατά τήν διάρκεια τής όποιας, πέθανε, δέν έξέδιδε ένα νέο διάταγμα γιά τό κλείσιμο όλων τών κακόωημων οίκων. ' Αλλά καί τό νέο μέτρο δέν είχε μεγάλα άποτελέσματα γιά τόν έξής λόγο. ' Ο Λουδοβίκος ήταν ό πρώτος πού δέν σεβάστηκε τόν νόμο, πού ό ίδιος είχε επιβάλλει, γαιτί, όπως μάς πληροφορεί ένα χρονικό τής έποχής, κατά τό ταξίδι του άπό τό Παρίσι ώς τό λιμάνι, όπου θά έπιβιβαζόταν γιά τούς ' Αγίους Τόπους, συνοδευόταν άπό πλήθος γυναικών έλευθερίων ήθών. Κάθε πόλις τήν έποχή έκείνη είχε δικούς της νόμους γιά τίς γυναίκες αύτές, οί όποιες συνήθως περιορίζονταν σέ ορισμένες συνοικίες. Στήν Γερμανία ορισμένοι δρόμοι άποκαλούνταν «Φράουενγκασσε» (δρόμος τών γυναικών) ή «Φράουενπόρτε» (πύλη τών γυναικών). 'Εξ άλλου, τίς υποχρέωναν, γιά νά ξεχωρίζουν άπί τίς «καθώς πρέπει», νά φορούν διαφορετικά ρούχα. Στήν Λειψία, οί ιερόδουλες φορούσαν ένα κίτρινο μαντήλι στήν πλάτη, στό ' Αμβούργο μιά πράσινη ζώνη, στό Μπέργκαμο τής Ιταλίας, κίτρινο φόρεμα, στήν Πάρμα λευκό, στό Μιλάνο μαύρο μάλλινο, τό όποιο άργότερα άντικαταστάθηκε άπό μεταξωτό. Μιά Γαλλίδα «κουρτιζάν» τον 18ου αίώνα. ' Η στάσις τών κρατών άπέναντι στόν έ- ταιρισμό δέν υπήρξε σταθερή. Τήν αύστηρότητα διαδέχεται ή επιείκεια καί ή άνοχή καί άντίθετα. Λόγου χάρι, στό Μιλάνο μέ νόμο τό 1253, είχε διαταχθή ή έξορία όλων τών κοινών γυναικών όποιος συναντούσε μιά τέτοια γυναίκα μέσα στά τείχη τής πόλεως είχε τό δικαίωμα νά τήν γδύση καί νά τήν όδηγήση γυμνή μπροστά στόν δήμαρχο, ό όποιος διέτασσε τό μαστίγωμά της. Αργότερα, οί γυναίκες αύτές έγιναν δεκτές στό κατοικημένο κέντρο, γιατί οί άρχές κατάλαβαν πώς ήταν προτιμότερο νά τίς έχουν ύπό τόν έλεγχό τους καί νά τίς φορολογούν, προσφέροντας ένα σημαντικό έσοδο στόν προϋπολογισμό τού δήμου: Τούς έπέβαλαν μόνο νά ντύνονται διαφορετικά άπό τίς άλλες γυναίκες (μάλλινο μαύρο φόρεμα όπως είδαμε) καί νά μήν άπομακρύνονται άπό μιά όρισμένη περιοχή Ό γνωστότερος κακόφημος οίκος τού Μεσαίωνα ήταν εκείνος πού'ίδρυσε ή βασίλισσα Ιωάννα τής Νεαπόλεως στήν Αβινιόν. Ή πόλις άποτελούσε τότε έδρα τού Πάπα καί έπομένως κέντρο προσκυνήματος. Ό κανονισμός αύτοΰ τού οίκου ήταν πολύ αύστηρός. Οί γυναίκες έπρεπε νά είναι χριστιανές. Νά προσεύχωνται τακτικά καί νά πηγαίνουν στήν εκκλησία. Οί πελάτες έπρεπε νά έχουν άποδεδειγμένη χριστιανική πίστη. Άπεκλείοντο άπολύτως οί Ε βραίοι. "Αν μιά γυναίκα συνδεόταν μέ 'Ε βραίο, έμαστιγώνετο στήν πλατεία τής πόλεως. Σέ άντιστάθμισμα αυτών τών οίκων ή Εκκλησία ίδρυσε τά «άσυλα σωτηρίας». "Ενα άπό αυτά δημιουργήθηκε στήν Βιέννη τόν 14ο αιώνα, ώς «Οίκος τών Ψυχών». Σέ αύτόν ζούσαν, σάν σέ μοναστήρι, κοινές γυναίκες, πού είχαν μετανοήσει γιά τόν προηγούμενο βίο τους. Ό «Οίκος τών ψυχών» λειτούργησε άρκετά καλά γιά ένα διάστημα. Οί τρόφιμες, έκαναν μιά περιορισμένη ζωή, γεμάτη ταπεινοφροσύνη καί δέν είχαν καμμιά έπικοινωνία μέ τόν έξω κόσμο. Περιορίζονταν στά άπαραίτητα καί ζούσαν μέ όσα κέρδιζαν άπό τήν δουλειά τους στά χωράφια, καλλιεργούσαν άμπέλια καί έπειδή τό 1480, ή παραγωγή ήταν μεγάλη, ό Φρειδερίκος Γ", έδωσε τήν συγκατάθεσή του στίς μετανοιωμένες νά πουλήσουν τό κρασί τους, καί συνέβη αύτό πού δέν έπρεπε νά συμβή: άπό τήν πόλι ήρθαν οί άγορασταί κρασιών, οί όποιοι, όμως, μαζί μέ τό κρασί ζήτησαν ν άγοράσουν καί τά κορμιά τών πωλητριών. Ό «Οίκος τών ψυχών» έκλεισε έπειτα άπό διαταγή τών άρχών. Στόν 16ο αίώνα μόνο στήν Βενετία υ πήρχαν 11.000 έλεύθερες γυναίκες. Στήν Ρώμη ήσαν άκόμα περισσότερες: πάνω άπό 40.000. Ό μεγάλος άριθμός τους έδωσε στούς κυβερνήτες τήν ίδέα νά τίς φορολογήση. Στήν Βενετία, οί άρχές υποχρέωσαν τίς «άσεμνες γυναίκες» νά πληρώνουν ένα όρισμένο ποσό γιά τήν ένίσχυσι καί τήν έπέκτασι τών ναυπηγείων. Αλλά καί ό πάπας έπέβαλε φορολογία στίς ιερόδουλες τής Ρώμης, τό 1543, «γιά τήν κατασκευή μιας γέφυρας πάνω στόν Τίβερη». Οί φόροι αύτοί δέν έπλητταν τίς εύνοούμενες τών μεσαιωνικών αύλών, τίς «κουρτιζάν», γυναίκες όμορφες καί καλλιεργημένες. Ελεύθερες καί άνεξάρτητες, οί «κουρτιζάν» άναστάτωναν τήν ζωή τών αύλών, προκαλώντας ζήλειες, καυγάδες, μονομαχίες. Χάριζαν τήν εύνοιά τους μόνο σ αύτούς πού είχαν πλούτη καί δύναμι. Πολλές άπό αύτές καλλιέργησαν τήν ποίησι καί μερικές έγιναν διάσημες: λόγου χάρι, ή Τούλια τής Άραγωνίας, πού κυριάρχησε στήν ρωμαϊκή αύλή στίς άρχές τοΰ δέκατου πέμπτου αίώνα, καί ή Βερόνικα Φράνκο, ή πιό περιζήτητη κουρτιζάν τής Βενετίας. Ή άλλη όψις τού 16ου αίώνα, αύτή πού ερχόταν σέ άντίθεσι μέ τήν λαμπρότητα τών αύλών, ήταν ή συντηρητικότης τής θρησκείας, πού έκανε αίσθητή τήν έπιρροή της άκόμα καί στήν έκτίμησι τής γυναίκας καί τού έταιρισμοΰ. Ή αύστηρή ήθική τού Λουθήρου καί τό πνεύμα σταυροφορίας τής Αντιμεταρρυθμίσεως, βρέθηκαν σέ συμφωνία ξεκινώντας άπό ιδεολογικές προϋποθέσεις έκ διαμέτρου άντίθετες, στήν καταδίκη τού έταιρισμοΰ. Ό Λούθηρος έπέβαλε τό κλείσιμο τών οίκων αύτών στίς περιοχές πού είχαν άποδεχθή τήν Μεταρρύθμισι. Αλλά καί ή Ρωμαϊκή Εκκλησία δέν παρέλειψε νά έπέμβη. Τό 1566 ένα διάταγμα τού πάπα υποχρέωσε όλες τίς έλεύθερες γυναίκες νά φύγουν άπό τήν Ρώμη. Ό ποντίφηκας όμως άναγκάσθηκε νά όπισθοχωρήση καί ν άποσύρη τό διάταγμα, γιατί κινδύνευσε νά μειωθή σημαντικά ό πληθυσμός. Στήν Τουλούζη τής Γαλλίας ή κοινή γυναίκα, έσύρετο άπό τόν δήμιο στό ποτάμι Γκαρόν, άνάμεσα στά περιπαίγματα τού πλήθους, κι έχοντας κρεμασμένη στόν λαιμό της μιά πινακίδα πού έγραφε τήν Ιδιότητά της. Εκεί τήν οδηγούσαν σέ μιά ξέρα, στήν μέση τοΰ ποταμού. Τήν έγδυναν καί τήν έβαζαν σέ ένα κλουβί. Κατόπιν βουτοΰσαν τό κλουβί τρεις φορές μέσα στό νερό. Ό 18ος αίώνας καλλιέργησε ένα πνεύμα πιό εύνοϊκό πρός τόν έταιρισμό. Στά μέσα 268

αύτοϋ τοΰ αιώνα στό Παρίσι υπήρχαν 28. 000 ελεύθερες γυναίκες επί 600.000 κατοίκων. Δηλαδή, μιά γιά κάθε είκοσι κατοίκους! Τότε υπήρχε ένας γνωστότατος οίκος, πού τόν διατηρούσε ή Μαντάμ Γκουρντόν, στό δρόμο Ντέ Πόρ. Έπρόκειτο γιά ένα πραγματικό πανεπιστήμιο τοΰ Εταιρισμού. Οί γυναίκες πού γίνονταν δεκτές, έκεϊ, περνούσαν άπό μιά αύστηρή αισθητική έξέτασι. Τό παράδειγμα τής Μαντάμ Γκουρντόν τό μιμήθηκαν καί άλλες γυναίκες άκόμα καί έξω άπό τήν Γαλλία, ιδιαίτερα στήν 'Αγγλία, δπου ό πουριτανισμός είχε άρχίσει νά δύη. Τόν Επόμενο (19ο) αιώνα, στήν Αγγλία Επίσης, τό φαινόμενο τού Εταιρισμού σημείωσε σημαντική άνάπτυξι. ' Η βιομηχανική έπανάστασις, ή έκμετάλλευσις των Εργατών, τά μικρά ήμερομίσθια, έσπρωξαν πολλές γυναίκες στόν Εταιρισμό καί βοήθησαν στήν έπέκτασι τοΰ βάρβαρου Εμπορίου τής άνθρωπίνης σάρκας. Σωματέμποροι στρατολογούσαν νεαρές Άγγλίδες άκόμα καί μικρά κορίτσια, ή καί τίς άπήγαγαν μέ τήν βία καί τίς έστελναν σέ διάφορα μέρη τής Εύρώπης. *Η τιμή τών κοριτσιών αύτών έποίκιλλε: μιά Εργάτρια κόστιζε 20 λίρες, μιά κοπέλλα άπό άστική οικογένεια 100 καί ένα κοριτσάκι κάτω τών 12 χρονών 400 λίρες! Τό αίσχρό Εμπόριο συνεχίσθηκε όλον τόν αιώνα, παρά τίς αντιδράσεις διαφόρων οργανώσεων, όπως τού «Στρατού τής Σωτηρίας», πού ιδρύθηκε στό Λονδίνο τό 1865. "Ενα πανόραμα τού κόσμου τής διαφθοράς έχουμε καί στήν Νέα Ύόρκη, τόν 19ο, Επίσης αιώνα. Εκεί, ό Εταιρισμός πού κατά κύριο λόγο, οφειλόταν στό κύμα τών μεταναστεύσεων, έφθασε σέ τρομακτικά Επίπεδα. Σύμφωνα μέ μιά στατιστική τού 1858 στήν Νέα Ύόρκη υπήρχαν 6.000 ιερόδουλες έπί 700.000 κατοίκων, δηλαδή μία γιά 120 άτομα περίπου. Οί πολυτελέστεροι οίκοι βρίσκονταν στό Μπρόντγουαίη. Επιπλωμένοι μέ άκριβά έπιπλα, Επανδρωμένοι μέ πολυπληθές υπηρετικό προσωπικό έδιναν τήν έντύπωσι, μάλλον ξενοδοχείού. Οί γυναίκες ήσαν πολύ όμορφες, μορφωμένες, καλλιεργημένες καί μπορούσαν νά πάρουν μέρος σέ σοβαρές συζητήσεις. Τό πιό «παλιό Επάγγελμα στόν κόσμο» Ενώ, στήν βάσι του, παραμένει τό ίδιο, αλλάζει μορφές κάθε φορά πού τό άπαιτούν οί κοινωνικές συνθήκες καί προσαρμόζεται έτσι στις άπαιτήσεις τής Εποχής. Καί σέ μιά κοινωνία όπως ή αμερικανική π.χ., στήν όποια κυριαρχεί ή μορφή τού Επιχειρηματία, πού βρίσκεται σέ διαρκή κίνησι άπό τήν μιά πόλι στήν άλλη, καί δέν έχει πολύ καιρό γιά χάσιμο, Εμφανίζεται τό «κώλλ - γκέρλ», μέ μεγάλη διάδοσι στήν Εποχή μας. Σκέψεις Η ΕΥΤΥΧΙΑ Τοΰ Άστυν. κ. Μ. Φελώνη Γιά νά βρής τήν εύτυχία μή ψάχνης. Δέν θά τήν βρής Εκεί πού τήν άναζητεϊς, γιατί βρίσκεται ήδη κοντά σου. Πολύ κοντά σου. Βρίσκεται μέσα σου. Βρίσκεται στόν Εσωτερικό σου κόσμο, στό Εσωτερικό είναι σου. Εκεί βρίσκεται καί σέ περιμένει γιά νά σέ μαγεύση μέ τό μεγαλείο της, όταν Εσύ κτυπήσης μέ διακριτικότητα, μέ τέχνη, μέ τάκτ, τίς ήθικές της χορδές. "Οταν Εσύ ξυπνήσης άπό τόν λήθαργό της. Ό ταν Εσύ θέλησης νά κάμης παρέα μαζί της καί νά κουβεντιάσης μ αύτήν. Εκείνη τότε μέ τό δικό της ξεχωριστό τρόπο θά σ άκούση προσεχτικά καί θά σοΰ γεμίση τήν διψασμένη ψυχή σου μέ μειδίαμα πνευματικής ευωδίας. Θά σέ μεταφέρη πολύ ψηλά. Πάρα πολύ ψηλά. Ε κεί πού δέν υπάρχουν μίση καί έχθρες καί θάνατοι. Εκεί ψηλά στούς μακρυνούς Θείους κόσμους, ατούς άΰλους πνευματικούς κόσμους, πού ποτέ δέν πεθαίνουν. "Ισως άναρωτηθής. Πώς μπορεί καθημερινά ή εύτυχία νά βρίσκεται τόσο κοντά μου, έστω καί γιά λίγο, τόσο άδιαχώρητα μέ τό είναι μου, τόση πολύ φίλη μου καί τόσο καλός σύντροφός μου; Δέν είναι δύσκολο νά τό καταλάβης. Αρκεί νά μού πής Εσύ ό ίδιος πού ρωτάς, πώς αισθάνεσαι όταν σοΰ δίνεται ή ευκαιρία νά κάνης ένα καλό σ ένα συνάνθρωπό σου; Πώς αισθάνεσαι όταν εύεργετής τόν πλησίον σου; Πώς νοιώθεις όταν λές τήν άλήθεια χωρίς φόβο καί πάθος; Γιατί μή μού πής πώς δέν αίσθάνεσαι εύτυχισμένος, χαρούμενος; Μή μού πής πώς δέν νοιώθεις νά σέ τραβάη μιά ήθική δύναμη πιό πάνω άπό Εκεί πού είσαι, άπό Εκεί πού στέκεσαι; Πές μου άλήθεια, δέν σοΰ συμβαίνει αυτό; Δέν τό νοιώθεις; Δέν τό αίσθάνεσαι; Δέν τό καταλαβαίνεις; Είναι βέβαιο ότι τό άντιλαμβάνεσαι. "Ε, λοιπόν αυτό πού νοιώθεις, αύτή τή χαρά πού σέ πλημμυρίζει, αυτή ή θεία λάμψη πού σέ περιβάλλει, αυτό τό άνέσπερο φώς πού σέ στεφανώνει καί πού σού γλυκαίνει τήν ψυχή σου, αύτή είναι άνθρωπέ μου ή εύτυχία πού τόσο πολύ ψάχνεις καί τόσο πολύ θέλεις νά βρής. Αύτή είναι ή εύτυχία πού σού κάνει τή ζωή τόσο χαρούμενη καί τόσο εύτυχισμένη. Δέν είχε άδικο ό μεγάλος τής Αρχαιότητος Επίκουρος, όταν έλεγε πώς «δέν χρειάζεται περισσότερο άπό τό νά τρώς ένα κομμάτι ψωμί, όταν πεινάς, νά πίνης ένα ποτήρι νερό, όταν διψάς, καί νά κοιμάσαι πάνω σέ μιά σανίδα, κάτω άπό μιά στέγη, γιά νά είσαι έτοιμος νά κουβεντιάσης μ αύτόν τόν ίδιο τόν Δία, άπό τίς πέντε τό πρωί».' "Η μήπως δέν είναι ένα θαυμάσιο γεύμα τό ψωμί καί τό νερό, όταν τά βρίσκης στήν ώρα τής πείνας καί τής δίψας σου; Τί είναι αύτό πού αίσθάνεσαι; Δέν είναι Ικανοποίηση; Δέν είναι εύτυχία; Τί άλλο μπορεί νά είναι; "Ετσι είναι άνρθωπέ μου. "Ολοι μας σ' αύτή τήν πρόσκαιρη ζωή θέλουμε νά είμαστε εύτυχισμένοι καί χαρούμενοι. Βέβαια αυτό είναι άδύνατο, άκατόρθωτο. Γιατί λίγες είναι οί στιγμές στή ζωή μας πού έχουμε εύτυχία. Μή τήν διώχνουμε λοιπόν όταν έρχεται γιατί δέν τήν ξαναβρίσκουμε. ' Εκείνη όπως άκριβώς έρχεται έτσι άκριβώς φεύγει γιά νά μή ξανάρθη πιά. Δέν έχουμε περιθώρια γιά νά τήν ξαναφέρουμε κοντά μας. ' Η ευτυχία δέν διαρκεί γιά πολύ. Μάς ξεφεύγει καί χάνεται. ' Η εύτυχία, λίγη ή πολλή, δέν βρίσκεται μακρυά μας καί Επομένως μή προσπαθούμε νά τήν άναζητήσουμε Εκεί πού νομίζουμε ότι υπάρχει, γιατί δέν υπάρχει Εκεί. Ό πως ό πόνος όταν είναι ίσχυρός, δέν διαρκεί γιά πολύ έτσι καί ή ευτυχία όταν είναι μεγάλη δέν διαρκεί γιά πολύ, γι αύτό μή χάνης καμμιά ευκαιρία πού νά μή φέρης τήν ευτυχία διαρκώς κοντά σου. Κάλεσέ την λοιπόν κγ Εκείνη θά σ άκούση. Γιά νά είναι κανείς εύτυχισμένος δέν άπαιτούνται πολλά πράγματα. Ό ταν στή ζωή σου άκολουθής πάντοτε τόν "ίσιο δρόμο, τό χριστιανικό δρόμο. Ό ταν άκολουθής τό δρόμο τής άλήθειας, τό δρόμο τής άγάπης, τό δρόμο τής δικαιοσύνης, τό δρόμο τής άνθρωπιάς. "Οταν στήν οίκογένειά σου ΰπάρχη γαλήνη, χαρά, γέλοιο, ύγεία, τότε πρέπει νά νοιώθης εύτυχισμένος. Κράτησέ την λοιπόν κοντά σου αύτή τήν εύτυχία όσο μικρή κι άν είναι, όσο κι' άν διαρκεί λίγο. Κράτησέ την κοντά σου κάνε την φίλο σου, σύντροφό σου, προστάτη σου. 269

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Τό σύμπαν είς τήν πορείαν του σιγά - σιγά άποδιοργανώνεται καί διαλύεται. ' Η άποδιοργάνωσι καί ή διάλυσί του θεωρούνται σάν σοβαρές ενδείξεις καί χαρακτηριστικές πού δείχνουν τή φορά, τού βέλους τοΰ χρόνου, ή όποια προχωρεί πρός τό τέλος του. Άφοΰ τό σύμπαν «άρχισε» κάποτε, θά πρέπει νά «τελειώσει» κάποτε. τελο: TOY ΕΥΜΠΑΝΤΟΕ Τοΰ Καθηγητοΰ τοΰ Πανεπιστημίου κ. ΔΗΜ. ΚΩΤΣΑΚΗ Στις φωτογραφίες μας «γωνιές» άπυ τό Σύμπαν. Αριστερά: Οί Πλειάδες (Πούλια). 'Αποτελούνται άπό ένα άθροισμα Αστέρων στόν αστερισμό τού Ταύρου. Δεξιά κάτω: Συγκριτικές διαστάσεις τών Πλανητών τοΰ 'Ηλιακού συστήματος. ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ άρχισε κάποτε. Ή «άρχή» είναι Ενα άνυπέρβλητο «φράγμα» λέει ό Eddington, ή «άρχή» τοΰ κόσμου είναι «άπρόσιτη είς τήν σκέψιν» λέγουν ol Groueff καί Cartier, ό Θεός «κρύπτει τόν έαυτόν του μέσα είς τήν Εναρξι τής δημιουργίας» γράφει ό Lemaitre, είναι «ένα κέντημα» σημειώνει ό Laplace, είναι «ό δάκτυλος τοΰ Θεού πού θέτει είς κίνησι τόν αιθέρα» παρατηρεί ό Jeans...»Θά ήτο ένδιαφέρον νά μάθη κανείς τίς σκέψεις καί τίς άντιλήψεις τών ειδικών, πού σχετίζονται μέ τό «τέλος» τοΰ σύμπαντος. Αν, φυσικά, ύ- πάρχει κάποια άπάντησι είς τό ζήτημα αύτό». Μέ αύτά τά λόγια τελείωνε ένα άρθρο (1) πού Εδινε μιά άπάντησι είς τό Ερώτημα: «Πώς άρχισε τό σύμπαν;» Πώς θά τελείωση τό σύμπαν; Καί τώρα τό Ερώτημα: «Πώς θά τελειώση τό σύμπαν;» 'Υπάρχει άπάντησι είς τό ζήτημα αυτό, ή άκριβέστερα υπάρχουν άπαντήσεις πού δίδονται άπό τούς συγχρόνους κοσμολόγους καί διατυπώνονται καί είς πανεπιστημιακά συγγράμματα, διότι πρέπει νά Ενημερώνονται καί είς τά θέματα αύτά οί αύριανοί Επιστήμονες καί Ε 270 ρευνητές. Τό πρόβλημα τοΰ «τέλους» τοΰ σύμπαντος είναι πολύ δύσκολο καί χρειάζεται Εμπνευσμένο Ερευνητή διά νά τό έξετάση, καί άν μπορέση, νά τό λύση. Καί άρκετοί Ερευνούν, δίδοντες ώρισμένες άπαντήσεις, πού είναι πιθανές. Διότι είς τά μεγάλα προβλήματα, όπως είναι καί αύτό, δέν μπορούν νά διατυπωθούν, παρά θεωρίες, υποθέσεις καί πιθανές δυνατότητες. Δέν μπορεί ό Ερευνητής νά διατυπώση θεωρία πλήρη καί Εγκυρη, πού δέν θά Επιδέχεται άμφισβήτησι Επιστημονική καί βάσιμη. Τό σύμπαν άπό τότε πού άρχισε μέ μιά «μεγάλη Εκρηξι» μέχρι τώρα, Ε χουν περάσει κάπου 18 20 δισεκατομμύρια χρόνια ό άκριβής άριθμός δέν Εχει σημασία, άφοΰ είναι κάποιος πεπερασμένος άριθμός. Σήμερα διαπιστώνομε τήν συγκρότησί του είς γαλαξιακά συστήματα, είς γαλαξίες, είς άστέρες, είς πλανητικά συστήματα. Διαπιστώνομε άκόμη ότι τό σύμπαν είς τήν πορεία του αύτή σιγά - σιγά άποδιοργανώνεται καί διαλύεται. Ή άποδιοργάνωσι καί ή διάλυσί του θεωρούνται σάν σοβαρές Ενδείξεις καί χαρακτηριστικές πού δείχνουν τή φορά τοΰ βέλους τοΰ χρόνου, ή όποια προχωρεί πρός τό τέλος του. Είς τούτο μάς Ενισχύει καί τό γεγονός τής πεπερασμένης ίστορίας τής διαστολής του. Άφοΰ τό σύμπαν «άρχισε» κάποτε, θά πρέπει νά «τελειώσει» κάποτε. Δέν πρέπει νά λησμονούμε άκόμη τήν άλήθεια, καί τήν πραγματικότητα, ότι εύρισκόμεθα έδώ πού συζητοΰμε, είς τά σύνορα μεταξύ Επιστητού κατ Επιστήμην καί τοΰ πέραν αύτοΰ έκτεινομένου χώρου. Καί άναγκαστικά πρέπει νά έκφραζώμεθα μέ πολλή προσοχή, άκρίβεια καί άντικειμενικότητα, χωρίς νά μποροΰμε νά άποφύγωμε καί τούς φιλοσοφικούς στοχασμούς. Νά τούς Επισημαίνουμε όμως καί νά τούς διακρίνουμε άπό τήν Επιστημονική γνώσι, όσον είναι δυνατόν αύτό. Ή άρχική κατάστασις τοΰ σύμπαντος ' Ο καθηγητής Γ. Κοντόπουλος πραγματευόμενος τό κοσμολογικόν πρόβλημα γράφει (2) συμπερασματικώς τά Εξής: «Ό σοι όμιλοΰν διά τήν άρχικήν κατάστασιν τοΰ Σύμπαντος άποφεύγουν έν γένει νά όμιλήσουν διά τό τί ήτο «πρό» τής καταστάσεως αύτής. Διότι αύτή αΰτη ή Εννοια τοΰ χρόνου χάνεται είς τό άρχικόν άτομον».

Τό θέμα τής άρχής τοΰ Σύμπαντος είναι βασικώς μεταφυσικόν είς τήν φύσιν του καί παρ δλον του τό ένδιαφέρον έκφεύγει τών όρίων τής Φυσικής έπιστήμης. «Ό σον άφορα τήν τελικήν μελλοντικήν κατάστασιν τοΰ Σύμπαντος, συμπεραίνει, δυνάμεθα νά δεχθώμεν δτι ή διάλυσις θά προχωρήση μέχρι πλήρους άποσβέσεως τών άστέρων καί διαλύσεως τών άστρικών συστημάτων. Ή άνάπλασις τοΰ Σύμπαντος είναι δυνατόν βαθμηδόν ν' άποσβεσθή, είναι δμως δυνατόν νά έξακολουθήση έπ άπειρον χωρίς νά δυνηθή νά δώση ζωήν είς τό νεκρόν πλέον Σόμπαν». Μήπως δμως μποροΰμε νά περιγράψωμε, έστω γενικά, τό πιθανό τ έ λ ο ς τοΰ κόσμου; Μήπως δηλαδή ί>πάρχουν διάφοροι τρόποι μέ τούς ό ποιους μπορεί νά τελείωση τό σόμπαν; Ό καθηγητής τοΰ Πανεπιστημίου Columbia, L. Motz δίδει (1975) περιγραφήν τοΰ πιθανοΰ τέλους τοΰ σύμπαντος, τό όποιον είναι δυνατόν νά γίνη, είτε μέ τόν «θερμικό θάνατο», είτε μέ τήν «κατάρρευσι» αύτοΰ. Βεβαίως διά νά έχωμε τήν πρίπτωσι τοΰ θερμικοΰ θανάτου, θά πρέπει τό σόμπαν νά είναι κλειστό, νά είναι άπομονωμένο. Διότι είς ένα άνοικτό σύστημα δέν έφαρμόζεται ό δεύτερος νόμος τής θερμοδυναμικής. Δεχόμεθα δμως τό σόμπαν κλειστό. *Η έντροπία του συνεχώς αύξάνει πρός τήν θετική φορά τοΰ χρόνου καί πηγαίνει παράλληλα καί όμόρροπα μέ τήν άποσύνθεσί του. Τοΰτο Ισχύει καί διά τά μέρη πού άποτελοΰν τό σόμπαν. Σχετικά μέ τόν θερμικό θάνατο ό Motz συμπεραίνει (3) τά έξής: «Σημειώσατε δτι, έάν τό σόμπαν κλίνη πρός τήν έντροπία ή τό θερμικό θάνατο, σημαίνει δτι αυτό θά συμβή, δταν δλοι οί άστέρες πού υπάρχουν τώρα, θά έ χουν χρησιμοποιήσει δλα τους τά πυρινικά καύσιμα, διότι νέοι άστέρες γεννώνται άπό τήν έκτίναξι ΰλης άπό άποθνήσκοντες ήλικιωμένους άστέρες, είς τούς όποιους μόνον ένα μικρό μέρος τοΰ υδρογόνου έχει μετασχηματισθή είς σίδερον. Έ φ δσον θά ύ- πάρχη είς τό μεσοαστρικό διάστημα όδρογόνον, ή άλλα στοιχεία έλαφρότερα τοΰ σιδήρου, θά μποροΰν νά σχηματισθοΰν νέοι άστέρες, σάν τόν "Ηλιο καί αύτοί μέ τή σειρά τους θά μετατρέψουν τό υδρογόνο είς σίδηρο. Εγκαίρως, δν δέν συμβή κάτι πού νά τό έμποδίση, δλη ή μεσοαστρική ΰλη καί δλη ή ΰλη πού έχουν τώρα οί άστέρες θά μεταστοιχειωθή είς σίδηρο μέ τό σχηματισμό νέων άστέρων καί δλη ή πυρηνική ένέργεια θά έλευθερωθή. Τό σόμπαν, έπειτα άπό πολλά, πολλά δισεκατομμύρια χρόνια, έάν αυτό συμβή κάποτε, τότε θά περιέχη μελανές οπές, νεκρούς άστέρες νετρονίων, νεκρούς πλανήτες καί ψυχρά κομμάτια ΰλης, πού θά κολυμβοΰν είς μία θάλασσα ψυχρής ήλεκτρομαγνητικής άκτινοβολίας, θερμοκρασίας περίπου 5* Kelvin». Α λλά δπως είπαμε προηγουμένως, υπάρχει καί ή περίπτωσι τοΰ τέλους τοΰ σύμπαντος, διά τής καταρρεύσεως αύτοΰ. Τό σόμπαν δηλαδή θά αΰτοκαταστραφή, θά καταρρεύση άπότομα, δπως συχνά καταρρέει κι ένας ζωντανός όργανισμός. Διότι καί αυτό είναι καί λειτουργεί σάν ένας θαυμάσιος όργανισμός. Ιδού πώς τήν περιγράφει ό Motz: «Είς τό τέλος ή κατάρρευσι τοΰ σύμπαντος θά φέρη τούς άστέρες πού δέν είναι μελανές όπές είς τούς γαλαξίες τόσο κοντά τόν ένα είς τόν άλλο, ώστε συγκρούσεις μεταξύ τους θά τούς ξεσχίσουν καί ή άστρική ΰλη πού περιέχουν θά χυθή όμοιόμορφα ώς άέριο. Εάν συγκρουσθοΰν μεταξύ τους μελανές όπές καί έάν ό ένας άστέρας συγκρουσθή μέ μία μελανή όπή, ή ΰλη τοΰ άστέρος θά καταβροχθισθή άπό τήν μελανή όπή. Κατά τήν περίοδο αύτή ή θερμοκρασία τοΰ σύμπαντος θά αύξηθή είς έκατομμύρια βαθμούς καί ή ίδια ή άκτινοβολία θά διαλύση κάθε άστέρα πού τυχόν θά ΰπάρχη άκόμη έκεΐ γύρω. Αλλά κατά τόν χρόνο τής άκτινοβολίας, έπίσης θά καταβροχθισθοΰν άπό μελανές όπές καί τότε οί ίδιες οί μελανές όπές θ άρχίσουν νά συγχωνεύωνται μέχρις δτου παραμείνη μία μελανή όπή, πού θά είναι καί ή τελική κατάστασι τοΰ σύμπαντος. ' Ο λίγο χρόνο πρίν συμβή αύτό, τό σόμπαν θά όμοιάζη μέ μιά πύρινη σφαίρα, άπό τήν όποια άρχίζει νέα πορεία: τώρα θά έχωμε μιά πύρινη σφαίρα, πού θά συστέλλεται καί δέν θά διαστέλλεται». Ή «ιδέα τής άρχής του χρόνου Ό λοι γνωρίζομε δτι «ή Ιδέα τής άρχής τοΰ χρόνου καί τοΰ σύμπαντος άπασχολεΐ καί τόν φιλόσοφο, τόν στοχαστή καί τόν διανοητή γενικώτερα... Καί τέτοιες άπόψεις συχνά συγκλονίζουν τόν άνθρωπο... Συνδέονται μέ θρησκευτικές ή μεταφυσικές άντιλήψεις καί πεποιθήσεις, συχνά δέ ό έρευνητής δέν παραλείπει νά τίς παρουσιάζη σαφώς, δταν πραγματεύεται τέτοια μεγάλα θέματα». Παρόμοιες σκέψεις, Ιδέες καί ψυχικές καταστάσεις δημιουργοΰνται είς τόν έρευνητή καί τόν διανοητή πού άσχολεΐται καί μέ τό τέλος τοΰ σύμπαντος τό μεγάλο αύτό έσχατολογικό πρόβλημα. Καί φυσικά διατυπώνονται καί δημοσιεύονται σχετικές ά- 271

272 πάψεις είς τά βιβλία πού πραγματεύονται τέτοια θέματα. ΟΙ Γάλλοι άστρονόμοι Groueff καί Cartier γράφουν (4) δτι δ γνωστός Αμερικανός άστρολόγος A. Sandage ξεκινά άπό τήν ΰπόθεσιν, δτι είς τήν άρχήν τής δημιουργίας τά πάντα ήταν ένέργεια, άκτινοβολία, καί υπογραμμίζουν τό γεγονός δτι «ή ύπερσύγχρονη κοσμολογία τοΰ Sandage εύρίσκεται είς γενική συμφωνία μέ τήν περιγραφή τής ' Αγίας Γραφής, είς τό πρώτο κεφάλαιο τής Γενέσεως, δπου διαβάζομε: «Έν άρχή έποίησεν ό Θεός τόν ουρανόν καί τήν γήν ή δέ γή ήν άόρατος καί άκατασκεύαστος καί σκότος έπάνω τής άβύσσου, καί πνεύμα Θεού έπεφέρετο έπάνω τοΰ ϋδατος καί είπεν ό Θεός γεννηθήτω φώς καί έγένετο φως». Τό σύμπαν, κατά τόν Sandage, δέν είναι τίποτε άλλο, παρά ένέργεια πού διαστέλλεται... Από πού προήλθαν τά άτομα τής ύλης άπό τά δποΐα άποτελεΐται τό σώμα μου καί τά δικά σας; Εεύρομε τώρα τά χημικά στοιχεία καί δτι μόνο είς τήν άρχήν ήτο τό υδρογόνο. Αλλά πρίν τήν «μεγάλη έκρηξι» τής δημιουργίας, τί ήταν; έρωτοΰν οί Groueff καί Cartier. Άφίνουν δέ νά όμιλήση ό Sandage: «Δέν γνωρίζομε τίποτε διά τήν περιοχή έκείνη. Τέτοιες έρωτήσεις δέν στέκονται είς τήν περιοχή τής έπιστήμης. Φυσικά, οί άνθρωποι ένδιαφέρονται πάντοτε διά τήν Δημιουργία τοΰ σύμπαντος καί θέτουν τρία έρωτήματα: Τ ί είναι έκεΐνο πού παρέρχεται; πότε; καί δ ι α τ ί; Είς τά δύο πρώτα πιστεύομε δτι μπορούμε νά δώσωμε κάποια άπάντησι, άλλ άγνοοΰμε έντελώς τό τρίτο...» "Οπως είπαμε, εΰρισκόμεθα είς τήν περιοχή τού μή έπιστητοΰ, σύμφωνα μέ τάς μεθόδους τής έπιστήμης. Καί πρέπει νά τονίζεται, δτι τότε όμιλεϊ ό έρευνητής προσωπικά, διατυπώνωντας τίς γενικώτερες άπόψεις του καί πεποιθήσεις του. "Ωστε ό άναγνώστης νά κρίνη έλεύθερα, άντικειμενικά καί νά σχηματίση συνολικήν είκόνα τοΰ προβλήματος. Ό Γερμανός κοσμολόγος, καθηγητήςη. Vogt είς είδικόν έργον του: «Κόσμος καί Θεός» γράφει (5) τά έ- ξής: «Συχνά παριστάνουν τούς αστέρες σάν σύμβολα τοΰ αίωνίου καί άφθάρτου. "Ομως οί άστέρες έχουν τήν Ιστορία τους. "Εχουν άρχή καί κάποτε θά παρέλθουν, άφοΰ ή ζωή τους φθείρεται είς χρονικό διάστημα πού άνέρχεται είς δισεκατομμύρια έτη. Καί δ,τι Ισχύει διά κάθε άστέρα χωριστά, τούτο συμβαίνει καί δι δλα τά άστρικά συστήματα, δπως έπίσης καί δι δλο τόν κόσμο πράγμα πού διαρκώς καί περισσότερο διαπιστώνεται άπό τά γεγονότα. Επί πλέον τά άστρικά συστήματα καί ό κόσμος όλόκληρος έχουν τήν Ιστορία τους. Δέν προήλθαν άπό τήν αίωνιότητα, άλλ έδημιουργήθηκαν καί άκολουθοΰν ώρισμένην εξελικτικήν πορεία». Καί είς άλλο σημείο συμπληρώνει τό δλον θέμα μέ τά έξής: «Ό κόσμος δέν μπορεί νά ύπάρχη άφ έαυτοΰ. "Εχει άνάγκην ένός αίτιου, πού δέν χρειάζεται άλλο αίτιο... ' Ο σύνδεσμος τοΰ άνθρώπου μέ τήν υ περφυσική Δύναμι άποτελεΐ τήν ουσίαν τής θρησκείας καί δι αύτό τό χαρακτηριστικό διακριτικό σημείο έ νός θρησκεύοντος άνθρώπου είναι δτι πιστεύει είς μίαν υπέρ τήν φύσιν Δύναμι, είς ένα παντοδύναμο Θεόν...» Είναι φανερόν δτι ό καθηγητής Vogt είς τήν πρώτην περικοπήν διατυπώνει τίς άπόψεις τής κοσμολογίας έπάνω είς τό μεγάλο πρόβλημα τής άρχής καί τοΰ τέλους τοΰ σύμπαντος, πού άρκετές ένδείξεις διά τό ζήτημα αύτό μάς δίδουν πολλά δεδομένα τών άστέρων καί τών άστρικών συστημάτων. Είς τήν δευτέραν δμως περικοπή, ξεκινώντας άπό δσα σήμερα προσφέρει ή κοσμολογία, διατυπώνει τίς γενικώτερες, τίς προσωπικές του άπόψεις καί πεποιθήσεις. Έτονίσθη ήδη, πρέπει άλλη μιά φορά νά λεχθή, δτι ό έρευνητής εύρίσκεται συχνά είς τήν πορεία τής έρεύνης του έμπρός είς μεγάλα προβλήματα. Σταματά. Προβληματίζεται γενικώτερα καί στοχάζεται σάν άνθρωπος, σάν άνθρώπινη προσωπικότης. Καί μέσα είς τό βάθος τής άνθρώπινης προσωπικότητος συναντάται τό φυσικόν μέ τό υπερφυσικόν. Αύτή άλλωστε ή συνάντησις άποτελεΐ τό κέντρον τής άνθρώπινης προσωπικότητος. (2 ) Κ ο ν τ ο π ο ύ ο υ Γ.: Κ ο σ μ ο λ ο γ ία, Ά Ο ή ν α ι 1976, σ ε λ. 44. (3 ) Motz, L.: The Univers, Its Bieginning and End, N York 1975, p. 305 κ α ί: π α ρ ά Δ. Κ ω τσ ά κ η : Ν έ ο ι 6 - ρ ίζ ο ν τ ε ς σ τ ή ν Α σ τ ρ ο ν ο μ ία, Α Ο ή να ι 1977, σ ελ. 322, δ π ο υ δ ίδ ο ν τ α ι (κ ε φ. 6 ο ν κ α ί ΙΟ ον) π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς δ ιά τ ο ύ ς ά σ τ έ ρ ε ς ν ε τ ρ ο ν ίω ν, τούς λευκούς νά νους, τίς μ ελα νές ό π ές κ.λπ. (4 ) St. Groueff J. Ρ. Cartier: V homme et le cosmos, Larousse, Paris - Match 1975, p. 357. (5 ) Vogt H. Kosm os und Gott. Heidelerg 1951, σ. 102. n o ^ ΠΡΟΒΛΗΜΑ THI ΕΥΒΑΝΑΣΙΑΣ Γ ΙΑ ΤΗΝ εύθανασία, ύπό τήν γνωστή τοΰ δρου έννοια, πού είναι ή μέ ένέργεια (ή παράλειψη) τοΰ γιατροΰ κυρίως, πρόκληση άνώόυνου θανάτου σέ άσθενή, δταν δέν υπάρχει καμμιά έλπίδα σωτηρίας, έγινε πρό καιροΰ, μιά πολύ ένόιαφέρουσα δημόσια συζήτηση πού μεταδόθηκε τηλεοπτικά, στήν όποια έλαβαν μέρος έπιφανεϊς γιατροί, νομικοί, ένας θεολόγος καί δίλλοι. "Οσοι μετείχαν σ αύτή τή συζήτηση, έκτός άπό τόν θεολόγο πού τοποθέτησε τό ζήτημα καί σέ φιλοσοφικό βάθρο, άνάπτυξαν πολύπλευρες καί άμφιλεγόμενες άπόψεις, πού δμως άφησαν ζωηρή, ίσως άνεπίγνωστα, τήν έντύπωση δτι τό θέμα είναι, πάνω άπ δλα, κυρίως ιατρικό ή νομικό. Κι δμως, τό περιλάλητο τούτο ζήτημα, στ ή βασική του θέση, στή ρίζα του, είναι καθαρά ήθικοφιλοσοφικό καί δέν πρέπει νά θεωρείται καθαυτό άντικείμενο τής Ιατρικής ή τής Νομικής. Μιά σειρά σκέψεων, έπισφραγίζει «τοΰ λόγου τό άληθές»: Ό γιατρός, έχει, βέβαια, δλη τή δύναμη νά δώση τέλος στό μαρτύριο μιας άφόρητα πονεμένης ζωής, άλλά δέν θά τό κάνη ποτέ, άν πρώτα δέν τοΰ τό έπιτρέψη ό Νόμος. Αλλά κι δταν άκόμα τοΰ τό έπιτρέψη ή Πολιτεία, δέν θά προχωρήση σέ τέτοιο έγχείρημα, άν δέν ρωτήση πρώτα τήν συνείδησή του άν έχει τή δύναμη ν άντέξη τό ήθικό βάρος μιας τέτοιας πελώριας εύθύνης. Ν ά άμέσως, δτι τό ζήτημα έχει ένα ήθικό ύπόβαθρο. Μ πορεί έξ άλλου, νάχη ό γιατρός αρμοδιότητα νά μάς πή τότε ό άρρωστος είναι καταδικασμένος (μόνο άπό τήν Έ-

πιστήμη, έννοεϊται, γιατί υπάρχει καί ή Αναμφισβήτητη κι Από υλιστές Ακόμα δύναμη των Απροόπτων ή Αν προτιμάτε τόν ό'ρο, τών θαυμάτων). Δ έν είναι Αρμόδιος νά κρίνη Αν Από κάποιες βαθύτερες Αρχές, ποΰχουν Αλλού τις ρίζες τους, έπιτρέπεται ή Αφαίρεση τής ζωής τού Αλλου σέ όποιαδήποτε περίπτωση. Ό νομικός, πάλι δέν μιλάμε γιά τόν έφαρμοστή τού Νόμου, Αλλά γιά τόν νομοθέτη καί τόν θεωρητικό τής Νομικής μπορεί μέν νά θεσμοθέτηση ή νά δεχθή διακρίσεις καί νά όρίση Ατι ή Ανθρωποκτονία, στην Αλφα ή βήτα περίπτωση, λόγω τών κινήτρων της (οίκτου κ.λπ.) τιμωρείται ήπιώτερα δέν είναι όμως Αρμόδιος ούτε αύτός ούτε ή (πιστήμη τον (ή τού Ποινικού ούσιαστικοΰ Δικαίου) νά μάς πή Αν τό έπιτρεπτό τής εύθανασίας εύθυγραμμίζεται πρός τίς βαθύτερες έκείνες ήθικοφιλοσοφικές ή θεολογικές Αρχές, πού κρατάνε στό έδαφός τους βυθισμένες τίς ρίζες τού προβλήματος. Γ ι ' αύτό βλέπουμε δτι έγιναν μέν πολλά σχέδια γιά νά (πιτραπή νομοθετικά ή εύθανασία πουθενά όμως τά σχέδια δέν κατάληζαν σέ νόμο. Κάθε τέτοια προσπάθεια μέχρι σήμερα ναυάγησε. Πρώτα πρώτα στή Δανία (στλ 1924) πού κυρίως υποκινήθηκε Αρχικά τό ζήτημα, δέν έγινε δεκτός ένας τέτοιος νόμος. Στή Μεγάλη Βρεταννία παρόμοιο νομοσχέδιο καταψηφίστηκε τό 1936, Από τήν Βουλή τών Λόρδων. Τό ίδιο έγινε καί στις 'Ηνωμένες Πολιτείες τό 1952. Καί ή νέα κίνηση πού, τό 1952, Αρχισε μέ πρωτοβουλία τού Ο.Η.Ε., έμεινε κ ι ' έκείνη στό στάδιο τών σχεδιασμών. Νά σημειωθή ό'τι ό δισταγμός τού νομοθέτη νά προχωρήση, δέν είχε σάν αιτία μόνον τόν πάρα πολύ εύλογο φόβο του τών καταχρήσεων μιάς τέτοιας φοβερής έξουσίας, ούτε τήν έμμονή του στό νά μήν έμπιστευθή στόν Αρρωστο, μέ κανένα τρόπο, ή Αμφιβολία Αν ό γιατρός του θ Αγωνισθή μόνον γιά νά τόν σώση ή καί γιά νά τόν έζαποστείλη, όταν έκείνος μέ τό μέτρο τών δικών του ιατρικών γνώσεων καί τού έγκεφαλικοΰ δυναμικού του πιστέψη στό μάταιο τού Αγώνα. Τήν τελευταία αύτήν Αποψη υποστήριξε ό Πρόεδρος τού Ιατρικού Συλλόγου τής Δανίας Μπέργκ. Ό δισταγμός, λοιπόν, τού νομοθέτη, πού περιορίζεται μόνον στήν θεσμοθέτηση έλαφρυντικών περιστάσεων (βλέπετε σέ μάς Αρθρο 300 ΊΤοιν. Κώδικα «Ανθρωποκτονία έν συναινέσει») έχει βαθύτερους λόγους πού προχωρούν πρός γραφτές ή Αγραφες ήθικοφιλοσοφικές Αρχές, όπως φαίνεται κι Από μιά φράση τού ίδιου τού γιατρού Μπέργκ πού βροντοφώνησε δτι ένα τέτοιο δικαίωμα Αντιβαίνει στήν «ιατρική ή θ ι- κ ή». Αγωνιώδη, σ τ Αλήθεια (ρωτήματα κυκλώνουν τό τραγικό αύτό πρόβλημα Κι ένα μόνο μέρος αύ τών, Αποτελεί μιά σειρά σκέψεων, πού βρίσκει κανείς στίς σχετικές έργασίες τών σοφών τού κόσμου. Ή ζωή, μυστηριακή στήν προέλευσή της, δέν είναι λιγώπερο αινιγματική, στή μεταθανάτια μοίρα της. Κανείς δέν μπορεί νά ξέρη τί γίνεται πίσω Από τό τείχος πού χωρίζει τά έμβια δντα Από τόν κόσμο τού μυστηρίου καί τήν μεταθανάτια μοίρα τους. Ή παρεμβολή τού Ανθρώπου στήν Αγνωστη αύτή διαδικασία πού όδηγεί τά πλάσματα πρός τόν τελικό άφανισμό, ή υποκατάσταση τού άνθρώπου στήν έξουσία αυτής τής Αόρατης Αλλά παντοκρατορικής δύναμης, δέν είναι μόνον Ασέβεια, Ας μή σταθούμε σέ μιά έκφραση πλατωνική, Αλλά είναι Ανεπίτρεπτη καί αύθαίρετη έπέμβαση τού μηδαμινού δντος στό έργο τού Θεού. Ακόμα κι αύτός ό Αφόρητος πόνος πού συνοδεύει πολλούς έ- τοιμοθάνατους πρός τό τέρμα, ένώ Αλλους τούς περιβάλλει ένα νεφέλωμα εύδαιμονίας, ή γνωστή στήν (πιστήμη «εύφορία», δέν Αποκλείεται νά έχη μιάν Ασύλληπτη Από τήν Ανθρώπινη λογική «υπερβατική» έξήγηση πού νά προοιωνίζεται Τό ζήτημα τής εύθανασίας, είναι στή βάσι του καθαρά ήθικοφιλοσοφικό καί δέν πρέπει νά θεωρείται καθαυτό αντικείμενο τής ιατρικής ή τής νομικής. Στή φωτογραφία κάτω, ένας πίνακας τού Γκράντ Γούντ μέ δύο χαρακτηριστικούς «τύπους» ηλικιωμένων. ποιός ξέρει μιάν εύτυχία σέ μιάν Αλλη ζωή. 'Εδώ, θυμάται κανείς τόν μεγάλο στοχαστή Μονταίν πού λέει δτι ό θάνατος rival ένα (πεισόδιο τής ζωής, θυμάται Ακόμα τόν Βάκωνα πού βλέπει τόν θάνατο σάν τήν πύλη πρός τήν ζωή. Μέ ποιό δικαίωμα ό Ανθρωπος, Αντί νά στέκεται μέ δέος έκθαμβος πρό τού μυστηρίου, πού ίσως θά μείνη γιά πάντα Ανεξιχνίαστο Από ένα μηχανισμό λογικής μονταρισμένο μόνο στά μικροσκοπικά Ανθρώπινα μέτρα, εισβάλλει σ ένα τέτοιο ιερό χώρο καί θέλει νά γίνη αύτός ό (λάχιστος «κόκκος κονιορτοΰ» παράγοντας τής μοίρας τών συνανθρώπων του, Αντιδικώντας, κατά κάποιο τρόπο, μέ τόν μεγάλο τού Σύμπαντος Νομοθέτη; Ό Αντίλογος σ δλα τούτα είναι δτι, τότε καί ή έπιμήκυνση τής ζωής μας Από τήν (πιστήμη ή ή ίαση τών Ασθενειών, θάταν παρέμβαση Ανεπίτρεπτη στό έργο τού Δημιουργού. Αλλά, υπάρχει τεράστια βεβαίως, διαφορά μεταξύ τής ίάσέως, πού τήν δέχεται καί αύτή ή θεία Πρόνοια (έχομε γιά παράδειγμα τά θαύματα τού Χριστού) είτε γεμίζοντας τή φύση μέ τ ' Αντίδοτο τών Ασθενειών καί φωτίζοντας τό Ανθρώπινο πνεύμα γιά τήν Ανεύρεση μέσων σωτηρίας τής ζωής, Από τήν αύθαίρετη Αφαίρεση τής ζωής, μέ / προνομία πού δχι ή θεία έκείνη δύναμη, ((κείνη Ακριβούς πού μάς δίδαξε μέ τή σταύρωση πώς καί ό θεός Ακόμα περνά Από τό γεφύρι τού πόνου, γιά νά όδηγηθή στό τέλος τής φθαρτής ύπάρα:ως), Αλλά έμεϊς οί ίδιοι τήν (πιχειροΰμε, μέ σκοπό άν (,κφρασθοΰμε νομικά άνθρωποκτόνο, Ασχετα Από τήν εύγένεια τών κινήτρων μας. Δέν πρέπει νά μάς διαφεύγη δτι Αν ΰ- πήρχαν σοφοί καί στοχαστές πού δέχονται τήν εύθανασία (Νίτσε, Χαίκελ). ή πίστη τους αύτή είναι Απόρροια συστημάτων (ντελώς Αντίθετων πρός τά παραδεδεγμένα Από τά 90% τών σοφών τού κόσμου. Ό νοΰς πού χάλκεψε έναν ύπεράνθρωπο Ζαρατούστρα, δέν είναι παράδοξο, όπτασιαζόμενος τό σπαρτιατικό βάραθρο τού Ταϋγέτου, νά θανατώνη πολύ εύκολα τούς Αδύνατους τής ζωής σάν Αχρηστους. Δέν θά βρούμε, δμως τή λύση τού ζητήματος άν τήν βρούμε ποτέ ούτε μόνο στούς φιλοσόφους, ούτε, πολύ περισσότιρο, σ ' έκείνους πού Αποτελούν μιάν οϊκτρή μειοψηφία Σωστότερο νά Αναζητήσουμε τήν Αλήθεια Ακολουθώντας φιλοσοφικές Ατραπούς πού βρίσκονται πολύ κοντά στή θεολογία Αφού τό πρόβλημα Από τή φύση του, είναι πρώτιστα ήθικοφιλοσοφικό. 273

Φνχοπηοοηοππ ω ι ε γ β λ ω ν ς τ ρ η ι. Σ Κ ΗΓΕΤΩΝ Κ. X. ΜΟΥΤΖΙΘΡΟΠΟΥΛΟΥ Συγγραφέως - Ιατρού τηταν ύγιεΐς οί στρατιωτικοί ήγέτες κατά τή διάρκεια των μαχών των δύο μεγάλων παγκοσμίων πολέμων; Εάν δχι μπορεί εύκολα νά διερωτηθή κανείς: Σέ ποιά χέρια είχε άφεθή ή τύχη των λαών; Ε Φ Θ Η Κ Ε π ο τ έ κ α νείς τήν ψυχ ο σ ω μ α τ ικ ή κ α τά σ τα σ ι τ ώ ν Ανθ ρ ώ π ω ν π ο ύ σ τέκ ο υ ν σ τη ν όπ ο ια δ ή - π ο τ ε π ρ ώ τη κ ο ιν ω ν ικ ή ιεραρχία ; Α να ρω τήθηκε, τ ί είδ ο υς ά νθ ρ ω π ο ι μ α ς δ ιο ικ ο ύ ν κ α ί ά π ό π ο ιές Α ρρώ σ τιες π ά σ χο υ ν; Ε ίδ ικ ώ τερ α, ο ί π ο λ ιτ ικ ο ί π ο ύ ρ υ θ μ ίζ ο υ ν τίς τύ χ ες τ ώ ν χ ω ρ ώ ν το υς κ α ί ό σ ο ι Α νήκουν σ τή ν σ τρ α τιω τ ικ ή η γεσ ία κ α ί δ ιεξά γο υ ν διά φ ο ρ ο υ ς π ο λέμ ο υ ς; Θ ά έ ν τ ο π ίσ ω μ ε τό θέμα σ τούς σ τ ρ α τ ιω τ ικ ο ύ ς κ α ί θά προσπαθήσουμ ε νά δ ώ σ ω μ ε μ έ λ ίγ α λ ό γ ια μ ιά π α θ ο γρ α φ ικ ή είκ ό να μ ε ρ ικ ώ ν ά π ό α ύτούς π ο ύ έλα β α ν μ έ ρ ο ς σ τ ό ν Π ρ ώ το κ α ί σ τ ό ν Δ εύ τ ερ ο Π α γ κ ό σ μ ιο Π ό λεμ ο. Ή υγεία το υς ή τα ν κ α λή κ α ί έπ α ιξε σ η μ α ν τ ικ ό ρ ό λ ο σ τ ίς π ο λ ε μ ι κ ές έπ ιχ ειρ ή σ εις. Τ ό γ εγο ν ό ς α ύτό δέν ά ναφ έρετα ι σ τά ισ τ ο ρ ικ ά β ιβ λ ία. Αλλά Α π ο κ α λύ φ θ η κ ε σήμερα, ύσ τερα ά π ό σ χ ετ ικ ή έρευνα κ α ί τ ό Α ντιμ ετω π ίζ ο μ ε δ χ ι χ ω ρ ίς έκ π λη ξι. 'Επάνω: Ό "Αγγλος ναύαρχος Κάνιγκαμ. "Επασχε άπό διαταραχές τής όράσεως καί τών νεύρων. Κάτω: Ό στρατάρχης Φόν Πάουλους. Έθωρεϊτο άρρωστος πολλφ μάλλον έπειόή σννεργάσθηκε μέ τίς σοβιετικές άρχές. Δεξιά έπάνω: Ό Ρόμμελ, επασχε άπό ήπατίτιδα. Κάτω: Κάλτερ Μπράονχιτλ. Ύπέστη έμφραγμα τοϋ μυοκαρδίου. Κάτω: Ό στρατηγός Γκαμελέν. Επασχε άπό διανοητικές ταραχές. Εις τήν άπέναντι σελίδα έπάνω: Ό στρατηγός Ζώρξ (πρώτος άριστερά) στά στρατιωτικά γυμνάσια τής Κομπανίας τόν Σεπτέμβριο τοϋ 1935, μαζύ μέ τόν Γάλλο Πρόεδρο Λεμπρέν, τόν Ιταλό στρατηγό Μπατόλιο, τόν Γκαμελέν καί τόν στρατηγό Κολσόν. 274

Ένας Α γ γ λ ο ς σ υγγρα φ εύς, ό Χ ιο ύ Λ Έ τ ά γκ, π ο ύ Α σ χο λή θ η κ ε μ έ τό π α ρ α π ά νω θέμα, α π έδ ειξε π ώ ς τις δ ιο ικ η τ ικ ές θ έσ εις τ ο ν β ρ ετ α ν ν ικ ο ΰ να υτικ ό ν κ α τείχ α ν ά νθ ρ ω π ο ι π ρ ο χ ω ρ η μ ένη ς η λικ ία ς κ α ί ά ρρω σ το ι. Φ θά νει μ ά λ ισ τ α σ τ ό σ η μ είο νά δ η λώ σ η δ τι ή κ α τα σ τρ ο φ ή σ τά Δ α ρ δ α ν έλ λ ια ό φ ειλό τα ν Α π ο κ λεισ τικ ά σ τή ν κ ό π ω - σ ι το ϋ να υάρχου Φ ίσ σ ερ π ο ύ π ρ ο ή λθ ε ό π ό γενικ ή ξ α φ ν ικ ή κ α τά π τω σ ι. Τ ό 1916, έξ ά λ λ ο υ, ό να ύα ρ χος Τ ζέλλ ικ ο, π ρ ίν ά π ό τή ν μ ά χ η τής Γ ιο υ τ- λά νδης, ύπ έφ ερε ά π ό δ ιά φ ο ρους π ό νους. Α λ λ ά γιά νά π ο ύ μ ε τή ν Αλήθεια, ά π ό τή ν Α ντίπ α λη π λευρ ά, τή ν γερμ α νικ ή, ή κ α τά σ τα σ ις τ ω ν σ τρ α τιω τ ικ ώ ν ή γετώ ν δ έν ή τα ν κ α λύ τερ η άπό Ια τρικής ά π ό ψ εω ς. Π α ρά δ ειγμ α, ό Γ ερ μ α ν ό ς να ύρα χος φ ό ν Π ό λ, πού, τό 1916, π έθ α νε ά π ό κ α ρ κ ίν ο τ ώ ν έντερ ω ν. Σ τ ό Α γγλικ ό μ έ τ ω π ο ο ί σ τρ α τ η γ ο ί Χ α ίγ κ κ α ί Φ ρ έντς δ έν β ρ ίσ κ ο ν τα ν σ έ κ α λύ τερ η υ γιειν ή κ α τά σ τα σ ι. Ό π ρ ώ τ ο ς ύπ έφ ερε ά π ό β α ρ ειά κ ρ ίσ ι ά σ θ μ α το ς κ α ί ό δ εύτερ ο ς ε ίχ ε π ά θει έμ φ ρ α γμ α το ύ μ υοκαρ δ ίο υ. Σ τ ό γερμ α ν ικ ό μ έ τ ω π ο ό σ τ ρ α τη γό ς φ ό ν Μ ό λ τ κ ε έπ α σ χ ε ά π ό τά νεφ ρά του, έ ν ώ ό σ τ ρ α γή τός φ ό ν Μ π ύ λ ω φ, άπό νευρικ ό τη τα κ α ί έρ εθ ισ τ ικ ό τ η τ α π ο ύ είχ α ν π ρ ο κ λ η θ ή ά π ό τ ο ξ ικ ή β ρ ο γ χ ο κ ή λη. Σ τ ό γ α λ λ ικ ό μ έτω π ο, ό σ τρ α τ η γό ς Γ κ α λ λ ιε ν ί π ο ύ έγιν ε ό νο μ α σ τ ό ς ά π ό τήν έπ ίτ α ξ ι τ ώ ν τ ρ ο χ ο φ ό ρ ω ν τού Π α ρ ισ ιο ύ γιά τήν μ ά χ η τού Μ ά ρνη, ά ντεξε σ τή ν έπ ίθ εσ ι άν κ α ί έ π α σ χ ε ά π ό κ α ρ κ ίν ο το ύ π ρ ο σ τά τη π ο ύ τ ό ν ό δ ή γη σ ε σ τ ό ν τάφο σ τ ις 2 7 Μ α ίο υ 1916. Σ τ ή ν Α ύσ τρ ία, ό Α ρχηγός Ε π ι τ ελείο υ το ύ 7ου Σ ώ μ α τ ο ς Σ τρ α το ύ, σ τρ α τη γό ς Α λ φ ρ ε ν τ Ρ έ ν τ λ α ύτοκτόνη σ ε τό 1913, ύσ τερ α ά π ό έ κ β ια σ μ ό γιά ο μ ο φ υ λοφ ιλία, π ο ύ τ ό ν έκ α νε νά γίν η κ α τ ά σ κ ο π ο ς τ ώ ν Ρ ώ σ ω ν. Σ τ ή ν νεκ ρ ο ψ ία το ύ β ρ ή κ α ν ένα μ ω σ α ϊκ ό ά π ό Α ρρώ σ τιες. Σ υ γκ εκ ρ ιμ ένα, δ ιεπ ί- σ τ ω σ α ν μ η νιγγίτιδ α, μ υοκαρδίτιδ α, χ ρ ο ν ία φ λ εγ μ ο ν ή τής Αορτής, ά λ λ ο ί- ω σ ι το ύ θυρεοειδούς, ο ίδ η μ α τώ ν έπ ι- νεφ ρ ιδ ίω ν, έ χ ιν ό κ κ ο κ ο σ τ ό ήπαρ, λ ί θ ο υς σ τή ν ο ύ ρ ο δ ό χ ο κύστι. Κ α ί γεννιέτα ι τό έρώ τημα, μ ή π ω ς ή σ ύ φ ιλ ις υ π ή ρ ξε ή α ίτιά γιά τή ν π ρ ο σ β ο λ ή τής Α ορτής; Κ α ί Α κόμη π ο ιό ρ ό λ ο έπ α ιξε ό Ρ έ ν τ λ σ τ ίς π ρ ώ τ ες ή ττες το ύ αύ- σ τρ ια κ ο ύ σ τρ α το ύ ό π ό τά ρ ω σ ικ ά στρατεύμα τα; Μ ιά έπ ίθ εσ ις το ύ σ τρ α τη γο ύ Ν ι- β έ λ τ ό 1 9 1 7 σ τ ο ίχ ισ ε 3 4.0 0 0 νεκρούς σ έ δ έκ α μ έρες, 9 0.0 0 0 τρα υμ α τίες κ α ί 2 0.0 0 0 Α γνοουμένους. Κ ι Α κόμη ταρ α χ έ ς κ α ί σ τά σ εις σ τ ό σ τράτευμα. Ή έπ ίθ εσ ις αύτή έγιν ε γ ια τ ί ό Ν ιβ έ λ κ α ί τ ό έπ ιτ ελ εϊο του β ρ ίσ κ ο ν τ α ν υπ ό τήν έπ ή ρεια τού καθ δ λ α έξα ίρ ετου Αξιω μ α τ ικ ο ύ το ύ σ υ ντα γμ α τά ρ χ η Ν τ Ά λ ε σ ό ν, πού, π ά σ χ ο ν τ α ς ά π ό φ υμα- τ ίω σ ι τώ ν π ν ευ μ ό ν ω ν κ α ί δια ισ θ α νό μ ε ν ο ς νά π λ η σ ιά ζ η τό τ έ λ ο ς του, σ έ μ ιά σ τ ιγμ ή ένθ ο υσ ια σ μ ο ΰ, δ ια β εβ α ί ω σ ε τούς Α ρχηγούς του κ α ί τούς έπ εισ ε δ τ ι μ ιά έ π ίθ εσ ις ένα ν τ ίο ν τώ ν Γ ερ μ α ν ώ ν ή τα ν Α να γκ α ία Ό Ν τ Ά λ ε σ ό ν π έθ α νε λ ίγ ε ς έβ δ ο μ ά δ ες Αργό τερ α Από τήν π ά θ η σ ί του. Σ τ ό Ιτα λικ ό μ έ τ ω π ο ή ή ττα τού Κ α π ο ρ έ τ τ ο ή τα ν ένα σ τίγμ α γιά τούς Ιτα λο ύς. Φ α ίνετα ι δ τι μ ετ ά τήν ύπ ο- χ ώ ρ η σ ι τώ ν Ιτα λώ ν, τόν Κ α ρ ν τ ό ν α σ τή ν θ έσ ι το ύ Α ρχισ τρ α τή γο υ Αντικ α τέσ τη σ ε ένα ς ά ρ ρ ω σ το ς στρ α τη - 275

ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΗΓΕΤΩΝ γός, ό Κ α π έλ λ ο, π ο ύ έ λ λ ε ιψ ε δεκα - έξη ήμερες ά πό τήν θέσι του. Τ ελικ ά, σ τ ό γ ερ μ α ν ικ ό μ έτω π ο, π ρ έπ ει νά π ο ύ μ ε λ ίγ α λ ό γ ια γιά τήν π α ρ ά ξενη π ρ ο σ ω π ικ ό τ η τ α το ύ σ τρ α τη γο ύ Λ ο ύ ντεντορφ, Ιδιαίτερα γ ν ω σ το ύ ά π ό τίς νικ η φ ό ρ ες έπ ιθ έσ εις, π ο ύ δ ιενή ρ γη σ ε μ α ζ ί μ έ τόν Χ ίν τ ε ν - μ π ο υ ρ γ κ σ τ ό ά ν α τ ο λ ικ ό μ έ τ ω π ο έ- να ντίο ν τ ω ν Ρ τόσω ν σ τ ό ν Τ ά ννεν- μ π ερ γκ. Ή ψ υ χ ο λ ο γικ ή κ α τά σ τα σ ις το ύ Λ ο ύ ν τ εντο ρ φ χα ρ α κ τη ρ ίσ θ η κ ε, κ α τά τή ν δ ιά ρκεια τής μ ά χη ς, ά πό εύσ υ γκ ινη σ ία κ α ί νευρικ ό τη τα κ α ί έ λ λ ε ιψ ι έ λ έγχου τω ν νεύρω ν του. Τ ό 1918, π ο ύ ο ι ή ττες δ ια δ έχοντα ν ή μ ία τήν ά λλη, ό Λ ο ύ ν τ εντο ρ φ φ ιλ ο ν ικ ο ύ σ ε δ η μ ο σ ία μ έ τόν Χ ίν τ ενμ π ο υ ρ γκ. *Έξ α λ λ ο ς ό Λ ο ύ ν τ εντο ρ φ σ ύ σ τη σ ε νά υ π ο γρ α φ ή ά νακω χή. Μ ετά τήν παραί- τ η σ ί του, σ τ ίς 2 9 Ο κ τ ω β ρ ίο υ τού 1918, νοσ η λεύθηκε σ έ ψ υχια τρείο. Μ ετά ά π ό σ χ ετ ικ ή Ια τρική θ ερα π εία ό Λ ο ύ ν τ εντο ρ φ π ρ ο σ χ ώ ρ η σ ε σ τ ό ν χ ι τ λ ε ρ ισ μ ό κ α ί υπ η ρέτησε γιά π ο λ ύ κ α ιρ ό τό ν α ζισ τ ικ ό κίνημα. Τ ό 1926, μ ό λ ις ό κ τ ώ χ ρ ό ν ια μ ετά τόν τερ μ α τισ μ ό τού π ο λέμ ο υ, έγινε ά ν τ ιλ η π τ ό τ ί είχ ε σ υμβή. Ό Λ ο ύ ν τεντο ρφ σ υ μ β ο υ λεύ θ η κ ε 'ένα διά σ η μ ο Γ ερ μ α ν ό χ ειρ ο ΰ ρ γο, τόν γνω σ τ ό Ζ ά ο υ ερ μ π ρ ο υ χ, ό ό π ο ιο ς ά να κ ά λυ ψ ε τή ν ϋπ α ρ ξι τ ο ξ ικ ή ς β ρ ο γχοκήλ η ς. *Έ τσ ι έξη γο ΰ ντα ν ο ί υπ ερ δ ιεγέρ σ εις το ύ σ τρ α τη γο ύ κ α ί ή έξ α ιρ ετικ ή δρα- σ τη ρ ιό τη ς το υ π ο ύ έφ θα νε τά όρια μ ια ς μ α νια κ ή ς κ α τα σ τά σ εω ς, κ α θ ώ ς κ α ί ο ί νευρικ ές κ ινή σ εις του π ού έπ έφ ερα ν σ ω μ α τ ικ ή έξά ντλη σ ι. Λ ο ύντεντο ρ φ, μ π ο ρ ε ί νά είχε δ ίκ ιο δ τα ν β ε β α ίω ν ε δ τι αν ή θυρ εοειδεκ τ ο μ ή το ύ είχ ε γίνει νω ρίτερα, ή Γ ερ μ α νία θά είχ ε κ α τά π ά σ α ν π ιθ α νότη τα κ ερ δ ίσ ει τόν π ό λ ε μ ο π ο ύ διε- ξ ή γε ένα ντίο ν τώ ν Σ υ μ μ ά χω ν. Κ α τ ά τή ν δ ιά ρκεια τού Δ ευτέρ ο υ Π α γκ ο σ μ ίο υ Π ο λ έ μ ο υ 1939-1945, είνα ι β έ β α ιο π ώ ς ό λ ε ς ο ί λα νθ α σ μ ένες σ τρ α τη γικ ές έπ ινο ή σ εις κ α ί ο ί ά μφια β η τ ο ύ μ ε ν ες κ ιν ή σ εις τα κ τικ ή ς ήσαν τό έπ α κ ό λ ο υ θ ο σ τ ιγ μ ώ ν έξα σ θ ενή - σεω ς, φ ο β ερ ή ς κ ο π ώ σ ε ω ς ή, τό κ υρι- ώ τερο, ά σ θενειώ ν. Ό Ό β ρ ετα ν ν ικ ό ς σ τρ α τό ς ά π ό τή ν π είρ α π ο ύ είχ ε ά π ο κ ο μ ίσ ει ά π ό τ ό ν Π ρ ώ τ ο Π α γ κ ό σ μ ιο Π ό λ εμ ο, έμ είω σ ε τό δ ρ ιο ή λι- κ ία ς τώ ν σ τρ α τη γώ ν ά π ό τό 6 5 ο σ τό 6 0 ό έτος. 'Α λ λ ά συχνά, έ κ εϊν ο ι π ο ύ ή ττή θ η σ α ν τ ό ν Μ ά ιο τού 1 9 4 0 ή κατά τήν ά π ό β α σ ι τής Δ ο υ ν κ έ ρ κ η ς ή σ α ν νέο ι σ τρ α τη γο ί. Σ τ ό ν π ό λ ε μ ο τού 1939-1940 π ο ύ τ ε λ είω σ ε μ έ νίκ η τώ ν Σ υ μ μ ά χ ω ν τ ό 1940, λ έγετα ι δτι ή νευρ ο σ ύ φ ιλις τού σ τρ α τη γο ύ Γ κ α μ ε λ έν έπ α ιξε σ η μ α ντικ ό ρ ό λ ο. Α λ λ ο ίω σ ε τή ν κ ρ ίσ ι του, π ο ύ ώ ς τ ό τ ε δ έν π α ρουσία ζε κ α μ μ ιά διαταραχή. Π ο λ λ έ ς ά να φ ορές υπ ο γρ ά μ μ ιζα ν, κ α τά τίς ς έπ ιθ εω ρ ή σ εις τ ώ ν ά ρ χη γώ ν το ύ σ τρατού, τήν κ α τά σ τα σ ι τώ ν δ ια νο η τικ ώ ν τα ραχώ ν το ύ Γ κ α μ ελέν. Κ α ί δ τα ν έτέθη ζήτη μ α ά ντικ α τα σ τά - σ εώ ς του ά π ό τόν Β εΰγκ ά ν, ά μ φ ι α β η τή θ η κ ε ά ν α ύτός ή τα ν ά ρκετά νέο ς κ α ί δ ρ α σ τή ρ ιο ς γιά νά π ο λεμ ή - ση. Ό Γ κ α μ ε λ έν κ α τη γό ρ η σ ε τόν σ τρ α τη γό Ζ ώ ρ ζ δ τι ο ί π λ η γ έ ς π ού είχ ε δ εχθ ή κ α τά τήν Α πόπειρα π ού έγιν ε τό 1934 ένα ντίο ν το ύ β α σ ιλ έ ω ς τής Γ ιο υ γ κ ο σ λ α β ία ς είχα ν β λ α β ε ρ ή έπ ίδ ρ α σ ι σ τή ν υγεία του. Ε ίνα ι Αλήθεια δ τι ά λ λ ες μ α ρ τυρ ίες Α ναφέρουν τήν κ α κ ή έντύ π ω σ ι π ο ύ έκ α νε ό σ τ ρ α τη γό ς Ζ ώ ρ ζ α το ύς σ τρ α τη γο ύς Σ π ή α ρ ς κ α ί Α γ γ λ ο υ ς "Α λανμπ- ρουκ, ο ί ό π ο ιο ι τόν β ρ ή κ α ν χ λ ω μ ό, β λ ο σ υ ρ ό, ά δυνα τισ μ ένο. Ό να ύα ρχος Ν ά ν τ λ ε ϋ Π ά ουντ, π ρ ώ τ ο ς να ύα ρ χος τού Α γγλικ ο ύ σ τό λου, σ έ η λ ικ ία 6 2 έτώ ν, τ ό ν Ιο ύ λ ιο το ύ 1939, δ ια δ έχθ η κ ε τόν Μ π α κ - χ ά ο υ ζ π ο ύ β ρ έθ η κ ε νεκ ρ ό ς σ τ ό γρα φ είο του ά π ό έγκ εφ α λ ικ ή α ιμ ο ρ ρ α γία Τ ρία χ ρ ό ν ια μ ετά τόν δ ιο ρ ισ μ ό του, ό Ν τ ά ν λ ε ϋ Π ά ο υ ντ έκ α νε π ο λ ύ κ α κ ή έ ν τ ύ π ω σ ι σ τ ό ν "Α λανμπρουκ, π ού δ ιο ρ ίσ θ η κ ε Α ρχηγός τού α ύτο κ ρα το - ρ ικ ο ΰ έπ ιτελείο υ. Π α ρ α τ η ρ εί δ τι κάθε σ υ νερ γα σ ία μ α ζ ί το υ ή τα ν Αδύνατη Ό Γάλλος στραγηγός Γκαλιενί γ ια τ ί τόν π ερ ισ σ ό τ ερ ο κ α ιρ ό του τόν π ερ νο ύ σ ε κ ο ιμ ώ μ ενο ς. Π α ρ δ λα αύ- τά ό Ν τ ά ν τ λ ε ΰ Π ά ο υ ντ π α ρ έμ εινε σ τή ν υ π η ρεσ ία ώ ς τόν Α ύ γ ο υ σ τ ο το ύ 1943 (τ έσ σ ερ α χ ρ ό ν ια μ ετ ά τόν δ ιο ρ ισ μ ό του) έω ς δ τ ου έγινα ν έκ δ η λα ά π ό τό π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν του ό ρ ισ μ ένα σ υ μ π τώ μ α τα: ο ί ίλ ιγ γ ο ί του, μ ιά κ α τά σ τα σ ις κ ο π ώ σ εω ς, κ α ί Α κόμη έ λ λ ε ιψ ις Ακρίβ εια ς σ τ ίς Α π α ντήσεις π ρ ό ς τόν π ρ ό εδ ρ ο Ρ ο ΰ σ β ε λ τ. Λ ίγ ε ς ή μ ερ ες Αργότ ε ρ α ό Ν τ ά ν τ λ ε ΰ Π ά ο υ ντ έπ α θ ε πα- ρ ά λ υ σ ι κ α ί π έθα νε σ τ ό τ έ λ ο ς το ύ 1943. Σ τ ή ν νεκ ρ ο ψ ία β ρ έθ η κ ε έ γκ εφ α λ ικ ό ο ίδ η μ α Φ α ίνετα ι λ ο ιπ ό ν δ τι δ λ α τά σ υ μ π τώ μ α τα π ο ύ πα ρα τή ρη σ α ν ο ί σ ύ ν τ ρ ο φ ο ί του κ α ί τά ό π ο ια όπέπεσαν σ τή ν ά ν τ ίλ η ψ ι το ύ Τ σ ώ ρ τ σ ιλ κ α ί τού Ρ ο ΰ σ β ε λ τ, έπ ρ ο κ α λ ο ΰ ν τ ο ά π ό τόν ό γ κ ο το ύ έγκ εφ ά λου, ένώ ό θά να τός του ό φ ειλό τα ν σ έ Α γγεια κ ό σ ύ μ π τω μ α έξ αίτια ς Α ρτηριακής ύπ ερτάσεω ς. Σ τ η ρ ιζ ό μ ενο ι σ έ μ ερ ικ ά έπ εισ ό δ ια το ύ να υτικ ο ύ π ο λ έμ ο υ 1939-1943, οί ε ίδ ικ ο ί έχο υ ν τήν γνώ μ η δ τι ή κ α κ ή έ γκ εφ α λ ικ ή κ α τά σ τα σ ις τώ ν ά ρ χη γώ ν έπ α ιξε δ υσ μ ενή ρ ό λ ο σ τή ν δ ιεξα γω γή του. "Ενας ά λ λ ο ς ναύαραχος, ό σ έρ Τ ό μ Φ ίλιπ ς, β ρ ισ κ ό τ α ν σ έ κ α κ ή σ ω μ α τικ ή κ α ί π νευμ α τικ ή κατά στα σι, δ τα ν δ ιέτα ξε έπ ίθ εσ ι π ο ύ κ α τέλη ξε σ έ κ α τα σ τρ ο φ ή σ τ ή ν Ν.Α. Α σ ία Σ έ μ ε ρ ικ έ ς έπ ιχ ειρ ή σ εις κ α τά τήν ε ίσ β ο λ ή τώ ν Σ υ μ μ ά χ ω ν σ τή ν Ν ο ρ - μ α νδ ία κ α ί σ τή ν Ν ό τ ιο Γ α λ λ ία μ ερ ι κ ο ί σ τρ α τη γο ί, έξα σ θ ενη μ ένο ι, μ έ μ ε ι ω μ ένη σ ω μ α τ ικ ή Α ντοχή, έπ ειδή δ έν είχα ν τήν δύνα μ ι α ύτοκτόνησαν. νά Α ντιδράσουν, Σ τ ή ν Β ό ρ ειο Α φ ρ ικ ή, ο ί Β ρετα ν- ν ο ί Α ρχισ τρ ά τη γο ι π ο λ λ ά π ρ ο β λ ή μ α τ α Α ντιμ ετώ π ισ α ν Ό Τ σ ώ ρ τ σ ιλ έ δ ιω ξ ε μ έ σ κ α ιό τη τα τ ό ν σ τρ α τη γό σ έρ "Α λλαν Κ ά ν ν ιν γκ α μ, π ο ύ δέν υ π ά κ ο υ σ ε Α μέσ ω ς σ έ δ ια τα γή του νά έπιτεθή. Φ α ίνετα ι δ τι ό Τ σ ώ ρ τ σ ιλ γν ώ ρ ιζ ε δ τι ό σ τ ρ α τη γό ς έ π α σ χ ε ά π ό δια τα ρ α χές τή ς ό ρ ά σ εω ς κ α ί τών νεύρω ν, ό π ω ς ό σ τρ α τη γό ς Ρ α μ π ίν, ό μ ετέπ ειτ α π ρ ω θ υ π ο υ ρ γό ς τού Ισ ρ α ήλ, κατά τήν ένα ρ ξι το ύ π ο λ έμ ο υ τώ ν "Έ ξη 'Η μ ερώ ν. μ ε λ, " Α λλος μ ε γ ά λ ο ς σ τρ α τη γό ς, ό Ρ ό - π ο ύ δ ο ξά σ θ η κ ε σ τή ν Β ό ρ ειο Α φ ρ ικ ή, νικ ή θ η κ ε ά π ό σ τρ α τη γο ύς λ ιγ ώ τ ερ ο δ ιά σ η μ ο υς ά π ό αύτόν. Τ όν Α ύ γο υ σ τ ο το ύ 1942 δ ιεξ ή γα γε κ α κ ώ ς 276

ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΗΓΕΤΩΝ Ό στρατηγός Τζέλλικο τήν μ ά χ η το ΰ Ά λ ά μ Χ ά λ φ α κ α ί υ π ά ρ χ ο υ ν σ ή μ ερα μ α ρ τυρ ίες π ο ύ μ ι λ ο ύ ν γιά σ ω μ α τ ικ ές κ α ί ή θ ικ ές διατα ραχές ό φ ειλ ό μ εν ες σ έ ή π α τίτιδα α π ό τήν ό π ο ια έπ α σ χ ε ό Γ ερ μ α ν ό ς σ τρ α τη γό ς. Ό Ρ ό μ μ ε λ νό μ ιζ ε τόν έ- α υτό του ικ α ν ό νά διευθύνη αύτή τήν έπ ίθ εσ ι, άν κ α ί ό για τρ ό ς το υ π ρ ο σ π ά θησε νά τόν μ ετα π είσ η. Τ ρ εις εβ δ ο μ ά δ ες Α ργότερα, ό Ρ ό μ μ ε λ ύ π ο σ χέθηκε νά ά να χω ρ ή σ η γιά τήν Γ ερ μ α νία γιά νά ύ π ο σ τή τή ν κ α τά λλη λη θεραπεία. Ό Μ ο ν τ γ κ ό μ ερ υ έξα π έ- λ υ σ ε τήν μ ε γά λ η έ π ίθ ε σ ι του τ ό 1942 ένώ τόν Ρ ό μ μ ε λ τόν κουρ ά ρη ζα ν Α κόμη οι γ ια τ ρ ο ί του σ τή ν Α ύσ τρ ία. Ό Γ ερ μ α ν ό ς σ τρ α γη γά ς ξα να γύ ρ ισ ε σ τ ό Α φ ρ ικ α νικ ό μ έ τ ω π ο σ τ ίς 2 5 Ο κ τ ω β ρ ίο υ 1942, π α ρ α π ο νούμ ενος γιά σ υ μ π τώ μ α τα ύπ ο τα σ ικ ά έ ξ α ίτια ς τής ή π α τίτιδος. Ή σ ύ γχ υ σ ις β α σ ίλ ε υ ε σ τή ν γερμανικ ή δ ιο ίκ η σ ι, ό π ο υ ό Α ντικαταστά της το ΰ Ρ ό μ μ ελ, σ τρ α τη γό ς Σ τοϋμ μ ε, σ κ ο τ ώ θ η κ ε Από το ύς β ο μ β α ρ δ ισ μ ο ύ ς τω ν "Α γγλω ν. Σ τ ή ν π ρ α γμ α τικ ό τη τα ό μ ω ς, δ π ω ς ά π ο κ ά λ υ ψ ε Α ργότερα ό Ρ ό μ μ ελ, ό Σ τοϋμ μ ε, π ο ύ έπ α σ χ ε Από Α ρτηριακή ύπ έρ τα σ ι, β ρ ή κ ε τόν θάνα το Α πό έμ φ ρ α γμ α το ύ μ υοκαρδ ίο υ. Ό Ρ ό μ μ ε λ Α νέλαβε, έπειτα, τή ν δ ιοίκ η σ ι'τ ή ς ύ π ο χ ω ρ ή σ εω ς τ ω ν γερ μ α νικ ώ ν σ τρ α τευ μ ά τω ν κ ά τω Α πό κ α κ ές σ υ νθ ή κ ες κ α ί δ έν μ π ό ρ εσ ε νά Α ντέξη τόν Φ εβ ρ ο υ ά ρ ιο το ΰ 1943 ύσ τερ α Από τέτο ια τρομ ερ ή κ ό π ω σ ι, π ο ύ π ρ ο ή λ θε Από τά έπ α κ ό λο υ θ α τής ήπα τίτιδος. Σ τ ίς 6 Μ α ρ τίο υ 1943, ό Ρ ό μ μ ελ έκ α νε ένα π ο λ ύ μ ε γ ά λ ο σφ ά λμ α, δ τα ν κ υ κ λ ώ θ η κ ε Από τά β ρ ετα ν ν ικ ά σ τρ α τ εύ μ α τ α "Εδωσε σ ή μ α τα π α ρα π λα νη τικ ά κ α ί λ α ν θ α σ μ έ ν α τά όπ ο ια ξά φ νια σ α ν τούς Α ντιπ ά λους το υ π ού (δς τό τε είχα ν σ έ μ ε γά λ η ύ π ό λ η ψ ι τήν «Α λεπ ού τής έρήμου». Τ ρ εις ημέρες Α ργότερα ό Ρ ό μ μ ε λ ξα να π ή γε σ τή ν Γ ερ μ α νία γιά νά τεθή ύπ ό Ια τρικό έλεγχο. Μ ό λ ις ό Χ ίτ λ ε ρ έκ α νε τή ν κ α τ Α ρχήν νικ η φ ό ρ ο έ π ίθ ε σ ι του ένα ντίο ν τής Σ ο β ιε τ ικ ή ς Έ ν ώ σ ε ω ς, π ο λ λ ο ί Από το ύς Γ ερ μ α νο ύ ς σ τρ α τιω τικ ο ύ ς η γέτες Α ρρώ στησαν. θ υ μ ό μ α σ τ ε τήν φ ω το γρ α φ ία το ΰ σ τρ α τά ρ χ ο υ φ ό ν Ρ ά - χ ε ν ά ο υ νά κ ο λ υ μ β ά μ α ζ ί μ έ τούς σ τρ α τιώ τες το υ σ έ ένα π ο τ α μ ό τής Π ο λ ω ν ία ς. Τ ελ είω ς έξα ντλη μ έν ο ς, ύ- π έφ ερ ε Από νευρικ ή ύπ ερ δ ιέγερ σ ι κ α ί Α ρτηριακή ύπ έρτα σ ι. Ύ π έ σ τ η έγκ ε- φ α λ ικ ή θ ρ ό μ β ω σ ι κ α ί π έθ α νε μ έσ α σ τ ό Α εροπλά νο π ο ύ τόν μ ετέφ ερ ε σ τή ν Γ ερ μ α ν ία Ό σ τρ α τά ρ χ η ς φ ό ν Μ π ό κ Αναγκάσ θ η κ ε νά π α ρα ιτη θή ύσ τερ α Από έ λ κ ο ς τοΰ σ τομ ά χου. Ό σ τρ α τά ρχης φ ό ν Μ π ρ ά ο υ χ ιτ ς ύπ έσ τη έμ φ ρ α γμ α το ΰ μ υοκαρδίο υ, Α λλά έπ α νή λθ ε σ τή ν ύπ η ρεσ ία Α ρ γό τερ α Ό π ερίφ η μ ο ς σ τρ α τη γό ς τώ ν τεθ ω ρ α κ ισ μ ένω ν Γ κ ο υ ν τ έρ ια ν έπ α θ ε έπ ίσ η ς έμ φ ρ α γμ α το ΰ μ υ ο κ α ρ δ ίο υ κ α ί β ρ έθ η κ ε μ έ τελ ε ίω ς χ α μ έ ν ες τίς α ισ θ ή σ εις το υ τό Ν ο έ μ β ρ ιο 1942. Α ρ γό τ ερ α ό Χ ίτ λ ε ρ τ ό ν το π ο θ έτη σ ε κ ο ν τ ά του σ έ μ ιά θ έσ ι π ιό ξεκούρα σ τη. Ό σ τρ α τά ρ χ η ς φ ό ν Π ά ο υλο υ ς, π ο ύ δ ιο ικ ο ύ σ ε τήν 6η Γ ερ μ α νικ ή Σ τ ρ α τ ιά κ α ί α ίχ μ α λ ω τ ίσ θ η κ ε σ τ ό Σ τ ά λ ιν γ κ ρ α ν τ, έθ εω ρ εϊτο ά ρρω στος, π ο λ λ ώ μ ά λ λ ο ν έπ ειδ ή σ υ νερ γά σ θ η κ ε μ έ τίς σ ο β ιετ ικ ές Α ρ χ έ ς κ α ί Αποδ έχθ η κ ε τήν Ιδ εο λο γία τους. Δ έ ν μ π ο ρ ο ύ μ ε νά π ο ΰ μ ε μ έ β εβ α ιό τ η τ α Από τ ί έπ α σ χ ε κ ά νο ντα ς Α κριβή δ ιά γνω σ ι. Ό Π ά ο υ λο υ ς π έθ α νε τό 1 9 5 7 σ έ η λ ικ ία 6 7 έτ ώ ν Α πό π λ α γία μ υ α τρ ο φ ι- κ ή σ κ λή ρ υ νσ ι. Ό Μ ο ν τ γ κ ό μ ερ υ έπ α θ ε φ υμ α τίω σ ι σ τή ν Π α λ α ισ τ ίν η τόν Μ ά ιο τοΰ 1939, δ π ω ς κ α ί ό να ύα ρ χος Σ ό μ μ ε ρ β ιλ λ, Α λλά ή τα ν π ιό τ υχερ ό ς Α πό α ύτό ν γ ια τ ί υπηρέτησε κ α ί δ ο ξ ά σ θ η κ ε σ τή ν Β ό ρ ε ιο Α φ ρ ικ ή. Ό Α μ ερ ικ α ν ό ς σ τρ α τη γό ς "Α ρνολντ ύπ έσ τη έμ φ ρ α γμ α το ΰ μ υ ο κ α ρ δ ίο υ τ ό 1943 Α λλά έ ξ α κ ο λ ο ύ θ η σ ε νά δ ιο ικ ή τίς Α εροπορικές δυνά μεις. Ό σ τ ρ α τη γό ς Ρ ίτζγο υ α ίη έπαθε μ ιά φ ο β ερ ή έξ ά ν τ λ η σ ι τό 1945 κ α ί το ΰ σ υ νεσ τή θ η νά παραιτηθή. Ε π α νή λθ ε σ τ ή ν ύπ η ρεσ ία κ α ί δια δ έχθ η κ ε σ τή ν Κ ο ρ έ α τόν σ τρ α τη γό Μ ά κ "Αρθουρ. Ό σ τρ α τη γό ς Μ ά ρ σ α λ, ό μεγά λ.ος ό ρ γα νω τή ς τής ό π ο β ά σ εω ς τώ ν Σ υ μ μ ά χ ω ν σ τ ή ν Ν ο ρ μ α νδ ία κ α ί έμ π νευ- σ τή ς το ΰ γνω σ τ ο ύ Σ χ ε δ ίο υ π ο ύ φ έρει τ ό δ νο μ ά του, ή τα ν Α ρρω σ τος κ ι αύτός. Ή δ ιά γν ω σ ις δ μ ω ς τής Αρρώσ τ ια ς το υ ύ π ή ρ ξε έγκαιρη. ' Υ πέφ ερε Α πό π ο λ ύ κ αιρό, δ π ω ς ό Α ο ύ ν τ εν- Ό στρατηγός Μόλτκε. τορφ, Α πό β ρ ο γ χ ο κ ή λ η. Τ ό ν Δ ε κ έμ β ρ ιο το ΰ 1936 ή β ρ ο γ χ ο κ ή λ η τοΰ Α φαιρέθηκε. Σ τ ή ν σ υ νέχ εια έπ α ιρνε διά φ ορα ίω δ ιο ΰ χα φ ά ρμακα γιά νά ά π ο φ ύ γη τίς ύπ ο θ υ ρ εο ειδ ικ ές κ ρ ίσ εις π ο ύ τόν κ ούραζα ν, τοΰ ά φ α ιροΰσα ν κ ά θ ε ένερ γη τικ ό τη τα κ α ί τ ό ν έρρι- χ ν α ν σ έ κ α τά σ τα σ η ύπ νη λία ς. Κ ρ ίν ο μ ε σ κ ό π ιμ ο, τέλος, νά Α ναφ έρω με τήν δ π ο ψ ι το ΰ Ο λ λ α ν δ ο ύ νευροψ υ χία τρου Μ έερ λ ο ο, ό ό π ο ιο ς δ ια τείνετα ι δ τι ό Τ σ ώ ρ τ σ ιλ έπ α θ ε μ ιά π ρ ώ τη π ο λ ύ έλα φ ρά π ρ ο σ β ο λ ή η μ ιπ λη γία ς π ρ ό τή ς έν ά ρ ξεω ς τοΰ Δ ευ τέρ ο υ Π α γκ ο σ μ ίο υ Π ο λέμ ο υ. Α ύ τά δ σ ο ν Α φορά σ τή ν κ α τά σ τα σ ι τή ς ύγεία ς τ ώ ν σ τ ρ α τ ιω τ ικ ώ ν π ο ύ π ο λ έμ η σ α ν σ τ ό ν Π ρ ώ τ ο κ α ί Δ εύ τερ ο Π α γ κ ό σ μ ιο Π ό λ ε μ ο. Ή πα θ ογρ α φ ία τους, π ο ύ π ερ ιγρ ά φ ετα ι έν σ υ ντομία, μ ά ς φ α νερώ νει π ώ ς δ σ ο ι Απ α ύτούς δ έν β α ρ ύ νο ντα ν Από π ρ ό ω ρ α γηρατιά, έπ α σ χα ν Α πό σ υ γγεν είς ή Α λλες Αρρ ώ σ τ ιες, ο ί ό π ο ιες έπ α ιξα ν σ η μ α ν τ ικ ό ρ ό λ ο σ τή ν κ α ρ ρ ιέρ α το υς κ α ί γεν ικ ώ τ ερ α σ τή ν έ κ β α σ ι τώ ν μ α χ ώ ν κ α ί το ΰ π ο λέμ ο υ. 277

snssswta Δεξιά Σκηνή τής Αστυνομίας Πειραιώς, ή ό ποια ίστέγαζε τό συνεργείο τής Αστυνομίας γιά τήν παροχή A ' Βοηθειών ατούς πλημμυροπαθεϊς τής Άγ. Σωτήρας Πειραιώς τήν 6 12 1933. Κάτω: Πασχαλινό γεύμα στό κέντρο «Παναθήναια» τήν 5 5 1931. Διακρίνονται οι πρώτες μοτοσυκλέττες με τις ό ποιες έφοδιάσθηκε ή Αστυνομία. Εις τήν απέναντι σελίδα. Ή πρώτη ποδοσφαιρική ό- μάδα τής Άστυν. Πόλεων πού ιδρύθηκε τό 1924 μέ φροντίδα τής «Αστυνομικής Λέσχης» εις τόν Πειραιά. Η φωτογραφία έλήφθη κάτω άπό τό Γκόλ-Πόστ καί άμέσως μετά τήν προπόνησιν τής όμάδος. Εις τά δύο άκρα διακρίνονται οι ύπαστυνόμοι Ή. Βολονάσης καί Θεόδ. Δέδες. 278

ΜΙΑ Π Ρ Ο Σ Φ Ο Ρ Α ΤΟΝ «ΑΣΤΥΝΟΜ ΙΚΟΝ ΧΡΟΝΙΚΟΝ» Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ ΟΠΩΣ ΤΗΝ ΕΙΔΕ Ο ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΦΑΚΟΣ ΤΟ Α Λ Μ Π Ο Υ Μ τ η : α σ τ υ ν ο μ ί α : π ο λ ε & ν Ή ιστορία τής Αστυνομίας Πόλεων είναι ιστορία δράσεως, ιστορία αγώνων, ιστορία προσφοράς πρός τόν Ελληνικόν λαόν καί τήν πατρίδα. Τής ιστορίας αυτής ελάχιστο δείγμα άποτελεί τό «Άλμπουμ τής Αστυνομίας Πόλεων» εις τήν όποιαν δημοσιεύονται κατ' άποκλειστικότητα παλαιοί άνέκδοτοι φωτογραφίαι. 279

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΕΙΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΤΑΞΙΣ (ΠΕΡΙ ΔΙΑ Τ ΙΜ Η ΣΕΩ Σ ΑΜΑΞΑΓΩΓΙΩΝ) Έ ν Κέρκυρα σήμερον την 13 Ιουνίου του έτους 1925, ημείς δ Αστυνομ. Δ]τής Κέρκυρας, Κωνστ Σαμαρτζής Δ]ντής Β '. έχονιες ύ π δψει τό άπδ 31 Δ]βρίαυ 1836 Β. Δ. περί Δημοτικής Αστυνομίας, τό άρθρον 3 και 49 τού 2182 Ν όμον περί Ά στυν. Πόλεων, τό αρθρον 42 τοϋ Β. Δ. τής 17 Ιουνίου 1921 περί καθηκόντων Ά στυν. υπαλλήλων, τάς Διατάξεις τον 709 Νόμον περί αισχροκέρδειας καί πλεονεξείας καί τό από 17 Μ αΐου π. έ. Προεδρικόν Δ]τος περί τροποποιήσεως καί συμπληρώσεως τών περί αισχροκέρδειας κλπ. διατάξεων. Ο 1 2 3 4 ΔΙΑΤ ΑΣΣΟΜΕΝ Όρίζομεν τά άμαξαγώγια συρόμενα ύπό δύο ίππων ώς έξ1( Από οίουδήποτε σταθμού Αμαξών (πλήν τού σταθμού Αιμένος). ΕΙς οίονδήποτε μέρος τής πόλεως καί τό Παλ. Φρούριον Είς τά προάστεια Μανδουκίον, Ά γιο υ 'Ρόκκου και Γαρίταης μετ έπανόδου κατόπιν παραμονής 1 ]4 ώρας.... Εί Κανόνι... μετ έπανόδου κατόπιν παραμονής 1 ]4 ώρας.... Εις τό Ά χίλλειον μετ' έπανόδου κατόπιν παραμονής μιας ώρας Δ ι έκάστην ώραν περαιτέρω Α ν α μ ο ν ή ς... β' Από τού σταθμού Αμαξών τοϋ Αιμένος (περί ξένων επιβατών) 1 Είς Παλαιόν Πάλιν και ξενοδ. Πλατείαν.... 2 Νέαν Πάλιν καί ξενοδ. Ανω Πλατείαν.... 3 Είς Προάστεια Μανδουκίου, Ά γ. *Ρόκκου καί Γαρίτσης 4 Εις Κανόνι μετ έπανόδου κατόπιν παραμονής 1 ] 4 ώρας. 5 ν' Είς Ά χίλλειον μετ έπανόδου κατόπιν παραμονής μιας ώρας Διά μετάβααιν είς οίονδήποτε δημόσιον θέαμα έντός τής πόλετης καί παραλαβήν πρό τοϋ μεσονυκτίου.... μετά τό μ ε σ ο ν ύ κ τ ι ο ν... δ' Τάς τελετάς ή δοξολογίας διά μετάβααιν είς τόν Ναόν Μητροπόλεως ή Παλαιού Φρουρίου ώς παραλαβήν &νευ είδοποιιραεως Μετά προηγουμένης είδοποιήσεως καί έπισήμου περιβόλιης τοϋ Αμαξηλάτου...... ε' Δ ι έπιοκέψεις έντός τής πόλεως καί τά Προάστεια ή δι έκδρ μήν έντός τής πόλεως χάριν περιπάτου καθ ώραν Νά δοθή καθ έκάστην ώραν περαιτέρω παραμονής, στ' Jta μετάβααιν εις τά Νεκροταφεία όρθοδόξων καί Καθολικών Μ ετ έπανόδου κατόπιν παραμονής 1 ]4 ώρας.... ζ' Διά κηδείας Α' τάξεως είς &ς χρησιμοποιείται Νεκροφόρος Λ' τάξεως»» Β '»»»»» Β '»»» Γ'»»»»» Τ'» Δραχ. Ι Ο. - / '» 1 5. - y». 2 5. -,- 2 5. - V» 3 5. - 1 / lo o.- V» 2 5. - /» 1 5. y» 2 0. - V»» -GG-. 'b S 1 5 0» 3 0 4 0 4 0 7 5 3 5. 1 5» 2 0» 2 5» 6 0 4 0» 2 5 Διά μονίππους άμαξας τ αγώγια έλαττοννται κατά τό τρίτον. Δ ι άμ ών περιβάλλονται οι τροχοί ύπό καουτσούκ αΰξηοις 25 ο]ο έπί τών ανωτέρω άγωγίων. Α ' Την ημέραν τοΰ Ά γ. Σπυρίδωνος, τών Χριστουγέννων, Ά γ. Βασιλείου, τών Φώτων, δύο Κυριακών, Ά ποκρέω, Καθαρόν Δευτέραν, 25 Μαρτίου, Μεγάλην Παρασκευήν, Κυριακήν τών Βαϊεονκαί Δευτέραν ημέραν τοΰ Πάσχα καί παραμονήν τοΰ Πάσχα, την 1 Μαΐου, Ά γιο υ Νικολάου, την 11ην καί 15ην Αύγονστο,υ καί τάς τοπικός πανηγύρεις (άνά τάς έξοχός) τά Αγώγια θά ΰπερτιμώνται κατά 50 ο]ο συμφώνως τής παλαιας διατημήοεως. Ο ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΑΜΑΡΤΖΗΣ 280

ΤΟ ΑΛΜΠΟΥΜ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΠΟΛΕΩΝ Στήν απέναντι σελίδα Μιά Αστυνομική Διάταξις τής 'Αστυνομικής Α/νσεως Κέρκυρας. Τό κείμενο προκαλεϊ ασφαλώς τουλάχιστον γιά τήν ίποχή μας &ν μή τί άλλο, θυμηδία. Κάτω αριστερά: 'Αστυφύλακες τοϋ Ε ' Άστυν. Τμήματος Πειραιώς τήν 13 2 1934 δταν τό Τμήμα καί ή περιοχή άπεκλείσθηκαν από τά χιόνια Δεξιά: Τό κτίριο τοϋ A ' Άστυν. Στάθμου Κορυδαλλού όπως ήταν τήν 31 3 1936. ''Εμπροσθεν διακρίνονται οί άρχιφ. Μιχαήλ Άναστασιάδης, ό άστυφ. Κιτσάκης κ.ά. (εύγενής προσφορά τοϋ τέως άστυφύλακος κ. Κιτσάκη). 281

ΜΕ ΤΗΝ «ΕΥΚΑΙΡΙΑ» ΤΟΥ ΑΛΝΤΟ ΜΟΡΟ ΚΑΤΙ ΠΙΟ «ΡΕΤΡΟ» ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ Η οποτω τπ W U n a n γ κ ε τ τ ύ ( Από μία εκθεσι τής Ίτα λ. Αστυνομίας) ΤΗΝ ΔΕΥΤΕΡΑΝ, 9ην Ιουλίου 1973, ό Πώλ Γκεττύ έδείιτνησεν είς ένα φημισμένου έστιατόριον τής Ρώμης καί έν συνεχείς μετέβη διά νά διέλθη τό υπόλοιπον τής βραδυας του μέ φίλους του είς τό μεγαλοπρεπές κέντρου ΠΙΑΖΑ ΝΑΒΟΝΑ, τό αγαπημένου νυκτερινόν στέκι των τουριστών καί καλλιτεχνών. Παρέμεινεν είς τό κέντρου μέχρι τής 3ης περίπου πρωινής, ότε έθεάθη διά τελευταίου φοράν νά εξέρχεται τοΰ κέντρου καί νά κατευθύνεται πρός τήν όδόν Κόρσο Ρενασιμέντο. Περί τήν 3 μ.μ. τής 12ης ' Ιουλίου, 1973, ένας άγνωστος έτηλεφώνησεν εις τήν μητέρα τοΰ Πώλ, κ. Χάρρις καί τήν έπληροφόρησεν ότι ό υιός της άπήχθη. Τής άνέφερεν έπίσης ότι θά τής έτηλεφωνοΰσεν έκ νέου διά νά τήν πληροφορήση τό ποσόν τών λύτρων, ώς έπίσης καί οδηγίας ώς πρός τήν πληρωμήν των. Ή κ. Χάρρις άμέσως άνέφερε τά τής άπαγωγής τοΰ υίοΰ της είς τό 'Αρχηγείου Αστυνομίας Ρώμης. Τότε ό ουλαμός τών «ιπταμένων ανιχνευτών» ήρχισε τά έρεύνας του άνακρίνοντας τούς φίλους καί άλλα πρόσωπα τοΰ στενοΰ περιβάλλοντος τοΰ Πώλ διά νά δυνηθοΰν νά περισυλλέξουν όσον τό δυνατόν περισσοτέρας πληροφορίας έν σχέσει μέ την άπαγωγήν καί έπίσης νά έξακριβώσουν ποΰ εΰρίσκετο ό νεαρός Γκεττύ κατά τάς όλίγας ήμέρας πρό τής έξαφανίσεώς του. Κάποιος όμως είσηγήθη ότι πιθανόν νά μή ήτο γνήσια άπαγωγή. Δύο φίλοι τοΰ Πώλ, οί Γκιζέλ Σμίτ καί Πάολο Ντιτούλιο, άνέφεραφ είς τήν Αστυνομίαν ότι πρίν περίπου ένα μήνα ήκουσαν τόν Πώλ νά άστεΐζεται ότι ήτο άπένταρος ότι έπρεπε νά σκηνοθετήση άπαγωγήν τοΰ έαυτοΰ του ούτως, ώστε νά έξεύρη μερικά χρήματα. *Εκ τοϋ περιοδικού τής Interpol κατά μετάφρ. τοϋ Κυπρίου Άστυν. Κ. Σολομωνίδη Τήν 16ην καί 17ην Ιουλίου ό Γκιζέλ Σμίτ καί ό Μαρτέλλο Κρίσι ένας άκόμα φίλος τοΰ Πώλ, πήραν καί οί δύο άνά μίαν έπιστολήν, άπευθυνομένην είς τήν κ. Χάρρις (μητέρα τοΰ Πώλ). Αί έπιστολαί έγράφησαν υπό τοΰ Πώλ καί είς αύτάς έγραφεν είς τήν μητέρα του νά έτοιμάση τά λύτρα. Τήν 17ην, 18ην καί 21ην Ιουλίου, έν πρόσωπον τό όποιον δέν έδωσε τό όνομά του, έτηλεφώνησεν είς τήν κ. Χάρρις καί τήν έπληροφόρησεν ότι τά άπαιτούμενα λύτρα ήσαν 300 έκατομμύρια λιρέτται (περίπου 167.000). Τήν 23ην Ιουλίου έκαμε τήν έμφάνισίν του είς τόν 'Ιταλικόν Τύπον ένα άρθρον είς τό όποιον άνεφέρετο ότι ό δικηγόρος τής κ. Χάρρις, κ. Τζακοβόνι, είχεν όδηγίας όπως διαπραγματευθή μέ τούς άπαγωγεΐς. Αύθημερόν ή μητέρα τοΰ παιδιού πήρε τηλεφώνημα άπό άγνωστον, ό όποιος τήν ήρώτησε ποιος ήτο ό άριθμός τηλεφώνου τοΰ κ. Τζακοβόνι. Αύτή ήτο ή τελευταία φορά κατά τήν όποιαν ή κ. Χάρρις είχε τηλεφωνικήν έπικοινωνίαν μέ τούς άπαγωγεΐς. Εν τούτοις, δύο ήμέρας άργότερον, ή κ. Χάρρις έπήρεν έπιστολήν είς τήν όποιαν άνεγράφετο ότι τά πληρωτέα λύτρα θά ήσαν 10 δισεκατομμύρια λιρέτται. Είς τήν έπιστολήν άνεγράφοντο έπίσης όδηγίαι ώς πρός τόν τρόπον πληρωμής τών χρημάτων. Αί όδηγίαι ήσαν: Ή κ. Χάρρις θά έπαιρνε τό αύτοκίνητο τοΰ κ. Τζακοβόνι, ένα άσπρο «Μερσεντές», θά ήκολούθει τήν όδόν πρός τό Μπάρι καί μετά στό Παλέρμο. Δύο μεγάλαι πέτραι θά ϋποδηλοΰσαν τό άκριβές σημεΐον όπου τά χρήματα θά παρεδίδοντο. Διά τοΰ Τύπου ό κ. Τζακοβόνι καί ή κ. Χάρρις είδοποιοΰσαν τούς άπαγωγεΐς ότι ή οικογένεια δέν κατείχε τοιοΰτον ποσόν χρημάτων καί τούς έζητοΰσαν όπως ούτοι άξιώσουν ένα λογικόν ποσόν χρημάτων. Τήν 30ήν Ιουλίου, ένα άγνωστον πρόσωπον έτηλεφώνησεν είς τόν κ. Τζακοβόνι καί τόν ήρώτησε πόσα λύτρα θά ήδύνατο νά πληρώση ή κ. Χάρρις. "Οταν ό δικηγόρος τοΰ είπε ότι ή κ. Χάρρις θά ήδύνατο νά πληρώση μεταξύ 20 καί 30 έκατ. λιρεττών, μόνον, ό άγνωστος τοΰ έκλεισε τό τηλέφωνον. Τήν πρωίαν τής 31ης Ιουλίου, ό κ. Τζακοβόνι προσηγγίσθη έκ νέου καί ειδοποίησε τούς άπαγωγεΐς ότι τό ύψηλότερον ποσόν πού ήτο διαθέσιμον ήτο 120 έκ. λιρεττών. Ό τηλεφωνήσας είπεν ότι ή συμμορία του είχεν ήδη έξοδεύσει 200 έκατομμύρια λιρέττες καί άπήτησε τήν πληρωμήν 10 δισεκατομμυρίων λιρεττών διά τήν άπελευθέρωσιν τοΰ παιδιού καί οϋχί μιας πέννας όλιγώτερον. Τό πληρωτέον ποσόν λύτρων 282

7ς τήν άπέναντι σελίδα ί.πάνω: δ νεαρός Πώλ Γκεττύ. Κάτω: Ή μητέρα τοϋ Πώλ Γκεττύ χαρούμενη μετά τήν άπελευθέρωσι τού γιου της. Αεξιά: Ό Πώλ Γκεττύ άμίσεος μετά τήν άπελευθέρωσή του μέ Ιταλό καραμπινιέρο. έπρεπε νά έπιβεβαιωθή καί άπό τηλεοράσεως εντός 3 ήμερων. Τήν 2αν Αύγουστου ή κ. Χάρρις έπαρουσιάσθη άπό τηλεοράσεως καί τούς ίκέτευσεν όπως άπελευθερώσουν τόν υιόν της. 'Απελπισμένη τούς έπανέλαβεν ότι μόνον 120 έκ. λιρέττες είχεν ώς λύτρα. Τήν 3ην Αύγούστου, οί άνώτεροι άνιχνευταί επιφορτισμένοι μέ τήν ύπόθεσιν συνεδρίασαν είς τήν Ρώμην καί έμελέτησαν τά ακόλουθα σημεία. 1. Συμφώνως καταθέσεων γενομένων ΰπό των φίλων τού Πώλ καί έν όψει τής ιδίας αύτοΰ προσωπικότητος ύπήρχεν ή πιθανότης ότι ή απαγωγή ήτο άπατη, σκηνοθετηθεϊσα ΰπό τού Πώλ διά νά άποσπάση χρήματα άπό τόν πάππον του, τόν πασίγνωστον πολυεκατομμυριοΰχον, μεγιστάνα τών πετρελαίων, Πώλ Γεττύ I. 2. Οί ύποτιθέμενοι άπαγωγείς είχαν άπειλήσει νά στείλουν εις τήν οικογένειαν ένα άπό τά δάκτυλα τοϋ Πώλ ώς άπόδειξιν ότι τό παιδί είχε πράγματι άπαχθή. Αύτό τό τέχνασμα έχρησιμοποιήθη είς Καλαβρίαν τής Νοτίου Ιταλίας τόν 19ον αίώνα άλλά δέν διεπράχθησαν παρόμοιαι υποθέσεις κατά τά τελευταία 50 έτη. 3. Παρά τό γεγονός οτι οί άπαγωγείς είχαν άφ' ένός προσφύγει είς άπειλάς, αί όποϊαι ήσαν χαρακτηριστικοί τών ληστών οί ό ποιοι έλυμαίνοντο τά όρη «"Ασπρο Μόντε» τής Ιταλίας κατά τήν περίοδον τοϋ 19ου αίώνος, είχαν, άφ έτέρου, χρησιμοποιήσει όλα τά σύγχρονα μέσα μαζικής επικοινωνίας, ήτοι Τύπον, Τηλεόρασιν καί Ραδιόφωνον διά νά διαπραγματευθοΰν ώς πρός τήν πληρωμήν λύτρων. 4. "Ολαι αϊ τηλεφωνικοί κλήσεις πάντοτε παρηκολουθοΰντο άλλά ό άριθμός τηλεφώνου των, ούδέποτε έπεσημάνθη διότι έχρησιμοποιεΐτο τηλέφωνον άπό διαφορετικός επαρχίας είς κάθε περίπτωσιν καί αί κλήσεις ήσαν πάντοτε βραχείας διάρκειας. 5. Ή κ. Χάρρις έφαίνετο διατεθειμένη νά πληρώση 120 έκατ. λιρέττας ώς λύτρα διά τόν υιόν της, άλλά αύτό άπείχε πολύ άπό τό ποσόν τό όποιον άπαιτοΰσαν οί άπαγωγείς καί ό Πώλ Γεττύ I ήρνήθη κατηγορηματικός νά πληρώση οίονδήποτε ποσόν χρημάτων διά τήν άπόλυσιν τοϋ έγγονοΰ του. Είς τό τέλος τής συσκέψεως οί άξιωματικοί ντεντέκτιβς συνεπέραναν ότι καί αί δύο θεωρίαι ήτοι τής σκηνοθετημένης καί τής πραγματικής άπαγωγής έπρεπε νά μελετηθούν πολύ προσεκτικά (έκείνην τήν εποχήν ή Αστυνομία τής Ρώμης ήσχολείτο επίσης μέ τήν άπαγωγήν τοϋ Τζιάκ Πέκον, ένός Αμερικανού δημοσιογράφου, ό όποιος έζοϋσεν είς Ρώμην καί έξηφανίσθη έκ τοϋ ξενοδοχείου του είς Παλέρμο, άφήνοντας τήν έντύπωσιν ότι οΰτος άπήχθη ύπό τής Μαφίας παρά τό γεγονός ότι έθεάθη είς Καλιφόρνιαν). Ώ ς έκ τούτου αί Αστυνομικοί Αρχαί τής Καλαβρίας παρεκλήθησαν όπως υποβοηθήσουν είς τάς άνακρίσεις, καί αύτό συμφώνως τών άποφάσεων αί όποϊαι έλήφθησαν ύπό τών άνωτέρων άξιωματικών ντετέκτιβς κατά τήν έν λόγω συνεδρίαν. Τήν 25ην Αύγούστου, ό κ. Τζακοβόνι έκαμε τήν τελευταίαν του προσφοράν έκ 250 έκατ. λιρεττών. Τό παιδί θά άπελύετο πρό τής 1ης Σεπτεμβρίου. Δέν θά έπληρώνοντο οίαδήποτε λύτρα μετά τήν έκπνοήν τής ώς άνω ήμερομηνίας. Οί άπαγωγείς, ώς συνήθως, άπήντησαν τηλεφωνικώς είς τόν Τζακοβόνι. Απαιτούσαν 2 δισεκατομμύρια λιρέττας καί έδήλωσαν έμφανώς ότι έάν δέν έπληρώνετο αύτό τό ποσόν θά άπέκοπτον τό δεξιόν αύτί τοϋ παιδιού. ' Η άστυνομία, ή όποια εύρίσκετο πάντοτε είς στενήν έπαφήν μέ τήν κ. Χάρρις καί τόν κ. Τζακοβόνι, ειδοποιήθη άμέσως περί τής έπικειμένης άπειλής. Η κατάστασις ήτο τώρα έξαιρετικώς σοβαρά. Τήν 22αν Οκτωβρίου ή έφημερίς «Μεσσατζιέρο» τής Ρώμης έλαβε διά τοϋ ταχυδρομείου ένα φάκκελον ταχυδρομηθέντα έκ Νεαπόλεως πρό δεκαπενθημέρου. Ό έκδοτης τής έφημερίδος έτρομοκρατήθη όταν διεπίστωσε ότι ό φάκελλος περιείχε μπούκλαν μαλλιών καί άνθρώπινον αύτί. Οί εμπειρογνώμονες τών έπιστημονικών έργαστηρίων έπεβεβαίωσαν ότι τό αύτί άνήκεν είς τόν Πώλ Γκεττύ καί ότι τοΰτο άπεκόπη δεξιοτεχνικώς ένώ ό Γκεττύ εύρίσκετο είσέτι έν ζωή. Ή κ. Χάρρις τότε έκαμε άπεγνωσμένην έκκλησιν πρός τούς άπαγωγείς Ίνα τής άποστείλουν ένδειξιν ότι ό υίός της εΰρίσκέτο έν ζωή. Τήν 22αν Νοεμβρίου, ή «Ιλτέμπο», μιά άλλη έφημερίς τής Ρώμης, έλαβε τηλεφώνημα άπό άνώνυμον, ό όποιος έπληροφόρει τόν εκδότην ότι φωτογραφίαι παριστάνουσαι τόν νεαρόν Γκεττύ δίχως τό δεξιό του άφτί, δύνανται νά εΰρεθοϋν είς κάποιον σημείον τοϋ αύτοκινητοδρόμου Ό το - στράντα ντέλ Σόλ πλησίον τοϋ Βαλμοντόνε. Ό πατήρ τοϋ Πώλ έμαθε τό γεγονός αύτό καί ώς άποτέλεσμα προσέφερε τό ποσόν τών 100 έκατ. λιρεττών ώς λύτρα. Καί πάλιν τό ποσόν δέν ήτο ικανοποιητικόν διά τούς άπαγωγείς οί όποιοι έπέμεναν είς τό στρογγυλόν ποσόν τών 2 δισεκατομμυρίων λιρεττών. Καί όμως τό άδιέξοδον είς τάς διαπραγματεύσεις έσπασεν ό παππούς τοϋ Πώλ προσέφερεν ένα δισεκατομμύριον λιρέττας. Συνεφώνησαν καί οί άπαγωγείς καί έδωσαν οδηγίας ώς πρός τόν πρόπον πληρωμής. Τό έν λόγω ποσόν θά μετεφέρετο είς άκαθόριστον σημείον έπί τοϋ έξ 900 χιλιομέτρων αύτοκινητοδρόμου μεταξύ Ρώμης καί Ρέγγιο Καλαβρίας. Οί άπαγωγείς έδήλωσαν κατηγορηματικώς είς τήν οικογένειαν ότι έάν άνεμιγνύετο ή άστυνομία καθ οίονδήποτε τρόπον, ούτοι θά έφόνευον τό παιδί άμέσως. Παρά τό γεγονός ότι οί «ιπτάμενοι άνιχνευταί» έγνώριζαν περί τής άναγκαιότητος τής προστασίας τοϋ παιδιού, δέν θά έπέτρεπαν είς τούς άπαγωγείς νά διαφύγουν άτιμωρητί. Έπιπροσθέτως ήσαν υπόχρεοι νά προστατεύσουν εκείνους, οί όποιοι θά παρέδιδον τά χρήματα καί νά τούς έμποδίσουν άπό τοϋ νά περιπέσουν εις στηθεϊσαν παγίδα. Τοιουτοτρόπως έγινεν επεξεργασία σχε- 283

δίου ένεργείας. Ή άστυνομία δέν θά έπενέβαινεν εκτός έάν καθίστατο απολύτως άναγκαίον. Τρεις ανώτεροι αξιωματικοί, τή συνοδεία τριών βοηθών, έκαστη όμάς εις ξεχωριστόν αϋτοκίνητον, θά άκολουθοΰσαν τήν διαδρομήν τού αυτοκινήτου, τό όποιον θά μετέφερε τά λύτρα. Πάσα επαφή μεταξύ τών άνιχνευτών καί εκείνων ο'ίτινες θά παρέδιδον τά χρήματα θά άπεφεύγετο. Δέν επετράπη είς τούς αξιωματικούς νά μεταφέρουν ασυρμάτους, φωτογραφικός μηχανάς ή κυάλια καθ' ότι ταΰτα θά ήγειραν ύποψίας είς τούς άπαγωγεΐς. Οί άστυνομικοί ώφειλον μόνον νά παρατηρούν τί συνέβαινε καί νά καταγράφουν άπάσας τάς λεπτομέρειας, ίδιατέρως τούς αριθμούς έγγραφης υπόπτων αύτοκινήτων, ΐνα άργότερον καταστή δυνατή ή άναγνώρισις τών άπαγωγέων. "Ολα τά χαρτονομίσματα κατεγράφησαν ύπό ήλεκτρονικοϋ ύ- πολογιστού. Ή όλη έπιχείρησις έλαβε χώραν τήν 12ην Δεκεμβρίου καί ή συνέχεια τών γεγονότων περιγράφεται είς τάς καταθέσεις αί όποΐαι έγιναν ϋπό δύο προσώπων τά όποια έλαβον μέρος είς αύτήν. 1. Τζέημς Φλέτσιερ Τζιέηζ «Σήμερα τό πρωί, ή ώρα 0800 είσήλθα είς τόν αύτοκινητόδρομον Ρώμης Νεαπόλεως Ρέτζιο Καλαβρίας, οδηγών αύτοκίνητον μάρκας «Φίατ» μοδέλλο 130, όπ άρι. έγγραιρής ΜΙ Σ 18451. Μέ συνώδευε τό πρόσωπον τό όποιον άνέλαβεν έκ μέρους της οικογένειας Γκεττύ όπως παραδώση τά 1,7 δισεκατ. λιρέττας ώς λύτρα είς τούς άπαγωγεΐς. Τά χρήματα θά παρεδίδοντο κατόπιν ένός συμφωνηθέντος συνθήματος. Είχα αύστηράς όδηγίας όπως είσέλθω είς τόν αύτοκινητόδρομον ώς ώρα 8 π.μ., μετά νά όδηγώ μέ ταχύτητα 70 χιλιόμ. τήν ώραν μέχρι της 6 μ.μ. Οί άπαγωγεΐς θά μοΰ έκαμναν σύνθημα νά σταματήσω είτε κατά τήν μετάβασιν ή έπιστροφήν μου, διά της ρίψεως λίθου επί τού αύτοκινήτου ή διά τής ρίψεως πυροβολισμών είς τόν άέρα μέ ένα πιστόλι. Ενώ οδηγούσα μεταξύ Νεαπόλεως καί Σαλέρνο, έπρόσεξα ένα ύποπτον αύτοκίνητον MINI ϋπ άρ. CZ 103770. Τούτο είχε έναν μόνον επιβάτην, τόν οδηγόν, ό όποιος ήτο ξανθός μέ καστανά μαλλιά καί γυριστή μύτη. Έσυνέχισα τόν δρόμον μου διά 3 λεπτά μετά άπό τό Σαλέρνο, όταν τό έν λόγω αύτοκίνητον μέ έπροσπέρασε αλλά έπρόσεξα ότι ό οδηγός δέν ήτο τό ίδιον πρόσωπον. "Οταν ξαναείδα τό έν λόγω πρόσωπον είς τόν σταθμόν βενζίνης έπρόσεξα ότι τό πρόσωπον του ήτο ήλιοκαμένον καί ότι τό χρώμα τού προσώπου του διέφερε πολύ άπό το πρόσωπον τού πρώτου οδηγού πού είδα προηγουμένως. Επί πλέον ή μύτη του ήτο άγκιστρωτή καί όχι έπίπεδη. Αύτό τό αύτοκίνητο έπροσπέρασε τό δικό μου ακόμα 2 φορές πρίν τίς 2.05 μ.μ. καί μετά έξηφανίσθη. Είς τάς 2.15 μ.μ. ήναγκάσθην νά άλλάξω πορείαν λόγω τής έπιδιορθώσεως τού δρόμου καί νά ακολουθήσω 284 παρακαμπτήριον οδόν, ή όποια ένώνεται μέ τόν κυρίως αύτοκινητόδρομον. Ένώ όδηγούσα είς τόν έν λόγω δρομον ήκουσα χαλίκια νά κτυπούν έπί τού άνεμοθώρακος. Φαίνεται ότι ήτο τό προσυμφωνηθέν σύνθημα καί έτσι έσταμάτησα. "Ενας άνθρωπος κρατών δπλον ένεφανίσθη πίσω άπό τά δένδρα. Έφορούσε μάλλινην κουκκούλαν καί είχε καί ένα σιάλι πάνω άπό τό πρόσωπον του. Μόνον τά μάτια του έφαίνοντο. ' Ητο περίπου 165 πόντους ύψος, γεροδεμένος μέ κυρτά πόδια. Μου έκανε νόημα νά οδηγήσω πίσω πρός αύτόν καί τότε είδα καί άλλα πρόσωπα μεταξύ τών δένδρων. Τού έδωσα τούς τρεις σάκκους μέ τά χρήματα καί άπεμακρύνθην. Κρυφοκοιτάζοντας πίσω,, είδα τρία πρόσωπα νά τρέχουν. Ή όλη έπιχείρησις διήρκεσεν ούχί πέραν τών τριών λεπτών». 2. Αστυνόμος Βισκιόνε «"Εφυγα μέ ένα MINI, άρι έγγραφης ΜΖ 71774, 30 λεπτά μετά πού έφυγε ό Τζιέηζ. Εκάλυψα περί τά 100 χιλιόμετρα όταν είδα τό αύτοκίνητο τού Τζιέηζ. Ακολουθούσα άπό άπόστασιν ούτως, ώστε νά δύναμαι νά παρακολουθώ ύποπτα αύτοκίνητα καί νά μή γίνομαι αντιληπτός. ' Η ώρα 11.40 π.μ. είσήλθα είς τόν αύτοκινητόδρομον Νεαπόλεως Σαλέρνο καί είχα διανύσει περί τά 20 χιλιόμετρα όταν είδα ένα καφέ MINI, ύπ άριθμόν έγγραφής CZ 103770. Ο οδηγός ήτο γύρω στά 35 καί ήτο μόνος του. Ακολουθούσε τό «Φίατ» 130 διά πολλά χιλιόμετρα. Έπροσπέρασα τό αύτοκίνητο τού Τζιέηζ διά νά άποφύγω υποψίας καί παρέμεινα μπροστά αφήνοντας κανονικήν άπόστασιν. Περί τά 20 λεπτά άργότερον έσταμάτησα είς σταθμόν βενζίνης άπέχοντα 43 χιλιόμετρα άπό τήν Βαττιπάγλιαν διά νά έπιτρέψω είς τό αϋτοκίνητον τού Τζιέηζ νά ήγηθή. Επερίμενα περί τά 15 λεπτά ό Τζιέηζ έσταμάτησε είς τόν ίδιον σταθμόν βενζίνης. Τόν άκολουθούσε πολύ πλησίον τό καφέ MINI, άρ. CZ 103770, τό όποιον είδα προηγουμένως. ' Ο όδηγός τού MINI έσταμάτησε είς τήν άκραν τού σταθμού έβγήκεν άπό τό αύτοκίνητόν του καί προχώρησε πρός τό μπάρ διά ποτόν. Ή το ήλικίας περίπου 35 χρόνων, έλαφρώς φαλακρός είς τούς κροτάφους, περίπου 165 170 έκατοστόμετρα είς ύψος καί συνήθους σωματικής διαπλάσεως. "Οταν ό Τζιέηζ έπρομηθεύθη μέ βενζίνην, ούτος έφυγε άπό τόν σταθμόν, άλλά τό MINI δέν τόν ήκολούθησε. "Εφυγα πέντε λεπτά άργότερα. 'Αφού ώδήγησα δι' όλίγον, ήναγκάσθην νά έγκαταλείψω τόν αύτοκινητόδρομον ένεκεν όδικών έργων καί ήκολούθησα ένα ήσυχον άγροτικόν δρόμον καί στρίβοντας μιάν καμπήν αίφνης είδα τρία πρόσωπα κάτω είς τόν άγρόν είς τήν δεξιάν πλευράν τού δρόμου, είς άπόστασιν 300 400 μέτρων. Καθώς έπλησίαζε, έπρόσεξα ότι δύο έξ αυτών μετέφεραν σάκκους, προφανώς γεμάτους, καί ένός μέτρου μήκους, έπί τών δεξιών των ώμων, ένώ ό τρίτος μέ τήν δεξιάν του χεΐρα έσυρε παρόμοιον σάκκον. Άντελήφθην ότι ούτοι μετέφεραν τά χρήματα πληρωθέντα ώς λύτρα καθ ότι έβλεπα τό σχήμα τών δεσμίδων τών χαρτονομισμάτων έντός τών σάκκων. Πιθανώς διότι ήκουσαν τό θόρυβον τού αύτοκινήτου μου, ό τρίτος άνδρας ό όποιος άπεϊχεν όλίγον άπό τούς άλλους, έστριψε πίσω διά νά μέ ΐδη όταν τόν έπλησίασα περί τά 30 μέτρα. Τούς παρηκολούθησα περί τά 30-45 δευτερόπλεπτα καί ό τρίτος έκάρφωσε τό βλέμμα του άπάνω μου δι αρκετήν ώραν». Ό Τζιέηζ ήκολουθεΐτο έπίσης υπό δύο άλλων άστυνομικών, οί όποιοι έπίσης έπρόσεξαν τό καφέ MINI άρ. έγγρ. CZ 130770 καί ήδύναντο νά παρακολουθούν τόν όδηγόν έκ τού πλησίον. Τό έπεξεργασθέν σχέδιον ένεργείας ύπό τών άστυνομικών άρχών τής Ρώμης είχε, ύπό τάς συνθήκας, άποδειχθή πλέον άποτελεσματικόν, έφ' όσον, άφ ένός έβοήθησε τούς ντετέκτιβς νά περισυλλέξουν πολυτίμους πληροφορίας, χρησίμους διά τήν ύπό έξέτασιν ύπόθεσιν καί άφ έτέρου αί ζωαί τών Τζιέηζ, τού συνεπιβάτου του ή τού Πώλ Γκεττύ, δέν έτέθησαν έν κινδύνω. Κατά τήν διάρκειαν τών έπιχειρήσεων τό Αρχηγεϊον Αστυνομίας Ρώμης εύρίσκετο έν πλήρει γνώσει όλων τών έξελίξεων. Πολύ σύντομα άνεγνωρίσθη ό όδηγός τού MINI ύπ' άρ. έγγρ. CZ 103770. ' Η άναγνώρισις οδηγούσε είς μίαν συμμορίαν έπικινδύνων κακοποιών οί όποιοι έδρούσαν είς Καλαβρίαν. Τό βράδυ τής Ιδίας ήμέρας 21ης Δεκεμβρίου, αί Αστυνομικοί Αρχαί τής Ρέγγιο Καλαβρίας έστειλαν φωτογραφίας τών ύποπτων είς τήν Αστυνομίαν τής Ρώμης. Παρά ταύτα, ή άστυνομία άδυνατούσε νά δράση κεραυνοβόλως, καθ ότι ό νεαρός Γκεττύ δέν είχε άκόμη άπολυθή καί εύρίσκετο είσέτι είς χεϊρας τών άπαγωγέων του. Τελικώς ούτος άνευρέθη τήν αύγήν τής 14ης Δεκεμβρίου πλησίον τής πόλεως Λαγονέγρο. Ή ιστορία τού Πώλ Γκεττύ ήτο δραματική, άλλά καθαρά καί άκριβής. *Ο Γκεττύ είχε μίαν τρομακτικήν έμπειρίαν, είδικώς δτε τού άπεκόπη τό αύτί. Παρά τούς φόβους του όμως έπρόσεξε δλας τάς λεπτομέρειας καί ένθυμεΐτο δλα τά συμβάντα καθαρά καί λεπτομερώς. ' Ανέφερεν ό Πώλ δτι τήν νύκτα τής 10ης Ιουλίου, 1973, δταν καληνύκτισε τούς φίλους του είς τό κέντρον «Πιάζα Ναβόνα», ήκολούθησεν ένα στενόν δρόμον δτε ύ- πέστη έπίθεσιν καί άπήχθη ύπό τριών άνδρών όδηγούντων ένα άσπρο «Σιτροέν». Έδέθη, τού έσκεπάσθησαν μέ ύφασμα οί οφθαλμοί καί ύπεχρεώθη νά κεΐται κάτω είς τά όπίσω καθίσματα τού αύτοκινήτου. Παρέμεινεν είς αύτήν τήν θέσιν περί τάς 6 ή 7 ώρας, άλλά δέν ήδύνατο νά ΐδη πού ώδηγεϊτο. Ακολούθως ούτος έξωθήθη έκ τού αυτοκινήτου, άλλά παρέμεινε μέ σκεπασμένους οφθαλμούς δι άκόμη 6 7 ώρας.

Μετά ώδηγήθη πρώτον μέ αύτοκίνητον καί έν συνεχεία πεζή είς άλλον μέρος, δπου τού έλύθησαν οί επίδεσμοι από τούς οφθαλμούς καί τότε εύρέθη είς μίαν καλύβαν, ή ο ποία έμελλε νά είναι ή πρώτη φυλακή του. Κατά τούς πρώτους πέντε μήνας τής άπαγωγής του ήναγκάσθη νά άλλάξη τόπους διαμονής τούλάχιστον έννέα φοράς. Διήλθε δύο ημέρας εντός καταφυγίου κατά τών βομβαρδισμών καί μετά ώδηγήθη είς μίαν ξυλίνην καλύβαν, τήν όποιαν οί άπαγωγεΐς κατασκεύασαν γύρω άπό ένα δένδρον. Εντός αύτής παρέμεινε 50 ήμέρας. Μετά ώδηγήθη είς ένα σταΰλον, είς μίαν άγροικίαν καί τρία διαφορετικά σπήλαια. Είς ένα άπό αύτά τά σπήλαια, παρέμεινεν έπί 20 ήμέρας. Τά τοπεϊα καί τά ύπό τοϋ Πώλ περιγραφέντα μέρη ήσαν χαρακτηριστικοί περιοχαί τής Ρέγγιο Καλαβρίας καί είδικώς τής περιοχής Άσπρομόντε, ή ό ποια είναι φημισμένη διά τά δάση, έλαιόδενδρα, βουνά, ρυάκια καί τό στακτώδες έδαφος. Οί άπαγωγεϊς του ήσαν έν όλω έπτά, αλλά διά τήν φύλαξίν του είδικώς υπήρχαν τρεις. Ό Πώλ έδωσε καλήν περιγραφήν τών έν λόγω προσώπων παρά τό γεγονός ότι ουδέποτε είδε τά πρόσωπά τους. Πάντοτε έφοροΰσαν μάσκες καί είχαν καί σάρπες. Τόν ένα έξ αύτών περιέγραψε ώς μικρόσωμο ν περί τούς 155 πόντους είς ύψος, σωματώδη μέ κυρτά πόδια καί λυγισμένους ώ μους. Είχε τήν προφοράν τών Νοτίων ( Ιταλίας) καί έπεδείκνυε ένδιαφέρον διά τό σινεμά καί λαϊκήν μουσικήν τής Σικελίας. Παρά τό γεγονός ότι αί παρασχεθεϊσαι ύπό τοΰ Πώλ πληροφορίαι ήσαν ένδιαφέρουσαι, έν τούτοις δέν ήσαν άρκεταί διά νά υποβοηθήσουν τήν Αστυνομίαν είς τήν άνεύρεσιν τών άπαγωγέων καί φυσικά δέν μπορούσαν νά χρησιμοποιηθούν ώς μαρτυρία είς τό Δικαστήριον, ήσαν όμως ένα πολύ χρήσιμον συμπλήρωμα είς τάς πληροφορίας αί όποϊαι περισυνελέγησαν ήδη ύπό τής Αστυνομίας. Ή Αστυνομία είχε τοιουτοτρόπως πραγματοποιήσει δύο έκ τών άντικειμενικών της σκοπών, πρώτον τήν άπόλυσιν τού θύματος καί δεύτερον τήν άναγνώρισιν τών άπαγωγέων. Οί ντετέκτιβς είχαν ήδη πεισθή ότι είχαν νά άντιμετωπίσουν μίαν συμμορίαν ώργανωμένων έγκληματιών. Τό συμπέρασμα τούτο ύπεστηρίχθη άπό τά άποτελέσματα ληφθέντα ύπό τού Ούλαμού Διώξεως Ναρκωτικών είς τήν πόλιν Ρέγγιο Καλαβρίας όταν έγιναν έξετάσεις είς μίαν ύπόθεσιν έμπορίας ναρκωτικών είς τήν όποίαν ένείχετο μία όμάς έγκληματιών άπό τό Ρέγγιο τής Καλαβρίας. "Ενας έκ τών 7 ύ- πόπτων ήτο ό Ιδιοκτήτης τοΰ MINI CZ 103770. Ύπεδείχθησαν φωτογραφίαι είς τόν Τζέηζ καί δύο άστυνομικούς τούς Γκώτιο καί Τσιτσόνε οί όποίοι άνεγνώρισαν τρείς έξ αύτών. Οί άστυνομικοί έπερίμεναν έπ όλίγας μόνον ήμέρας προτού άναλάβουν δρδσιν άλλά άφοΰ συνεπλήρωσαν τά κενά τών πληροφοριών των, προέβησαν είς ταυτοχρόνους έρεύνας είς τάς οίκίας τών ύποπτων τόσον είς τήν Καλαβρίαν όσον καί είς τήν Ρώμην. Είς τήν οίκίαν ένός έκ τών ύπόπτων άνεύρον τό ποσόν τών 20 έκατομ. λιρεττών καί σύμφωνα μέ στοιχεία δοθέντα ύπό τού ήλεκτρονικοΰ έγκεφάλου, 8 έκατ. λιρέτται ήσαν έξ έκείνων αί όποίαι έπληρώθησαν ώς λύτρα. Χαρτονομίσματα τών 50.000 λιρεττών έκ τών λύτρων άνευρέθησαν είς έτέραν οίκίαν καί έτερον χαρτονόμισμα τών 100.000 λιρεττών άνευρέθη είς τρίτην οίκίαν. "Εξ έκ τών έπτά ύπόπτων συνελήφθησαν. Άναζητεϊται είσέτι ό έβδομος. Τήν 8 2 78 εορτάαθη μέ επισημότητα στό Καρπενήσι ή επέτειος τής ιστορικής μάχης τοΰ Φεβρουάριου τοϋ 1949 έναντίον τών κομμουνιστοσυμμοριτών. Κατά τήν διάρκεια τής εορτής έτελέσθη δοξολογία χοροστατοϋντος τοϋ Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπακτίας Εύρυτανίας κ. Δαμασκηνού. Μετά τήν δοξολογία Ακολούθησε ή μνημόσυνος δέησις είς τό μνημεϊον τών πεσόντων. Παρέστησαν δ υ φυπουργός Παιδείας κ. Καρατζας ώς εκπρόσωπος τής Κυβερνήσεως, γεν. Γραμματείς τών υπουργείων 'Εσωτερικών καί Δημ. Τάξεως κ.κ. Μπότσης καί Σαψάλης, ό Διοικητής Στρατιάς αντιστράτηγος κ. Κόρκας, ό Αρχηγόςχωρ-κής κ. Άργιάννης, ό A ' ύπαρχηγός τής Άστυν. Πόλεων κ. Παπαγεωργίου, Νομάρχαι, Δήμαρχοι καί πλήθος κόσμου. Στή φωτογραφία μας, χαρακτηριστικό στιγμιότυπο άπό τήν 'εορτή. 285

ΑΠΟ ΤΑ ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΤΩΝ ΓΕΝ. ΑΡΧ. ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 0 1 ΠΡΟΤΕΣ ΘΑΝΑΤΙΚΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ Η Η ΝΕΟΤΕΡΑ ΕΛΛΑΑΑ «Ή Γενική Αστυνομία νά άπάγξη αύτόν εξω τής πύλης τοΰ Ναυπλίου σήμερον, τό δέ πτώμα αύτοΰ νά μείνη άπηωρημένον τρεις ήμέρας» Υ Τ Ε δ έκ α μ ή νες δ εν είχ α ν π ερ ά σ ει ά π ό τήν κ ή ρ υ ξ ι τής Έ π α ν α σ τ ά σ εω ς κ α ί ο ί ά είμ νη σ τοι π ρ ω τερ γά τες της, μ π α ρ ο υ τ ο κ α π ν ι- σ μ ένο ι έκ ά λ εσ α ν σ τή ν Ε π ίδ α υ ρ ο τήν A ' Ε θ ν ικ ή Σ υ ν έλευ σ ι, γιά νά σ υ ν- τά ξη τ ό π ρ ώ τ ο Ε λ λ η ν ικ ό Σ ύ ν τ α γ μα, π ο ύ ύπ εγρ ά φ η τήν I Ια νουά ρ ι ου το ΰ 1822 κ α ί είνα ι γ ν ω σ τ ό ώ ς «Π ρ ο σ ω ρ ιν ό Π ο λ ίτ ε υ μ α τής Ε π ί δαυρου». Τ ό σύντα γμ α, έ κ τ ό ς τω ν δυό β α σ ικ ώ ν κ λ ά δ ω ν τής Α ιο ικ ή - σ εω ς, το ΰ Β ο υ λ ε υ τ ικ ο ΰ κ α ί το ΰ Ε κ τελ εσ τ ικ ο ύ, έπ ρ ο νό η σ ε κ α ί γιά τήν Δ ικ α σ τ ικ ή έζο υσία. Α λ λ ά φ α ίνετα ι π ώ ς τ ό «Δ ικ α σ τικ ό», π α ρ ο υ σ ία ζε δυσ κ ο λ ίε ς κ α ί γι α ύτό ό ρ ίζετο, «ό τι θά σ υ νισ τα το Ε π ιτ ρ ο π ή νά σ υ νθ έσ η κ ώ δ ικ α ς Ν ό μ ω ν, ά χρ ι δ έ τοΰ δ ιο ρ γα - ν ισ μ ο ΰ τ ω ν θ έλο υ ν έχει τ ό κ ΰ ρ ο ς οί σ ω ζ ό μ ε ν ο ι Ν ό μ ο ι τ ώ ν Χ ρ ισ τ ια ν ώ ν ή μ ώ ν Α ύ το κ ρ α τό ρ ω ν», ο ί ό π ο ιο ι, ό π ω ς φ αίνεται, ήταν δ ύ σ κ ο λ ο νά β ρ ε θούν. Κ α ί γ ι αύτό, ό π ρ ώ το ς Μ ι- ν ίσ τρ ο ς τής Θ ρ η σ κ εία ς Ά ν δ ρ ο ύ σ η ς Ιω σ ή φ, ό τα ν ά νέλα β ε π ρ ο σ ω ρ ιν ά κ α ί τ ό Μ ιν ισ τ έ ρ ιο ν το ΰ Δ ικ α ίο υ τόν 'Α π ρ ίλ ιο το ΰ 1822, Α π εγνω σ μ ένα πα - ρ α κ α λ ο ΰ σ ε τ ό ν Ό ρ λ ά ν δ ο σ τή ν Ύ δρα: «Π α ρ α κ α λώ, π ρ ο φ θ ά σ α τε είς τό Μ ιν ισ τ έ ρ ιο ν τούτο, τ ό χ ε ιρ ό γρ α φ ο ν Ν ο μ ικ ό ν το ΰ μ α κ α ρ ίτο υ Ν εοφ ύτου, καθτός κ α ί ά λ λ ο τ ε π α ρ ε κ ά λ ε σ α...» κ α ί έ λ α β ε τήν ικ α ν ο π ο ιη τ ικ ή Α π ά ντη σ ε «Ε λ π ίζ ω νά κ α τα π εισ θ ή ό ό σ ιο λ ο - γιώ τ α τ ο ς δ ιδ ά σ κ α λ ο ς κ. Β ενέδ ικ το ς, νά μ έ δ ώ σ η τό ζ η το ύ μ ενο ν Ν ο μ ικ ό ν, τ ό ό π ο ιο ν θ έ λ ει σ α ς τ ό φ έρει ό Ίδιος». Γ ιά νά κάμη ό μ ω ς κ α ί ά ρχή ν έ π ιβ ο λ ή ς τά ξεω ς κ α ί Α πονομ ή ς Δ ι κ α ιο σ ύνη ς, σ υ νέσ τη σ ε τρ ιώ ν β α θ μ ώ ν «Κ ρ ιτή ρ ια», είς τά όπ οια, Α νά λογα μ έ τίς Α ποθέσεις, έδ ίκ α ζα ν ο ί Ύ π ο έ φ ο - ρ ο ι τών χ ω ρ ώ ν, ο ί Γ ε ν ικ ο ί "Εφοροι τής έπ α ρ χία ς κ α ί ή Γ ερ ουσία. Α ξ ίζ ε ι νά Αναφερθή, π ε ρ ιλ η π τ ικ ό μ ιά τέτο ια δ ια δικ α σ ία, γιά Α πόπειρα δ ο λ ο φ ο ν ία ς κ α τά το ΰ Τ ο ύ ρ κ ο υ Ν ουρή. Τ ό Ε κ τ ε λ ε σ τ ικ ό ν Σ ώ μ α, μ έ τό ΙΟ Ι 1 τής 2 0 Α π ρ ιλ ίο υ 1822 έγγρ α φ ό του, π ρ ό ς τ ό Μ ιν ισ τ έ ρ ιο ν τοΰ Δ ικ α ί ου, γράφει: «Γ νο ΰ σ α ή Δ ιο ίκ η σ ις τά τ ο λμ η θ έντα π α ρά το ΰ Δ ή μ ο υ Κ α ρ α - γεω ρ γίο υ κ α ί Π α ν α για π ο υ Ί ω ά ν ν ο υ κ α ί μ ή ά νεχ ο μ ένη νά άφίση ά τιμ ώ ρη - το ν τή ν κ α κία ν, δ ιο ρ ίζ ει νά σ υ σ τα θ ή έπ ιτ ρ ο π ή έκ τ ώ ν..., κ α ί νά έπ ισ τα τή - ση ό Μ ίν ισ τ ρ ο ς το ΰ Δ ικ α ίο υ...» Κ α ί ή σ υ σ τα θ εϊσ α έπ ιτρ ο π ή, «ά- φ ο ΰ μ έ δ λ η ν τήν Α κ ρ ίβ εια ν έξή τα σ ε», Α ποφ αίνεται: «... "Οθεν, κ ρ ίν ει ό μ ο - φ ώ νω ς, ό τ ι ό μ έ ν Π α ν α γιώ τη ς νά ύ- π ο β λ η θ ή είς π ο ιν ή ν εκ α τ ό ν π εντή - κ ο ν τ α ξ υ λ ιώ ν διά τυμ π ά νου είς τήν Α γοράν, ό δ έ Δ ή μ ο ς, ώ ς σ υ νερ γό ς, νά τω δ ο θ α κ π ν έκ α τ ό ν ξ υ λ ιές κ α ί ά μφό- τερ ο ι είς τριμ η νια ία ν κ α τα δ ίκ η ν δημ ο σ ίω ν ύ π η ρ εσ ιώ ν...» Μ π ο ρ ε ί νά φ α ντα σ θ ή κ α νείς τ ί θά έγίν ετ ο τό τε σ τ ή ν Α γορα π ο ύ έπεβ ά λ λ ε τ ο ή π ο ιν ή «το ΰ ξ ύ λ ο υ μ ε τ ά., τυ μ π ά νο υ» κ α ί έμ εινε π ιά «τ ό ξ ύ λ ο μ ε τ ά Μ ο υ σ ικ ή ς!!» Σ ιγ ά - σ ιγ ά ό μ ω ς κ α ί μ ε τ ά τήν σ ύ ν τ α ξ ι τ ώ ν Ν ο μ ικ ώ ν Κ ω δ ίκ ω ν, έσύσ τ η σ ε κ α ί τά Π ρ ο σ ω ρ ιν ά Ε γ κ λ η μ α τικ ά Δ ικ α σ τή ρ ια, γιά τή ν τιμ ω ρ ία τών π ιό σ ο β α ρ ώ ν έγκ λη μ ά τω ν. Π α ρ α θ έτο μ ε τίς δ υό π ρ ώ τ ες κ α τα δ ικ α - σ τ ικ έ ς είς θ ά να τον Α ποφάσεις, γιά π ο λ ύ σ ο β α ρ ά Α δικήματα, ό π ω ς είνα ι ή έσ χά τη π ρ ο δ ο σ ία έν κ α ιρ φ π ο λ έ μ ο υ κ α ί ή Α νθ ρω π οκτονία. Τ ίς έξέδ ω κ ε τ ό Δ ικ α σ τ ή ρ ιο ν το ΰ Ν α υ π λίο υ κ α ί τ ίς Α π έσ τειλε σ τή ν Γ ε ν ικ ή Α σ τ υ νομία, μ έ έν τ ο λ ή νά έκ τελεσ θ ο ΰ ν, ά φ οΰ π ρ ώ τα ο ί μ ε λ λ ο θ ά ν α τ ο ι «έξ ο μ ο - λ ο γ η θ ο ΰ ν κ α ί δ ιο ρ θ ω θ ο ύ ν κ α τά τό χ ρ ισ τ ια ν ικ ό ν χ ρ έο ς». Τ ό Π ρ ω σ ω ρ ιν ό ν Ε γ κ λ η μ α τ ικ ό ν Δ ικ α σ τ ή ρ ιο ν Π ρ ό ς τή ν Γ εν ικ ή ν Α σ τ υ ν ο μ ία ν Ν α υ π λ ίο υ Ά ρ ιθ. 26 Ό Α ίδ ε σ ιμ ώ τ α τ ο ς ίερεύς Α θ α νά σ ιο ς Ο ίκ ο ν ό μ ο ς Ν α υ π λ ίο υ έχει τ ό έλεύ θ ερ ο ν παρά το ΰ Δ ικ α σ τη ρ ίο υ τούτου νά είσ έλθ η είς τήν φ υ λα κ ή ν τής Γ εν. 'Α σ τυ νο μ ία ς (κ α ί) έ ξ ο μ ο λ ο γή σ η τόν φ ονέα Β α σ ίλ ε ιο ν Σ τα ύ ρ ο υ Ά ρ γ υ - ρ ο κ α σ τ ρ ίτ η ν κ α ί τ ό ν κ ο μ ίζο ντα, έκ Π α λ α ιώ ν Π α τρ ώ ν, γρ ά μ μ α τα π ρ ό ς τούς έν Τ ρ ιπ ό λ ε ι Τ ούρ κους, κατά σ κ ο π ο ν Γ ε ώ ρ γ ιο ν Σ ιρ ό π ο υ λ ο ν. Έ ν Ν α υ π λ ίω τή 2 7 Α π ρ ιλ ίο υ 1826 Ό Π ρ ό εδ ρ ο ς (Τ.Σ.) Σ τ α μ α τ έ λ ο ς Ά ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς Τ ό Π ρ ο σ ω ρ ιν ό ν Ε γ κ λ η μ α τ ικ ό ν Δ ικ α σ τή ρ ιο ν 286

Π ρ ό ς τή ν Γ εν ικ ή ν Α σ τ υ ν ο μ ία ν Ν α υ π λ ίο υ Ά ρ ιθ. 27 Έ γ κ λ είετ α ι π ρ ω τ ό τ υ π ο ν ά π οφ ά σ ε- ω ς, ύπ άριθ. ί, τοΰ Β α σ ιλ είο υ Σ τα ύ ρου, φ ο νεύ σ α ντο ς έ κ π ρ ο μ ελ έτη ς τό ν Η γ ο ύ μ ε ν ο ν Ν εκ τά ρ ιο ν, διά της ό π ο ια ς κ α τα δ ικ ά ζετα ι είς θ ά να τον δι Α γχόνης ό Β α σ ίλ ε ιο ς Σ τα ύρου, κατά τά ς γενομ ένα ς έξετά σ εις κ α ί διά σ τ ό μ α τ ο ς α ύτοΰ ό μ ο λ ο γ ία ν ένώ π ιο ν τοΰ Δ ικ α σ τ η ρ ίο υ τούτου. Δ υ νά μ ει λ ο ιπ ό ν τής αύτής άποφά- σ εω ς, δ ιο ρ ίζετα ι ή Γ εν ικ ή Α σ τ υ ν ο μ ία νά ά π ά γ ξ η αύτόν, έξω τής π ύ λη ς τοΰ Ν α υ π λ ίο υ σ ή μ ε ρ ο ν τ ό δέ π τώ μ α α ύτοΰ νά μ είν η μ έ ν ο ν τρ εις ημέρας. 1826 άπηωρη- Έ ν Ν α υ π λ ίω τή 2 8 Α π ρ ιλ ίο υ Ό Π ρ ό εδ ρ ο ς (Τ.Σ.) Σ τ α μ α τ έ λ ο ς 'Α ν τ ω ν ύ π ο υ λ ο ς Ά ν δ ρ έ α ς Κ α λ α μ ο γδ ά ρ τ η ς Κ ω ν σ τ α ν τ ίν ο ς Δ η λ ιγιά ν ν η ς Α λ έ ξ ιο ς Λ ο υ κ ό π ο λ ο ς Ό a ' Γ ρα μ μ α τεύς Δ η μ ή τ ρ ιο ς Κ ω ν σ τ α ν τ ίν ο υ Β υ ζά ντιο ς Τ ό Π ρ ο σ ω ρ ιν ό ν Δ ικ α σ τ ή ρ ιο ν Ά ρ ιθ. I Θ εω ρ ή σ α ν τήν ύπ άριθ. 158, δ ιευθυνθ εϊσ α ν π α ρά τής Σ εβ. Δ ιο ικ η - τικ ή ς Ε π ιτ ρ ο π ή ς Α ναφοράν τής Γ ε νικ ή ς Α σ τ υ ν ο μ ία ς Ν α υ π λίο υ, ύπ Αριθ. 1 122, μ ε τ ά π λη ρ ο φ ο ρ ία ς ένυπ ο- γρά φ ου έξετ ά σ εω ς το ΰ Β α σ ιλείο υ Σ τα ύρου, φ ο νεύ σ α ντο ς τόν Η γ ο ύ μ ε ν ο ν Ν εκ τά ρ ιο ν, θ εω ρ ή σ α ν Α κριβώ ς τή ν αύτήν έξέτα σ ιν, έπ α ρ ρη σ ία σ ε π ρ ο σ ω π ικ ώ, έ π ί τή σ υ νεδ ρ ιά σ ει τής 2 7 τόν Β α σ ίλ ε ιο ν Σ τα ύρου, δ σ τις έξετα σ θ είς δ ίς κ α ί τρίς, άν α ύτός τ φ δ ντι έφ ό νευσ ε τ ό ν Η γ ο ύ μ ε ν ο ν Ν ε κτά ριον, Ε π ειδ ή ώ μ ο λ ό γη σ εν, Ιδίοις αύτοΰ χ ε ίλ ε σ ιν, δ τι ά π ό κ α νέν ά λ λ ο τι π α ρα κ ινούμ ενος, εϊμ ή ά π ό μ ό ν η ν τή ν αισ χ ρ ο κ έρ δ εια ν, έφ ό νευ σ ε τόν Η γ ο ύ μ ε ν ο ν Ν εκ τ ά ρ ιο ν κ α ί έλ α β ε τή ν έπ αύτοΰ χ ρ η μ α τ ικ ή ν κ α τά σ τα σ ιν, συ- μ π ο σ ο υ μ ένη ν είς γρ ό σ ια 2.6 5 0, έκ τώ ν ό π ο ιω ν μ έ ρ ο ς μ έ ν έξό δ ευ σ εν ό ίδιος, μ έ ρ ο ς δ έ έ λ α β ο ν ο ί σ υ γγενείς του, σ υ λ λ α β ό ν τ ε ς αύτόν. Ε π ειδ ή ό ρ η θ είς β α σ ίλ ε ιο ς Σ τα ύ Είς τήν άπέναντι σελίδα κάτω: Τό Μπούρτζι δπως φαίνεται άπό τό Παλαμίδι. 'Επάνω: Τό Παλαμίδι. Καί τά δύο χρησιμοποιήθηκαν σάν φυλακές έπί πολλά ίτη μετά τήν άπελευθέρωσι. ρου, ά π εδ είχθ η φ ο νεύς έκ π ρ ο μ ελ έ της, ώ ς ό ίδ ιο ς ώ μ ο λ ό γη σ εν, Ιδίοις α ύτοΰ χ ε ίλ ε σ ιν, π ρ ά ξα ς τοιο ΰ τον Ανοσ ιο ύ ρ γη μ α κ α ί π ρ ο χ ω ρ ή σ α ς είς φόνον, δ ι α Ισ χρ ο κ έρ δ εια ν μ ό ν η ν κ α ί έθ ελοκακ ία ν, ό μ ο λ ο γ ή σ α ς κ α ί τόν τ ό π ο ν κ α ί τ ό ν τ ρ ό π ο ν το ΰ φόνου, Δ ιά τοΰτο, ώ ς φ ονεύς, π ρ ο φ α νέσ τα το ς ά π ο δ ει- χ θ είς, κ α τά το ύς κ α θ εσ τ ώ τ ο ς Ν ό μ ους, είνα ι έ ν ο χ ο ς Θ ανάτου. "Οθεν, τ ό Δ ικ α σ τ ή ρ ιο ν τοΰτο, δυνά μ ει τής λ ζ π α ρα γρ ά φ ο υ τώ ν έγ- κ λ η μ α τ ικ ώ ν Ν ό μ ω ν, «κ ά θ ε φ ονεύς έκ π ρ ο μ ελ έτη ς θ α να τώ νετα ι», Α ποφασίζ ει τ ό ν θ ά να τον τοΰ Β α σ ιλ ε ίο υ Σ τα ύ ρ ο υ δ ι Α γχόνης, ά φοΰ έξο μ ο λ ο γη θ ή κ α ί διορ θ ω θ ή, κ α τά τ ό Χ ρ ισ τ ια ν ικ ό ν χ ρ έο ς, π ρ ό ς π α ρ α δ ειγμ α τισ μ ό ν σ ω φ ρ ο ν ισ μ ό ν τ ώ ν ά λλω ν. κ α ί Έ ν Ν α υ π λ ίφ τή 2 8 Α π ρ ιλ ίο υ 1826 Ό Π ρ ό εδ ρ ο ς κ. λ. π. Τ ό Π ρ ο σ ω ρ ιν ό ν Ε γ κ λ η μ α τ ικ ό ν Δ ικ α σ τή ρ ιο ν Π ρ ό ς τή ν Γ εν ικ ή ν Α σ τ υ ν ο μ ία ν Ά ρ ιθ. 2 8 Έ γ κ λ ε ίε τ α ι Ν α υ π λίο υ π ρ ω τ ό τ υ π ο ν ά ποφά- σ εω ς, ύπ άριθ. 2, το ΰ Γ εω ρ γίο υ Σ ιρ ο π ο ύ λ ο υ, κ ο μ ίζ ο ν τ ο ς έκ Π α λ α ιώ ν Π α τ ρ ώ ν γρ ά μ μ α τ α π ρ ό ς τούς έν I Τ ρ ιπ ό λ ει έχθρούς κ α ί έπ αύτω τούτω σ υ λλη φ θ έντο ς, δ ιά τής ό π ο ια ς κ α τα δ ικ ά ζετα ι έ ν ο χ ο ς θανάτου, έγκ λη μ α τία ς έσ χά τη ς π ρ οδοσία ς. ώ ς Δ ιο ρ ίζ ετα ι λ ο ιπ ό ν ή Γ εν ικ ή αυτή Α σ τ υ ν ο μ ία νά ά π ά γ ξ η αύτόν, έξω τώ ν π υ λ ώ ν το ΰ Ν α υ π λ ίο υ σ ή μ ε ρ ο ν, τ ό δ έ π τ ώ μ α α ύτοΰ νά μ είνη ά π η ω ρ η μ ένο ν τρεις ημέρας. Έ ν Ν α υ π λ ίω τή 2 8 Α π ρ ιλ ίο υ 1826 Ά ρ ιθ. 2 Ό Π ρ ό εδ ρ ο ς κ.λ π. Τ ό Π ρ ο σ ω ρ ιν ό ν Ε γ κ λ η μ α τ ικ ό ν Δ ικ α σ τή ρ ιο ν Π α ρ ρ η σ ιά σ α ν τόν Γ εώ ρ γ ιο ν Σ ιρ ό - π ο υ λον, δ ιά τής Γ εν ικ ή ς Α σ τ υ ν ο μ ία ς Ν α υπ λίο υ, μ έ ένυ π ό γρ α φ ο ν έξέτα σ ιν, άτι ό ρ η θ είς Γ εώ ρ γ ιο ς Σ ιρ ό π ο υ λ ο ς έ κ ό μ ιζ εν έκ Π α λ α ιώ ν Π α τ ρ ώ ν γρά μ μ α τα έχθρικ ά π ρ ό ς τούς έν Τ ρ ιπ ό λ ει έχθ ρ ο ύ ς κ α ί έπ αύτω το ύ τ φ έσ υ λ- λή φ θ η κ α ί έξετά σ α ν Α κριβώ ς, τό σ ο ν τή ν έγγρ α φ ο ν α ύτοΰ Α πολογία ν, ό σ ο ν κ α ί α ύτό ν προσω πικούς, Ε π ε ιδ ή ώ μ ο λό γη σ εν, ιδ ίο ις αύτοΰ χ ε ίλ ε σ ιν, δ τι ά π ό κ α νένα ά λ λ ο π α ρα κ ινο ύ μ ενο ς, εϊμ ή ά π ό μ ία ν α ισ χ ρ ο κ έρ δειαν, δ ιά νά λ ά β η δ η λα δ ή γρ ό σ ια 1.000, ά π ό τούς έν Π ά τρα έχθρούς, μ ε τ ά τήν έπ ισ τρ ο φ ή ν του εις Π ά τρα ς, τά ό π ο ια ο ί α ύ τ ο ί ύπ εσ χέθ ησαν, Ε π ε ιδ ή άπεδείχθη, δ τι έχει έξα - δ έλφ ο υ ς είς Π ά τρ α ς Ο θ ω μ α νο ύ ς κ α ί 287

δ ιά σ υ νέρ γεια ς α ύτώ ν εϊσ ή λ θ εν εις Π ά τρ α ς ά φ ό β ω ς κ α ί σ υ νεφ ώ νη σ ε τω ν έ χ θ ρ ώ ν τήν τοια ύτη ν π ρ ο δ ο σ ία ν, Ε π ειδ ή τ ό τοιο ΰ τον α τόπημα τοΰ Γ εω ρ γ ίο υ Σ ιρ ο π ο ύ λ ο υ, είνα ι έγκ λ η μ α π ρ ο δ ο σ ία ς έσχά της, Δ ιά το ύτο ώ ς π ρ ο δ ό τη ς τής Π α τ ρ ίδ ο ς κ α ί τοΰ Χ ρ ισ τ ια ν ικ ο ύ "Εθνους καί, ώ ς έχθ ρ ό ς αύτόχρημα, κ α τά τούς κ α θ εσ τ ώ τ ο ς Ν ό μ ο υ ς, είνα ι έ ν ο χ ο ς θανάτου. "Οθεν, τ ό Δ ικ α σ τ ή ρ ιο ν τούτο, δυνά μ ει τοΰ ε ' π α ρα γράφ ου, α π ο φ α σ ί ζ ει τ ό ν θ ά να τον α ύτοΰ δ ι ά γχόνης, α φ ού έ ξ ο μ ο λ ο γη θ ή κ α ί δ ιο ρ θ ω θ ή κ α τά τ ό Χ ρ ισ τ ια ν ικ ό ν χ ρ έο ς, π ρ ό ς παρ ά δ ειγμ α κ α ί σ ω φ ρ ο ν ισ μ ό ν τώ ν ά λ λω ν. Έ ν Ν α υ π λ ίω τή 2 8 Α π ρ ιλ ίο υ 1826 Ό Π ρ ό εδ ρ ο ς κ.λ π. Ο ί Α ποφ άσεις αύτές έξετελέσ θ η - σ α ν κ α ί τά πτώ μ α τα, κ α τά τ ό β ά ρ β α ρ ο κ α ί φ ρ ικ τ ό έθ ιμ ο τής το υρ κ ικ ή ς θηριω δ ία ς ώ ς τήν έπ ο χ ή έκείνη, παρ έμ εινα ν τρεις ή μ ερ ες «ά π η ω ρ η μ ένα» γιά π α ρα δ ειγμ α τισ μ ό. Α λ λ ά Α ργότερα, μ ό λ ις ήρθε ό Κ υ β ερ νή τη ς, ώ ς π ρ ω τ α ρ χ ικ ή Α νάγκη έθ εώ ρ η σ ε τήν Δ ικ α ιο σ ύ νη. Κ α ί Αμέσ ω ς ψ η φ ίζετα ι ό δ ιο ρ γα ν ισ μ ό ς τώ ν Δ ικ α σ τ η ρ ίω ν κ α ί έφαρμ όζετα ι. Α ξ ίζ ε ι νά π α ρα τεθ ή κ α ί ό ό ρ κ ο ς τώ ν Δ ικ α σ τ ικ ώ ν, π ο ύ έδ ίδ ετο σ τή ν Μ η τ ρ ό π ο λ ιν τής καθέδ ρα ς τοΰ Δ ικαστη ρίου, έν ώ π ιο ν το ΰ Ά ρ χ ιε ρ έ ω ς, το ΰ Ε π ιτ ρ ό π ο υ ή Δ ιο ικ η το ΰ, τής έπ α ρ χια κ ή ς Δ η μ ο γ ερ ο ν τ ία ς κ α ί π λ ή θ ο υς κ ό σ μ ο υ: «Έ ν ό νόμ α τι τής ά γιω τά τη ς κ α ί Α διαιρέτου Τ ρίοδος. 'Ο ρ κ ίζο μ α ι, νά δ ικ ά ζω κ α τά τούς Ν ό μ ο υ ς τής 'Ε λ λη ν ικ ή ς Π ο λ ιτ εία ς κ α ί δ ιά κ α μ μ ία ν π ερ ίσ τα σ ιν, νά μ ή π α ρ εκ τρ α π ώ Από τά ς Α ποφ άσεις μ ο υ αύτάς. Ν ά μ ή π ρ ο δ ίδ ω τά σ υ μ φ έρ ο ντα τής Κ ο ι ν ό ν ίας, ο ύ τε τά σ υ μ φ έρ ο ντα τ ώ ν δ ικ α - ζο μ ένω ν. Ν ά μ ή δ έχω μ α ι κ α μ μ ία ν π α ρ ά κ λ η σ ιν ή π λη ρ ο φ ο ρ ία ν έ κ τ ό ς τοΰ Δ ικ α σ τη ρ ίο υ, π ε ρ ί τής δ ικ α ζο μ ένη ς ύ- π ο θ έσ εω ς. Ν ά μ ή κ α τα δ εχ θ ώ π ο τ έ νά λ ά β ω Από κ α νένα κ α ί δ ιά κ α μ μ ία ν π ρ ό φ α σ ιν, Α μέσ ω ς ή έμ μ έσ ω ς τό π α ρ α μ ικ ρ ό ν δ ώ ρον. Ν ά μ ή ίπ η ρ εά - ζω μ α ι ο ύτε Α πό έχθρα ν, ο ύτε Από κ α κ ία ν.» Η Α. Π Α Π Α Θ Α Ν Α Σ Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ ΤΙ ΘΑ ΕΛΕΓΕ ΕΝΑΣ ΠΑΛΙΟΣ ΑΘΗΝΑΙΟΣ Π Η ΑΗΗΥΑ του χοι<:>: Η ΑΟΗΝΑ Ι ΟΥ ΧΗΛΙΕΙΜ Τοϋ κ. Β. Κωνσταντινόπουλου Είναι καιρός, επιστρατεύοντας δλες τίς δυνάμεις μας, νά σώσουμε δ,τι μάς άπόμεινε, γιά νά μή θρηνούμε άργότερα πάνω στά ερείπια μιας μεγάλης κληρονομιάς, πού δεν σταθήκαμε ικανοί νά διατηρήσουμε. ΤΙ ΘΑΛΕΓΕ, άλήθεια, ένας παλιός Αθηναίος, πού ζοϋσε στίς άρχές τοΰ αιώνα μας, βλέποντας τή σημερινή πρωτεύουσα τοΰ κράτους; Μαθημένος μέ τήν όμορφη, τήν κρυσταλλένια θάλασσα τοΰ Σαρωνικοΰ, τίς άσημένιες άμμουδιές, τή δασωμένη Αττική πού κύκλωνε μέ τό πεΰκο καί τό κυπαρίσσι, μέ τήν έλιά καί τ άμπέλια τήν Αθήνα γοητευμένος άπό τό μελωδικό τραγούδι, πού σκόρπιζαν οί έξυπνες επιθεωρήσεις τής εποχής καί ή όπερέττα, ή καντάδα, οί χορωδίες καί οί μαντολινάτες, τί θάλεγε άντικρύζοντας σήμερα τή γύρω του πραγματικότητα; Τί θάλεγε, όταν θ άναζητοΰσε πράσινο στήν Αθήνα καί δέν θδβλεπε παρά όγκους άπό μπετόν, όταν θά γύρευε τά παλιά άρχοντικά πού τήν κοσμούσαν καί θά έπεφτε πάνω στά άκαλαίσθητα τσιμεντένια μεγαθήρια, όταν θά έπιχειροΰσε νά περπατήσει στούς δρόμους της καί θά ένοιωθε τήν άναπνοή του νά δυσκολεύεται καί τά καυσαέρια νά γεμίζουν τά πνευμόνια του; 288

ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ ΜΑΣ ΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΑΘΗΝΑ, Εις τήν άπέναντι σελίδα κάτω. Παλαιός χαρακτηριστικός δρόμος στην όμορφη 'Αθήνα τού περασμένου αιώνα. Τί θδλεγε, δν κατέβαινε στό δλλοτε γραφικό Φαληράκι πού γνώρισε τόσες δόξες γιά νά κάνει τό μπάνιο του, κι έβλεπε όγκους άπό χώματα νά έχουν έξαφανίσει τίς άμμουδιές καί μιά σειρά άπό ταμπέλες νά τόν προειδοποιούν: «"Υδατα μολυσμένα Απαγορεύεται ή κολύμβησις»... Αλλοίμονο! Ό άγαπημένος του Σαρωνικός έγινε μιά πελώρια λεκάνη, πού δέχεται τά λύματα έργοστασίων, ξενοδοχείων, όχετών καί κάθε είδους άκαθαρσίες. 'Υπολογίζεται πώς, κάθε μέρα, χύνονται στίς άκτές τού Σαρωνικοΰ 500.000 τόννοι άκάθαρτα νερά. Καί, καθώς πάμε, σέ λίγο καιρό, δέν θά μιλάμε πιά γιά τή θάλασσα, άλλά γιά τόν άνοικτό βόθρο τού Σαρωνικού. Στά μεταπολεμικά χρόνια, ή δήθεν πρόοδος τού τεχνολογικού πολιτισμού πού έκδηλώνεται μέ τή ρύπανση άφάνισε τόν Φαληρικό όρμο. Εκτεταμένες παραλίες εκατοντάδων στρεμμάτων «μπαζώθηκαν». Ή σημερινή νέα γενιά δέν βρίσκει τίποτα άπό τό θαλασσινό τοπίο πού σαγήνευε τίς προηγούμενες. Καί τό λαχταριστό ψάρι χάθηκε, ή ψοφάει μέσα στή μολυσμένη θάλασσα... Ό Αθηναίος τού καιρού μας άναγκάζεται νά φτάνει ως τό Σούνιο, ή νά «μεταναστεύει» στόν γειτονικό Εύβοϊκό, γιά νά βρει ένα κομμάτι καθαρής θάλασσας. Τί θδλεγε έκεΐνος ό παλιός Α θηναίος, δν έβλεπε τήν Πεντέλη τών ήμερων μας νά κοίτεται ξεκοιλιασμένη, μέ κατεστραμμένο τόν δασικό της πλούτο; -, Καί τόν 'Υμηττό πού δκουγε «γερτός τό έρωτικό τραγούδι τού Φαλή Τό έκκλησάκι τής 'Αγίας Δυνάμεως, μεσαιωνικό μνημείο τών 'Αθηνών έγκλωβισμένο άπό τό μεγαθήριο τοΰ ' Υπουργείου Παιδείας! ρου...» κατά τόν Παλαμά... Ό Υμηττός, όλότελα φαλακρός, έχει καταληφθεί έξ έφόδου άπό χιλιάδες μικρά σπίτια τοΰ άπωθητικοΰ μπετόν μέ μιά μόνο εύλογημένη εξαίρεση: τό πρότυπο "Αλσος τής Καισαριανής, πού δημιούργησε ό μόχθος τής Φιλοδασικής. Καί τί θδλεγε άκόμη ό παλιός Αθηναίος βλέποντας τήν Πλάκα τή «γειτονιά τών θεών» νά κατακλύζεται άπό μπουζουκομάγαζα καί σκυλάδικα, τούς δρόμους της πλημμυρισμένους άπό άλητεία, έκκωφαντικούς θορύβους καί δυσοσμία; Ή σύγκριση Ό μω ς έμείς δέν άνήκουμε στήν κατηγορία εκείνων πού βρίσκουν όλα τά παλιά ώραΐα καί όλα τά καινούργια άσχημα. Δέν ξεχνούμε ούτε τή σκόνη πού έπνιγε τήν Αθήνα, ούτε τήν έλλειψη τού νερού, ούτε τήν υποκρισία ή δν θέλετε τήν υπερβολή τού χωρισμού τών δύο φύλων στά θαλάσσια λουτρά καί τόσα άλλα. Ή πρόοδος δέν μπορεί νά έμποδισθεί. Μπορεί όμως νά μή συνοδεύεται άπό τόν άφανισμό κάθε όμορφιάς, κάθε παραδοσιακής κληρονομιάς. Μπορεί νά μή συνοδεύεται άπό τή μόλυνση τής θάλασσας, τήν καταστροφή τοΰ πρασίνου, τή βεβήλωση τών άρχαιολογικών μας χώρων, τήν περιφρόνηση κάθε ώραίου στή μουσική, στήν τέχνη όπως γίνεται στίς προοδευμένες χώρες τής Δύσης καί σέ πολλές Ανατολικές χώρες, πού έχουν βρει τή «χρυσή τομή». Είναι καιρός, νομίζω, επιστρατεύοντας όλες μας τίς δυνάμεις, νά σώσουμε δ,τι μάς άπόμεινε γιά νά μή θρηνούμε άργότερα πάνω στά έρείπια μιάς μεγάλης κληρονομιάς, πού δέν σταθήκαμε Ικανοί νά διατηρήσουμε. 289

ΝΑΙ "Η ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ; Η ΕΠΙΡΡΟΉ ΤΉΣ ΜΙΚΡΉΣ ΟΘΟΝΗΣ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΙΝΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΩΣ ΕΠΙΒΑΡΡΥΝΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΙΚΡΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ άν δχι περισσότερο έπικίνδυνος άπό τήν τηλεόρασι. Κ α ί ό κινηματογράφος προβάλλει τήν βία κ α ί μάλισ τα συχνά γιά νά μή ν πώ πάντοτε ήρω ποιεϊ τούς έγκληματίες. Κ α ί ώ ς παραδείγματα άναφέρω τις ταινίες πού γυρίστηκαν μ έ θέμα τήν ζω ή τω ν «Μ πόννυ κ α ί Κ λά ϊντ» καθώ ς κ α ί τω ν «Σάκκο κ α ί Β αντσέτι» κ α ί οί όποιες ξεσήκω σαν θύελλες διαμαρτυρίας έκ μέρους τοϋ κοινού, τό όποιο ούτε λίγο ούτε πολύ... συγκινήθηκε άπό τόν «άδικο» θάνατο αύτώ ν τω ν Ανθρώπω ν κ α ί ζητούσε τήν κεφαλή τω ν Αστυνομικώ ν κ α ί των δικαστώ ν έπ ί πίνακι. Τ ουλάχιστον στήν τηλεόρασι ό Αστυνόμος έξακολουθεϊ νά είναι ό άνθρωπος πού Αγωνίζεται μ έ αύταπάρνησι νά σώ ση τούς συνανθρώ πους του άπό τούς έπαγγελμα τίες δολοφόνους, κ α ί ό «κακός» σ τό τέλος έξακολο υθεϊ νά πληρώ νει τό σφ άλμα του. "Ας πάρουμε όμω ς τά πράγματα άπό τήν Αρχή κ α ί άς έξετάσουμε μία πρός μία τίς κατηγορίες πού άπευ- Δ Ε Ν Ε ΙΝ Α Ι λίγοι έκεΐνοι πού Δ έν μπορούν νά φαντασθοΰν ό ισχυρίζονται πώ ς έξ αιτίας τής μ ω ς πόσο έξω πέφτουν αύτοί πού τηλεοράσεω ς έχει αύξηθή ή ί.γκλη- πρεσβεύουν κάτι τέτοιο. Δ έν λέω μα τικότης, πού μα στίζει τήν έποχή μας. "Α λλο ι πάλι, λέγουν ό'τι ή τηλεόρασις ώ ριμάζει τό κοινόy Ά ν τικρουόμενες Απόψεις πού κρύβουν ένα γεγονός: ή τηλεόρασις Α ρκεί θετικά ή Αρνητικά μεγά λη ίπρροή σέ δλον τόν κόσμο: «"Αν ή τηλεόρασι είναι υπεύθυνη γιά τήν αΰξησι τής έγκλη ματικότητος στήν έποχή μας: Μ ά γιά άνομα τού θεού, σας βεβαιώ νω πώ ς αύτή είναι ή λιγώ τερο ένοχη άπό όλους..» Α ύτά δήλω σε πρόσφατα ένας άπό τούς πιό διακεκριμένους ψ υχολόγους τής έποχή ς μας, ό δρ. Ρ ίτσαρντ Π άλμερ, διευθυντής τού γενικού νοσοκομείου τής Ο ύάσιγκτω ν. Κ α ί συνέχισε: «Γνωρίζω πώ ς υπάρχουν π ο λλο ί πού υποστηρίζουν άτι ή μεταφορά τής βίας άπό τούς δρόμους σ τά σπίτια μας, μέσω τή ς μ ικρ ή ς όθόνης, έχει έξοικειώ σει τό κοινό μ έ τό έγκλημα κ α ί τό έχει «σπρώ ξει» κατά κάποιο τρόπο πρός τήν β ία βέβαια πώ ς ή τηλεόρασι δέν βλά πτει τούς νέους. Είναι γνω στό ά λλω στε πώ ς τά νεαρής ηλικίας άτομα δέν έχουν μέτρ ο στήν κρίσι τους καί παρασύρονται εύκολα "Ομως δέν είναι σω στό νά ρίχνουμε άλα τά βάρη στήν τηλεόρασι. Σ τό κάτω - κάτω άπό πού κ α ί ώ ς πού είναι ή μ ικρ ή όθόνη υπεύθυνη γιά τήν αύξησι τής έγκληματικότητος; Βέβαια προβάλλει πο λλές Α στυνομικές ταινίες πού, ό πω ς είναι φυσικό δείχνουν στόν νέο τόν υπόκοσμο σέ όλη του τήν έκτασι. Ναι, δέχομαι πώ ς καθημερινούς σ χεδόν, ή τηλεόρασι προβάλλει τήν βία κ α ί τό έγκ λη μ α.. "Εχει όμω ς Ανάγκη ό νέος νά τά δή όλα αύτά άπό τήν μ ικ ρ ή όθόνη; Μ ήπω ς δέν τά ζεΐ καθημερινά άπό τίς στή λες των έ- φημερίδων, άπό τό ραδιόφωνο, ή άπό τόν κινηματογράφο; Ναί, άπό τόν κινηματογράφο. Γ ια τί άν θέλουμε νά είμαστε σ ω σ το ί κ α ί δίκαιοι στήν κρίσι μας θά πρέπει νά παραδεχθούμε πώ ς ό κινηματογράφος είναι έξ ίσου Εις την απέναντι σελίδα μια σκηνη άπο τον περίφημο Κότζακ. Είναι πράγματι υπεύθυνος γιά τήν αύξηση τής βίας μεταξύ των νέων; "Ενας διακεκριμένος Αμερικανός ψυχολόγος λέει δχι. 290

θύνονν τό κοινό καθώ ς κ α ί διάφοροι Άλλοι παράγοντες σ τη ν τηλεόρασι. Οί γο νείς Π ο λλο ί κ α ί ιδιαίτερα μάλιστα οί γονείς υποστηρίζουν πώ ς ή τηλεόρασι στρέφει τούς νέους πρός τήν βία κ α ί τά να ρκω τικά Σ τηρίζουν μ ά λιστα αύτήν τήν Άποψι σ τό γεγονός πώ ς 'επτά σ τά δέκα προγράμματα είναι σήριαλ ή αύτοτελεΐες ιστορίες πού άσχολοΰνται μ έ τό έγκλημα καί τούς διάφορους τύπους τοΰ υποκόσμου. Σύμφωνοι. Τ ί φταίει όμω ς ή τηλεόρασι αν ή δομή τής κοινωνίας μα ς είναι αύτή; Φ ταίει μήπω ς ή τηλεόρασι γιά τούς χιλιάδες ναρκωμανεϊς νέους πού κυκλοφορούν άνάμεσά μας; Μ ήπω ς, μέσω τής τηλεοράσεως, δέν έχουν κατ έπανάληψ ιν απευθύνει οί ιατροί παράκλησι πρός τούς νέους νά μήν πιάνουν σ τά χέρια τους ναρκωτικά; Μ ήπω ς σ τά πλαίσια τής διαφωτίσεω ς τοΰ κοινού δέν έχουν προβληθή κατά τα κτά χρονικά διαστήματα άπό τήν τηλεόρασι φίλμ πού δείχνουν τά όλέθρια αποτελέσματα τω ν ναρκωτικών; Κ α ί λοιπόν; Τ ί /π έτυχε ή τηλεόρασι στήν περίπτω σι αύτή; Κατώ ρθω σε μή πω ς νά κάνη τούς νέους νά Απομακρυνθούν άπό τά ναρκω τικά; Σίγουρα όχι. Αφού λοιπόν δέν κατάφερε νά τούς σταματήση, μ έ ποιά λογική θά δεχτούμε πώ ς τούς έσπρω ξε πρός τά να ρκω τικά ή τήν βία; "Αρα ή έπίδρασίς της δέν είναι απόλυτη. Ά β ά σ ιμ η "Οσο γιά τό αν ή τηλεόρασι στρέφει ή όχι τούς νέους πρός τό έγκλημα, αυτό είναι μία άποψ ι έντελτϋς άβάσιμη. Ε χω βέβαια ύπ ' δψ ιν μου τήν πρόσφατη περίπτω σι τοΰ νεαρού πού σ κότω σε τήν γειτόνισσά του καί πού ό συνήγορός του, στήν προσπάθειά του νά τόν σώ ση ϊσχυρίσθηκε πώς υπεύθυνος γιά τόν φόνο ήταν ό... Κ ότζακ, ό όποιος έκλήθη κ α ί ώ ς μά ρτυς ιιπερασπίσεως. 'Ε δώ πιά δέν ξέρει κανείς αν πρέπει νά κ λά ψ η ή νά γελάση μ έ τήν Ανοησία τοΰ συνηγόρου. Ό χ ι, π έσ τε μου, τ ί φταίει ό Κ ό τζα κ αν ό νεαρός αύτός είχε εύθύς έξ αρχής τό σπέρμα τής έγκλημ α τικότη το ς μέσα του; Βέβαια παραδέχομαι πώ ς οί περισσότεροι έγκληματίες δέν γεννιούνται, πλάθονται, μά δέν πλάθονται Από τήν τηλεόρασι, άλλά άπό τήν κοινωνία κ α ί τό άμεσο περιβάλλον τους. Ή Αγωγή πού παίρνουν Από τό σ π ίτι τους είναι αύτή πού τούς ιόθεϊ ή τούς Απωθεί άπό τό έγκλημα. Ο ί έγκληματίες είναι ώ ς έπ ί τό πλεΐστον Αρνητές τής κοινωνίας κ α ί μισούν θανάσιμα τούς συνανθρώ πους τους. Τό μ ίσος τους αύτό πηγάζει άπό τήν ανικανότητά τους νά κάνουν κάτι στήν ζω ή τους. Αιαπράττουν τό έγκλημα γιά νά έχουν μ ετά τήν εύκαιρία νά ποΰν; «Κοιτάξτε. Ε γώ τό έκανα αύ τό! Δ έν είμαι σπουδαίος;». Γ ι αύ τό όμω ς δέν φταίει ή τηλεόρασι. Γιά τό μόνο πού μ π ο ρ εί Ίσως νά κατηγορήση κανείς είναι γιά τό χα μ η λό έπίπεδο τω ν ταινιώ ν τίς ό ποιες προβάλλει κ α ί οί όποιες κατά κανόνα, προσβάλλουν τό διανοητικό έπίπεδο τοΰ κοινού. Κ α ί γι * αύ τό όμω ς δέν εύθύνεται ούσιαστικά ή τηλεόρασι άλλά οί αρμόδιοι. Ο ί Αρμόδιοι πού προσπαθούν νά πλουτίσουν μ έ κάθε μ έσ ο κ α ί Αδιαφορούν τελείω ς γιά τόν κίνδυνο στον όποιο έκθέτουν τό κοινό. Γ ια τί όπως κ α ί νά τό κάνουμε, ή τηλεόραση έπηρεάζει τό κοινό. Ό χ ι, πώ ς τό στρέφει πρός τήν Εγκληματικότητα, όχι. 'Α π λώ ς τό «αποβλακώνει». Κ α ί αύτό π ισ τέψ τε μ ε είναι τό χειρότερο όλων. Γ ια τί μ π ο ρ εί βέβαια οί περισσότεροι άνθρωποι νά ξεχω ρίζουν τήν έξυπνάδα άπό τήν ηλιθιότητα. Κ α ί ξέρετε Ασφαλώς πού καταλήγει ένα άτομο πού έκτίθεται συνεπώς στήν βλακεία. Κ α τα λήγει στήν πνευματική άποτελμάτω σι. "Αν θέλετε λοιπόν νά β ρή τε τούς πραγμα τικούς ένόχους, κα ί άν πραγμ α τικά ένδιαφέρεστε γιά τήν πνευμ α τική υγεία τώ ν παιδιώ ν σας, τότε σ τρα φ ήτε κ α ί Αναζητήστε τούς ένόχους τώ ν αρμοδίω ν πού κινούν τά νήματα τοΰ τηλεοπτικού κατεστη μένου. Α ύτο ί είναι οί πραγμα τικοί ένοχοι καί οί δολοφόνοι τοΰ πνευματικού κόσμου τώ ν παιδιώ ν σας...» Έ κ τής «Κρίστιαν Σαίενζ Μόνιτορ

&>Λ λ ω ΤΡΟΧΟΝΟΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΙΤΗΤΗΣ ΑΔΙΚΟΠΡΑΓΙΕΣ ΚΑΤ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΩΝ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ΤΟ ΘΕΜΑ μέ τόν αστυφύλακα τής τροχαίας πού είναι στην παλτεία Κάνιγγος έξω άπό τό υπουργείο Εμπορίου είναι διπλό. Πρέπει ό κ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΛΟΒΡΥΝΑΣ (33 χρόνων) νά είναι ένας καλός αστυφύλακας, άλλα καί ένας καλός διαιτητής. Γιατί ό κ. Καλοβρυνάς πέρα άπ' τό κανονικό επάγγελμά του είναι διαιτητής τού μπάσκετ σέ άγώνες, μέχρι τής Β' Εθνικής. ' Ο ίδιος σταδιοδρόμησε στό μπάσκετ σάν παίκτης τού Παναθηναϊκού καί άργότερα τού Ήλυσιακοΰ. Μπαίνοντας στό σώμα τής Αστυνομίας, έπαιξε γιά τρία χρόνια μέ τήν ομάδα μπάσκετ τής Αστυνομίας, ώς τή στιγμή πού έπρεπε νά διαλέξει: Η παίκτης ή διαιτητής. Προτίμησε τό δεύτερο καί εδώ καί πέντε χρόνια πού διαιτητεύει άγώνες τάχει καταφέρει όπως λένε καί τά πηγαίνει καλά μέ παίκτες καί φιλάθλους. Βέβαια ώς διαιτητής πρέπει νά είναι αύστηρός. "Οπως λέει ό ίδιος «αυστηρότερος άπ όσο πρέπει νά είναι ώς τροχονόμος». Ο ίδιος λέει ότι πολλές φορές πηγαίνει στό γήπεδο μέ τή στολή τού άστυφύλακα άσκεί έτσι κάποια σοβαρότητα! Πάντως ομολογεί ό κ. Καλοβρυνας ότι προτιμά νά ρυθμίζει τήν κυκλοφορία παρά νά διαιτητεύει έναν άγώνα. Κι άκόμα περισσότερο προτιμά νά διαιτητεύει άγώνα μπάσκετ μεταξύ όμάδων άνδρών, γιατί οί γυναίκες στίς κερκίδες είναι χειρότερες άπ τούς άνδρες... Εδημοσιεύθη εις τό «ΒΗΜΑ» - Τήν 24-1-78 στήν όδό Θησέως 223 Ιδιώτης εξύβρισε τόν άστυφ. Κ 1236 Άνδρεαδάκην Στυλιανόν. Κατεδικάσθη σέ φυλάκισι 50 ήμερων. - Τήν 17-1-78 εντός τοΰ Δ' Άστυν. Τμήματος ιδιώτης ε ξύβρισε τόν άστυφ. Δ 125 Καλατζήν Πέτρον. Κατεδικάσθη σέ φυλάκισι 25 ήμερων. - Τήν 25-1-78 στήν όδό Β. Ούγκώ 22 ιδιώτης εξύβρισε καί προκάλεσε άπλές σωματικές βλάβες στούς άστυφύλακες ΑΔ 145 Πάτσον Δημήτριον καί Δ 54 Βοΰρον Κωνσταντίνον. Παρεπέμφθη στόν εισαγγελέα. - Τό τριμελές πλημ/κεΐον Πατρών μέ τήν ύπ άριθ. 612/78 άπόφασι κατεδίκασε τόν ΚΔΟΥΚΙΝΙΩΤΗΝ Ή - λίαν σέ φυλάκισι 13 μήνες δι έξύβρισι, άντίστασι καί σωματικές βλάβες σέ βάρος άστυνομικοΰ. Μέ τήν ίδια άπόφασι κατεδίκασε σέ φυλάκισι 12 μήνες τόν ΒΙΔΑ- ΛΗΝ Γεώργιον, ένώ γιά τόν άνήλικο ΖΑΓΚΛΑ Κων-νο διέταξε τόν εγκλεισμό στό άναμορφωτήριο Κορυδαλλού. - Τό Β' Μονομελές Πλημκεΐο Αθηνών κατεδίκασε σέ φυλάκισι 15 μέρες τόν στρατιώτη ΚΑΡΑΛΗ Γ ρηγόριο καί σέ 10 μέρες τόν ιδιώτη ΝΤΟΥΡΜΟ γιά έξύβρισι σέ βάρος ύπαλλήλων τοΰ Δ ' Τμήματος. 1. Κάλυμμα τής κεφαλής πού έφόρουν αί γυναίκες κατά τήν άρχαιότητα. 2. Ρήμα, σχετικόν μέ τήν μέτρησιν των συστατικών τού άέρος. 3. Υποδιαίρεσις τοΰ δολλαρίου (άντ.) Ρίτσαρντ..., παλαιά δόξα τού κινηματογράφου. 4. Ατμοκίνητον άβαθές πλοϊον, φέρον μεγάλο πυροβόλον. 5. Τήν λατρείαν του μετέφερον είς τούς λαούς τής Μεσοποταμίας οί άρχαϊοι Κρήτες Ελλιπής... βάσις. 6. Χρόνος βοηθητικού ρήματος (γ' ένικ.). 7. Ακολουθούν, πάντοτε, τάς καταθέσεις (άντίστρ.). 8. Δέν διαφέρουν κατά ποσόν, άξίαν ή μέγεθος (άρσ. πληθ.) Ποτόν τών Ιθαγενών διαφόρων περιοχών τής Ασίας, προερχόμενον έξ άποστάξεως μελάσσης 9. Καταχθόνιος, πονηρός. ΚΑΘΕΤΩΣ: 1. Πορεία πρός τά κάτω. 2. Συνοδεύει τούς τυχερούς "Εχουν τάς αύτάς διαστάσεις. 3. Ατάραχα, ήσυχα Αρχικά Οργανισμού μας. 4. Κατ έπέκτασιν, οίαδήποτε άμοιβαία σχέσις. 5. Συντάσσεται μέ αιτιατικήν καί έκφράζει τρόπον, σχέσιν, συνάφειαν κ.λπ. (άντ.) Δοτική άρθρου. 292

6. Συχνού είς τό Δελτίον Δυνάμεως κάθε 'Υπηρεσίας. 7.... Ντ' "Ιστρια, ψευδώνυμον τής Ρουμανίδος συγγραφέως καί πριγκιπίσσης Ελένης Γκίκα (1828-1888). Ά πό τό όνομα τής γνωστής ήρωίδος τής Γαλλίας. 8. Εκτρέφεται διά τά αυγά της, τό κρέας καί τά πτερά της Οίκος προσευχής (αίτ. δημ.). 9. Αντιστρόφως, είναι τά άγάλματα (γεν πληθ.). (I. Κο) Ή λύσις στό έπ ό μ ενο ΛΥΣΙΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟΥ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 % 0 V Δ A P / 0 / / 2 Α \ r Ρ y JZ 4 7 / 3 κ Ρ / i 1 A o P A 4 S L A ϊ / / l at A λ/ 5 ο r / / A / 6 η Μ / Ρ A A >1 7 H Λ 0 / T 0 V P 8 f A ξ A A A 7 Ό 9 A A r / 7 / 4 i 0 / / Ποίησις Ο ΠΡΟΔΟΤΗΣ Κάτω άπ τά βλέφαρά σου, τρεμουλιάζει ή πίκρια. Τρελλό τό βλέμμα σου δέ μέ κυττάει πλιά. Γιά δέ φορείς ροΰχα; 'Ολόγυμνη κι ανήμπορη κόκκινη πατόκορφα, δίχως αϊσχύνια Κι έγώ πλάι σου ξαποσταίνω τή λόγχη μοι στοΰ δέντρου τή φλούδα. Δέ μου πρέπουνε τούτα τά ρούχα. Σύ, ολόγυμνη, είσαι πλιό ντυτή. Κι έγώ, ντυμένος, νοιώθω πλιότερη ντροπή. Δέ μ ανήκεις πλιά. Χεραγγαλιά βαδιοΰν ή Ρωμιοσύνη κι ή Λευτεριά. Στό χωρισμό τους πόμεινα κεΐ τρία μινοΰτυ στού δρόμου τή ρίζα, μ άλαμπρατσέτα το σκουτάρι μοι κι αύτό γυαλοκοπάει στ αγκάθια Άφουγκραζόμουν τ άλογου τούς καλπασμούς Κάθε καλπασμός καί χτύπος. Κάθε χτύπος καί λεπτό. Κι όσο πάει καί σβύνει ή ώρα. Δέ μ ανήκεις πιά. Δέ σ ανήκω. Τό ντρόπιασα τό χακί μου, καί ψαλίδισα τά δεσμά μου. Γιατί σέ πρόδωσα Γής μου. Βάνια Κ. Κουβέλη Μαθήτρια Γ ' Λυκείου. ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ Μας ήρθε ή Ανοιξη παιδιά. Ανθίστε δένδρα καί κλαδιά άνθίστε παπαρούνες, κρίνα, βιολλέτες, ρόδα, γιασεμιά. ' Η πλάση χαμογέλασε άνοιξε ό ουρανός κι ό ήλιος ό ζεστός σά βασιλιάς άπλώνεται, γελάει συνεχώς. "Ετσι ό ούρανός ό Πλάστης τά πλάσε τόσο καλά άνθίστε παπαρούνες, κρίνα βιολλέτες, ρόδα, γιασεμιά. Ανδρικοπούλου Ροδούλα Μαθήτρια έτών 11 ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ Υπό τοϋ κ. Μενουδάκου έξεδόθη ενδιαφέρον βιβλίον ύπό τόν τίτλο «ΔΕΙΚΤΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ». Τό περιεχόμενο τοϋ βιβλίου, άν καί δέν είναι επαγγελματικόν, όμως ενδιαφέρει τούς αστυνομικούς, πρός τούς όποιους καί συνιστάται. Μιά χριστιανική πράξη άγάπης έγινε άπό τόν Διοικητή καί τούς υπαλλήλους τοϋγ' Άστυν. Τμήματος 'Αθηνών, οί όποιοι μετέφεραν μέ υπηρεσιακό αύτοκίνητο καί έφιλοξένησαν μέ πλούσιο γεύμα στή Λέσχη τού Τμήματος 25 γεροντάκια τού «σπιτιού γαλήνης τού Χριστού». Στους τροφίμους πρός τούς όποιους μίλησε ό Διοικητής τοϋ τμήματος κ. Νηστικούλης προσεφέρθησαν δέματα μέ διάφορα δώρα. Ή ένέργεια αύτή τοϋ διοικητοΰ καί τών άστυνομικών τοϋ Γ ' Τμήματος πρέπει ασφαλώς νά προβληθή σάν παράδειγμα πρός μίμησιν καί να' ίξαρθή ίδιαιτέρτος. 293

Τήν 16 3 78 μαθητές τής Σ Τ ' τάξεως τοΰ Η ' Δημοτικόν Σχολείου Αθηνών έπεσκέφθησαν τήν Ασφάλεια Αθηνών οπού ένημερώθησαν γιά τό έργο καί τήν αποστολή τής 'Υπηρεσίας. Τούς μαθητάς ξενάγησε ό Αστυνόμος κ. Ματσάγγας. Ό Διοικητής τοΰ Β ' Άστυν. Τμήματος κ. Καραχάλιος έκάλεσε στό γραφείο του καί συνεχάρη ταξιτζή, ό όποιος εύρήκε καί παρέδωσε στήν Αστυνομία τό χρηματικό ποσόν των 100.000 δρχ. Στή φωτογραφία στιγμιότυπο. Αοϊυυομικα επίκαιρα οε Μέ έθνική έξαρσι εορτάσθη σ όλες τίς υπηρεσίες τής Αστυνομίας Πόλεων ή Εθνική έπέτειος τής 25ης Μαρτίου 1821. Στό Αρχηγείο 'Αστυνομίας Πόλεων ώμίλησε σχετικώς ό Άστυν. Β ' κ. Πιπερίδης Νικόλαος. Τήν όμιλίαν παρηκολούθησαν ό 'Αρχηγός τής Α στυνομίας, οϊ Ύπαρχηγοί, Γενικοί Αστυνομικοί Δ/νταί καί όλοι οί υπάλληλοι τοΰ 'Αρχηγείου. Είς τά πλαίσια των μορφωτικών έπιακέψεών των οί δόκιμοι Άρχιφύλακες έπεσκέφθησαν τήν 25 2 78 τό Πολεμικόν Μουσεϊον Αθηνών. Στή φωτογραφία κάτω Αριστερά σχετικό στιγμιότυπο. Κάτω: Τήν 18 3 78 ό Αστυνομικός Διευθυντής 'Αθηνών κ. Άγγελόπουλος δέχθηκε στό γραφείο του 106 νεοεξελθόντες Αστυφύλακες, τούς όποιους άφοΰ συνεχάρη ώμίλησε έν συνεχεία γιά τήν σημασία τοΰ έργου τους καί τούς συνέστησε αγάπη πρός τόν πολίτη, άφοσίωσι πρός τήν Πατρίδα καί τό Δημοκρατικό Πολίτευμα τής Χώρας.

Εις τά πλαίσια των Ενημερωτικών τον Επισκέψεων, ό 'Υπουργός Δημοσίας Τάξεως κ. Αναστάσιος Μπάλκος, τήν 13.00 ώραν τής!4 2 78, εις αίθουσαν τής Ύποόιευθύνσεως Γενικής Ασφαλείας Αθηνών ώμίλησεν πρός τούς Αξιωματικούς τής Αστυνομίας Αθηνών καί Πειραιώς. Κατά τήν ομιλίαν του ό κ. Υπουργός συνέστησε εις τούς 'Αξιωματικούς τού Σώματος, μεταξύ άλλων, πίστιν εις τά Δημοκρατικά ιδεώδη, σεβασμόν καί εύγένειαν πρός τόν πολίτην, άνεξαρτήτως τής πολιτικής του τοποθετήσυχος, πειθαρχίαν, συνεχή μελέτην πρός προαγωγήν τών Επαγγελματικών ικανοτήτων των, σταδιοδρόμησιν μέ μόνον προσόν τήν ικανότητά των, σεμνότητα καί αποφυγήν αύτοπροβολής καί τέλος νά θέτουν τόν εαυτόν τους παράδειγμα πρός μίμησιν εις τούς υφισταμένους των. Δεξιά' : Ό όμιλος φίλων 'Αστυνομίας Αθηνών δεξιώθηκε στό ξενοδοχείο KING GEO RGE τις συζύγους τών άστυνομικών τής Δ/νσεως»Αθηνών. Παρευρέθησαν ό Γεν. Γραμματεύς Υ.Δ.Τ κ. Σαψάλης, ή 'Ηγεσία τής Αστυνομίας κ.ά. Στή φωτογραφία ό κ. Σαψάλης μέ τις κυρίες τού ομίλου. Κάτω: Τήν 16 2 78 τήν Αστυνομική Δ / νσιν Πειραιώς Επεσκέφθη καί ώμίλησε Επί παρουσία τοϋ Άστυν. Δ/ντοΰ κ. Καραθανάση, ό Σεβ. Μητροπολίτης Πειραιώς. Στή φωτογραφία χαρακτηριστικό στιγμιότυπο.

ΜΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥ ΘΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ κ. Θ. ΘΕΟΛΟΓΙΔΗ Η ΣΚΥΛΛΑ Κάτω: Ό "Ομηρος, ό ποιητής πού περιέγραψε μέ απαράμιλλη μαεστρία τίς περιπέτειες τού πολυμήχανου Όδυσσέα. Δεξιά, έ- πάνω: Κάτι άπό τόν όμηρικό κύκλο. Ή Ανδρομάχη αποχαιρετά τόν "Εκτορα. (Παράσταση σέ κρατήρα τής Χαλκίδος). Κάτω: Ό Όδυσσέας δεμένος στό κατάρτι τού πλοίου του άκούει τίς σειρήνες. ΚΑΙ Η ΧΑΡΥΟΛΙΣ 'Η πρώτη, τέρας των τεράτων μέ 12 βραχίονες, 12 πόδια, 6 κεφάλια καί τριπλές σειρές δόντια σέ κάθε ενα άπό τά εξ στόματά της. 'Η δεύτερη, γυναικόμορφο τέρας - Οί περιπλανήσεις του Ό δυσσέα - 'Η Κίρκη - Οί σειρήνες - Ή Καλυψώ - 'Η Ναυσικα - 'Η Πηνελόπη. Ο Ν Τ Α σ τη ν είσ ο δ ο το ΰ π ο ρ θ μ ο ύ τής Μ εσ σ ή να ς, σ τ ό σ τ ενό π ο ύ χ ω ρ ίζ ε ι τή Σ ικ ε λ ία ά π ό τήν Ν.Δ. άκρη τής Ι τ α λ ία ς (Χ ερ σ ό νη σ ο ς Κ α λ α β ρ ία ς ) κ α ί π ο ύ έχει μ ή κ ο ς 42 χ ιλ ιό μ ε τ ρ α, β ά θ ο ς 102 μ. κ α ί π λ ά τ ο ς 3 18 χ ιλ ιό μ ε τ ρ α υ π ά ρ χουν δύο π ε λ ώ ρ ιες β ρ α χ ο ν η σ ίδ ες ή μ ιά ά ντίκ ρυ σ τη ν ά λλη, π ο ύ κ α τά τήν παρά δ ο σ η κ α ί τήν μ υ θ ο λ ο γ ία μ α ς είκ ο - νίζουν τή ν Σ Κ Υ Λ Λ Α κ α ί τήν Χ Α - Ρ Υ Β Δ Ι. Ή π ρώ τη, ή ταν θ α λ α σ σ ιν ό τέρας μ έ 12 β ρ α χ ίο νες, μ έ 6 κ εφ ά λια μ έ τριπ λ έ ς σ ειρ ές δ ο ν τ ιώ ν σ έ κ ά θε ά π ό τά 6 σ τό μ α τά της, κ α ί ο ύ ρ λια ζε σ υ ν εχ ώ ς σ ά ν σ κ υλί. Ζ ο ΰ σ ε μ έσ α σ έ μ ιά σ π η λ ιά αύτής τής β ρ α χ ο ν η σ ίδ α ς κ α ί τρέφ ο ν ταν μ έ μ εγά λ α ψ άρια, δ ελφ ίνια, φ ώ κ ιες κ α ί μ έ ά νθ ρώ π ους, τούς ναύτες π ο ύ ά ρπα ζε άπ τά κ α ρ ά β ια π ο ύ π ερ νο ύ σ α ν ά π ό τ ό σ τ ε ν ό αύτό. Ό 'Η σ ίο δ ο ς, θ ε ω ρ ε ί τήν Σ κ ύ λ λ α, θ υγα τέρα τού Φ ό ρ β α ν τ ο ς κ α ί τής 'Ε κάτης. Ό Σ τ η σ ίχ ο ρ ο ς, λ έ γ ε ι π ώ ς ή ταν κ ό ρ η τής Λ α μ ία ς, κ ι ά λ λ ο ι σ υ γγρ α φ είς λένε, π ώ ς ή τα ν κ ό ρ η τής 296 ".Ε χ ιδ να ς κ.λ π. Λ έν ε άκόμη, π ώ ς ή ταν κ ό ρ η ώ ρα ιοτά τη, ά λ λ έπ ειδ ή τήν ά γα π ο ΰσ ε ό Γ λ α ύ κ ο ς ή ό Π ο σ ειδώ νας, ά π ό ζη λο τυ π ία, ή μ ά γισ σ α Κ ίρ κ η, κ α ί κ α τ ' ά λ λ ο υ ς ή Α μ φ ι τρίτη, μ ετα μ ό ρ φ ω σ ε τήν Σ κ ύ λ λ α σ έ τέρα ς φ ρ ικ τή ς έμφάνισης. Ή Χ ά ρ υβδι, π ά λι, ή τα ν ενα γυνα ι- κ ό μ ο ρ φ ο τέρας, π α ιδ ί τοΰ Π ο σ ειδ ώ να κ α ί τής Γ ής, π ρ ο σ ω π ο π ο ίη σ η τοΰ θ α λά σ σ ιο υ ά ν εμ ο σ τρ ό β ιλο υ. Ε π ειδ ή ό μ ω ς είχ ε ά ρ π ά ζει μ ε ρ ικ ά β ώ δ ια τοΰ 'Η ρ α κ λή, κ ερ α υ νο β ο λή θ η κ ε ά π ό τόν π α τέρα τω ν θ εώ ν κ α ί τώ ν α νθ ρώ π ω ν, τόν Δ ία, κ α ί γκ ρ εμ ίσ θ η κ ε σ τή θ ά λα σ σ α κ ι ά π ο τ έλεσ ε τόν α π ό τομ ο β ρ ά χ ο ά ντίκ ρ υ σ τ ή Σ κ ύ λ λ α κ α ί σ έ «μήκ ο ς τοξεύσ εω ς». Τ ά δ υό αύτά β ρ ά χ ια είνα ι π ερ ισ σ ό τερ ο γνω σ τ ά ά π ό τήν Ο δ ύ σ σ εια το ΰ 'Ο μ ή ρου, κ α ί μ έ τίς π ερ ιπ λα νή σ εις τοΰ Ό δ υ σ σ έ α κατά τήν έπ ι- σ τρ ο φ ή του ά π ό τή ν Τ ρ ο ία " Ο λοι ο ί 'Έ λλη νες έχουμ ε ά κούσει γιά τόν Ό δ υ σ σ έ α π ούνα ι σάν π α ρα μ ύθι τής φ υλή ς μ α ς ά π ό τά σ χ ο λ ικ ά μ α ς χ ρ ό ν ια μ ά θ α μ ε τίς π ερ ι π έτειες το ΰ δ α ιμ ό νιο υ Έ λ λ η ν α γοη- τευθήκαμε ά π ό τή ν ά γά π η του γιά τήν π α τρ ίδ α κ α ί τή ν έ π ιμ ο ν ή του νά γυ ρ ίσ ει σ τή ν Ιθ ά κ η κ α ί σ τή ν Π η ν ε λ ό π η του. Ή 'ιστορία το ΰ Ό δ υ σ σ έ α είνα ι μ ία σ υ νεχ ή ς π ά λ η μ έ τ ό υ γ ρ ό σ το ιχείο, είνα ι τα υτόσημη μ έ τήν ισ το ρ ία κάθε Έ λ λ η ν α θ α λ α σ σ ιν ο ύ μ έ τά τέρα τα τής φύσης, μ έ το ύς ά λ λ ο υ ς ά νθ ρώ πους, κ α ί το ύς θ εο ύς άκόμη, μ έ δ τι τόν (μ π ο δ ίζ ει νά γ υ ρ ίσ ει σ τή ν π α τρ ί δ α ε ί ό Σ αύτή τή πάλη δέν χ ρ η σ ιμ ο π ο ι Ό δ υ σ σ έ α ς τή σ ω μ α τ ικ ή του δ ύνα μ η μ ο ν ά χ α ά λλά, κ υρίω ς, τό μ υ α λ ό κ α ί τή σ κ έ ψ η του, γ ι ' α ύτό κ ι ά π ο κ λή θ η κ ε «π ο λυ μ ή χα νο ς». Π ο λ λ έ ς θ εω ρ ίες δ ια τυπ ώ θ η κ α ν σ χ ετ ικ ά μ έ τίς π ερ ιπ λ α ν ή σ εις τοΰ Ό δ υ σ σ έ α Ή μ ία τ ό ν π ερ ιο ρ ίζει σ τή ν Μ εσ ό γειο, κ α ί μ αύτή σ υ μ φ ω ν ε ί ό Σ τρ ά β ω ν, ό μ εγα λ ύ τ ε ρ ο ς γεχο- γρά φ ο ς τής έπ ο χή ς του. Ή ά λλη θ εω ρ ία τ ό ν φ έρ νει π έρα άπ τή ν Μ ε-

σ ό γειο, σ τ ό ν Α τ λ α ν τ ικ ό. Τ ρ ίτη θ εω ρ ία π ο ύ τή ν δ ια τύπ ω σ ε ό Ε ρ α το σ θ ένη ς, λέγει, ό τι οι π ερ ι π λ α ν ή σ εις το ύ Ό δ υ σ σ έ α είνα ι μ υ θ ι κές, είνα ι παραμύθια, κ α ί δέν έχο υν σ χ έσ η μ έ τή ν π ρ α γμ α τικ ό τη τα. Τ ετά ρτη θ εω ρ ία δ ια τυ π ώ θ η κ ε ά π ό τούς σ υ γχ ρ ό ν ο υ ς μ α ς σ υ γγρ α φ είς Μ π έρ α ρ ν τ κ α ί Μ π ρ ά ντφ ο ρ ντ, π ο ύ π ισ τεύ ο υ ν ό τ ι ό Ό δ υ σ σ έ α ς είνα ι υ π α ρ κ τ ό π ρ ό σ ω π ο, ο ί π ερ ιπ λα νή σ εις του π ρ α γμ α τ ικ ές σ ό λ α τά μ έρ η π ο ύ ά να φ έρ ο ντα ι σ τή ν Ο δ ύσσεια. Έ ν α π ρ ά γμ α ό μ ω ς είνα ι β έβ α ιο κ α ί μ έ σ ιγο υ ρ ιά θ εμ ελιω μ ένο. Ο ί π ερ ιπ λ α ν ή σ εις α ύτές το ΰ Ό δ υ σ σ έ α έχο υ ν ο π ω σ δ ή π ο τ ε έπ η ρ εα σ θ εΐ άπό τίς Μ ιν ω ϊκ έ ς κ α ί Μ υ κ η να ϊκ ές έξερ ευ νή σ εις π ρ ό ς τά δ υτικ ά γιά έμ π ο ρ ι- κ ή έπ έκτα σ η, ά π ό τίς μ ετα να σ τεύ σ εις π ο ύ έγιν α ν μ ε τ ά τόν Τ ρ ω ικ ό π ό λεμ ο, κ ι ' ά π ό τήν ά π ο ικ ια κ ή έπ έκ τα σ η τώ ν 'Ε λ λ ή ν ω ν κ α τά τόν Τ ρ ω ικ ό π ό λεμ ο. Μ έ τήν π ρ ο τ ρ ο π ή κ α ί τήν έπ ιμ ο ν ή του κ α τα σ κ εύ α σ θ η κ ε ό Δ ο ύ ρ ειο ς Ί π π ο ς κ α ί χ ά ρ ις σ τ ό τέχνα σ μ α αύτό, έπετεύ- 297

Η ΣΚΥΛΛΑ ΚΑΙ Η ΧΑΡΥΒΔΙΣ Επάνω: Ό "Ολυμπος ή κατοικία των αρχαίων θεών. 'Από έδώ ό Δίας ώριζε τις τύχες τών Ανθρώπων. Κάτω δεξιά: Οί περιπέτειες τοΰ Όδυσσέως έ.νέπνευσαν ιδιαιτέρως τήν Αρχαία τέχνη. Εδώ είκονίζεται νά τυψλώνη τόν Πολύφημο. ( Άπό πρωτοαττικό Αμφορέα τοΰ 7ου π.χ. αιώνα. Μουσείο Ελευσίνας) Δεξιά «Τό πλοίο τών Αργοναυτών» ΐργο προερχόμενο Από τόν κύκλο τοΰ Έρκολε ντέ Ρομπέρτι. χθηκτ. ή ά λω σ η τής Τροίας. Μ ετά τήν λ ή ξ η το ΰ Τ ρ ω ϊκ ο ΰ π ο λέμ ο υ π ο ύ κ ρ ά τη σ ε 10 ό λ ό κ λ η ρ α χ ρ ό ν ια κ α ί τήν κ α τά λη ψ η τής Τ ροίας, ό π ω ς ό λ ο ι ο ί "Ε λληνες, έτσ ι κ ι ό Ό δ υ σ σ έ α ς, π α ίρ νει τ ό δ ρόμ ο τής έπ ισ τροφ ή ς, δ ρ ό μ ο σ π α ρ μ ένο μ έ π ερ ιπ έτειες κ α ί π ερ ιπ λ α ν ή σ εις σ τή Μ εσ ό γειο, π ο ύ β ά σ τ α ξ ε ά λλα ίο χ ρ ό νια, γιά νά φ τά σ η σ ώ ο ς σ τ ή π α τρίδ α του, τή ν Ιθ ά κ η, υσ τέρ α ά π ό α π ο υσ ία 2 0 χ ρ ό ν ω ν. Θ ά π α ρ α κ ο λουθήσο υ μ ε τή ν έπι- σ τρ ο φ ή του μ ό λ ε ς τίς σ υ ντα ρ α κ τικ ές κ α ί γο η τευτικ ές π ερ ιγρ α φ ές τοΰ 'Ο μ ή ρ ο υ ό ό π ο ιο ς, ώ ς γνω σ τόν, ή τα ν να υτικός, κ ι ' ό τα ν τυφ λώ θ η κ ε έ γ κ α τ έ λ ε ιψ ε τή θ ά λα σ σ α γιά νά κ α τα λή ξ ο υ μ ε ώ ς τόν τ ίτ λ ο τοΰ σ η μ ειώ μ α το ς μας, τή Σ κ ύ λ λ α κ α ί τή Χ ά - ρυβδι. Ό Ό δ υ σ σ έ α ς μ έ τό ά θ λη τικ ό να υ τικ ό κ ο ρ μ ί του, μ έ τή γενειά δα του, κ α ί μ έ τ ό τ ρ ιγω ν ικ ό σ κ ο υ φ ί του, ά ντιμ ετω π ίζ ει τή π ρ ώ τη του π ερ ιπ έ τ ε ια Μ ιά σ φ ο δ ρ ό τα τη τρ ικ υμ ία έκα μ ε νά έξ ω κ ε ίλ ο υ ν τά κ α ρ ά β ια του στα Θ ρ α κ ικ ά π α ρ ά λ ια β ό ρ εια τής Λ ή μ νου, σ τ ή π ό λ ι τώ ν Κ ικ ό ν ω ν (α ρ χ α ίο ς Θ ρ α κ ικ ό ς λα ός). Ο ί σ ύ ντρ ο φ ο ι το ΰ Ό δ υ σ σ έ α λεηλά τησαν τήν π ό λ ι ά λ λ ά κ α ί π ο λ λ ο ί σ κ ο τ ώ θ η κ α ν άπό το ύ ς Κ ίκ ο ν ες. 298 Ά π ' έ κ ε ΐ ά π έπ λευ σ ε, κ ι ' ο ί β ό ρ ε ιο ι ά νεμ ο ι τόν π α ρέσ υ ρα ν ώ ς τόν Μ α λ έ α κ α ί σ έ σ υ νέχ εια σ τ ή χ ώ ρ α τώ ν Λ ω τ ο φ ά γω ν, π ο ύ β ρ ίσ κ ετ α ι σ τις ά κ τές τής Τ υνησίας, σ τ ό ν κ ό λ π ο τής Μ ικ ρ ό ς Σ ύρ τη ς, τή Τ Ζ Ε Ρ Μ Π Α (τ ό ν η σ ί το ΰ Ό δ υ σ σ έ α ό π ω ς τ ό ξέρ ο υ ν σ ή μ ερ α ο ί τουρ ίσ τες). Ό Ό δ υ σ σέας, Α π ο β ιβ ά σ θ η κ ε έ κ ε ΐ κ α ί γνώ ρ ισ ε το ύς κ α τ ο ίκ ο υ ς π ο ύ τ ρ ώ γα νε ένα π α ρ ά ξενο φ ρ ο ύτο τό ό π ο ιο έκ ρ υ β ε ένα μ υ σ τ ικ ό το ύς έκ α νε νά ξ ε χ ν ο ύ ν τή δ υσ τυχία τ ω ν κ α ί τά β ά σ α να τής ζω ή ς. Κ ι ά π ό τό φ ρούτο α ύτό τόν λ ω τ ό π ή ρ α ν τή ν ό νομ α σ ία λ ω τοφ ά γοι. Γ ιά μ ε ρ ικ ο ύ ς άπ το ύς σ υ ντρ ό φ ους το ΰ Ό δ υ σ σ έ α, τό φ ρούτο α ύτό ή τα ν τό σ ο εύ γευ σ το π ο ύ ζή τη σ α ν νά π α ρ α μ είνο υ ν έ κ ε ΐ γιά π ά ν τ α Ά λ λ ' ό Ό δ υ σ σ έ α ς, το ύς έμ π α σ ε στα κ α ρ ά β ια μ έ τή β ία, κ α ί σ υ νέχ ισ α ν τ ό τα ξίδ ι τής έπ ισ τρ ο φ ή ς. Τ ή ν ίδια μ έρ α κ α τέπ λευ σ α ν σ τ ό «Ν η σ ί τώ ν α ιγώ ν» β ό ρ εια τή Τ Ζ Ε Ρ Μ Π Α, ό π ου ά φ η σ ε τ ά λ λ α ί / κ α ρ ά β ια του, κ ι αι5τσς μ έ τ ό δ ικ ό του έπ λ ευ σ ε π ρ ό ς τό γ ε ιτ ο ν ικ ό ν η σ ί τώ ν Κ υ κ λ ώ π ω ν, ό π ο υ μ έ 12 ά π ό το ύ ς σ υ ντρ ό φ ο υ ς του έπ ισ κ εύ θ η κ ε τή σ π η λ ιά τοΰ π ερίφ η μ ο υ Κ ύ κ λ ω π α Π ο λύ φ η μ ο υ. Ό γιγά ν- τ ιο ς α ύτός μ ο ν ό φ θ α λ μ ο ς κ ύ κ λ ω π α ς κ α τ ο ικ ο ύ σ ε στα Σ ικ ε λ ικ ά π α ρ ά λ ια κ ο ν τ ά σ τή ν Α ίτ ν α κ α ί μ ό λ ις τούς ά ντιλή φ θ η κ ε ά ρ χ ισ ε νά κ α τα β ρ ο χ θ ίζ η ένα ν ένα ν τούς σ υ ντρόφ ους τοΰ Ό δ υ σ σ έα κ α ί μ έ σ α σ έ λ ίγ η ώ ρ α είχ ε φ ά γει έξη άπ αύτούς. Ό π α μ π ό νη ρ ο ς ό μ ω ς Έ λ λ η ν α ς, κ α το ρ θ ώ νει ν ά π ο κ ο ιμ ή σ ει τό ν Π ο λύ φ η μ ο π ρ ο σ φ έρ ο ντά ς του ένα δ υνα τό κ ρ α σ ί κ α ί τ ό ν τ υ φ λώ νει μ ένα π υ ρω μ έ ν ο κ ο ρ μ ό δέντρου. Μ α ύτόν τόν τρόπ ο, ξεφ εύ γει μ α ζ ί μ έ τούς υ π ό λ ο ιπ ο υ ς σ υ ντρ ό φ ο υς του ά π ό τόν Κ ύ κ λ ω π α Τ ό ν κ υ ν η γό ό μ ω ς ό Π ο σ ειδ ώ ν α ς (θ εό ς τής θάλα σ σ α ς) μ έ τήν τρία ινά του, γ ια τ ί ό κ ύ κ λ ω π α ς Π ο λ ύ φ η μ ο ς ή ταν π α ιδ ί τοΰ Π ο σ ειδ ώ να!... Α ρ χ ίζ ε ι μ ιά κ α τα δ ί ω ξ η λ υ σ σ α λ έα (θ εό ς ένά ντια σ έ θνητό). Ό Ό δ υ σ σ έ α ς Α γω νίζετα ι σ τ ό υ γρ ό σ τ ο ιχ ε ίο γιά ν ά π ο φ ύ γει τόν

κ α τ α τ ρ εγμ ό το ΰ ά ρ χο ντα τής θ ά λα σ σας. Ρ ίχ ν ετ α ι σ τ ή θά λα σ σ α, κ ο λ υ μ π ά ει μ ε δ ύνα μ η Ε χοντας δ ίπ λ α του κ α ί τ ό θ α λ α σ σ ιν ό ζώ ο, π ο ύ κ α τ Εξοχ ή ν ά γα π ο ΰσ α ν ο ί "Ε λληνες, τ ό δ ε λ φ ίνι... Φ τά νο υ ν σ τ ό ν η σ ί τής Α Ιαίας, τό ν η σ ί αύτό, ό "Ο μηρος τό τ ο π ο θ ε τ ε ί σ τη ν Α ν α τ ο λ ή (σ τ ή Κ ο λ χ ίδ α, σ τή π α ρ α λία το ΰ Ε ύζείνο υ) ο ί δ έ μ ετα γεν έ σ τ ε ρ ο ί του, τ ό τ ο π ο θ ετο ύ ν σ τή Τ υρ ρη νία (ά ρχαία χ ώ ρ α στα π α ρά λια τή ς Ιτα λία ς). Α π ό τόν Θ ' π.χ. αιώνα, τ ό ν η σ ί α ύτό ή τα ν κ α το ικ ι- μ ένο, π ιθ α νώ ς, ά π ό Μ ικ ρ α σ ιά τ ες ο ί ό π ο ιο ι ή σ α ν ά νώ τερ ο ι σ έ π ο λ ιτ ισ μ ό ά π ό το ύς Ί τ α λ ιώ τ ες, κ α ί κ α τό ρ θ ω σ α ν νά έπ εκ τα θ ο ΰ ν σ έ λ ίγ ο καιρό, κ α ί π ρ ό ς Β ο ρ ρ ά ν κ α ί π ρ ό ς Ν ό το ν. Σ τ ό ν η σ ί α ύτό Ή ώ ς (ή κ α τ ο ικ ο ύ σ ε ή Έ ω ς ) θεά το ΰ π ρ ω ινο ύ φ ω τό ς (π ρ ό τής ά να το λή ς το ΰ ήλιου), ά δελφ ή το ΰ 'Ή λιο υ κ α ί τής Σ ελή νη ς, κ α ί μ η τέρ α τών τεσ ά ρ ω ν ά νεμ ω ν! Ή Ή ώ ς είχ ε κ ι άδελφ ή, τήν π ερίφ η μ η μ υ θ ικ ή μ ά γισ σ α Κ ίρ κ η, π ο ύ είχ ε τό π α λά τι της κ ι αύτή, σ τ ό ν η σ ί αύτό. Ή Κ ίρ κ η, ά δελφ ή τοΰ Ή λ ιο υ κ ι αύτή, ό λ ο υ ς δ σ ο υ ς ζ ύ γω ν α ν σ τ ό ν η σ ί της, το ύς π ό τ ιζ ε μ έ κ ά π ο ιο φ ίλτρ ο, το ύς κ τυ π ο ΰ σ ε Ελαφρά σ τ ή π λ ά τ η μ έ τή «μ α γικ ή της ρ ά β δ ο» κ α ί τούς μ ετα μ ό ρ φ ω ν ε σ έ διά φ ορα ζώ α, κυρ ίω ς δ μ ω ς σ έ γουρούνια! Α ύ τ ό ά κ ρ ιβ ώ ς έκ α νε κ α ί σ τούς σ υ ντρ ό φ ο υ ς το ΰ Ό δ υ σ σ έ α, π ο ύ κ α τέφ υγα ν σ τ ό ν η σ ί τη ς το ύς μ ετα μ ό ρ φ ω σ ε σ έ γουρούνια, τα ύρους κ α ί π ρ ό β α τ α Ή Κ ίρ κ η ά π έφ υγε τή μ ετα μ ό ρ φ ω ση τοΰ Ίδιου το ΰ Ό δ υ σ σ έ α γ ια τ ί ά π ειλή θ η κ ε άπ α ύτόν κ α ί π α ρα ιτή θ η κ ε άπ τά σ χ έδ ιά της, κ α ί ταύτάχ ρ ο ν α Επανέφερε σ τή ν μ ο ρ φ ή το ύς σ υ ντρ ό φ ο υ ς του!... άνθράητινη Σ ά ν β α σ ίλ ε ψ ε ό ή λ ιο ς κ ι ήρθε τ ό σ κ ο τά δ ι, ο ί σ ύ ντρ ο φ ο ι τοΰ Ό δ υ σ σ έ α κ ο ιμ ή θ η κ α ν σ ιμ ά σ τ ίς π ρ ιμ ά τσ ες τοΰ κ α ραβιού, κ ι ή Κ ίρ κ η, π ή ρ ε άπ τό χ έ ρ ι τό ν Ό δ υ σ σ έ α τόν τ ρ ά β η ξε ά π ό μ ερ α κ ά θ η σ ε π λ ά ι του, κ α ί τόν ρ ω τ ο ύ σ ε τά κ α θ έκ α σ τα μ έ τό τα ξίδ ι του. Ε κ είνο ς, τής τά δ ιη γή θ η κ ε μ έ λεπ το μ έρ ειες, κ ι ή μ ά γισ σ α το ΰ λέει: «"Ολ α υ τ ά έτσ ι έχο υ ν γίνει κ α ί τέλειω σ α ν. Α κ ο υ σ έ μ ε τώ ρα τ ί θά σ ο ΰ πώ. Ό τ α ν θά φ ύγη ς άπ Εδώ, θά φ θ ά σ η ς σ τ ίς Σ ειρ ή νες, αύτές π ο ύ μ α γεύ ο υ ν κ α ί ξ ε γ ε λ ο ύ ν ό λ ο υ ς τούς ά νθρώ π ους. Ό π ο ιο ς, ά π ό Ελαφρομ υα λιά, ή θ ελε π ά ει κ ο ν τ ά κ ι ά κούσει τή γ λ υ κ ό λ α λ η φ ω νή τώ ν Σ ειρ ή νω ν, γι α ύτόν δ έν υ π ά ρ χουν π ιά ούτε γ υ ν α ίκ α ο ύτε παιδιά, ο ύτε π α τ ρ ίδ α Ο ί Σ ειρ ή ν ες π ο ύ να ι κ α θ ισ μ ένες σ τ ό κ α τα π ρ ά σ ινο λ ειβ ά δ ι κ ι ό λ ό - γυρά το υς είνα ι μ ε γ ά λ ο ς σ ω ρ ό ς ά π ό κ ό κ κ α λ α ά νδ ρ ώ ν π ο ύ σ ά π ισ ε τ ό δέρμ α τ ω ν κ ι έπ εσ ε ά π ό π ά νω τω ν, αύτές, λ ο ιπ ό ν, ο ί Σ ειρ ή νες, μ έ τό γ λ υ κ ό το υς τρ α γο ύδι μ α γεύ ο υ ν τούς περα σ τικούς. Ε σ ύ, σ υ ν εχ ίζ ει ή Κ ίρ κ η, νά τίς π ρ ο σ π ερ ά σ εις, κ α ί σ τ αύτιά τώ ν σ υ ντρ ό φ ω ν σ ο υ ν ά λείψ η ς άφοΰ τ ό μ α λα κ α χ τεις κερί, γ λ υ κ ό σ ά ν τό μ έλι, γιά νά μ ή τίς ά κ ο ύ σ ει κ α νείς άπ αύτούς. Ε σ ύ δ μ ω ς μ π ο ρ ε ί νά τίς ά κούσης, άν θέλης. Ν ά σ έ δ έσ ο υν δ μ ω ς ό ρ θ ιο χ έ ρ ια κ α ί π ό δ ια σ τή β ά σ η Ενός κ α τα ρτιοΰ, θά τίς ά κ ο ΰ ς κ α ί θά εύχα ρισ τη θ ή ς. "Αν δ μ ω ς θ ελή σ η ς νά π ρ ο σ τ ά ξη ς το ύς σ υ ντρ ό φ ο υ ς σ ο υ νά σ έ λύσ ο υν, α ύ τ ο ί π ρ έπ ει π ερ ισ σ ό τερο, κ α ί π ιό δυνα τά νά σ έ δέσουν! Κ ι δ τα ν π ρ ο σ π ερ ά σ η ς τίς Σ ε ι ρήνες, ά π ό τ ό ένα μ έ ρ ο ς είνα ι β ρ ά χ ο ι α π ό κ ρ η μ νο ι κ α ί κ ο ν τ ά τους μ ο υ γ κ ρ ί ζ ει τό κ ΰ μ α Π Λ Α Γ Κ Τ Ε Σ, τίς λένε, αύτές τίς π έτρ ες ο ί μ α κ ά ρ ιο ι θεοί. Π ιό έπ ειτα τίς είπ α νε Σ Υ Μ Π Λ Η Γ Α Δ Ε Σ Π Ε Τ Ρ Ε Σ, αύτούς τούς δ υό βρά χους. Η ΣΚΥΛΛΑ ΚΑΙ Η ΧΑΡΥΒΔΙΣ Ά π Εκεί, ο ύ τε π ο υ λ ιά π ερνούν, άπ Ε κεί κ α νένα κ α ρ ά β ι ω ς σ ή μ ερα δέν ξέφ υγε, κ ι δ σ α φ θάσανε, τά κ ο ρ μ ιά τώ ν να υτώ ν κ α ί τά σ α νίδ ια τώ ν κ α ρ α β ιώ ν τά π α ίρ νο υνε ο ί θ ύ ελλες τής θ ά λα σ σ α ς κ α ί τά μ α ΰρα κύματα. Μ ο ν ά χ α ένα θ α λ α σ σ ο π ό ρ ο κ α ρ ά β ι π έρ α σ ε άπ Ε κεί ή Α Ρ Γ Ω, ή ξα κ ο υ σ τ ή σ ό λ ο τόν κ ό σ μ ο (μ έ τόν Ί ά σ ω ν α κ α ί μ έ τή β ο ή θ εια τής Θ έ- τιδα ς) π ο ύ γύριζε άπ τήν Εκστρατεία κ ι αύτή θά τήν έρ ρ ιχνα ν π ά νω σ το ύ ς β ρ ά χους, ά ν δ έν τή ν σ υ νώ δ ευε ή Ή ρ α π ο ύ ά γα π ο ΰσ ε τόν Ί ά σ ω να.'... Ά π τήν ά λ λ η μ ερ ιά είνα ι ο ε ό σ κ ό π ελο ι, π ο ύ ό ένας μ έ τή σ ου- β λ ε ρ ή κ ο ρ φ ή του είνα ι τ υ λ ιγμ ένο ς μ έ μ α ΰρα σ ύ γνεφ α χ ε ιμ ώ ν α κ α λοκαίρ ι. Σ τ ό μ έ σ ο το ΰ σ κ ό π ε λ ο υ α ύτοΰ είναι μ ιά σ κ ο τ ειν ή σ π η λ ιά γυ ρ ισ μ ένη σ τή Δ ύση, κ α ί π ρ ό ς τά Ε κεί νά μ ή διευθύνεις τ ό σ κ α λ ισ τ ό σ ο υ καράβι, Ό δ υ σ σέα. Ε κ ε ί μ έσ α κ α τ ο ικ ε ί ή Σ κ ύ λ λ α π ο ύ ο ύ ρ λιά ζει φ ο β ερ ά Ή φ ω νή της είνα ι σ ά ν τοΰ κ ο υτα β ιο ύ, ή Ίδια δ μ ω ς είνα ι ένα π ε λ ώ ρ ιο τέρας. Δ ώ δ ε κ α έχει πόδια, ό λα ψ η λ ά έξη μ α κ ρ υ ο ύ ς λα ι μ ο ύ ς κ α ί π ά νω σ τ ό καθένα, ά π ό έξη, τ ρ ο μ α κ τ ικ ό κ εφ ά λ ι της, τρεις σ ειρ ές δ ό ντια π ο λ λ ά κ α ί π υ κ ν ά Μ έσ α άπ ' τή σ π η λ ιά β γ ά ζ ει τά κ εφ ά λια της, ψ α ρεύει δ ελφ ίνια, φ ώ κ ιες, σ κ υ λ ό ψ α ρ α γιά νά φάει, κ α ί κ α νένα ς ναύτης 299

Η ΣΚΥΛΛΑ ΚΑΙ Η ΧΑΡΥΒΔΙΣ δ έν κ α υ χή θ η κ ε π ο τ έ π ώ ς π έρ α σ ε μ έ τ ό κ α ρ ά β ι του ά π ό κ ο ν τ ά της χ ω ρ ίς νά τ ό ν β ρ ε ι ό θ ά να τος, γ ια τ ί μ έ τ ό καθένα άπ 3 τά κ εφ ά λια της ά ρπα ζε κ ι 3 ένα ά νθ ρ ω π ο το ΰ κ α ρ α β ιο ύ!... Τ ό ν ά λ λ ο β ρ ά χ ο, θ ά τό ν δ εις π ιό χ α μ η λ ά! Ε κ ε ί μ έ σ α είνα ι μ ιά ά γρ ιοσ υ κ ιά μ εγά λη, κ α ί κ ά τω άπ 3 αύτή, ή Χ ά ρ υβδι, π ο ύ ά ναρουφά τ ό μ α ύρο νερ ό μ έ μ ε γά λ η β ο υ ή κ α ί κ ρ ό το, κ α ί τρεις φ ο ρές τήν ημέρα τ ό σ τ έλνει π ρ ό ς τά π ά νω κ ι 3 ά λ λ ες τρ εις π ρ ό ς τά κ ά τω... Ή Σ κ ύ λ λ α δ έν είνα ι Θ νητή, είνα ι ά θάνα το κακό. Κ α μ ιά δύνα μη δ έν ύπ ά ρ χει νά τή δαμάσει, κ α ί τ ό κ α λ λ ίτ ερ ο είνα ι νά φ ύγει κ α νείς ά π ό κ ο ν τ ά τη ς...». Σ ά ν έφ τα σ ε ή χ ρ υ σ ό θ ρ ο ν η Ή ώ ς, λ ύ σ α νε τίς π ρ ιμ ά τσ ες, κ ι 3 ο ί ναύτες κ ά θ ισ α ν σ τά σκαμνιά, κ α ί μ έ τά κ ο υ π ιά κ τυ π ο ΰ σ α ν τή θ ά λα σ σ α τήν ά φ ρ ισ μ ένη... Τ ό τε ό Ό δ υ σ σ έ α ς, ά να κ ο ίνω σ ε τίς Α ποφ άσεις τ ώ ν Θ εώ ν (π ο ύ τοΰ φ α νέρ ω σ ε ή Κ ίρ κ η ) σ το ύ ς σ υ ντρ ό φ ους του. Π ρ ώ τα, είπε, ν ά π οφ ύγουμ ε τό τρ α γο ύδι τ ώ ν Σ ε ιρ ή ν ω ν κ ι 3 ή Κ ίρ κ η, έμ ένα μ ό ν ο π α ρ α κ ίνη σ ε ν ' ά κ ο ύ σ ω τή φ ω νή τους! Ν ά μ έ δ έσ ετε ό μ ω ς σ φ ικ τ ά ό ρ θ ιο σ τ ό π ό δ ι τοΰ κατα ρτιού, κ ι 3 ά ν σ ά ς π ρ ο σ τ ά ζ ω νά μ έ λύσ ετε, έσ εϊς π ιό τ ερ ο νά μ έ σ φ ί ξ ετε μ έ δεσμά! Σ τ ό μ ετα ξύ, τ ό κ α ρ ά β ι έφ τα σ ε σ τ ό ν η σ ί τώ ν Σ ειρ ή νω ν. Α φ ο ύ τύλ ιξ α ν τά π α νιά γ ια τ ί είχ ε σ τα μ α τή σ ει ό ά γέρα ς κ α ί κ ω π η λ α τ ο ύ σ α ν σ τή ν Απάνεμη γαλήνη, π ή ρ ε ό Ό δ υ σ - σ έα ς κερί, τ δ λ υ ω σ ε μ έ τή δύνα μη τώ ν χ ε ρ ιώ ν το υ κ α ί τ ίς Α κτίνες το ΰ ήλιου, ά λ ειψ ε μ έ τή σ ειρ ά τ 3 αύτιά τώ ν σ υ ντρ ό φ ω ν του, κι, έκ εΐνο ν, τόν Ό δ υ σ σ έα τόν δ έσ α νε ό ρ θ ιο σ τ ό π ό δ ι το ΰ καταρτιού. Σ έ λ ίγο, ά ρ χισ α ν ο ί Σ ειρ ή ν ε ς τ ό σ α γη ν ευ τ ικ ό το υς τρ α γο ύδι μ 3 ό λ ό - γ λ υ κ η φ ω νή, π ο ύ λ έ γα ν ε γιά τήν Τροία, τούς Τ ρ ώ ες κ α ί τούς 'Έ λλη νες. Μ ιά μ ικ ρ ή π α ρένθεσ η, γιά νά πούμ ε τ ί ή σ α ν α ύτές ο ί Σ ειρ ή νες. ΤΗ σ α ν λο ιπ ό ν, θ α λ ά σ σ ιες νύφ ες π ερ ίφ η μ ες γιά τή γο η τευ τικ ή το υ ς φ ω νή. ΤΗ σ α ν κ ό ρ ες το ύ π ο τα μ ο ύ 'Α χ ελ ώ ο υ κ α ί τής Μ ο ύ σ α ς Κ α λ λ ιό π η ς. Α ένε, π ώ ς ή σ α ν μ ό ν ο τρεις κι, έμ ενα ν σ τ ίς Α κτές τής 300 Σ ικ ε λ ία ς. 3Η σ α ν φ ίλ ες τής Π ερ σ ε- φόνης, Α π ελπ ίσ θ η κ α ν Α πό τή ν Απαγ ω γ ή της κ α ί π α ρ α κ ά λεσ α ν το ύς θεο ύς νά τίς δ ώ σ ει φ τερ ά γιά νά μ π ο ρ έ σ ο υ ν νά κ α τ α δ ιώ ξ ο υ ν τό ν ό π α γω - γέα! Δ έ ν μ π ό ρ εσ α ν ό μ ω ς νά τόν φ τά σ ο υ ν κ ι 3 έπ α νή λθ α ν σ τ ίς Σ ικ ε λ ι κ έ ς Ακτές. 3Ο Δ ία ς τίς είχ ε π ε ι ό τ ι θά ζ ο ΰ σ α ν α ίώ νια άν π ετύχα ινα ν μ έ τή γ λυ κ ύ τη τα τής φ ω νή ς τω ν νά π α ρεμ π ο δ ίζ ο υ ν τόν π λ ο ΰ ν τ ώ ν να υ τ ιλ λ ο - μ έ ν ω ν ά π 3 έκεϊ, κ α ί θ ά π έθ ά ινα ν Α μέσω ς, άν ά φηναν νά π ερ ά σ ει έσ τω κ ι 3 ένα μ ό ν ο κ α ρ ά βι. Κ ά θ ο ν τ α ν λ ο ι π όν, σ τή ν Α κτή κ ι 3 έπ ισ κ ο π ο ΰ σ α ν τόν ό ρίζο ντα, κ α ί μ ό λ ις έ β λ επ α ν κανένα π λεο ύ μ ενο, ά ρ χιζα ν τ ό τ ρ α γ ο ύ δ ι Κ ι 3 ο ί ν α υ τ ιλ λ ό μ εν ο ι π έφ τα νε σ έ έκ σ τα σ η κ α ί δ έ θ έλα νε μ έ κ α νένα τ ο β π ο ν' Α πομακρυνθούν. Χ ω ρ ίς τρ ο φ ές κ α ί ν ερ ό πέθα ινα ν, κ ι ή γειτ ο ν ικ ή Ακτή ή τα ν γεμ ά τη ά π ό Α νθρώ π ινα κ ό κ κ α - λα. Ο ί Σ ειρ ή ν ες δ έν μ π ό ρ εσ α ν μ ό ν ο νά σ υ γκ ρ α τή σ ο υ ν το ύς Α ρ γ ο ν α ύ τ ες. Ό Ό ρ φ έ α ς π ή ρ ε τή λ ύ ρ α του κ α ί κ α τ ό ρ θ ω σ ε α ύτός νά μ α ζ έψ η τίς Σ ε ι ρ ή ν ες ο ί ό π ο ιες ό χ ι μ ό ν ο έμ εινα ν ά φω νες, Α λλά Α π ελπ ισ μ ένες ρ ίξ α ν ε σ τ ή θ ά λα σ σ α τά μ ο υ σ ικ ά τους ό ργα να ' Μ ' α ύτό τόν τρ ό π ο νικ ή θ η κ α ν ο ί Σ ειρ ή ν ες π έσ α νε σ τ ή θ ά λα σ σ α κ α ί μ ετα μ ο ρ φ ώ θ η κ α ν ά π ό τόν Δ ία σ έ β ρ ά χ ια..! Τ ρ ελλά θ η κ ε ό Ό δ υ σ σ έ α ς ά π ό τή μ α γευ τ ικ ή φ ω νή κ ι 3 έκ α νε νεύμα σ το ύ ς σ υ ντρ ό φ ο υ ς το υ νά τάν λύσ ο υν. Σ η κ ώ θ η κ α ν τ ό τε κ α ί τόν δ έσ α νε π ιό τερ ο κ α ί τό ν σ φ ίξ α ν ε π ιό δ υ να τά Σ ά ν π ρ ο σ π έρ α σ α ν κ α ί δ έν ά κ ο ύ γο ντα ν π ιά ο ύ τε ο ί φ ω νές τώ ν Σ ειρ ή νω ν, ο ύ τε τό τρ α γο ύδι τ ω ν β γ ά λ α ν ε Α μέσω ς τά κ ερ ιά ά π ό τά α ύτιά τω ν ο ί σ ύ ντρ ο φ ο ί του κ α ί τό ν λ ύ σ α ν ε τόν ίδ ιο ά π ό τά δ εσ μ ά το υ... Σ υ ν εχίζο ν τ α ς, ε ίχ α ν π ερ ά σ ει τίς Σ υ μ π λ η γά δ ες Π έτρ ες κ α ί π ρ ό ς τ ό Σ τενό. π λέα νε Α π ό τή μ ιά μ ερ ιά ή ταν ή Σ κ ύ λ λ α κ ι 3 άπ 3 τήν ά λλη, ή Χ ά ρ υβδι, π ο ύ ά να ροφ ο ΰσ ε τ 3 α λμ υ ρ ό νερ ό τή ς θ ά λα σ σ α ς κ α ί τ ό ζ ερ νο ύ σ ε μ έ θ ό ρ υ β ο π ο ύ π ετα γό ντα ν ψ η λά π ά νω σ τ ίς κ ο ρ φ ές τ ώ ν δ υ ό β ρ ά χ ω ν. Ό λ η ή θ ά λα σ σ α φ α ινότα ν τα ραγμ έ νη, β ο ύ ϊζ ε τ ρ ο μ α κ τ ικ ά Ο ί σ ύ ντρ ο φ ο ι το ΰ Ό δ υ σ σ έ α είχα ν κ ιτ ρ ιν ίσ ει ά π ό τ ό ν φ ό β ο κ α ί π ερί- μ ε ν α ν τόν χ α μ ό τους. Σ έ μ ιά σ τ ιγμ ή ή Σ κ ύ λ λ α ά ρ π α ξε έξη ά π ό τούς κ α λ λ ί τερ ο υς σ υ ντρ ό φ ο υ ς το ΰ Ό δ υ σ σ έ α ο ί ό π ο ιο ι Α π ελπ ισ μ ένα κ α λ ο ΰ σ α ν σ έ β ο ήθεια χ ω ρ ίς ό μ ω ς α ύτός νά μ π ο ρ ε ί νά το ύς β ο η θ ή σ ει... Α φ ο ύ ξέφ υγα ν, κ α μ ιά φ ο ρ ά Από το ύ ς β ρ ά χ ο υ ς α ύτούς τή Σ κ ύ λ λ α κ α ί τή Χ ά ρ υ β δ ι φ τά σ α νε σ τ ό ιερ ό ν η σ ί το ΰ θ ε ο ύ "Η λιου. Έ κ εϊ, β ό σ κ α νε ό μ ο ρ φ ες Α γελά δες κ α ί π ο λ λ ά ή μερα α ίγο π ρ ό β α τα το ΰ θ ε ο ύ. Ό Ό δ υ σ σ έ α ς σ υ γκ έντρ ω σ ε το ύς υ π ό λ ο ιπ ο υ ς σ υ ντρ ό φ ο υ ς του κ α ί τούς είπ ε π ώ ς δ έν π ρ έπ ει νά β ρ ε θ ε ί κ α νείς ά μ υα λος κ α ί σ κ ο τ ώ σ ε ι είτε β ώ δ ι είτε γιδ ο π ρ ό β α τα, π α ρά ν ' Α ρκεσ θούν σ τά φ α γιά π ο ύ τούς είχ ε δ ώ σ ει ή Κ ίρ κ η. 'Ο λ ό κ λ η ρ ο μ ή να φ υ σ ο ύ σ ε δ σ τρ ι- α, κ α ί κ α νένα ς ά λ λ ο ς ά νεμ ο ς δέν φ ά νη κ ε έκ τ ό ς Α πό Σ ιρ ό κ ο κ α ί Ό - στρια. Κ α ί σ τ ό κ α ρ ά βι, ό σ ο είχα νε ψ ω μ ί κ α ί κ ό κ κ ιν ο κ ρα σ ί, δ έν Α γγίζα νε τά β ώ δ ια το ΰ θ ε ο ύ! Ό τ α ν ό μ ω ς λ ε ί- ψ α νε τά τρόφ ιμα, τότε, Α ναγκάσθηκ α ν νά γυ ρ ο λ ο γ ο ΰ ν δ ώ κ ι 3 έκεϊ, νά κ υ νη γά νε π ο υ λ ιά κ α ί ψ ά ρια κ α ί κ ά π ο ια μ έρ α π ο ύ Α π ομ α κρύνθ η κ ε ό Ό δ υ σ σ έ α ς κ α ί τ ό ν π ή ρ ε ό ύ π νο ς μ α κ ρ υ ά ά π ό τούς σ υ ντρ ό φ ο υ ς του, έκεΐνο ι, π ειν α σ μ έν ο ι κ ι 3 Α πογοητευμ ένο ι, Α π οφ ά σ ισ α ν ν *α ρ π ά ξουν μ ερ ι κ ές Α γελά δες π ο ύ β ό σ κ α ν ε κ ο ν τ ά σ τ ό μ ώ λ ο π ο δ τα ν τ ό καράβι, μ έ τή ν ύπ ό- σ χ εσ η π ώ ς ό τα ν γυ ρ ίσ ο υ ν σ τή ν πατρ ικ ή γή τή ν Ι θ ά κ η νά κ τ ίσ ο υ ν ένα λ α μ π ρ ό να ό γιά τ ό ν θ ε ό "Ηλιο,

σ ' Α ντά λλα γμ α των γελ ά δ ω ν του!... Ά φ ο ΰ π ρ ο σ ευ χή θ η κ α ν κ ι ' έδ ω σ α ν σ τ ά γελά δ ια νά φ άνε τρυφερά β ε λ α ν ι- δ ά φ υλλα, τίς έσ φ α ξα ν, τίς έγδ α ρα ν κ α ί τεμ ά χ η σ α ν τά μ ερ ιά των κ α ί τά σ κ έπ α σ α ν μ ε λίπ η. Δ έ ν είχ α ν ε κ α ί κ ρα σ ί. Μ έ νερ ό έκα να ν σ π ο νδ ές, κ α ί τά ίν τ ό σ θ ια τά π έρ α σ α ν σ έ σ ο ύ β λες!.. "Ο τ α ν ξ ύ π ν η σ ε ό Ό ό υ σ σ έ α ς, γύρ ισ ε γρ ή γο ρ α σ τ ά καράβι, γ ια τ ί τόν π ή ρ ε ή μ υ ρ ο υ δ ιά τής κ νίσ σ α ς, κ α ί σ ά ν είδ ε τή κ α τά σ τα σ η φ ώ να ξε: «Δ ία, πατέρα, κ ι ' ο ί ά λ λ ο ι μ α κ ά ρ ιο ι θ ε ο ί, μ έκ ο ιμ ή σ α τε γιά μ ε γά λ η σ υ φ ο ρ ά Ο ί σ ύ ν τ ρ ο φ ο ί μ ο υ έμ εινα ν μ ο νά χ ο ι, κ ι έκα να ν ένα μ ε γ ά λ ο κ α κ ούργη μ α». "Έξη μ έρ ες ο ί σ ύ ντρ ο φ ο ι το ΰ Ό - δ υσ σ έα τ ρ ώ γα νε τίς κ α λ λ ίτ ερ ες γελά δ ες το ΰ Θ εο ύ "Ηλιου, δ τα ν δ μ ω ς ξ η μ έρ ω σ ε ή έβ δ ο μ η μέρα, Α φήσανε τ ό νησί. Ε ίχ ε σ τα μ α τή σ ει νά φ υσ ά ει ό ά νεμ ο ς κ α ί δ έ φ α ινότα νε π ιά ά λλη σ τ ε ρ ιά θ ά λ α σ σ α.. π α ρά μ ο ν ά χ α ο ύρ α νό ς κ α ί Ή μ α κ ρ ό π ε π λ η Λ Α Μ Π Ε Τ 1 Α, έ- φ ερε τή ν είδ η σ η σ τά θ εό Ή λ ι ο π ώ ς ο ί σ ύ ντρ ο φ ο ι τοΰ Ό δ υ σ σ έ α σ φ ά ξα νε τά ιερ ά β ώ δ ια του, κ α ί θ υ μ ω μ ένο ς ό Ή λ ιο ς ε π ικ α λ έσ τ η κ ε τούς Αθάνατους: «Δ ία π α τ έρ α τιμ ώ ρ η σ ε τούς σ υ ν τρ ό φ ο υς το ΰ Ό δ υ σ σ έ α π ο ύ μ έ μ εγά λ η Α σέβεια σ φ ά ξα νε τίς γελά δ ες π ο ύ έ γώ χ α ιρ ό μ ο υ ν σ ά ν Α νέβα ινα σ τ ό ν ο ύρ α νό μ έ τ ά σ τρα κ ι δ τα ν π ά λι γυ ρ νοΰσα άπ τ ό ν ο ύρ α νό σ τ ή γή. "Αν δ έν τιμ ω ρ η θ ούν, δ π ω ς είνα ι τ ό σ ω στό, σ τ ό ν "Αδη θά π ά ω κ ι έ γ ώ νά φ ω τίζω τούς νεκρούς!». Κ ι ό Δ ία ς Απάντησε: «Ή λ ιε, φ ώ τιζε έσ ύ Α νάμεσα σ το ύ ς Α θάνατους κ α ί θ νη τούς Α νθ ρώ π ο υ ς π ά νω σ τ ή γή τή ν κ α ρ π ο δ ό τ ρ α κ α ί γρή γο ρ α έγώ, τ ό κ α ρ ά β ι α ύτό θά κ τυ π ή σ ω μ έ λ ε υ κ ό κ ερ α υ νό κ α ί θά τό κ ο μ μ α τ ιά σ ω σ τή μ έ σ η τής σ κ ο τεινή ς θ ά λα σ σ α ς!». Τ ότε ό Δ ία ς έσ τη σ ε σ κ ο τ ειν ό σ ύ γνεφ ο π ά νω άπ τ ό κ α ρ ά βι, σ κ ο τείνια σ ε ή θ ά λ α σ σ α ά ρ χισ ε ένα ς π ουν έντη ς δ υνα τό ς κ ι ' έφ ερε τρικ υμ ία μ εγά λη. Τ ά σ κ ο ιν ιά το ΰ κ α ρ α β ιο ΰ τ ' ά σ π α σ ε ή μ π ά ρ α τά ξά ρ τια π έσ α ν μ έ σ α σ τ ό κ ΰ το ς το ΰ κ α ρ α βιού, κ ι ά λ λ ο κ α τά ρ τι έπ εσ ε π ρ ύμ α κ α ί κτύ- π η σ ε σ τ ό κ εφ ά λι τόν τιμ ο νιέρ η κ α ί τ ό ν έρ ρ ιξ ε σ τή θ ά λα σ σ α κ α ί πάει κ α λ ιά του!... Τ ή ν ίδ ια ώ ρα ά ρ χισ α ν τ Α στραπ ό β ρ ο ν τ α κ ι, ό Δ ία ς έρ ρ ιξ ε ένα Α σ τ ρ ο π ε λ έκ ι μ έ σ α σ τ ό π λ εο ύ μ ενο π ο ύ τινά χτη κ ε ό λ ό κ λ η ρ ο, γέμ ισ ε κ α π νο ύς Από θειά φ ι κ ι δ λ ο ι ο ί σ ύ ντρ ο φ ο ι το ΰ Ό δ υ σ σ έ α τινά χτη κ α ν έ ξ ω κ α ί π έσ α ν σ τή θ ά λα σ σ α κ α ί χά θ η κ α ν. Μ έσ α σ τ ό κ α ρ ά β ι έμ εινε μ ό ν ο ς του ό Ό δ υ σ σ έ α ς. Ή φ ουρτούνα έλ υ σ ε τά σ α νίδ ια άπ τή ν κ α ρ ίνα κ ι ' έτσ ι γυμ νό, τ δ σ ερ νε τ ό κ ΰ μ α κ α θ ι σ μ ένο τόν Ό δ υ σ σ έ α σ ένα κατά ρ τι π ο ύ έ σ π ρ ω χ ν ε νερ ό μ έ τά χ έ ρ ια του! Ύ σ τ ε ρ α Από 9 μ έρες, π ο ύ τό ν π ή γα ινε τ ό κ ΰμ α δ ώ κ έκεϊ, μ έ π ο λ λ έ ς τα λα ιπ ω ρίες, τή δ εκά τη νύχτα φ τά νει σ τ ό ν η σ ί Ώ ρ υ γ ία (;) δπου κ α τ ο ικ ο ύ σ ε ή νύφη Κ α λ υ ψ ώ, τρομερ ή θ εά κ α ί τρα γο υδίσ τρια, π ο ύ ε ίχ ε τή δύναμη νά κ ά νει τούς θνη τούς Αθάνατους! Ή Κ α λ υ ψ ώ τόν... φ υ λά κ ισ ε σ χ εδ ό ν επ τά χρ ό νια, κ α ί θ ά λ εγε κανείς, π ώ ς ό Ό δ υ σ σ έ α ς ξ έχα σ ε τήν π α τρίδ α δ π ω ς τό σ ο ι ν α υ τ ικ ο ί σ τή ν Α γκ α λιά τής νύφης! Τ ό ν Ό δ υ σ σ έ α δ μ ω ς τ ό ν κ α τέτρ ω γε τ ό σ α ρ ά κ ι τής έπ ισ τροφ ή ς, κ α ί τήν έπ ισ τρ ο φ ή ζη τά ει ά π ό τούς θεούς νά το ΰ π ρ ο σ φ έρ ο υ ν έσ τω κ ι ' άν τούτο σ η μ α ίνει δ τι θ ά χ ά σ η τήν Αθανασία π ο ύ το ΰ ύ π ό σ χ ετα ι ή Κ α λ υ ψ ώ. Μ π ρ ο σ τά σ τή ν έπ ιμ ο ν ή του, ο ί θ ε ο ί σ τ έλ - Είς τήν άπέναντι σελίδα (πάνω: Ό Ποσειδώνας (Άγαλμα άπό τήν Μήλο). Μετά τήν τύφλωσι τον Πολύφημου κατεδίωκε συνεχώς τόν Όδυσσέα. Κάτω: 'Ομηρική μάχη άπό άγγεΐο (560 π.χ). Η ΣΚΥΛΛΑ ΚΑΙ Η ΧΑΡΥΒΔΙΣ νο υν τ ό ν 'Ε ρ μ ή π ο ύ ά να γγέλει σ τή ν Κ α λ υ ψ ώ τή ν α π ό φ α σ ή τω ν, νά έπ ι- σ τ ρ έψ η ό Ό δ υ σ σ έ α ς σ τή π α τρίδ α του έγκ α τ α λ ε ίπ ο ν τ ό ς την. Κ ι ή νύφη Κ α λ υ ψ ώ, πα ρ δ λ η τήν Α π όγνω σ ή της, σ υγκ α τα τίθ ετα ι, κ ι ' Α ποχω ρίζ ετα ι ά π ' τ ό ν Ό δ υ σ σ έ α.. Τ ό ν να υτικ ό μ α ς ήρω α, τόν π ερ ι μ έ ν ο υ ν Α κόμη π ο λ λ έ ς π ερ ιπ έτειες ώ σ π ο υ νά φ τά ση σ τ ή ν Ιθ ά κ η του. "Ο πω ς είπ α μ ε σ τή ν Αρχή, ό Π ο σ ειδ ώ να ς τόν κ υ νη γά ει σ υ νεχώ ς. Π α λεύ ει λ υ σ σ α λ έ α τρία μ ερ ό ν υ χ τ α μ έ τά κ ύμ α τα γ ιά νά μ π ο ρ έσ η νά φ τάση σ τή ν Α κ ρ ο για λιά το ΰ νη σιοΰ τω ν Φ αιά κω ν, δ π ο υ τόν β ρ ίσ κ ε ι ή μ ικ ρ ή β α σ ιλ ο π ο ύ λ α Ν α υ σ ικ ά π ο ύ έπ α ιζε μ έ τ ίς σ υ νο δ ο ύ ς της. Τ ο ΰ δ ίνει ρ ο ΰ χ α γιά νά σ κ επ ά σ η τή γύ μ νια του, φ α γη τό κ α ί κ ρα σ ί. Μ έ τή β ο ή θ εια δ έ τοΰ π α τέρα τής Ν α υσ ικ ά ς, το ΰ β α σ ιλ ιά τ ω ν Φ α ιά κ ω ν Α λ κ ίν ο ο, π ο ύ τοΰδ ω σ ε κ α ί καράβι, ό Ό δ υ σ σ έ α ς μ π ό ρ ε σ ε νά φ τά σ η σ τή ν π α τρ ίδ α του τήν Ιθά κ η, Α λλά κ ι έ κ ε ϊ τό ν π ερ ίμ ενα ν σ κ λ η ρ έ ς δοκιμ α σ ίες. Ή μ α κ ρ ά του Α πουσία κ ι ή π επ ο ί θ η σ η δ τι είχ ε χ α θ ε ί γιά π ά ν τ α έκ α νε π ο λ λ ο ύ ς ά π ό το ύς μ νη σ τή ρ ες νά π ο λ ιο ρ κ ο ύ ν τή γυνα ίκ α του Π η νελό π η. Ε κείνη, κ α τώ ρ θ ω νε νά τούς έξα π α τα μ έ τή ν υ π ό σ χ εσ η δ τ ι θά π α ντρευθή ένα ν άπ αύτούς, δ τα ν θά τέλειω νε τό έπ ιτά φ ιο ένδυμ α το ΰ π εθ ερ ο ύ της Λ α έρ τη π ο ύ τ ό ΰφ αινε κ α ί δ έ τ έ λ ειω ν ε π ο τέ... Γ ιά νά δή ά π ό κ ο ν τ ά τά π ρ ά γ μ α τ α ό π α μ π ό νη ρ ο ς Ό δ υ σ σ έ α ς μ ε τα μ φ ιέζετα ι σ έ ζητιά νο, κ α ί σ υνο - δ ευόμενο ς ά π ό τ ό ν π ισ τ ό του β ο σ κ ό τόν Ε ϋμ α ιο π ο ύ χ ρ ό ν ια τόν π ερίμ ε- νε έπ ισ κ έπ τ ετα ι τ Α νά κ τορα δ π ο υ κ α νείς δ έν τ ό ν Α να γνω ρίζει ο ύτε ή ίδ ια ή Π η νελό π η, έκ τ ό ς Α πό τόν σ κ ύ λ ο του "Αργος π ο ύ τδ χ ε Αφήσει νεώ τα το π ρ ίν ξ ε κ ιν ή σ ει γιά τήν Τ ρ ο ία Ό σ κ ύ λ ο ς κ ο υνά ει τ ' αύτιά του σ ά ν σ η μ ά δ ι ά να γνώ ρ ισ ις, πηδά ει φ ιλ ικ ά π ά νω του, τ ό ν γλύ φ ει σ ' δ λ ο το υ τό κ ο ρμί, κ α ί ξεψ υ χά ει!... Τ ε λ ικ ά ό Ό δ υ σ σ έ α ς, μ έ τή β ο ή θεια τής π α ντο τινή ς π ρ ο σ τ ά τ ιδ ό ς του θεά ς Α θή να ς, ά κ α μ π τος κ α ί φ ο β ε ρ ό ς, σ κ ο ρ π ίζ ει τόν δ λ εθ ρ ο σ τούς μ νη σ τή ρ ες, έ π ιβ ά λ λ ο ν τ α ς τήν τά ξη κ α ί τήν ειρήνη σ τ ό σ π ίτ ι κ α ί σ τ ό β α σ ίλ ε ιό του... 301

ΤΟ «ΚΟΥΡΔΙΣΤΟ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ» ΠΑΙΖΕΤΑΙ ΚΑΘ Η Μ ΕΡΙΝΑ ΣΤΑ ΓΚΕΤΟ 15 0 ΣΥΜΜΟΡΙΕΣ 1 ΕΞΟΥΣΙΑΖΟΥΝ IIIIN Ν. ΥΟΡΚΗ ΟΙ ΚΥΡΙΑΡΧΟΙ τοΰ δρόμου, οί Α φέντες τών έρειπίων, μέ τούς ό ποιους άπόκτησα φιλικές σχέσεις, λέγονται «Δράκοντες». Είναι μιά μικρή, φτωχή συμμορία Πορτορικανών, χαμένη μέσα σέ μιά «νό μάνς λάντ» τοΰ χρόνου. Κάτι μεταξύ «Ούέστ Σάϊντ Στόρυ» καί «Κουρδιστού Πορτοκαλιού»... Σέ ηλικίες Από 18 έως 28 χρόνων, οί «Δράκοντες» είναι κληρονόμοι τής πιό παράλογης Αστικής άποσυνθέσεως τής έποχής μας. Ή Λεωφόρος Κλάρμοντ, ή καλύτερα ό,τι μένει Από αύτή, είναι δική τους. Οί άλλες συμμορίες κρατιούνται μακριά. 'Επίσημα είναι όργανωμένοι σέ Κλάμπ Μοτοσυκλετιστών. Μακριά Από τό φανταχτερό μεγαλείο τών «Αγγέλων τής Κολάσεως», οί «Δράκοντες» έχουν μόνο δυό μοτοσυκλέττες, κ ι Α π αύτές πάλι, ή μία γιά νά κινηθή χρειάστηκε νά πληρώσω έγώ τό κλαταρισμένο της λάστιχο. Σ ' ένα παρατημένο κτίριο, όργάνωσαν ένα κοινωνικό κλάμπ: Ένα τραπέζι τοΰ μπιλιάρδου, τέσσερις καρέκλες, δυό πάγκοι, ένα φλίππερ κι ένα τζιούκμπόξ. Μιά πορτορικανή σημαία καρφωμένη στόν τοίχο, δίπλα σέ μιά προσευχή: «Κύριε, όταν χρειαστή νά έρθω κοντά σου μέσα Από τή σκιερή κοιλάδα, δέ θά νοιώθω πιά φόβο καί δέ θά είμαι τό χειρότερο Αλητάκι τής κοιλάδας». Πραγματικά οί «Δράκοντες» δέν είναι οί χειρότεροι τύποι τοΰ είδους. "Ο,τι μένει Απ τά νειάτα τους, τούς σπρώχνει Ακόμη νά διακινδυνεύουν τή ζωή τους σ ' ένα παιγνίδι ειλικρίνειας καί βιαιότητας. Ή παιδική ζωή τους πέρασε μέσα στό έγκλημα καί στήν καταστροφή. Στή σκιά καί στή σιωπή τών ψηλών κ ι ' έρημικών οίκοπεδικών τετραγώνων, τά όποια Αποκτούν τίς νύχτες μιά τραγική μεγαλοπρέπεια Στά χιλιάδες παράθυρα τών πυρπολημένων σπιτιών, πού τυφλώνουν μέ τίς λευκές μεταλλικές πλάκες τους. Ή φωτιά τό χειμώνα Ανάβει μέ τίς τελευταίες ώχρές Ανταύγειες τοΰ ήλιου, πού δύει πίσω Από τήν πολιορκημένη πάλι. Α υτόκλητοι αστυνομικοί Α ύ τ ό τ ό τ ο π ίο τα ιριά ζει μ έ τά π ο λ ε μ ικ ά ήθη τ ώ ν «Δ ρ α κ ό ντω ν», μ ε ρ ικ ο ί γιά νά έ ξ α σ φ α λ ίσ ο υ ν τ ό αύριο μ έ σ α σ αύτά τά έρ είπ ια το ΰ χ θ ες, γίν ο ν τ α ι α ύ τό κ λη τ ο ι τηρητές το ΰ νόμ ο υ κ α ί τής τά ξεω ς. Ο ί ά νθ ρ ω π ο ι τής σ υ νο ικ ία ς δ χ ι μ ό ν ο δ έν τούς φ ο β ο ύνται, Α λλά κ α ί το ύς σ έβ ο ντα ι, γ ια τ ί «π ρ ο σ τα τεύ ο υν» Α π ο τελεσ μ α τικ ά κ α ί γεννα ιό δ ω ρ α μ ε ρ ικ ά κατα σ τή μ α τα κ α ί μπάρ. Μ έ σ α σ το ύ ς Α βέβα ιους δρόμ ους, π ο ύ μ ό ν ο β ρ ω μ ιά Αναδύεται, έχει ξ ε χ α σ τ ή κ α ί ή Α νάμνησι Α κόμη τω ν δένδρω ν. Σ τ ά β ό ρεια, ή κ α τά σ τα σ ι είνα ι κ α λύ τερ η κ α ί ο ί «Δ ρ ά κ ο ντες», είτ ε γιά νά τιμ ω ρ ή σ ο υ ν κ ά π ο ια Αντίπ α λη σ υμμορία, ή γιά νέες κατα κτήσ εις δ ρόμω ν, κ ά νο υ ν κ α μ μ ιά έπ ιδ ρ ο - μή, κ α ί τ ό τε ή κ α τά σ τα σ ι έ ξ ελ ίσ σ ε - τα ι ά σ χη μ α μ έ τίς ά λ λ ες συμ μ ορίες, μ έ το ύς «Ν ο μ ά δ ες» ή μ έ το ύς «Ί ν - τ ιο ς» ή, Α κόμα χ ειρ ό τερ α, μ έ τούς «Α γ ρ ια Κ ρ α ν ία». Α ύ τ ο ίο ί τελευ τα ίο ι είνα ι «κ α θ ή κ ια κ α ί κ α θ ά ρματα» γιά το ύς «Δ ρ ά κ ο ντες». Μ έ τούς «Ν ο μ ά δ ε ς» σ υ νή θ ω ς β ρ ί σ κ ο ν τ α ι σ έ κ α λ ές σ χ έσ εις. Α λλά ο ί «Δ ρ ά κ ο ντες» π ά ντα «ρ ίχ ν ο υ ν» ό π ω ς λ έ ν ε Γ ι α ύτό είνα ι έπ ιφ υ λα κ τικ ο ί Α πέναντι τους, Α κόμη κ ι ότα ν το ύς κ ά νο υ ν σ υ μ φ έρ ο υ σ ες π ρ ο τά σ εις σ υνερ γα σ ία ς. Ό πρώην Πρόεδρος τών 'Ηνωμένων Πολιτειών κ. Νίξον. Μέ ειδικά νομοθετικά μέτρα προσεπάθησε νά πατάξη τήν βία στήν 'Αμερική. 302

Ό άρχηγός τών «Δρακόντων» Πίτε καμαρώνει με τήν κατάκτησί του τής Σιοΰ, πού τήν πήρε άπό τούς «Νομάδες». Γ ν ώ ρ ισ α τούς «Δ ρ ά κ ο ν τ ες» τυχα ία. ΤΗ σ α ν σ υ γκ εν τ ρ ω μ έν ο ι μ π ρ ο σ τ ά σ τ ό κ λ α μ π το υς κ α ί τά πίνανε, π ειρ ά ζ ο ντα ς τις κ ο π έ λ λ ε ς π ο ύ π ερνούσαν. Π ή γα κ α τ εύθεία ν έπ ά νω τους, συστή θηκα, το ύς είπ α δ τι είμ α ι ά π ό τή Γ α λ λ ία κ α ί π ά ω σ ά ν φ ίλος. Μ έ κ ο ίτ α ξ α ν κ α χύποπ τα, ά λ λ ο ι σ α ρκασ τ ικ ά «Γ α λλία, Ε ίνα ι σ τ ή μ έ σ η Α να τολή, ή σ τη ν Ε ύρ ώ π η» ; «Σ τη ν Ε ύρώ π η, κ ο ν τ ά σ τ η ν Ι σ π α ν ία»! Κ α - τα χά ρ η κα ν μ ό λ ις τ ό ά κ ο υ σ α ν γ ια τ ί δ λ ο ι τους είνα ι ίσ π α νό φ ω νο ι. Τό κόλπο μέ τό τσιγάρο Ρίχνουν μιά ματιά γύρω: «Δεν ήρθατε μέ τούς μπάτσους;» (Αστυνομικούς). «"Οχι, κυκλοφορώ μόνος μου, γι αύτό τήν επαθα πολλές φορές ως τώρα», είπα καί τούς διηγήθηκα δτι μου έκλεψαν ένα αύτοκίνητο, δτι μου πήραν τή ρεζέρβα άπό τό δεύτερο καί μου ξήλωσαν τό ραδιόφωνο, ένώ έκείνοι ξεκαρδίζονταν στά γέλια. "Ενας, 1ό Πέτε πού ήταν όπως έμαθα όταν γνωριστήκαμε καλά, ό άρχηγός τους μέ πλησίασε μέ φιλικό χαμόγελο καί μ έπιασε άπ τόν ώμο: «Έ ν τάξει, φίλε! Μήπως έχεις τώρα κανένα τσιγαράκι;» Τό κόλπο τό είχα μάθει ήδη: Τήν ώρα πού έσύ προσφέρεις τσιγάρο μέ τό πακέτο, κάποιος άλλος σοΰ έχει Αδειάσει τίς τσέπες. «"Ακούσε φίλε, τού Απαντώ κι έγώ γελώντας. Ε χω έπάνω μου 50 δολλάρια. Πάμε νά τά πιούμε καί νά τά σπάσουμε, άν θέλετε. Εγώ, πάντως, σάς έχω έμπιστοσύνη, καί δσο θά μείνω έδώ, θά έρχομαι κάθε μέρα γιά παρέα». Αύτό διέλυσε κάθε Αμφιβολία καί οΐ «Δράκοντες» μέ δέχτηκαν γιά δικό τους άνθρωπο. ' Ά νέλαβαν, μάλιστα, καί τήν προστασία μου. Συνήθως, οΐ ξένοι καί κυρίως οί δημοσιογράφοι, πάνε μέ συνοδεία Αστυνομικών μέ πολιτικά Αλλά σ ένα ιδιωτικό αύτοκίνητο. Ό δημοσιογράφος κατεβαίνει, ένώ οί Αστυνομικοί κάνουν πώς χαζεύουν μέσα στό αμάξι, ένώ είναι έτοιμοι νά έπέμβουν μόλις άντιληφθοΰν τό παραμικρό. Οΐ «Δράκοντες», κι δλες οΐ συμμορίες τά ξέρουν αύτώ Γ ι ' αύτό είναι κουμπωμένοι, στίς έρωτήσεις τού έπισκέπτη τους, ή τόν ειρωνεύονται, ή σιωοϋν, ή Απαντούν άλλα άντ άλλων. Τό ίδιο βράδυ, πήγαμε μέ τόν Πέτε στό κλάμπ τών «Νομάδων». Ό Πέτε είναι έρωτευμένος μέ μιά κοπέλλα τού μπάρ καί θέλει νά τήν πάρει. Οΐ «Νομάδες» κάτι έχουν μυριστή καί μάς κοιτάζουν καχύποπτα. 'Α λλά ή Απλοχεριά τού Πέτε, πού ξοδεύει άνετα τά δολλάριά μου, κερνώντας δεξιά - Αριστερά καί τό φανταχτερό Αμάξι τού «ξένου» άπ έξω, τούς καθησυχάζουν. Π όλεμ ος μέ τους Ν ομάδες Κάποια στιγμή μοΰ κάνει νόημα νά πάω στ Αμάξι, βάζω μπρός τή μηχανή καί περιμένω μ ' Ανοιχτές τίς πόρτες. Περνούν 4 5 λεπτά καί ξαφνικά βλέπω τόν Πέτε μέ τήν κοπέλλα νά όρμοϋν στό Αμάξι, Ξεκινούμε πρίν κλείσουν καλά - καλά οΐ πόρτες, ένώ οΐ «Νομάδες» μάς σπάζουν τό πίσω τζάμι τού αύτοκινήτου, μέ τά μπουκάλια πού πετοΰν. Τό βράδυ, στό κλάμπ τών «Δρακόντων» συγκεντρώνονται δλοι. Είναι έκεϊ καί ή κοπέλλα τού Πέτε, ή Σιού. Στόν τοίχο, μιά παλιά σπάθα κι ένα πιστόλι. "Οταν τό πιστόλι έχει τήν κάννη στραμμένη πρός τήν όροφή υπάρχει ειρήνη. Μιά όμορφη κοπέλλα κάνει στρίπ τήζ χορεύοντας Ανάμεσα σέ δύο καθρέφτες, πάνω σέ μιά μικρή τριγωνική έξέδρα Οΐ «Δράκοντες» είναι δλοι οπλισμένοι Απόψε. Ό συναγερμός καί ή ένταση θά κρατήσουν τρεις μέρες. Ά π ό όλους π ιό νευρική κ ι ' Ανήσυχη ή Σιού, πού δέ βγαίνει καθόλου έξω. Αύτή κινδυνεύει περισσότερο άπό όλους. Μ πορεί νά τήν άπαγάγουν οί πρώην φίλοι της, νά τή βιάσουν, νά τήν βασανίσουν νά τήν Ακρωτηριάσουν. Είναι μιά ιστορία πού έπαναλαμβάνεται συχνά Τήν τρίτη ήμέρα ή κάννη τού πιστολιού στό κλάμπ, στράφηκε πάλι πρός τήν όροφή. ΕΙρήνη! Οί σκοποί κατέβηκαν άπό τήν ταράτσα καί άπό τή σκάλα ύπηρεσίας. Ό Πέτε τά κανόνισε μέ τούς «Νο- 303

μάδες». Μ έ ποιούς όρους; Κανένας δέν θά μάθη ποτέ. Κ λέβ ουν... περροΰκες Μιά άλλη «διασκέδασι» τών «Δρακόντων» είναι τό «Σκάλπ», ή συνήθεια τών πρωτόγονων φυλών νά γδέρνουν τό κρανίο τοΰ άντιπάλου. Οι «Δράκοντες» δέ φτάνουν ώς έκεΐ 'Απλώς έπισκέπτονται τά μπάρ τών τραβεστί στή Γουέστσεστερ Αβενιου καί Σάουθερν Μπουλβάρ, καί αρπάζουν τίς άκριβές περροΰκες τους, γιά νά τίς πουλήσουν. Μερικοί άνεβαίνουν ίπάνω στό μπάρ, κι άλλοι φυλάνε στό πεζοδρόμιο. Μόλις οί πάνω αρπάξουν καμμιά περροΰκα, τήν πετάνε στους άλλους κάτω καί έζαφανίζονται. Οί «Δράκοντες» διασκεδάζουν πολύ μ αύτό τό παιγνίδι, πού ώστόσο, είναι τρομερά 1:πικίνδυνο, γιατί οί τραβεστί κρύβουν μαχαίρια κάτω άπό τά φουστάνια τους καί χρησιμοποιούν εύκολα τά μπουκάλια άπό τίς μπΰρες. Αύτούς πού δέ χωνεύουν πιό πολύ οί «Δράκοντες» είναι οί τοξικομανείς. Οί ίδιοι χρησιμοποιούν τήν κοκκαίνη άνετα, άλλά τή θεωρούν Αξιοπρεπές κατασκεύασμα. Είναι έτοιμοι νά ξεκοιλιάσουν κάποιον πού έπιχειρεΐ νά πουλήση ή πού χρησιμοποιεί ηρωίνη. Ά ντίθετα δέν ένοχλοΰνται καθόλου άπό τούς όμοφυλόφιλους. Στή συμμορία τους δέν συνιστοΰν τήν ομοφυλοφιλία, ούτε τή δέχονται. Αλλά έξω άπ αύτή δέν τούς νοιάζει. Τό κλάμπ τών «Δρακόντων» λειτουργεί πάνω σέ δημοκρατικές βάσεις. Εκλέγουν ένα πρόεδρο τού κλάμπ (τώρα είναι ό Χοσέ), ένα πολεμικό αρχηγό τόν Πέτε, κι ενα ταμία, τόν Τόνυ. "Ολοι φροντίζουν γιά τήν «εύημερία» τοΰ κλάμπ καί τών μελών. Σ αύτά τά παιδιά πού δέν έχουν έργαστή ποτέ, δέν υπάρχει ούτε ένας άνεργος. "Έτσι γινότανε πάντα Τά «Ά γρ ια Κρανία» Υπάρχουν 150 συμμορίες στή Νέα Ύόρκη. Ά λ λ ά άν οί «Δράκοντες» διατήρησαν τό στύλ «Ούέστ Σάιντ Στόρυ», δηλαδή: «Έρωτας, πόλεμος, τιμή καί έκδίκησι», οί έχθροί τους, «Τά Άγρια Κρανία» είναι στό στύλ «Κουρδιστό Πορτοκάλι». Έχουν όιαπράξει τρομερά ί:.γκλήματα όπως ή σφαγή τών τοξικομανών. Ή «Γκεστάπο τών Κρανίων», όπως άποκαλοϋν τό στρατηγείο τους, αποφάσισε νά «έξυγιάνη» μιά περιοχή. Αποτέλεσμα τής έπιθέσεως τέσσερις τοξικομανείς νεκροί καί 20 βαρειά τραυματισμένοι. 304 Στίς τάξεις τών «Κρανίων» υπάρχουν καί έγκληματίες άπό εύχαρίστησι. Είναι περίπου 300 κατά τούς υπολογισμούς τής άστυνομίας. Γιά νά γίνη κανείς μέλος τής συμμορίας θά πάη πρώτα στό νοσοκομείο, λόγω δοκιμασίας. Σέ μιά ειδική ιεροτελεστία, οί άρχηγοί δέρνουν τόν υποψήφιο μέ άλυσσίδες καί μπαστούνια μέχρι Αναισθησίας. Ά ν βάλη τίς φωνές απορρίπτεται. Τό χόμπυ τους είναι οί βιασμοί, άλλά καί οί ληστείες καί οί φόνοι δέν λείπουν. Ά ν κοιτάζη πρός τό πάτωμα, αύτό σημαίνει πόλεμος. Απόψ ε ή κάννη κοιτάιζη στό πάτωμα. Πόλεμος λοιπόν. Καί, πρίν άπ τό πολεμικό συμβούλιο, ό Πέτε σηκώνεται όρθιος: «Συμφωνείτε ότι οί Νομάδες είναι φίδια;» «Γιά γιά'» Απαντούν έν χορώ οί άλλοι. «Συμφωνείτε ότι πάνε καί μέ τή μάνα τους Ακόμη;» «Γ ιά γιά'» «Συμφωνείτε ότι ή Σιού είναι Απίθανη;» «Γλύκα, γλύκα!» Απαντούν οί άλλοι καί τήν τρώνε μέ τά μάτια. Ή Σιού χαμογελά φοβισμένη. «Λοιπόν, ή Σιού θά είναι τό μωρό μου, δκεύ;» «Όκέΰ, όκέϋ!» Ό Αείμνηστος Πρόεδρος Κέννεντυ θύμα καί αύτός τής Αναρχίας πού μαστίζει τήν Αμερική. «Ά, ναι, τό ξέχασα. Ό Μπλέ-Μπλέ: χτές βράδυ ήταν υπέροχος». Ό Μ πλέ - Μ πλέ είμαι Ιγώ, φυσικά άλλά γιατί μέ βάφτισαν έτσι παρέμεινε μυστήριο. Τό τζιούκ - μπόξ Αρχίζει νά παίζει τό «Ώ Σολεντάντ». Ό Πέτε προσφέρει κοκκαίνη κι έγώ δυό κιβώτια μπύρες. Πρός τιμήν τής Σιού, μιά κοπέλλα κάνει τρεις όμάδες, Ανάλογα μέ τήν ηλικία. Ά π ό πέντε ώς έννέα έτών είναι οί «Μπέϊμπυ Σκάλλς». Ά π ό έννέα ώς 15 είναι οί «Γιάνγκ» (νέοι) καί άπό 16 καί πάνω οί «Σάβτζ Σκάλλς». Οί μικροί δέν είναι καί τόσο άθώοι. Σέ κάποια ληστεία καταστήματος είναι ικανοί νά προκαλέσουν τρομερές καταστροφές. Κυρίως, ό μως καταγίνονται μέ τίς έπιθέσεις έναντίον περαστικών. Οί μεγάλοι χρησιμοποιούν γιά όπλα μπαστούνια τοΰ γκολφ, πού μπορεί καί νά σκοτώσουν Ακόμη, άλλά διαθέτουν καί καλά φυλαγμένα όπλοστάσια μέ φονικώτερα όπλα. Κάθε συμμορία έχει τό ιδιαίτερο χαρακτήρα της καί τούς ίδιαίτερεους έχθρούς της. Ή συμμορία «Χρυσή Γουινέα», πού άποτελεϊται άπό παιδιά ιταλικής καταγωγής είναι ή μόνη λευκή συμμορία, πού άπέμεινε στό Μπρόνξ. Τό έμβλημά τους είναι ενα πειρούνι καί ένα μαχαίρι διασταυρωμένα πάνω σ ' ενα πιάτο μακαρόνια, ζωγραφισμένο ή κεντημένο στήν πλάτη τοΰ μπλουζόν τους. Είναι υπεροπτικοί καί Αλαζόνες. Συχνά ξεμοναχιάζουν Πορτορικανούς καί αφού ψάλλουν μερικά «Άβε Μαρία» τούς έκτελοΰν μέ τά πιστόλια τους εικονικά γιά νά τούς τρομοκρατήσουν. Οί «Μπλάκ Φάντομς» πού Αποτελούνται άπό καθαρόαιμους νέγρους, προστατεύουν καί χαρατσώνουν κάθε έμπορική κίνησι στήν συνοικία τους. Είναι Αδίστακτοι καί οί «Δράκοντες» τούς φοβούνται λιγάκι. «Ζούγκλα πραγματική»,, λέγει ό Χοσέ, ό πρόεδρος τής λέσχης. Μιά άλλη περίεργη συμμορία είναι οί «Ίντιος». Λυγερόκορμοι καίώραίοι ζοΰνε μέ τίς παραδόσεις τών Ινδιάνων τής Καραϊβικής, πού τούς υπέταξαν οί Ισπανοί. Οί «~Ιντιος» έχουν τή μανία τής καταστροφής. Ή καταστροφή γιά τήν καταστροφή; "Οχι, Ακριβώς. "Οταν δέν θά ύπάρχη πιά τίποτε άπό όλοι αύτή τή βλακεία, τότε οί Ινδιάνοι θά ξ αναγυρίσουν, έξηγεϊ ό Αρχηγός τους. Τότε θά ξαναγοράσωμε τό Μπρόνξ πληρώνοντας τούς Γιάγκηδες έξη Ασημένια νομίσματα, δυό όπλα, δυό πουκάμισα παλιά μιά κατσίκα καί ένα βαρέλι ρούμι. Τόσα είχαν πληρώσει οί Γιάγκηδες καί Αγόρασαν τό Μπρόνξ άπό τούς Ινδιάνους Τσερόκα.

ΩΣ ΜΕΤΡΟΝ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΝ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΟΣ Δημ. Καλουτα Δικηγόρου ΟΗΜΕΤΕΡΟΣ Ποινικός Νομοθέτης, έν άντιθέσει πρός τάς νομοθεσίας άλλων κρατών, διετήρησεν τήν ποινήν του θανάτου, περιλαβών ταύτην είς τό Κεφάλαιον Δ' αύτοΰ μεταξύ τών κυρίων ποινών, όμιλών δέ περί αυτής είς τό άρθρον 50 Π.Κ., μάς άναφέρει, ότι αϋτη έκτελεϊται έπί παρουσία μόνον τών έπιτετραμμένων τήν έκτέλεσιν άρχών, είς έτέραν δέ διάταξιν κατεστρωμένην έν τώ Ποινικώ Κώδικι (άρθρον 299 παρ. 1) έπαπειλεϊ τούτην είς τόν έκ προθέσεως άποκτείνοντα έτερον διαζευκτικώς μετά τής ίσοβίου καθείρξεως, αφήνει δέ τήν κρίσιν περί τής επιβολής ταύτης έϊς τούς δικάζοντας δικαστάς, οΐτινες άποφασίζουν περί τούτου μόνον όταν τό είδος καί ό τρόπος τής έκτελέσεως τής έγκληματικής πράξεως, ώς καί αί λοιπαί έν γένει περιστάσεις καθιστώσιν τήν πράξιν ιδιαζόντως άπεχθή ή τόν δράστην έπικίνδυνον διά τήν δημοσίαν άσφάλειαν (άρθρον 86 Π.Κ.). ' Η άφιεμένη αοτη διακριτική ευχέρεια είς τό δικαστή ριον, θά ήδύνατο νά θεωρηθή, ώς μία τρόπον τινά μεταμέλεια τοΰ νομοθέτου διά τήν διατήρησιν τής «έσχάτης τών ποινών», δγ ό καί έναποθέτει μέρος τής εύθύνης είς έτερον συλλογικόν όργανον, τό δικάζον δικαστή ριον, τό όποιον καί κρίνει πότε συντρέχει ίδιάζουσα άπέχθεια τής πράξεως ή έπικινδυνότης τοΰ δράστου είς τήν δημοσίαν άσφάλειαν, ΐνα έπιβάλη τούτην (ήμετερ. Μελέτη: τόμος 15ος, 1975 είς Περιοδικόν Δικαιοσύνη). Κρίνοντας τό θέμα άπό άπόψεως θετού δικαίου (DE LEGE LATA), όσον άφορα δηλαδή τήν διατήρησιν τής ποινής ταύτης, έπιδοκιμάζομεν τόν "Ελληνα Ποινικόν Νομοθέτην. ' Η άναγραφή καί μόνον τού όρου «θανατική ποινή» έν τώ ήμετέρω Κώδικι, είναι ικανή νά άποτελέση άνασταλτικόν παράγοντα τής έγκληματικότητος καί νά προλάβη τήν έκτέλεσιν έγκληματικών πράξεων, αΐτινες θά έλάμβανον χώραν, έάν δέν έπαπειλεϊτο κατά τοΰ δράστου, ή έσχάτη τών ποινών. ' Ως έγραφε δέ είς τό παρελθόν ένας γνωστός χρονογράφος τοΰ Άθηναϊκοΰ τύπου, διά τής τηρήσεως ύφ' ημών τοΰ θεσμοΰ τής θανατικής ποινής δι ώρισμένα «ειδεχθή έγκλήματα», θά φοβήται ό οίοσδήποτε MANSON νά έγκληματήση έν ' Ελλάδι, διότι: «έδώ δέν είναι Αμερική, πού ή Πολιτεία θά τόν ταΐζει καί θά τόν ποτίζει έφ' όρου ζωής, άλλά διαφορετικός χώρος, πού δέν προνοεί γιά τέτοιες άπολαύσεις τών είς αύτόν έγκληματούντων, άλλά τούς στέλνει στό έκτελεστικόν άπόσπασμα» καυτηριάζων τρόπον τινά τήν κατάργησιν έν τή Αμερική τής ήλεκτρικής καρέκλας (μέσον δι ού έξετελεΐτο ή θανατική ποινή καί ούχί τυφεκισμός). "Απασαι αί ΰπό τοΰ Νομοθέτου άπαριθμούμεναι έν τώ Ποινικώ Κώδικι ποιναί έχουν κατασταλτικόν ώς έπί τό πλεΐστον άποτέλεσμα έπί τών έγκληματούντων άτόμων (πάταξις τής άσυδοσίας, αποφυγή έπαναλήψεως τής πράξεως ταύτης έν τώ μέλλοντι, ίκανοποίησις τοΰ κοινοΰ περί δικαίου αισθήματος διά τής υλικής καί ήθικής δεινοπαθήσεως τοΰ δράστου). Ή επιβολή τής θανατικής ποινής ένεργει έξόχως άνασταλτικώς έπί τών έγκληματούντων ά- τόμων. Αναχαιτίζει τήν οίανδήποτε έγκληματικήν ένέργειαν, ό φόβος καί μόνον τής άντικρύσεως τοΰ εκτελεστικού άποσπάσματος. Προλαμβάνει τήν ειδεχθή ένέργειαν, ό φόβος καί προληπτικόν μέτρον κατά τής έγκληματικότητος άπεκλήθη αΰτη, ή έπαπειλή καί μόνον τής Δαμοκλείου σπάθης, ώς προσφυώς άπεκλήθη, ή θανατική ποινή. Δέν άντιλέγομεν, ότι ένέχει έν έαυτή καί στοιχεία κατασταλτικά κατά τής έγκληματικότητος, οΐον ή θέσις έκποδών τοΰ μή δυναμένου νά μετάσχη είς μίαν κοινωνίαν άνθρώπων, ή ίκανοποίησις τοΰ κοινού περί δικαίου καί ήθικής αίσθήματος διά τής θανατώσεως τοΰ άπεχθοΰς δράστου, πλήν όμως ό θεσμός αυτός καθ έαυτόν άσκεϊ πρωτίστως προληπτικήν άνάσχεσιν τής έγκληματικότητος. Θεσμός τά μάλα έγληματοπροληπτικός. Ύπό τοιαύτην σκέψιν έλαυνόμενος ό ή- μέτερος Ποινικός Νομοθέτης συμπεριέλαβεν μεταξύ τών ύπ αύτοΰ διαγορευομένων κυρίων ποινών (άρθρα 50 καί έπόμενα τοΰ Ποινικού Κώδικος) καί τήν θανατικήν ποινήν. Τά τρωτά δέ τής εισαγωγής τοΰ θεσμοΰ τούτου, οιον α) ή πιθανότης αδίκου έπιβολής τής θανατικής ποινής είς τινα περίπτωσιν καί ή μή δυνατότης άρσεως ταύτης, λαβούσης χώραν τής θανατώσεως τοΰ δράστου, β) άπάνθρωπον τό έφαρμόζειν τό δίκαιον τοΰ άντιπεποιθότος (JUS ΤΑ- LIONlS) καί τοΰ στερείν τήν ζωήν είς τόν δράστην, επειδή ούτος έστέρησεν τήν ζωήν έτέρου συνανθρώπου του, γ) άναφαίρετον τό δικαίωμα τής ζωής τοΰ άνθρώπου, όπερ ανάγεται καί ύπ' αύτοΰ τούτου τοΰ ίδίου τοΰ Έλληνός Ποινικοΰ Νομοθέτου, ώς τό ΰψιστον βασικόν βιοτικόν άγαθόν (έννομον αγαθόν) τοΰ άτόμου, άμβλύνονται πως διά τής άφέσεως διακριτικής εύχερείας είς τό δικάζον δικαστή ριον, νά κρίνη πότε δέον όπως έπιβληθή αϋτη, συντρέχοντος τοΰ στοιχείου τής «ειδεχθούς πράξεως» καί τής «έπικινδυνότητος τοΰ δράστου» (άρθρον 86 Π.Κ.). )"Ορα σχετικήν ήμετέραν μελέτην είς Περιοδικόν Δικαιοσύνη, τόμον!5ον, έτους 1975, μέ θέμα: «Έπιβλητέαι ποιναί έπί άνθρωποκτονίας έκ προθέσεως κατά τόν ήμέτερον Ποινικόν Νόμον, συνδυασμός τών άρθρων 299 παρ. 1 καί 86 Π.Κ.). 305

I «ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ» ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΑΜΠΕΛΩΝΑ. ΓΡΑΦΕΙ ό κ. Δ. ΣΤΡΟΥΜΠΟΥΛΗΣ π θ τ ρ ο ο Ο "TeXCDNHG Εκείνος πού είπε δτι είναι πιό εύκολο νά πέραση ενα χοντρό σκοινί από τό μάτι μιας βελόνας παρά ένας πλούσιος στή βασιλεία τών ουρανών, Εκείνος ό ίδιος είπε δτι ή πίστη έχει τόση δύναμη, πού μπορεί νά μετακίνηση βουνά. Τίποτε δεν είναι ακατόρθωτο, δταν ύπάρχη ή πίστη. Καί τό άκατόρθωτο νά περάση ένας πλούσιος στή βασιλεία τών ούρανών, τό Εκανε ή πίστη. Καί Εξακολουθεί νά τό κάνη, δσο σπάνιο κι άν είναι στην Εποχή μας, σε μιά Εποχή πού είναι Επίσης δύσκολο καί ό φτωχός νά περάση στή βασιλεία τών ούρανών, άφοΰ κι αύτός είναι διαβρωμενος άπό τήν άπληστία τοΰ πλούσιου τίς περισσότερες φορές. Τ Ο Ν Α Ζ Η Τ Α Σ δ ια ρ κ ώ ς π ερ ισ σ ότερα, τ ό νά ζη τά ς μ ό ν ο γιά ν ά π ο χτή σ η ς π ερ ισ σ ό τερ α, τό νά μ ή ν ό ύ Λ υ τ ρ ω τ ή ς σ τ ό ν κ ό σ μ ο, ο ί π ερ ισ π ά ρ χ η τέρμα σ τά π ερ ισ σ ό τερ α, αύτά είνα ι π ο ύ θά σ έ κ ά νο υ ν ά νίκ α νο νά μ π ή ς σ τη ν κ ο ιν ω ν ία τ ώ ν ά γιω ν, αύ- τώ ν π ο ύ ζη τά νε μ ό ν ο γιά ά λλο υς, α ύτώ ν π ο ύ ξ έρ ο υ ν μ ό ν ο νά δίνουν, σ τη ν π ρ α γμ α τικ ή β α σ ιλ ε ία τώ ν ούρανώ ν. Τ ό μ εγα λύτερ ο, τ ό ώ ρ α ιό τερ ο μ υ σ τ ικ ό τής ά λη θ ινή ς χα ρ ά ς, τής μ ό ν ιμ η ς γα λή νη ς τής ψ υχής, κ ι δς σ έ ζ ώ ν ο υ ν γύρω ο ί φ ο υρτούνες κ α ί ο ί άντάρες, είνα ι ένα: Ν ά δίνης. Ν ά π ρ ο σ φ έρ εις χ ω ρ ίς νά π ερ ιμ ένη ς ά ντα π ό- δοση. Τ ό τε γίνετα ι τό ά κα τόρθω το. Σ ύ ό π λ ο ύ σ ιο ς σ έ π ρ ο σ φ ο ρά, π ερνά ς ά π ό τό μ ά τ ι τής β ελόνα ς, κ α ί όδεύ- εις κ α τ εύθεΐα ν σ τ ή β α σ ιλ ε ία τώ ν ούρανώ ν, τή ν ά π ό λυτη κ α τα ξ ίω σ η τοΰ έα υτοΰ σου. Α ύ τ ό είνα ι τ ό μ εγα λ ύ τερ ο μ υ σ τ ικ ό. ισ τορία. Κ Ο Υ Σ Τ Ε μ ιά σ υ γκ λ ο ν ισ τ ικ ή, δ μ ω ς Α ληθινή π έρ α γιά π έρα Π εντα κ ό σ ια χ ρ ό ν ια είχ α ν π ερά σ ει ά π ό τό τε π ο ύ ή ρθε σ τ ό ν κ ό σ μ ο ό Λ υτρ ω τή ς. Σ τ ή ν Κ ω ν σ τ α ν τ ιν ο ύ π ο λ η, τήν β α σ ιλεύ ο υ σ α τοΰ κ ό σ μ ο υ, β α σ ι λεύ ει ό μ ε γ ά λ ο ς α ύτοκρά τυρα ς Ιο υ σ τινια νός. Κ α ί σ τ ή ν Α φ ρ ικ ή διο ι κ η τή ς είνα ι ό π α τ ρ ίκ ιο ς Π έτρ ο ς. Π α ρ ' δ λ ο ν δ μ ω ς π ο ύ π έρ α σ α ν π εντα κ ό σ ια χ ρ ό ν ια ά π ό τό τε π ο ύ είχ εν έρθει σ ό τ ερ ο ι ά νθ ρ ω π ο ι δ έν ή σ α ν ο ύτε τότε λυ τ ρ ω μ έν ο ι ά π ό τίς Α δυναμίες τους κ α ί τά π ά θη τους. Α ν κ ι είχα ν γεννη θ ή σ έ π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν χ ρ ισ τ ια ν ικ ό, άν κ α ί είχα ν β α φ τ ισ τ ή σ τ ό δ νο μ ά του, ά π ό μ έ σ α τους είχ α ν μ ε ίν ε ι ε ίδ ω λ ο - λά τρες, χ ρ υ σ ο μ α νεϊς, ύλισ τές. Ό Π έτρ ο ς, α ύτός π ο ύ έμ εινε γνω σ τ ό ς γιά δ λ α τά ύ π ό λο ιπ α χ ρ ό ν ια τοΰ β ίο υ τώ ν Α νθ ρώ π ω ν μ έ τ ό δ νομ α Π έ τ ρ ο ς ό Τ ελώ νη ς, ζ ο ΰ σ ε δ π ω ς ζοΰσ α ν ο ί ά ρ χοντες τή ς έπ ο χ ή ς έκείνης, κ α ί δ π ω ς ζ ο ΰ ν Α κόμα κ α ί σήμερα. Π λο ύ τη, δ ό ξες, π α λά τια, γνω ρ ιμ ίες, η δ ο νές κ α ί π ρ ό κ λη σ η, ή σ ή μ ερ ο ν κ α ί μ ό ν ο ν ή σ ή μ ερον. "Οταν σ έ κ υ κ λ ώ ν η ή μ ε γά λ η κ α λοπ έρ α σ η, π ο ΰ νά β ρ ή ς τό ν κ α ιρ ό νά σ κ εφ θ ή ς τ ό αύριο: Κ α ί έπ ειδ ή έ π ί π λ έ ο ν ό π α τρ ίκ ιο ς Π έτρ ο ς είχ ε Ιδιαίτερην Α δυναμία σ τ ό χρ ή μ α, ή μ ό ν η του σ κ έ ψ η ή τα ν π ώ ς θά μ π ο ρ ή κ ά θ ε κ α ινο ύ ρ για ν ή μ έρα ν ά ρπά ξη δ σ ο τ ό δ υνα τόν π ερ ισ σ ό τερ α, π ώ ς θ Α γοραστή φ τη νό τερ α δ,τ ι π ο λ ύ τ ιμ ο είχ εν ό κ ά θ ε δυσ τυχή ς, ύ π ή κ ο ο ς τέτο ιο υ ά ρ χοντα κλέφ τη, π ο ύ δ έν μ π ο ρ ο ύ σ ε νά π λ η ρ ώ σ η το ύς β α ρ ύτα τους φ όρους. 'Α λ λ ά είπαμε, π ο ιό ς λ ο γ α ρ ιά ζ ει το ύ ς δ υσ τυχείς, δ τα ν ή μ ό ν η του σ κ έ ψ η είνα ι π ώ ς θά κ α λο π ερ ά σ η τό σαρ κ ίο του κ α ί πώς θά σ ο δ ιά σ η τά ά ξόδευτα. Γ ι α ύτό κ α ί δ έν μ π ό ρ εσ ε νά έξη γή σ η ό Π έ τ ρ ο ς γ ια τ ί κ ά π ο ιο ς π ο ύ τώ ρ α ξεχά σ τ η κ ε θ εω ρ ο ΰ σ ε π ιό π ο λ ύ τιμ ο μ έ σ α σ τ ά ύπ ά ρ χοντά του π ο ύ έδ ή μ ευσ ε γιά χ ρ έ η σ τ ό κ ρά τος, ένα μ ικ ρ ό Ε ύ α γγέλιο, κ α ί δ έν ή θ ελε νά τό ά π ο χω ρ ισ τή. Τ Ι Αξία μ π ο ρ ο ύ σ ε νά 306

είχ ε έ κ εϊν ο τ ό π ο λ υ δ ο υ λ εμ έν ο φθαρμ έ ν ο β ιβ λ ίο ; Κ α λ ο ύ - κ α κ ο ύ π ά ντω ς ό Π έ τ ρ ο ς έδ ή μ ευσ ε κ α ί τ ό μ ικ ρ ό αύτό β ιβ λ ίο κ α ί τ ό φ ύ λα ξε σ τ η ν κ α σ έλα του, μ α ζ ί μ έ τόσα ά λ λ α π ο λύ τιμ α χ ρ υ σ α φ ικ ά. Π ο ύ νάξερε. Τ ό ε ίχ ε τιμ ή σ ε ι κ α τά τήν ά ξια του. Έ σ κ έ - φ τη κ ε π ώ ς Ίσως κ ά π ο τ ε νά έπ ια νε ά ρκετά χ ρ ή μ α τ α μ έκ είνη τήν κ ρυμμ ένη ά ξ ια Σ τ ή ν μ έ χ ρ ι τ ό τε ζ ω ή του δέν ά να φ έρετα ι κ α μ μ ιά φ ιλά νθ ρ ω π η π ράξη. Κ α ί μ ό ν η σ ά ν τέτο ια π ρ ά ξη φ ιλα ν θ ρ ω π ία ς ά ναφ έρετα ι δ τι δ τα ν κ ά π ο τε έπ ισ κ έφ θ η κ ε ένα φ ο ύρνο γιά νά δ ια π ι- σ τ ώ σ η μ έ τά μ ά τια του π ό σ ο φ ό ρο έπ ρ επ ε νά έ π ιβ ά λ ο υ ν ο ί είσ π ρ ά χ το ρ ές του σ τ ό ν φούρναρη, ένα ς π ειν α σ μ ένος φ τ ω χ ό ς σ τ εκ ό τ α ν άπ έ ξ ω κ α ί τόν π α ρ α κ α λο ΰ σ ε νά τόν έλεή σ η, γιά νά ά γο ρ ά σ η ένα ψ ω μ ί γιά τά π εινα σ μ έ να π α ιδ ιά του. Τ ό σ ο τ ό ν είχ ε νευρ ιά σ η τ ό κ λ ά μ α το ύ δ υσ τυχισ μ ένου, π ο ύ π ή ρ ε ένα κ α ρ β έλ ι κ α ί τ ό π έτα ξε μ έ δύναμη, σ ά ν π έ τ ρ α α τ ό κ εφ ά λ ι τού φ τω χού, χ ω ρ ίς β έ β α ια κ α ί νά τό π λη ρ ώ σ η. Π ο ύ νά ξερε, π ώ ς κ ά π ο τε θά το ύ λο γα ρ ια ζ ό τ α ν κ ι α ύτό σ ά ν ή μ ό ν η κ α λ ή π ρ ά ξ η του. Τ ΙΠ Ο Τ Α ό μ ω ς δέν είνα ι σ τα θ ερ ό σ έ το ύτο τόν κ ό σ μ ο. ΎΗ ρ θ α ν κ ά π ο τ ε ο ί Α ρρ ώ σ τιες ά π ό τίς ά σ ω - τεϊες κ α ί σ τέρ η σ α ν π ο λ λ ά ξεφ α ντώ μ α - τα κ α ί π ο λ λ έ ς Α π ολα ύσεις ά π ό τόν π λ ο ύ σ ιο π α τρ ίκ ιο. Κ α ί δ π ω ς ο ί π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ι ά ρ ρ ω σ το ι τής σ ειρ ά ς του, β α σ α ν ιζ ό τ α ν κ ι έ κ εΐν ο ς μ ό νο ς, έγκ α - τ α λ ελ ε ιμ μ έ ν ο ς ά π ό γ ν ω σ τ ο ύ ς κ α ί ά π ό φ ίλο υς, π ο ύ β ρ ή κ α ν ά λ λ ο υ ς γ λ εν τ ο - κ ό π ο υ ς γιά νά χ α ίρ ω ν τ α ι τήν τέτοια ζω ή. " Ο λοι ο ί π ρ ώ η ν γνω σ το ί, κ α ί δ λ ο ι ο ί π ρ ώ η ν φ ίλοι, β ρ ή κ α ν χ ω ρ ίς έξα ίρ εσ η π ώ ς ή σ α ν δ λ ο ι τους Απησ χ ο λ η μ ένο ι, κ α ί δ έν μ π ο ρ ο ύ σ α ν νά τάν έπ ισ κ εφ θ ο ΰ ν κ α ί νά τάν π α ρα μυ- θήσουν. 'Ε κ ε ί λ ο ιπ ό ν σ τή μ ο ν α ξ ιά κ α ί σ τή ν κ α κ ο τυχία, μ ή ν έ χ ο ν τ α ς τ ί ά λ λ ο νά κάνη, ζ ή τη σ ε νά το ύ δ ώ σ ο υ ν έκ εϊν ο τ ό μ ικ ρ ό κ α ί φ θ α ρ μ ένο β ιβ λ ίο το ύ φ τ ω χ ο ύ π ο ύ ε ίχ ε δ η μ εύ σ ει κ ά ποτε. 7/ταν μ ιά εύκα ιρία νά δια πίστευση τή ν ά ξια του, τή ν υ λ ικ ή του Α ξία "Οσα διά βασ ε, σ τή ν ά ρχή τού φάνη κ α ν Ανάξια, ύσ τερ α τού φ ά νη καν π ερίερ γα, λ ίγ ο π ιό ύσ τερ α π α ρ ά ξενα κ α ί τ έ λ ο ς τού φά νη καν ένδια φ έροντα. Σ υ ν έ χ ισ ε τ ό δ ιά β α σ μ α μ έ χ ρ ι τή β α - θ ειά νύχτα, κ ι Α π ο κ ο ιμ ή θ η κ ε μ έ τίς ζ ω η ρ ό τ ερ ες έντυ π ώ σ εις, Α λλά κ α ί μ έ μ ιά π λή ρ η σ ύ γχ υ σ η σ τ ό μ υ α λ ό του. Έ κ ε ίν η τή νύχτα είδ ε ένα παράξ ε ν ο όνειρο. Β ρ έθ η κ ε μ π ρ ο σ τ ά σ τ ό δ ικ α σ τή ρ ιο το ύ Θ εού. Ο ί φ τ ω χ ο ί κ α ί ο ί Α δ ικ η μ ένο ι κ α ί π ο λ λ ο ί μ α ύ ρ ο ι δούλοι, έγκ α λ ο ϋ σ α ν μ π ρ ο σ τ ά σ τ ό ν Δ ίκ α ιο Κ ρ ιτ ή τούς π λ ο ύ σ ιο υ ς ά ρ χ ο ντές τους, π ο ύ σ τή ν κ ά τω ζ ω ή τούς είχ α ν Αδικ ή σ ει. Κ α ί ό μ ε γ ά λ ο ς Κ ρ ιτ ή ς έδ ινε τό δ ίκ η ο σ το ύ ς ά σ η μ ους κ α ί τούς ταπ εινο ύς. Κ α ί κ ά π ο τ ε ήρθε κ α ί ή σ ειρ ά του. Ό Κ ρ ιτ ή ς έρ ώ τη σ ε π ο ιές π ρ ά ξ ε ις ε ίχ ε κ ά νει σ τ ό β ίο του. Π έ τ ρ ο ς δ έν θ υμ ό τα ν κ α μ μ ιά κ α λ ή π ράξη. Κ α ί τ ό τε ξ επ ετ ά χ τ η κ ε ά π ό τό Α κροατήριο ένα ς φ τ ω χ ό ς κ α ί έβ ε- β α ίω σ ε π ώ ς ό π α τ ρ ίκ ιο ς κ ά π ο τ ε τού είχ ε χ α ρ ίσ ε ι ένα κ α ρ β έλ ι ψ ω μ ί. 'Η τα ν έκ εϊνο τ ό κ α ρ β έλ ι π ο ύ το ύ είχε π ετά ξει κ ά π ο τ ε σ ά ν π ε τ ρ ιά γιά νά φ ύγη κ α ί νά μ ή ν τ ό ν β λέπ η. Ό Π έ τ ρ ο ς έξύπν η σ ε Α πότομ α λ ο υ σ μ έ ν ο ς σ τ ό ν ιδ ρ ώ τ α Τ ό κ εφ ά λ ι του π ή γα ινε νά σ π ά σ η. Κ α ί ή κ α ρ δ ιά του χ τ υ π ο ύ σ ε μ έ δύναμη, σ ά ν νά θ ελε νά σ κ ίσ η τό σ τ ή θ ο ς του. Γ ιά π ρ ώ τη φ ο ρ ά σ κ έφ θ η κ ε τή ν δίκαιη, τήν τ ελικ ή κ ρ ίσ η γιά τ ό ν κ ά θ ε ά νθρω π ο. Κ α ί (δς τά χ α ρ ά μ α τα ε ίχ ε π ά ρει τίς Α ποφ ά σ εις του. Μ Μ Ο Υ Λ Η Σ Ε δ λ α του τά ύ π ά ρ χον- I J, ντα κ α ί τά μ ο ίρ α σ ε σ ' ό λ ο υ ς το ύς φ τω χ ο ύς, δ σ ο υ ς ε ίχ ε Αδικ ή σ ει τά π ρ ο η γο ύ μ ενα χ ρ ό ν ια Ζ η τούσ ε μ ' δ λ η τή δ ύνα μ η τής ψ υχής του τή ν δ ίκ α ιη Α ληθινή καλω σ ύνη, Ό 307

π α ρα ιτή θ η κ ε ά π ό τή θ έσ η τον δ ιοι- κ η το ΰ τής Α φ ρ ικ ή ς κ α ί ά ρ χ ισ ε νά ζή έρ γα ζ ό μ ενο ς σ το ύ ς ά γρούς, μ ο ιρ ά ζ ο ντα ς τό η μ ερ ο μ ίσ θ ιο μ έ τούς Ανήμ π ο ρ ο υ ς κ α ί το ύς κ α τα τρεγμ ένο υς. Ε κ είν ο υ τοΰ έφ τα νε λ ίγ ο ψ ω μ ί κ α ί λ ίγ ο π ροσφ ά ι. Τ ά υ π ό λ ο ιπ α χ α ιρ ό τ α ν νά τά δ ίνη σ ' δ σ ο υ ς είχ α ν π ερ ισ σ ό τερες Α νάγκες, π ο λ λ ά π α ιδ ιά άρρω σ το υ ς γονείς, δυσ τυχίες. Δ έ ν ή τα ν δ μ ω ς ό ά λ λ ο τ ε πατ ρ ί κ ιο ς μ α θ η μ έ ν ο ς σ έ τ έ τ ο ιε ς σ κ λ η ρ έ ς έργα σ ίες, ο ύτε σ έ τόση σ τ έ ρ η σ η. Κ α ί κ α θ ώ ς έ χ α ν ε τ ίς δ υνά μ εις του κ α ί κουρ α ζότα ν, δύσ κ ο λ α μ π ο ρ ο ύ σ ε νά β ρ ίσ κ η δ ο υ λειά σ το ύ ς ά γρούς. Τ ό τε ά ρ χ ισ ε κ α ί γιά κ είν ο ν ή μ εγα λ ύ τ ερ η σ τέρη σ η. Κ α ί δ τα ν μ ιά μ έρ α ά ντίκ ρ υ σ ε ένα ν π ιό δ υ σ τυχισ μ ένο, κ α τέβ η κ ε σ τ ό πα ζά ρι τ ω ν δ ο ύ λ ω ν κ α ί π ο ύ λ η σ ε τ ό ν ε α υτό του γιά δούλο. Ε δ ω σ ε τά χ ρ ή μ α τ α σ τ ό ν δ υ σ τυχισ μ ένο, κ ι α ύτός Α κολούθησε τ ό ν κ ύ ρ ιό του. Π έρ α σ α ν π ο λ λ ά χ ρ ό ν ια ά π ό τό τε ώ σ π ο υ ν' άμιοχτήση π ά λ ι τήν έλευ - θερία του, κ ι αύτήν ά π ό φ ιλα νθ ρ ω π ία το ΰ Αφέντη του, π ο ύ έκ τίμ η σ ε τόν κ α λ ό χα ρ α κ τή ρ α του. Α ρ κ ε τ ά π ρ ο χ ω ρ η μ έ ν ο ς σ τά χ ρ ό ν ια, ά π η λ λ α γμ έ- νος άπ δ λ ε ς τίς έ π ίγειες έπιθ υμ ίες, ή θ έλ η σ ε νά π ρ ο σ κ υ ν ή σ η τούς τό π ο υς π ο ύ έζη σ ε κ α ί δ ίδ α ξε κ α ί θα υμ α τούργη σ ε κ α ί σ τα υ ρ ώ θ η κ ε κ α ί ά να σ τή θ η ό μ ό ν ο ς Κ ύ ρ ιο ς. Ε κ είν ο ς π ο ύ τοΰ δ- φ ειλ ε τή ν μ ε γ ά λ η ν έπ ισ τρ ο φ ή τής ζ ω ή ς του. Π ή γ ε σ τ ά Ιε ρ ο σ ό λ υ μ α, έ κ λ α ψ ε π ά νω σ τ ό β ρ ά χ ο το ΰ Γ ο λ γ ο θ ά νυχτώ θ η κ ε σ τ ό ν κ ή π ο τής Γ ε- θσημανή, γο ν ά τ ισ ε σ τ ό σ π ή λ α ιο τής Β η θ λεέμ, έξα γνίσ τη κ ε. "Ή ρ εμ ο ς π ιά κ α ί α ύτά ρ κ η ς έγύ ρ ισ ε σ τή ν Κ ω ν σ τ α ν τ ιν ο ύ π ο λ η, σ τ ό π α λη ό π α τ ρ ικ ό του σ π ίτι, δ π ο υ ά γν ω σ τ ο ς κ α ί φ τ ω χ ό ς π α ρ έδ ω σ ε τ ό π νεύμ α σ τά χ έ ρ ια τοΰ Δ ίκ α ιο υ Κ ρ ιτή. Κ ά π ο τ ε ε ίχ ε ξ ε κ ιν ή σ ει γεμ ά τος όνειρ α νά κ ερ δ ίσ η τ ό ν κ ό σ μ ο. Κ α ί τώ ρ α έφ ευγε γεμ ά το ς β εβ α ιό τ η τ ες δτι π ρ α γμ α τικ ά είχ ε κ ερ δ ίσ ει τ ό ν κ ό σ μ ο. Ή Ε κ κ λη σ ία, τιμ ώ ντα ς τ ό σ π ά νιο π α ρά δ ειγμ α ε ν ό ς π λο υ σ ίο υ, π ο ύ μ π ή κ ε π α νά ξιο ς σ τ ή β α σ ιλ ε ία τω ν ούρανώ ν, τ α π εινό ς μ έ ν Α λλά ή ρω α ς το ΰ Χ ρ ισ τ ο ύ κ α ί γεννα ίο ς, ώ ρ ισ ε νά τιμ ά τα ι ή μ νή μ η του σ τ ίς 2 0 Ια νο υ άριου κάθε χρ ο νιά ς. ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ ΣΗΚΩ, γιέ μου, έφεξε. "Οπου νά ναι θέ νάρθει ό δάσκαλος φώναξε άπό τήν κουζίνα στό μονάκριβό της ή Σταυράκαινα χωρίς ν άπαρατήσει τό ζύμωμα. Τό παιδί πετάχτηκε άπάνω σβέλτα καί βιάστηκε νά βγει στήν αυλή γιά νά νιφτεί. Τοΰ άρεσε νά ρίχνει στό πρόσωπό του πολλά νερά άπό τήν πέτρινη βρύση καί στολισμένη μέ κεφάλι λιονταριού, άκόμη κι όταν ό βοριάς φυσομανούσε. "Οσο νά καλοτοιμαστή ό Βαγγέλης, κάποιος χτύπησε δειλά τό σιδερένιο κοράκι τής αύλόπορτας. Δέ χρειάστηκε νά ξαναχτυπήση. "Ετρεξε κι άνοιξε ή νοικοκυρά. Καλή σας μέρα, είπε σκύβοντας ως κάτω ό κύρ Αριστοτέλης. "Ενα λιγνό, κοντακιανό, κακοντυμένο γεροντάκι ήταν ό δάσκαλος, ό κύρ- Αριστοτέλης, μέ μακριά κάτασπρα γένια, μέ ματογυάλια χοντρά στηριγμένα στή ρίζα μιας υπερβολικά μεγάλης μύτης πού «χώριζε σέ δυό» τό δυσανάλογα μέ τό σώμα πλατύ πρόσωπό του καί μέ μικρή καμπούρα. Είχε γεννηθεί στό Φανάρι τής Πόλης άπό φαμελιά άρχοντική. Τόν πατέρα του, πού ήτανε στήν υπηρεσία τής «Υψηλής Πύλης» σάν δραγουμάνος, κι άκριβοπληρωνότανε, τόν έσφαξαν οί Τούρκοι άπό παρεξήγηση. "Ενας καλόκαρδος γνώριμός του καραβοκύρης άπό τό Μόριά μάζεψε τή χήρα καί τόγιό της, τούς πήρε στό πλεούμενο καί τούς πήγε στό παραλιακό χωριό του. "Εζησαν έκεΐ μέσα σέ φτώχεια δραματική κάνοντας όποια δουλειά τύχαινε. Πότε στά σπίτια πήγαινε ή γυναίκα πότε στά χτήματα, καμιά φορά βοήθαγε τούς θαλασσινούς στό διόρθωμα των διχτυών, πότε έρραβε βράκες καί φουστανέλες. Ό γιός της, πού είχε βγάλει τή Μεγάλη Σχολή μέ «άριστα» είχε καταντήσει χαμάλης, γιατί δέν εϋρισκε μαθητές κι ούτε ήταν άξιος νά κερδίζει κάτι άπό τό ψάρεμα. Μόνο πού κάπου - κάπου έπαιρνε ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΗΣ ΕΘΝ. ΕΟΡΤΗΣ μερικά γρόσια άπό κανέναν άμόρφωτο νησιώτη πού ήθελε νά στείλει γράμματα ή νά κάνει άναφορές στίς άρχές. Η κατάστασή του χειροτέρεψε άπό τότε πού ή μητέρα του τ άφησε χρόνους. "Οσο ζοΰσε έκείνη ό κύρ- Αριστοτέλης ήτανε συγυρισμένος, τά ρούχα του μπορεί νά ήτανε μπαλωμένα, μά λάμπανε άπό πάστρα, καθώς καί τό άπόμακρο χαμηλοτάβανο σπιτάκι πού τούς είχε παραχωρήσει ή Δημογεροντία γιά τίς υπηρεσίες πού δέν έπαυε νά προσφέρει σάν γραμματέας. "Επειτα... "Επινε ό δάσκαλος σιγά - σιγά τό κατσικίσιο γάλα πού τού χάνε φέρει κ έτρωγε άπληστα τή ζεστή πίττα, όταν έφτασε ό γιός τού γείτονα καπετάν Κοσμά, ό Νικολός. "Ηταν ένα λεβεντόπαιδο ζωηρό, δυό χρόνια μεγαλύτερο άπό τό Βαγγέλη. Τά μεγάλα μαύρα μάτια του μαρτυρούσαν ψυχή πού δέν τής έλειπε ή δύναμη, μά κ ή πονηριά. Λέγανε πώς ό πατέρας του είχε κάνει στά νιάτα του σημεία καί τέρατα παλεύοντας μέ τούς Μπαρμπερίνους κουρσάρους. Αλλά είχε πιάσει άπό νωρίς τό κρεβάτι έξ αίτιας μιας κακής άγιάτρευτης άρρώστιας. Κι ό Νικολός, πού δέν είχε άκόμα κλείσει τά είκοσι, πάσχιζε νά συντηρήσει τήν οικογένεια δουλεύοντας σ ένα ψαροκάικο. Καθώς έλειπαν τά μέσα, άφοΰ ήτανε ξοδεμένο σέ γιατρούς καί φάρμακα τό κεμέρι τού καπετάνιου κι ό,τι περίσεψε άπό τό ξεπούλημα τού χρεωμένου σκαριού, ό Νικολός, πού άγαποΰσε τά γράμματα, μά δέν είχε τά μέσα νά μορφωθεί, πήγαινε στό σπίτι τής Σταυράκαινας κι άκουγε μαθήματα άπό τόν κύρ- Αριστοτέλη. "Οχι συχνά, μονάχα άμα τύχαινε, καθώς κείνη τήν ήμέρα, νά εμποδίζει ό καιρός τό ψάρεμα. Σήμερα, παιδιά μου, είπε ό κύρ- Αριστοτέλης όταν άδειασε τήν κούπα του κ έφαγε όλη τήν πίττα πού χε μπροστά του, δέν έχει γραμματική, μήτε φυσική, 308

μήτε γεωγραφία, θά σάς μιλήσω γιά έναν άπό τούς πιό άντρειωμένους άρματωλούς καί κλέφτες, τό Νικοτσάρα. Καί τούτο γιατί χτές, ανταμώθηκα μέ κάποιο φίλο μου γεμιτζή φερμένον άπό τή Σκιάθο, κ' εκείνος μοΰ 'δώσε ένα χαρτί όπου 'ναι γραμμένο ένα τραγούδι. Τό τραγούδι αύτό τό 'φτιασε ό λαός γιά νά τιμήσει τόν ήρωα. Χρειάστηκε νά περιμένουν οί δυό φίλοι κάμποση ώρα όσο νά βγάλη ό δάσκαλος μέ τά τρεμουλιαστά χέρια του τό χαρτί άπό τήν τσέπη του, νά τό ισιώσει καί νά τό φέρει κοντά στά μισόκλειστα μάτια του. Έπειτα είπε: Δώστε προσοχή, θά σας διαβάσω μερικούς στίχους, κι άρχισε: Ό Νικοτσάρας πολεμάει μέ τρία βιλαέτια στή Ζίχνα καί στό Χάντακα, στό έρημο τό Πράβι. Τρεις μέρες κάνει πόλεμο, τρεις μέρες καί τρεις νύχτες. Χιόν' έτρωγαν, χιόν έπιναν καί τή φωτιά βαστοΰσαν. Τά παλικάρια φώναξε στίς τέσσερες ό Νίκος: «Ακούστε παλικάρια μου, λίγα κι άντρειωμένα σίδερο βάλτε στήν καρδιά καί χάλκωμα στά στήθιααύριο πόλεμο κακό έχουμε μέ τούς Τούρκους, αύριο θά πατήσουμε, νά πάρουμε τό Πράβι!» Τό δρόμο πήραν σύνταχα κ' έφτασαν στό γεφύρι. ) Ό Νίκος μέ τό δαμασκί τόν άλυσό του κόφτει. Φεύγουν οί Τούρκοι σάν τραγιά, πίσω τό Πράβι αφήνουν. Καθώς μοΰ είπε ό φίλος μου έχουνε κι άλλα τέτοια γραφτεί γιά τό σπουδαίο άγωνιστή, συνέχισε. Ό Νικοτσάρας λοιπόν, πού τό σωστό όνομά του ήτανε Νίκος Τσάρας, είχε παππού καί πατέρα άρματολούς. Έγινε κλέφτης άπό μικρός, κι όταν ό πατέρας του σκοτώθηκε σ έναν καυγά μέ τούς Τούρκους πήρε τό άρματολίκι τού Βλαχολίβαδου. Δέν πέρασε πολύς καιρός άπό τότε, κι' οί Σέρβοι, πού είχαν έπαναστατήσει, ζήτησαν άπό τούς "Ελληνες πατριώτες νά τούς βοηθήσουν. "Αφησε τό άρματολίκι ό Νίκος Τσάρας, σύναξε παλικάρια, καί βγήκε στό κλαρί μ' άλλους άρματολούς τού Όλύμπου. "Ητανε λίγα χρόνια πρίν άπό τώρα, στά 1807, ό Νικοτσάρας μόλις είχε περάσει τά τριάντα του χρόνια, κι όμως όλοι οί καπεταναίοι άπό τ' "Αγραφα, τό Βάλτο, τό Λιδωρίκι, τή Λιάκουρα καί τά Χασιά τόν έκαναν άρχηγό. Επικεφαλής των παλικαριών, πού δέν ξεπέρναγαν τή μισή χιλιάδα, πέρασε άπό τόν "Ολυμπο στή Μακεδονία, καί προχώρησε άνεμπόδιστα ίσαμ ένα βουνό πού τό λένε Ρίλο. 'Εκεί βρέθηκε μπροστά σέ μιά μεγάλη εχθρική δύναμη πού έφτανε τά δέκα χιλιάδες ντουφέκια. Αναγκάστηκε νά υποχωρήσει. Πέρασε τόν ποταμό Στρυμόνα, πού τόν λένε Στρούμο καί Καρά Σού, πολεμώντας σκληρά καί κερδίζοντας νίκες άπίστευτες, κι' έφτασε στό Δεμίρ Ίσάρ. "Ομως εκεί βρέθηκε μπροστά σ' έναν τεράστιο τουρκικό στρατό. Έφυγε, πήγε στό Τσέρνοβο, προχώρησε ώς τήν κλεισούρα τής Ζίχνας. Εκεί τούς ρίχτηκαν δεκαπέντε χιλιάδες άλλόπιστοι, πού παραμονεύανε. Κι ώστόσο μπόρεσε νά ξεφύγει καί νά πάει κάτω στήν παραλία, στό μέρος πού χύνονται τά νερά τού ποταμού. Περίμενε νά 'βρει έκεί τό Ρώσο ναύαρχο Σινιάβιν, πού υποστήριζε τούς Σέρβους καί νά μπει μέ τούς άλλους σέ πλεούμενα. "Ητανε συμφωνημένο. Μά ή αφεντιά του ψεύτισε. Πολεμώντας ασταμάτητα μέ τούς Τούρκους πού τόν είχανε πάρει κατά πόδι έφτασε ίσαμε τή μεγάλη γέφυρα τού ποταμού. Τρία μερόνυχτα άγωνίστηκαν σά λιοντάρια οί λίγοι δικοί μας μέ τ' άμέτρητα τούρκικα φουσάτα. Είχαν άπομείνει διακόσιοι πενήντα, είχανε στενά πολιορκηθεΐ. Κι όμως δέν έλεγαν νά παραδοθοΰν καί νά γλυτώσουν άφοΰ είχανε πιά σώσει τά μπαρουτόβολα, κάνουν γιουρούσι μέ τίς σπάθες, πέρασαν μέσα άπό τόν τουρκικό στρατό, πού μέ κάτι ενισχύσεις είχε φτάσει τίς δεκαπέντε χιλιάδες, έσπασαν τίς σιδερένιες πόρτες τού γεφυριοΰ καί προχωρήσανε. "Αλλοι Τούρκοι, πού είχαν παραταχτεί άπέναντι, τούς ρίχνανε. Τέλος ώς εκατόν πενήντα, πού άπόμειναν ζωντανοί, μπορέσανε νά φτάσουν στό "Αγιον "Ορος. Απ αύτούς πενήντα μόνο κινήσανε καί πήγανε στόν "Ολυμπο. ΟΙ άλλοι πέθαναν άπό τίς λαβωματιές καί τίς κακοπάθειες. Κι ό Νικοτσάρας τί άπόγινε; ρώτησε ό Βαγγέλης πού 'χε πολύ συγκινηθεϊ άπό τήν άφήγηση. Μή βιάζεσαι. Θά τ ακούσεις όλα μέ τή σειρά, άποκρίθηκε ό δάσκαλος. Έβαλε λίγα τρίμματα καπνού στό τσιμπούκι του, άναψε μέ τό τσακμάκι, τράβηξε δυό-τρεϊς ρουφηξιές καί συνέχισε: Δέν έλεγε νά τό βάλει κάτου ό γιός τού Τσάρα. Μή μπορώντας όμως νά πολεμήσει τούς Τούρκους στή στεριά, άποφάσισε νά τό κάνει άπό τή θάλασσα. Αφού έμεινε λίγες μέρες στή Σκιάθο, όπου μετά τήν άτυχη έκστρατεία είχε πάει κοντά σέ δικούς του θαλασσινούς, κάλεσε σύναξη τών φίλων του καπεταναίων. Πήγαν όλοι πρόθυμοι, τά μιλήσανε καί πήρανε τήν άπόφαση νά φτιάσουνε στόλο! Λίγον καιρό ύστερότερα ήταν έτοιμα έ- βδομήντα μικρά καράβια, σακκολέβες καί φούστες. Μ αύτά, πού 'χάνε ναύαρχο τό γαμπρό τού περίφημου Μπουκουβάλα Γιάννη Σταθά καί υποναύαρχο τό Νικοτσάρα, άρχίσανε ν* αλωνίζουν τή γύρω άπό τή Θεσσαλονίκη καί τήν Εύβοια θάλασσα. ' Εφτά άρματολοί τά κυβερνούσαν, άπό δέκα ό καθένας. Άνάμεσά τους ήτανε κι ό Κολοκοτρώνης. Φόβος καί τρόμος τών Μεμέτηδων έγινε αύτός ό στόλος τών μικρών σκαριών, πού καί μέ θεόρατα πολεμικά τά βάλε, πού καί φρεγάτα βούλιαξε, πού κυνηγώντας τήν αρμάδα έφτασε ίσαμε τά Δαρδανέλλια! Φάγανε πολύ Τουρκιά τά καρυδότσουφλα. Σ' αύτά υψώθηκε γιά πρώτη φορά ή γαλανόλευκη σημαία, καθώς τό λέει κ έν' άλλο δημοτικό τραγούδι, * Σώπασε ό κύρ- Αριστοτέλης, έβαλε φωτιά στό σβησμένο τσιμπούκι του, πήρε δυό βαθειές ανάσες καί συνέχισε σ' άλλον τόνο. Ό γενναίος άρματολός κι άτρόμαχτος θαλασσομάχος Νικοτσάρας ήτανε γραφτό νά χαθεί προτού νά κλείσει τά τριανταέξι χρόνια του. Τόν πλήγωσε βαριά ένας 'Αρβανίτης όταν είχε βγει στή στεριά γιά νά υποστηρίξει κάτι μαρνέρους πού είχανε πάει νά πάρουν νερό, άπάνου πού έμπαινε στή βάρκα γιά νά γυρίσει στό καράβι του. Πέθανε λίγες ώρες αργότερα καί θάφτηκε στή Σκύρο... Δέν είπε άλλο λόγο ό δάσκαλος. Έμεινε στό σκαμνί του άσάλευτος μέ τό κεφάλι σκυμμένο. Τά παιδιά στεκόντανε συλλογισμένα ώρα πολλή. Είχανε θαμπωθεί άπό τό άκουσμα τών άπίστευτων ' Ελληνικών θριάμβων, είχανε μαγευτεί άπό τούς στίχους 309

πού μπόρεσαν νά ταιριάζουν άνθρωποι τού λαού, δμως είχανε καί πικραθεί άπό τόν πρόωρο χαμό τού Νικοτσάρα. Σέ λίγο σηκώθηκε άπότομα ό κύρ - Αριστοτέλης. Είπε: Νά μέ συμπαθάτε πού δέ σάς έκανα σήμερα μάθημα, όπως τίς άλλες φορές... Καί γίνεται καλύτερο άπ αυτό; τόν έκοψ ό Βαγγέλης. Ή ταν ένα φώς μέσα στό σκοτάδι τής σκλαβιάς, μιά παρηγοριά καί μιά ελπίδα. 'Από κείνη τήν ήμέρα οί δυό φίλοι πλάθαν όνειρα γιά τή μελλοντική τους δράση. Νά μοιάσουνε κι αύτοί τού Νικοτσάρα, τού Σταθά, των άλλων γενναίων. Ν άγωνιστοΰνε γιά τή Λευτεριά, πού πίστευαν ότι δέ θ άργήσει. Καί δέν άργησε πολύ νά φανεί. Πέντε χρόνια άργότερα ξέσπασε ό Μεγάλος Σηκωμός. Ό Νικόλας άκολούθησε ένα συγγενή του άπό τή Χαλκίδα πού κίνησε νά πάει νά πολεμήσει στό Μόριά. Αύτός είχε γνωριμιά μέ τόν άρχοντα τής Βοστίτσας Άντρα Λέντο, πού άντάμα μέ τό δεσπότη Γερμανό μπήκε στίς 25 Μαρτίου στήν Πάτρα κρατώντας μιά κόκκινη σημαία, φτιαγμένη βιαστικά όπως-δπως. Λέγανε πώς οί Τούρκοι πού είχανε τρέξει κατατρομαγμένοι άπό τό ξεσήκωμα τών Ραγιάδων στό φρούριο, βλέποντας έκείνο τό φλάμπουρο ξεγελαστήκανε, νομίσανε πώς πήγαιναν οί δικοί τους Λαλαίοι γιά νά τούς βοηθήσουν, καί τό χαιρέτησαν πανηγυρικά μ' άπανωτές κανονιές. Ό Βαγγέλης προτίμησε νά γίνει γεμιτζής, καί γιατί λάτρευε τή θάλασσα καί γιατί τόν φλόγιζε ή επιθυμία νά μοιάσει μ έκείνους τούς πρώτους άγωνιστές. Περάσανε λίγα χρόνια. Ό γιός τής Σταυράκαινας είχε μεστώσει πιά, είχε γίνει ναύκληρος "Εξυπνος, άφοβος, πειθαρχικός καί πρόθυμος νά κάνει δ,τι καί νά τόν πρόσταζαν, κέρδιζε πάντα τήν άγάπη τών άξιωματικών καί τών πληρωμάτων τού καραβιού όπου υπηρετούσε. "Οταν σέ μιά ναυμαχία πληγώθηκε άπό ένα κομμάτι έχθρικής μπάλας, όλοι τόν περιποιήθηκαν σάν αδερφό τους. Κι ό ίδιος ό καπετάνιος ρίχτηκε στή θάλασσα καί τόν έσωσε άπό πνίξιμο κάποιαν άλλη φορά. Ήτανε μεγάλη φουρτούνα, ό Βασίλης άνεβασμένος στό άλμπουρο κοίταζε μήπως φαίνεται κανένα τουρκικό πολεμικό, όταν ένα πελώριο κύμα έκανε νά γείρει τό καράβι δεξιά καί ν άνοίξει τό καλάθι όπου καθότανε. "Επεσε μές στό μανιασμένο νερό τό παλικάρι. Τότε ό πλοίαρχος, πού στεκότανε κάτου άπό τό κατάρτι κοιτάζοντας ψηλά καί καρτερώντας νά μάθει τί γινότανε πέρα, μόλις είδε τό κακό ρίχτηκε όπως ήτανε ντυμένες στή θάλασσα. Πάλεψε ώρα πολλή μέ τ όργισμένο στοιχιό, κατάφερε δμως τελικά νά σώσει τόν άγαπημένο του ναύκληρο. Καλά νέα φτάνανε άπό τό Μόριά, όπου βρισκότανε κι ό παλιός φίλος τού Βασίλη Σταυράκη, ό ώραΐος καί δυνατός Νικόλας. 310 Είχε πολεμήσει στό πλευρό τού Λόντου τρία - τέσσερα χρόνια καί τό χε δείξει γιά καλά, καθώς έλεγαν. Ξαφνικά ένας ναύτης πού χε πάει στήν Κόρινθο νά δώσει στό Γέρο τού Μόριά μιά γραφή τού άρχιναυάρχου, έφερε μιάν είδηση τρομερή: ό άρχηγός τών Τουρκαραπάδων Ιμπραήμ πασάς, γιά νά πάρει μέ τό μέρος του τούς Ραγιάδες τού Μόριά πού πολύ ύποφέρανε άπό τούς Τούρκους, άλλά κι άπό μερικά δικά μας ρεμάλια, δήλωσε, πώς όποιος προσκυνήσει καί υπογράψει τό σχετικό χαρτί θά προστατεύεται, θά μπορεί νά καλλιεργεί τό χωράφι ή τό άμπέλι του, κι άν τό θέλει νά πουλάει στή διοίκηση τόν καρπό καί νά καλοπληρώνεται ή νά τόν κρατάει. "Οποιος τυχόν πείραζε τόν προσκυνημένον "Ελληνα, έλεγε ή προκήρυξη, όποιος τόν δυσκόλευε στό είρηνικό του έργο ή έβαζε χέρι στήν περιουσία του, θά σκοτωνόταν άμέσως, άς ήτανε καί Τούρκος άξιωματοΰχος. Γιά νά πετύχει τό σκοπό του ό κοκκινοτρίχης άρχιστράτηγος είχε καταφέρει νά πάρει μέ τό μέρος του έναν "Ελληνα όπλαρχηγό πού χε γενναία πολεμήσει στήν Πελοπόννησο, τό Δημήτρη Νενέκο άπό τίς Ζουμπάτες τής Θεσσαλονίκης. Τόν έκανε μπέη, τού δώσε χρυσάφι, τού τάξε άνώτερα άξιώματα, κι αύτός ό άπαίσιος μουρτάτης ρίχτηκε μέ μανία στή δουλειά. Μάζευε άράδα προσκυνοχάρτια άπό τούς έξαθλιωμένους χωριάτες, πού μήτε τιμή δέν όρίζανε μήτε βιός. Ή Επανάσταση κινδύνευε νά σβηστεϊ. Ό Πετιμεζάς είδοποίησε μέ ταχυδρόμο τόν Κολοκοτρώνη, κ έκεϊνος, όργισμένος όσο ποτέ, έγινε γιά πρώτη του φορά σκληρός κ έβγαλε διαταγή νά βάζουνε φωτιά στά χτήματα τών προσκυνημένων, νά κόβουνε μέ τσεκούρι τά δέντρα τους, καί νά σκοτωθεί ό Νενέκος άπ όποιον πολεμιστή τόν πετύχει, γιά τήν σωτηρία τής Πατρίδας. Ό Βαγγέλης ό Σταυράκης άκουσε μέ μεγάλη άγανάκτηση τά θλιβερά μαντάτα. Κ έγινε πολύ μεγαλύτερη ή άγανάκτησή του όταν έμαθε πώς ό παιδικός του φίλος, ό Νικόλας, ήταν άπό τούς πρώτους πού πήγανε μέ τό μέρος τού Νενέκου, καί μάλιστα είχε γίνει δεξί του χέρι! Έγινε θηρίο. Θά θελε νά τόν είχε, μπροστά του γιά νά τόν ξεσκίσει μέ τά χέρια του. Τέτοια άτιμία δέν τήν περίμενε άπό κανέναν "Ελληνα, καί μάλιστα άπό κείνον πού έκανε τόν πιό φλογερό πατριώτη πρίν ξεσπάσει ή Επανάσταση. "Ολη τήν νύχτα δέν έκλεισε μάτι. Ξυπνητός έβλεπε όνειρα εφιαλτικά. Πότε σάν διάβολος παρουσιαζότανε μπροστά του ό Νικολός, πότε σάν Ιούδας Ίσκαριώτης, καί πότε σάν ' Εφιάλτης πού τή μορφή του τήν είχε ίδεί σ ένα παλιό βιβλίο τού κύρ - Αριστοτέλη Ιστορημένη άπό κάποιο σπουδαίο ζωγράφο. Ή ταν άνάστατος, άπαρηγόρητος ήμέρες πολλές. Τριγυρνοΰσε στό καράβι σά χαμένος μέ κατεβασμένο τό κεφάλι, καί μέ δυσκολία τόν έκαναν οί άλλοι γεμιτζήδες νά βάλει κάτι στό στόμα του. Η μελαγχολία τού Βαγγέλη είχε άνησυχήσει τόν καπετάνιο, πού τόν άγαπούσε καί τόν έχτιμούσε πιότερο άπ όλους τούς άλλους μαρνέρους του. Γιά νά τόν γιατρέψει τόν προβίβασε καί φρόντισε νά τού άναθέσει καθήκοντα βαριά μέ τήν ελπίδα πώς αυτά θά τόν έφερναν στά συγκαλά του. Τού κάκου! "Εκανε σωστά τή δουλειά του ό Βαγγέλης, όταν όμως ξεμπέρδευε έπεφτε ξανά στήν πρωτινή κατάσταση. "Ενα μήνα άργότερα είχανε πάει σ ένα λιμάνι τού Αργολικοΰ γιά νά διορθώσουνε κάτι ζημιές πού χε πάθει τό καράβι σέ κάποια σύγκρουση μέ τούρκικο πολεμικό, κ έμειναν τρεις τέσσερις μέρες όσο νά τελειώσει ή δουλειά. Εκεί πού περπατούσε μοναχός καί θλιμμένος ό νέος θαλασσινός λίγο πιό πέρα άπό τά μαγαζιά, παρουσιάστηκε μπροστά του ό ίδιος γεμιτζής πού 'χε κάνει λόγο γιά τήν προδοσιά τού Νενέκου. Μέ θυμάσαι; "Οχι, δέν τόν θυμότανε. Νά μέ συμπαθάς, δικαιολογήθηκε, δέν είμαι τόσο καλά... Δέν είμαι κείνος πού σάς μίλησε τίς άλλες γιά τούς προσκυνημένους; Ά, ναί, έκανε μηχανικά ό Βαγγέλης. Λοιπόν, άκου τή συνέχεια. Τόν προδότη τό Νενέκο τόν σκοτώσανε. Έτσι καθάρισε ό τόπος καί σταμάτησε τό κακό. "Ολοι οί προσκυνημένοι γυρίσανε στόν ίσιο δρόμο καί πήρανε τά καρυοφύλια στά χέρια. Ο νικητής τών Δερβενακιών Κολοκοτρώνης έσωσε πάλι τήν πατρίδα μέ τή σοφία του καί μέ τό ψυχικό του κουράγιο. Ναί, τά μαθα αύτά, κάποιος έφερε τά νέα στό ναύραχο, κ έλόγου του τά είπε στόν καπετάνιο μας, άποκρίθηκε δίχως ένθουσιασμό ό πικραμένος πατριώτης. "Επειτα ρώτησε, χωρίς νά έλπίζει πώς θά πάρει άπάντηση: Μήπως έμαθες τίποτα γιά κείνο τόν άτιμο σύντροφο τού πιό άτιμου Νενέκου, τό Νικολό; Ά, ναί πάει καλιά του κι αύτός. Δέν έμαθα όμως ποιος τόν σκότωσε. Είναι σίγουρο; "Οπως σέ βλέπω καί μέ βλέπεις. Μοΰ είπανε πολλοί, ένας πολέμαρχος μάλιστα τόν είδε μέ τά μάτια του ξαπλωμένο σέ μιά ρεματιά μέ κομμένο τό λαιμό καί χυμένα τά μάτια του. Τόν ήξερε, τόν γνώρισε άπό μιά σπαθιά πού χε στό κούτελο... Ξαστέρωσε μέ μιάς ό νούς τού Βαγγέλη Σταυράκη, τό βλέμμα του πήρε τήν πρώτη του λάμψη. "Εκανε τό σταυρό του μέ τό κεφάλι στόν ουρανό κ είπε φωναχτά: Δόξα Σοι ό Θεός! Άλλά σέ λίγο μουρμούρισε μετανοιωμένος: Συχώρεσέ με, Χριστέ μου, πού είπες ότι πρέπει ν άγαπάμε τούς έχθρούς μας. Συχώρεσε κ έκεϊνον γιά ότι τόν έβαλε ό πειρασμός νά κάνει στή δόλια μας πατρίδα! ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ

Η ΙΟΝΙΟΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑ Συνέχεια έκ τής σελίδος 205 τή ς β α σ ιλευούσης. Ή ύ π α γω γή τω ν Ί ο ν ίω ν νή σ ω ν ύ π ό την Δ / ν σ ι ν τής Γ α λ η ν ό τ α τ η ς Δ η μ ο κ ρ α τ ία ς τ ο ν 'Α γ ί ου Μ ά ρ κ ο υ τής Β ενετία ς μ ε τάς ΐδ ια ζούσ α ς σ χ έσ εις κ τ ή σ εω ν κ α ί Μ η - τ ρ ο π ό λεω ς, έπ έτρεπ εν είς το ύς "Ελλ η να ς κ α το ίκ ο υ ς νά δ ια τη ρ ή σ ω σ ιν τό έθ ν ικ ό ν κ α ί θ ρ η σ κ ευ τικ ό ν τω ν φ ρόνη μ α ά ν α λ λ ο ίω τ ο ν κ α θ ό λ ο υ ς τούς α ιώ νας τής β ενετ ικ ή ς κ υρ ια ρχία ς. Ι δ ια ιτέρ ω ς π ρ έπ ει νά το νισ θ ή ό τ ι ή Β εν ετικ ή Δ ιο ίκ η σ ις π ρ ό ς τ ό Ίδιον αύτής σ υμφέρον, ώ ς Δ η μ ο κ ρ α τ ία Ε μ π ό ρ ω ν, ένδ ιεφ έρ ετο β ρ α χ υ π ρ ο θ έ σμους μ ό ν ο ν διά τή ν ε ίσ π ρ α ξιν τω ν φ ό ρ ω ν κ α ί τήν έμ π έδ ο σ ιν τής τά- ξ εω ς κ α ί Α σφ αλείας είς τά ς νήσους. Π ρ ό ς τον σ κ ο π ό ν α ύτόν ή σ κ η σ εν ά νεξ ίθ ρ η σ κ ο ν (9 ) π ο λ ιτ ικ ή ν κ α ί δέν κατα π ίεσ ε τό έθ ν ικ ό ν κ α ί θρη σ κευτ ικ ό ν φ ρόνη μ α τ ω ν κ α το ίκ ω ν. Κ α τ α ύτόν τόν τρ ό π ο ν ό 'Ε λ λ η ν ικ ό ς Ο ρ θ ό δ ο ξ ο ς Κ λ ή ρ ο ς, ήδυνήθη νά ποδη- γετή σ η τόν 'Ε π τα νη σ ια κ ό ν λ α ό ν κ α ί νά δ ια φ υλά ξη ά μ ό λυ ντο ν τήν έθ νικ ο - θ ρ η σ κ ευ τικ ή ν του ύ π ό σ τα σ ιν. Ώ ς πα ρα κ α τα θ ήκη τής Β υζα ντινή ς κ λη ρ ο ν ο μ ιά ς κ α ί ώ ς ά π ό ρ θ η το ν (1 0 ) Κ ά - σ τ ρ ο ν το ΰ Β υζα ντινο ύ 'Ε λλη νισ μ ο ύ, ένα ντι τω ν Μ ω α μ εθ α νώ ν, ή 'Ε π τά νη σ ο ς έδ έχ θ η είς τ ό έδαφ ος της ά π ό τους π ρ ώ το υ ς ήδη χ ρ ό ν ο υ ς τής ά λώ - σ εω ς σ η μ α ινο ύσ α ς Β υ ζ α ντινό ς ο ικ ο γένεια ς κ α ί π ρ ο σ ω π ικ ό τ η τ α ς τώ ν γρ α μ μ ά τω ν κ α ί τής Ε π ισ τή μ η ς, ο'ί- τινες δ ιεφ ύ λα ξο ν τήν Μ εγά λ η ν π νευμ α τ ικ ή ν π α ρ ά δ ο σ ιν το ύ Β υζα ντινού 'Ε λλη νισ μ ο ύ. Δ ι ό λ ο υ ς α ύτούς τούς λ ό γ ο υ ς κ α ί δ ι ά λ λ ο υ ς γενικ ω τέρ ο υ ς, ή κ ο ιν ω ν ικ ή δ ο μ ή τής 'Ε π τα νη σ ια κ ή ς κ ο ινω νία ς π α ρ ο υ σ ιά ζει ιδ ιο μ ο ρ φ ία ς σ υ νισ τα μ ένα ς είς τή ν Β υζα ντινή ν πα- ρ ά δ ο σ ιν Κ αί είς τήν έπ ίδ ρ α σ ιν τώ ν γειτ ο ν ικ ώ ν Ιτ α λ ικ ώ ν κ ρα τιδ ίω ν. Ό Α ντίκ τυπ ος το ΰ Ιτ α λ ικ ο ύ Δ ια φ ω τ ι σ μ ο ύ μ έ τήν π α λίρ ρ ο ιά ν του σ α ρ ώ νει κ υρ ιο λεκ τικ ο ύς τά 'Ε π τ ά ν η σ α Ν έο ι έ ξ ό λ ω ν τώ ν Ί ο ν ίω ν νή σ ω ν μ ετα β α ί- νο υ σ ι είς τήν Ιτ α λ ία ν δ ι ' ά νω τέ- ρ α ς σ π ουδάς, έπ ισ τ ρ έφ ο ν τ ες δ έ είς τήν π α τρίδ α τω ν, γίνο ντα ι κ ο ιν ω ν ο ί το ΰ ά να γεννη τικ ο ΰ π νεύμ α το ς τής 'Ιτα λία ς κ α ί φ ο ρείς νέω ν π ρ ο ο δ ευ τικ ώ ν Ιδεών. Δ ιά σ η μ ο ι Ι τ α λ ο ί ά νω τέρα ς μ ο ρ φ ώ σ ε ω ς κ α ί π α ιδ εία ς ώ ς δ ιο ικ η τ ικ ο ί υ π ά λ λ η λ ο ι τής Β ενετικ ή ς Δ η μ ο κ ρ α τία ς, έγκ α θ ίσ τα ντα ι ώ ριστικούς είς τά 'Ε π τ ά ν η σ α α ύν τή π α ρόδω το ΰ χ ρ ό ν ο υ έξελ λ η ν ίζ ο ν τ α ι κ α ί ένισ χ ύ ετα ι ο ϋτω τ ό π νευ μ α τικ ό ν υπ ό β α θ ρ ο ν τής 'Ε π τα νη σ ια κ ή ς κ ο ινω νίας. 'Υ π ό τοια ύτα ς σ υ νθ ή κ α ς είνα ι εύνόη το ν δ ια τ ί ή 'Ε π τά νη σ ο ς ά π ό τάς ά ρχά ς το ΰ 16ου α ίώ νος Α ρχίζει νά π α ρ ο υ σ ιά ζη σ η μ εία τινά π νευμ α τικ ή ς ά νθ ίσ εω ς κ α ί νά ά να δ εικ νύη δια σήμ ο υ ς δ ιδ α σ κ ά λο υ ς. Ή δη, ά π ό τοΰ τέλο υ ς τής 15ης κ α ί τ ώ ν Α ρχώ ν τής 16ης έκ α το ντα ετη ρ ίδ ο ς π α ρουσιά ζ ο ντα ι μ ο ρ φ α ί φ ω τ ισ μ ένω ν (II) διδασ κ ά λ ω ν, ώ ς ο ί Δ εκ ά δ υ ο ς, Π ο λ υ λ ό ς, Ά κ τ ια κ ό ς, Δ ιπ λ ο β α τ ά τ ζ η ς, Τ ρ ιβ ώ - λης, Λ εο ν ά ρ δ ο ς κ α ί Α λ έξ α ν δ ρ ο ς Φ ό ρ τιο ι, Ν ικ ό λ α ο ς Σ ο φ ια ν ό ς ό σ υ ντά ξ α ς τήν π ρ ώ τη ν γρ α μ μ α τικ ή ν τής Δ η μ ο τ ικ ή ς γ λ ώ σ σ η ς Κ α ρ τά - νος, Ν ίκ α ν δ ρ ο ς Ν ο ύ κ ιο ς, Ά ν δ ρ έ α ς Μ ά ρ μ ο ρ α ς κ α ί μ ιά σ ειρ ά ά λ λ ω ν π νευμ α τ ικ ώ ν Α νθ ρώ π ω ν μ έ χ ρ ι τής έμφανίσ εω ς τών Ε ύ γενίο υ Β ο υ λγά ρ εω ς, Ν ικ η φ ό ρ ο υ Θ εο τ ό κ η κ α ί τώ ν ά κολο υ θ η σ ά ν τ ω ν α ύτούς Σ ο λ ω μ ο ύ, Κ ά λ - β ο υ κ α ί λ ο ιπ ώ ν λ ο γ ίω ν τής 'Ε π τα νη σ ια κ ή ς Σ χ ο λ ή ς. Τ οια ύτη ή το ή π νευ μ α τικ ή κ α τά σ τα σ ις έν Έ π τα νή - σ ω μ έ χ ρ ι τής Γ α λ λ ικ ή ς Έ π α να σ τά - σ εω ς. Ό Α ντίκ τυπ ο ς έκ τής Γ α λ λ ι κ ή ς Έ π α να σ τά σ εω ς ύ π ή ρ ξεν άμεσ ος, έω ς τότε ο ί Έ π τ α ν ή σ ιο ι έξε- δ ή λ ω ν ο ν τή ν έθ νικ ή ν τ ω ν ά ντίθ εσ ιν μ έ τήν Β εν ετικ ή ν Δ ε σ π ο τ εία ν μ έ τήν μ ο ρ φ ή ν κ ο ιν ω ν ικ ο π ο λ ιτ ικ ώ ν Α γώ νω ν, είς τ ό β ά θ ο ς ό μ ω ς τ ώ ν Α γώ νω ν α ύτώ ν ύ π έβ ο σ κ ε ν ά κ ρ ο ς έθ νικ ισ μ ό ς, ό ό π ο ιο ς έ ξ εδ η λ ώ θ η μ ετ ά τή ν κατά - λ υ σ ιν τής Β εν ετικ ή ς Δ η μ ο κ ρ α τία ς ά π ό τή ν σ π ά θ η ν το ΰ Κ ο ρ σ ικ α ν ο ύ Σ τρ α τη λά του. Τ ότε, δ ιά π ρ ώ τη ν φ οράν, έτέθη έν ώ π ιο ν το ΰ 'Ε π τα νη σ ια κ ο ύ λ α ο ύ τό θ έμ α τής έθ νικ ή ς του ά π ο κ α τα σ τά - σεω ς. Α ί ζ υ μ ώ σ εις π ο ύ έπ η κ ο λο ύ θ η - σ α ν τήν πτούσιν το ΰ Ν α π ο λ έ ο ν τ ο ς κ α ί τή ν ύ π α γω γή ν τής Έ π τ α ν ή σ ο υ ύ π ό τή ν 'Α γ γλικ ή ν π ρ ο σ τα σ ία ν, έκ ρ ά τει το ύ ς Έ π τ α ν η σ ίο υ ς είς Α ναβρασμόν. Ή έκ ρ η ξ ις τής 'Ε λ λ η ν ικ ή ς Έ π α - να σ τά σ εω ς σ υ νετά ρ α ξεν έτι π ερ ισ σ ό τερ ο ν τή ν 'Ε π τα νη σ ια κ ή ν κ ο ινω νία ν. Ή π ν ευ μ α τ ικ ή ώ ρ ιμ ό τ η ς τοΰ λα ο ΰ της κ α ί τ ό όρα μ α τή ς έθ νικ ή ς ά πο- κ α τα σ τά σ εω ς, ό λ ω ν τ ώ ν 'Ε λλή νω ν, έφ α ίνετο π λ έ ο ν έ γγίζ ο υ σ α π ρ α γμ α τι- κ ότη ς. Ό άπ ά κρου είς ά κ ρ ο ν τής 'Ε λ λ ά δ ο ς ά γω ν ιζ ό μ εν ο ς δ ιά τ ή ν έλευ - θ ερία ν του 'Ε λλη νισ μ ό ς, κ α θ η μ α γμ έ νος Α πό τόν 9ετή Α π ελευ θ ερ ω τικ ό ν Αγώνα, είχ εν Α νάγκην π νευμ α τικ ή ς κ α θ ο δ η γή σ εω ς. Ε ίς μ ία ν δ εδομ ένη ν ισ τ ο ρ ικ ή ν σ τιγμ ή ν, ή 'Ε π τα νη σ ια κ ή κ ο ιν ω ν ία μ έ τή ν Ί ό ν ιο ν Α κ α δ η μ ία ν της, είς έν υ ψ ιπ ε τ ές π νευ μ α τικ ό ν ξετίνα γμ α, π ρ ο σ έφ ερ εν είς τόν νεώ τε- ρ ο ν 'Ε λ λ η ν ισ μ ό ν δ,τ ι το ΰ έχρειά ζε- το δ ιά νά ά να π τυ χθή π νευ μ α τικ ώ ς κ α ί έ κ π ο λ η ισ τ ικ ώ ς. "Ανευ τής 'Ε π τανησ ια κ ή ς π ρ ο σ φ ο ρά ς, τ ό 'Ε λ λ η ν ικ ό ν έθ νος θ ά ή ταν Α δύνατον νά ό ρ θ ο π ο - δή σ η κ α ί νά ά κ ο λο υ θ ή σ η τό ν σ ω σ τ ό ν δ ρ ό μ ο ν τώ ν μ ε γ ά λ ω ν π ρ α γμ α το π ο ι ή σεω ν. Σ ή μ ερ ο ν, 110 έτη μ ετά τήν κ α τά ρ γη σ ιν τής Ί ο ν ίου Α κα δ η μ ία ς, σ τ ρ εφ ό μ ενο ι π ρ ό ς τ ό έν δ ο ξ ο ν π α ρ ελθ ό ν τ ώ ν Ί ο ν ίω ν, δ ια π ισ τ ώ ν ο μ εν ό τι ό λ ό κ λ η ρ ο ν τ ό ο ικ ο δ ό μ η μ α τοΰ πνευμ α τ ικ ο ύ μ α ς π ο λ ιτ ισ μ ο ύ, φ έρει σφ ρα γίδα 'Ε π τανησιακήν. Δ έ ν θά ή τα ν κ α θ ό λ ο υ υ π ερ β ο λή, έάν λεχθή, ό τ ι όσ α χ ρ ε ω σ τ ε ΐ ό σ ύ γ χ ρ ο ν ο ς π ο λ ιτ ισ μ ό ς είς τή ν ά ρχα ία ν 'Ε λλά δ α, ά λλα τόσ α χ ρ ε ω σ τ ε ΐ ή σ ύ γ χ ρ ο ν ο ς 'Ε λ λ ά ς είς τά 'Ε π τά Ν η σ ιά το ΰ Ί ο ν ίο υ. Δ υ σ τ υ χ ώ ς όμ ω ς, ό π ω ς ό σ ύ γχ ρ ο ν ο ς π ο λ ιτ ισ μ ό ς ο ί ισ χ υ ρ ο ί τής γή ς κ ρ α το ΰ σ ι δ έσ μ ιο ν τόν 'Ε λ λ η ν ισ μ ό ν κ α ί έχο υ σ ιν έξα π ο λ ύ σ ει ένα ντίο ν του τάς ό ρδά ς το ΰ Α ττίλα, ώς Α ντα μ οιβ ή τώ ν ύ π ό τοΰ Έ λ λ η ν ι- σ μ ο ΰ π ρ ο σ φ ερ θ έν τ ω ν είς τόν π ο λ ιτ ι σ μ ό ν άνά τούς αιώ νας, ο ϋτω κ α ί τ ό σ ύ γ χ ρ ο ν ο ν 'Ε λ λ η ν ικ ό ν κ ρά τος, π α ρά τήν π ρ ο σ φ ο ρ ά ν τώ ν Έ π τ α ν η σ ίω ν είς τό ν νεώ τερ ο ν 'Ε λλη νισ μ ό ν, ά ρνεϊτα ι νά έ π η ρ έ ψ η τήν έπ α ν α λειτουρ γία ν τή ς Ί ο ν ίο υ Α κ α δ η μ ία ς, ήν σ ιω π η ρούς κατήρ'γησε, χ ω ρ ίς κ ά ν π ο τ έ νά δ η μ ο σ ιεύσ η τ ό δ ιά τα γμ α τή ς κατα ρ- γή σ εώ ς της. κ α ίτο ι τά νέα Π α ν επ ι σ τή μ ια φ υ τρ ώ νο υ σ ιν ώ ς μ α νιτά ρ ια άνά τάς 'Ε λ λ η ν ικ ό ς π ό λ ε ις τή κ ρα τ ικ ή Α ρω γή κ α ί φ ροντίδι. (1) Περί τών έγκαινίων τής Ίονίου Ακαδημία βλέπε α) Α.Μ. Ίδρωμένου, 'Αττικόν 311

Γράφει ό Αλέκος Βασιλείου ΓΙΩΡΓΗ ΧΑΛΑΤΣΑ: «Τρεις κόσμοι» Δοκίμιο. ( Αθήνα, «Δωδέκατη "Ωρα», 1977, σελ. 31) Τό λειτούργημα τοΰ κριτικού ή άλλοιώς ή ευσυνειδησία του σέ συνάρτηση μέ τό καθήκον πού άόκεί, δέν όριοθετεΐται, φυσικά, ούτε έξαντλήται μέ τήν άνάγνωση καί τήν παρουσίαση ένός βιβλίου ή τήν κριτική του προβολή. ' Η παρακολούθηση τής πνευματικής θητείας του, έμπίπτει καί κείνη στον κύκλο των ένδιαφερόντων του καί περισσότερο μάλιστα, όταν άπό δεδομένους ή άστάθμητους παράγοντες τό δημιούργημα διακριθεί «έν κρυπτοί» στήν δύσκολη διαδρομή πού πραγματοποιεί σήμερα τό βιβλίο μετά τήν έκδοσή του. Τότε, ή επαναφορά καί τό ένδεικτικό μνημόνιο τής άντανακλαστικής δράσης καί προκοπής του, προβάλλει σάν πρώτιστο καθήκον συνειδήσεως. Αυτές περίπου τίς σκέψεις μοϋ δημιούργησε ή έκδοση καί κυκλοφορία τοΰ νέου δοκιμίου «Τρεις κόσμοι» τοΰ Γιώργη Χαλατσα. Καί δέν κάνουμε κανενός χατήρι εδώ, οΰτε ύποκείμεθα σέ επιδράσεις άν καταγράψουμε τήν παρακολούθηση τής «Νεοελληνικής Ράτσας» καί τοΰ «Γάμου αλα ' Ελληνικά», πού προηγήθηκαν, πού κυκλοφόρησαν άπό χέρι σέ χέρι, διαβάστηκαν καί συζητήθηκαν πίσω άπό τίς δυσκίνητες πλάτες τής δημοσιότητας, όσο κανένα άλλο δοκίμιο άκριβολογοΰμε τά μεταπολεμικά χρόνια τό τελευταίο μάλιστα, γνώρισε μιά άγνωστη γιά ελληνικό βιβλίο επιτυχία στήν 'Αμερική καί τελικά έξαντλήθηκαν καί τά δυό σέ τρόπο, πού νά μήν υπάρχει οΰτε ένα αντίτυπο. Τό τελευταίο του δοκίμιο, περνά τήν ίδια δοκιμασία μεταξύ τών νέων προπάντων καί αφορά τόν διάλογο τριών προσώπων στήν βεράντα ένός χωριάτικου σπιτιού. Δυό πατεράδες καί δυό γιοί ή καλύτερα ένας έγγονός, ένας πατέρας κι ένας παππούς (τρεις κόσμοι): Αναλαμβάνουν νά εκθέσουν ό καθένας τόν δικό του κόσμο, (τρεις Ήμερολόγιον 1874, σελίδες 215 217 καί β) Α. Παπαδοπούλου Βρεττοΰ, Βιογραφικά Ιστορικά κ.λπ., Άθήναι 1846, σελίς 83. 312 πάλι κόσμοι, ό χθεσινός, ό σημερινός καί ό μελλοντικός) νά τούς αναλύσουν καί νά τούς κρίνουν, γιά νάρθουν τελικά σέ τέτοια σύγκρουση, (σύγκρουση καί αλληλοκατηγορία γενεών) άπ' τήν όποια καί δέν ξεπηδάει καμμιά γενική λύση ή διέξοδος, έκτος άπό τίς έπί μέρους λύσεις. ' Ο πατέρας λ.χ. μιλάει γιά τόν χθεσινό του κόσμο, άναλύει τόν σημερινό καί άναθέτει στήν παρούσα καί μέλλουσες γενεές νά εκμεταλλευτούν τά λαμπρά στοιχεία τοΰ κόσμου πού πέρασε, γιά νά συνθέσουν έναν νέο ήθικό κόσμο, έκλαμβάνοντας τό πρόβλημα τοΰ σύγχρονου κόσμου σάν ήθικό πρόβλημα. Αυτή είναι ή έπί μέρους λύση, πού δίνει ό πατέρας. Ό γιός, υμνεί τόν παλιό κόσμο, ανατέμνει καί μαστιγώνει άλύπητα αυτόν πού τοΰ παραδίνει ό πατέρας του, μιλάει γιά τήν καταστροφή του καί τήν δημιουργία άπ τ άκροκαΐδια ένός μελλοντικού φτωχόκοσμου, άλλά ήθικώτερου κόσμου. Είναι ή δεύτερη έπί μέρους λύση, πού δίνει ό γιός. Ο παππούς καταλήγει στό συμπέρασμα - λύση βάζοντας στήν μέση τήν μεταφυσική, πώς στό άνακύκλισμα τών καιρών καί ό παλιός καί ό σύγχρονος καί ό νέος κόσμος πού ξεπηδάει, είναι φαινόμενο μέσ τήν άέναη πορεία τής ζωής άνά τούς αιώνες καί πού ό άνθρωπος δέν είναι καί ό μοναδικός συντελεστής, πού κατευθύνει τή μοίρα του στόν πλανήτη. Οί διαπιστώσεις καί ή παράσταση μέ τρόπο άνάγλυφο τής έποχής μας, άλλά καί ή σύνθεση άπό τήν γνώριμη δυνατή ροή τοΰ λόγου, δέν θά άνέβαζαν τό δοκίμιο, άν δέν ύπήρχαν οί έπί μέρους λύσεις καί προπάντων ή φιλοσοφική συμβολή τοΰ γέροντα στήν προσπάθεια τών άντιμαχομένων γενεών (τοΰ πατέρα καί τοΰ γιοΰ) πού ένοράται τήν ζωή τής γής καί τήν διαδρομή της μέ μιά άετήσια, καθολική καί άντικειμενική ματιά. Τό ήθικό δράμα πού ζοΰμε σήμερα καί διαπιστωμένο είναι καί τόχουν συνθέσει χιλιάδες δημιουργήματα - θεατρικά, λογοτεχνικά, δοκιμιακά. Αλλά ό ήθικός κόσμος πού μέ τήν άνάγκη άναπνοής πρέπει νά γεννηθεί άπ τά στοιχεία τοΰ κόσμου πού πέρασε καί υπάρχει σέ συνάρτηση μέ τήν θέση τής άνθεκτικής, είναι αυτά πού δίνουν νομίζουμε στό έργο τό στοιχείο τής μεγάλης δημιουργίας. Σ ενα έργο πού τοΰ ευχόμαστε λαμπρή πορεία μέσα άπό τίς πολυπληθείς έκδόσεις, πού άγαποΰν τά γνωστά καί μέτρια, άντιπαρερχόμενες τ άγνωστα δοκίμια όπως προεϊπα, μέχρις ότου φιλοτιμηθεί κάποια άπ αύτές όσο καί τό Υπουργείο Πολιτισμού ή Παιδείας γιά τήν «Νεοελληνική Ράτσα» νά βγάλει σέ σειρές τά τρία αυτά δοκίμια, πού διαβάστηκαν, διαβάζονται, συζητήθηκαν καί συζητοΰνται καί έμπεδώθηκαν καί έμπεδώνονται στήν συνείδησή μας. (2) Περί τής λειτουργίας άλλων Άκαδημιών α) Μ Α. Μουστοξύδου, Ιστορικά καί Φιλολογικά Άνάλεκτα τδμος Πρώτος, Κέρκυρα 1872, σελίδες 2 κ.έ. β) Α. Μ. Ίδρωμένου, περί τής έν ταΐς Ίονίοις νήσοις έκπαιδεύσεως άπδ τής εις τούς Ενετούς ύπαγωγής μέχρι τής Εθνικής αυτών άποκαταστάσεως, Αττικόν Ήμερολόγιον, Άθήναι 1874, σελίδες 203 κ.έ. (3) Βιογραφικά τοΰ Γκίλφορδ εύρίσκομεν α) Α. Παπαδοπούλου Βρεττοΰ ένθ άνωτέρω καί β) Γ. Προσαλένδου Γυίλφορδ ιδρυτής τής Ίονίου Ακαδημίας, έν Κερκύρα 1878, σελ. 45. (4) Δυστυχώς ή Βιβλιοθήκη τής Ίονίου Ακαδημίας έγένετο παρανάλωμα πυρός τήν 14ην Σεπτεμβρίου του 1943, κατά τήν διάρκειαν βομβαρδισμού τής πόλεως Κερκύρας ύ- πό τής Γερμανικής Αεροπορίας. Διευκρινίζεται ότι μετά τήν συνθηκολόγησιν τής Ιταλίας τό φθινόπωρον τοΰ 1943, τά εις Κέρκυραν έδρεύοντα Γερμανικά στρατεύματα προσεβλήθησαν αίφνιδιαστικώς καί παρεδόθησαν άνευ άντιστάσεως. Έν συνεχεία οί Γερμανοί άνέλαβον έπιχειρήσεις έπανακαταλήψεως τής Κερκύρας. Συνεχείς άποτυχίαι τών Γερμανών νά έπιτύχωσιν άπόβασιν εις Κέρκυραν, είχεν ώς αποτέλεσμα τήν άναστολήν τών άποβατικών έπιχειρήσεων καί τόν έξαναγκασμόν είς παράδοσιν τών κατοίκων διά τών συνεχών βομβαρδισμών. Κατά τήν διάρκειαν τών φοβερών αυτών βομβαρδισμών, ή πόλις τής Κερκύρας μετεβλήθη είς έρείπια, μεταξύ δέ τών άποτεφρωθέντων κτιρίων υπήρξε καί τό ιστορικόν κτίριον είς δ έστεγάζετο ή Βιβλιοθήκη τής Ίονίου Ακαδημίας. Βλέπε σχετικώς ΚΕΡΚΤΡΑΊ- ΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 1966, Κ. ΔΑΦΝΗ «Οί φλόγες ζώνουν τήν Κέρκυραν», σελίδες 221-259. (5) Περί τής λειτουργίας τών Σχολών τής Ίονίου Ακαδημίας, βλέπε, Κ. ΔΙΑΜΑΝ ΤΗ, ή Ίόνιος Ακαδημία τοΰ ΓΚΙΛΦΟΡΔ, Περιοδικόν Ελληνική Δημιουργία τεύχος 31/1949 σελίδες 723 741. (6) Πλήρη κατάλογον τών διδαξάντων είς τήν Ίόνιον Ακαδημίαν Καθηγητών δίδει ό Γεράσιμος I. Σαλβάνος, Περιοδικόν Ελληνική Δημιουργία ένθ άνωτέρω σελίδες 776 801. (7) Περί τής Επτανησιακής προσφοράς βλέπε α) Επτανησιακά Μελετήματα, Γ. Θ. ΖΩΡΑ, Καθηγητοϋ Πανεπιστημίου Αθηνών Σπουδαστήριον Βυζαντινής καί Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, τόμος Α ', Άθήναι 1960 καί β) Γ. Θεοτοκα, ή Επτανησιακή Κοινωνία, Περιοδικόν Νέα Εστία, τεύχος 899/1964, σελίδες 48-50. (8) I. Μ. Παναγιωτοπούλου «ΟΙ ΙΟΝΙΟΙ ΚΑΙ Η ΠΝΕΤΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΤΟΤΝΕΟΤ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΤ» περ. Νέα Εστία ένθ άν. σελίδες 51 κ.έ. (9) Περί τής διατηρήσεως τοΰ έθνικοθρησκευτικοϋ φρονήματος τών Επτανησίων βλέπε α) ΆνδρέαΜ. Ίδρωμένου «Συνοπτική Ι στορία τής Κερκύρας» έν Κερκύρα 1895 καί β) Ν. Δοκανάρη «Ληστρικαί έπιδρομαί τών Τούρκον εις τά Νότια Παράλια τής Κερκύρας Περιοδικόν «Ηπειρωτική Εστία», τεύχος 259 260/1973, σελίδες 627, 635 παρ. 3 καί 636 παρ. 5. (10) Περί τής ένεργοϋ συμμετοχής τών 'Ε πτανησίων είς τήν παρεμπόδισιν του Τουρκικού επεκτατισμού πρός τήν Ιταλίαν, βλέπε Κ. Καιροφύλα, ή Επτάνησος ΰπό τούς Βενετούς, Άθήναι 1942, σελίς 135. (11). Βλέπε σχετικώς, Γ. Θ. ΖΩΡΑ, Καθηγητοΰ Πανεπιστημίου «Επτανησιακά Μελετήματα» ένθ άνωτέρω.

Ό Γιαλός καί τό χωριό τής Σύμης. Ελαιογραφία (19ος αί.). ΑΓΝΩΤΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΠΙ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ Η CXO-VH "THC CVMHC Του I. Μ. ΧΑΤΖΗΦΩΤΗ ΤΟ ΒΡΑΧΩΔΕΣ καί δνυδρο νησί τής Σύμης στή Δωδεκάνησο έχει νά επίδειξη μιάν άσυνήθιστη γιά ένα τόσο μικρό τόπο πνευματική καί καλλιτεχνική παράδοση (βλ. σχετικά Ί. Μ. Χατζηφώτη: «Πνευματικοί, ιστορικοί καί καλλιτεχνικοί θησαυροί τής Σύμης», A ' Πανσυμαϊκόν Συνέδριον, Πειραιεύς Σύμη 27 Ιουλίου - 5 Αύγούστου 1970, Εισηγήσεις, συζητήσεις καί πορίσματα, σσ. 38-42). Εξηγείται όμως άν άναλογισθοΰμε τήν οίκονομική πρόοδο τού νησιού, πού όφειλόταν στή συστηματική έπίδοση των κατοίκων του στή ναυτοσύνη καί τήν άλιεία καί σπογγαλιεία, φυσική διέξοδο γιά έναν λαό μέ λιγοστή γή, πού δέν προσφερόταν γιά καλλιέργειες. Δέθηκαν έτσι οί Συμιακοί άπό πολύ νωρίς μέ τό υγρό στοιχείο καί διακρίθηκαν στή θάλασσα. Έθεωρούντο περίφημοι σφουγγαράδες. Τήν έποχή τής άκμής τής Σύμης, οί κάτοικοί της ξεπερνοϋσαν τίς 22.000 (1912) (βλ. Σωτηρίου Ί. Άγαπητίδη: «Ό πληθυσμός τής Σύμης», Τά Συμαϊκά, 1 (1972), σελ. 28). «Ή καλή στάθμη τού βιοτικού έπιπέδου, γράφει ό Ιδιος, ένισχύετο άπό τήν κοινωνικήν προστασίαν τήν παρεχομένην διά τής ύγειονομικής περιθάλψεως καί τής φιλανθρωπίας. Α λλά καί τό γενικώτερον έπίπεδον διαβιώσεως ήτο υψηλόν, χάρις είς τήν καλήν μορφωτικήν στάθμην καί τά διαθέσιμα μέσα πνευματικής άναπτύξεως» (βλ. Σωτηρίου Ί. Άγαπητίδη: «Θεσμοί καί έξελίξεις είς τήν Σύμην κατά τήν περίοδον τής άκμής της», Τά Συμαϊκά, 2 (1974), σελ. 30). Βασικός παράγων τής άκμής τού νησιού θεωρούνται τά προνόμια πού έξασφάλισε χάρη στή διπλωματικότητα τών κατοίκων του άπό τόν κατακτητή (βλ. σχετικά Δημ. Χαβιαρδ: «Σουλτανικά φιρμάνια περί τών προνομίων τής νήσου Σύμης καί τών λοιπών νοτίων Σποράδων», ΔΙΕΕ, 6 (1901), σσ. 321 358. Κώστα Σακελλαρίδη: «Ή ιστορία τών προνομίων τών νοτίων Σποράδων», Νισυριακά, 3(1969), σσ. 142 229. Αλεξάνδρου Σ. Καρανικόλα: «Νότιες Σποράδες Σελίδες άπό τήν ιστορία τών προνομίων τους», Παρνασσός, 13(1971), σσ. 423 439 στό άνάτυπο άρίθμηση 1 29). Αύτό δέν σημαίνει δτι ένεφάνιζαν δουλικά αισθήματα άπέναντι στόν κατακτητή, κάθε άλλο! Γνώριζαν, ώστόσο, νά προασπίζουν τά συμφέροντά τους, κι όταν κηρύχθηκε ή Επανάσταση δέν ύστέρησαν άπέναντι στις ύπόλοιπες έλληνικές περιοχές, παρά τό ευνοϊκό καθεστώς πού έκεΐνοι είχαν (βλ. Μιχ. Θ. Σκευοφύλακος: Γενικά Αρχεία Σύμης, τόμ. α ', τεύχ. α', "Εγγραφα Ελληνικής Έπαναστάσεως, Πειραιεύς 1940, σσ. 20 22, δπου «Έκθεσις τών Συμαίων πρός τόν Κυβερνήτην περί τών γενομένων ύπ αυτών κατά τήν έπανάστασιν»). Τό 1821 είναι καί γιά τούς Συμιακούς «έτος έλευθερίας». Στίς 29 Απριλίου ζητούν πληροφορίες γιά τά έπαναστατικά γεγονότα καί μόλις πάρουν τίς πληροφορίες άρματώνουν πλοία γιά τόν Αγώνα (βλ. Νίκου Ί. Χαρτοφύλη: «Τότε πού προσμέναμε τόν 'Ήλιο», Έρευνα Δωδεκανήσου, 1(1977), σελ. 11). Μερικές χρονολογίες είναι χαρακτηριστικές. Τό 1872 τό νησί άποκτά Αναγνωστήριο μέ τήν όνομασία «Αίγλη» (βλ. Ί. Μ. Χατζηφώτη: «Ή Ιδρυση τού Αναγνωστηρίου Σύμης», Συμαϊκόν Βήμα, Σεπτέμβριος Οκτώβριος 1962, άρ. φ. 30 31). Τό Αναγνωστήριο αυτό βρίσκεται στή ζωή ώς σήμερα, γιόρτασε μάλιστα τό 1972 τήν ΙΟΟετηρίδα του (βλ. Κώστα Αλ. Φαρμακίδη: «Ή έκατονταετηρίς τού Αναγνωστηρίου Σύμης Ή Αίγλη», Δωδεκανησιακά Χρονικά, 1(1972), σσ. 288 294) καί διαθέτει άξιόλογη βιβλιοθήκη μέ παλιές έκδόσεις (βλ. Φανής Β. Κωνσταντινίδου: «Ή βιβλιοθήκη τού έν Σύμη Αναγνωστηρίου Ή Αίγλη», Τά Συμαϊκά, 1(1972), σσ. 158 180 καί 2(1974), σσ. 246 258). Στίς 22 Μαρτίου 1873, όπότε τό Αναγνωστήριο είχε συμπληρώσει έξη μήνες ζωής, ό μεγάλος Συμαϊος έρευνητής Δημοσθένης Χαβιαράς (1849 1922) (βλ. Ί. Μ. Χατζηφώτη: «Ή έν Σύμη οίκογένεια τών Χαβιαράδων», Μνημοσύνη, 1(1967), σσ. 124 128), πού τό είχε Ιδρύσει μαζί μέ τόν Γεώργιο Περίδη καί 313

άλλους συμπολίτες του Ελεγε: «Ή ήμετέρα πατρίς μέχρι πρό μακροΰ χρόνου άκούουσα μόνον τά μεγάλα καλά του συνεταιρισμού καί έν διανοητικαϊς έργασίαις δικαίως ίσως έδίστασεν έπί τινα χρόνον νά προβή είς σύστασιν τοιούτου καθιδρύματος, άλλά τέλος άπεφάσισε νά λάβη πείραν των άποτελεσμάτων τού πρός ήθικήν καί διανοητικήν πρόοδον τοιούτου τρόπου, άν μή έλαβεν Ιτι μεγάλος άποδείξεις των κατορθωμάτων αυτού, βεβαίως όμως έσχημάτισε πεποίθησιν ότι πολλά καί καλά δύναται νά κατορθώση τό φυτώριον τούτο. Αϋταί αί έργασίαι του κατά τήν νηπιακήν ούτως είπεϊν αυτού ήλικίαν παρέχουσι χρηστάς τάς έλπίδας» (βλ. Χρονικά τού έν Σύμη 'Αναγνωστηρίου Αίγλης. "Ετος Πρώτον 1872 1873. Άθήναι, τύποις Π.Δ. Σακελλαρίου, 1874). Τό 1882, ιδρύθηκε ό Φιλοδραματικός Σύλλοοος Σύμης «<Ό Σοφοκλής», πού έφθασε στήν άκμή του τήν δεκαετία 1920 1930 (βλ. Ί. Μ. Χατζηφώτη: «Τό θέατρο Σύμης» Συμαϊκόν Βήμα, Αύγουστος 1962 καί 15 Φεβρουάριου 1963). Τό 1905 δημιουργήθηκε στό Χωριό ό Λαϊκός Σύλλογος «Ό Νιρεύς» (βλ. Άγαπητίδη, «Θεσμοί καί Εξελίξεις», δπ. παρ., σελ. 23) καί τό 1910 στόν Γιαλό ή Φιλόπτωχος 'Αδελφότης «Ό Χρυσόστομος» (βλ. Μιχαήλ Σαντορινιού: «' Η Φιλόπτωχος ' Αδελφότης Σύμης ' Ο Χρυσόστομος σελίδες άπρ τή δράση της», Τά Συμαϊκά 1(1971), σσ. 139 157). Στή δεύτερη δεκαετία τού αιώνα μας, έξ άλλου, λειτούργησε τυπογραφείο, όπου τυπώνονταν ή Εφημερίδα «Ε λ πίς» καί τό περιοδικό «Δωδεκάνησος», πού έξέδιδαν οί Χαβιαράδες (βλ. Μιχ. Θ. Σκευοφύλακος: «Ά πό τήν ιστορίαν τού δωδεκανησιακού τύπου. Τύπος καί Τυπογραφεία. Τυπογράφοι καί δημοσιογράφοι», Έλευθέρα Δωδεκάνησος, 30 'Ιουλίου 19 Νοεμβρίου 1962). Στή Σύμη έπίσης τό 1948 οί Ήλίας καί Γιώργος Ζουρούδης έξέδωσαν τήν δεκαπενθήμερη Εφημερίδα «Συμάίς» καί ή Π.Ε.Υ. πολυγραφημένο δελτίο μέ τόν τίτλο «Κήρυκας» (βλ. Ί. Μ. Χατζηφώτη: «Σύντομη Επισκόπηση τών συμαϊκών μελετών, α», Τά Συμαϊκά, 1(1972), σσ. 114 115). Σήμερα ό Γιώργος Ζουρούδης Εκδίδει στό νησί ή «Φωνή τής Σύμης» (άπό τό 1976), πού τυπώνεται δμως στή Ρόδο. Πλούσια είναι καί ή καλλιτεχνική παράδοση τής Σύμης. Μ αύτήν έχει άσχοληθή συστηματικά, ό Κώστας Ά λ. Φαρμακίδης, πού έχει καταλήξει σέ συγκεκριμένα συμπεράσματα: «Οί χιλιετηρίδες διαδέχονται ή μιά τήν άλλη καί στό πέρασμά τους άφήνουν άξιόλογα έργα δουλεμένα μέ μεράκι άπό τεχνίτες πού ευνοούνται άπό πλούσιους χορηγούς. Ή συγκέντρωση τόσων τεχνιτών στό νησί δέν είναι τυχαία. Είναι μιά παράδοση, ένα ταλέντο κληρονομικό, πού κάθε τεχνίτης ξεχωριστά μεταφέρει στήν πέτρα, στό ξύλο, στόν πηλό καί στό κόκκαλο, στά μέταλλα καί στό μετάξι» (βλ. Κώστα Ά λ. Φαρμακίδη: «Ή Τέχνη καί οί Συμαΐοι τεχνίτες», Δωδεκανησιακά Χρονικά, 2(1973), Άθήναι 1974, σελ. 346). Ό Φαρμακίδης καταγράφει τούς Εξής Συμιακούς καλλιτέχνες: Γρηγόριο Συμαΐο (βλ. γι αύτόν Ί. Μ. Χατζηφώτη: «Ό Συμαϊος άγιογράφος Γρηγόριος», Παράδοση, Ίαν. Φεβρ. 1978), Μιχαήλ Μίγκλη, άδελφούς Καρακωστίου (έχουν φιλοτεχνήσει τίς τοιχογραφίες τού Πανορμίτη βλ. σχετικά Ί. Μ. Χατζηφώτη: 'Ιερά Μονή Πανορμίτου Σύμης, 'Αθήνα 1978), Μαγκαφάδες, Γεώργιο Μουστάκη, Μιχαήλ Γιαννεσκή, Σακελλάριο Νομικό ή Πιλάτο, Γόμπους, Μιχαήλ Βενιαμίν καί Βασίλειο Κοζα (ζωγράφους), Χατζηκώνστα τού Σπανού, Σπΰρο ' Αγγελίδη, Ζουζούρηδες, Ή λία Τσαβαρή, Κυραμαριούς, Βαλσάμηδες (ό Κώστας είναι ό διακεκριμένος γλύπτης, πού διαπρέπει στό Παρίσι), Γιάννη Τσαγκαρινό, Μουλιάτη (γλύπτες καί ξυλογλύπτες), Μπολονάκηδες καί Αναστασιάδηδες (χαλκουργούς). Αναφέρει άκόμη χρυσοχόους, ναυπηγούς καί δέν ξεχνά τήν άνώμυμη Συμιακιά γυναίκα, πού «κλείνει όλη τήν ευγένεια καί ά- παλότητα τής ψυχής της στήν πανάρχαια γυναικεία τέχνη, τήν κεντητική» (Φαρμακίδης, όπ. παρ., σσ. 346 351). Σ αύτούς πρέπει νά προστεθή ό Συμιακός άγιογράφος Νεόφυτος, πού έχει ιστορήσει τήν Κοίμηση τής Παναγίας στό Μικρό Χωριό Τήλου τό 1787 (βλ. Ήλία Κόλλια: «Ιχνογράφημα τής Τήλου», Δωδεκανησιακά Χρονικά, 3(1974), Άθήναι 1977, σελ. 37). Ό ίδιος άρχαιολόγος εύστοχα παρατηρεί: «Είναι γεγονός ότι άπό τό πρώτο μισό τουλάχιστον τού 18ου αί. υπάρχει στή Σύμη Εργαστήρι ζωγραφικής. Τότε ή Σύμη άνθοΰσε οικονομικά μέ τή ναυτιλία, τό έμπόριο καί τό σφουγγάρι καί όχι μόνο δέν έπαιρνε πληρώματα άπό τήν Τήλο άλλά δικοί της τεχνίτες έκτιζαν καί κοσμούσαν τίς Εκκλησίες της» (όπ. παρ.). Θά χρησιμοποιήσω Εδώ τά ίδια τά λόγια τού άείμνηστου Συμιακοΰ γυμνασιάρχη καί λογίου Νικήτα Δ. Χαβιαρά (1884 1962), γιού τού Δημοσθένη (βλ. σχετικά Ί. Μ. Χατζηφώτη: «Ή έν Σύμη οικογένεια τών Χαβιαράδων», δπ. παρ. σσ. 129 131 καί τού ίδιου: «Νικήτας Χαβιαράς», Δωδεκανησιακόν Άρχεϊον, 4(1963), σσ. 293 294): «Ενταύθα άπαξιούμεν καθ όλοκληρίαν νά άναφέρωμεν όσα περί ζωγράφων, ζωγραφικής καί άρχιτεκτονικής έμυθολόγησεν 6 Σιμωνίδης έν τή κιβδήλω Συμαΐδι, καθώς καί περί τού άνυπάρκτου συγγραφέως Λαοστέφου» (βλ. Ν. Δ. Χαβιαρά: Τά Μοναστήρια τής Σύμης, τόμ. α ', τεύχος α ', Άθήναι 1962, σελ. 13' γιά τόν Σιμωνίδη βλ. I. Μ. Χατζηφώτη: «Βίος καί Πολιτεία Κωνσταντίνου Σιμωνίδη (1820 1867)», έφ. Εστία Αθηνών, 11 Αύγούστου - 27 Νοεμβρίου 1976 γιά τά μυθολογήματά του βλ. Ί. Μ. Χατζηφώτη: «Η Απολλωνιάς σχολή Σύμης, δημιούργημα τής φαντασίας τού διαβόητου πλαστογράφου Κων/νου Σιμωνίδη», Ισ το ρία εικονογραφημένη, Μάϊος 1977, σσ. 108 110). Δείγμα τής οικονομικής ακμής τής Σύμης καί τής άγάπης τών κατοίκων της στήν τέχνη είναι εικόνα τής Δευτέρας Παρουσίας τού λαμπρού Κρητικού ζωγράφου Γεωργίου Κλόντζα (β' μισό 16ου αί. μ.χ.) πού σώζεται στήν σημερινή Εκκλησία τής Μεγάλης Παναγιάς τού Κάστρου τής Σύμης καί προέρχεται άπό τήν παλαιά, πού άνατίναξαν οί Γερμανοί (βλ. γιά τόν ναό αύτόν Πρωτοπρεσβυτέρου Σωτηρίου Ά λ. Καρανικόλα: Τά Σεβάσματα τής λατρείας τώνσυμαίων, τόμ. α', Πειραιεύς 1962, σσ. 41 56. Ε. Κλαδάκη: Ή Μεγάλη Παναγία ή Παναγία τού Κάστρου», Δωδεκανησιακή Έπιθεώρησις, Μάιος 1947. Αναντικατάστατη παραμένει ή Εργασία τού Δημ. Χαβιαρά «Μελέται περί τής νήσου Σύμης, Α '. Ή Σύμη καί τό Φρούριον τή Σύμης έπί τών Ιπποτών τής Ρόδου» πού δημοσιεύθηκε τό 1905 στά Βυζαντινά Χρονικά Πετρουπόλεως). Μέ τήν εικόνα αύτή έχει άσχοληθή συστηματικά ή άρχαιολόγος Μυρτάλη Στ. Άχειμάστου, πού τήν τοποθετεί στήν περίοδο τής «ύστερωτέρας ώριμότητος τού ζωγράφου». Οί Συμιακοί είχαν συνείδηση τής άξίας της. Ή Άχειμάστου παραθέτει τούτη τήν άφήγηση τής έκλησάρισσας: «... άν ντήν έθώρε κανένας Εγγλέτζος θ άδειατζε τό πουγγίν του καί πάλε δέν θά έφτανεν γιά νά τή γοράση» (Γενικά βλ. Μυρτάλης Σπ. Άχειμάστου: «Είκών τής Δευτέρας Παρουσίας έκ τής Σύμης», Δελτίον τής Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας, 5(1969), σσ. 207 228 καί 84 95). α' "Ιδρυση καί λειτουργία τής σχολής Σύμης στήν 'Αγία Μαρίνα "Ενα άπό τά σπουδαιότερα προνόμια τής Σύμης στήν περίοδο τής Τουρκοκρατίας, ήταν τό σύστημα τής αύτοδιοικήσεως (βλ. Σωτηρίου Ί. Άγαπητίδη: Ή Σύμη άπό δημοσιονομικής καί δημογραφικής άπόψεως, ήτοι μελέτη έπί τών κοινοτικών, οίκονομικών καί Επαγγελματικών τής νήσου Σύμης τής Δωδεκανήσου, Άθήναι 1930, σσ. 9 12). Τό σύστημα αυτό διατηρήθηκε ως τό 1869, όπότε ή Οθωμανική Κυβέρνηση σκλήρυνε τή στάση της άπέναντι στούς κατοίκους τής Σύμης, πού δέν είχε περιληφθή στήν Ελεύθερη Ελλάδα, ώστε τό 1909 νά στείλουν πληρεξουσίους τόν Μιχαήλ Βενιαμίν καί τόν Μιχαήλ Καλαβρό, γιά νά ζητήσουν άπό τούς Τούρκους τή διατήρηση τού υφισταμένου ως τότε κεθεστώτος, μέ άποτέλεσμα νά διατηρηθούν ως τήν Επιβολή τής Ιταλοκρατίας όρισμένα προνόμια πού βοήθησαν τήν άνάπτυξη τού νησιού (όπ. παρ., σσ13 15). «'Υπό δέ τό αύτοδιοικητικόν προνόμιον διατελούντες οί Συμαΐοι, γράφει ό Μιχαήλ Σ. Γρηγορόπουλος, μή Συμαϊος πού χρημάτισε δάσκαλος στό νησί καί έδωσε τό 1875 τήν πρώτη συστηματική ιστορία τής Σύμης, δπερ έξήσκουν διά συμβουλίων άποτελουμένων έκ τών προκρίτων συμπολιτών των, έκλεγομένων κατ έτος έν γενική τών κατοίκων συνελεύσει, δέν έπλήρωνον είς τήν Υψηλήν Πύλην είμή 96 χιλιάδας άσπρων κατ έτος...» (βλ. Μιχ. Σ. Γρηγοροπούλου: Ή νήσος Σύμη. Πραγματεία ύπό γεωγραφικήν ιστορικήν καί στατιστικήν έποψιν, μετά εικονογραφιών, Άθήναι 1875, σελ. 27). Στά χρόνια αυτά κτίζονται ή άνακαινίζονται μοναστήρια καί έκκλησιές, πού στολίζονται μέ μεταβυζαντινές τοιχογραφίες καί περίτεχνα ξυλόγλυπτα τέμπλα (βλ. Σ. Καρανικόλα, Σεβάσματα, δπ. παρ. 314

315 Ν.Δ. Χαβιαρά, Τά Μοναστήρια, δπ. παρ.). Εκεί άνθισε ή τέχνη καί άναπτύχθηκε ή παιδεία καί τά Γραμματα. "Ετσι στην μονή 'Αγίας Μαρίνας στό Λιγενί τής Σύμης ιδρύθηκε στά μέσα τού 18ου αιώνα άπό τόν Συμιακό Σύγκελλο Καλλίστρατο Γεωργάρη περίφημη σχολή (βλ. Τρ. Εύαγγελίδου: Ή Παιδεία έπί Τουρκοκρατίας, τόμ. β, Άθήναι 1936, σελ. 112), πού είναι γνωστή ώς σχολή Άγιας Μαρίνας Σύμης (βλ. Άγαπητίδη, Ή Σύμη, δπ. παρ., σελ. 39. Ν. Χαβιαρά, Τά μοναστήρια, δπ. παρ., σελ. 38. Κώστα Φαρμακίδη Αγάπης Καρακατσάνη: Σύμη 'Οδηγός, Αθήνα 1975, σελ. 14). Σέ χειρόγραφα, δμως, πού προέρχονται άπό τήν σχολή, άναφέρεται ώς «μουσεϊον τής τών Συμαίων χώρας» ή «σχολεΐον Σύμης» (βλ. Ά λ. Σ. Καρανικόλα: «Κατάλογος χειρογράφων προερχομένων έκ τής σχολής Σύμης», ' Ελληνικά, 23 (1970), σελ. 38). Γιατί κτίσθηκε έξω άπό τήν πόλη τής Σύμης ή σχολή, έξηγεΐται άπό τίς πληροφορίες πού παρέχει ό Γρηγορόπουλος, κατά τόν όποιο οί Συμιακοί έκτιζαν τά σχολεία τους μακριά άπό τήν πόλη μέ έσωτερικούς μαθητές, πού πήγαιναν στά σπίτια τους κάθε Κυριακή, γιά νά ξεκουρασθοΰν, νά δουν τούς δικούς τους καί νά πάρουν τρόφιμα γιά μιά βδομάδα. «Οϋτως, παρατηρεί ό Γρηγορόπουλος, έν τή σχολή διαιτώμενοι, μακράν τή τύρβης καί τών κακών έντυπώσεων, προέκοπτον σκοπιμώτερον έπί παιδεία καί άρετή» (βλ. Μ. Γρηγοροπούλου : ' Η νήσος Σύμη, δπ. παρ., σελ. 62). Πότε άκρβιώς ιδρύθηκε ή σχολή δέν είναι δυνατό νά όρισθή μέ άκρίβεια. "Οπως σωστά σημειώνει ό Άλέξ. Σ. Καρανικόλας: «"Οσα μέχρι σήμερον γνωρίζομεν περί τής Σχολής Σύμης είναι έλάχιστα. Διότι άτυχώς οί μελετηταί τής τοπικής Ιστορίας δέν ένέκυψαν μέ δσον έπρεπε ζήλον είς τήν συγκέντρωσιν τών δεδομένων, καί μάλιστα δταν ταΰτα ήσαν προσιτά, ώστε νά καταστή δυνατή ή παρουσίασες έργασίας άποκαλυπτικής τής λειτουργίας καί τής έν γένει προσφοράς τής Σχολής ταύτης» (βλ. Ά λ. Καρανικόλα, «Κατάλογος», δπ. παρ., σσ. 41 42). Πραγματικά, ένώ ό Δημ. Χαβιαράς, στόν όποιο προφανώς οφείλονται οί πληροφορίες περί τής σχολής, πού παρέχει ό Εύαγγελίδης, είχε πρόθεση νά γράψη μελέτη γιά τή σχολή, (δέν γνωρίζομε γιά ποιό λόγο) τελικά δέν τήν έδωσε. ' Ο Εύαγγελίδης μάλιστα (δπ. παρ., σελ. 113) παραπέμπει σέ εργασία τού Χαβιαρά μέ τόν τίτλο: «Ή έν Σύμη Σχολή τής Αγίας Μαρίνης», χωρίς καμμιά βιβλιογραφική ένδειξη. Τό θέμα μέ απασχόλησε παλαιότερα καί κατέληξα στό συμπέρασμα δτι πρόκειται γιά «λανθάνουσα» έργασία, πού δέν δημοσιεύθηκε ποτέ. Άναφέροντας τήν μελέτη αυτή ό Ά λ. Καρανικόλας (δπ. παρ., σελ. 42), γράφει δτι στή μελέτη μου «υποστηρίζεται μέ πειστικότητα, δτι ή έργασία αϋτη τού Δημοσθένους Χαβιαρά, ή όποια χαρακτηρίζεται «λανθάνουσα», ουδέποτε είδε τό φώς τής δημοσιότητος». Αντίθετα, θά είχαμε σπουδαία στοιχεία στή διάθεσή μας γιά τή λειτουργία τής σχολής, τούς δασκάλους, μαθητές της κ.λπ. Μόνο στό βιβλίο του γιά τή μονή Πανορμίτη ό Χαβιαράς άναφέρει ή- γουμένους τοΰ μοναστηριού, όπως ό Νεόφυτος Β καί ό ' Ιερόθεος Φωτιάδης, πού υπήρξαν άντίστοιχα ό πρώτος μαθητής καί ό δεύτερος δάσκαλος τής σχολής Αγίας Μαρίνας (βλ. Δημ. Χαβιαρά: Περιγραφή ιστορική καί τυπογραφική τής έν Πανόρμφ Σύμης Ίεράς Μονής τού Ταξιάρχου Μιχαήλ τής έπιλεγομένης τοΰ Πανορμίτου, έν Σάμω 1911, σσ. 35 καί 64). Ώ ς πρός τή «λανθάνουσα» έργασία του, πρέπει νά σημειωθή δτι σέ τετράφυλλο βιβλιογραφικό δελτίο σχ. 0.13,50x0.22, πού πρέπει νά τυπώθηκε λίγο μετά τό 1913 (είναι άχρονολόγητο) καί τιτλοφορείται: «Μελέται καί Δημοσιεύματα περί Σύμης καί τών Νοτίων Σποράδων καί περί τών Χερσονήσων Κνιδίας καί Ροδίας Δημοσθένους Χαβιαρά», όπου καταχωρίζονται τά ώς τό 1913 δημοσιεύματα τού Χαβιαρά, Αναγγέλλεται προσεχής δημοσίευση έργασίας του μέ τόν τίτλο: «' Η έν Σύμη Σχολή τής ' Αγ. Μαρίνης καί τά έν Σύμη Ελληνικά καί Δημοτικά Σχολεία καί Παρθεναγωγεία». Ή έργασία αύτή, παρ όλες τίς Ιρευνές μου, δέν βρέθηκε δημοσιευμένη σέ κανένα άπό τά έπιστημονικά περιοδικά, μέ τά όποια ό Δημοσθένης Χαβιαράς συνεργαζόταν (βλ. Ί. Μ. Χατζηφώτη: «Ή έν Σύμη», δπ. παρ., σελ. 126), ούτε έχει κυκλοφορήσει αύτοτελώς. Πιθανώτατα ό Χαβιαράς έδωσε στοιχεία γιά τή σχολή στόν Εύαγγελίδη, πού είχε διατελέσει γυμνασιάρχης στή Ρόδο (βλ. Νικ. Λ. Φορόπουλο, Θρησκευτική καί Ηθική Εγκυκλοπαίδεια», 5(1964), στ. 968 969) μαζί μέ τήν πληροφορία δτι προετίθετο νά δημοσίευση προσεχώς σχετική μελέτη του, πού άργότερα (1913) τήν εύρυνε προγραμματίζοντας ν άσχοληθή καί μέ τήν μετεπαναστατική έκπαιδευτική ζωή τής Σύμης καί τελικά δέν τήν δημοσίευσε μή πραγματοποιώντας τά σχέδιά του (βλ. Ί. Μ. Χατζηφώτη: «Δωδεκανησιακά Σύμμεικτα. 1. Λανθάνουσα έργασία τοΰ Δ. Χαβιαρά», Παρνασσός, 9(1967), σσ. 63 64). Πάντως μετά τρία χρόνια ό Χαβιαράς δημοσίευσε «Όνειρον έπί τοϊς έγκαινίοις τοΰ έν Αίγιαλώ Πετριδείου ήτοι Β" Δημοτικοΰ Σχολείου νΰν τό πρώτον έκδιδόμενον», άνατύπωσις έκ τής «Έλπίδος», έν Σύμη, τύποις «Δωδεκανήσου» 1916. Ά πό τίς λιγοστές πληροφορίες πού μάς δίνει ό Χαβιαράς στή μελέτη του γιά τόν Πανορμίτη σχετικά μέ τή λειτουργία τής σχολής στήν Α γ ία Μαρίνα τό μεγαλύτερο ένδιαφέρον παρουσιάζει ή εξής: «Ό Νεόφυτος Α' είχε παρ αύτώ έν τή Μονή άνεψιόν Νικόλαον, δν καί είς Πάτμον άπέστειλεν, ίνα σπουδάση, ώς ρητώς Αναφέρει έν τή διαθήκη του, πρίν ή έτι ίδρυθή ή έν Σύμη Σχολή τής ' Αγίας Μαρίνης έν ή κατόπιν ό ρηθείς Νικόλαος έπ όλίγον χρόνον έφοίτησεν» (βλ. Δ. Χαβιαρά: Περιγραφή, δπ. παρ., σελ. 35). ' Ο Νεόφυτος A' διετέλεσε ήγούμενος τοΰ Πανορμίτη άπό τό 1775 ώς τό 1793 (άπό τό 1777 ώς τό 1785 συνηγουμένευσε μαζί μέ τόν άδελφό του Κάλλιστο Α'). Ό Νεόφυτος Β' έγινε μοναχός τόν Δεκέμβριο 1793 (βλ. Χαβιαρά, δπ. παρ., σσ. 32 33 καί 35). Ό Βαρδαλάχος ήλθε στή Σύμη μαζί μέ τόν δασκαλό του Γεράσιμο άπό τό Κάιρο (βλ. παρακάτω). Ά ρα, κατά τά γραφόμενα τοΰ Χαβιαρά ό Νεόφυτος Β σπούδασε στήν σχολή πού λειτουργούσε στήν Α γία Μαρίνα μεταξύ 1783 καί 1793. Ά ν τώρα λάβωμέ ΰπ δψη δτι μεταξύ 1775 καί 1783 έκανε τίς σπουδές του, πάντοτε κατά τόν Χαβιαρά, στήν Πάτμο, γιατί δέν υπήρχε Ακόμη σχολή στήν Α γία Μαρίνα καί δτι τό 1783 μπορεί νά κατεβή, έφ δσον δταν έφθασε ό Γεράσιμος στή Σύμη ή σχολή λειτουργούσε, πρέπει νά τοποθετήσουμε τήν'ίδρυσή της μετά τό 1775 καί πρίν άπό τό 1783. Ό Νόφυτο Β' κοιμήθηκε τό 1838 σέ ήλικία 83 χρονών (βλ. Χαβιαρά, δπ. παρ., σελ. 37), όπότε ιό 1775 ήταν 20 έτών, λίγο μεγάλος γιά νά σταλή τότε στήν Πάτμο. Μάλλον ό θείος του θά τόν έστειλε, πρίν γίνη ήγούμενος στόν Πανορμίτη, άν καί άπό τό χωρίο τοΰ Χαβιαρά βγαίνει περισσότερο ή προηγούμενη έκδοχή. Ευτυχώς, τό παλαιότερο άπό τά χειρόγραφα τά προερχόμενα άπό τή σχολή Σύμης έχει χρονολογία 1768 (βλ.* Αλ. Καρανικόλα: «κατάλογος», δπ. παρ., σελ. 45), όπότε Ασφαλώς μπορούμε νά πούμε δτι τότε λειτουργούσε ή σχολή, κι έτσι νά μήν μάς παρασύρουν υποθέσεις σάν τίς παραπάνω σέ μεταγενέστερη χρονολογία ώς πρός τήν'ίδρυση τής σχολής. "Ετσι, ή χρονολογία 1765, πού δίνει γιά τήν περίπτωση αυτή ό Σιμωνίδης (Συμαΐς, Άθήναι 1849, σελ. 58) φαίνεται αληθινή! Φανταστικά είναι ασφαλώς τά περί βωμού τό πάλαι Χαρβάλου (ήμιθέου, έν Σύμη γεννηθέντος, λατρευομένου έπί πονηρίςι όμοιου... γυναικός τά πάντα καί περιβεβλημμένον (sic) δορκάδος δέρμα, κρούοντος λύραν, δάκνοντος καί άρπην καρχαρόδοντα»!!!) πού δήθεν υ πήρχε στή θέση τής Αγίας Μαρίνας καί τά παραδίδει ό άνύπαρκτος συγγραφέας Λαόστεφος (βλ. παραπάνω). Τήν ίδια χρονολογία παρέχει ό Μ. Θ. Σκευοφύλαξ ( Ό Πανορμίτης καί ή περιώνυμη μονή του, Άθήναι 1965, σελ. 32), δ Γ. Θ. Βεργωτής (Ή Έκπαίδευσις είς τήν Σύμην, Ρόδος 1968, σελ. 9), ό Κώστας Φαρμακίδης (Σύμη 'Οδηγός, δπ. παρ., σελ. 14) κ.ά. ' Η λειτουργία τής σχολής τής Σύμης στήν ' Αγία Μαρίνα είναι βέβαιο δτι κράτησε ώς τήν έκρηξη τής Επαναστάσεως τού 1821, μετά άπό τήν όποια μεταφέρθηκε στήν Μεγάλη Παναγιά τού Κάστρου (βλ. Εύαγγελίδη, δπ. παρ., σελ. 112). Γιατί έγινε αύτό δέν είναι γνωστό. Συνήθως μιλούν γιά καταστροφή τής Σχολής. Ο Σκευοφύλαξ (δπ. παρ. σελ. 23) γράφει δτι «έκλεισε στά χρόνια τής Επαναστάσεως άπό τούς Τούρκους γιατί έπροδόθη ή έθνική της άποστολή. Εκεί κατηχούντο άπό τόν Νίκανδρο πού ήταν σύνδεσμος τοΰ Ίσπράβνικου Θέμελη, οί Φιλικοί τών Νοτίων Σποράδων», δέν τεκμηριώνει δμως τά γραφόμενά του. Ό μελετητής τής γυμνασιαρχίας τού Νίκανδρου στή Χίο Στέφανος Καββάδας πολύ σωστά έχει παρατηρήσει: «Εξετάσαντες τούς δημοσιευθέντας καταλόγους τών φιλικών υπό διαφόρων ιστορικών δέν άνεύρομεν τό όνομα τοΰ Νικάνδρου» (βλ. Στεφάνου Δ. Καββάδα: «Ό άρχιμανδρίτης Νίκανδρος Φιλάδελφος

Γεωργιάδης, Χρονικόν της έν Χίω γυμνασιαρχίας του», Χιακή Έπιθεώρησις, τόμ. 11, τεΰχ. 32 (1973), σελ. 90). Διαφορετική είναι ή εκδοχή πού διατυπώνει ό Σιμωνίδης: «Δύο φατρίαι άντίθετοι έκ πολλοΰ χρόνου έν Σύμη τή νήσφ βασιλεύουσι καί ή μέν έστι τών φιλομούσων καί έλευθεροφίλων, ή δέ τών τουρκολατρών καί φωτοσβεστών. Ούτοι ούν, οί δεύτεροι, έχθροί όντες φύσει πόσης άρετής, προστάται δέ θερμοί πόσης κακίας, έβλαψαν τό μάλιστα τήν έαυτών πατρίδα τή διαβολή τή φυλακίσει, τή φυγαδεύσει, τή κακοποιήσει, τφ φόνω τών νοημονεστέρων καί θερμών τών φώτων καί τής έλευθερίας ζηλωτών συμπολιτών αυτών καί διά ταΰτα μέν έπραττον οί άσύνετοι διά τών τής Ρόδου σατραπών, όπως κρατήσωσιν αυτοί τής νήσου καί θεραπεύσουσι τά άντιχριστιανικά πάθη αυτών δι' ό καί τυχαίως έπήλθε ή καταστροφή τής κοινωφελεστάτης σχολής τής 'Αγίας Μαρίνης, έξ' ής έξήλθον ποτέ τοσοΰτοι καί τηλικοϋτοι άνδρες σοφοί- καί τοίνυν τήν καταστροφήν τής περιφήμου ταύτης σχολής έμμέσως ένεργήσαντες οΰτοι διά τής τουρκικής δυναστείας, έπέγραψαν δι άνθρακος οί τόν νοΰν καί τήν καρδίαν δλως άπηνθρακωμένοι καί έπιγραφήν τήνδε: «Καθώς ήθελα καί θέλω είδα τό σχολεΐον λέγω». Τήν έμμετρον ταΰτην έπιγραφήν (ή καί καταγγέλλει τό καθ όλου μοχθηρόν τή ψυχής τοΰ γράψαντος) είδον κι έγώ καί άνέγνω τώ Φωτίω (πρόκειται γιά τόν άδελφό του- βλ. σχετικά Σ. I. Βουτυρά: Λεξικόν Ιστορίας καί Γεωγραφίας, τόμ. Ζ ', έν Κωνσταντινουπόλει 1889, σελ. 583, όπου τίς πληροφορίες είχε δώσει ό Δημ. Χαβιαράς, σύμφωνα μέ τό βιβλιογραφικό του δελτίο, όπ. παρ., σελ. 1, άρ. 11) καί έλεεινολογήσαμεν τόν άνθρωπον, μάλιστα δέ ό Φώτιος έξέφρασε καί τάδε: «μουστάκια, γένια κόκκινα καί μάτια γαλανά άγγεΐον διαβόλου, πνεύμα τοΰ σατανά». Καί ταΰτα μέν είπεν έκεΐνος ότι τοιοΰτον έχει άληθώς τόν τε έσωτερικόν καί έξωτερικόν χαρακτήρα ό γράψας τήν έπιγραφήν γραμματομάχος» (βλ. περ. «Συμαϊκά Νέα», τεΰχ. 3(91), Ιούνιος 1951). 'Οπωσδήποτε τά περί δύο φατριών είναι ύπερβολικά, ότι λ* ι * A t/trv ' ' * '» «' 3 Μ «η ym ty ι*)»"? ** xmjlfft* X </, w 04*t/t* mu M,, r* λ» t A * ' +*> )/ *> ft*'* '* W *** **' *' '\'*&* *\ Λ' * ~ v v. * y»*. '** ** u ~ ~~ % *0*A J. «-. < *? ry /\JM/**%'* i Ut» </)* *'+ *'* *** i* I/» #*!» * ffr try * Γ» <**}«**«'!...* * > *//!t 0if* _.Z. 7 V" {- **)*%)<*> t Vyrt 4 * ( * **?«'* Λ -«' ι^ Λ " ' /ι ί' *' «>*» * h»- - ( >.".». «^',νι p />V< ^ '^' '3' i*' #» «* *#* i, «41,/*-» 1«* Μ/.... * e V l. * //»AM» /.. a. V. I' ' <»«Ά Ή /' *&,/*> /><*>, * <, *«#> Λ.* * Λ - > «* /. A» \ -Ct «'!* *«V*«/* * * ' -.1 *** <# ^ x*; -r. /«. / «*» V *\ + γ ' l# #>/</* u fry* *>-* Πανομοιότυπο τοΰ «Δευτεριοΰ τοΰ κοινοΰ ελληνικού σχολείου» Σύμης τοΰ έτους 1799 ( Από τό βιβλίο τοΰ Μ.Θ. Σκευοφύλακος «Ό Πανορμίτης»), Η / \ Στον Λημοσθένη Χαβιαρά (1849 1922) όφείλει ό Τρ. Εύαγγελίδης πολύτιμα στοιχεία γιά τή σχολή Σύμης. θά υπήρχαν κάποιοι γραμματομάχοι δέν τό άποκλείουμε. Αύτοί δέν λείπουν άπό καμμιά κοινωνία, οΰτε άπό τήν πιό άναπτυγμένη. "Αλλωστε είναι γνωστές περιπτώσεις άτόμων πού έκμεταλλεύονταν τούς συνανθρώπους τους (βλ. Ί. Άντωνιάδη: Ή Κατάρα, νησιώτικη ήθογραφία παρμένη άπό τή ζωή τής Σύμης, τυπογραφεϊον ή «Τέχνη», Πλατεία 'Αγίων Θεοδώρων άρ. 5, Αθήναι 1929). "Ομως ή συμαϊκή κοινωνία ήταν στό σύνολό της υγιής καί όπως σημειώνει ό καθηγητής Άγαπητίδης, «τά μεγαλύτερα καί δαπανηρότερα τών δημοσίων έργων της κατεσκευάσθηκαν δαπάναις πλουσίων φιλοπατρίδων Συμαίων». Ό Ίδιος άναφέρει τούς γιούς Ν. Πετρίδη, πού μέ δαπάνη του κατασκευάσθηκαν τό 1881 ή γέφυρα («καλντιρίμι») στόν Κάμπο τοΰ Γιαλού καί ή πλατεία τοΰ Μουράγιου μέ τό ρολόι, τόν Π. Φαρμακίδη, πού τό 1917 δώρισε τό δημαρχιακό κατάστημα καί όταν πέθανε άφησε κληρονόμο τής περιουσίας του τήν Κοινότητα Σύμης, τόν Κυρ. Σαλαχούρη, μέ δαπάνη τοΰ όποιου κατασκευάσθηκε ή όμώνυμη δεξαμενή βρόχινου νερού, είχε δέ δωρίσει τό παλιό δημαρχιακό κατάστημα καί οίκημα πού χρησιμοποιήθηκε σάν θέατρο καί κοινοτικό σχολείο κ.λπ. (βλ. Άγαπητίδη, Ή Σύμη, όπ. παρ., σσ. 44 45). Αλλά, όπως θά δοΰμε παρακάτω, καί όταν λειτουργούσε ή σχολή στήν Α γία Μαρίνα, οί πρόκριτοι τής Σύμης βοηθούσαν. β ' Κτίρια, βιβλιοθήκη, ό πρίνος τής σχολής Ή Σχολή τής Αγίας Μαρίνας στεγαζόταν στά κελλιά τής μονής αύτής στό Λιγενί, γι αύτό καί έμεινε γνωστή μέ τήν όνομασία αύτή (βλ. Αλ. Σ. Καρανικόλα: «Ό μύθος τής Πρόκνης σέ μαθηματάριο άπό τή σχολή Σύμης», Παρνασσός, 14(1972), σελ. 86). «Τό σύστημα διδασκαλίας ήταν περιπατητικό, «κάτω άπό τόν μεγάλον πΐρνον..» καί οί μαθητές οίκότροφοι στή σχολή άπό τή Δευτέρα ώς τό Σάββατο τό άπόγευμα, γιά νά άφοσιώνονται άπερίσπαστοι στή μελέτη» (βλ. Φαρμακίδης Καρακατσάνη: Σύμη 'Οδηγός, όπ. παρ., σελ. 14). Γιά τό πρινάρι αύτό ό Σιμωνίδης (Συμαΐς, όπ. παρ., σελ. 59) μάς παρέχει πληροφορίες άνάμικτες μέ ψευδή στοιχεία (άγάλματα Σελήνης κ.λπ.): 316

«Ή πλατεία τής μονής καί Σχολής, έχει πρίνον γιγαντιαΐον καί μεγαλοπρεπή, ύπό τοϋ όποιου τήν σκιάν δύνάνται νά καθίσωσιν, έν άναπαύσει, 500 μαθηταί περίπου, καί θεωρείται κατά τόν Λαόστεφον (συγγραφέα άνύπαρκτο) άρχαιότερος πρίν τής τοϋ Χριστού, γεννήσεως 448. Ό πρίνος, θέσις, είς ήν δένδρον μέγα θάλλει (δι ού καί θέσις Πρινός προσαγορεύεται) άγαλμα Σελήνης κ.λπ. κ.λπ.». Τήν έποχή τοϋ Γρηγορόπουλου έδειχναν τά έρείπια τής σχολής: «Τά έρείπια δείκνυνται είσέτι κατά τήν θέσιν άγια Μαρίνα έξω τής πόλεως νοτιοανατολικής» (δπ. παρ.). Δηλ. στήν δη δεκαετηρίδα τοϋ 18ου αΐ. Αλλά καί τό 1835 υπήρχαν άκόμη, δπως μαθαίνομε άπό τή μελέτη τοϋ Ν.Δ. Χαβιαρδ γιά τά μοναστήρια τής Σύμης καί άπό πανομοιότυπο έγγραφο τοϋ έτους αύτοϋ πού περιέλαβε ό Μ. Θ. Σκευοφύλαξ, στό βιβλίο του γιά τόν Πανορμίτη (α' έκδ. 1961, πίν. IV παραπέμπομε στήν έκδοφη αύτή, γιατί στή β' τοϋ 1965 όλοι οί πίνακες άντικαταστάθηκαν μέ νέους, ένώ δμως έμειναν μέσα στό κείμενο καί στά περιεχόμενα δλες οί σημειώσεις πού παραπέμπουν στούς παλαιούς!). Ά πό τό δημοσίευμα τοϋ Χαβιαρα έξάγεται δτι τό πρινάρι έπεσε τόν Ιούλιο 1961. Καθώς γράφει: «Έ ξ έγγράφου δέ τής 29 Οκτωβρίου τοϋ 1835, άποκειμένου έν τή συλλογή παλαιών έγγράφων τοϋ φιλτάτου μου Νικολάου Μιχαλούτσου ύπ άριθ. 159, πληροφορούμεθα δτι ό ήγούμενος Γεράσιμος (γιός Φιλιππίου Μαστρομανώλη Μακρή έγινε ή γούμενος τής μονής τοϋ Προφήτη Ήλία Σύμης τήν 1η Οκτωβρίου 1826, Χαβιαράς, Τά Μοναστήρια, δπ. παρ., σελ. 36), διερχόμενος, ώς συμπεραίνομεν, πρό τοϋ σχολείου τής Αγίας Μαρίνης κατά τήν κάθοδόν του έκ τής Μονής τοϋ προφήτου Ήλία καί κατά τήν άνοδόν του είς αύτήν, καί βλέπων δτι τό άλλοτε περίφημον σχολείον «έκ τών καιρικών άνωμαλιών μείναν μεμονωμένον κατεσαρθώθη καί κατεκρημνίσθησαν σχεδόν δλα τά δωμάτια έκτός ένός μόνου καί αύτοϋ κατεφθαρμένου», προέτεινε νά έπισκευάση, κατά τό δυνατόν καί πρός τούτοις νά διευθύνη, τά νερά είς τάς στέρνας. Τό δέ Κοινόν έκτιμήσαν τήν έκφρασθεΐσαν προαίρεσιν τοϋ ήγουμένου έδέχθη εύχαρίστως πρός άποζημίωσιν δέ τών κόπων καί έξόδων του παρεχώρησεν είς τόν ήγούμενον τά έκ τής έκκλησίας τής 'Αγίας Μαρίνης εισοδήματα καθώς καί τά προϊόντα τών όλίγων κτημάτων της... Παρά ταϋτα σήμερον είς τήν 'Αγίαν Μαρίναν, τό ήδη νεκροταφεϊον τοϋ χωριοΰ, ούδέν σώζεται έκ τής περιφήμου σχολής καί αύτός δέ ό «τίμιος πρίνος», τό γηραιόν πελώριον πρινάρι, ό όποιος έσκίαζε τήν σχολήν, καί αύτός κατά τόν παρελθόντα Ιούλιον (1961), κατέπεσε σκωληκόβροτος, τοϋ ό ποιου δμως ή άνάμνησις θά διασώζεται έν τή ίστορίςι τής σχολής» (βλ. Ν. Χαβιαρα, Τά Μοναστήρια, δπ. παρ., σελ. 38). Ά πό τό πανομοιότυπο τοϋ Σκευοφύλακα έκδίδω έδώ τό έγγραφο, πού τό υπογράφουν οί πρόκριτοι τής Σύμης μέ έπί κεφαλής τόν Χατζηαγαπητό Χατζηϊωάννου, καί τό βεβαιώνει ό Αρχιερατικός Επίτροπος τοϋ Αγίου Ρόδου: «Τό έπ όνόματι τής άγιας Μαρίνης τιμώμενον μοναστήριον είναι γνωστόν δτι υπήρχε πρότερον τό έλληνικόν σχολείον τής νήσου μας καί τό όποιον έκ τών καιρικών άνωμαλιών μείναν μεμονωμένον κατεσαθρώθη καί κατεκρημνίσθησαν σχεδόν δλα τά δωμάτια, έκτός ένός μόνου καί κατεφθαρμένου. "Ενεκεν τούτου λοιπόν δίδεται ή άδεια πρός τόν Πανοσιώτατον ' Ηγούμενον τοϋ Προφήτου Ηλιου Κύριον Γεράσιμον Φιλιππιοϋ Τζαβαρή. Διά νά παραταθή καί νά έξοδεύση έξ Ιδίων του κατά τήν αυτοπροαίρετο ν ζήτησίν του, άνοικοδομών καί έπιδιορθώνων κατά τήν δύναμίν του τά άναγκαιότερα έπιμελούμενος νά διευθύνη καί τά.νερά είς τάς στέρνας, ώς πρότερον. *Υπόσχεται λοιπόν τό κοινόν διά τούς κόπους καί έξοδά του, νά άπολαμβάνη τά τυχηρά έκ τής έκεϊ έκκλησίας είσοδήματα, καθώς καί τά προϊόντα τών όλίγων υποστατικών τοϋ αύτοϋ μοναστηριού, μή έχων τήν άδειαν άλλος τις τών ίερέων νά λειτουργή έκεΐ τάς έπισήμους ήμέρας χωρίς τήν συγκατάθεσίν του. Υπόσχεται καί ό ρηθείς ήγούμενος άμα όπού ήθελε διαταχθή παρά τοϋ κοινού νά παραιτήται άπό αύτό τό μέρος καθ δτι γνωρίζεται πάντοτε μετόχι τοϋ νεοκτισθέντος είς άλλην θέσιν, έλληνικοϋ σχολείου κ.λπ.» Ή τελευταία αύτή πληροφορία έχει Ιδιαίτερη άξια γιατί δείχνει δτι τό έλληνικό σχολείο Σύμης δέν καταστράφηκε τό 1821, άλλά συνέχισε τή λειτουργία της σέ άλλο μέρος (τό Κάστρο) μετά τήν Επανάσταση. Αύτό προκύπτει καί άπό τήν τύχη τών χειρογράφων μαθηματαρίων του, πού σώζονται στό Αναγνωστήριο Αίγλη, στήν Εθνική Βιβλιοθήκη καί στή μονή Πανορμίτη (βλ. παρακάτω). "Οπως γράφει ό Κώστας Φαρμακίδης: «Είχε βιβλιοθήκην έξαιρετικά πλούσια καί μεγάλη. Τή Σχολή τής Αγίας Μαρίνας τή διαδέχθηκε ή Ελληνική Σχολή τοϋ Κάστρου, πού πήρε καί τή βιβλιοθήκη της» ('Οδηγός, δπ. παρ., σελ. 14). Σύμφωνα μέ τά παραπάνω καταστροφή συνέβη στά κελλιά, δπου στεγαζόταν ή Σχολή, έκτός άν έγκαταλείφθηκαν γιά άλλους λόγους. ' Η ίδια έλληνική σχολή διέκοψε γιά ένα διάστημα τή λειτουργία της στά άνώμαλα χρόνια τοϋ Αγώνα καί συνέχισε στό Κάστρο, δπως τό παραπάνω έγγραφο τοϋ 1835 βεβαιώνει. Τότε κοντά πρέπει νά άρχισε ή έπαναλειτουργία της, άν κρίνωμε άπό τόν χαρακτηρισμό «νεοκτισθέντος είς άλλην θέσιν έλληνικοϋ σχολείου». (Μ αύτό συμπίπτει ή χρονολογία πού ό ' Ιερόθεος (τότε Ιωάννης) Φωτιάδης, 1834, «τή έπιμόνω αίτήσει τής Κοίνότητος Σύμης έπανελθών είς Σύμην, άνέλαβε τήν διεύθυνσιν τής ' Ελληνικής Σχολής Σύμης», Δημ. Χαβιαρας, Περιγραφή, δπ. παρ., σελ. 64 βλ. Βεργωτή, δπω. παρ., σελ. 16, σημ. 27). Ά ρα πρέπει νά μιλάμε γιά διακοπή καί γιά πρώτη περίοδο λειτουργίας τής 'Ελληνικής σχολής Σύμης, τήν περίοδο τής Αγίας Μαρίνας (1765 1821). Σέ τελευταία άνάλυση ό δρος «καταστροφή» γιάτή σχολή δέν είναι άκριβής, γιατί Σχολή δέν ήταν τά κτίρια, ήταν ή έφεση τών Συμαίων γιά παιδεία, κι άν κατέστρεψαν τά κτίριά της, δέν μπόρεσαν οί κατακτητές νά έξαλείψουν καί τήν έφεση αύτή. Σημειώνω έδώ δτι ό πρόκριτος Χατζηαγαπητός Χατζηϊωάννου, πού υπογράφει τό παραπάνω έγγραφο, υπήρξε τό 1799 έπιτροπεύων τοϋ «κοινού έλληνικοϋ σχολείου» στήν ' Αγία Μαρίνα μαζί μέ τόν κύρ Νικόλα Χατζηνικόλα Χάλλαρη (βλ. στοΰ Σκευοφύλακα, δπ. παρ., πίν III, δπου πανομοιότυπο τοϋ φύλλου 26 τοϋ «Δευτέρου» τοϋ σχολείου μέ τά έσοδα καί έξοδα). Ό Μ. Θ. Σκευοφύλαξ στή μελέτη του «Ή έκπαίδευσις έν Σύμη» (Συμαϊκά Νέα, 1 Δεκεμβρίου 1966) γράφει δτι τά πρώτα βιβλία στή βιβλιοθήκη τής Σχολής τά δώρισαν Συμαϊοι Σιναΐτες. Πραγματικά στά χειρόγραφα ύπ άριθμ. 11 καί 12 τοϋ καταλόγου Καρανικόλα (δπ. παρ., σσ. 53 καί 54), πού προέρχονται άπό τή Σχολή Σύμης υπάρχουν σημειώσεις: «Παρά τών σι[ναϊτών] είς τό τής Σύμης σχολ[εΐον]» καί «Άφιερώθη παρά τών σιναϊτών είς τό τής Σύμης σχολεϊ[ον]». Δέν διασαφηνίζεται δμως άν οί Σιναΐτες αύτοί είναι Συμαϊοι. ' Ο Σκευοφύλαξ πάντως δέν τεκμηριώνει ούτε έδώ τά γραφόμενά του. Γίνεται συνήθως λόγος καί γιά καταστροφή τής βιβλιοθήκης τής Σχολής (βλ. Βεργωτής, δπ. παρ., σελ. 16). Ό Καθηγητής Άγαπητίδης γράφει: «Αξιομνημόνευτος είναι ή Ιστορική Σχολή τής Αγίας Μαρίνης, άπό τήν όποιαν έξήλθον σπουδαίοι άνδρες. ' Η σχολή αϋτη είχε θαυμαστήν βιβλιοθήκην, ήτις κατεστράφη άγνωστον πώς» (Ή Σύμη, δπ. παρ. 39). Στήν έποχή τοϋ Μιχ. Γρηγοροπούλου (δπ. παρ.) σώζονταν μόνο λίγοι τόμοι. Νά καταστράφηκαν μαζί μέ τά κελλιά, νά καταστράφηκαν άργότερα άπό πυρκαϊά; Τίποτε δέν είναι βέβαιο. Από τά χειρόγραφα βιβλία τής Σχολής έφθασαν ώς τίς μέρες μας 20 έν όλω τά έξής κατά βιβλιοθήκες: Α' ΕΘΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ: 1, 2, 3. ΟΙ «πολυσέλιδοι» κώδικες 2908, 2909, 2910, γραμμένοι άντίστοιχα τό 1794, τό 1810 καί τό 1802 στή σχολή Σύμης περιέχουν «κείμενα άρχαίων ' Ελλήνων ποιητών καί πεζογράφων καθώς καί πατέρων τής Εκκλησίας, άσματικούς κανόνας καί άλλα κείμενα, ποιητικά καί πεζά, βυζαντινών καί μεταβυζαντινών λογίων. "Ολα αύτά τά κείμενα, τά όποια φαίνεται δτι άπετέλουν μέρος τοϋ άναλυτικού, δπως θά έλέγαμεν σήμερον προγράμματος τής Σχολής είναι ήρμηνευμένα κατά τήν «ψυχαγωγικήν» μέθοδον, σύστημα μέ τό όποιον τήν έποχήν έκείνην έδιδάσκοντο τά κείμενα» (Ά λ. Σ. Καρανικόλας, Κατάλογος, σελ. 38). Β' ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟΝ «ΑΙΓΛΗ» ΣΥΜΗΣ:4, 5,6, 7, 8,9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16. Οί κώδικες 596, 10(1 Καταλ. Καρανικ.)393 τοϋ 1780 1796, 2 Καταλ. Καρανικ. 180φ. τοϋ 1768 1787, 3 Καταλ.Καρανικ. 203 φ. τοϋ 1803, 4 Καταλ. Καρανικ. 330 φ. τοϋ 1785, 5 Κ. Καρ. 18ου αί., 904,2 (6 Καταλ. Καρανικ.) 223 φ. τοϋ 1785 1789,910 (7 Καταλ. Καρανικ.) 354φ. τοϋ 1789 1790, 542 (8 317

Καταλ. Καρανικ.) 68φ. τοΰ 18ου αΐ., 9 καταλ. Καρανικ. 524φ. τοϋ τέλους 18 - αρχών 19ου αΐ., 616 (10 Καταλ. Καρανικ.) 274φ. τοΰ 1818, 348, 1(11 Καταλ. Καρανικ.) 182φ. τοΰ 18ου at., 12 Καταλ. Καρανικ. 182φ. τοΰ 18ου αί., 910, 1(13 καταλ. Καρανικ.) 189 φ. τοΰ 1789. Περιέχονται: Κείμενα άρχαίων καί βυζαντινών συγγραφέων, λόγοι, έπιστολές «μετά διάστιχου ψυχαγωγικής έρμηνείας» «περί συντάξεως τών ρημάτων» «Φυσική τ. Α' καί Μετεωρολογία» Β. τοΰ Λεσβίου, «Πραγματεία Φυσικής Επιστήμης, φιλοπονηθεΐσα έν τή Κυδωνιών Σχολή» Θεοφίλου Κάΐρη, «Επιτομή Λογικής» Νικηφόρου τοΰ Βλεμμύδου, «Γραμματικά» Δανιήλ μοναχοΰ Πατμίου Κεραμέως καί έρμηνεία λόγων Γρηγορίου τοΰ Θεολόγου (Ά λ. Σ. Καρανικόλας, κατάλογος, σσ. 42 55). Γ' ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΜΟΝΗΣ ΠΑΝΟΡΜΙΤΗ: 17, 18, 19, 20. Οί κώδικες 6 282φ τοΰ 1785 1789, 7 54 φ. τοΰ 18ου αΐ., 14 104φ. τοΰ 18ου αί. καί 19 200φ τοΰ 18ου αί. Περιέχονται: Θέματα έλληνικά καί άλλη Ολη σχολική καί φιλολογική, κείμενα μέ «διάστιχο ψυχαγωγική έρμηνεία» καί Θεοφίλου Κορυδαλλέως «Είς τό περί ούρανοϋ» (βλ. Λίνου Πολίτη: Συνοπτική άναγραφή χειρογράφων έλληνικών συλλογών, Θεσσαλονίη 1976, σσ. 81 82. Ί. Μ. Χατζηφώτη Μητροπολίτη πρ. Ηλείας Αντωνίου: «Κατάλογος τών Χειρογράφων τής Βιβλιοθήκης τής Μ. Πανορμίτη», Δωδεκανησιακά, 1(1966), σσ. 50 53). Δεδομένου δτι στό μοναστήρι δέ λειτούργησε σχολή (βλ. Ί. Μ. Χατζηφώτη: Ιερά Μονή Πανορμίτη Σύμης, Αθήνα 1978), οί κώδικες αύτοί πιθανώτατα προέρχονται άπό τή μονή Πανορμίτη, όπως καί οί κώδικες της 1 35φ καί 10 38φ. τοΰ β μισοΰ τοΰ 19ου αί., πού περιέχουν σχολικές μεταφράσεις (στήν καθαρεύουσα) άπό τή μεεπαναστατική λειτουργία τής σχολής στό Κάστρο (βλ. Πολίτη, δπ. παρ., σελ. 81). γ ' Δάσκαλοι τής σχολής Σύμης στήν Α γ ία Μαρίνα Μεταξύ τών δασκάλων τής σχολής Σύμης στήν *Αγία Μαρίνα περιλαμβάνεται ό Κερκυραϊος ιερομόναχος Γεράσιμος. 'Υπάρχει άτεκμηρίωτη πληροφορία δτι ό Γεράσιμος άνέλαβε τό 1781 τή σχολαρχία της. Περιλαμβάνεται στό άνέκδοτο έργο τοΰ Παναγιώτη Σκιαθίτη «Ιστορικά Σύμης» (βλ. Ά λ. Καρνικόλα: «Ό μΰθος τής Πρόκνης κ.λπ.», δπ. παρ., σελ. 95). Ή χρονολογία πάντως είναι πρώιμη (βλ. σχετικά παραπάνω καί παρακάτω). Ό Γεράσιμος ήταν προηγουμένως δάσκαλος στό Κάιρο, δπου διορίσθηκε έπί πατριάρχου Κυπριανού (1766 1783) (βλ. Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου: Ιστορία τής Εκκλησίας Αλεξάνδρειάς (62 1934), Αλεξάνδρεια 1935, σελ. 787). "Οταν δμως κοιμήθηκε ό Κυπριανός, ή σχολή τοΰ Γερασίμου διαλύθηκε. Ανασυστήθηκε άπό τόν επόμενο Πατριάρχη Αλεξανδρείας Γεράσιμο Γ' Γημάρη (1783 1788) (βλ. Παπαδόπουλο, Ιστορία, δπ. παρ.), άλλά διαλύθηκε καί πάλι γιά λόγους οικονομικούς. Τότε ό Γεράσιμος έφυγε γιά τή Σύμη, δπου τόν είχαν προσκαλέσει οί πρόκριτοι τοΰ νησιοΰ (βλ. Ξενοφώντος Κύρου Παιδεία καί Κύρου Άνάβασις. Μεταφρασθεϊσαι εις τήν όμιλουμένην γλώσσαν καί διά σημειώσεων έξηγηθεϊσαι ύπό Κωνσταντίνου Βαρδαλάχου, νΰν δέ τό πρώτον τύποις έκδοθεϊσαι δαπάνη Ιωάννου Δουμα, τόμ. α", έν Άθήναις 1845, σελ. οζ ). Μαζί του πήρε καί τόν μαθητή Κωνσταντίνο Βαρδαλάχο, τόν μετέπειτα δάσκαλο τοΰ γένους (βλ. παρακάτω). Εδώ κρίνω σκόπιμο νά σημειώσω δτι ό Γεράσιμος Γ' ήταν Αέριος καί πρίν φθάση στήν Αλεξάνδρεια, «παρ ολίγον άν έν Σύμη έξέλιπε τής ζωής», δπως ό ίδιος έγραψε στήν σελίδα 197 τοΰ Β' Επισήμου Κώδικα τής Π. Βιβλιοθήκης Αλεξάνδρειάς (βλ. Γερασίμου Γ. Μαζαράκη: Συμβολή είς τήν ιστορίαν τής έν Αίγύπτω Ορθοδόξου Εκκλησίας, έκδίδοται έπιμελείμ Εύγενίου Μιχαηλίδου, Αλεξάνδρεια 1932, σελ. 652). Νά μεσολάβησε ό Πατριάρχης γιά τή μετάβαση τοΰ Γερασίμου στή Σύμη; Ό Γεράσιμος δίδασκε οπωσδήποτε στή Σύμη μεταξύ 1789-1802 (βλ. Αλ. Καρανικόλα, «Κατάλογος», δπ. παρ., σσ. 38 καί 55). Δηλαδή σέ μεγάλο διάστημα τής λειτουργίας τής σχολής της στήν Αγία Μαρίνα, άπό δπου καί σώζονται χειρόγραφα μαθηματάρια μέ τή διδασκαλία του. Αύτό βοηθάει νά τοποθετηθή καί τό πνευματικό έπίπεδο τής σχολής (βλ. παρακάτω). Ά πό τούς χειρόγραφους κώδικες τής σχολής προκύπτει δτι ό 318 Νεόφυτος ίεροδιάκονος Φασουλάριος Συμαΐος, ό Παντελής Τηλιακός, ό Αγαπητός Χατζή Νικήτας ίεροδιάκονος Συμαΐος, Γεώργιος (χωρίς άλλα στοιχεία), ό Κωνσταντίνος (χωρίς άλλα στοιχεία), Μιχάλης (πιθανώς Συμαΐος), Νικήτα (πιθανώς Συμαΐος) Νικήτας Μπογιατζής (ίσως τόίδιο πρόσωπο μέ τό προηγούμενο) έγραψαν στή Σχολή μαθηματάρια καί δτι ό Βασίλειος (χωρίς άλλα στοιχεία) μετέφρασε κείμενα (βλ. Ά λ. Καρανικόλα, «Κατάλογος», δπ. παρ., σσ. 44 56). Οί πιό πολλοί μνημονεύουν «διδάσκαλο τόν έκ Κερκύρας άναλάμψαντα ήδη, δν ό ΰψιστος αίωνίως στηρίξοι» Γεράσιμο ιερομόναχο (βλ. Ά λ. Καρανικόλα, «Κατάλογος», δπ. παρ.). Δάσκαλος τής σχολής Σύμης στήν Α γία Μαρίνα υπήρξε ό Ιωάννης Καλοδουκίδης Μίγκλης, πού έκανε σπουδές σήν Πατμιάδα σχολή (1755 1758). Ό γιός του Συμεών, έκανε δάσκαλος στήν Πόλη καί έγραψε άριθμητική καί τριγωνομετρία γιά τόν Νικόλαο Γ. Κώο, δάσκαλο στήν Άδριανούπολη, πού παραδίδονται άπό τόν κώδικα 96 (695) τοΰ Γυμνασίου της (βλ. Τρ. Εύαγγελίδη, δπ. παρ., σελ. 112). Ό Μίγκλης άναφέρεται ώς κτήτωρ χειρογράφου κώδικα προερχομένου άπό τή σχολή Σύμης μέ τό «Περί συντάξεως τών ρημάτων» (γρ. τών όκτώ μερών τοΰ λόγου) τοΰ 18ου αί. (βλ. Ά λ. Καρνικόλα, «Κατάλογος», σελ. 50). Υποθέτω άπό τήν περίοδο τών σπουδών τοΰ Μίγκλη στήν Πάτμο, δτι στή σχολή προϋπήρξε τοΰ Γερασίμου. Στή σχολή Σύμης δίδαξε ώς τό 1805, πού έφυγε γιά τόν Άθω, ό Συμαΐος Μιχαήλ Σιπαχιός (μοναχός Βενέδικτος). Είχε μαθητεύσει στό Άιβαλί κοντά στόν Γρηγόριο Σαράφη καί υπήρξε συμμαθητής τοΰ Θεόφιλου Καΐρη. Τό 1828 διορίσθηκε άπό τόν Καποδίστρια δάσκαλος στή σχολή Σπετσών καί τό 1830 διευθυντής τής Ιερατικής σχολής Πόρου. "Εγραψε άκολουθίες, έγκώμια σέ Αγίους καί άλλα έκκλησιαστικά έργα. Κοιμήθηκε τό 1840 στό ρωσικό κοινόβιο τοΰ Αγίου "Ορους, τοΰ όποιου διηύθυνε τά πράγματα (βλ. Γρηγορόπουλο, δπ. παρ., σελ. 62. Εύαγγελίδη, δπ. παρ. σελ. 112. Περ. «Ό Μέντωρ», Β', τεΰχ. ΙΓ ', Σεπτέμβριος, έν Σμύρνη 1870, σσ. 282 283. Γι αύτόν παρέχει άληθινές πληροφορίες ό Σιμωνίδης βλ. Συμάίδα, δπ. παρ., σελ. 58). "Ως τό 1805 δίδαξε έπίσης στή σχολή Σύμης στήν Α γία Μαρίνα ό περίφημος Συμαΐος λόγιος Ιωάννης Φωτιάδης, μετέπειτα Καθηγούμενος ' Ιερόθεος Ιεράς Μονής Πανορμίτη (1765 / 6-1860) (βλ. Δημ. Χαβιαρά, Περιγραφή, δπ. παρ., σελ. 64). ' Ο Ιερόθεος, γιός τοΰ Φωτίου Μαρκονή, είχε κάνει σπουδές στήν Ίδια τή σχολή Σύμης, στήν Άθωνιάδα, στή Σμύρνη καί στό Άιβαλί. Τό 1805 πήγε μαζί μέ τόν άδελφό του Μιχαήλ στό "Αγιον "Ορος (ό χρόνος συμπίπτει μέ τήν άναχώρηση τοΰ Βενέδικτου), άπό δπου έφυγε γιά τήν Πόλη, στήν όποια οί άδελφοί Φωτιάδη δίδαξαν πάνω άπό 15 χρόνια. Τό 1834, μέ πρόσκληση τής Κοινότητος Σύμης, ό Ιερόθεος γύρισε στό νησί καί άνέλαβε τή διεύθυνση τής Ελληνικής Σχολής, πού συνέχισε τή λειτουργία της στό Κάστρο τής Σύμης. Από τή θέση αύτή άποχώρησε, δταν τό 1839, μετά τό θάνατο τοΰ Νεοφύτου Β', τοΰ ζήτησαν έπίμονα οί συμπολίτες του ν άναλάβη τή διοίκηση τοΰ Πανορμίτη. Κάλεσαν μάλιστα καί τόν άδελφό του Μιχαήλ γιά νά τόν βοηθάη. "Ετσι ό Ιερόθεος, πού ονομαζόταν τότε άκόμη Ιωάννης, άνέλαβε τήν έπιστασία τοΰ μοναστηριού μέ τή βοήθεια τοΰ άδελφοΰ του, χωρίς νά ίερωθή. Μέ τήν καθιέρωση δμως τοΰ κανονισμού τής Μονής, ό Ιωάννης άναγκάσθηκε νά ίερωθή, πράγμα πού άπέφυγε ώς τότε γνωρίζοντας τίς εύθύνες καί τή σοβαρότητα τοΰ λειτουργήματος, μετονομάσθηκε σέ Ιερόθεο καί άνέλαβε τήν ήγουμενία τοΰ Πανορμίτη (γιά δλα αύτά βλ. Δημ. Χαβιαρα Περιγραφή δπ. παρ., σσ. 64 98). Ό Ιερόθεος ήταν λογιώτατος καί είχε μαζί μέ τόν άδελφό του Μιχαήλ, πλούσια βιβλιοθήκη, γιά τήν δημιουργία τής όποιας έδειξαν άπό νωρίς μεγάλο ένδιαφέρον. Χαρακτηριστικά τοΰ ένδιαφέροντός του αύτοΰ είναι δσα γράφουν σέ έπιστολή πού έστειλαν στις 11 Οκτωβρίου 1831 άπό τήν Πόλη στόν Νικόλαο Καλαφατά στή Σύμη: «Τά αύτόθι βιβλία φυλάττετε άδιάφθορα, καί άν είναι κανένα έξ αύτών δωσμένον έξω εις τινα, ζητήσατέ το, διά νά τό φυλάξητε. ΙΙρός τούτοις έμάθομεν, δτι καί ό μακαρίτης Φώτιος έπήρε τινά βιβλία μαζύ του είς Αίγυπτον, τά όποια έως τοΰ νΰν μένουσιν έκεϊ, όμοΰ μέ άλλα τινά πράγματά του καί πώς τά άφήσατε διά νά είναι έκεϊ τόσον καιρόν, ώστε είναι δυνατόν καί νά χαθώσιν, διαρπα-

σθέντα ύπό τινων, Διά νά μή γίνη λοιπόν τούτο, άναγκη πάσα νά κάμητε κανένα επίτροπόν σας διά γράμματος, διά νά τά παραλάβη καί νά τά φέρη αϋτόσε' διότι τά βιβλία των σήμερον είναι είς μεγάλην άκρίβειαν, ώστε ό Βαρϊνος, όπου είχεν ένα καιρόν 30 γρόσια, τήν σήμερον έχει 200, καί άπό τήν τιμήν τούτου, δύνασθε νά συμπεράνητε καί τάς τιμάς τών άλλων βιβλίων» (βλ. Κώστα Φαρμακίδη: «Έπιστολαί άδελφώνφωτιάδη», ΣυμαϊκάΝέα, 15.12. 1966). "Ο 'Ιερόθεος, έξ άλλου, συνέβαλε σημαντικά στήν άποκατάσταση τών έκκλησιαστικών κειμένων, παρά τό γεγονός ότι ή συμβολή του παρασιωπήθηκε. Ό Καθηγητής Ν. Β. Τωμαδάκης γράφει σχετικά μιλώντας γιά τό διορθωτικό έργο τού Βαρθολομαίου Κουτλουμουσιανόϋ (1772 1851): Ύπήρξεν ή έργασία τού Βαρθολομαίου δλως πρωτότυπος; Ή έχρησιμοποίησε τούς προγενεστέρους διορθωτάς; Έπεδοκιμάσθη δέ γενικώς ή προυκάλεσεν έπικρίσεις; Σχετικώς συνοψίζω τάς έκ τού Κουρίλα πληροφορίας, ό όποίος δέν διάκειται εύμενώς πρός τόν Βαρθολομαίον. Πιθανόν έχρησιμοποιήθη έργασία τού Ιεροθέου Πανορμιτηνοΰ ήγουμένου Συμαίου (1765 1860 κατά κόσμον ' Ιωάννου Φωτιάδου) καί άδελφοϋ του Μιχαήλ διδασκάλου σιωπηρώς. Παρά ταΰτα ό Κουρίλας δέχεται ότι ό ' Ιερόθεος συστηματικώς άποκαθίστα έπί τό έλληνικώτερον τούς δημώδεις τύπους τών βιβλίων. Τοιαύτην τακτικήν δέν ήνέχθη ό Βαρθολομαίος» (βλ. Ν. Β. Τωμαδάκη: Κλείς τής Βυζαντινής Φιλολογίας, τόμ. α ', Άθήναι 1965, σελ. 135). "Οπως έδειξε όμως ό Χαβιαράς, πραγματικά ό Κουτλουμουσιανός χρησιμοποίησε τήν έργασία τού Ιεροθέου, πού δέν γλύτωσε κι αύτός τόν κατατρεγμό καί τή διαβολή κι άναγκάσθηκε τό 1851 νά πάη στήν Πόλη γιά νά άπολογηθή καί νά γράψη «λίβελλο», γιά νά άποκατασταθή άπό τόν Πατριάρχη "Ανθιμο Δ '. Ή ταν δέ τότε ήδη όγδονταέξι χρόνων! Μετά έννιά χρόνια κοιμήθηκε, λίγο μετά τό άπόδειπνο στίς 19 Σεπτεμβρίου 1860.' Ο άδελφός του Μιχαήλ πέθανε τό 1868. (βλ. Δημ. Χαβιαρά, Περιγραφή, δπ. παρ., σσ. 68 88, 90 καί 99). δ' Μαθητές τής σχολής Σύμης στήν Αγία Μαρίνα Κατά τόν Κωνσταντίνο Σιμωνίδη στή σχολή Σύμης, δταν λειτουργούσε στήν ' Αγία Μαρίνα μαθήτευσαν «ό σοφός Βαρδαλάχος, σχολαρχούντος Γερασίμου ' Ιερομονάχου τού Κερκυραίου καί ό σοφός καί ένάρετος Βενέδικτος δ Συμαΐος ό κοιμηθείς έν ' Αγίψ Ορει τφ 1840... Καί 'Ιωάννης ό Φωτιάδης ό ένάρετος καί σοφός, καί Μιχαήλ ό Φωτιάδης καί Γερμανός οί διδάσκαλοι, καί Μαραβέλλιος ό θαυμάσιος Ιατρός καί Ιωάννης ό Λογιώτατος, λεγόμενος, Συμαίοι τήν πατρίδα, καί πλήθος άλλοι, καί "Ανθιμος δ Γαζής, δ λεξικογράφος, καί άπόδειξις, δ χρυσούς έστεφανωμένος πίναξ τής Σχολής έκείνης, είς ήν φαίνονται οί άριστεύσαντες μαθηταί μεταξύ τών όποιων είναι καί ό Γαζής» (Συμαΐς, δπ. παρ., σσ. 58 59). Ή τελευταία αύτή «άπόδειξη» είναι μάλλον παραμύθι.'ο Γαζής είναι άπίθανο νά πάτησε τό πόδι του στή Σύμη (βλ. σχετικά Ί. Μ. Χατζηφώτη: "Ανθιμος Γαζής (1758-1828), ή ζωή καί τό έργο του, Βιβλιοπωλείον «Εστίας», 1969) Ό Γρηγορόπουλος προσθέτει τόν Νεόφυτο Βάμβα (1770 1856), τόν Θεόφιλο Καΐρη (1784 1853) καί άλλους «διακριθέντας ύστερον έπί παιδείμ καί άρετή άνδρας» (βλ. Γρηγορόπουλο, δπ. παρ., σελ. 62). Δέν ύπάρχουν δμως ούτε γι' αύτούς τεκμήρια. Μάλλον πρόκειται γιά διαδόσεις, γιά νά δειχθή ή στάθμη τής σχολής, πού βέβαια ήταν άξιόλογη. Κοντά στόν Βαρδαλάχο, προστέθηκαν καί οί υπόλοιποι διδάσκαλοι τού γένους! (Τούς άναφέρουν καί οί Μ.Θ. Σκευοφύλαξ, Ό Πανορμίτης, δπ. παρ., σελ. 22 καί Γ.Θ. Βεργωτής, δπ. παρ., σελ. 13). Όμως οί πληροφορίες αύτές δέν έπιβεβαιώνονται άπό τήν έγκυρη φιλολογική βιβλιογραφία. Βέβαιη (μαρτυρημένη) είναι ή μαθητεία στή σχολή Σύμης στήν 'Αγία Μαρίνα τού Κωνσταντίνου Βαρδαλάχου (1775 1830). Χιακής καταγωγής, είχε γεννηθή στό Κάιρο, δπου καί μαθήτευσε κοντά στόν Κερκυραΐο Ιερομόναχο Γεράσιμο, τόν δ- ποίο συνόδευσε στή Σύμη, δταν διαλύθηκε τό σχολείο στό Κάιρο. ' Εκεί οί Συμιακοί πρόκριτοι τόν συμπάθησαν καί τόν βοήθησαν νά φύγη γά τήν Ιταλία, δπου σπούδασε μαθηματικά, φυσική καί Ιατρική (βλ. Γ. Γενναδίου, δπ. παρ.). Μπόρεσε έτσι δχι μόνο νά όλοκληρώση τίς σπουδές του, άλλά καί νά έξελιχθή σέ διδάσκαλο τού Γένους (βλ. σχετικά Ε.Ε. Κούκκου: Κωνσταντίνος Βαρδαλάχος, Άθήναι 1964). "Εγραψε πολλά διδακτικά έργα καί διακρίθηκε ώς γυμνασιάρχης στό Βουκουρέστι. Μαζί μέ τόν Βενέδικτο μαθήτευσε στή σχολή Σύμης δ Συμαΐος Μάξιμος, πού ύπήρξε σχολάρχης τής ' Ιεροσολυμιτικής σχολής άπό τό τέλος τού 18ου αί. ώς τό 1820 καί έγραψε πολλά έργα (βλ. Τρ. Εύαγγελίδη, δπ. παρ., σελ. 113. Α Παπαδοπούλου Κεραμέως: Ίεροσολυμιτική Βιβλιοθήκη, τόμ. γ", σσ. 111 114). "Οπως γράφει δ Δημ. Χαβιαράς, ό Μάξιμος, πού ήταν Ιεροκήρυκας τού πατριαρχείου 'Ιεροσολύμων, «κατέγινεν έν έτει 1800 είς κατάταξιν τής έν 'Ιερουσαλήμ Βιβλιοθήκης τού Παναγίου Τάφου καί κατέλιπε διάφορα έργα, ών τό σπουδαιότερου είναι ή 'Εκκλησιαστική ήτοι «'Ιερά Ιστορία», άξιόλογος μάλιστα διά τά έν Παλαιστίνη σύγχρονό του γεγονότα» (βλ. Δημ. Χαβιαρά, Περιγραφή, δπ. παρ., σελ. 134). Μαθητής τής σχολής Σύμης φέρεται καί δ Νίκανδρος Φιλάδελφος (1786 1873). Ό Νίκανδρος συνέχισε τίς σπουδές του στήν Κάλυμνο καί Άνδρο. Τό 1839 άνέλαβε τή διεύθυνση τού Γυμνασίου Χίου. Ύπήρξε μάλιστα τό πρώτος μετά τήν έλληνική έπανάσταση, γυμνασιάρχης τής Χίου. Τό χρονικό τής γυμνασιαρχίας του έκεί μάς δίνει σέ μιά περισπούδαστη έργασία του δ γνωστός λόγιος καί άλλοτε διευθυντής τής βιβλιοθήκης τής Χίου Στέφανος Δ. Καββάδας φωτίζοντας τή μορφή του καί πλουτίζοντας τή βιογραφία του. Ή μελέτη γράφτηκε, δπως σημειώνει δ συγγραφέας, «μέ βοηθήματα τό χειρόγραφον άντίγραφον έπιστολών τής 'Εφορείας τών Σχολείων τής Χίου (1839-43, 1840 55) τής Δημογεροντίας Χίου, τά άντίγραφα έπιστολών τού άρχιμανδρίτη Νικάνδρου Φιλαδέλφου, τάς αϋτογράφους έπιστολάς τών έν Σμύρνη, Κωνσταντινουπόλει καί ' Ερμουπόλει άντιπροσώπων τής Εφορείας τών σχολείων Χίου καί άλλα χειρόγραφα προσώπων άναμειχθέντων είς τήν ύπόθεσιν της γυμνασιαρχίας τού δοκιμασθέντος άρχιμανδρίτου Νικάνδρου» (βλ. Στεφ. Δ. Καββάδα: «Ό άρχιμανδρίτης Νίκανδρος Φιλάδελφος Γεωργιάδης. Χρονικόν τής έν Χίω Γυμνασιαρχίας του» Χιανική Έπιθεώρησις», 11(1973) σελ. 89). Ποιά ήταν δμως αύτή ή υπόθεση; ' Ο Φιλάδελφος - Γεωργιάδης ύπήρξε μαθητής τού Θεοφίλου Καΐρη. Είναι γνωστά τά σχετικά μέ τίς περιπέτειες τού δασκάλου αύτού τού Γένους γιά τίς θρησκευτικές του δοξασίες. Ή δίωξή του είχε έπιπτώσεις καί στούς μαθητές του. Ά λλά δ Νίκανδρος πήγε στήν Πόλη καί ffww V. if/(κι Β ίμ Γ! Ί >L ' ' Qi* Vf.A W/ / / r O f/i* *'!. IYL (j % i (]',* n «ν * -* j ***' J * "T/* Turn* v ' f i t * /» / ΓΊ * Λ- V (]< " ; r, *- -** Λ... y / V y 0 T ' * f *, w * Ή * ' * + f r ' T f Ττ ' > : J * / ] P%(/,» 1, / ' Ql > V jn t f f. 'ti."vyit* ό η * v 'uor/j J'* **"**'>?*'% -Λ»** '» «,,, c ϊ '.'»Ά» - ι ν 1 f f r λ '«k J». -n -. / Μαθηματάριο άπό τή σχολή Σύμης μέ τή διάστιχο «ψυχαγωγική» ερμηνεία. Σώζεται στό άναγνωστήριο «Αίγλη» τού νησιού (Άπό τό βιβλίο Κ. Φαρμακίδη Άγ. Καρακατσάνη: «Σύμη»), 319

άθωώθηκε πανηγυρικά άπό τόν Πατριάρχη. Τόν έχθρευόταν όμως ό Μητροπολίτης Χίου καί ή ρήξη του μέ τόν Συμαίο εκπαιδευτικό καί Ιερωμένο άνάγκασε τό Φιλάδελφο - Γεωργιάδη νά παραιτηθή, μέ άποτέλεσμα νά ζημιωθή ή παιδεία τής Χίου. "Οπως γράφει ό Καββάδας: «Αί άστοχοι ένεργειαι τοΰ κατά πάντα ίσως τά άλλα δραστήριου Μητροπολίτου Σωφρονίου έδημιοΰργησαν προσωπικήν έχθρότητα πρός τόν άρχιμανδρίτη Νίκανδρον καί τόν ύπεχρέωσαν συντόμως νά έπιστρέψη είς Σύμην...»...«Κατά τήν βραχυχρόνιον γυμνασιαρχίαν του έν Χίω ό Νίκανδρος έθεσε τά θεμέλεια δημιουργικής διοικήσεως των Σχολείων, ώς βεβαιώνουν οί βαθυστόχαστοι επίκαιροι λόγοι του κατά τήν έναρξιν των μαθημάτων καί κατά τάς εξετάσεις των μαθητών. Συνέταξε τόν πρώτον λεπτομερή κανονισμόν τής μετεπαναστατικής περιόδου διά τήν όμαλήν λειτουργίαν τοΰ Γυμνασίου καί έπεδίωξε νά στηρίξη τήν παιδείαν τών νέων όχι μόνον είς τά γραμματικά, άλλά καί είς τήν μόρφωσιν τοΰ ήθους, διά τής δημιουργίας ύπεθύνων χαρακτήρων! Έπεβλήθη διά τής στοργής είς τούς άτιθάσους μαθητάς καί πολλούς άμερίμνους γονείς. Έρρύθμισε σταθερώς τήν διδακτικήν καί παιδαγωγικήν δικαιοδοσίαν τοΰ προσωπικοΰ του καί έπρογραμμάτισε μετά τής Εφορείας τήν διδακτέαν Ολην, τάς ώρας καί ήμέρας διδασκαλίας»... «Αϊ προσωπικοί όθεν προκλήσεις τοΰ άρχιμανδρίτου Νικάνδρου καί τοΰ Μητροπολίτου Σωφρονίου καί αί συνεχείς έκατέρωθεν άντιδράσεις έβλαψαν πολύ τήν παιδείαν έν Χίψ» (βλ. Καββάδα, δπ. παρ., σελ. 106). Ό Καββάδας, μέ τή μεθοδική, τεκμηριωμένη μέ σπουδαία άποδεικτικά κείμενα έργασία του, άποκαθιστά τόν Νίκανδρο, καί τόν τοποθετεί στά σωστά του μέτρα. Ώ ς μαθητές τής σχολής φέρονται καί διάφοροι Συμαϊοι Ιεράρχες, β' μισού 18ου - άρχών 19ου αί., αύτοί όμως παραδίδεται ότι σπούδασαν στήν Πάτμο (βλ. Ασκητή, όπ. παρ., σελ. 34). Πιθανώς πρίν πάνε έκεί νά μαθήτευσαν στή σχολή Σύμης. ε ' Πνευματική στάθμη - οικονομικά τής σχολής Ώ ς πρός τήν πνευματική στάθμη τής σχολής Σύμης, όταν λειτουργούσε στήν Α γία Μαρίνα, είναι εΰλογγα όσα έχει ήδη παρατηρήσει προλογίζοντας τόν «Κατάλογο» του ό Άλεξ. Σ. Καρανικόλας: «' Ο μελετητής τοΰ περιεχομένου τών κωδίκων αύτών εύκόλως καταλήγει είς τό συμπέρασμα, ότι ή Σχολή Σύμης, έξ έπόψεως προγράμματος καί είδικώτερον έξ έπόψεως διδασκομένων κειμένων, ήτο εύθυγραμμισμένη πρός τά φημισμένα μορφωτικά κέντρα τοΰ δούλου Γένους τής εποχής έκείνης. "Ετσι δέ εξηγείται ή είς τήν Σχολήν αύτήν μαθητεία προνομιούχων διανοιών. Τό γεγονός έπί παραδίγματι, ότι ό πολύς Κωνσταντίνος Βαρδαλάχος εύρεν ίκανοποίησιν είς τήν Σχολήν Σύμης, ώστε νά συμπλήρωσή τάς σπουδάς του είς αύτήν καί μάλιστα μέ τοιαύτην επάρκειαν, ώστε νά καταστή ίκανός νά παρακολουθήση άνωτέρας σπουδάς είς τό φημισμένον Πανεπιστήμιου τής Padova, άποδεικνεύει τήν ορθότητα τοΰ άνωτέρω συμπεράσματος» (όπ. παρ., σελ. 39). "Ισως εδώ θά είχε νά άντιτείνη κάποιος ότι ό Βαρδαλάχος είχε προηγουμένως μαθητεύσει στό Κάιρο. Ά λλά καί έκεί είχε τόν ίδιο δάσκαλο, τόν Κερκυραϊο ιερομόναχο Γεράσιμο. Ό Καρανικόλας συνάγει καί άλλο συμπέρασμα, όχι τόσο Ισχυρό: «Ά λλ ή μαθητεία τοΰ Βαρδαλάχου, γράφει όπ. παρ., είς τήν Σχολήν Σύμης καί έν συνεχείς: ή παρακολούθησις ύπ αύτοΰ Ιατρικών καί φυσικομαθηματικών σπουδών είς Πανεπιστήμιου τής Ευρώπης άποδεικνύει καί κάτι άλλο. "Οτι δηλαδή είς τήν Σχολήν Σύμης, κατά τά έτη φοιτήσεως τοΰ Βαρδαλάχου, έδιδάσκοντο καί μαθήματα, τά όποια ώδήγουν είς σπουδάς θετικών έπιστημών, πράγμα πού κατά τήν έποχήν έκείνη ν έγίνετο μόνον είς τάς πλέον όνομαστάς καί τάς πλέον προοδευτικός σχολάς τοΰ 'Ελληνισμού. "Αλλως δέν έξηγεΐται, νομίζω, πώς έγεννήθη είς τόν Βαρδαλάχον ή έφεσις διά τοιαύτας σπουδάς, καί τό σπουδαιότερου, πώς άπέκτησεν ούτος τήν άναγκαίαν πρπαιδείαν διά τάς σποδός ταύτας». Ά πό τό περιεχόμενο τών κωδίκων, βέβαια, δέν βγαίνει κάτι τέτοιο, γιά τήν περίοδο τοΰ Γερασίμου, άλλά καί μέ τήν περίπτωση ένός μαθητή ή καί περισσοτέρων πού σπούδασαν θετικές έπιστήμες, δέν μπορούμε νά μιλάμε γιά διδασκαλία είδικών μαθημάτων, όταν στά μεγαλύτερα σχολεία τοΰ Ελληνισμού τήν περίοδο αύτή μπαινοβγαίνουν τά μαθηματικά καί ή Χημεία είναι γνωστό ότι είσάγεται μόλις στά 1810 στή Σμύρνη (βλ. 'Ιστορία τοΰ 'Ελληνικού "Εθνους, τόμ. ΙΑζσσ. 306 328). ' Η φυσική τοΰ Καΐρη παραδίδεται σέ χειρόγραφο προερχόμενο άπό τή Σχολή τοΰ 1818, πάρα πολύ άργά. Μέ τήν «ψυχαγωγική» μέθοδο (βλ. Ιστορία, όπ. παρ., σελ. 328) διδάσκονταν στή σχολή Σύμης: α) Από τούς άρχαίους συγγραφείς: "Ομηρος Πλούταρχος Πυθαγόρας Σόλων Φωκυλίδης Πλούταρχος Δημοσθένης Διογένης Θεμίστιος Ισοκράτης Λουκιανός Πορφύριος Τύριος. β) Ά πό τήν Παλαιά Διαθήκη: Σοφία Σειράχ. γ) Ά πό τούς βυζαντινούς συγγραφείς καί Πατέρες: Αντώνιος ό Βυζάντιος Αθανάσιος ό Μέγας Βάβριος ό "Ελλην Βασίλειος ό Μέγας Γρηγόριος ό Θεολόγος Γρηγόριος θαυματουργός Γρηγόριος Νύσσης Γρηγόριος ό πρεσβύτερος Θεόδωρος Πρόδρομος Θεοστήρικτος μοναχός Ιωάννης ό Άρκλάς Ιωάννης ό Δαμασκηνός Ιωάννης ό Χρυσόστομος Κοσμάς ό Μελωδός Συνέσιος Αγαπητός Διάκονος Νικηφόρος δ Βασιλάκης Λέων βασιλεύς Βασίλειος έπίσκοπος Σελεύκειας Άμφιλόχιος έπίσκοπος Ικονίου Μιχαήλ Σύγκελλος. δ) Από τούς νεώτερους καί συγχρόνους της συγγραφείς: Δανιήλ Κεραμεύς μοναχός Πάτμιος Γεννάδιος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ιγνάτιος σκευοφύλαξ τής Μεγάλης Εκκλησίας Μακάριος ίεροδιάκονος Πάτμιος Καλόγερός Ήλίας Κρήτης. ε) Φυσική: Βενιαμίν Λέσβιος Θεοφίλος Καΐρης. (βλ. Άλεξ. Σ. Καρανικόλα, «Κατάλογος», σσ. 41 55). Δυό συμπεράσματα βγαίνουν άπό τή μελέτη όλων αυτών: "Οτι ή σχολή άκολουθοΰσε τήν Πατμιάδα χρησιμοποιώντας μάλιστα έργα περιφήμων διδασκάλων της καίότι θά συνέπιπτε, πράγμα πού έπιβεβαιώνεται άπό τά μαθηματάριά της πού σώθηκαν, μέ τίς θέσεις τοΰ Μακαρίου τοΰ Πατμίου, πού «άπό τό γραμματικό του προπύργιο, όπως είχε μεταβάλει τή σχολή (τής Πάτμου), κατηγορούσε τόν Μεθόδιο Ανθρακίτη, πώς διδάσκει στά Ιωάννινα Μαθηματικά άντί Γραμματική» (Ιστορία, όπ. παρ., σελ. 325). Αύτό, άλλωστε, είναι φυσικό γιά τήν Πάτμο Σύμη, άν λάβωμε Οπ όψη ότγχίος Σμύρνη Άιβαλί άποτελοΰσαν ενιαία έκπαιδευτική ζώνη. Καί ή παρουσία τοΰ Βαρδαλάχου; Πρέπει νά ληφθή ύπ όψη ότι δέν πήγε στή Σύμη γιά ειδικές σπουδές, άλλά άκολουθώντας τόν δάσκαλό του, μέ τόν όποιο συνεργαζόταν (βλ. Άλεξ. Σ. Καρανικόλα «Κατάλογος», σελ. 39: «ό διδάσκαλος του Γεράσιμος, έκφωνήσας ποτέ [είς Κάιρον] πανηγυρικόν λόγον άπό τοΰ ιερού άμβωνος, «δέν άπηξίωσε νά όμολογήση καυχώμενος ότι ούτος ήταν πόνημα τοΰ νέου Κωνσταντίνου Βαρδαλάχου, όστις, διά τό άτολμον τοΰ ήθους του, δέν ήθέλησε νά τόν έκφωνήση αύτός»). Θεωρώ ώς πιθανώτερο ότι ό Βαρδαλάχος διαμόρφωσε τά έπιστημονικά του ένδιαφέροντα στήν Πάδοβα καί ότι οί φυσικές έπιστήμες είσήχθησαν στή Σύμη στόν 19ο αίώνα. Ά πό τά έγγραφα τής σχολής Σύμης έλάχιστα έχουν διασωθή. Πρόκειτα γιά τό «Δευτέριον τοΰ κοινού έλληνικοΰ σχολείου» Σύμης τοΰ 1799. Τό κρατούσε ό πρόκριτος Χατζηαγαπητός Χατζηϊωάννου, πού έπιτρόπευσε σ αύτό μαζί μέ τόν Νικόλα Παπα Νικήτα Χάλλαρη. Ά πό τό ίδιο έγγραφο γνωρίζομε ότι προηγουμένως έπίτροποι ήταν ό Ραΐτζης Κοντογιάννης, ό Χατζηνικόλας Γιαννέσκος καί ό Χατζηνικήτας Κλαδάκης. Στά 1799 ή περιουσία τής σχολής Σύμης έφθανε τά 78427 άσπρα καί τής προσέφεραν άφιερώματα ό Καθηγούμενος τής μονής Πανορμίτης Νεόφυτος Β (1794-1838), γεγονός πού δείχνει καί τούς δεσμούς τοΰ σχολείου μέ τό μεγάλο μοναστήρι τής Σύμης καί άλλοι Συμιακοί: άμπέλια, έλιές κ.λπ. Σώζονται έπίσης άποδείξεις τοΰ 1786 καί τοΰ 1815, κατά τίς όποιες ή Σχολή δάνειζε στό Κοινό καί σέ άλλους χρηματικά ποσά μέ έτήσιο τόκο 12%, έως 7.000 γρόσια, γεγονός πού δείχνει τήν οίκονομική εύρωστία της. Ά πό τά ίδια έγγραφα γνωρίζομε ότι τό 1786 έπίτροποι τής Σχολής ήταν ό Χατζηβασίλης Μπερνάς, ό Χατζηνικόλας Γιαννέσκος καί ό Νικόλας Φώτακλας. Πανομοιότυπα όλων αύτών τών έγγράφων δημοσίευσε στήν πρώτη έκδοση τοΰ βιβλίου του «Ο Πανορμίτης» (1961) ό Μιχ. Θ. Σκευοφύλαξ (πίν. II, III, VI). I. Μ. ΧΑΤΖΗΦΩΤΗΣ

ΛΟΥΚΙΑΝΟΥ Τ Ι Τ ΙΠ Ο Τ Α δέν είνα ι η ιό γλυκ ό γιά τόν καθένα ά π ό την π α τρίδ α είνα ι λ ό γ ο ς χ ιλ ιο ε ιπ ω μ έ ν ο ς. "Αν ό'μως δ έν ύ π ά ρ χη τίπ ο τα γλυ κ ύ τερο, μ ή π ω ς υπ ά ρ χει κ ά τι ά λ λ ο π ιό σ ε β α σ τ ό κ α ί ά γιώ τερο; Ο χι, γ ια τ ί ό σ α θ εω ρ ο ύ ν οι ά νθ ρ ω π ο ι ό σ ια κ α ί ιερά, γ ι ' αύτά α ίτια κ α ί δ ά σ κ α λο ς είνα ι ή πατρίδα, ά φοϋ ίκ ε ίν η τούς γέννη σ ε κ α ί τούς ά νέθ ρ εψ ε κ α ί τούς μ ό ρ φ ω σ ε. Π ο λ λ ο ί θ α υμ ά ζουν ά λ λ ες χ ώ ρ ε ς γιά τ ό μ έγεθ ο ς, τή λα μ π ρ ό τη τα κ α ί τήν π ο λ υ τ έλ εια τώ ν κ τ ισ μ ά τ ω ν τους, ό'λοι ό μ ω ς ά γα π ο ΰν τήν π α τρ ίδ α τουςκ α ί κανείς, κ ι άπ τούς π ιό φ ιλοτά ξιδ ο υς κ α ί φ ιλοθεά μ ο νες, δ έ μ α γεύτη κ ε τό σ ο ά π ό ό σ α θα ύματα είδε ά λλο υ, ώ σ τ ε νά λ η σ μ ο ν ή σ η τή δ ικ ή του πατρίδα.... Ε γ ώ τ ο υ λ ά χ ισ τ ο τέρπομ α ι κ α ί τ ιμ ώ μ ό ν ο κ α ί μ ό ν ο τ ό ά νο μ α τής π α τρ ίδ ο ς μ ο υ. Β έβα ια, άν τύχη κ α νείς νά σ υ γκ ρ ίν η χ ώ ρ ες, θά έζετά σ η π ό σ ο είνα ι μ εγά λ ες, π ό σ ο ά μ ορφ ες, π ό σ ο σ αύτές ά φ θ ο νο ΰ ν τά ά γα θ ά "Αν ό μ ω ς έπ ρ ό κ ειτ ο νά δ ια λ έξη μ ιά χ ώ ρ α, κ α νένα ς δ έ θά δ ιά λ εγε τή λα μ π ρ ό τερ η ά φ ίνο ντα ς τή δ ικ ή του π α τρίδ α θά εύ χ ό τα ν νά είνα ι ή π α τρ ίδ α του παρ ό μ ο ια σ τ ή ν εύημερία, θά δ ιά λεγε ό μ ω ς τή δ ικ ή του, ο π ο ία κ ι άν ήταν.... Ά π ό τή ν π α τρ ίδ α του καθένα ς π ρ ω τα ντίκ ρ υ σ ε τ ό ν ή λιο... Ε δ ώ π ρ ώ τ ο μ ίλη σ ε, σ τ ή γ λ ώ σ σ α τοΰ τόπου του- κ α ί έ δ ώ γ ν ώ ρ ισ ε το ύς θ εούς... Δ έ ν ύπ ά ρ χει π α ρ ά δ ειγμ α ά νθ ρ ώ π ω ν π ο ύ π ή γε σ έ ά λ λ η χ ώ ρ α κ α ί λ η σ μ ό νησε τόν τόπ ο π ού γεννήθηκε. Ά ντίθετα ο σ ο ι είνα ι δ υ σ τ υ χ ισ μ ένοι σ τή ν ξ εν ιτ ιά σ υ νέχ εια θ υμ ο ύ ντα ι ά τι ή πα τρίδ α είνα ι τό π ιό μ ε γ ά λ ο άγαθά- κ ι ό σ ο ι είνα ι εύτυχισ μ ένοι, ά κ ό μ η κ ι άν είνα ι έπ ιτυ χη μ ένο ι σ έ ά λλα, νο μ ίζο υν π ώ ς τό π ιό μ ε γ ά λ ο π ο ύ το ύς λ είπ ει είνα ι τ ό άτι δ έν κ α τ ο ικ ο ύ ν σ τή ν π α τρ ίδ α τους, ά λ λ ά σ τή ν ξ ε ν ιτ ιά Γ ια τ ί ή ξ εν ιτ ιά τούς φ α ίνετα ι σάν ό νειδ ος. ( ό νειδ ο ς γάρ τ ό τής ξενι- τείας).... Κ α ί γιά το ύς νέο υς είνα ι π ο θητή ή π α τρίδα, ά λ λ ά τ ό σ ο μ ε γα λ ύ τερ ο ς είνα ι ό π ό θ ο ς της σ το ύ ς η λ ικ ιω μ ένους, δ σ ο α ύ τ ο ί είνα ι σ ο φ ώ - τερ ο ι ά π ό τούς νέους. Α λ η θ ιν ά κ α θ έ να ς τους σ π εύ δ ει κ α ί π α ρ α κ α λ ε ΐ νά τ ελειώ σ η τή ζ ω ή του σ τ ή ν πατρίδα, ώ σ τ ε έ κ ε ϊ ό π ο υ ά ρ χισ ε νά ζή, έ κ ε ΐ π ά λ ι ν ά π ο θ έσ η τ ό σ ώ μ α του, σ τή γή π ο ύ τόν έθ ρεψ ε, κ α ί νά μ ο ιρ α σ τ ή τούς π ρ ο γο ν ικ ο ύ ς τάφους. Γ ια τ ί ό καθένα ς π ισ τεύ ει π ώ ς είνα ι φ ο β ερ ό νά σαι ξ ένο ς ά κ ό μ α κ α ί μ ετ ά τ ό θά να τό σου, θ α μ μ ένο ς σ έ ξ ένη γή. Π ό σ η ά γά π η έχο υ ν γιά τή ν π α τρίδα το υς ο! π ρ α γ μ α τ ικ ο ί γνή σ ιο ι π ο λ ί τες, μ π ο ρ ε ί νά τ ό μ ά θ η κ α νείς μ ό ν ο ά π ό τούς α ύτόχθ ονες, γ ια τ ί ο ί έπή- λυδες, σ ά ν το ύς νόθους, εύ κ ο λ α μ ετα να στεύουν, κ α ί τ ό ά νο μ α τής π α τρίδας ο ύτε τ ό ξέρ ο υ ν ο ύτε τ ό άγαποΰν, π ισ τεύ ο υ ν ά τι μ π ο ρ ο ύ ν νά κ ερ δ ίζουν, δ π ο υ κ ι άν β ρ ίσ κ ω ντα ι, κ α ί μ ετρ ο ύ ν τή ν εύτυχία τους μ έ τις η δ ο νές τοΰ σ τ ο μ α χ ιο ύ τους. Α ύ τ ο ί δ μ ω ς π ο ύ έχο υ ν μ η τέρ α τήν π α τρ ίδ α τους ά γα π ο ΰν τ ό χ ώ μ α, δπου γεννή θ η κ α ν κ α ί ά νατρά φ ηκαν, έσ τω κ ι άν κ α τέχουν λ ίγ η γή, έ σ τ ω κ ι άν αύτή είνα ι άγονη. Κ ι άν δ έν μ π ο ρ ο ύ ν νά έπ α ινέσ ο υ ν τή ν εύφ ορία τής γής. δ έν θ ά τούς λ ε ίψ ο υ ν τά έγκ ώ μ ια γιά τήν π α τρίδ α τους. Ά λ λ ά κ ι άν δουν ά λ λ ο υ ς νά π ερη φ α νεύω ντα ι γιά τίς έκ τετα μ ένες π εδ ιά δ ες τους κ α ί γιά τά λ ιβ ά δ ια τους... κ α ί π ά λ ι α ύ τ ο ί δέν ξ ε χ ν ο ύ ν τά έ γκ ώ μ ια τής π α τρ ίδ ο ς το υς κ α ί π α ρ α β λ έπ ο ν τ α ς τήν εύφ ορη γή π ο ύ τρέφ ει ά λογα, έπ α ινο ΰ ν αύτήν π ο ύ ά να τρέφ ει π α λλη κ ά ρ ια (τ ή ν δ ί ίπ π ο τ ρ ό φ ο ν ύπ ερ ο ρ ώ ντες τήν κουρο- τρ ό φ ο ν έπ α ινο ΰσ ι). Κ α ί σ π εύ δ ει ό κ α θ ένα ς σ τή ν π α τρίδ α του... κ ι άν μ π ο ρ ε ί νά εύτυχή ά λλο ΰ, ά κ ό μ α κ α ί τή ν ά θανα σία ά ν το ΰ χ α ρ ίζ ο υ ν δ έν τήν δ έχετα ι π ρ ο τ ιμ ώ ν τ α ς τ ό ν τά φ ο σ τή ν π α τρ ίδ α ( κ α ί δ ιδ ο μ ένη ν ά θανα σία ν ο ί π ρ ο σ ή σ ετα ι,. π ρ ο τ ιμ ώ ν τόν έ π ί τής π α τρ ίδ ο ς τά φ ο ν)... Κ α ί τ ό σ ο π ο λ ύ τ ιμ ο π ρ ά γμ α θεω ρ είτα ι γιά δ λ ο υ ς ή π α τρίδα, ώ σ τε β λ έ π ε ι κ α νείς δ τι ο ί νο μ ο θ έτες σ δ λ ο τό ν κ ό σ μ ο έ π ιβ ά λ λ ο υ ν γιά τά μ ε γα λύτερ α ά δικ ή μ α τα σ ά ν α ύστη ρότερη π οινή, τήν π ο ιν ή τής έξορία ς. Κ α ί δέν δ ια φ έρ ο υν σ τ ό σ η μ είο α ύτό κ ι οί σ τρ α τη γο ί, γ ια τ ί σ τ ίς μ ά χ ε ς τ ό μ ε γ α λ ύ τ ερ ο ά π ό τά π α ρ α γγέλμ α τα γιά τούς σ τ ρ α τιώ τες είνα ι δ τι θ ά π ο λεμ ή σ ο υ ν γιά τήν π α τρ ίδ α τους. Κ α ί δ έν υπ ά ρ χ ε ι κ α νένα ς π ο ύ ά φ οΰ τό ά κ ο ύ σ η αύτό, θά θ ε ίε νά φ α νή δ ε ιλ ό ς γ ια τ ί κ α ί τόν δ ε ιλ ό ά κ ό μ α τ ό ν κ ά νει άν- δ ρ εϊο τής π α τρ ίδ ο ς τ ό ά νο μ α ( π ο ιε ί γά ρ κ α ί τ ό ν δ ε ιλ ό ν ά νδ ρ είο ν τ ό τής π α τρ ίδ ο ς άνομα). 321

ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΣΤΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ ΝΕΑ ΣΥΝΕΡΓΑ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΝ ΚΑΤΑΣΚΟΠΟΝ ΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Π ΛΗ ΡΟ Φ Ο ΡΙΩ Ν ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΔΥΝΑ ΜΕΩΝ ΑΠΟΚΤΟΥΝ ΥΠΕΡΣΥΓΧΡΟΝΑ ΟΠΛΑ ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΩΝ ΕΠΙΔΟΣΕΩΝ ΓΙΑ ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΟΥΝ ΤΗΝ ΑΔΥΣΩΠΗΤΗ ΚΡΥ Φ Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΠΡΑΚΤΟΡΩΝ Τ Α Ν τό σ ο β ιε τ ικ ό δ ια σ τη μ ό π λ ο ιο «Κ ό σ μ ο ς 954», ένα ς d- ν α γν ω ρ ισ τ ικ ό ς δ ορυφόρ ος, ξέφ υ γε α π ό τή ν τρ ο χ ιά του κ α ί δια λύθηκε π έφ το ντα ς σ τ ό ν β ο ρ ε ιο δ υ τ ικ ό Κ α να δά, ά π ο κ α λύ φ θ η κ ε ά λ λ η μ ιά άναπάφ ευκτη σ υ νέπ εια τής δ ια σ τη μ ικ ή ς μ α ς έπ ο χή ς: "Οτι «ούδέν κ ρ υ π τ ό ν δ μ ή φ α νερόν γενή σ ετα ι». Π Ο Λ Υ Σ θ ό ρ υ β ο ς έγιν ε γιά τούς κ ινδ ύ νους μ ο λ ύ ν σ ε ω ς ά π ό τή ρ α δ ιενέργεια, ή π ρ α γμ α τικ ό τη τα ό μ ω ς είναι δ τι ή μ εγα λύ τερ η ά να σ τά τω σ ι έγιν ε α το ύς κ ύ κ λ ο υ ς τοΰ σ υνα φ ιο ΰ τω ν κ α τα σ κ ό π ω ν. Τ Ο «Κ Ο Σ Μ Ο Σ 9 5 4» ή τα ν μ ία ά πό τίς τελ ειο π ο ιη μ ένες η λ εκ τ ρ ο ν ικ ές σ υ σ κ ευ ές π ο ύ χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν ο ί Η. Π.Α. κ α ί ή Ε.Σ.Σ.Δ. κ α ί ο ί ό π ο ιες σ υ λ λ έγο υ ν ά κα τά π α υστα π λη ρ ο φ ο ρ ίες ά π ό τόν αέρα, τήν γή κ α ί υ π ό τήν θ ά λα σ σ α ν. Τ Ο «Κ Ο Σ Μ Ο Σ 954», είδ ικ ώ τερ α έπ εσ ή μ α ινε τήν θ έσ ι τω ν Α το μ ικ ώ ν υ π ο β ρ υ χ ίω ν τώ ν Η.Π.Α. σ τά Απύθμ ενα β ά θ η τώ ν ώ κ εα νώ ν! Ή σ ύ γχ ρ ο ν η κ α τα σ κ ο π ία, χ ω ρ ίς νά π ερ ιφ ρ ο νή τήν Μ ά τα Χ ά ρι, Απενα ντία ς μ ά λισ τα, έχει σ ύ μ β ο λ ο τό ν Τ ζα ίη μ ς Μ π ό ν τ, μ έ τά δ ια β ο λ ικ ά του 322 σ ύ ν ερ γ α Κ α ί αύτό, είνα ι φ υ σ ικ ό γιά τή ν η λ εκ τ ρ ικ ή μ α ς έπ οχή. Π α ρα κ ά τω, Α ναφ έρουμε έν δ εικ τ ικ ά μ ε ρ ικ ά «σύνεργα», π ο ύ χ ρ η σ ιμ ο π ο ιε ί ή σ ύ γχ ρ ο νη κ α τ α σ κ ο π ία Π ρ έπ ει, όμ ω ς, εύθύς Α μέσ ω ς νά π ο ύ μ ε δτι, ό Α να γνώ σ τη ς δ έν π ρ έπ ει νά έντυπ ω σ ια σ τή : γ ια τ ί ό σ ύ γχ ρ ο ν ο ς «σ ο ύ π ερ κ α τ ά σ κ ο π ο ς» γνω ρ ίζ ει δτι, ή έπ ισ τή μ η μ π ο ρ ε ί νά το ΰ π ρομ η θεύση, δ σ α ή κ α λ π ά ζ ο υ σ α φ α ντα σ ία του μ π ο ρ ε ί νά σκεφ θή. Ή φ α ντα σ ία ε ν ό ς κ α λ ο ύ «σ ο ύ π ερ κατα σ κ ό π ο υ», π ρ έπ ει νά θ εω ρ ή ά πλέϋς σαν π ρ ο ϊό ν τ α ενό ς κ α λ ο ύ φ αναρτζή!.. Δ ο ρ υ φ ό ρ ο ι: "Οταν, τ ό 1972, οί Η.Π.Α. κ α ί ή Σ ο β ιε τ ικ ή "Ε νω σις σ υ μ φ ώ νη σ α ν δ τι θά έπ ρ επ ε νά χ ρ η σ ι μ ο π ο ιο ύ ν «κ ρ α τικ ά μ έ σ α έξ α κ ρ ιβ ώ - σ εω ς τής τη ρ ή σ εω ς τ ώ ν σ υ μ φ ω νιώ ν», ο ύσ ια σ τικ ά, νο μ ιμ ο π ο ιο ύ σ α ν το ύς δ ο ρυφό ρ ο υς κ α τα σ κ ό π ο υ ς. Ή β εντέτ α τ ώ ν δ ο ρ υ φ ό ρ ω ν κ α τα σ κ ό π ω ν, είνα ι τό Α μ ερ ικ α νικ ό «Μ π ίγ κ - Μ π έρ ν τ» (Μ εγ ά λ ο Π ο υ λί), ένα θα ύμα τής τ εχνο λο γία ς, έ ξ ω π λ ι- σ μ ένο μ έ τά π ιό σ ύ γχ ρ ο ν α ή λ εκ τ ρ ο - νικ ά ό π τ ικ ο α κ ο υ σ τ ικ ά μ έσ α. Ή σ υ νη θ ισ μ ένη τρ ο χ ιά το υ είνα ι σ τ ά 2 5 0 μ ιλ ιά ά π ό τήν έπ ιφ ά νεια τής γής, Α λλά μ π ο ρ ε ί νά δ ια τα χθή κ α ί νά κ α τέβ η σ τά 90 μ ίλια, κ α ί νά π α ίρ νη έξα ιρ ε- τικ ά καθαρές φ ω το γρ α φ ίες τή ς γήινη ς έπ ιφ α νεία ς. "Οταν π ερ ν ώ ] π ά νω ά π ό τ ό έδ α φ ος τής Σ ο β ιε τ ικ ή ς Έ - νώ σ εω ς, κ α μ μ ιά λεπ τ ο μ έρ εια Εγκατασ τά σ εω ν, Ιδιαίτερα τ ώ ν σ τρ α τιω τικ ή ς σ η μ α σ ία ς β ά σ εω ν έκ τ ο ξ εύ σ εω ς π υ ρα ύλω ν, δ έν ξεφ εύγει ά π ' τόν άγρυπ ν ο φ ω τ ο γρ α φ ικ ό του φ ακό. Τά φ ίλ μ τοποθετο ύ ντα ι α ύτόματα σ έ καλά θια, π ο ύ ρ ίχ ν ο ν τ α ι κ α τά π ερ ι ό δ ο υς σ τή ν Α τμόσφ αιρα κ α ί κ α τεβ α ί νουν μ έ Α λεξίπ τω το σ έ κ ά π ο ιο σ η μ είο τοΰ Ε ιρ η νικ ο ύ Ω κ εα νο ύ, δ π ο υ τά α ρπά ζει μ έ ένα δ ίχ τυ ένα γιγά ντιο μ ε τ α γ ω γ ικ ό τής Α μ ερικ α νικ ή ς Αεροπ ορ ία ς. "Αν ά ποτύχη, τά κ α λά θ ια π έφ το υ ν σ τ ό ν 'Ω κ εα νό, δ π ο υ έκ π έ- μ π ο υ ν σ ή μ α τα κ α ί π ερ ισ υ λ λ έγο ν τ α ι ά π ό βα τρ α χα νθ ρ ώ π ο υς. Σ τ ό ν Α γώ να δ ρ ό μ ο υ τής κατα σ κ ο π ία ς ά π ' τ ό διά στημα, ο ί Σ ο β ιε τ ικ ο ί θ εω ρ είτα ι δ τι κ έρ δ ισ α ν κ ά π ο ιο π λεο νέκ τη μ α, μ έ τόν δ ια σ τ η μ ικ ό στα - μ ό «Σ α λ ιο ύ τ» π ο ύ έγκ α τέσ τη σ α ν κ α θ ώ ς κ α ί μ έ τόν δ ο ρ υ φ ό ρ ο «Δ ο λ ο φ ό νο» π ο ύ μ π ο ρ ε ί νά σ υ γκ ρ ο υ σ θ ή μ έ ένα ό χη μ α σ έ τρ ο χ ιά κ α ί νά τό ά νατινάξη σ ά ν χ ε ιρ ο β ο μ β ίδ α Θ εω ρ είτα ι δτι, σ τ ό χ ο ς το ΰ «Δ ο λ ο φ ό νο υ» θά είνα ι τ ό «Μ π ίγ κ - Μ π έρ ντ».

<( Αόρατα αεροπλάνα» Α ερ ο π λ ά ν α : Μ ετά τ ό έπ εισ ό ό ιο το ύ κ α τα σ κ ο π ευ τικ ο ύ Υ 2, τό I960, ό Π ρ ό εδ ρ ο ς "Α ιζενχάουερ ύ π ο σ χ έ- θηκε σ τους Σ ο β ιε τ ικ ο ύ ς δ τι δ εν θά ξ α να σ τείλη ά ερ ο π λά να - κ α τα σ κ ό π ο υ ς π ά νω ά π ό τ ό σ ο β ιε τ ικ ό έδαφος. "Ομως, ά π ό τότε, ή «Λ ό κ χ η ν τ» κ α τα σ κ εύ α σ ε μ ιά ιπ τά μ ενη μ η χα νή, π ο ύ θά μ π ο ρ ή νά κ ά νη τό τα ξίδ ι άθέατη: π ρ ό κ ειτα ι γιά τ ό SR 71, π ο ύ τρ έχει μ έ τα χύτη τα τ ρ ιπ λ ά σ ια τού ήχου. Ε ίνα ι έξ ω π λ ισ μ έ ν ο μ έ σ υστή μ α τα π ο ύ «σ τ ρ α β ώ ν ο υ ν» τά σ υστή μ α τα ά νιχνεύ σ εω ς τού Α ντιπ άλου, κ α ί μ π ο ρ ε ί νά περνάη, χ ω ρ ίς νά ά φήνη Ίχνη σ τή ν όθόνη τώ ν ραντάρ. Τ ό ό νο μ ά του: «Μ π λ ά κ - Μ π έρ ν τ» (Μ α ύρ ο Π ο υ λ ί), λ ό γ ω το ύ μ α ύρου χ ρ ώ μ α τ ό ς του. Ο ί Η.Π.Α., β εβ α ίω ς τή ρη σ α ν τίς υ π ο σ χ έσ εις π ο ύ είχ ε δ ώ σ ει ό π ρ ό εδ ρ ο ς "Α ιζ ενχά ο υ ερ. Α λ λ ά, ό τα ν ο ί Κ ιν έ ζ ο ι δ ο κ ίμ α σ α ν τήν π ρ ώ τη π υ ρ η νικ ή το υς β ό μ β α, οί τ ε χ ν ικ ο ί το υς Α πόρησαν ά π ό κ ά π ο ιο «μ π ίπ - μ π ίπ», π ο ύ έ β λ επ α ν στά ρ α ντά ρ του. Τ ό «Μ α ύρο Π ο υ λ ί», είχε κ ινη μ α το γρ α φ ή σ ει ο λ ό κ λ η ρ η τήν παρά σ τα σ η. Τ ό «Μ α ύρο Π ο υ λ ί», δια θέτει ε ξ ο π λ ισ μ ό γιά τρ ισ δ ιά σ τα τη φ ω τογρά φ η σ η μ έ τό σ η Α κρίβεια μ ία π εριο χή, ώ σ τ ε νά δ ια κ ρ ίνω ντα ι κ α ί τά τα χυδρομ ικ ά κ ο υ τιά σ τους εθ νικ ο ύ ς δρόμ ους. Οί κοριοί πού παγιδεύουν Κ ο ρ ιο ί: Τ ό Π ε ν τ ά γω ν ο είδ ο π ο ίη - σ ε π ρ ό σ φ α τα τ ίς 'εταιρείες π ο ύ σ υνεργά ζο ντα ι μ έ τ ό υ π ο υ ρ γείο Ά μ ύ ν η ς νά π ρ ο σ έχουν τ ί λ έ ν ε σ τά μ η νύμ α τά τους, π ο ύ δ ια β ιβ ά ζο ντα ι μ έ σ ω δορυφ όρω ν, γ ια τ ί ο ί Ρ (ά σ σ ο ι τ άκοϋνε. Κ α ί, π ράγμ α τι, ο ί Ρ ώ σ ο ι χ ρ η σ ιμ ο π ο ι ώ ντα ς διά φ ορα σ υ σ τή μ α τα ά π ό δορυφόρους, ά π ό ιπ τά μ ενα μ π α λ λ ό ν ια Α κόμη κ α ί ά π ό υπ ο β ρύχια, π ο ύ ένερ - γο ΰ ν σ ά ν κ υ κ λ ώ π ειες ά ντένες, σ υ λ λ έ γο υν τά μ ικ ρ ο κ ύ μ α τ α π ο ύ κ α τα κ λύζ ο υ ν τή ν (π ιφ ά νεία τής γης, ά π ό τη λέφ ω να, ά π ό α σ υρ μ ά τους κ α ί δ ορυφ όρους. Σ τ ή ν έδρα τής «Κ ά - Γ κ έ - Μ π έ» σ τή ν Μ ό σ χ α, κ ά π ο υ 3 0.0 0 0 τ ε χ ν ικ ο ί Α σ χο λούντα ι ό λη μ ερ ίς μ έ τ ό ξεδιά - λεγμ α, μ έ ή λ εκ τ ρ ο ν ικ ο ύ ς εγκ εφ ά λο υς, τ ώ ν σ η μ ά τω ν. 'Α ντίσ τοιχ α, κ α ί ο ί Α μ ε ρ ικ α ν ο ί κ ά νο υ ν τό Ίδιο. Τ ά μ ικ ρ ο κ ύ μ α τα, σ ά ν αύτά π ο ύ εκ π έμ π ο ν τ α ι ά π ό τίς σ ύ γχ ρ ο ν ες ήλε- κ τ ρ ο ν ικ έ ς κ ο υζίνες, μ π ο ρ ο ύ ν νά χ ρ η σ ιμ ο π ο ιη θ ο ύ ν γιά νά π α γιδ ευ θ ο ύ ν συν ο μ ιλ ίες σ έ δ ιπ λ α ν ά δω μάτια, ή κ α ί σ έ α ύτοκίνητα. Κ ο ρ ιο ί, μ π ο ρ ε ί νά είνα ι κ α ί ά π λ ο ι μ ε τ α λ λ ικ ο ί «ά ντηχη- τα ί» π ο ύ το π ο θ ετούντα ι σ τ ά δω μ ά τια κ α ί δ ο νο ΰντα ι ά π ό τά κ ύμ α τα τού ήχου. Ο ί «ά ντη χ η τα ί» μ ετα δ ίδ ο υ ν μ ι κροκύμ α τα, π ο ύ φ θάνουν μ έ χ ρ ι τον δέκτη, π ο ύ μ π ο ρ ε ί νά είνα ι σ έ μ ε γά λ η ά π όστα σ ι. Λ έγετα ι ότι, ο ί Α μ ε ρ ικ α ν ο ί χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν ένα σύστημα, π ο ύ μ π ο ρ ο ύ ν νά ά κ ο ΰ νε τίς σ υ νο μ ιλ ίε ς τ ώ ν μ ε λ ώ ν το ύ Π ο λ ιτ ικ ο ύ Γ ρ α φ είο υ σ τή ν Μ ό σ χ α, π ο ύ κ ά νο υ ν Α κόμη κ α ί μ έ σ α σ τά α ύτο κ ίνη τά τους. Ή π ρ ό σ φ α τη π υ ρκαϊά στον τελευτα ίο ό ρ ο φ ο τής Α μ ερ ικ α ν ικ ή ς Π ρ ε σ β εία ς σ τή ν Μ ό σ χ α, μ π ο ρ ε ί νά έχη σ χ έσ ι μ έ π ρ ο σ π ά θ εια ά χρ η σ τεύσ εω ς τ έτο ιω ν «δ ια β ο λ ικ ώ ν» μ η χα νη μ ά τω ν, π ο ύ π α ρ α β ιά ζο υ ν έ ν ο χ λ η τ ικ ά μ έ χ ρ ι κ α ί τά Α πόρρητα τή ς κ ρ εβ α το κάμαρα ς τ ώ ν Ρ ώ σ ω ν ή γετώ ν. Τήλε - ταινίες Η λ ε κ τ ρ ο ν ικ ές φ ω το γρ α φ ικ ές μ η Φωτογραφική μηχανή μέ κάτοπτρο, ή οποία χρησιμοποιείται εύρύτατα άπό τίς υπηρεσίες κατασκοπείας. "Εχει τήν ικανότητα νά κινηματογραφή σέ όμιλοΰσα ταινία άπό άπόστασι 300 μέτρων. χα νές: "Αν ό κ α τ ά σ κ ο π ο ς θ έλη νά έχη μ α ζ ί μ έ τον δ ιά λ ο γ ο π ο ύ κ ρυφ α κόυσε, κ α ί μ ία κ ινη μ α το γρ α φ ικ ή ταινία, τό μ ό ν ο π ο ύ χρ ειά ζετα ι, είνα ι νά έχη μ ία ό π τ ικ ή Α κτίνα μ έ χ ρ ι τόν σ τ ό χ ο του, ό σ ο μ α κ ρ ιά κ ι α ν είνα ι αύτός. Τά υπ ό λο ιπ α, το ύ τά έξα σ φ α λ ίζ ει μ ία φ ο ρη τή υ π ερ σ ύ γχρ ο νη φ ω το γρ α φ ικ ή μ η χα νή, έξ ω π λ ισ μ έ ν η μ έ π α ρ α β ο λ ικ ό κ ά το π τρ ο, π ο ύ μ π ο ρ ε ί νά σ υ γκ εν- τρ ώ σ η μ ιά σ υ ν ο μ ιλ ία ά π ό ά π ό σ τα σ ι 3 0 0 μ έ τ ρ ω ν π ο ύ γίνετα ι μ έ σ α σ έ ένα θ ο ρ υ β ώ δ η δρόμ ο. Α ύ τ ά είνα ι μ ε ρ ικ ά Από τά ELINT ( ά π ό τίς λ έ ξ ε ις Η λ ε κ τ ρ ο ν ικ ή Κ α τ α σ κ ο π εία ). Α λ λ ά χ ρ ειά ζ ετα ι κ α ί τό HUMINT (ά π ό τίς λ έ ξ ε ις Α νθρώ πινη Κ α τα σ κ ο π εία ), γιά νά ξεδ ια λέγη, νά ερμ η νεύη κ α ί νά ά να λύη τίς π λη ρ ο φ ο ρ ίες π ο ύ σ υ γκ εντρ ώ ν ει τ ό ELINT. Κ α ί νά ά π ο φ α σ ίζη γιά τ ό επ ό μ ενο βήμα. 323

Η ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ Συνέχεια έκ τής σελίδος 173 σμένος «'Αρχιερέας τοΰ Έτους» καί Πρόεδρος τοϋ Μεγάλου Συνεδρίου. Ή Μεγάλη Δίκη, μετά τήν παράνομη προανάκριση άρχιζε πάλι παράνομα άφοΰ γινόταν νύχτα. Ό Καϊάφας έχει στή διάθεσί του μιά στρατιά ψευδομαρτύρων. Τούς άντιμετωπίζει δλους ό 'Ιησούς σιωπηλός, μέ όλύμπια άταραξία. Ή κατηγορούσα 'Αρχή άρχίζει νά κλονίζεται. Καί τότε ό άδίστακτος Αρχιερέας καλεϊ δύο άπό τούς εμπίστους του πρεσβυτέρους. Αυτοί καταθέτουν γιά τόν Χριστό: Ούτος είπε: Δύναμαι νά χαλάσω τόν ναόν τού Θεού καί διά τριών ήμερών οίκοδομήσω αύτόν. Ή κατηγορία είναι τρομερή, άλλά δέν μπορεί νά σταθή, γιατί ό 'Ιησούς, μιλώντας γιά τίς «τρεις ήμέρες» άναφερόταν στήν άλληγορία τής Άναστάσεως. Ό Καϊάφας περιμένει μέ άγωνία τήν άπάντησί του γιά νά τόν κατηγορήση «ώς υ βριστή καί βλάσφημο τού Κυρίου» άλλά ό Χριστός έξακολουθεϊ νά σιωπά. Δέν αποκρίνεσαι; Τί μαρτυροΰσι ο6- τοι κατά σοΰ, κραυγάζει έξαλλος. Ό 'Ιησούς μένει τόίδιο βουβός. Κυττάζει μέ χαμόγελο οίκτου τόν Αρχιερέα. Καί ό Καϊάφας έξωργισμένος σηκώνεται άπό τό κάθισμά του, πλησιάζει τόν κατηγορούμενο καί φωνάζει τρέμοντας: Σέ όρκίζω στόν Θεό, τόν ζώντα νά είπης πρός ήμάς άν είσαι σύ ό Χριστός ό υίός τού Θεού. «ΕΓΩ ΕΙΜΙ!» Τό ερώτημα είναι καίριο, άποφασιστικό γιά τή νομιμοφάνεια τής καταδίκης τού Ιησού. Ποιά είναι ή άπάντησί τού Χριστού; Είναι ένα άπό τά σκοτεινά σημεία τής Δίκης. Οί έρευνες πού έγιναν άκόμη καί τελευταία δέν έχουν καταλήξει πουθενά. Από τούς Εύαγγελιστάς ό Ματθαίος καί ό Λουκάς άναφέρουν ότι ό Χριστός στό έρώτημα τού Καϊάφα άπήντησε: Σύ είπας (ότι είμαι ό υίός τοΰ Θεού). Ό 'Ιωάννης δέν λέγει τίποτα γιά τήν στιχομυθία μέ τόν Καϊάφα. Μόνο ό Μάρκος βάζει στό στόμα τοΰ Χριστού τήν δμολογία: Εγώ είμί! Καί ό Καϊάφας άδράχνει τήν εύκαιρία γιά νά δώση τή χαριστική βολή. Ήκούσατε, κραυγάζει στούς συνέδρους, ούτος έβλασφήμησε. Τί έτι χρείαν 324 έχομεν μαρτύρων; Καί άτενίζοντας προκλητικά τόν Ιησού, προσθέτει, άπευθυνόμενος στούς Δικαστές. Τί νομίζετε πώς πρέπει νά τόν κάνομε; Ένοχος θανάτου έστί! ' Η θρησκευτική δίκη έχει τελειώσει. Ή άπόφασι, παράνομη, όπως παρατηρούν οί νεώτεροι έρμηνευταί, «άφοΰ οί μάρτυρες άποδείχθησαν ψευδομάρτυρες» πρέπει τώρα νά έπικυρωθή γιά νά είναι Ισχυρά άπό τόν Πραίτορα τής ' Ιουδαίος, τόν Πόντιο Πιλάτο. Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΚΗ Έ τσι τήν θρησκευτική δίκη άκολουθεϊ ή πολιτική. Πρίν άπό τήν τελευταία πράξι τοΰ Δράματος, ο ί' Αρχιερείς γιά νά κλείσουν τά στόματα τών οπαδών τοΰ Χριστού πού στηλιτεύουν τήν παράνομη «δίκη τής νύχτας» συγκεντρώνουν χαράματα τής έπομένης μερικούς πρεσβυτέρους σέ μιά σύντομη διάσκεψι. Καί έκεΐ άποφασίζεται γιά δεύτερη φορά ή θανατική καταδίκη γιά νά «δεθή» μέ τή νομιμοφάνεια τής ήμέρας. ' Η δεύτερη δίκη μπροστά στόν Πιλάτο στηρίχτηκε όπως καί ή πρώτη σέ μιά ψευδή κατηγορία. Τό Μεγάλο Συνέδριο κατηγόρησε στόν ήγεμόνα τόν ' Ιησού όχι πλέον γιά άσέβεια καί βλασφημία στόν Θεό πράγμα πού δέν θά συγκινούσε ένα Ρωμαίο είδωλολάτρη άλλά: «Γιά πρόκλησι άναταραχής στό λαό μέ τό νά τόν έμποδίζει νά καταβάλη φόρους στόν καίσαρα, λέγοντας πώς είναι ό Χριστός, ό Βασιλεύς». Καί αύτή ή κατηγορία φυσικά, ήταν πέρα γιά πέρα χαλκευμένη. Γιατί όταν οί Φαρισαίοι είχαν στείλει κατασκόπους στό Ναό τού Σολομώντος πού έκήρυττε ό Ιησούς γιά νά τόν παγιδέψουν μέ τήν έρώτησι: «'Επιτρέπεται νά πληρώνομε δασμούς στόν Καίσαρα ή όχι;» ό Χριστός άπήντησε: Άπόδοτε τά τού Καίσαρος τφ Καίσαρι καί τά τού θεού τφ Θεφ. "Οταν έν τούτοις τόν έφεραν μπροστά στόν Πιλάτο θεώρησε κατώτερο γιά τήν άξιοπρέπειά του νά άπαντήση σ αύτές τίς άναληθεϊς κατηγορίες τών άντιπάλων του. Καί όταν ό πραίτωρ τόν ρώτησε: Είσαι ό βασιλεύς τών Ιουδαίων; άπήντησε ' Εσύ τό λές! Ό 'Ιωάννης άναφέρει πώς ό 'Ιησούς πρόσθεσε: Τό Βασίλειό μου δέν είναι τού κόσμου τούτου. Καί ό Πόντιος Πιλάτος άπό τόν εξώστη τού Κυβερνείου στράφηκε στόν έσμό τών έγκαθέτων τού Μεγάλου Συνεδρίου καί είπε: Δέν βρίσκω καμμιά ένοχή σ' αύτό τόν άνδρα. ΣΤΟΝ ΗΡΩΔΗ Κανονικά, άν οί σκευωροί δέν είχαν σκοπό νά προχωρήσουν στή θανάτωσι τού Χριστού, όπως λένε οί ιστορικοί μέ τή φράσι αυτή τού Πιλάτου θά έπρεπε νά κλείση ή δεύτερη δίκη τού Χριστού. Αλλά οί Σαδδουκαΐοι δέν ήσύχαζαν άν δέν τόν παρέδιδαν στούς έκτελεστάς. ' Ο Καϊάφας πείθει τόν Πιλάτο νά στείλη τόν Χριστό στόν ' Ηρώδη Αντύπα διοικητή τής Γαλιλαίος άφοΰ ό 'Ιησούς είναι Γαλιλαίος. Ό Πραίτωρ δέχεται τή λύσι, ίσως γιατί δέν έχει πεισθή γιά τήν ένοχή τού Χριστού, ίσως έπειδή έχει άντιληφθή πώς ή θανατική έκτέλεσί του θά ξεσήκωνε τό λαό κατά τής Ρωμαϊκής Διοικήσεως. Μιά τρίτη κρίσις περιμένει τόν ' Ιησού. 'Αλλά ούτε ό 'Ηρώδης Άντύπας ό ίδιος πού είχε άποκεφαλίσει τόν 'Ιωάννη τόν Βαπτιστή βρίσκει πειστικές τίς κατηγορίες τοΰ Μεγάλου Συνεδρίου γιά τόν Χριστό. Καί τόν στέλνει πίσω στόν Πιλάτο γιά ν' άποφασίση αύτός γιά τήν τύχη του. «ΣΤΑΥΡΩΘΗΤΩ!» Ή τραγωδία τοΰ Έλευθερωτοΰ τής Ί-

ουδαίας έγγίζει τό τέλος της. Σταύρωσον, σταύρωσον αύτόν κραυγάζουν οί μπράβοι κάτω άπό τό Πραιτώριον, όταν (μετά τήν άπαλλαγή του Βαραββδ) τούς ρωτάει ό Πιλάτος «τί νά κάμη τόν Ίησοϋν τόν λεγόμενον Χριστόν». Τό πλήθος των έξωνημένων Ιουδαίων δέν σταματά ούτε όταν ό Πραίτωρ ρωτάει: Τόν βασιλέα σας νά σταυρώσω; Μιά κραυγή σάν ουρλιαχτό άκούγεται συνεχώς: Σταυρωθήτω! Σταυρωθήτω! Μιά όμάδα άπό τό πλήθος πού βρίσκεται πιό κοντά στόν Πιλάτο ξεσπάει: Βασιλιάς μας είναι μόνον ό Καίσαρας. Αύτές οί 6 λέξεις δίνουν μιά διέξοδο στόν Ρωμαίο Διοικητή. 'Ολοκληρώνει τήν παρανομία τών δικών τού Χριστού νίπτοντας τάς χεϊρας του ένώ έκστομίζει. Δέν έχω εύθύνη γιά τό αίμα αύτοΰ τού άθώου. Αίσθάνεται άραγε ένοχος γιά τήν έπικύρωσι τής καταδίκης; Γιά τό μαρτύριον τής Σταυρώσεως πού θ άκολουθήση τή θανάτωσι ένόςάθώου; "Η είναι μιά πράξι υποκρισίας γιά τή μεγάλη μάζα τών Ιουδαίων, πού ό Ρωμαίο ς Διοικητής γνωρίζοντας τήν υποδοχή πού έπεφύλαξε τήν προτελευταία Κυριακή τού Πάσχα στόν κατάδικο Ιησού τρέμει μήν ξεσηκωθή; Ο ΠΙΛΑΤΟΣ "Οσοι άπό τίς Ιστορικές μαρτυρίες προσπάθησαν νά δώσουν κάποια άπάντησι στά έρωτήματα αύτά βρέθηκαν στίς ίδιες συμπληγάδες πού όπως άναφέρεται άπό ώρισμένους σύγχρονους έρευνητάς είχαν ύψωθή γύρω άπό τόν Ρωμαίο Διοικητή τής Ιουδαίος πρίν παραδώση στό έκτελεστικό άπόσπασμα τών σταυρωτίδων τόν Ιησού. Μιλάνε γιά τό τραγικό δίλημμα τού Πιλάτου: "Αν έπεκύρωνε τήν καταδίκη, θά είχε τήν κατακραυγή τού λαού. "Αν άρνιόταν τήν έπικύρωσι θά έσπαζε τίς γέφυρες μέ τούς Κούίσλινγκ τής έποχής, τούς άρχιερεΐς, τούς Φαρισαίους, πού τού έξησφάλιζαν μιά άνέφελη κατοχή στήν Ιουδαίο. Είναι μιά ρομαντική έξήγησι πού γιά τόν σκληρό άνακριτή, πού άνεκλήθη στή Ρώμη, λίγο μετά τή Σταύρωσι τού Ιησού, (άκριβώς γιά τήν δεσποτική γεμάτη αύθαιρεσίες πολιτική του) πολύ λίγο άπέχει άπό τό μύθο. * Η άλήθεια περισσότερο βρίσκεται κοντά στήν άποψι άλλων μελετητών τού Θείου Δράματος πού υποστηρίζουν πώς Κράτος καί Παρακράτος είχαν έκδώσει τήν άπόφασί του γιά τόν έλευθερωτή - Χριστό πρίν άρχίσει ή πιό μεγάλη δίκη τών αιώνων. Ή δίκη πού σφραγίστηκε μέ τήν όπέρτατη θυσία τού Ανθρώπου, πού νίκησε τό θάνατο, γιά νά μή προδώση τά Ιδανικά του. Η ΑΜ ΕΣΟΣ ΒΡΑΣΙΣ ΕΙΣ ΑΡΑΣΙΝ Σημαντικώτεραι έπιτυχίαι κατά νουάριον 1978 Τ ή ν 1 12 77 κ α ί ώ ρ α ν 0 0.4 5 ' σ υ νελή φ θ η σ α ν κ α τ ό π ιν κ α τ α δ ιώ ζ εω ς ο ί 1) Ο Υ Ζ Ο Υ Ν Ο Γ Λ Ο Υ Δ α μ ια νό ς έτ ώ ν 24, 2 ) Ε Υ Ρ Ι Π Ι Ω Τ Η Σ Π α να γιώ τη ς έτ ώ ν 2 0 κ α ί 3 ) Χ Α Λ Δ Α Ι Ο Σ Κ υ ρ ιά κ ο ς έ τ ώ ν 2 0 οίτινες π ρ ο έβ α ιν ο ν είς τή ν ά φ α ίρ εσ ιν έξα ρ τη μ ά τω ν έ ξ α ύ-τώ ν. Έ π ελ ή φ θ η τ ό ΙΒ ' Π /Α. Τ ή ν I 12 77 κ α ί ώ ρα 0 3.1 5 σ υ νελή φ θ η ό Τ Ρ Α Μ Π Α Σ Ν ικ ό λ α ο ς έ π ιβ α ίν ω ν κ λ α π έν τ ο ς μ ο τ-το υ. Τ ή ν 9 12 77 κ α ί ώ ρα 1 0.2 0 σ υ νελή φ θ η ό Σ Π Υ Ρ Ο Π Ο ΥΛ Ο Σ Σ π υ ρ ίδ ω ν έτ ώ ν 2 5, ο δ η γώ ν τό κ λ α π έν ύπ άρίθ. Ε Η 7 6 2 ΙΧ Ε μ έ τά ς ο μ ο ίω ς κ λ α π είσ α ς π ινα κ ίδ α ς κ υ κ λ ο φ ο ρ ία ς το ϋ ύπ άριθ. B Y 2 9 9 0 ΙΧ Ε. αύτο- κινή του. Τ ή ν 12 12 77 κ α ί ώ ρ α ν 0 3.0 2 σ υ νελή φ θ η έπ α ύτοφ ώ ρ ω έντό ς παντ ο π ω λ είο υ ό Β Ε Α Ο Υ Δ Η Σ Σ τ έφ α ν ο ς έτώ ν 20. Έ π ελ ή φ θ η ή Υ ΓΑ. Τ ή ν 12 12 77 κ α ί ώ ρ α ν 0 1.0 8 σ υ νελή φ η έ π α ύτοφ ώ ρ ω έντό ς διαμ ερ ίσ μ α τ ο ς τ ό ό π ο ιο ν είχ ε δ ια ρρήξει ό Β Α Σ Α Α Α Κ Η Σ Ν ικ ό λ α ο ς έτ ώ ν 24. Έ π ελ ή φ θ η ή Υ ΓΑ. Τ ή ν 2 0 12 77 κ α ί ώ ρα 0 0.3 8 ' σ υ νελή φ θ η έ ν τ ό ς δ ια μ ερ ίσ μ α τος νά ά- φ αιρή διά φ ορα ά ντικ είμ ενα ό Φ ΙΛ ΙΠ - Π Α Ι Ο Σ Ά ρ γ ύ ρ ιο ς. Έ π ελ ή φ θ η ή ΥΓΑ. Τ ή ν 8 1 78 κ α ί ώ ρ α ν 2 2.4 3 ' σ υ νελή φ θ η σ α ν οί 1) Μ.Π. έτ ώ ν 16, 2) Μ.Ε. έτ ώ ν 19, 3 ) Κ.Ν. έτ ώ ν 18 ά φ α ιρ ο ΰντες δ ικ. μ ο τ-τα. Έ π ελ ή φ θ η τό Η Π /Α. Τ ή ν 13 1 78 κ α ί ώ ρ α ν 0 4.5 0 σ υ νελή φ θ η σ α ν ο ί 1) Α Ν Τ Ω Ν Ο Π Ο Υ - Λ Ο Σ "Α ντώ νιος τοϋ Κ ω ν /ν ο υ έτώ ν 20, 2 ) Μ.Α. έτ ώ ν 16, έπ ιβ α ίν ο ν τ ες τοΰ κ λ α π έν τ ο ς ύ π άριθ. Ε Τ 1647 ΙΧ Ε αύτ-του. Τ ή ν 14 1 78 κ α ί ώ ρα 0 3.4 0 ' σ υ νελή φ θ η σ α ν ο ί 1) Γ Λ Α Β Α Σ Κ ω ν / τούς μήνας Δεκέμβριον - Ίανος έ τ ώ ν 2 3 κ α ί 2) Τ Σ ΙΑ Π Α Ρ Α Σ Σ τ υ λ ια ν ό ς έ τ ώ ν 23, έπ ιβ α ίν ο ν τ ες τοΰ κ λ α π έν τ ο ς ύ π άριθ. Β Μ 2811 ΙΧ Ε αύτ-του. Τ ή ν 18 / 78 κ α ί ώ ρ α ν 0 0.1 5 σ υ νελή φ θ η σ α ν έ π ιβ α ίν ο ν τ ες κ λ α π έν τος μ ο τ ο π ο δ η λ ά τ ο υ ο ί 1) Α Σ Η Μ Α - Κ Ο Π Ο Υ Α Ο Σ Ε υ σ τ ά θ ιο ς έτ ώ ν 21 κ α ί 2 ) Κ.Γ., έτ ώ ν 19. Έ π ελ ή φ θ η ή ΥΓΑ. Τ ή ν 2 6 1 78 κ α ί ώ ρ α ν 0 3.4 2 ' σ υ νελή φ θ η σ α ν έπ α ύτο φ ώ ρ ω ο ί 1) Ο.Α. έ τ ώ ν 14, 2 ) Δ.Δ., έτ ώ ν 17, κ α ί 3) Π.Σ., έ τ ώ ν 15, νά έπ ιβ α ίνο υ ν τοΰ ύπ άριθ. ΤΑ 4621 ΙΧ Ε. Τ ή ν 2 9 1 78 κ α ί ώ ρ α ν 0 3.1 5 σ υ νελή φ θ η έπ α ύτοφ ό ρ ω ό Τ Σ Ο Υ Λ Η Σ Δ η μ ή τ ρ ιο ς έτ ώ ν 2 3 νά άφαιρή τό ύπ άριθ. Β Κ 3 4 6 7 ΙΧ Ε α υτοκ ίνη το. Η Α Μ Ε Σ Ο Σ Δ Ρ Α Σ Ι Σ Κ Α ΤΑ Τ Ο Υ Σ Μ Η Ν Α Σ Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ ΙΟ Ν 1 9 7 7 κ α ί Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Ν 1978 α) Έ κ λ ή θ η δ ιά τή ν π α ρ ο χ ή ν β ο ή θεια ς εις τ ό τη λ έφ ω ν ο ν «1 0 0» είς 3 2.2 6 3 π ερ ιπ τώ σ εις, β ) Μ ετέφ ερ εν είς Ν ο σ ο κ ο μ εία κ α ί σ τα θ μ ο ύς Π ρ ώ τ ω ν Β ο η θ ειώ ν 3 5 8 α ίφ νιδ ίω ς ά σ θ ενή σ α ντα ά το μ α κ α ί π α ρ έσ χ ε β ο ή θ εια ν είς 730 π α θ ό ντα ς είς Τ ρ ο χ α ία ά τ υ χ ή μ α τα γ) Π α ρ έσ χ ε β ο ή θ εια ν είς 189 ά τομα δ ια τελο ΰ ντα έν μέθη, δ) Έ ν ή ρ γ η σ ε έ λ ε γ χ ο ν είς 5 6 Κ έν τ ρ α τ ε χ ν ικ ώ ν π α ιγ ν ίω ν δ ιά τήν π ρ ο σ τα σ ία ν τ ώ ν ά νη λίκ ω ν. ε) Έ δ ω σ ε λ ύ σ ιν είς 2.8 0 6 επ εισ ό δια μ ε τ α ξ ύ ιδ ιω τώ ν, σ τ) Ι κ α ν ο π ο ίη σ ε τά π α ρά π ο να ιδ ιω τ ώ ν είς 4.8 2 0 π ερ ιπ τώ σ εις, ζ) Έ π ελ ή φ θ η είς 2.4 6 7 σ υ γκ ρ ο ύ σ εις μ έ ύ λ ικ ά ς ζημίας. η) Ά ν ε ΰ ρ ε κ α ί π α ρ έδ ω σ ε είς τούς κ α τ ό χ ο υ ς τ ω ν 170 κ λ α π έν τ α όχή - ματα. 325

ΕΠΙΤΥΧΙΕΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΜΑΣ ΠΩΣ ΔΕΝ ΓΑνΤΩΣΠΝ ΠΠ0 ΤΗΝ ΤΣΜΙΠΙΔΠ T0V NOm OV «Τεκές» σέ διαμέρισμα - Ή ρωΐνη άπό νεαρές Ά γγλίδες - Απατεώνες «τραβεστί» - Πλαστά διαβατήρια - Επικίνδυνοι ληστές - Διαρρήκτες κοσμηματοπωλείου - 'Ο δολοφόνος τοϋ «μπουζουξή» - Σάπια κρέατα γιά τό Πάσχα. Τεκές σέ διαμέρισμα Σέ τεκέ είχε μεταβάλει τό διαμέρισμα του γ' όρόφου τής πολυκατοικίας έπί τής όδοΰ Κολοφώνος 7 ό Ιδιοκτήτης της Γ.Κ. Κούτσελας 26 ετών. Τό άρμόδιο Τμήμα τής Γενικής Ασφαλείας Αθηνών έπεσήμανε τό διαμέρισμα, έντός του όποιου εύρέθησαν 70 γραμ. ήρωΐνης κρυμμένη σέ κάλτσες. ΣΤΟ διαμέρισμα συνελήφθη κι Παν. X. Χατζής 27 έτών, γραφίστας, ό όποιος μόλις είχε κάνει ένεσι μέ ήρώΐνη καί είχε καί μισό γραμμάριο πού άγόρασε άπό τόν Κούτσελα άντί 5.000 δρχ. Ο ΚΟΥΤΣΕΛΑΣ έφερε άπό τήν 'Ο λ λανδία 100 γραμ. ήρωΐνης πού πουλούσε πρός 10.000 δρχ. τό γραμμάριο, ένώ στό διαμέρισμά του διάφοροι τοξικομανείς έκαναν χρήσι ήρωΐνης. Εμπόριο ήρωΐνης άπό νεαρές άγγλίδες Ά πό τήν 'Ασφάλεια 'Αθηνών συνελήφθη ή Άγγλίδα Ντένη - Ά ννα Νάς, 26 έτών, γραμματέας, γιατί τόν περασμένο Δεκέμβριο έφερε άπό τήν ' Αγγλία 31 γραμ. ήρωΐνηε. ' Η δρδστις έδωσε μικρή ποσότητα τού ναρκωτικού στήν Δανήλ - Σοφία Κ. Καστανά, 26 έτών, πού συνελήφθη K t αύτή. ' Η ίδια ή ' Αγγλίδα έπώλησε 3 γραμμ. άντί 19.500 δρχ. στόν Π. Γιαννούρη καί 21 γραμμ. άντί 39.000 δρχ. στόν Ά λ. Μακρόπουλο. "Εκλεβαν αυτοκίνητα καί μετά τά κατέστρεφαν 326 ' Επτά νεαροί Πειραιώτες μέ σύνεργά- ό τες τους δύο άνήλικες κοπέλες παραπέμφθηκαν στόν Είσαγγελέα Ποινικής Αγωγής άπό τή Γ ενική Ασφάλεια Πειραιώς γιά κλοπές αύτοκινήτων κατά συρροή, διάθεση κλοπιμαίων σέ βαθμό κακουργήματος, φθορά ξένης περιουσίας, όδήγηση αύτοκινήτου χωρίς άδεια κ.λπ. μέ τήν ύπ άριθ. πρωτοκόλλου Δ' 13,96 δικογραφία. Πρόκειται γιά τούς Ά ντ. Μερακλή 18 χρονών υδραυλικό, τόν άδελφό του Νικ. Μερακλή 19 χρονών έργάτη, Παρ. Κυρτάτο, 20 χρονών υδραυλικό, Δημ. Μπόρμπιλα, 22 χρονών οίκοδόμο, Χαρ. Φιλίτση, 20 χρονών άεργο, Στ. Βουλούτση, 24 χρονών, ίδ. υπάλληλο, Στ. Χουρσόγλου, 22 χρονών λεβητοποιό, Ευθυμία Μ., 18 χρονών νοικοκυρά καί Φρόσω Μ., 17 χρονών Ιδιωτική υπάλληλο. Σύμφωνα μέ τή δικογραφία, ή παρέα τών έννέα, άλλοτε δυό - δυό μέ διαφορετική κάθε φορά σύνθεση, διέπραξε μέσα σ ένα μήνα, άπό 3 Δεκεμβρίου 1977 μέχρι 3 Ίανουαρίου 1978, τρεις κλοπές αυτοκινήτων, μιας μοτοσυκλέτας, καί μία διάρρηξη ένός εργοστασίου. Συγκεκριμένα, έκλεψαν τή μοτοσυκλέτα τού Κ. Μαραγκού, τά αυτοκίνητα ΒΤ 2285, ΒΗ 9105 καί BY 4673 όλα μάρκας «Άλφα Ρομέο» τών Ί. Βλαχόπουλου, Καρόλου Ντέ Σιγούρα καί Γ. Κοζανίδου. Τά αύτοκίνητα οί νεαροί τά χρησιμοποιούσαν γιά διασκέδαση καί ά- φού τά κατέστρεφαν τά έγκατέλειπαν. Οί τρεις άπό τούς εννέα Φιλίτσης, Χουρσόγλου καί Μπόρμπιλας, στίς 15 Δεκεμβρίου 1977 μπήκαν στό έργοστάσιο σιδερικών τού Ά ν. Παπαδόπουλοι στήν 6- δό Σφακτηρίας καί προσπάθησαν νά διαρρήξουν τό χρηματοκιβώτιο άλλά δέν τά κατάφεραν. Οί δύο άπ τούς εννέα νεαρούς, οί Άντ. Μερακλής καί Χαρ. Φιλίτσης, είναι φυλακισμένοι στόν Κορυδαλλό. Ό μέν Μερακλής είναι υπόδικος γιά άλλες κλοπές, ό δέ Φιλίτσης κατάδικος γιά κλοπή 700.000 δρχ. Απατεώνες «τραβεστί» Τό πορτοφόλι τού Σύρου ναυτικού Αλή Ιμπραχήμ, έκλεψαν ή «Σόνια» καί ή «Λέτα», άφοΰ τού ύποσχέθηκαν «όργια». Οί άπατεώνες, γνωστοί στήν Α στυνομία, είναι οί Μανώλης Αύζαγγελής 19 χρόνων (Σόνια) καί Νίκος Μουζακίκης 25 χρονών (Λέτα). Οί δυό «κοπέλλες», ντυμένες γυναικεία μέ τήν τελευταία λέξη τής μόδας, γνώρισαν τόν Αλή σέ ένα μπάρ τής Τρούμπας. Ο ΜΕΛΑΜΨΟΣ ναυτικός τις κέρασε ποτά, ήλθαν στό κέφι καί άρχισαν τίς «τρυφερότητες». ΕΛΑ, Ά λή, μαζί μας καί θά σέ μάθουμε τά περί Ιψενικού τριγώνου. Ο ΣΥΡΟΣ ήπιε άκόμη μερικά ποτά καί τελικά πήρε άγκαλιά τίς δύο «κοπέλλες» καί βγήκαν άπό τό μπάρ. ΜΕ ΤΑ ΠΟΔΙΑ, ρομαντικά, ό Ά λή καί οί δύο «κοπέλλες» πήγαν στό κατασκότεινο γιαπί τού έμπορικού κέντρου, στό λιμάνι. ΧΩΘΗΚΑΝ βαθειά στό σκοτάδι καί ό Ά λή άρχισε νά επιδίδεται σέ μιά προσπάθεια νά δρέψη τούς καρπούς τής «έξαιρετικής» τύχης, πού τού είχε χαμογελάσει στήν Τρούμπα! Βγάλε, καλέ, τό σακκάκι σου τού λέει ή «Σόνια». ΤΟ ΒΓΑΖΕΙ ό Ά λή καί τό άποθέτει καταγής. Ή Σόνια τόν παίρνει καί πάνε

«στά ενδότερα». Τότε ή «Λέτα» (δηλαδή ό Μουζακίτης) ψάχνει γρήγορα τό σακκάκι καί σέ μιά έσωτερική τσέπη βρίσκει τό άρκετά φουσκωμένο πορτοφόλι του Σύρου. Μέσα υπήρχαν 101.000 δρχ! 'Αμέσως ή «Λέτα» σφυρίζει στή «Σόνια» καί τό βάζουν καί οί δυό στά πόδια! Μένει ό Ά λή μόνος στό σκοτάδι νά... τουρτουρίζη καί νά ψάχνη τό σακκάκι του. Τό βρίσκει, ψάχνει τίς τσέπες καί διαπιστώνει πώς τό πορτοφόλι είχε κάνει... φτερά! ΑΜΕΣΩΣ ό ναυτικός έτρεξε στό Β' Αστυνομικό Τμήμα Πειραιώς καί κατήγγειλε τό συμβάν. Ο ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ κ. Παν. Κίνας, μέ βάσι τά χαρακτηριστικά που έδωσε ό Ά λή, άρχισε έρευνα μεταξύ τών γυναικών πού συχνάζουν στά μπάρ τής Τρούμπας. Ή Ή «τραβεστί» «Σόνια» έρευνα δέν άπέδωσε καί οί υποψίες στράφηκαν πρός τούς «τραβεστί». ΕΤΣΙ, βρέθηκαν καί συνελήφθησαν σ ένα δωμάτιο τής Καστέλλας όπου συζοΰν οί Μουζακίτης καί Αύζαγγελής. Ο ΠΡΩΤΟΣ είχε ήδη καταθέσει 45.000 στό ταμιευτήριο καί είχε κρατήσει 5.000 δρχ. γιά νά «κινηθή». Ό δεύτερος είχε καταθέσει 20.000 δρχ. καί τά υπόλοιπα τά είχε ξοδέψει γιά τήν άγορά διαφόρων είδών. ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΑ καί τά είδη πού βρέθηκαν παραδόθηκαν στόν Ά λή Ίμπραχήμ, ένώ οί δύο έπικίνδυνοι «τραβεστί» παραπέμφθηκαν στό Αύτόφωρο. Έξέδωσαν πλαστά διαβατήρια Σπείρα πού έξέδιδε πλαστά διαβατήρια εξαρθρώθηκε άπό τό ΙΑ' Παράρτημα Α σφαλείας. Ή δη συνελήφθησαν τέσσερα άτομα, ένώ άπό τίς άρχές γίνονται έρευνες γιά νά έντοπισθοΰν οί υπόλοιποι συνεργάτες τής σπείρας. Οί συλληφθέντες είναι οί I. Δ. Σταματελάκης, 69 έτών, Θ.Γ. Καρακατσάνης 58 έτών, Β.Κ. Φανίδης, 49 έτών, καί Α.Γ. Κοντός 49 έτών. Τό «ξήλωμα» τής συμμορίας άρχισε όταν όργανα τής Αστυνομίας έκαναν αιφνιδιαστική έφοδο στό έργαστήριο τού Σταματελάκη στήν όδό Χαλκηδόνος 41 στούς Αμπελοκήπους καί άνακάλυψαν πλαστές βεβαιώσεις, διάτρητα μπλοκ τής Εφορίας καί διάφορες σφραγίδες. Ά πό τήν προανάκρισι πού άκολούθησε άπεκαλύφθη ότι ό Σταματελάκης έτοίμαζε πλαστό διαβατήριο γιά τόν Καρακατσάνη. Τά πλαστά πιστοποιητικά πού χρειάζονταν γιά τήν έκδοσι τοΰ διαβατηρίου τά Εις τήν άπέναντι σελίδα Επάνω: Ή Άγγλίδα Ντέ,νη ".Αννα Νάς, 26 έτών, γραμματέας. Εφερε άπό τήν Αγγλία ηρωίνη. Εις αύτήν τήν σελίδα Επάνω: Ή σπείρα τών διαρρηκτών ή όποια έκλεβε κυρίως αυτοκίνητα, μέ παράλληλη «Επίδοση» στις διαρρήξεις άρτοποιείων, Εμπορικών, πρατηρίων υγρών καυσίμων, Εξοχικών σπιτιών, χρηματοκιβωτίων κ.ά. Εξαρθρώθηκε άπό τό Ι Ζ ' Παράρτημα 'Ασφαλείας 'Αθηνών. Μέλη της οί: Α ή μας Αντώνιος, Μιχαλ.όπουλος Αημήτριος, Δηδόνης Κων/νος, Μπερής Αθανάσιος, Μαυροειδής 'Αντώνιος, Καλύβας Αλέξανδρος, Χατήρας Γεώργιος καί Κωνσταντουλάκης Άνδρέας. είχε δώσει έναντι άμοιβής ό Κοντός καί τήν διεκπεραίωσί τους στις διάφορες υπηρεσίες είχε άναλάβει δ Φανίδης. Θά πρέπει νά σημειωθή ότι δ Σταματελάκης κατεζητεΐτο άπό τίς άρχές γιά παλαιότερα άδικήματα όταν είχε άνοίξει δύο μαγαζιά ήλεκτρικών είδών στό Παγκράτι καί τήν Τρίπολι, άγόρασε τό έμπόρευμα μέ άκάλυπτες έπιταγές, τό πούλησε καί στήν συνέχεια έξηφανίσθη. " Ο ίδιος ώ- μολόγησε, ότι ήδη έξέδωσε πλαστό διαβατήριο στόν Στάθη Ε. Λαμπρινίδη, 47 έτών, δ δποίος βρίσκεται στό έξωτερικό. Ε πικ ίνδυνοι ληστές Τρεις έπικίνδυνοι ληστές καί διαρρήκτες συνελήφθησαν άπό τό Ζ ' Παράρτημα Ασφαλείας. Είχαν ρημάξει κυριολεκτι- 327

κά τά καταστήματα τής περιοχής Κυψέλης καί λήστεψαν τόν ταμία τοΰ στάθμου των Η.Σ.Α.Π. "Ανω Πατησίων τίς παραμονές των Χριστουγέννων... Πρόκειται γιά τούς Μιχαήλ Ε. Τσαβλίδη, άπό τήν Κατερίνη, έτών 21, τόν ' Ιωάννη Α. Βρατσάνο, έτών 20, άπό τήν Νέα ' Ιωνία καί κάποιον «Μένιο» ό όποιος διέφυγε καί καταζητείται. "Οπως έγινε γνωστό άπό τήν άστυνομική έρευνα, οί τρεις νεαροί κακοποιοί άρχισαν τήν δρδσι τους τίς παραμονές των Χριστουγέννων. Τότε, ό Τσαβλίδης ρώτησε τόν Βρατσάνο: Κρατάει ή ψυχή σου νά σφάξης; Εκείνος άπάντησε: Κρατάει. 'Αμέσως τοΰ έδωσε ένα στιλέτο 30 έ- κατοστών καί τόν ώδήγησε, μαζί μέ τόν «Μένιο» στόν ήλεκτρικό σταθμό τών "Ανω Πατησίων, γιά νά ληστέψουν τόν ταμία Θεμιστοκλή Χαραλάμπους. Ό ταν οί δύο κακοποιοί είδαν τόν Χαραλάμπους νά κλειδώνη τό ταμείο καί νά φεύγη, ώρμησαν έπάνω του. Τοΰ έβαλαν μιά τρικλοποδιά καί τόν έρριξαν κάτω. Εκείνος έβαλε τίς φωνές, άλλά ό Βρατσάνος τοΰ στήριξε τό μαχαίρι στό λαιμό καί τοΰ είπε: Τά λεφτά σου ή τή ζωή σου. Ό ταμίας, όμως, δέν σταμάτησε νά φωνάζη, μέ άποτέλεσμα νά κινηθοΰν πρός τόν σταθμό οί περίοικοι. Τότε, οί νεαροί κακοποιοί, φοβήθηκαν, καί έσπευσαν νά έξαφανισθοΰν, χωρίς νά καταφέρουν νά άποσπάσουν άπό τά χέρια τοΰ Χαραλάμπους τήν τσάντα μέ τά χρήματα. Ή πρώτη άποτυχία τους δέν τούς άποθάρρυνε, καί άρχισαν νά κάνουν διαρρήξεις, μέ ρυθμό σχεδόν μία κάθε βράδυ. «Χτυποΰσαν» καταστήματα κυρίως τής Κυψέλης καί τής πλατείας Αττικής, μέ Ιδιαίτερη προτίμησι στίς κάβες ποτών. "Εφταναν στήν ταράτσα τών πολυκατοικιών πού στέγαζαν «κάβες», καί άπό τόν φωταγωγό κατέβαιναν στό πίσω μέρος, μέ τήν βοήθεια ένός βαρούλκου. "Εμπαιναν μέσα καί μέ τό βαρούλκο άνέβαζαν στήν ταράτσα κιβώτια άκριβών ποτών, τά όποια, μετά τήν κλοπή, πουλούσαν. 'Αξίζει νά σημειωθή ότι, μόνον άπό μία «κάβα» τής όδοΰ Λήμνου έκλεψαν ποτά άξίας 100.000 δρχ. Οί άλλεπάλληλες κλοπές προκάλεσαν κινητοποίησι στό Ζ Παράρτημα Ασφαλείας, καί ό διοικητής κ. Μ. Λαμπρόπουλος μέ τόν ύπαστυνόμο κ. Τασιγιώργο καί τούς άνδρες τους,, άρχισαν νά στήνουν ένέδρες τίς νύχτες καί νά έρευνοΰν όλη τήν ήμέρα. "Ετσι έντοπίσανε τόν ένα άπό τούς δράστες, τόν Μιχαήλ Τσαβλίδη, σ ένα διαμέρισμα τής όδοΰ Λευκωσίας, τό όποιο είχε ένοικιάσει άφοΰ έγκατέλειψε τήν πατρική στέγη, καί διέμενε. Οί άστυνομικοί τό κύκλωσαν, μπήκαν άπό τό παράθυρο καί τόν βρήκαν κρυμμένο κάτω άπό ένα ντιβάνι. Ό Τσαβλίδης, άνακρινόμενος στό Ζ' 328 Παράρτημα Ασφαλείας, άπεκάλυψε τούς συντρόφους του, άπό τούς όποιους ό μέν Βρατσάνος συνελήφθη, ό δέ «Μένιος» διαφεύγει καί καταζητείται. Οί δύο συλληφθέντες έπικίνδυνοι ληστές καί διαρρήκτες, ώμολόγησαν 15, συνολικά, διαρρήξεις. Διέρρηξαν κοσμηματοπωλείο Δύο νεαροί διαρρήκτες πού έσπασαν τήν βιτρίνα χρυσοχοείου τής Πλάκας καί έ κλεψαν κοσμήματα άξίας 510.000 δραχμών συνελήφθησαν άπό τήν Γενική Ασφάλεια Αθηνών. Είναι ό Σπυρίδων I. Σιαλαπάτας, έτών 22, άεργος άπό τήν Θησεία Ολυμπίας καί ό Ευάγγελος Δ. Μπαρδόσας, έτών 18 άπό τό Περιστέρι, τεχνίτης αύτοκινήτων. Ό Σιαλαπάτας άποφυλακίσθηκε τόν Νοέμβριο άφοΰ έξέτισε ποινή φυλακίσεως γιά ληστεία. Είναι θαμών τών κακοφήμων μπάρ τής περιοχής Όμονοίας καί σεσημασμένος. "Οπως άπέδειξε ή άστυνομική έρευνα, ό συλληφθείς γνωρίσθηκε πρό δύο μηνών μέ τόν Μπαρδόσα καί στίς 15 Ιανουάριου πήγαν στήν Πλάκα γιά νά διασκεδάσουν. Καθ όδόν σκέφθηκαν νά διαρρήξουν ένα κοσμηματοπωλείο, τό όποιο καί έπεσήμαναν. "Ηταν τό κοσμηματοπωλείο τοΰ Έμ. Άεράκη, στήν όδό Πανδρόσου 33. Επειδή όμως έκείνη τήν ώρα υπήρχε κίνησι, παρέμειναν μέχρι τίς πρώτες πρωινές - ώρες. Τότε, έφυγαν καί περνώντας άπό τό κοσμηματοπωλείο, έσπασαν τήν βιτρίνα μέ μιά μεγάλη πέτρα καί άρπαξαν 25 βραχιόλια, 19 δακτυλίδια, 3 κολλιέ, 1 ζευγάρι σκουλαρίκια συνολικής άξίας 510.000 δρχ. Από αύτά, ό Μπαρδόσας κράτησε 3 4 «κομμάτια» ένώ ό Σιαλαπάτας πήρε τά υ πόλοιπα. Οί δύο κλέφτες έφθασαν στήν Ομόνοια. Έκεΐ χώρισαν. Ό Μπαρδόσας πήγε στό σπίτι του, ένώ ό Σιαλαπάτας κατέφυγε σέ ένα οικόπεδο στήν περιοχή τοΰ Λυκαβηττοΰ καί έκρυψε τά κοσμήματα σ' ένα σωρό άμμου οικοδομής, τοποθετώντας τα σέ μιά πλαστική σακκούλα. Μετά τήν καταγγελία τής διαρρήξεως, τό Τμήμα Διαρρηκτών τής Υπηρεσίας Κοινού Εγκλήματος τής Γενικής Ασφαλείας Αθηνών κινητοποιήθηκε καί άρχισαν οί άναζητήσεις. "Ετσι βρέθηκαν τά χαρακτηριστικά τών δραστών, ό τόπος πού διασκέδαζαν, τό ταξί πού χρησιμοποίησαν καί τελικά άπεκαλύφθησαν καί συνελήφθησαν. Οί δύο διαρρήκτες ώμολόγησαν τήν πράξι τους καί υπέδειξαν τούς χώρους άποκρύψεως τών κλοπιμαίων. Είχαν «αδυναμία» στά πρατήρια βενζίνης ΑΠΟ ΤΗΝ ΓΕΝΙΚΗ Ασφάλεια Ά - 'Επάνω: Ό Χαραλαμπίδης Παναγιώτης, ό στυγερός δολοφόνος ό όποιος ό'λιος άναιτίως σκότωσε τόν άγνωστό του Γεώργιο Άδαμόπουλο. Εις τήν άπέναντι σελίδα Επάνω: Μερικά άντικείμενα άπό τή «συλλογή» τών κλοπιμαίων τής σπείρας τοΰ Περιστεριού. Κάτω: Ό Γεώργιος Άδαμόπουλος, τό τραγικό θύμα τοΰ Χαραλαμπ ίδη. θηνών συνελήφθησαν οί Ε. Β. Πάλλης, 19 έτών καί Χαρ. I. Αναστασόπουλος, 22 έτών, οί όποιοι μαζί μέ τόν I. Α. Μπούχλα, πού νοσηλεύεται στόν «Ευαγγελισμό» καί τόν Δ. Ν. Κάππα 18 έτών, πού σκοτώθηκε πρό ήμερών σέ τροχαίο δυστύχημα έκαναν 13 διαρρήξεις πρατηρίων βενζίνης, 3 κλοπές αύτοκινήτων καί μιά άπόπειρα διαρρήξεως χρηματοκιβωτίου σέ έργοστάσιο ΰποδηματοποίίας στό "Ανω Καλαμάκι. Στίς 13 Ιανουάριου οί νεαροί έκλεψαν ένα Ι.Χ. αυτοκίνητο άπό τήν όδό Διδότου. Μέ αύτό πήγαν στήν Καλλιθέα, τό άφησαν κι έκλεψαν άλλο. Στά Έξάρχεια έκλεψαν τρίτο Ι.Χ. αύτοκίνητο. Οί Κόππας καί Μπούχλας, μέ τό αύτοκίνητο πού έκλεψαν στά Έξάρχεια πήγαν στό Καλαμάκι. Εκεί προσπάθησαν νά διαρρήξουν τό χρηματοκιβώτιο τοΰ έργοστασίου υποδηματοποιίας καί τήν νύχτα έπέστρεφαν στήν Αθήνα. Στή λεωφόρο Βουλιαγμένης όμως τό αυτοκίνητο πού όδηγοΰσε ό Κάππας έπεσε σέ κολώνα τής ΔΕΗ. Σκοτώθηκε ό Κάππας κι έτραυματίσθη ό Μπούχλας. Τρύπησαν τοίχο γιά νά κλέψουν ήλεκτρικά ΑΠΟ άστυνομικούς τοΰ ΙΕ Παραρτή-

ματος Ασφαλείας συνελήφθησαν οί Β.Σ. Θάνος, 20 έτών, τεντοτεχνίτης, Ι.Γ. Τσουκαλάς, 20 έτών, άπό τήν Καλαμάτα, Στ. Δ. Ντάντος, 18 έτών έλαιοχρωματιστής, Κ. Γ. Οίκονομόπουλος, 18 έτών, τσαντάς, Β. Σ. Μαραγκός, 18 έτών, τυπογράφος, καί Ι.Α. Χασάπης, 22 έτών, γιατί έτρΰπησαν τόν τοίχο καί μπήκαν στό κατάστημα του Μ. Τουρκογιάννη (Λένορμαν 131) άπ' όπου έκλεψαν ήλεκτρικά είδη άξίας 120.000 δρχ. Οί Ίδιοι έκλεψαν καί δίκυκλα. Εκτοπισμένος (γιά ναρκωτικά) εκμεταλλευόταν τήν γυναίκα του Ο Ε. Φ. ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, 26 έτών, είχε έκτοπισθή στην Καρδίτσα γιά 3 χρόνια, γιά ναρκωτικά! "Εφευγε όμως καί έρχόταν στήν πρωτεύουσα, γιά νά είσπράξη χρήματα άπό τή γυναίκα του, τήν όποια έκμεταλλευόταν! "Ετσι, συνελήφθη άπό άστυνομικούς τής Γενικής Ασφαλείας. Αδίστακτος διαρρήκτης Μέ τά κλειδιά πού του πρόσφερε ό ιδιοκτήτης «άνοιξε» ό Γ. Κυρίμης τό χρυσοχοείο τοϋ κ. Αντ. Παναγιωτόπουλου, στήν όδό "Εβρου 13 στή Νεάπολι Νίκαιας. Ό Κυρίμης είναι ένας ίδαίτερα έπικίνδυνος άπατεώνας - διαρρήκτης. Ή σταδιοδρομία του ξεκίνησε άπό τά διάφορα καμπαρέ. "Εγινε «άγαπητικός» καί συνέχισε σάν λαθρέμπορος ναρκωτικών. Δραστηριοποιήθηκε κατόπιν ώς διαρρήκτης καί έξελίχθηκε σέ άριστο πλαστογράφο. Θεωρείται ό «σπεσιαλίστας» στήν κατασκευή πλαστών ταξιδιωτικών καί άλλων έπισήμων έγγράφων. "Εχει έπίσης στήν πλάτη του καί μία δραπέτευσι άπό τή φυλακή. Τελευταία φορά συνελήφθη τό 1976 γιά σωρεία άπό άπάτες. Η ΔΙΑΡΡΗΕΙ πού έκανε ό Κυρίμης στό χρυσοχοείο τής Νεαπόλεως ήταν, κυριολεκτικά... προσφορά τού καταστηματάρχη. Ό άπατεώνας πού είναι πολύ Ικανός νά πείθη τούς άλλους έπισκεύθηκε τό χρυσοχοείο καί είπε στόν Παναγιωτόπουλο ότι έρχόταν «συστημένος» γιά νά άγοράση χρυσό κάποιος φίλος του, πού κάνει «μπίζνες» στό έξωτερικό. Λοιπόν, φέρ τον έδώ, τού λέει ό Παναγιωτόπουλος. Δέν μπορώ. Πάμε νά τόν δούμε. Νά κλείσω τό μαγαζί πρωί - πρωί; Τότε ό Κυρίμης έρριξε τό «δόλωμα»: Δόσμου τά κλειδιά τοϋ άμαξιοΰ σου νά πάω νά τόν βρώ καί θά τόν φέρω. Αφελέστατα, ό χρυσοχόος τού έδωσε τά κλειδιά! Ό Κυρίμης τά πήρε, πήγε σ ένα κλειδαρά στήν όδό Γούναρη, τού Πειραιά, έφτιαξε άντικλείδια άπ όλα τά κλειδιά πού βρίσκονταν στήν «άρμαθιά» όπου κρεμούσε ό χρυσοχόος καί τά κλειδιά τοϋ αυτοκινήτου καί γύρισε πίσω. Ξέρεις, δέν τόν βρήκα. Θάρθουμε αύριο. Καί έδωσε πίσω τήν «άρμαθιά», κρατώντας φυσικά, τά άντικλείδια. Τό βράδυ, μπήκε «σάν νοικοκύρης» στό χρυσοχοείο καί «σήκωσε» όλα όσα βρήκε! Χρυσαφικά, άσημικά καί πολύτιμες πέτρες άξίας 3.000.000 δρχ.! ΛΙΓΕΣ μέρες πρίν ό Κυρίμης, είχε κάνει παρόμοια «έπιχείρησι» στόν Κορυδαλλό. Μέ μιά νοικιασμένη «Μερσεντές» έπισκέφθηκε τό κατάστημα άσημικών τού φίλου του κ. Άβραμίδη στόν Κορυδαλλό. Είχαν νά Ιδωθούν πολλά χρόνια καί ό Κυρίμης τόν έπεισε πώς είχε «πιαστεί» στό Βέλγιο. Ό Άβραμίδης ζήτησε νά μάθη πιό πολλά καί ό Κυρίμης τού ζήτησε ν άγοράση... όλο τό έμπόρευμα τού μαγαζιού γιά λογαριασμό ένός φίλου του. ' Ο Άβραμίδης δέχτηκε καί γέμισε δυό τσάντες άσημικά, άξίας 400.000 δρχ. Μόλις, όμως, άκούμπησε τίς τσάντες στό πεζοδρόμιο γιά νά κλειδώση τό μαγαζί, ό Κυρίμης άρπαξε τίς τσάντες, μπήκε στή «Μερσεντές» καί... χάθηκε. Μόλις ό Άβραμίδης ειδοποίησε τήν άστυνομία, άρχισε τό «χτένισμα» στά στέκια τοϋ Κυρίμη. Εκείνος, όμως, είχε χαθή. Καί σέ λίγες μέρες ξαναχτύπησε στή Νεάπολι. Αμέσως, ή Ασφάλεια Πειραιώς ένέτεινε τίς προσπάθειες της καί σέ πέντε ήμέρες, ό Κυρίμης έντοπίσθηκε. 'Ο δολοφόνος τοϋ «μπουζουξή» Μετά άπό πολυήμερες καί συντονισμένες άναζητήσεις, συνελήφθη ό δράστης τής δολοφονίας τού λαϊκού όργανοπαίκτη Γ. Αδαμοπούλου, ό όποιος δολοφονήθηκε τή νύχτα τής 21 2 78 στό Ν. Κόσμο. Ό δράστης είναι ό Παναγ. Σ. Χαραλαμπίδης έτών 35 ναυτικός. Ό Χαραλαμπίδης ήταν τελείως άγνωστος μέ τόν Άδαμόπουλο, τόν όποιο συνήντησε γιά πρώτη φορά λίγα λεπτά πρίν άπό τό έγκλημα, ένώ έπέστρεφε στό σπίτι του άπό καφενείο πίσω άπό τόν Ά γιο Σώστη όπου είχε παίξει ζάρια. Μεθυσμένοι, οί Άδαμόπουλος καί ό έξάδελφός του Γεώρ. Έλευθεριάδης, ένώχλησαν τόν Χαραλαμπίδη άρχικά καί έν συνεχεία τόν έξύβρισαν καί τού έκαναν χυδαίες προτάσεις. Εκείνος άντέδρασε έντονα πού πήρε έναν πάσσαλο άπό τό παραπλεύρως άλσύλλιο γιά νά τούς κυνηγήση. Αλλά βλέποντας τόν Άδαμόπουλο νά έχη σηκώσει μιά πέτρα, χωρίς νά πλησιάση έβγαλε τό μικρό πιστόλι πού είχε στήν τσέπη του καί τόν πυροβόλησε άπό άπόσταση 15 περίπου μέτρων. "Επειτα βλέποντας τόν Άδαμόπουλο νά πέφτη στό κατάστρωμα τού δρόμου, τδβαλε στά πόδια, πήγε μ ένα ταξί άρχικά στήν Καστέλλα, όπου πέταξε στήν 329

Μερικά άπό τά σάπια ψάρια, τά όποια ήσαν έτοιμα νά «κυκλοφορήσουν» στήν άγορά θάλασσα τό πιστόλι καί έν συνεχεία σ' ένα μπάρ τής όδοϋ Βουλιαγμένης καί στις 3.30 τό πρωί γύρισε στό σπίτι του, στήν όδό Μπιρμπίλη 54 όπου έμενε μέ τήν μητέρα του. Τήν έπομένη έσπευσε νά βγάλη άεροπορικό είσιτήριο γιά τό Βέλγιο άπ' όπου είχε έλθει πρό 20ημέρου καί προχθές τό βράδυ, ένώ πιά είχε έπισημανθή καί κατεζητεϊτο έπεχείρησε νά φύγη άπό τό 'Ελληνικό όπου καί συνελήφθη. 'Αρχικά άνακρινόμενος στήν Γενική Ασφάλεια Αθηνών ό Χαραλαμπίδης ήρνήθη τήν ένοχή του. ' Αλλά πρό τών στοιχείων καί τών καταθέσεων πού συσσωρεύθηκαν τήν νύκτα τής Πέμπτης στήν Ασφάλεια έσπασε καί ώμολόγησε. ' Αποφαστιστικής σημασίας γιά τήν διαλεύκανσι τής ύποθέσεως ήταν ή κατάθεσις τού Παύλ. Χρονόπουλου, 27 έτών, κατοίκου Νέου Κόσμου καί αύτόπτου μάρτυρος τού φόνου, πού άνεζητείτο έπίσης παρ' δτι τά στοιχεία του δέν ήταν γνωστά καί παρουσιάσθη στήν Ασφάλεια μετά τήν σύλληψι τού Χαραλαμπίδη. Ό Χρονόπουλος είπε δτι διερχόμενος λίγο πρό τού φόνου άπό τό σημείο πού διεπράχθη, έδέχθη καί αυτός τίς ένοχλήσεις καί τίς προσβλητικές εκφράσεις τών δύο μεθυσμένων έξαδέλφων. Κατάφερε δμως νά τούς ξεφύγη, άλλά πριν άπομακρυνθή άρκετά δκουσε (ρωνές καί γυρίζοντας πίσω παρηκολούθησε τήν σκηνή τού φόνου άναγνωρίζοντας στό πρόσωπο τού δράστη τόν Χαραλαμπίδη πού τόν ήξερε άπό παλαιότερα ώς «Τάκη» άφού ήσαν σχεδόν γείτονες καί έσύχναζαν στήν ίδια καφετερία. Θέλοντας νά άποφύγη τήν έμπλοκή του στήν ύπόθεσι, δ Χρονόπουλος τδβαλε στά πόδια, άλλά ό Χαραλαμπίδης τόν έπρόλαβε τόν είχε δει κι' έκείνος καί τού είπε άπειλώντας τον νά μή μιλήση σέ κανένα γιά δ,τι είδε. Κι έκείνος δκουσε παρά τίς άντιρρήσεις τής άδελφής του στήν όποια 330 έξεμυστηρεύθη τί είχε δει. Μέχρι προχθές τό βράδυ πού είδε στήν τηλεόραση τήν φωτογραφία τού Χαραλαμπίδη καί δκουσε τήν άνακοίνωσι τής Γενικής 'Ασφαλείας. "Ετσι άπεφάσισε νά παρουσιασθή καί νά πή δσα ήξερε. Καί ή μαρτυρία του έκανε τόν Χαραλαμπίδη νά όμολογήση. Μερικοί άποφασιστικοί άκόμη μάρτυρες ήταν οί θαμώνες ένός μπάρ τής λεωφόρου Βουλιαγμένης, δπου ό Χαραλαμπίδης πήγε μετά τό έγκλημα. Άκούγοντας έκεϊ νά μιλάνε γιά ένα έπεισόδιο πού είχε κάνει ένας στρατιώτης, άφηγήθη τί είχε συμβή στόν ίδιο λέγοντας δτι είχε πυροβολήση στά πόδια τόν μεθυσμένο ' Αδαμόπουλο, προφανώς έπειδή ήθελε νά μειώση τήν σημασία τού έπεισοδίου ή ίσως έπειδή δέν ήξερε δτι είχε σκοτώση τόν Άδαμόπουλο. Ό Χαραλαμπίδης στό παρελθόν είχε συλληφθή γιά κλοπές καί άλλες άξιόποινες πράξεις, ένώ μικρός άκόμη ήταν τακτικός τρόφιμος τών άναμορφωτηρίων. Σάπια κρέατα γιά τό Πάσχα Σέ βρώμικη άποθήκη ('Αρμοδίου 2) μέσα στή Κεντρική 'Αγορά, άνακαλύφθηκαν άπό άρμόδια δργανα τής Αγορανομίας, 2.000 κιλά έντερα, πού θά διοχετεύονταν στήν κατανάλωσι τίς παραμονές τού Πάσχα. Ό άστυκτηνίατρος κ. Βασ. Γεωργόπουλος, χαρακτήρισε τά έντερα «άκατάλληλα, βρώμικα καί επικίνδυνα γιά τήν δημοσία υ γεία». Τό «έμπόρευμα», πού ήταν έκεϊ ά- ποθηκευμένο άπό καιρό κατασχέθηκε χθές, καταστράφηκε καί θάφτηκε σέ χωματερή. Απ' τούς Ιδιοκτήτες τής άποθήκης τού «έμπορεύματος» Άθαν. Καρούσο, κάτοικο Πεύκης, Β. Κωνσταντίνου 2 καί Γεράσιμο Μαρινάκη, κρεοπώλη, Λευκωσίας 16, συνελήφθη ό πρώτος καί καταζητείται 6 δεύτερος. Θά άποσταλούν στόν είσαγγελέα «Λεπτομέρεια»: ό άπ' τούς Ιδιοκτήτες τής άποθήκης Άθαν. Καρούσος, δέν είχε τιμολόγιο άγορδς τού «έμπορεύματος» Τούτο άποτελεϊ πρόσθετη καί σοβαρή παράβασι τού ' Αγορανομικού Κώδικα. Σ' άλλη έξόρμησι όργάνων τής Αγορανομίας Αθηνών, άνακαλύφθηκαν στο ψυγεία «Εύρώπη», γιά λογαριασμό τής έ- ταιρείας «Ιππόκαμπος», έπτάμισυ τόννωι γαλέων, άλοιωμένων. Τά σάπια ψάρια κατασχέθηκαν, άφοί προηγήθηκε έξέτασί τους άπ' τούς ειδικούς τής Αστυκτηνιατρικής 'Υπηρεσίας, οί όποιοι διεπίστωσαν: «Τάγγισιν τού λίπους τών Ιχθύων, όσμήν άμμωνίας καί ο σμήν παλαιότητος». Καί προσθέτουν δτι: «κρίνονται άκατάλληλα καί έπιβλαβή διά τήν δημοσίαν υ γείαν». Τά ψάρια κατέληξαν σέ χωματερή, άφοί διαποτίστηκαν μέ πετρέλαιο καί καταστράφηκαν. Τήν 18.30 ώραν τής 27 1 78 εις τά Γραφεία του ΟΜΙΛΟΤ ΚΥΡΙΩΝ ΦΙΛΩΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ έπί τής όδοϋ ΙΙας μεραρχίας 25 έπραγματοποιήθη έορταστική έκδήλωσις κατά τήν οποίαν έλαβον χώραν τά κάτωθι: α) Κατ άρχήν έγένετο ή κοπή τής πατροπαράδοτης «Βασιλόπιττας» τοϋ 'Ομίλου. β)'ακολούθως ή Πρόεδρος τοϋ 'Ομίλου κα Ευγενία Φλέγκα έπέδωκεν εις τούς δικαιούχους τάς έπιταγάς οκτώ (8) έν συνόλω γαμήλιων βοηθημάτων τό χρηματικόν ποσόν τών όποιων είναι τριάκοντα χιλιάδες (30 000) δρχ. έκαστον. Ταΰτα δίδονται εις θυγατέρας Άστυν. υπαλλήλων τής Άστυν. Δ/νσεως Πειραιώς ι \ έν ένεργεία καί 4 έν συντάξει) άπό έτών. Πρό τών έκδηλώσεων ομίλησαν: ή Πρόεδρος καί ή Γεν. Γραμματεύς τοϋ 'Ομίλου κυρίαι Ευγενία Φλέγκα καί Μάνια Γεραννέα άντιστοίχως αί όποϊαι άνεφέρθησαν είς τό εργον τοϋ 'Ομίλου καί τήν συμπαράστασίν του γενικώτερον είς τήν 'Αστυνομίαν. Ή κα Γεραννέα είπε μεταξύ άλλων: «Καί τώρα άς έλθουμε κατά τά είωθότα στόν οίονεί άπολογισμό μας καί λέγω οίονεί.ατί δέν είναι μόνον ξηροί καί στεγνοί αριθμοί, είναι ένα κράμα αριθμών καί πράίεων, πράξεων πού υπαγορεύονται πάντα άπό τήν άγάπη μας γιά τό σώμα όλόκληρο, γι αυτό πού είναι ή Αστυνομία σάν θεσμός καί σάν πραγματικότης μά καί γιά τόν καθένα /ωριστά, πού φθάνει ώς αύτή τήν πόρτα είτε σ έ ώρες χαράς όπως είναι ή σημερινή ημέρα, ς σέ ώρες άνάγκης καί πόνου πού δυστυχώς είναι πολλές αυτές οί τελευταίες. Πολλοί διερωτώνται «μά έχουν ανάγκη οί Αστυνομικοί;» Μά βεβαίως έχουν. Είναι σ'υνατόν ένας μισθός νά καλύψη καί τά άπρόυπτα; Ό μικρούλης μαθητής πού έσπασε τό ποδαράκι του πώς θά πηγαινοερχόταν στό σχολείο του άν δέν έπλήρωνε ό "Ομιλος τό ταξί κάθε μέρα όσο χρονικό διάστημα έχρειάζετο. Κάτι απλό καί όχι μεγάλο έξοδο πού όμως θά άνέτρεπε τόν μετρημένο οίκογενειχκό προϋπολογισμό τοϋ σπιτικοΰ τοϋ άστυφύλακος. Ιατροφαρμακευτική περίθαλψις καί νοσοκομειακή, ναι, άπό τό κράτος, δμως πώς θά αντιμετώπιζε ό Αστυφύλακας τόν νευρικό κλονισμό τής γυναίκας του μετά άπό τόν τοκετό τοϋ δευτέρου παιδιού τους; Στήν κλινική ή μητέρα, αύτός στή δουλειά του, καί ό μικρός καί τό μωρό στό σπίτι. Συγγενείς δέν υπήρχαν έδώ στόν Πειραιά γιά νά τόν βοηθήσουν. Μιά γυναίκα έπί πληρωμή άπό τόν "Ομιλο έλυσε κατά τό δυνατόν τό πρόβλημα. Ό "Ομιλος δέν άρνεϊται ποτέ νά έλθη άρωγός σέ πολλές παρόμοιες περιπτώσεις. Καί γιά νά μήν άπαριθμώ μόνο θλιβερές περιπτώσεις άς φθάσω καί στά ευχάριστα. >00 παιδιών τοϋ Δημοτικοΰ Σχολείου λάμπουν τά ματάκια τους δταν παίρνουν τίς ίμέρες τών Χριστουγέννων τά μεγάλα ρόζ καί θαλασσιά πακέτα μέ τά παιγνίδια τους. Η Διεύθυνσις Πειριαώς όργανώνει άψογα μιά γιορτή καί οί 150.000 δρχ. πού δίνει ό

ΣΥΝΤΟΜΑ... ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΑΣΗΜΑΝΤΑ ΑΕΤΥΝΘΜΙΚΑ ΝΕΑ Έπιτρέψατέ μας νά σάς έκφράσουμε τά πλέον θερμά καί είλικρινά συγχαρητήρια καί ταυτοχρόνως τίς πιό θερμές εύχαριστίες μας διά τούς κ.κ. Γ. Διευθυντήν Άστ. Πειραιώς, Διοικητήν Ασφαλείας Πειριαώς καί άστυφύλακας τής Γ. Άσφ. Πειραιώς καί είδικώτερα τήν ύπηρεσίαν Διώξεως κοινού έγκλήματος. Διότι παρά τήν παντελή έλλειψιν στοιχείων κατώρθωσαν νά άνακαλύψουν καί νά συλλάβουν τούς κλέπτας τού χρηματοκιβωτίου μας τού έπίτής οδού Μαυροκορδάτου 86 πρατηρίου ποτών, Καλλίπολις 14ης, ημέρα Σάββατο πρός ξημερώματα 15ης, ήμέρα Κυριακή καί ώραν 4ην πρωινήν. Ή παρούσα άποτελεΐ μικρόν δείγμα ήθικής άμοιβής πρός τούς άνωτέρω καθ όσον ή έπιτυχία τής συλλήψεως τών κλεπτών ύπήρξε πράγματι άξιοθαύμαστος, έπειδή δέν ύ- πήρχε παντελώς κανένα στοιχεΐον. Ή πράξις αύτή άποδεικνύει τό ύψηλόν φρόνημα τών άνδρών τής Αστυνομίας Πόλεων καί κατατάσσει αύτήν μεταξύ τών καλυτέρων Αστυνομιών τού κόσμου. Σάς εύχαριστοΰμε Μετά τιμής Νικόλαος Κατέβας Χρήστος Κατέβας "Ομιλος δέν είναι πολλά γιά νά δούμε καί οί γονείς τους κι έμεΐς αύτή την φωτεινή λάμψι τής χαράς στά μάτια τους. Αύτό τό έξοδο γιά τό παιγνίδι δέν είναι περιττό είναι άνάγκη γιά την ψυχή του παιδιού καίαύτή ή χαρά άποτελεΐ ένα απόθεμα αισιοδοξίας γιά τό μέλλον, γιά τήν ζωή τους ολόκληρη. Στήν συγκινητική πρωτοβουλία πού είχε ό καθ 6λα έξαίρετος Δ/ντής μας του Πειραιώς ό γενικός κ. Καραθανάσης, ό "Ομιλος συμβολικά έδωσε 10.000 δρχ. ώστε μαζί μέ τήν έθελοντική προσφορά των Αστυνομικών του Πειραιώς νά βοηθήσουν κάπως παράλληλα μέ τήν κρατική βοήθεια τούς πληγέντες άπό τίς πλημμύρες τής 2ας Νοεμβρίου 1977. Τ ά γαμήλια βοηθήματα εις θυγατέρας Αστυνομικών έν ένεργεία καί έν συντάξει εΐτε είναι Αστυφύλακες ή Αξιωματικοί οί πατέρες των, άνήλθον εις τό ποσόν τών 420. 000 δρχ. κατά τό 1977. Σ αύτές τίς ετοιμασίες του καινούργιου σπιτικού τής πρωτοκόρης του Αστυνομικού χρειάζονται πολλά έξοδα. Πάντα μας στεναχωρεί ή σκέψις ότι άργουν κάπως νά τά λάβουν γιατί τά οικονομικά του Ομίλου δέν έπαρκοΰν νά δοθούν άμέσως εις όλους μόλις έρχονται είς γάμον οί κορουλες τους. "Ας προστεθεί ότι τό γαμήλιον βοήθημα είναι ένα δώρον. Δέν ύπάρχει ύ- ποχρέωσις έκ μέρους του 'Ομίλου διότι δέν γίνεται καί καμμία κράτησις άπό τόν μισθόν του πατέρα Αστυνομικού όπως είς άλλας προικοδοτήσεις διαφόρων ταμείων. Εύχή μας είναι νά δίδωνται όσο τό δυνατόν περισσότερα, δέν άποκλείεται όμως νά δοθούν καί λιγώτερα, άν ή πλήρωσις έπιτακτικωτέρων άναγκών τή έπιβάλλει. Ξέρομεν ότι πολλοί έχουν άνάγκην, έμεΐς όμως έχομε ύποχρέωσιν νά κρατούμε τήν σειράν προτεραιότητος. "Ισως θά ήτο εύχής έργον εάν οί ίδιοι οί Αστυνομικοί όταν είναι εύποροι, καί ή εύπορία είναι κάτι πού δέν κρύβεται, παρητοΰντο ύπέρ σναδέλφων των, οί όποιοι έχουν άμεσον άνάγκην. Θά ήταν μιά ωραία, γενναία, δικαία καί εύκταία χειρονομία». Ακολούθως ό Δ/ντής τής Άστυν. Δ / νσεως Πειραιώς Γενικός Άστυν. Δ/ντής κ. Χρήστος I. Καραθανάσης ηύχαρίστησεν τήν Πρόεδρον καί τήν Γεν. Γραμματέα τού Ομίλου καί έν συνεχεία άνεφέρθη είς τό ιστορικόν τού Ομίλου, τάς θυσίας, τούς κόπους καί τάς προσπάθειας τών μελών του, τήν έν γένει δραστηριότητα τού Ομίλου. Έ π ισ τολαί Έξοχώτατε Κύριε Υπουργέ, Κύριε Αρχηγέ, Παρακαλώ δεχθήτε τάς θερμάς μου εύχαριστίας διά τήν άμεσο συμπαράστασι τών οργάνων σας Λαί τήν ταχεία διαλεύκανσι τής ύποθέσεώς μου, είς τήν όποιαν έπεσα θύμα. 'Ομολογώ, ότι τό έργον σας είναι πράγματι μεγαλειώδες, πολιτιστικό καί άνθρωπιστικό. Ε"θε τά όργανά σας νά έμπνέωνται πάντοτε άπό τήν πίστι είς τήν ύψηλή των αποστολή καί μέ θερμό ζήλο νά προσφέρουν τόν έαυτόν των είς τήν ύπηρεσία τής άγάπης πρός τόν άνθρωπο. Μετά τιμής Σουλτάνα Λότση Τ. διδασκάλισσα Δημ. Έκπαιδεύσεως. Μεταφέρω ύμΐν βαθεΐαν ίκανοποίησιν κοινής γνώμης διά ταχεΐαν έξυχνίασιν προσφάτου έγκλήματος Νέου Κόσμου καί σύλληψιν έγκληματίου ΣΤΟΠ. Αστυνομικόν Σώμα τιμάται ιδιαιτέρως ύπό άνωτέρω έπιτυχίας ΣΤΟΠ. Έκφράσατε παρακαλώ θερμά συγχαρητήρια καί έπαινον Κον Διοικητήν καί άνδρας Υ.Γ.Α. ώς καί Διοικητήν καί άνδρας Χαρακτηριστικό στιγμιότυπο άπό τήν κοπή τής πίττας του Ο.Κ.Φ.Α. Πειραιώς. Διακρίνονται οί κυρίες του όμίλου μετά του Αστυν. Δ/ντοϋ κ. Καραθανάση. 331

ΙΓ ' Παραρτήματος Ασφαλείας Αθηνών. Αξιότιμε Κύριε Αρχηγέ, Νικόλαος Δ. Ρεπούλιας Δικηγόρος παρ Έφέταις Θεμιστοκλέους 1, Άθήναι Έ κ μέρους τής μητρός μου, κυρίας Ιφιγένειας Γεωργίου Πετάση, τής οικογένειας του άδελφοΰ μου καί τής ίδικής μου, θά έπεθύμουν διά τής παρούσης όπως εύχαριστήσωμεν υμάς, καί δι ύμών τό Αστυνομικόν Σώμα, διά τήν ύστάτην τιμήν τήν ό ποιαν έπεφυλάξατε εις τόν θανόντα σύζυγον καί πατέρα μας, τόσον διά τής παρουσίας τιμητικού άποσπάσματος κατά τήν νεκρώσιμον άκολουθίαν, όσον καί διά τήν κατάθεσιν στεφάνου έπί τής σοροΰ του έκλιπόντος. "Ολως ιδιαιτέρως συνεκινήθημεν άπό τόν έκφωνηθέντα σεμνόν καί άκέραιον έπικήδειον, περιέχοντος όλα έκεΐνα τά όποια ό έκλιπών άφειδώς άφησε νά χαρακτηρίσουν όλόκληρον τήν ζωήν του. Περαίνοντες, μαζί μέ τάς ειλικρινείς όσο καί θερμάς εύχαριστίας μας διά τήν εύγενή συμπαράστασίν σας, εύχόμεθα κάθε εύόδωσιν εις τό ύψηλόν όσον καί δύσκολον έργον σας. Κύριε Αρχηγέ, Μετ έξαιρέτου τιμής, Σοφία Γιαδικιάρογλου Πετάση Μέ τό γράμμα μου αύτό θέλω νά έκφράσω τίς θερμές μου εύχαριστίες στην ' Τποδιεύθυνση τής Αμέσου Λάσεως τής Άστυν. Πόλεων, γιά τίς συντονισμένες καί άποτελεσματικές ένέργειες πού συνετέλεσαν στην ά- νεύρεση του κλεμένου Ι.Χ. αυτοκινήτου μου. Δέν πέρνα δέ άπαρατήρητο ότι τοϋτο έγινε τίς παραμονές των εορτών Χριστουγέννων πού γιά τό προσωπικό τής Αστυνομίας όπως είναι γνωστό, υπάρχει αιχμή πολλαπλών δραστηριοτήτων. Επίσης έκφράζω τίς ευχαριστίες μου στούς αρμοδίους τοϋ Παραρτ. Άφαλείας τοϋ Ζ Αστυνομικού Τμήματος Κυψέλης, στό όποιο υπάγομαι, γιά τήν εύγενή καλωσύνη πού είχαν νά μέ κρατούν ένήμερο συνεχώς γιά τήν πορεία τών ερευνών. Κύριε Τζίμα, Δ. Λιακούρης Γ εωλόγος Παρακαλοϋμε δεχθήτε τίς θερμές ευχαριστίες τής Τραπέζης μας τόσο έσεϊς προσωπικά, όσο καί τά ύφ υμάς άνώτατα καί άνώτερα στελέχη, καθώς καί τό Προσωπικό τής Αστυνομίας Πόλεων, γιά τίς πολύτιμες υπηρεσίες πού προσφέρατε στήν κατάσβεση τής πυρκαϊάς τής 28.1.78 στό έμπορικό κέντρο τών Αθηνών καί τόν περιορισμό τών ζημιών τοϋ Καταστήματός μας ΣΤΟΑΣ ( Ά - θηναίδος 7) στό έλάχιστο. Οι υπεράνθρωπες προσπάθειες πού καταβάλατε είχαν σάν Αποτέλεσμα τό Κατάστημα τής Τρεπέζης μας νά μπορέσει νά έπα- 332 Στίς φωτογραφίες μας, αύτών τών σελίδων, δύο άπό τούς μικρούς μας φίλους, όπως ίμφανίσθηκαν κατά τήν ίθνικήν εορτήν τή 25 ης Μαρτίου. ναλάβει τίς εργασίες του γιά τήν εξυπηρέτηση τών πελατών τής περιοχής σέ σύντομο χρονικό διάστημα. Κε Αρχηγέ, Μέ έκτίμηση I. Παπουτσής Δ/ντής Τραπέζης Πίστεως Έπιτρέψατέ μου νά έκφράσω δι Υμών τάς θερμάς μου εύχαριστίας, τά ειλικρινή μου συγχαρητήρια, άλλά έν τ αύτω καί τόν θαυμασμόν μου πρός τά ύφ 'Υμάς όργανα τής Αστυνομίας Πόλεων καί δλως ιδιαιτέρως πρός τούς άστυνομικούς Διευθυντάς κ.κ. Μουντζουρίδην Παν., Σακκέτον Γεώργ., ά- στυνόμους κ.κ. Φατουρον Γεώργιον, Τσαφούλην Γ εώργιον, οΐτινες ένεργήσαντες μέ καταπληκτικήν ετοιμότητα, άξιοθαύμαστονέμπειρίαν, εΰστοχον συντονισμόν άλλά καί άψογον έπαγγελματικήν εύσυνειδησίαν έπέτυχαν τήν έντός ώρών διαλεύκανσιν τής κατά σατανικόν πράγματι τρόπον έκτελεσθείσης είς βάρος μου κλοπής είς τήν έπί τής όδου Π απ/λου 35 οικίας μου άπό τήν οικιακήν μου βοηθόν Ελευθερία Σκλείδα. Μετά πολλών εύχαριστιών Διατελώ μετά τιμής Δ. Καραναστάσης Μαιευτήρ Β) Πρός τόν Ά σ τυ ν. Δ /ντή ν Α θηνώ ν. Αγαπητέ Κύριε Δ/ντά, Τήν 18ην Δεκεμβρίου 1977, έπιστρέφων έξ Ηνωμένων Πολιτειών τής Αμερικής, όπου μετέβην δι έρευνητικήν έπιστημονικήν έργασίαν προσκληθείς ύπό του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Kentucky, άπώλεσα μίαν δερματίνην χειραποσκευήν. Είς τήν έν λόγω άποσκευήν εύρίσκοντο άπαντα τά άποτελέσματα τών έρευνητικών μου προσπαθειών είς ΗΠΑ. Θεωρώ περιττόν νά σας ύπογραμμίσω τήν σημασίαν τών έν λόγω άποτελεσμάτων. Εύθύς ώς άντελήφθην τήν άπώλειαν τής χειρ αποσκευής, μεταξύ τών άλλων ένεργειών μου, άπευθύνθην είς τήν υπηρεσίαν τής Αμέσου Δράσεως. Τό αποτέλεσμα ήτο νά μου παραδώσουν είς χρόνον-ρεκόρ άθικτον τήν πολύτιμον χειραποσκευήν. Κατόπιν όλων τών άνωτέρω, έπιθυμώ νά εύχαριστήσω δι ύμών τούς άνδρας τής ύπηρεσίας Αμέσου Δράσεως διά τήν πολύτιμον συμβολήν των, τόσον είς τήν προσωπικήν μου ύπόθεσιν, όσον καί πρός τό κοινωνικόν σύνολον γενικώτερα. Έπιτρέψατέ μου όμως, Κύριε Διευθυντά, νά εύχαριστήσω ιδιαιτέρως τόν Αξιωματικόν ύπηρεσίας τής 18 Δεκεμβρίου 1977 κ. Κουλουκάκην Μιχαήλ, όστις δραστηριοποιηθείς έντός βραχυτάτου χρονικού διαστήματος παρέσχεν άμεσον τήν βοήθειάν του. Κύριε Διευθυντά, Είλικρινώς ύμέτερος Β.Π. Παπαγεωργίου Υφηγητής Παν/μίου Μέ τήν λήξη τής άπεργίας τών οδηγών - βοηθών του έργοστασίου μας Αθηνών, έπιθυμώ νά σας έκφράσω τίς βαθειές μου εύχαριστίες γιά τήν πολύτιμη βοήθεια καί συμπαράστασή σας πού βοήθησε στήν συγκράτηση τής βίας στήν όποια παρεσύρθησαν ορισμένοι άπό τούς απεργούς. Μέ τήν πεποίθηση πλέον ότι ή βία δέν τούς βοηθά, οί άπεργοί έδειξαν διαλλακτικότητα πού οδήγησε στή λύση τής άπεργίας. Καί πάλι ένα μεγάλο εύχαριστώ γιά τήν κατανόηση πού δείξατε στό συγκεκριμένο αύτό πρόβλημα, καί σάς έκφράζω τήν ύπερηφάνειά μου σάν Έλλην, άπό τήν διαπίστωση ότι ή Αστυνομία ύπό τήν άρχηγία σας είναι σέ θέση νά προστατεύη άποτελεσματικά τά συνταγματικά δικαιώματα του πολίτου. Μετά τιμής Νικ. Μπαλάδης Διά τήν ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΜΦΙΑΛΩΣΕΩΣ Α.Ε Αγαπητέ κ. Δ/ντά, Θά ήθελα νά σάς έκφράσω τήν ειλικρινή μου έκτίμησι γιά τήν βοήθεια, πού προσφέρατε είς τούς ύπαλλήλους μου, πρό καί κατά τήν διάρκεια τής τελευταίας έπισκέψεως του Υπουργού τών Η.Π.Α. κ. Βάνς είς τήν Αθήνα. Ή έπιθυμία σας, νά λάβητε μέτρα, ύπό τάς διαταγάς σας, διά τήν προστασίαν τού 'Υπουργού κ. Βάνς, ή άφιέρωσις καί ή έπαγγελματικότης τών ύπαλλήλων σας καί ή άβροφροσύνη αύτών πρός τούς άνδρας μου,

άνεγνωρίσθη καί πολύ έξετιμήθη. Κόριε Διευθυντά, Εΐλικρίνά δικός σας Victor Η. Dikeos "Εχω τήν τιμήν νά θέσω ύπ δψιν ύμών τά κάτωθι: Τήν 4ην Ιανουάριου έ.ε. παρ άγνώστων έκλάπη τό ύπ άρίθ. ΕΜ 5228 MERCE DES IX αΰτοκίνςτόν μου τό όποιον είχον έξωθεν τής έπί τής όδοϋ Βάρνης 9, Νέα Σμύρνη, οικίας μου. Ευθύς ώς διεπίστωσα τοϋτο έσπευσα καί άνέφερον, τόσον εις ύμας, όσον καί εις τήν "Αμεσον Δρασιν. Ή κινητοποίησις των καθ ύμας υπηρεσιών καί δή τής Αμέσου Δράσεως, είχεν ώς αποτέλεσμα περί ώραν 5 μ.μ. τής 4 1 78 νά άνευρεθή τό ώς άνω αύτοκίνητόν μου έγκαταλελειμένον έπί τής όδοϋ Συνώπης άρ. 6 νέα Σμύρνη όπου ειδοποιηθείς μετέβην καί παρέλαβον μέ διαπίστωσιν ζημιών τινών ώς ήτο επόμενον. Επειδή, δέν πρέπει, τοιαύτας θετικάς ένεργείας τοϋ Σώματος Ασφαλείας τής Αστυνομίας Πόλεων, νά παραβλέπωμεν, είμαι υποχρεωμένος διά τής παρούσης, νά έκφράσω τόσον τάς ευχαριστίας μου πρός ύμας καί τάς πρός τοϋτο άρμοδίας ύπηρεσίας σας καί έν προκειμένω τής τοιαύτης τής Αμέσου Δράσεως, όσον καί τά θερμά μου συγχαρητήρια. Μετά τής προσηκούσης τιμής Απόστολος Μαρτίνης Γ) Πρός τόν Αστυνομικόν Δ /ντή ν Πειραιώς Έ ξ ονόματος του έμποροβιομηχανικοΰ κόσμου του Πειραιά θεωρώ ύποχρέωσή μου νά σας εύχαριστήσω γιά τήν συμπαράσταση και τήν άμεσο παροχή ύπηρεσιών των ύπό τίς διαταγές σας άνδρών, πρός τούς πληγέντας άπό τήν θεομηνία τής 2 ας Νοεμβρίου. Δεχθήτε τίς προσωπικές μου εύχαριστίες καί διαβιβάσατε παρακαλώ στους άνδρες σας τίς εύχαριστίες καί τά συγχρητήριά μου. Κύριε Γ ενικέ Μετά τιμής 'Ο Πρόεδρος του Εμπορικού καί Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς Μ αν. Νειάδας Τυγχάνω φίλος τής Αστυνομίας, διότι άναγνωρίζω τό υψηλόν έργον της καί έκτιμώ τάς προσφοράς καί τάς θυσίας τών Αστυνομικών μας. Αισθάνομαι, κατόπιν τούτου, χρέος μου, έπ εύκαιρία τών έορτών, νά άπευθύνω, τόσον προσωπικώς πρός *Υμάς όσον καί πρός όλους τούς Αξιωματικούς, *Υπαξιωματικούς καί Αστυφύλακες τής Διευθύνσεώς σας, τήν θερμοτάτην εύχήν νά χαρίζη ό Θεός εις όλους σας ύγείαν καί δύναμιν, διά νά συνεχίζετε τό μεγάλον έργον σας, είς δέ τάς οίκογενείας σας χαράν καί εύτυχίαν. *Η υγιής κοινή γνώμη σάς συμπαρίσταται μέ έμπιστοσύνην καί αγάπην. Κε Γ ενικέ Διευθυντά, Μέ έξαίρετον έκτίμησιν Βασίλειος Χριστογιαννόπουλος Διά τής παρούσης έπιστολής μου έπιθυμώ νά σάς καταστήσω γνωστήν τήν έπιθυμίαν μου νά προσφέρω συμβολικώς καί έπί τή προόψει τών έορτών τών Χριστουγέννων καί του Νέου έτους τό ποσόν τών δραχμών 20.000 διά τήν ένίσχυσιν τών σκοπών καί του έργου τής Αστυνομίας Πόλεων. Ή προσφορά μου αύτη άποτελεΐ τό έλάχιστον δείγμα τής έκτιμήσεώς μου διά τό Ιργον τό όποιον προσφέρουν είς τό Έθνος τά Σώματα Ασφαλείας. Μετά τιμής Σωτ. Μιχ. Μαύρος Δικηγόρος Είς τήν προηγουμένην έπιστολήν του κ. Μαύρου, ό Γεν. Άστυν. Δ/ντής κ. Καραθανάσης, άπήντησε διά τών εξής: Αξιότιμε κύριε Μαύρε Ή έπ εύκαιρία τών έορτών τών Χριστουγέννων καί του Νέου Ετους, έκ μέρους σας, συμβολική προσφοφά τών είκοσι (20. 000) χιλιάδων δραχμών διερμηνεύεται ύφ απάντων τών ύπαλλήλων τής Δ/σεως, ώς άναγνώρισις του προσφερομένου έργου μας καί άποδεικνύει τά ειλικρινή καί φιλικά αίσθήματά σας πρός τό Σώμα τής Αστυνομίας Πόλεων. Ή έκτίμησις καί ή συμπαράστασις του κοινού πρός τό έργον τής Αστυνομίας, άποτελεΐ σήμερον όσον ποτέ άλλοτε, τήν πλέον θετική καί άρμόζουσα ήθική άμοιβή τών ύ παλλήλων της, δι 0 καί ή εύγενής χειρονομία σας, ένισχύει τήν πίστην μας είς τό καθήκον καί πολλαπλασιάζει τάς δυνάμεις μας, διά τήν έξυπηρέτησιν του κοινωνικού συνόλου. Παρεμπιπτόντως σάς γνωρίζομεν ότι τό συγκεντρωθέν χρηματικόν ποσόν έκ προαιρετικού εράνου μεταξύ τών ύπαλλήλων τής Δ/νσεως καί έτέρων προσφορών Φίλων τής Αστυνομίας είς τό όποιον προσετέθη καί τό ύφ ύμών εύγενώς προσφερθέν, διεμοιράσθη είς πτωχάς πλημμυροπαθεΐς οίκογενείας τής περιφερείας μας τήν 18.30 ώραν τής 23-12- 77. Πρός τούτοις παρακαλώ όπως δεχθήτε τάς πλέον θερμάς καί έγκαρδίους εύχαριστίας όλων τών ύπαλλήλων τής Δ/νσεως καί εμού προσωπικώς, ώς καί τήν έκφρασιν τής βαθείας ύπολήψεως καί τιμής, μεθ ών διατελώ. Αξιότιμε κύριε Γενικέ, *0 Διευθυντής τής Αστυνομίας Χρήστος I. Καραθανάσης Γ ενικός Άστυν. Δ/ντής Εύχόμεθα σ όλους τούς ύπαλλήλους τής Άστυν. Δ/νσεως Πειραιώς καί είς Υμάς προσωπικώς Χαρούμενα Χριστούγεννα καί εύτυχισμένος ό καινούργιος Χρόνος. Ώ ς μικρόν δείγμα έκτιμήσεώς καί άναγνωρίσεως τού έργου τής Αστυνομίας πρός τό κοινωνικόν σύνολον καί συμπαραστάσεως πρός αύτό, έπισυνάπτομε φάκελλον περιέχοντα τό συμβολικόν χρηματικόν ποσόν τών (5.000) δραχμών. Παρακαλοΰμε όπως δεχθήτε τήν μικράν προσφοράν μας διαθέτοντες ταύτην ώς ύμεΐς θέλατε κρίνει σκοπιμότερον. Μετά τιμής Ιωάννης Λυδάκης Σοφία Λυδάκη Iατρός Μικροβιολ. Iατρός Κυτταρολόγος Κύριοι, Λαβόντες γνώσιν τής ύμετέρας Χριστιανικής προσπάθειας πρός μερικήν άνακούφισιν τών βαρύτατα πληγέντων άπό τάς τελευταίας πλημμύρας, σπεύδομεν νά θέσωμεν στήν διάθεση τής ύφ ύμών Επιτροπής τό μικρό ποσόν τών δραχμών (10.000) δέκα χιλιάδων. Μετά τιμής Α.Ε.Ε. ΨΥΓΕΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ Κύριε Διευθυντά, Είς ένίσχυσιν προσπάθειας σας, δι* άνακούφισιν άναξιοπαθούντων πλημμυροπαθών, θέτω είς τήν διάθεσίν σας, τό ποσόν τών δραχμών πέντε χιλιάδων (5.000). Μετάτιμής Τεχνικαί Ξενοδοχειακαί Τουριστικαί Επιχειρήσεις ΤΟΥΜΑΖΑΤΟΣ Α.Ε. Εύχαριστήριον Ή μητέρα καί τά άδέλφια τού κατά τήν ΙΟην Ιανουάριου 1978 αίφνιδίως άποβιώσαντος Ίωάννου Στ. Πανουργιά, *Υπαστυνόμου Α ', έκφράζομεν πρός τόν κ. *Υπουργόν Δημ. Τάξεως, Άρχηγεΐον Αστυνομίας Πόλεων, Αμεσον Δράσιν, συναδέλφους τής σειράς του καί πρός πάντας έν γένει τούς συμπαρασταθέντας είς τό βαρύ πένθος μας, τάς έγκαρδίους καί'ς μας εύχαριστίας. 333

ΕΚΕΙΝΟΙ ΠΟΥ ΦΕΥΓΟΥΝ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Τήν 9 2 78 έκηδεύθη είς τό Νεκροταφεϊον Ζωγράφου 6 έν συντάξει άστυνομικός Διευθυντής Α' Παπανικολάου Γεώργιος τοϋ Δημητρίου. Είς τήν κηδείαν του παρέστησαν οικείοι του, πολλοί φίλοι, ά- στυνομικοί καί διοικητικοί υπάλληλοι. Τό σώμα τής Αστυνομίας Πόλεων παρέστη δι άντιπροσωπείας, ό έπικεφαλής τής ό ποιας κατέθεσεν στάφανον έπί τής σοροϋ. ' Ο μεταστάς έγεννήθη είς Κηφισοχώριον Λοκρίδος τό έτος 1902. Τό έτος 1925 κατετάγη είς τό άστυνομικόν Σώμα μέ τόν βαθμόν τοΰ άστυφύλακος. Τό 1932 προήχθη είς Ύπαστυνόμον Β', τό 1936 είς Ύπαστυνόμον Α ', τό 1943 είς Αστυνόμον Β', τό 1948 είς Αστυνόμον Α' καί τό 1952 είς Διευθυντήν Β'. Απεχώρησε τό 1959, καταληφθείς άπό τό δριον ήλικίας καί τοΰ άπενεμήθη ό βαθμός τοΰ Άστυνομικοΰ Δ/ντοΰ Α '. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΤΣΙΡΩΝΗΣ Τήν 25 1 78 έκηδεύθη είς τό Α' Νεκροταφεΐον Αθηνών ό έν συντάξει ά- στυνομικός Διευθυντής Α' Τσιρώνης Α ναστάσιος τοΰ Χρήστου. Ό έκλιπών έγεννήθη τό έτος 1894 είς Ζαχάρω Ολυμπίας. Είς τό άστυνομικόν Σώμα κατετάγη τό έτος 1925 μέ τόν βαθμόν τοΰ Ύπαστυνόμου Α '. Τό 1942 προήχθη είς Αστυνόμον Β, τό 1940 είς Αστυνόμον Α', τό 1946 είς Δ/ντή ν Β' καί τό 1952 εί Δ/ντήν Α". Απεχώρησε τό έτος 1953, καταληφθείς άπό τό όριο ήλικίας. Είς τήν κηδείαν τοΰ μεταστάντος 334 παρέστησαν οίκείοι του, φίλοι καί άστυνομικοί υπάλληλοι έν ένεργεία καί έν συντάξει. Τό Αστυνομικόν Σώμα παρέστη δι άντιπροσωπείας, ό έπικεφαλής τής όποίας κατέθεσε στέφανον έπί τής σοροΰ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΛΑ Ι ΝΑΣ Τήν 5 2 78 άπεβίωσε καί τήν έπομένην έκηδεύθη είς τό Γ ' Νεκροταφεΐον Αθηνών ό έ.ά. άστυνομικός Διευθυντής Β' Λαϊνάς Δημήτριος τοΰ Γεωργίου. Ό έκλιπών έγεννήθη τό έτος 1907 είς Ί - στιαίαν Εύβοιας. Τό έτος 1928 κατετάγη είς τήν άστυνομίαν μέ τόν βαθμόν τοΰ άστυφύλακος. Προήχθη είς τόν βαθμόν τοΰ Ύπαστυνόμου Β' τό 1936, είς τόν βαθμόν τοΰ Ύπαστυνόμου Α' τό 1941, είς Αστυνόμον Β' τό 1944, είς Αστυνόμον Α' τό 1949 καί είς Δ/ντήν Β' τό 1952 Άπεστρατεύθη τό έτος 1953. Είς τήν κηδείαν του παρέστησαν οίκείοι του, πολλοί φίλοι καί άστυνομικοί έν ένεργείςι καί συνταξιοΰχοι. Ή Αστυνομία Πόλεων παρέστη δι' άντιπροσωπείας, ό έπικεφαλής τής όποίας κατέθεσεν έπί τής σοροΰ του στέφανον. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΑΜΨΩΝ Τήν 28 1 1978 έκηδεύθη είς τό Νεκροταφείον Δάφνης ό έν συντάξει Αστυνόμος Β' Σάμψων Αλέξανδρος τοΰ Διαμαντή. Ό έκλιπών έγεννήθη τό έτος 1912 είς Σκόπελον Μαγνησίας. Είς τό άστυνομικόν Σώμα κατετάγη τό έτος 1940, μέ τόν βαθμόν τοΰ άστυφύλακος. Τό 1956 προήχθη είς τόν βαθμόν τοΰ Ύπαστυνόμου Β', τό 1959 είς τόν βαθμόν τοΰ Ύπαστυνόμου Α' καί τό 1967 είς τόν βαθμόν τοΰ Αστυνόμου Β'. Απεχώρησε άπό τό Σώμα τό 1969, καταληφθείς άπό τό δριον ήλικίας. Είς τήν κηδείαν του παρέστησαν πολλοί φίλοι καί άστυνομικοί έν ένεργεία καί συνταξιοΰχοι. Τό Αστυνομικόν Σώμα παρέστη δι άντιπροσωπείας ό έπικεφαλής τής όποίας Αστυνομικός Δ/ντής κ. Σταθαρας κατέθεσε στέφανον έπί τής σοροΰ τοΰ μεταστάντος καί προέπεμψε τοΰτον διά συγκινητικών λόγων. «Αλησμόνητε Άλέκο, Ό απροσδόκητος θάνατός σου μας αίφνιδίασε όλους συγγενείς καί φίλους. Καί ό αιφνιδιασμός αυτός έπέβαλε τήν εσωτερική άνάγκη, τήν παρόρμησιν σέ μένα ένα παληό σου φίλο, ένα συμμαθητή σου σέ δυό Σχολές Στελεχών τής Αστυνομίας Πόλεων νά πώ δυό λόγια γιά τόν χαμό σου. Γιατί έγώ ξέρω καθώς καί όσοι άλλοι σέ έγνώρισαν, οί περισσότεροι δέ συμμαθητές σου είναι έδώ γιά νά σου δώσουν τόν τελευταίο χαιρετισμόν, σύ φόσις μετριόφρων καθώς ήσουνα στή ζωή άσφαλώς δέν θά ήθελες δημοσίαν έξαρσιν των αρετών σου. Συγχώρεσέ με άπό τόν τάφον σου. Ό Άλέκος Σάμψων έγεννήθηκε στήν Σκόπελο τό 1913. Στό νησί αυτό τό γραφικό άντίκρυσε τίς πρώτες ηλιαχτίδες, έμαθε τά πρώτα γράμματα καί άπό έκεϊ μετά τό Γυμνάσιου ξεκίνησε γιά τήν κατάκτησα/ τής ζωής τής Αθήνας. Πάλεψε σκληρά μέ μόνα εφόδια τό ήθος, τήν θέλησίν του καί τό θάρρος. Μέ αύτές τίς ανεκτίμητες άρετές τόν γνωρίσαμε στό Σώμα τής Αστυνομίας στό όποιον άφιέρωσε πάνω άπό τριάντα χρόνια. Διακρίθηκε μέσα σ αύτό διά τήν άρτίαν έπαγγελματικήν του κατάρτισιν, τήν ευρυμάθειάν του είς όλους τούς κύκλους τοϋ επιστητού, τήν αγάπην καί τόν σεβασμόν πρός τούς συναδέλφους του καί τήν άφοσίωσίν του πρός τό καθήκον. Ή συμπεριφορά του σέ όλους ήταν πάντοτε μειλίχια. Ή υπηρεσιακή του καί ή κοινωνική ζωή περιεΐχεν έντονον τό στοιχείου τής άγάπης πρός τόν συνάνθρωπον. Αγαπητέ Άλέκο, Τώρα τό σάρκινο περίβλημα τής ωραίας σου ψυχής άκολούθησε τόν προαιώνιο δρόμο τής φθοράς. Σάν παρηγοριά όμως έρχεται ή σκέψις ότι αύτή ή ίδια σου ψυχή πού τή στιγμή αύτή πλανιέται άνάμεσά μας, θά ζήση αιώνια γιά νά συνέχιση τήν θριαμβευτική πορεία τής γήινης ζωής σου. Τό Σώμα τής Αστυνομίας πού τόσο αγάπησες καί υπηρέτησες εύόρκως καταθέτει δι έμοΰ τόν στέφανον τοΰτον. Ά ς είναι έλαφρόν τό χώμα πού θά σέ σκεπάση. Ή μνήμη σου άς είναι αίωνία. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΣΚΙΝΑΣ Είς ηλικίαν 52 έτών καί μόλις Ιγινε συνταξιούχος έφυγε της πρόσκαιρου ζωής ό Παναγιώτης Κοσκινάς. Έ τάφη είς τήν ιδιαιτέραν του πατρίδα, "Α γ ιο Π αντελεήμονα Κέρκυρας, όπου μέ προφανή λύπη

τόν συνώδευσαν πολλοί φίλοι του, 6λοι οί χωρανοί του καί μέγα μέρος της Κερκυραϊκής Κοινωνίας, που έπί τριάντα χρόνια υπηρέτησε μέ πίστι καί άφοσίωσι. Τ ά «Αστυνομικά Χ ρονικά» έκφράζουν εις τούς οικείους του τά θερμά συλλυπητήρια καί τήν έξ ύψους παρηγοριάν. Τό χώμα τής Κερκυραϊκης γης πού τόν σκέπασε άς είναι έλαφρό καί ή μνήμη του αίωνία. Τήν 12 2 78 άπεβίωσεν καί τήν έπομένην έκηδεύθη είς τό ΝεκροταφεΙον Βύρωνος δ έ.σ. άρχιφύλξ Βοβολίνης Πολύβιος τοΰ Στεφάνου. Ό μεταστάς έγεννήθη τό έτος 1908 είς Λευκάδα Πρεβέζης. Είς τό 'Αστυνομικόν Σώμα κατετάγη τό έτος 1929. Προήχθη είς τόν βαθμόν τοΰ άρχιφύλακος τήν 1 11 1940. Διά λόγους υγείας έξήλθε τής ένεργοΰ ΰπηρεσίας τήν 19 5 1942. Είς τήν κηδείαν του, τό 'Αστυνομικόν Σώμα παρέστη δι' άντιπροσωπείας έξ όλων τών βαθμών καί ό έπικεφαλής αύτής κατέθεσεν έπί τής σοροΰ του στέφανον τιμής ένεκεν. Τήν έκφοράν παρηκολούθησαν οί συγγενείς του, πολλοί φίλοι του, ώς καί άστυνομικοί έν ένεργείφ καί συντάξει. Τήν 15 2 78 άπεβίωσεν καί τήν έπομένην έκηδεύθη έκ τοΰ ' Ιεροΰ Ναοΰ Ά - ναλήψεως Κερκύρας ό ύπαρχιφύλξ 15052 Κιτούτσης Θεόδωρος τοΰ Άνδρέου. Ό μεταστάς έγεννήθη είς Κέρκυραν τό έτος 1929. Τήν 7 6 1954 κατετάγη ώς άστυφύλαξ είς τό Αστυνομικόν Σώμα καί τήν 7 6 1976 προήχθη είς τόν βαθμόν τοΰ ύπαρχιφύλακος. Είς τήν κηδείαν του παρέστησαν συγγενείς καί πολλοί φίλοι του, ώς καί άστυνομικοί έν ένεργείφ καί συντάξει. Τό Αστυνομικόν Σώμα παρέστη είς τήν κηδείαν δι άντιπρσωπείας άστυνομικών έξ όλων τών βαθμών καί ό έπικεφαλής ταύτης κατέθεσεν έπί τής σοροΰ του, στέφανον τιμής ένεκεν καί προέπεμψεν τόν νεκρόν διά συγκινητικών λόγων. Τά «Αστυνομικά Χρονικά» εύχονται είς τούς αγαπητούς οίκείους τών μεταστάντων τήν ουράνια καί θεία παρηγορία καί στούς σεπτούς νεκρούς μας νά είναι πάντοτε έλαφρό τό χώμα πού τούς σκέπασε καί ή μνήμη των αίωνία. ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΜΟΥΖΗΣ ' Η Αστυνομική οίκογένεια, προσφάτως έστερήθη ένός άκόμη έκλεκτοϋ τέκνου της. Άπεβίωσεν δ τέως άρχιφύλαξ (10882) Τουρμούζης Ιωάννης τοΰ Θεοδώρου. Ό έκλιπών έγεννήθη τό έτος 1919 είς Ναύπακτον. ΕΙς τό 'Αστυνομικόν Σώμα κατετάγη ώς άστυφύλαξ τήν 31 Ιουλίου 1945. Προήχθη είς τόν βαθμόν τοΰ ϋπαρχκρύλακος τήν 31 10 70 καί τήν 17 8 1972 διεγράφη τής Δυνάμεως τοΰ Σώματος διά λόγους υγείας, λαβών τόν βαθμόν τοΰ άρχιφύλακος. Τόν μεγαστάντα έτίμησεν τό 'Αστυνομικόν Σώμα δι* άντιπροσωπείας έξ άστυνομικών, ό επικεφαλής τής όποιας κατέθεσεν έπί τής σοροΰ του στέφανον. Είς τήν κηδείαν του παρέστησαν οί συγγενείς καί πολλοί φίλοι του, ώς καί πολλοί έν συντάξει καί έν ένεργείφ άστυνομικοί. ΠΟΛΥΒΙΟΣ ΒΟΒΟΛΙΝΗΣ ΓΕΏΡΓΙΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΣ Τήν 10 1 78 άπεβίωσεν καί τήν έπομένην έκηδεύθη είς τό Νεκροταφεΐον Νεαπόλεως Πειραιώς ό έ.σ. Άνθυπαστυνόμος Άποστολόπουλος Γεώργιος τοΰ Νικολάου. Ό έκλιπών έγεννήθη τό έτος 1925 είς Έλίκην Αίγιαλείας. Ε ίςτό Αστυνομικόν Σώμα κατετάγη τό έτος 1951 καί άπεχώρησε τό 1976 διά λόγους ύγείας μέ τόν βαθμόν τοΰ Άνθ-μου. Τήν έκφοράν του μεταστάντος παρηκολούθησαν οικείοι του, πολλοί φίλοι καί συνάδελφοι. Τό Αστυνομικόν Σώμα παρέστη δι άντιπροσωπείας ό έπικεφαλής τής οποίας κατέθεσεν έπί τής σοροΰ του στέφανον. ΘΟΔΩΡΟΣ ΚΠΟΥΤΣΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΣΤΕΡΙΝΟΣ Μέ οδύνη έπένθισε ό δημοσιογραφικός κόσμος τό θάνατο τοΰ Δ/ντοΰ συντάξεως τοΰ περιοδικού «ΙΣΤΟ ΡΙΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ», Δημήτρη Άστερινοΰ. Τά «ΑΣΤΥ ΝΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ» τών οποίων διακεκριμένος φίλος υπήρξε ό Δημ. Άστερινός καί τά όποια έχουν πολλάκις άναδημοσιεύσει άρθρα τής «ΙΣ Τ Ο ΡΙΑ Σ» αισθάνονται τήν άνάγκη νά άφιερώσουν αυτές τίς λίγες γραμμές στή μνήμη του, σάν έλάχιστο δείγμα τής προσφοράς του στά ελληνικά γράμματα καί είδικώτερα στήν ιστορική έρευνα τοΰ τόπου. Τό περιοδικό μας εύχεται στήν οίκογένειά του τήν έξ ύψους παρηγορία. Τό χώμα πού τόν σκέπασε άς είναι έλαφρό. Ή μνήμη του, άς είναι αίωνία. 335

ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΙΣ ΑΡΧΗΓΕΙΟΥ ΑΣΤΥ ΝΟΜΙΑΣ ΠΟΛΕΩΝ ΕΤΟΣ ΚΖ ΤΕΥΧ. 502-503 ΜΑΡΤΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 1978 ΕΚΔΟΣΙΣ: ΥΠΟΔ)ΝΣΙΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΝΕΥ ΜΑΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΕΩΣ ΣΑΡΑΝΤΟΣ ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ Α Σ Τ Υ Ν Ο Μ Ο Σ Β ΓΡΑΦΕΙΑ: Κ Α Λ Λ ΙΔ Ρ Ο Μ ΙΟ Υ 12 Α Θ Η Ν Α Ι <706> Τ Η Λ Ε Φ Ω Ν Α : 3627.469 Κ Α Ι 9515.111 Ε Σ Ω Τ. 296 Χ ε ιρ ό γ ρ α φ α μ ε λ ε τ ώ ν, ΓΡΑΦΙΚΑΙ ΤΕΧΝΑΙ I. ΠΕΠΠΑΙ 2752560 Σ Υ Ν Δ Ρ Ο Μ ΑΙ ΕΤΗ ΣΙΑΙ 'Ε σ ω τ ε ρ ικ ο ύ... Δ ρ χ. 180 'Ε ξ ω τ ε ρ ικ ο ύ... Δ ο λ λ. 8 'Ο ρ γ α ν ισ μ ώ ν, Σ υ λ λ ό γ ω ν κ λ π. Δ ρ χ. 360 Τ ιμ ή τ ε ύ χ ο υ ς : Δ ρ α χ μ α ί 15 δ η μ ο σ ιε υ ό μ ε ν ω ν ή μ ή, δ έ ν έττιστρέφο- ν τ α ι. Α ϊ δ η μ ο σ ιε υ ό μ ε ν ο ι μ ε λ έ τ α ι άττη χοϋν τ ή ν π ν ε υ μ α τ ικ ή ν έ ρ γ α σ ία ν τ ώ ν σ υ ν τ α κ τ ώ ν κ α ί τ ά ς γ ν ώ μ α ς α ύ τ ώ ν. Φ ω τ ο γ ρ α φ ία ι ίπ ικ α ιρ ό τ η τ ο ς το ύ Φ ω τ ο γ ρ α φ ικ ο ύ Σ υ ν ε ρ γ ε ίο υ τ ο ύ Α ρ χ η γ ε ίο υ Ά σ τ υ ν. Π ό λ ε ω ν. ΤΟ ΕΞΩΦΥΛΛΩΝ ΜΑΣ Τά «Αστυνομικά Χρονικά», όλοι οί αστυνομικοί δλων τών βαθμών εύχονται ατούς Αναγνώστες καί φίλους τους κάθε καλό γιά τις "Αγιες ήμερες τοϋ Πάσχα. Η Λ ' ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ «Ήγέρθη οϋκ εστιν ώδε» Φορητή είκόνα τοϋ διακεκριμένου άγιογράφου καί φίλου τοϋ περιοδικού μας κ. Βασιλείου Λέπουρα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α Υ Τ Ο Ι ΟΙ Μ ΕΓΑΛΟ Ι «Α ΓΝ Ω ΣΤΟ Ι» Σαρ. Ά ν τ ω ν ά κ ο υ... 1 Η Δ ΙΚ Η Τ Ο Υ Χ Ρ ΙΣ ΤΟ Υ Δ. Κ ο κ κ ιν ά κ η... 1 Ο ΚΥΚΛΟ Σ ΤΩ Ν ΠΑΘΩΝ ΣΤΗ ΖΩ Η ΚΑΙ ΤΗ Ν ΤΕΧΝΗ * Δ ημ. Σ ια τ ό π ο υ λ ο υ...174 «ΚΑΡΤΕΡΙΑ» ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΑΤΜ Ο ΚΙΝΗΤΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΑΣ Μ. Σ ίμ ψ α... 176 Μ ΙΧΑΗΛ ΑΓΓΕΛΟΣ Ο ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ ΜΕ ΤΟ ΑΘ ΑΝΑΤΟ ΕΡΓΟ Ρ. H A E D E N S...180 Η ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΣ ΤΗ Σ ΚΥΠΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟ Υ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΕΛΑΓΟΥΣ Δ. Κ ο υ ρ έ τ α...187 ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΟ Υ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Μ ΑΣ Μ ητρ. Π αρασκευα ίδ η... Η Α Υ Ξ Η Σ ΙΣ Τ Η Σ Ε Γ Κ Λ Η Μ Α Τ ΙΚ Ο Τ Η Τ Ο Σ...196 Ν ΕΑ Μ Ε Θ Ο Δ Ο Σ Β Ο Η Θ Ε ΙΑ Σ Τ Ω Ν Τ Ο Ξ ΙΚ Ο Μ Α Ν Ω Ν...200 Η ΙΟ Ν ΙΟ Σ Α Κ Α Δ Η Μ ΙΑ Κ Ε Ρ Κ Υ Ρ Α Σ Ν απ. Δ ο κανάρη...203 ΤΑΞΙΔΙ Σ Τ Α Κ Υ Θ Η Ρ Α Κώστα Ο ύράνη... 206 Α Π Ο Π Ε ΙΡ Ε Σ Α Υ Τ Ο Κ Τ Ο Ν ΙΑ Σ Α Ν Η Λ ΙΚ Ω Ν ' Εμ. Κ αλαϊτζάκη...208 Π Α Σ Χ Α Λ ΙΝ Α Ε Θ ΙΜ Α ΚΑΙ Τ Ρ Α Γ Ο Υ Δ ΙΑ Σπ. Π α ν α γ ιω τ ό π ο υ λ ο υ...210 Η Δ ΙΚΗ Τ Ο Υ Φ ΕΙΔΙΑ...212 Ε Ν Α Σ Α Κ Α Τ Α Μ Α Χ Η Τ Ο Σ Σ Ω Β ΙΝ ΙΣ Μ Ο Σ Π. Χ ά ρ η...217 Τ Α Χ Υ Τ Η Σ - Π Ρ Ο ΤΕ Ρ Α ΙΟ ΤΗ Σ Νικ. Π ιπ ερ ίδη... 218 Ο Γ Ο Λ Γ Ο Θ Α Σ Ε Ν Ο Σ Λ Α Ο Υ ' Ηλ. Χ α ϊδ ε μ έ ν ο υ...222 Η Ε Ν Ν Ο ΙΑ Τ Ο Υ Α Ν Θ Ρ Ω Π Ο Υ Β. Χ α ρ α λ α μ π ο π ο ύ λ ο υ...228 Η Κ Α Ρ Υ Α ΤΙΔ Α Τ Ο Υ ΕΡΕΧΘ Ε ΙΟ Υ Μ Α Σ Ά ν α σ τ. Β α ρ β α ρ ρ ή γ ο υ...231 ΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Ω Σ ΑΙΤΙΟΝ ΕΓΚΛΗΜ ΑΤΙΚΟΤΗΤΟ Σ Χαρ. Παπαγεωργίου... 232 Π Α ΤΡ ΙΑ Ρ Χ Η Σ ΓΡΗ ΓΟ Ρ ΙΟ Σ Ο Ε ' Χαρ. Π αρα σ κευοπούλο υ...236 Ο Ν Ε Ο Σ «Ν Ο Ν Ο Σ» Τ Η Σ Μ Α Φ ΙΑ Σ ' I. Σ τ α θ α ρ ά...238 ΕΝΑΣ ΗΡΩ Ι ΚΟ Σ ΚΛΗΡΙΚΟ Σ ΣΤΟ Ν «ΕΡΥΘΡΟ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ» Σόλ. Ν ινίκα... 242 ΡΕΚΟ Ρ Τ Α Χ Υ Τ Η Τ Ο Σ Γιάν. Π ο λ ίτ η...247 Τ Ο Α Σ Τ Υ Ν Ο Μ ΙΚ Ο Ν Δ ΙΚ Α ΙΩ Μ Α Σωτ. Κ α τ σ ιμ π ά ρ ο υ... 248 Ο Ι Α Σ Υ Ρ Μ Α Τ Ο Ι ΤΟ Υ «Μ ΙΔ Α 614» Σαρ. Α ν τ ω ν ά κ ο υ...252 Η Δ ΙΚ Α ΙΟ ΣΥ Ν Η Θ Ε Μ Ε Λ ΙΟ Ν Χ Ρ Η Σ Τ Η Σ Κ Ο ΙΝ Ω Ν ΙΑ Σ V Π απαναγιώ του.,_ι... 258ι Η Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Η ΒΙΒ Λ ΙΟ ΓΡ Α Φ ΙΑ «ΠΕΡΙ Ν Α Ρ Κ Ω ΤΙΚ Ω Ν» ' I. Π α π α γ ε ω ρ γ ίο υ...260 ΝΕΟΙ ΚΑΙ Π ΑΙΔ ΕΙΑ Α. Μ π ε σ ιέ ρ η... 263 Η Ρ Υ Π Α Ν Σ ΙΣ Τ Η Σ Μ Ε ΣΟ ΓΕ ΙΟ Υ...264 Τ Ο Ε Μ Π Ο Ρ ΙΟ Τ Η Σ Γ Υ Ν Α ΙΚ Α Σ Σ Τ Ο Π Ε Ρ Α Σ Μ Α ΤΩ Ν Α ΙΩ Ν Ω Ν... 266 Η Ε Υ ΤΥ Χ ΙΑ Μ. Φ ε λ ώ ν η... 269 Τ Ε Λ Ο Σ Τ Ο Υ Σ Υ Μ Π Α Ν Τ Ο Σ ; Δημ. Κ ω τσάκη...270 Τ Ο Π Ρ Ο Β Λ Η Μ Α Τ Η Σ Ε Υ Θ Α Ν Α Σ ΙΑ Σ Σπ. Μ ο τ σ ε ν ίγ ο υ... 272 Ψ ΥΧΟ ΠΑΘ ΟΛΟΓΙΑ ΜΕΓΑΛΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤ. ΗΓΕΤΩΝ Κ. Μ ο υ τ ζ ιθ ρ ο π ο ύ λ ο υ...274 Τ Ο Α Λ Μ Π Ο Υ Μ Τ Η Σ Α Σ Τ Υ Ν Ο Μ ΙΑ Σ Π Ο Λ Ε Ω Ν... 278 Η Α Π Α Γ Ω Γ Η Τ Ο Υ Π Ω Λ Γ Κ Ε Τ Τ Υ... 282 ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ Θ ΑΝΑΤΙΚΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΝΕΩΤΕΡΑ Ε Λ Λ Α Δ Α 'Η λ. Π α π α θ α ν α σ ό π ο υ λ ο υ... 286 Η Α Θ Η Ν Α Τ Ο Υ Χ Θ Ε Σ Η Α Θ Η Ν Α Τ Ο Υ Σ Η Μ Ε Ρ Α Β. Κ ω σ τ α ν τ ιν ό π ο υ λ ο υ... Η ΕΠ ΙΡΡΟ Η Τ Η Σ Μ ΙΚ Ρ Η Σ Ο Θ Ο Ν Η Σ... ΣΤΑΥΡΟ Λ Ε Ξ Ο I. Κ ο... Α Σ Τ Υ Ν Ο Μ ΙΚ Α ΕΠ ΙΚΑΙΡΑ ΣΕ ΕΙΚΟ Ν ΕΣ... Η Σ Κ Υ Λ Λ Α ΚΑΙ Η Χ Α Ρ Υ Β Δ ΙΣ Θ. Θ ε ο λ ο γ ίδ η... 150 ΣΥΜ Μ ΟΡΙΕΣ ΕΞΟΥΣΙΑΖΟΥΝ ΤΗΝ Ν. ΥΟΡΚΗ Η Θ Α Ν Α Τ ΙΚ Η Π Ο ΙΝ Η Δ. Κ αλουτά... Π Ε ΤΡ Ο Σ Ο Τ Ε Λ Ω Ν Η Σ Δ. Σ τ ρ ο υ μ π ο ύ λ η... Ο ΓΙΟΣ ΤΗ Σ ΣΤΑΥΡΑΚΑΙΝΑΣ Σπ. Παναγιωτόπουλου... Β ΙΒ Λ ΙΟ Κ Ρ ΙΤΙΚ Η 'Α λ. Β α σ ιλ ε ίο υ... Η Σ Χ Ο Λ Η Τ Η Σ Σ Υ Μ Η Σ Ί. Χ α τ ζ η φ ώ τ η... Π Α ΤΡ ΙΔ Ο Σ Ε ΓΚ Ω Μ ΙΟ Ν... ΝΕΑ ΣΥΝΕΡΓΑ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΩ Ν ΚΑΤΑΣΚΟΠΩΝ Η Α Μ Ε Σ Ο Σ Δ Ρ Α ΣΙΣ ΕΙΣ Δ Ρ Α Σ ΙΝ... Ε Π ΙΤΥΧΙΕΣ Τ Ω Ν Υ Π Η Ρ Ε Σ ΙΩ Ν Μ Α Σ... Α Σ Τ Υ Ν Ο Μ ΙΚ Α Ν Ε Α... Π Ε Ν Θ Η... 288 290 292 294 296 302 305 306 308 312 313 325 326 331 334 336

' AIAKiAeiO*» ΠΛΤΡΘΠ Στιγμιότυπο άπό τήν ομιλία τοΰ A ' ' Υπαρχηγοΰ Άστυν. Πολτών κ. Χαρ. Παπαγεωργίου στην Πάτρα την 12 4 78 μέ θέμα «Τά ναρκωτικά ώς αίτιον έγκληματικότητος». Τό κείμενο τής ομιλίας, ή όποια έγένετο καί εις τήν Κί,ρκυραν, δημοσιεύεται στην σελίδα 232. Τήν 3 3 78 πραγματοποιήθηκε σεμινάριο άμύνης τό όποιον παρηκολούθησαν οί υπάλληλοι τοϋ 'Αρχηγείου 'Αστυνομίας Πόλεων. Στή φωτογραφία 'ένα στιγμιότυπο μέ ομιλητή τον ιατρό κ. Μιχόπουλο.