Εις μνήμην Δημητρίου Τριχόπουλου Είσοδος Ελεύθερη Χορήγηση πιστοποιητικού με έξι (6) μόρια (CME Credits) αμοιβαία αναγνωρίσιμα από την UEMS-EACCME, στο πλαίσιο της Συνεχιζόμενης Ιατρικής Εκπαίδευσης
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ Η Ελληνική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής οργανώνει την 3η Επιστημονική Εκδήλωση σε συνεργασία με την Εταιρεία Διάδοσης Ιπποκρατείου Πνεύματος σε μία πολύπλευρη, πολυθεματική βιοηθική προσέγγιση στην Ανθρώπινη Αναπαραγωγή. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, τα Ηνωμένα Έθνη, η Unesco αντιμετωπίζουν θέματα ιατρο-νομικά και τα απορρέοντα επακόλουθα βιοηθικά που δημιουργούνται, από την ταχύτατα εξελισσόμενη Βιολογία και Βιοτεχνολογία, και οδηγούν στη Διεθνή και Εθνική αναγκαιότητα ανάπτυξης κανόνων νέου δικαίου. Ως που εκτείνονται τα όρια της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, της ευγονικής, των αμβλώσεων, της κοινωνικής σκοπιμότητας, της ιδιωτικής αυτονομίας και της βιοηθικής των τεχνικών εφαρμογών; Νέες γενωμικές εξετάσεις καταθέτει η βιοτεχνολογία. Τα δικαιώματα του εμβρύου υποστηρίζει ο νομοθέτης και η εκκλησία. Επίσης, το βιοδίκαιο αποδέχεται τη θεραπευτική κλωνοποίηση όπως και τη χρήση γονιμοποιημένων ωαρίων για έρευνα και συλλογή πληροφοριών του ατόμου και τη βελτίωση του ανθρώπινου οργανισμού καθώς και τη νομική θέση του δικαιώματος γνώσης της καταγωγής για το γενετικό υλικό. Αποτελεί πρόκληση και για την ορθόδοξη εκκλησία να ανταποκριθεί στα πολλαπλά διλήμματα και τα πολύπλοκα θέματα που δημιούργησαν οι πρόοδοι των βιολογικών επιστημών, ειδικότερα στον τομέα της αναγεννητικής ιατρικής. Σε αυτά τα φλέγοντα βιοηθικά ζητήματα μπορεί η εκκλησία να δώσει λύσεις, να παρακολουθήσει αυτές τις ταχύτατες βιολογικές έρευνες και εφαρμογές της βιοϊατρικής τεχνολογίας, να ανταποκριθεί στην κοινωνία με τον πειστικό της λόγο, με στόχο το σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας αλλά και την προστασία του εμβρύου ως πρόσωπο-άνθρωπος δίνοντάς του τη δυνατότητα να αναπτύξει την προσωπικότητά του αλλά και να τύχει της αξιοποίησης της ελευθερίας του. Μήπως η ανεκτίμητη Ιπποκρατική κληρονομιά μας πρέπει να αποτιμηθεί, να μελετηθεί και να ενταχθεί στην εκπαίδευση των σπουδών στις ιατρικές Σχολές ώστε να δημιουργήσουμε βιοηθικές θέσεις που να εμπνέουν ανθρωπιά και αλληλεγγύη στο σημερινό γιατρό με τις αναφορές στον Ιπποκρατικό κώδικα; «Συνταγές θα δίνω ιατρικές που θα ναι - όσο από τη δύναμη και τη δική μου κρίση εξαρτάται μόνο για το καλό του αρρώστου και θα φυλάγομαι μη δώσω συνταγή για το κακό ή για να βλάψω. Σε όποια σπίτια θα μπαίνω, για το καλό θα μπαίνω των αρρώστων. Θα μένω μακριά από κάθε αδικία θεληματική και από κάθε βλάβη. Και να μου το ζητήσουν, φάρμακο θανατηφόρο σε κανέναν δεν θα δώσω, κι ούτε θα βγει από μένα τέτοια συμβουλή ούτε θα δώσω σε γυναίκα φάρμακο να καταστρέψει το βλαστό της». (Μετάφραση Δ. Λυπουρλή) Καθηγητής Μ/Γ Ευγένιος Κουμαντάκης Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής, Πρόεδρος του Συνεδρίου Δρ. Πάνος Ζηρογιάννης Πρόεδρος της Εταιρείας Διάδοσης Ιπποκρατείου Πνεύματος
ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ & ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Πρόεδρος: Μιχαήλ Κουτσιλιέρης Αντιπρόεδροι: Ισμήνη Κριάρη, Κωνσταντίνος Πάντος, Δημήτριος Στάθης Γενικοί Γραμματείς Συντονισμού Αθανάσιος Πλεύρης, Ευαγγελία Σφακιανούδη Γενικοί Γραμματείς: Κωνσταντίνος Σφακιανούδης, Ευάγγελος Bογιατζάκης, Νικόλαος Μπαθρέλλος Ειδικοί Γραμματείς: Σιμέλλα Προβατοπούλου, Αθανάσιος Παππάς, Αναστασία Αναστασοπούλου, Χρυσούλα Παπαδοπούλου Μέλη: Χάρης Δαμάσκος, Δημήτριος Σταύρου, Αριστοτέλης Μιχαλόπουλος, Ιωάννης Μωυσίδης, Χάρης Κασίμης, Στέφανος Σύρκος, Γεώργιος Ζουμής, Αναστάσιος Κωνσταντόπουλος, Γεώργιος Κουμαντάκης, Γεώργιος Νίκας, Έλσα Τσαπάκη, Χαρίλαος Κασίμης, Γεώργιος Παπαπαναγιώτου, Ανδρέας Βυθούλκας, Φένια Στάθη, Ευγενία Χατζηδημητρίου, Μπίργκιτ Πανοπούλου Διοικητικό Συμβούλιο Ελληνικής Εταιρείας Ανθρώπινης Αναπαραγωγής Διοικητικό Συμβούλιο Εταιρείας Διάδοσης Ιπποκρατείου Πνεύματος Επ. Πρόεδρος: Μιχαήλ Γραμμάτης Επ. Πρόεδρος: Ιωάννης Κοσμίδης Πρόεδρος: Ευγένιος Κουμαντάκης Πρόεδρος: Πάνος Ζηρογιάννης Αντιπρόεδρος: Δημήτριος Στάθης Αντιπρόεδρος Α : Γεώργιος Πετρίκκος Γεν. Γραμματέας: Κωνσταντίνος Πάντος Αντιπρόεδρος Β : Αθανάσιος Διαμαντόπουλος Ταμίας: Σπύρος Παύλου Γεν. Γραμματέας: Ευάγγελος Bογιατζάκης Μέλη: Τέρψη Βαξεβάνογλου Μιχαήλ Δανιηλίδης Βασίλειος Κελλάρης Νικόλαος Μπαθρέλλος Ιωάννης Μωυσίδης Νικόλαος Νίτσος Κωνσταντίνος Πάγκαλος Βασίλειος Παρασύρης Αχιλλέας Πλουμίδης Ειδική Γραμματέας: Σιμέλλα Προβατοπούλου Ταμίας: Μέλη: Γεώργιος Δαΐκος Ευγένιος Κουμαντάκης Δημήτριος Σκάρλος Κωνσταντίνος Κολλιός
09:30-10:45 Ευγένιος Κουμαντάκης Καθηγητής Μ/Γ, Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής, Πρόεδρος του Συνεδρίου Μιχαήλ Κουτσιλιέρης Καθηγητής Φυσιολογίας, ΕΚΠΑ Κωνσταντίνος Σφακιανούδης Μαιευτήρας - Γυναικολόγος, με εξειδίκευση στην Eξωσωματική Γονιμοποίηση, Κλινική ΓΕΝΕΣΙΣ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε. Άγγελος Λιάπης Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ Ευάγγελος Μεϊμαράκης, Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων Μάκης Βορίδης, Υπουργός Υγείας Βασίλειος Κικίλιας, Υπουργός Δημόσιας Τάξης Κωνσταντίνος Τσιάρας, Βουλευτής, Πρόεδρος Επιτροπής Εθνικής Άμυνας & Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής Αθανάσιος Πλεύρης, Βουλευτής, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, LLM Πανεπιστημίου Χαϊδελβέργης Αλέξανδρος Μωραϊτάκης, Βουλευτής Α Αθηνών Ιωάννης Κουράκος, Βουλευτής Β Πειραιά Γεώργιος Πατούλης, Δήμαρχος Αμαρουσίου, Πρόεδρος ΚΕΔΕ, Πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών Συμεών Ρούσσος, Δήμαρχος Χαλανδρίου Θεόδωρος Φορτσάκης, Πρύτανης Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Χάρης Δαμάσκος, Αντιπρόεδρος Περιφερειακού Συμβουλίου Αττικής Παναγιώτης Σκανδαλάκης, Πρόεδρος ΚΕΣΥ, Χειρουργός, Καθηγητής Ιατρικής Σχολής, ΕΚΠΑ Μιχαήλ Βλασταράκος, Πρόεδρος Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου Πάνος Ζηρογιάννης, Νεφρολόγος, Πρόεδρος Εταιρείας Διάδοσης Ιπποκρατείου Πνεύματος Κωνσταντίνος Παντος, Μαιευτήρας/Γυναικολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής Κλινικής ΓΕΝΕΣΙΣ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε., Γενικός Γραμματέας ΕΕΑΙ ΕΝΑΡΞΗ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ Με τις ευλογίες του Μακαριώτατου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμου Β 10:45-11:30 Γεώργιος Νικολόπουλος Καθηγητής Νομικής ΕΚΠΑ Απόστολος Ε. Παπαλόης Διευθυντής Ερευνητικού Κέντρου ELPEN, Visiting Professor, Harvard Medical School Δημήτριος Στάθης Αναισθησιολόγος, Αντιπρόεδρος της ΕΕΑΙ ΔΙΑΛΕΞΗ Ι: Διαχρονική εξέλιξη της Ιατρικής Ηθικής Πατήρ Αδαμάντιος Αυγουστίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής Θεολογίας ΕΚΠΑ, Ψυχίατρος Δ. Τριχόπουλος και Ιπποκράτειο Πνεύμα Ομιλητής: Χαράλαμπος Ρούσσος, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, Ακαδημαϊκός
11:30-12:00 Εμμανουήλ Καναβάκης Καθηγητής Παιδιατρικής - Γενετικής ΕΚΠΑ Αριστείδης Αντσακλής Καθηγητής ΕΚΠΑ, Πρόεδρος της Αρχής ΕΑΙΥΑ Αικατερίνη Μεταξωτού Καθηγήτρια Γενετικής ΕΚΠΑ 12:00-12:30 ΔΙΑΛΕΞΗ ΙΙ: Ιατρική Ηθική και Δικαιοσύνη Χαράλαμπος Αθανασίου, Υπουργός Δικαιοσύνης ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ - ΚΑΦΕΣ 12:30-14:30 Μελέτιος Δημόπουλος Πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Ευαγγελία Σφακιανούδη Δικηγόρος, Υπεύθυνη Νομικού Τμήματος Κλινικής ΓΕΝΕΣΙΣ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε. Μιχαήλ Δανιηλίδης Καθηγητής Παθολογίας - Ανοσολογίας, ΑΠΘ 14:30-15:00 Γεώργιος Κρεατσάς Καθηγητής ΕΚΠΑ, τ. Αντιπρύτανης, Μέλος Διοικούσης Επιτροπής Ιδρύματος Πανεπιστημίου Δρ. Ευάγγελος Βογιατζάκης Βιοπαθολόγος - Συντονιστής Διευθυντής Μικροβιολογικού - Βιοχημικού Εργαστηρίου ΓΝΝΘΑ ΣΩΤΗΡΙΑ Γεωργία Κόκκαλη Δρ. Εμβρυολόγος, Διευθύντρια Μονάδας PGD, Κλινική ΓΕΝΕΣΙΣ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε. Α ΣΥΝΕΔΡΙΑ Βασικές Αρχές Χριστιανικής Ηθικής και οι Αρχές του Ιπποκράτη Απόστολος Νικολαΐδης, Καθηγητής Θεολογίας ΕΚΠΑ Η θεραπευτική και αναπαραγωγική κλωνοποίηση στην ιατρική πράξη Αριάδνη Μαύρου-Καλπίνη, Καθηγήτρια Γενετικής ΕΚΠΑ Σχέση δικαίου και ηθικής στο πεδίο των βιοϊατρικών εξελίξεων Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης, Επίκουρος Καθηγητής Φιλοσοφίας ΕΚΠΑ Η χρήση των πλεοναζόντων γονιμοποιημένων ωαρίων για ερευνητικούς σκοπούς και η ανθρώπινη αξία Αθανάσιος Πλεύρης, Βουλευτής, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, LLM Πανεπιστημίου Χαϊδελβέργης ΔΙΑΛΕΞΗ ΙΙΙ: Ιπποκρατικός κώδικας ιατρικής δεοντολογίας στην εποχή της ηλεκτρονικής υγείας Λέανδρος Ρακιντζής, Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, Αρεοπαγίτης επί τιμή
15:00-15:30 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ - ΕΛΑΦΡΥ ΓΕΥΜΑ 15:30-17:30 Ισμήνη Κριάρη Καθηγήτρια Παντείου Πανεπιστημίου, Αντιπρύτανης Παναγιώτης Πετράκης Καθηγητής Οικονομικών, ΕΚΠΑ Γιούλη Βάρλα - Λευθεριώτη Διευθύντρια Ανοσοβιολογικού εργαστηρίου Νοσοκομείου ΕΛΕΝΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ B ΣΥΝΕΔΡΙΑ Η ακούσια πατρότητα νομικά - ηθικά - βιοϊατρικά διλήμματα Φερενίκη Παναγοπούλου-Κουτνατζή, Επιστημονική Σύμβουλος Ανεξάρτητης Αρχής Προσωπικών Δεδομένων Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, νομικά - ιατρικά διλήμματα Μιράντα Παπαδοπούλου-Κλαμαρή, Καθηγήτρια Αστικού Δικαίου ΕΚΠΑ Η αναπαραγωγική αυτονομία και η ιατρική ευθύνη (Τεχνικές της ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής) Κωνσταντίνος Σφακιανούδης, Μαιευτήρας - Γυναικολόγος, με εξειδίκευση στην Eξωσωματική Γονιμοποίηση, Κλινική ΓΕΝΕΣΙΣ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε. Το έμβρυο και τα δικαιώματά του Αριστείδης Αντσακλής, Καθηγητής ΕΚΠΑ, Πρόεδρος της Αρχής ΕΑΙΥΑ
17:30-19:30 Ιωάννης-Σπυρίδων Τέντες Εθνικός Συντονιστής για την καταπολέμηση της Διαφθοράς Μιχαήλ Δερμιτζάκης Καθηγητής Γεωλογίας, ΕΚΠΑ, τ. Αντιπρύτανης Αικατερίνη Λυκερίδου Καθηγήτρια Τμήματος Μαιευτικής, ΤΕΙ Αθηνών Γ ΣΥΝΕΔΡΙΑ Οδεύοντας προς την άρια φυλή: βιοηθικοί προβληματισμοί της προεμφυτευτικής γενετικής διάγνωσης Ειρήνη Αθανασάκη, Καθηγήτρια Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης Δεοντολογικά θέματα στο πλαίσιο των νέων γενωμικών εξετάσεων Κωνσταντίνος Πάγκαλος, Καθηγητής Ιατρικής Γενετικής, Διευθυντής Κέντρου Γενετικής Intergenetics Η Επιτροπή Βιοηθικής του Συμβουλίου της Ευρώπης Ευάγγελος Πολυχρονόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, Πρόεδρος Βιοηθικής Το δικαίωμα γνώσεως της καταγωγής στην νομολογία του Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης Ισμήνη Κριάρη, Καθηγήτρια Παντείου Πανεπιστημίου, Αντιπρύτανης 19:30-19:45 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ - ΚΑΦΕΣ
19:45-20:45 Νικόλαος Παπαριστείδης Διευθυντής Μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Μαιευτηρίου ΕΛΕΝΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ Αθανάσιος Διαμαντόπουλος τ. Διευθυντής Νεφρολογικής Κλινικής Γ.Ν. Αγ. Ανδρέας Πατρών, Αρχαιολόγος Τέρψη Βαξεβάνογλου Κλινικός Εμβρυολόγος, Διευθύντρια Μονάδος IVF, Kλινική ΓΕΝΕΣΙΣ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε. 20:45-21:15 Χάρης Δαμάσκος Αντιπρόεδρος Περιφερειακού Συμβουλίου Αττικής Κωνσταντίνος Πάντος Μαιευτήρας/Γυναικολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής Κλινικής ΓΕΝΕΣΙΣ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε., Γενικός Γραμματέας ΕΕΑΙ Ευγένιος Κουμαντάκης Καθηγητής Μ/Γ, Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής, Πρόεδρος του Συνεδρίου Δ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΔΙΑΛΕΞΗ IV: Αναπαραγωγικός Τουρισμός Κωνσταντίνος Πάντος, Μαιευτήρας/Γυναικολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής Κλινικής ΓΕΝΕΣΙΣ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε., Γενικός Γραμματέας ΕΕΑΙ ΔΙΑΛΕΞΗ V: Η εκπαίδευση στην ιατρική από την εποχή του Ιπποκράτη μέχρι σήμερα Πάνος Ζηρογιάννης, τ. Διευθυντής Νεφρολογικής Κλινικής Γ.Ν. Αθηνών Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ, Κλινικής ΚΥΑΝΟΥΣ ΣΤΑΥΡΟΣ, Πρόεδρος Εταιρείας Διάδοσης Ιπποκρατείου Πνεύματος ΔΙΑΛΕΞΗ VΙ: Ιατρική ηθική και Πολιτική Γεώργιος Πατούλης, Πρόεδρος Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, Δήμαρχος Αμαρουσίου, Πρόεδρος ΚΕΔΕ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΗΜΕΡΙΔΟΣ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΒΡΑΔΙΑ ΓΝΩΡΙΜΙΑΣ
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η Ελληνική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής ευχαριστεί τις παρακάτω εταιρείες για τη συμβολή τους στην πραγματοποίηση της 3ης Επιστημονικής Εκδήλωσης με θέμα: Βιοηθικές προσεγγίσεις στην Ανθρώπινη Αναπαραγωγή & ΒΙΑΝΕΞ