Εξελίξεις στην Οικονομία & στο Εμπόριο ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΙΝΕΜΥ ΕΣΕΕ ΔΕΛΤΙΟ 1 l ΜΑΪΟΣ 2017 Οι απόψεις στο παρόν Δελτίο είναι των συγγραφέων και όχι απαραίτητα της ΕΣΕΕ.Η ΕΣΕΕ δε φέρει καμία ευθύνη για την ακρίβεια και πληρότητα των πληροφοριών που περιλαμβάνει το Δελτίο.
Μάιος Αύγουστος Νοέμβριος Στο πλαίσιο της συνεχούς προσπάθειας ενημέρωσης και τεκμηρίωσης, το ΙΝΕΜΥ παρουσιάζει σε τακτική βάση στοιχεία και δείκτες της οικονομίας. Η εν λόγω πρωτοβουλία εντάσσεται στο πλαίσιο του νέου ρόλου που καλείται να διαδραματίσει το Ινστιτούτο και αναμένεται να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο στις καθημερινές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η εγχώρια επιχειρηματικότητα. Διάγραμμα 1: ΔΚΕ στο Λιανικό Εμπόριο 2017 (Εποχικά διορθωμένος, εκτός καυσίμων & λιπαντικών - πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ.) 77,0 4,8% 5,0% 76,0 3,7% 3,7% 75,0 74,0 73,0 0,0% 72,0 71,0-1,8% -2,5% -2,0% 70,0-4,0% 69,0-5,0% Γενικός ΔΚΕ (εκτός καυσίμων & λιπαντικών) Ο ΔΚΕ στο Λιανικό Εμπόριο (χωρίς τα καύσιμα & τα λιπαντικά) σημείωσε σε ετήσια βάση ( 2017/ 2016) πτώση κατά 1,1%, ενώ η μηνιαία μεταβολή του Δείκτη (/ 2017) κινήθηκε πτωτικά κατά 4,0%. Το γεγονός ερμηνεύεται σε μεγάλο βαθμό από τη μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης που παρατηρήθηκε με το πέρας των χειμερινών εκπτώσεων. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δώδεκα μηνών, οι επιδόσεις του Λιανικού εμπορίου παρουσιάζουν μεικτή εικόνα, ως αποτέλεσμα της αβεβαιότητας που επικρατεί στην οικονομία. Οι προσδοκίες σχετικά με τη μείωση του αφορολόγητου ορίου εισοδήματος ήδη από το μήνα Μάρτιο, προκάλεσαν αρνητικές προσδοκίες και επηρέασαν καθοδικά την καταναλωτική συμπεριφορά. 2
Διάγραμμα 2: ΔΚΕ στο Λιανικό Εμπόριο 2017 (εποχικά διορθωμένος, εκτός καυσίμων & λιπαντικών - πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ.) Ανάλυση ανά υποκατηγορία -1,1% -4,0% -1,8% -6,0% -4,5% -1,9% -10,6% -8,5% -2,2% -0,5% -4,1% -1,5% 3,4% 1,5% 0,0% 0,4% 4,6% Γεν. Δείκτης (εκτός καυσίμων & λιπαντικών) Μεγάλα Καταστήματα τροφίμων Πολυκαταστήματα Τρόφιμα - Ποτά - Καπνός Φαρμακευτικά - Καλλυντικά Ένδυση - Υπόδηση Έπιπλα - Ηλ. Είδη - Οικ. Εξοπλισμός Βιβλία - Χαρτικά - Λοιπά Είδη 17,9% Πωλήσεις εκτός Καταστημάτων -15% -10% -5% 0% 5% 10% 15% 20% Ετήσια (%): 2017/2016 Μηνιαία (%): / 2017 Υποσημείωση Διαγραμμάτων 1-2: Τα δεδομένα της ΕΛ.ΣΤΑΤ. που απεικονίζονται στα παραπάνω διαγράμματα αφορούν επιχειρήσεις Λιανικού εμπορίου με ετήσιο κύκλο εργασιών - εξαιρουμένου του ΦΠΑ - άνω των 200.000. Παρά τη γενικότερη υποχώρηση στο Λιανικό Εμπόριο το μήνα Μάρτιο, η κατηγορία Ένδυση Υπόδηση κινήθηκε ανοδικά, κυρίως λόγω της συνέχισης των προσφορών ακόμα και μετά τη λήξη των εκπτώσεων, αξιοποιώντας, μεταξύ άλλων, και τη χρονική συγκυρία από τον εορτασμό του Πάσχα (μέσα Απρίλη). Η σημαντική αύξηση στην υποκατηγορία Πωλήσεις εκτός Καταστημάτων (17,9% στην οποία περιλαμβάνονται και οι παραγγελίες μέσω διαδικτύου- σε ετήσια βάση) οφείλεται στη χαλάρωση των περιορισμών των εισαγωγών και στην ευρύτερη χρήση του πλαστικού χρήματος. Η υποχώρηση του δείκτη, στα Τρόφιμα, αφορά κυρίως στα μικρότερα καταστήματα «τρόφιμα ποτά & καπνός» και λιγότερο στα Supermarkets (ετήσια μεταβολή: -10,6% έναντι -1,8% αντίστοιχα και μηνιαία μεταβολή: -8,5% έναντι -6,0%). Αυτό φανερώνει τη μετατόπιση της κατανάλωσης στα μεγάλα καταστήματα και υπογραμμίζει ταυτόχρονα τις υψηλές πιέσεις που έχουν ασκηθεί στο εισόδημα των καταναλωτών. 3
Μάιος Αύγουστος Νοέμβριος Διάγραμμα 3: Εξέλιξη Εισαγωγών, Εξαγωγών και Ελλείμματος Ισοζυγίου Αγαθών ( 2017 Πηγή ΤτΕ). 5.000,0 4.500,0 4.000,0 3.500,0 3.000,0 2.500,0 2.000,0 1.500,0 1.000,0 500,0 0,0 5,7% 0,4% 1,8% -10,0% -9,2% -8,1% 16,7% -3,5% 24,1% -3,7% -7,6% 12,1% 19,5% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% -5,0% -10,0% -15,0% Εξαγωγές (ποσά σε εκ. ) Εισαγωγές (ποσά σε εκ. ) Μηνιαία (%) μεταβολή Ελλείμματος Ισοζυγίου Αγαθών (δεξιός άξονας) Υποσημείωση Διαγράμματος 3: Η βελτίωση του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών απεικονίζεται με αρνητικές μεταβολές στη διαγραμματική παρουσίαση (μαύρη απόχρωση) και η επιδείνωση με αντίστοιχες θετικές (κόκκινη απόχρωση). H καλύτερη εξαγωγική επίδοση του τελευταίου δωδεκαμήνου, έτσι όπως αυτή αποτυπώνεται το Μάρτιο του 2017 (2,58 δις ), αντιστάθμισε εν μέρει τη μεγάλη αύξηση των εισαγωγών, με αποτέλεσμα την επιδείνωση του μηνιαίου ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών (19,5% σε σχέση με το Φεβρουάριο ή + 319 εκ. ). Καταλυτικό ρόλο στη διόγκωση του ελλείμματος διαδραμάτισε η άνοδος των διεθνών τιμών του πετρελαίου, με τις εισαγωγές να υπερδιπλασιάζονται (+111,4% 2017/2016) και να υπερτερούν των εξαγωγών κατά 574 εκ.. Η αύξηση των εισαγωγών το Μάρτιο 2017/2016 αντανακλά τη σταδιακή άρση των περιορισμών στις παραγγελίες από το εξωτερικό. Παράλληλα, η αγορά, μετά από έλεγχο των αποθεμάτων, συμπληρώνει τις παραγγελίες της για τη νέα εμπορική σεζόν/περίοδο. Η εκτίναξη του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών το Νοέμβριο του 2016, συμπίπτει χρονικά με την περίοδο πριν τα Χριστούγεννα και την αναμενόμενη κατακόρυφη αύξηση των παραγγελιών στο εξωτερικό από επιχειρήσεις και ιδιώτες. Από τη σύγκριση των δωδεκάμηνων Απριλίου 2016 Μαρτίου 2017/Απριλίου 2015 Μαρτίου 2016 προκύπτει μία διεύρυνση των ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών κατά 1,16 δις ή 7,1%, με την επίδραση των κεφαλαιακών περιορισμών (Capital Controls) στον περιορισμό της εισαγωγικής δραστηριότητας του Ιουλίου 2015 να είναι καθοριστικής σημασίας. 4
Μάιος Αύγουστος Νοέμβριος Διάγραμμα 4: Μηνιαία εξέλιξη του εποχικά διορθωμένου ποσοστού Ανεργίας & του αριθμού Ανέργων (Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ./ 2017). 1.160,0 23,9% 24,0% 1.150,0 1.140,0 1.130,0 23,4% 23,8% 23,6% 1.120,0 1.110,0 1.100,0 1.090,0 23,5% 23,3% 23,2% 23,2% 23,4% 23,2% 23,0% 1.080,0 22,8% Άνεργοι (σε χιλ.) Εποχικά διορθωμένο Ποσοστό (%) Ανεργίας (δεξιός άξονας) Η πτωτική πορεία του εποχικά διορθωμένου ποσοστού ανεργίας που παρατηρείται από το Δεκέμβριο του 2016 (23,4%), συνεχίστηκε και το Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους (23,2%), είναι ενθαρρυντική. Οι ηλικιακές ομάδες 15-24 και 25-34 ετών δοκιμάζονται σαφώς σκληρότερα από την ανεργία (47,9% και 30,4% αντίστοιχα), ενώ η ανεργία στα άτομα ηλικίας 55 64 ετών καταγράφει οριακή βελτίωση (19,7%) σε σύγκριση με την ανησυχητική τάση που είχε κορυφωθεί τον περυσινό Φεβρουάριο (20,2%). Σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, η Ελλάδα κατέχει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας τόσο στο σύνολο (23,2% έναντι 8,1% στην Ε.Ε. (28), όσο και στους νέους (47,9% έναντι 17,3% στην Ε.Ε. (28). 5
Μάιος Αύγουστος* Νοέμβριος* Διάγραμμα 5: Ισοζύγιο Προσλήψεων Απολύσεων Μισθωτών στο Λιανικό Εμπόριο (σε άτομα, Πηγή: Πληροφοριακό Σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ» Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης & Κοινωνικής Αλληλεγγύης, 2017/ 2016). 10.000 8.000 6.000 5.379 4.000 2.000 0-2.000-4.000-6.000-8.000 Υποσημείωση διαγράμματος 5: Λόγω μη δημοσίευσης, τα στοιχεία των μηνών Αυγούστου και Νοεμβρίου 2016 αποτελούν εκτιμήσεις του ΙΝ.ΕΜ.Υ. της ΕΣΕΕ, με βάση το εύρος των χαμηλότερων θετικών και αρνητικών ισοζυγίων της εκάστοτε κατηγορίας ΣΤΑΚΟΔ και ως εκ τούτου δεν προσφέρονται για ασφαλή συμπεράσματα. Εξαιτίας της φύσης και των χαρακτηριστικών του Λιανικού εμπορίου, η σχετική ροή μισθωτής απασχόλησης παρουσιάζει έντονη εποχικότητα. Οι καλύτερες επιδόσεις των μηνών Φεβρουαρίου και Μαρτίου του 2017 σε σχέση με πέρυσι προεξοφλούσαν τις ισχυρές προσδοκίες για την αυξημένη φετινή τουριστική κίνηση. 6
Μάιος Αύγουστος Νοέμβριος Διάγραμμα 6: Εξέλιξη του Γενικού Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ./ 2017 Έτος αναφοράς 2015=100,0). 102,0 101,5 1,3% 1,4% 2,0% 101,0 0,4% 100,5 100,0 0,7% 0,0% 99,5 99,0 98,5-1,2% -1,5% -2,0% Γενικός Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Μηνιαία (%) μεταβολή Γενικού Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (δεξιός άξονας) Υποσημείωση Διαγράμματος 6: Η επιλογή του Εναρμονισμένου ΔτΚ έναντι του εθνικού ΔτΚ, αποσκοπεί στη μεγαλύτερη συγκρισιμότητα των στοιχείων για τον πληθωρισμό των Κρατών Μελών της Ε.Ε. και για την επίτευξη του κριτηρίου σύγκλισης της σταθερότητας των τιμών. Η μεταβολή του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή καταδεικνύει μικρή ενίσχυση του επιπέδου τιμών όχι μόνο σε ετήσια ( 2017/2016: 1,6%) αλλά και σε μηνιαία βάση (/ 2017: 0,7%). Σε δωδεκαμηνιαία συγκριτική βάση (Μάιος 2016-2017/Μάιος 2015-2016) καταγράφεται άνοδος 0,6%, με την επιρροή του τελευταίου διμήνου του 2017 να είναι καθοριστικής σημασίας. Η προαναφερθείσα μεταβολή οφείλεται κατά κύριο λόγο στις επιδόσεις του τελευταίου διμήνου του τρέχοντος έτους ( 2017/ 2017: 2,0%) και ειδικότερα στην αυξητική επίδραση τόσο των έμμεσων φόρων όσο και των διεθνών τιμών του πετρελαίου. Η ενίσχυση του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη-19 (1,9% σε ετήσια βάση και 0,4% / 2017) εντείνει τις πιέσεις προς την ΕΚΤ σχετικά με τον περιορισμό της πολιτικής πιστωτικής επέκτασης, γεγονός που είναι πιθανό να δυσχεράνει τις προσπάθειες της χώρας για την ένταξή της στο πρόγραμμα πιστωτικής χαλάρωσης και αλλά και τη σταδιακή αύξηση των επιτοκίων. Επισημαίνεται ότι το επίπεδο-στόχος του πληθωρισμού για την ΕΚΤ είναι χαμηλότερα αλλά κοντά στο 2%, καθώς ήπιοι ρυθμοί πληθωρισμού λειτουργούν συχνά θετικά για την κατανάλωση και την κερδοφορία των επιχειρήσεων. 7
Διάγραμμα 7: Εξέλιξη του Γενικού Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ./ 2017 Έτος αναφοράς 2015 = 100,0) Ανάλυση ανά υποκατηγορία -3,0% -2,7% -0,2% -0,2% -0,1% -0,7% -0,3% -1,6% -0,4% 1,6% 0,7% 1,7% 0,1% 0,2% 0,2% 2,2% 1,5% 1,1% 3,4% 3,0% 4,6% 6,0% -4,0% -2,0% 0,0% 2,0% 4,0% 6,0% 8,0% 10,0% 12,0% Γενικός Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Διατροφή & μη αλκοολούχα ποτά Αλκοολούχα ποτά & καπνός 10,7% Ένδυση & υπόδηση Στέγαση Διαρκή αγαθά - Είδη νοικοκυριού & υπηρεσίες Υγεία Μεταφορές Επικοινωνίες Αναψυχή - Πολιτιστικές δραστηριότητες Εκπαίδευση Ξενοδοχεία - Καφέ - Εστιατόρια Άλλα Αγαθά & υπηρεσίες Ετήσια (%) μεταβολή Γενικού Εναρμονισμένου ΔτΚ: 2017/2016 Μηνιαία (%) μεταβολή Γενικού Εναρμονισμένου ΔτΚ: / 2017 Οι μεγαλύτερες ετήσιες ανοδικές τάσεις του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή εντοπίζονται στις κατηγορίες των Αλκοολούχων ποτών & του καπνού (6,0%), εξαιτίας της αυξημένης έμμεσης φορολογίας στα συγκεκριμένα είδη (ΦΠΑ & ΕΦΚ) και των Μεταφορών (4,6%), λόγω της ανοδικής πορείας των τιμών τόσο στα καύσιμα και στα λιπαντικά όσο και στα αεροπορικά εισιτήρια. Η σημαντική μηνιαία αύξηση που καταγράφεται στην ομάδα της Ένδυσης Υπόδησης (10,7%) οφείλεται στην επαναφορά των τιμών στα επίπεδα πριν τις χειμερινές εκπτώσεις. Η συγκεκριμένη μεταβολή σε συνδυασμό με την αύξηση της τιμής των τσιγάρων (Αλκοολούχα ποτά & καπνός: 3,4%), αποτέλεσαν τις κυριότερες συνιστώσες της γενικής μηνιαίας ανοδικής πορείας του Γενικού Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (0,7%). Αντίθετα, η ισχυρότερη υποχώρηση των τιμών σε ετήσια βάση καταγράφεται στα Διαρκή αγαθά Είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες (-3,0%) όπως και στον κλάδο της Υγείας (-2,7%), ως αποτέλεσμα της μείωσης του κόστους απόκτησης οικιακών συσκευών και των φθηνότερων παρεχόμενων παραϊατρικών υπηρεσιών και των φαρμακευτικών προϊόντων. Η μικρή αύξηση του Δείκτη στην κατηγορία Ξενοδοχεία Καφέ Εστιατόρια αντανακλά τις προσδοκίες για την καλή τουριστική χρονιά σε όρους αφίξεων, παρά τον έντονο διεθνή ανταγωνισμό. 8